Families uit het land van Grimbergen. van Obbergen

Transcriptie

1 Families uit het land van Grimbergen van Obbergen van der Elst J.M Steenokkerzeel jan 2018

2 Volgens J. Verbesselt is er in Wemmel vanaf de 13 e eeuw reeds sprake van het geslacht van Obberghen. Naar aanleiding van een betwisting met de abdij van Grimbergen over het toewijzen van novale tienden die slaan op recent ontgonnen gronden wordt Walterius (Wouter) de Obberga vernoemd in een charter van 1244 en Jan de Obberghen in een document van Opmerkelijk is dat Wouter van Obbergen in 1244 geciteerd wordt als bloedverwant van Wouter (II) van Wemmele ("consanguineus ejusdem walternu de wamblinis") 1. De afstammelingen van de Heren van Wemmele, mogelijk ook bastaarden (wat zeker niet ongewoon was in de 12 e en 13 e eeuw), bewoonden de verschillende middeleeuwse hoven te Wemmel en groeiden zo uit tot nieuwe pachtersgeslachten. Het hof ten Obbergen, te Wemmel kaartboek a e kaart nr 74 Het hof ten Obberge te Wemmel, bakermat van de familie van Obberge is gelegen binnen de driehoek gevormd door de Obbergstraat, Rubenslaan en Mottestraat (ten Zuiden van de gemeente, tussen de Molenbeek, de steenweg op Brussel en de grensscheiding Jette, Zellik en Relegem). Eind 13 e - begin 14 e eeuw verdwijnt dit pachtersgeslacht uit Wemmel, en komt het hof in handen van de familie Swaef. Heer Vranck Swaef (fs Hendrik), gehuwd met Oda van der Thommen (dv Goswin) was drossaard van het land van Grimbergen 2. Toen hij sneuvelde in de slag bij Bäsweiler (22 augustus 1371) werden een aantal eigendommen verkocht. Het hof van den Obbergen kwam a 1373 in handen van Jan t Serclaes, deken van Sint Goedele van , daarna aartsdiaken van Henegouwen en later bisschop van Kamerijk ( ). In een akte van 1373 wordt dit hof beschreven als volgt: dese goede hier na bescreven diemen houdende es van Joffrouwe Magriete van Helecheys, Vrouwe van Wemmele dochter heer Tybauts van Helecheys ridders dats te weten int hof ghelyc alst geheleghen es met zine gronden mette boegharde ende alle anderen zine toebehorten dat men ghemeinlec heet thof van den obberghe gheleghen inde prochie van wemmele met twe ende veertich boender winnents lants luttel min ocht meer.. 3. Een afstammeling van Wouter van Obbergen (Jan van den Obberge?) verhuisde (in de loop van de 14 e eeuw), naar Beigem waar hij het hof ten Obbergen kocht van Hendrik Swaef. Tot het begin van de 16 e eeuw zullen verschillende generaties van deze familie blijven wonen op dit leen van de heren van Grimbergen. Dit hof was gesitueerd aan de kerk van Beigem recht over het hof ten Doorne. 1 J. Verbesselt, Parochiewezen van Brabant, deel III, blz AR Brussel, familiearchief de Merode Westerloo, VM 281, folio 99v, 13 mei 1434, "Vrancke de Swaef saliger gedachtene wilen drossaet slants van Grymbergen. 3 AR Brussel, familiearchief van Male Ghorain (I 187), nr 361, akte 3 februari

3 N (Jan) van den Obberge ca Elisabeth (cit 1367). 2. Hendrik, volgt hierna. I. Hendrik van den Obbergen ca 1305, q d Leenman der Heren van Grimbergen (cit , en ) Hield het hof te Obberge te Beigem in leen (a 1372). Vanaf 1368 staat hij vermeld als pachter van het land dat tot de abdijhoeve in Beigem hoorde (cit 1368) 7. Geldschieter van Jan van Hamme, eerste heer van Steenokkerzeel Jan, volgt II. 2. Willem van Obbergen, q d van wie (cit 1457) a. Peeter van Obbergen. Zegel van Hendrik van den Obbergen, leenman van onser gheminder Vrouwe van Grymberghe (Maria van Vianden) *S heinrici de obberge charter 14 maart 1366 familiearchief de Merode LA 114 KBR, Houwaertfonds, II. 6499, folio 131 nr 2 Peeter van Obberghen filio quondam Willelmi contra Beatrice de Hamme filia quondam Godfridi de Hamme suam portionem ad opus Florentÿ van Obberghen sui mariti fili quondam Joannis van Obberghen, fratris quondam Willelmi In het cijnsboek van mine vrouwe gravinne te Vyanden in het land van Grimbergen a 1372 lezen we het volgende: dit sijn de manne van leene Int lande van grimberghen a 1372 Henric van Obberghe gemeyn man van de goede arts van poddeghem was vol leen Item ghemeyn man van ene volle lene te beydeghem (Beigem) [hof te Obberge] Item sunderlinghe man van sine goede te moelhem (Mollem) Bron: AR Brussel, familiearchief de Merode-Westerloo, LA 1249_2. 4 Archief Abdij Grimbergen, klasse I, 26, C, nummer 155, schepenakte a AR Brussel, familiearchief de Merode, LA 114, charter dd. 14 maart AR Brussel, familiearchief de Merode, VM 327, folio 52v, akte dd. 4 dagen voor Sint Kathelinen dach in november Archief Abdij Grimbergen, klasse III, 61, folio 29, opsomming van het land dat tot het meyershuefkene [=hof te Poddegem, gelegen in Beigem], behoorde (sporkille [februari] 1368). In totaal 26 bunder 3 dagw en 9 roeden land en 7 bunder 3 dagw en 21 roeden eusels. 8 Ph. Van Boxmeer, Steenockerzeel en Humelghem et leurs seigneurs (Diest, 1933), pg

4 II. Jan van den Obbergen ca 1335, q d filius quondam Henrici (cit 1392) 10. Streed te Bäsweiler (1371), onder de Heer van Gruuthuse (Jan II van Aa, heer van Grimbergen) 11. x Jouffr. Catharina Vele geheeten Rongeman. (d.v. Willem en Cathelijne van Bijgaarden) 10. (cit 1404) 12 Zegel van Jan van den Obbergen, *S johannis de oberghe Charters Brabant n 4123 ARBrussel, I 347, zegelverzameling, Hendrik ca Sapientia ca Willem ca Floreys, volgt III. 9 Koninklijke bibliotheek, handschriftenkabinet, Houwaertfonds, II. 6493, folio Koninklijke bibliotheek, handschriftenkabinet, Houwaertfonds, II. 6601, folio 178, VELE geheeten RONGEMAN. 11 J. Th. De Raadt, Sceaux armoriés des Pays-Bas et des pays avoisinants, tome III, N-S, pagina Ph. Van Boxmeer: terugbetaling van geld, door hun grootvader uitgeleend aan de heer van Steenokkerzeel. 3

5 III. Floreys van den Obbergen ca 1380, q d x Beatrijs van Hamme (dv. Godevaert en Kathelijne Ysewijns) na Leenman der Heren van Grimbergen op thof ten Obberge te Beigem (leenverhef a en 19 maart ). Floreys van den obberge gemeyn man van den hove geheten thof ten obbergen gelyc dat te beyghem gelegen es voir een volle leen daer hij bedrijff ende hofrecht af heeft van 9 manne van leene dwelc hij ontfangen heeft van Jouffr (Joanna van Bergen) Int jair Daneel, volgt IV. 2. Margriete (cit 1471) 16. x Jan van Ghint, (zv Gielys) q d a. Daneel van Ghint. b. Gielis van Ghint. c. Jan van Ghint. d. Kathelijne van Ghint. e. Maria van Ghint. f. Mathilde van Ghint. 3. Willem van den Obberge ca 1420, Leenman der Heren van Grimbergen op t hof ten Obberge (leenverhef a 1458) 20 Item Willem van Obberge es houdende een gemeyn volle leen geheeten thof ten Obberge houdende 10 buender lants luttel min of meer gelegen Inde prochie van Beyghem enden daertoe behoerende bedrijff ende hofrecht van 9 manne van leene a. Peeter ca Willemssone (cit 1467) 22. b. Jan ca c. Margriete ca 1458, x Rombout Fuyen xx (1514) Peeter van Opstalle (wed naar Katelijne van Woluwe) Koninklijke bibliotheek, Houwaert II 6499, folio AR Brussel, familiearchief de Merode, VM 435, folio AR Brussel, familiearchief de Merode, VM 459, leendenombrementen vanaf RA Leuven, schepengriffie Meise, 5694 a, folio 83, dd. 29 oktober RA Leuven, schepengriffie Meise, 5694 a, folio 70v, lotinge dd. 2 juni RA Leuven, schepengriffie Brussegem, 1127, folio 12v lant gelegen te Mollen met twee zijden aan de goeden der orien van wijlen Willem van Obberge, akte 14 november AR Brussel, familiearchief de Merode, VM 526, folio 48v, van Margriete van Obberge die welcke aen Jan de Rijcke ontfaen hadde bij doode Willem van Obberge haere vader een volle leen gelegen Inde prochie van Beyghem.. ; Jan de Rijcke was stadhouder a [AR Brussel, familiearchief de Merode, CA 2796]. 20 AR Brussel, familiearchief de Merode, VM335, (leenboek vernieuwt a 1479), folio 43, Willem van den obbergen heeft dit voirgenoempde leen ontfangen den 23 september AR Brussel, familiearchief de Merode, VM327, folio AR Brussel, familiearchief de Merode, VM459, leendenombrementen Beigem. 23 RA Leuven, schepengriffie Beigem, 697, akte dd. 2 september

6 Margriete van Obberge heeft ontfangen bij doodt Willems haers vaders voirs volle leen besetman Rombout Fuyen.. Andries Fuyen soen des voirscreven Margriete mits de aflyvicheyt Rombouts Fuyen Is worden besetman Margriete van Obberge hield samen met haar eerste man ook een laathof gelegen te Mollem in leen van de familie van den Dale [Peeter van den Dale, zijn zoon Gheert en nadien diens zoon Engelbert] (cit ). (cit 1532) ex 1 1) Andries Fuyen ca 1485, q d x Anna Triapam (xx Balthazar van Rode). Leenman op het hof ten Obberge (leenverhef 16 augustus 1533). a) Merten Fuyen ca 1519, (leenverhef 16 september 1536). 2) Margriete Fuyen ca x Christoffel van der Schueren geheeten Schuermans fs Jan, qd Eigenaar van het hof ten Obbergen (openbare verkoop op 4 mei 1540) 25. 3) Digne Fuyen ca x Cristiaen de Wolf. 4) Paesschijne Fuyen ca 1491, q d x Wouter van Gestele alias Aerts. 24 AR Brussel, familiearchief de Merode, VM431, folio 128v. 25 AR Brussel, familiearchief van der Noot (I 114), 237, akte dd. 4 mei 1540 en 29 mei

7 IV. Daneel van Obbergen den ouden vóór sone wijlen Floreys (cit 1461) 26 x Beatrijs de Houwere, q d (dv Merten en Margriete van Beverhout) 26. Na de dood van zijn vader behield hij voir suns kints gedeelte een erfelijke rente van 7 zakken rogge op het hof ten Obbergen en hun moeder behield haar tocht op de helft (cit 1467) 28. Bij het leendenombrement van 1467 zien we dat Daneel het rapport opgemaakt heeft in naam van zijn broer, aangezien deze niet aanwezig kon zijn omdat hij buten lants sin most. Waarom bevond Willem zich buiten het land van Grimbergen? Reden hiervoor is misschien wat hierna volgt. In de rekeningen van drossaard Gielis van der Thommen van het jaar lezen we het volgende; Blijkbaar heeft de drossaard in 1468 een akte moeten opmaken die een einde stelde aan de gevolgen van de bewarende maatregelen die genomen waren op het hof te Obberge in Beigem als gevolg van een doodslag die Willem gepleegd had in Humbeek. Er zijn nog gevallen bekend waar de beschuldigde in zo n geval in eerste instantie vlucht voor het gerecht om enige tijd later, met oog op een remissie door de heer, terug te keren naar zijn woonplaats. Mogelijks heeft Willem hetzelfde gedaan, maar we zien dat er toch maatregelen genomen zijn ter bescherming van hun patrimonium. Uit de leenboeken blijkt immers dat Daneel en Willem even later samen genoteerd staan als leenman van het hof te Obberge 30. Na het overlijden van Willem (in 1485) volgt een eerste opsplitsing van het hof. Een derde deel (3 bunder 3 dagwand) komt in handen van Daneel en dit blijft zo tot 10 februari 1524, moment waarop zijn erfgenamen het verkopen aan Andries Fuyen 31. De rest van het hof (7 bunder 3 dagwanden), waaronder het pachthof, blijft in handen van Margriete van Obberge (dv Willem) en haar echtgenoot Rombout Fuyen. (cit 1481) 27 Item Willem van Obberghen voir die hantlichtinge die ic dede van zijn goede tot Beyghem die ic meynde dat hij aende heerlicheyt verbuert hadde mids den dootslaghe die hij tot Humbeke gedaen hadde 1. Kristiaen, volgt V. 2. Daneel, q d x Barbara Weemaes (cit 1546) 32. Pachter op het hof te Bever (cit 1511) AR Brussel, familiearchief de Merode, VM431, folio 128v en RA Leuven, schepengriffie Meise, 5694 a, folio 50, 15 april RA Leuven, schepengriffie Meise, 5694 a, folio 177v, akte 23 maart AR Brussel, familiearchief de Merode, VM459, leendenombrementen Grimbergen, rapport van Daneel van Obbergen in naam van zijn broer Willem, dd. 14 juli AR Brussel, familiearchief de Merode, VM474, drossaardrekeningen AR Brussel, familiearchief de Merode, VM 556, folio 67 en VM 558, folio 26, leenboeken gemeyne leenen a AR Brussel, familiearchief de Merode, VM 442, rekeningen van de stadhouder, (minuten van Aert van der Linden), folio 23, hier volght derdedeel van een volle leene gehouden van beyde heeren van Grymbergen gesplete vuten hove ende volle leene van Obberghe tot Beygem gelegen aen die kercke de dwelck derdedeel hiernae beschreven Daneel van Obbergen ontfangen heeft tot behoef van hem selven ende oick in naem ende tot behoef Merten van Obbergen ende Hans van Obbergen kinderen wijlen Kerstiaens zijns brueders ende dat bij doode Daneel van Obbergen zijns vaders. 32 RA Leuven, schepengriffie Meise, 5701, folio 146, 29 december RA Leuven, kerkelijk archief, A

8 (cit 1550) 34. a. Rombout, priester en kapelaan in Steenokkerzeel. b. Jan. Pachter op het hof te Bever (cit ) 35. c. Daneel. d. Peeter. e. Kathelijne. f. Anna 3. Katelijne, q d x Merten van Gent. 36 De kinderen verdeelden onder andere een erfelijke rente (2 ½ zakken rogge) op het hof te Obbergen (Beigem). a. Peeter van Gent. b. Merten van Gent. c. Joanna van Gent, qd x Jooris van de Voorde. 1) Margriete van de Voorde. x Jan van den Houte (zv Engelbert). van wie afstamming. 4. Jan sone wijlen den ouden daneel (cit 1516) 37. x Margriete Geerts Leenman van Engelbert van den Dale op een leen gelegen te Mollem en Asse (cit 1516). (cit 1521) 38 a. Maximiliaen, 29 juli x Jouffr Martyne Coels, 28 april Marie. 34 RA Leuven, schepengriffie Grimbergen, 3485, meiseniersbrieven van de kinderen van wijlen Daneel van Obbergen, 10 februari 1550 Getuigen waren Jan en Amelrijck van Hamme. 35 RA Leuven, kerkelijk archief, A RA Leuven, schepengriffie Meise, 5700, folio 32v, lotinge 24 mei AR Brussel, familiearchief de Merode, VM329, akte 25 november RA Leuven, schepengriffie Asse, 211 bis. 7

9 V. Kristiaen van Obbergen ca 1450, q d x Kathelijne van Bouchout ca 1454, q d (d.v. Peeter en Kathelijne van Wesemael). (cit 1527) Margriete ca x Jan Asseliers. (cit 1572) 40 a. Jan. b. Michiel. c. Johanna, q d 1572 x Hendrik de Cuyper, qd ) Cathelijne. 2) Elisabeth. 3) Peeter. d. Maria x Ghijsbrecht Stevens. 42 1) Margriete. 2) Cornelia. 2. Mathilde ca x Daneel van Herp. 1) Jan van Herp. 2) Willem van Herp. 3) Cathelijne van Herp. 3. Anna ca 1478, q d x Andries de Raeymaecker, q d a. Laureys, q d x Anna van den Broeck. (cit 1567) RA Leuven, schepengriffie Meise, 5697, folio 118, 3 mei RA Leuven, schepengriffie Grimbergen, 3650, folio 55, 14 februari RA Leuven, schepengriffie Grimbergen, 3650, folio 56, 19 juni RA Leuven, schepengriffie Grimbergen, 3650, folio 57v, 17 maart RA Leuven, schepengriffie Meise, 5702, folio 41v, 1 september RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7585, folio 79, 22 augustus

10 1) Joos. 2) Barbara. 3) Anna. 4) Cathelijne. 5) Josyne. b. Jan, q d x Margriete van der Horst (Verhorst), q d ) Adriaen. 2) Barbara. x Jacob Stroobant, q d 1580 xx Peeter Hinnebeen 46. 3) Magdalena. x Jan Verbeyst. 4) Jan, q d x Marie van der Schueren. a) Hansken, q d b) Anneken, q d c. Margriete. x Joos van den Bosch. d. Paeschijne van den Bosch, innocent (cit 1551). e. Anna van den Bosch. 4. Paeschijne ca 1480, q d x Jan van der Mylen. a. Aert van der Mylen. b. Jan van der Mylen. c. Elisabeth van der Mylen. 45 RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7586, folio 16, 30 maart RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7586, folio 137, 24 februari

11 5. Jan ca 1482 (cit 559). Poorter te Brussel 14 juli Meisenier 24 februari Analyse van de registers van de schepenbank van Meise heeft bewijs opgeleverd dat Jan van Obbergen zv Kristiaen (cit 1559) niet dezelfde is dan degene die huwde met Barbara van den Gersmoirtere zoals in verschillende vroegere publicaties verondersteld werd en wel omdat deze (zoals vermeld in aktes uit de schepenbank van Jette), reeds overleden was in 1542 en dus niet kan verschijnen a 1559 voor de schepenbank van Meise! Daarom is de verdere afstamming van Jan v.o x Barbara vd Gersmoirtere in dit werk niet meer opgenomen. 6. Kathelijne ca 1484, q d x Laureys van der Schueren, q d a. Anthonys van der Schueren. b. Anna van der Schueren. c. Martijne van der Schueren. x Merten van Rode. 7. Merten, volgt VI bis. VI. Merten van Obbergen ca 1495, q d Meisenier de heren van Grimbergen (cit 1522). 1. Willem, volgt VII. 2. Laureys ca 1525, q d x Magdalena Nerincx (cit. 1585) 48. a. Jan ca x (Brussel (St Goedele) sept 1587) 49 Clara Struelens (cit 1596) 50. van wie : 1) Jan ~ Brussel (St Goedele) 30 april ) Magdalena ~ Brussel (St Goedele) 24 december ) Jacobus ~ Brussel (St Goedele) 9 juni ) Willem ~ Brussel (St Goedele) 27 juni ) Nicolaes ~ Brussel (St Goedele) 30 septmber ) Abraham ~ Brussel (St Goedele) 16 september b. Barbara ~ Brussel (St Goedele) 21 mei c. Christoffel ~ Brussel (St Goedele) 13 juli S: Daneel van Gent en Daneel de Costere. 48 RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7586, folio 193, 8 april PR Brussel St Goedele, gehuwd in Stokkel (St Pieters Woluwe). 50 RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7586, folio 404v, 14 juni

12 d. Anna ~ Brussel (St Goedele) 27 mei e. Margareta ~ Brussel (St Goedele) 13 mei VII. Willem van Obbergen ca 1520, q d soene wijlen Merten (cit 1558) 51. x Margriete de Coster. (dv Laureys en Joanna van Steenackere) 52. (cit 1573) Roelant, volgt VIII. 2. Joanna ca 1547, q d x Gielis van de Velde. 3. Laureys, volgt VIII bis. VIII. Roelant van Obbergen ca 1545, q d zoene wijlen Willem (cit 1587) 54. x Joanna van den Eede (cit 1587), q d Willem ca Meise 2 maart soene wijlen Roelant (cit 1604) 55. x (ca 1595) Catharina van den Eede Meise 16 mei (dv Laureys en Paeschijne van den Eynde). a. Jan ca x (Wemmel 3 oktober 1621) Livyne van der Veken. (dv Aert en Barbara van der Elst) 56. b. Petronella ~ Meise 23 januari c. Roelant ~ Meise 25 januari d. Stevyne ~ Meise 4 augustus x (Meise 12 november 1624) 60 Judocus Terwecoren. xx (Meise 27 november 1647) Cornelis Jacobs. 51 RA Leuven, schepengriffie Meise, 5702, folio 41v, a 1558, en schepengriffie Wemmel, 7584, folio 125, 10 juni RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7584, folio 187v, 31 december RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7585, folio 250v, lothinge 30 juni RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7586, folio 264v, 4 juni RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7586, folio 586v, 19 maart RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7588, folio 45, 7 maart ss. en Petronella van den Eede. 58 ss. Roelant van Obbergen en Paeschijne van den Eede. 59 ss. Hendrik van den Eede en Paeschijne van den Eynde. 60 RA Leuven, parochieregister Meise (mfi ), in castro de Bouchout, tt. Jan Terwecoren, Willem van Obbergen en Aert van der Veken. 11

13 e. Roelant ~ Meise 9 april x Willemyne Cnops, van wie afstamming te Meise. f. Clara ~ Meise 8 december g. Martina ~ Meise 7 september h. Peeter ~ Meise 25 december Franchoys ca Cathelijne ca x Merten Vidts (cit 1604). VIII bis. Laureys van Obbergen ca 1550, q d x Ursula van de Velde [xx Jan Verhorst]. (cit 1585) Peeter ca Wemmel 30 augustus x (Wemmel 4 oktober 1608) Catharina Huyssegem, (dv Jan en Barbara van Campenhout) 66. xx (Wemmel 2 juni 1619) Barbara van Linthout, qd (dv Willem en Barbara van der Veken). ex 1 a. Ursula ~ Wemmel 23 december b. Laureys ~ Wemmel 3 mei c. Willem ~ Wemmel 26 januari ex 2 (cit 1631) 67 d. Barbara ca e. Joanna ~ Wemmel 13 december 1620, q d f. Livina ~ Wemmel 8 maart g. Catharina ~ Wemmel 14 februari ss. Roelant van Obbergen en Margriete Verschueren. 62 ss. Peeter Daele en Clara Struelens. 63 ss. Laureys van den Eede en Martina van Roye. 64 ss. Peeter van Humbeeck en Anna van Campenhout. 65 RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7586, folio 193, 5 april RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7587, folio 308v, 17 juni RA Leuven, schepengriffie Wemmel, 7588, folio 163v, 27 februari