Complexnummer:

Transcriptie

1 Complexnummer: Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort T F E info@cultureelerfgoed.nl Complexnaam - Aantal complexonderdelen Monumentnummers van complexonderdelen , , Woonplaats Gemeente Provincie Gelderland Hoofdadres van hoofdobject Vormerseweg 12, 6602 NC Complexomschrijving Inleiding Dit agrarisch complex, bestaande uit een hoofdgebouw en twee bijgebouwen, bevindt zich aan de westelijke rand van de bebouwde kom van. Sinds de vroege 18de eeuw waren dit en het aangrenzende agrarische complex Vormerseweg 10 vrij gesitueerd op een enigszins verhoogd gelegen plek in het landschap bij de oude weg van naar Ravenstein. Thans betreft het een kleine enclave tussen nieuwbouwwijken, industrie- en recreatiegebied. Beide agrarische complexen zijn eigendom van het Oud-Burgeren Gasthuis te Nijmegen. Na een brand zijn beide complexen in 1925 op de oude funderingen herbouwd naar een ontwerp van architect J.F. Francken uit Andelst, waarbij hij uitging van een heroriëntatie op het traditionele bouwen. Van onderhavig complex bleven alleen de kelder onder het woonhuis en het 19de eeuwse bakhuis annex varkensschuur gespaard na de brand van Uit noordelijke richting leidt vanaf de Ravensteinseweg de door eiken geflankeerde Vormerseweg recht naar beide complexen en buigt er vervolgens omheen. Het laatste deel van deze gezamenlijke oprijlaan, alsmede een tweede oprijlaan vanuit westelijke richting, is onverhard en mondt uit bij een oude rode beuk die de scheiding tussen beide erven markeert. Het erf van onderhavig complex bevindt zich ten oosten van de oprijlaan. Vooraan op het erf staat het hoofdgebouw: een T-boerderij uit Ter rechter zijde en parallel aan het bedrijfsgedeelte van het hoofdgebouw staat een grote graan- annex wagenschuur uit Ter linker zijde van het hoofdgebouw en haaks hierop staat een 19de eeuws bakhuis annex varkensschuur. Pagina: 1 / 8

2 Het agrarisch complex bestaat uit drie onderdelen: 1. een T-BOERDERIJ uit 1925; 2. een GRAAN- annex WAGENSCHUUR uit 1925; 3. een 19de eeuws BAKHUIS annex VARKENSSCHUUR. Waardering Agrarisch complex, bestaande uit een T-BOERDERIJ, GRAAN- annex WAGENSCHUUR, en BAKHUIS annex VARKENSSCHUUR. - Van architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld van een groot agrarisch complex uit 1925, waarvan de samenstellende onderdelen grotendeels in traditionele bouwtrant zijn ontworpen door bouwmeester Francken uit Andelst. De complexonderdelen hebben een zorgvuldige detaillering en zijn overwegend gaaf bewaard gebleven qua hoofdvorm, gevelindeling, materiaalgebruik en interieurindeling. Opmerkelijk is de voorname verschijningsvorm in in- en exterieur van het dwarsgeplaatste voorhuis. - Van stedenbouwkundige waarde vanwege de bijzondere betekenis die het complex heeft, door omvang en verschijningsvorm, voor de omgeving. Het complex is van belang wegens de hoogwaardige kwaliteit van de bebouwing, de erfaanleg en de historisch-ruimtelijke relatie met groenvoorzieningen, wegen en bodemgesteldheid. - Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling; in casu het onderdeel uitmaken van het rijke bezit van het Nijmeegse Oud-Burgeren Gasthuis. Pagina: 2 / 8

3 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 18 december 2001 Kadaster deel/nr: 20096/3 Complexnummer Complexnaam Woonplaats* Gemeente* Provincie* Gelderland Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Vormerseweg NC Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel WIJCHEN P 2063 Rijksmonumentomschrijving** Omschrijving T-BOERDERIJ uit Het grote voorhuis heeft een voorname en rijke uitstraling met in- en uitgezwenkte gevels, zogenaamde "Gelderse gevels". Het achterhuis is sober en meer traditioneel vormgegeven. Het vanuit een rechthoekig grondplan opgetrokken voorhuis heeft twee bouwlagen, een zolderverdieping en een vliering onder dwars geplaatst zadeldak. Het DAK is geplaatst tussen topgevels en heeft de nok evenwijdig aan de voorgevel. Het dak is gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen en watert af via op de muur gelegde bakgoten. Op de nok zijn twee schoorstenen geplaatst. Midden in het voorschild bevindt zich een plat gedekte houten dakkapel met vier gekoppelde vierruits raampjes. De bakstenen GEVELS met trasraam zijn in kruisverband gemetseld. In het trasraam bevinden zich twee kelderlichten met diefijzers: één in de linker zijgevel en één links in de voorgevel. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door rechte strekken. De hoge eerste bouwlaag heeft 24-ruits schuiframen en de lagere tweede bouwlaag heeft 16-ruits schuiframen. Het keukenraam in de rechter zijgevel is "in stijl" vergroot. De lekdorpels zijn uitgevoerd in baksteen. De vensterluiken zijn verwijderd. De hoofdingang bevindt zich in het midden van de vijf vensterassen brede en symmetrisch ingedeelde voorgevel. De ingang bestaat uit een houten deur en een bovenlicht met ruitvormige roedenverdeling, gevat in een vlakke omlijsting met afsluitende kroonlijst. Rechts naast deze ingang is een gedenksteen ingemetseld met het opschrift: "Eerste steen / gelegd door / Ph.J.A.M. Broekman / ". De linker en rechter zijgevel worden afgesloten door een meermalen in- en uitgezwenkte top met rechte 'pinakels' en horizontale zaagtandlijsten. Beide zijgevels hebben in de zolderverdieping twee kloosterkozijnen en ter hoogte van de vliering een rond vierruits raampje. In de linker zijgevel is tussen de Pagina: 3 / 8

4 twee verdiepingvensters een gedenksteen ingemetseld met het opschrift: "AFGEBRAND EN HERBOUWD / IN 1925 / VOORZITTER J.P.M. BROEKMAN". De RUIMTELIJKE INDELING van het woongedeelte bestaat uit een tot de brandmuur reikende middengang met links achterin een trap; een kelder/opkamer (salon) en een bijkeuken in de linker beuk; een woonkamer (oorspronkelijk twee vertrekken) en een keuken in de rechter beuk. In het woonhuis zijn oorspronkelijke INTERIEURELEMENTEN bewaard gebleven, zoals paneeldeuren met zes ruitjes in het bovenpaneel; betegelde 'lambrizering' in de gang met in blauw geschilderde voorstellingen in een cirkelvormig kader op een witte ondergrond (o.a. bruggen, sluizen, gemalen, molens, zeilboten); dezelfde tegels zijn gebruikt voor de achterwand van de keukenschouw; een vloer van grijze plavuizen en troggewelven op ijzeren liggers in de kelder. Het achterhuis heeft in kruisverband gemetselde GEVELS met een trasraam. De gevels worden geleed door lisenen en afgesloten door enkele uitgemetselde baksteenlagen. De uitgespaarde muuropeningen worden segmentboogvormig afgesloten: overwegend grote negenruits en kleine twaalfruits stalen stalramen. De opgeklampte en uit twee delen bestaande staldeuren worden afgesloten door een ijzeren latei en een getoogd tienruits bovenlicht. De hoge toegang tot de deel met opgeklampte dubbele deur bevindt zich ongeveer halverwege de linker zijgevel (oorspronkelijk getoogd aan de bovenzijde, thans doorgebroken tot aan de dakvoet). In de achtergevel bevindt zich onder het wolfeind een rond zoldervenster met roostracering en een getoogd zolderluik. Het afgewolfde hoge ZADELDAK is gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen en watert af via zinken mastgoten. De nokhoogte is gelijk aan die van het dwars geplaatste zadeldak van het voorhuis. Het bedrijfsgedeelte bezit een L-vormige deel met klinkervloer, meerdere paardenboxen en later ingebouwde varkenshokken (was koeienstal). De inwendige houtconstructie bestaat uit vijf hoge dekbalkgebinten met elk een extra horizontale balk, waarop nokstijlspanten met kreupele stijlen. Waardering T-BOERDERIJ uit Van architectuurhistorische waarde als typologisch goed en gaaf voorbeeld van een grote boerderij met dwarsdeel en dwarsgeplaatst voorhuis. Het object valt op door hoogwaardige esthetische kwaliteiten, zoals de bijzondere vormgeving van het voorhuis met in- en uitgezwenkte topgevels en de zorgvuldige detaillering van het achterhuis. De boerderij is gaaf bewaard gebleven qua hoofdvorm, gevelindeling, materiaalgebruik en interieurindeling. Bovendien bezit het pand diverse waardevolle interieurelementen. De boerderij is van belang voor het oeuvre van bouwmeester Francken uit Andelst. - Van stedenbouwkundige waarde als essentieel onderdeel van een agrarisch complex dat van belang is wegens de hoogwaardige kwaliteit en omvang van de bebouwing, de erfaanleg en de historisch-ruimtelijke relatie met groenvoorzieningen, wegen en bodemgesteldheid. - Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling; in casu het onderdeel uitmaken van het rijke bezit van het Nijmeegse Oud-Burgeren Gasthuis. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij(M) Boerderij(M1) Pagina: 4 / 8

5 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 18 december 2001 Kadaster deel/nr: 20096/3 Complexnummer Complexnaam Woonplaats* Gemeente* Provincie* Gelderland Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Vormerseweg NC Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel WIJCHEN P 2063 Rijksmonumentomschrijving** Omschrijving Grote GRAAN- annex WAGENSCHUUR uit 1925 op rechthoekig grondplan. De bakstenen GEVELS met trasraam zijn in kruisverband gemetseld, worden geleed door lisenen en aan de bovenzijde afgesloten door enkele uitgemetselde baksteenlagen. De asymmetrisch ingedeelde VOORGEVEL heeft links een hoge inrijdeur (oorspronkelijk korfboogvormig afgesloten); in het midden op de begane grond een getoogd negenruits stalen raam, op de verdieping een rond zoldervenster met roostracering; en rechts een rondboogvormig afgesloten opgeklampte deur. In de LINKER ZIJGEVEL bevindt zich een reeks grote negenruits ramen van staal en achteraan een hoge getoogde inrijdeur. De RECHTER ZIJGEVEL is blind uitgevoerd. De lagere wagenschuur met aankapping tegen de ACHTERGEVEL heeft vijf getoogde toegangen. De opgeklampte dubbele deuren van deze toegangen zijn verwijderd. Het steile WOLFDAK van de graanschuur en de aankapping van de wagenschuur zijn gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen en wateren af zonder goten. De RUIMTELIJKE INDELING van de schuur bestaat uit twee beuken van ongelijke breedte. De linker beuk achter de hoge inrijpoort (werkvloer) is smaller dan de voor opslag bestemde rechter beuk. In de rechter beuk zijn later varkenshokken gebouwd. De houtconstructie bestaat uit zes in de muur opgelegde en door een reeks stijlen ondersteunde balken waarop nokstijlspanten met kreupele stijlen, overgekeepte balken en schoren. De spanten zijn bij de onderzijde van de nokstijlen met elkaar verbonden door balken in de lengterichting van het gebouw. Waardering Pagina: 5 / 8

6 GRAAN- annex WAGENSCHUUR uit Van architectuurhistorische waarde als typologisch goed voorbeeld van een grote graanschuur met aangebouwde wagenschuur uit Het object is gaaf bewaard gebleven qua hoofdvorm, gevelindeling, materiaalgebruik en interieur. Dit in traditionele bouwtrant ontworpen en zorgvuldig gedetailleerde agrarische bijgebouw is van belang voor het oeuvre van bouwmeester Francken uit Andelst. - Van stedenbouwkundige waarde als essentieel onderdeel van een agrarisch complex dat van belang is wegens de hoogwaardige kwaliteit en omvang van de bebouwing, de erfaanleg en de historisch-ruimtelijke relatie met groenvoorzieningen, wegen en bodemgesteldheid. - Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling; in casu het onderdeel uitmaken van het rijke bezit van het Nijmeegse Oud-Burgeren Gasthuis. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij(M) Graanschuur(M) Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij(M) Wagenschuur(M) Pagina: 6 / 8

7 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 18 december 2001 Kadaster deel/nr: 20096/3 Complexnummer Complexnaam Woonplaats* Gemeente* Provincie* Gelderland Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Vormerseweg NC Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel WIJCHEN P 2063 Rijksmonumentomschrijving** Omschrijving Voormalig BAKHUIS annex VARKENSSTAL uit de tweede helft van de 19de eeuw. Laag bijgebouw op langgerekt rechthoekig grondplan. Het ZADELDAK met schildeind aan de achterzijde is gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen en watert af via zinken mastgoten. De bakstenen GEVELS zijn in kruisverband gemetseld. De schuine zijkanten van de tuitgevel aan de voorzijde zijn voorzien van baksteenvlechting. De uitgespaarde muuropeningen in het bakhuisgedeelte en in de linker zijgevel worden afgesloten door rechte strekken. Een opgeklampte deur in de korte voorgevel (tegenover het hoofdgebouw) verschaft toegang tot het bakhuis. Rechts hiervan bevindt zich een zesruits schuifvenster (luiken verwijderd). De verdieping bezit een vierruits draairaam. De linker zijgevel heeft vijf vierruits draairamen en een toegang met houten deur. De boogvormig afgesloten varkensdeurtjes in de rechter zijgevel zijn dicht gemetseld. De korte achtergevel heeft een gewijzigde indeling. Waardering Voormalig BAKHUIS annex VARKENSSTAL uit de tweede helft van de 19de eeuw. - Van architectuurhistorische waarde als typologisch goed voorbeeld van een eenvoudig agrarisch bijgebouw. - Van stedenbouwkundige waarde als essentieel onderdeel van een agrarisch complex dat van bijzondere betekenis is vanwege de hoogwaardige kwaliteit en omvang van de bebouwing, de erfaanleg en de historisch-ruimtelijke relatie Pagina: 7 / 8

8 met groenvoorzieningen, wegen en bodemgesteldheid. - Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling; in casu het onderdeel uitmaken van het rijke bezit van het Nijmeegse Oud-Burgeren Gasthuis. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij(M) Bakhuis Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij(M) Varkenshok Pagina: 8 / 8