Colofon. Juli Meer informatie Hans Steen Trea Tamminga Programmacoördinator Netwerk Noordoost

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Colofon. Juli Meer informatie Hans Steen Trea Tamminga Programmacoördinator Netwerk Noordoost"

Transcriptie

1 Colofon Juli 2012 Netwerk Noordoost is een vrijwillig regionaal samenwerkingsverband van de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Kollumerland c.a. en Tytsjerksteradiel, en de provincie Fryslân. Dit Supplement is de inhoudelijke inbreng van de gemeente Ferwerderadiel om aan te sluiten bij Netwerk Noordoost Meer informatie Hans Steen Trea Tamminga Programmacoördinator Netwerk Noordoost Projectgroep Bas de Boer Hugo Bruinsma Jos Dijkstra-Frenkel Harry Feenstra Berend Jager Margo Kouwenhoven Hein Krottje Gerda Zeinstra Sjoerd Hoekstra Wim Oosterhuis Projectleiding & ondersteuning MarijkeKramer projectmanagement & beleidsadvies Grontmij Nederland b.v. Pagina 2 van 73

2 Inhoud Ferwerderadielse projecten...4 Het projectenboek...5 Organisatie & Aanpak...5 Economie Recreatie & Toerisme...7 F7. Regionaal thema: Noordoost aan het Wad... 9 G11. De Dokkumer Ie Sociaal & Leefbaar C7. Sportstimulering en sociale activering I3. Pilot Doarpsomtinkers Ruimte & Infra A13. Vergroten leefbaarheid Ferwerderadiel door bundeling verkeer F8. Bedrijventerrein Doniaweg Hallum K7. Duurzaam Burdaard & LEF Meerjarenplanning Ferwerderadielse projecten Prioritering Ferwerderadielse projecten Keuzes / afwegingen Voorzet meerjarenprogramma Pagina 3 van 73

3 Ferwerderadielse projecten Regionaal thema Concrete projecten Programmalijn Relatie met programmalijn Economie Recreatie & Toerisme F7. Noordoost aan het Wad F. Duurzame gebiedsontwikkeling G. Recreatie en toerisme G11. De Dokkumer Ie G. Recreatie en toerisme F. Duurzame gebiedsontwikkeling Sociaal & Leefbaar C7. Sportstimulering en sociale activering C. Wonen en leven in Noordoost I3. Pilot Doarpsomtinkers I. Kansen voor wonen, zorg en zorgtoerisme C. Wonen en leven in Noordoost Ruimte & Infra A13. Vergroten leefbaarheid Ferwerderadiel door bundeling verkeer F8. Bedrijventerrein Doniaweg Hallum K7. Duurzaam Burdaard & LEF A. Noordoost Bereikbaar C. Wonen en leven in Noordoost F. Duurzame gebiedsontwikkeling K. Duurzaam Noordoost A. Noordoost bereikbaar E. Ruimtelijke infrastructuur voor bedrijven Pagina 4 van 73

4 Het projectenboek Het Supplement Ferwerderadiel Agenda Netwerk Noordoost vertaalt de visie op de toekomst naar concrete projecten in aansluiting op de Agenda Netwerk Noordoost Dit projectenboek geeft een nadere toelichting op de Ferwerderadielse projecten zoals benoemd in het Supplement. De inhoud van de projectbladen is een momentopname. Het is geen statisch geheel; de projecten kennen een zekere dynamiek en daarmee de projectbladen in dit projectenboek. In het laatste deel van dit projectenboek wordt een voorzet gedaan voor volgorde van de uitvoering van de Ferwerderadielse projecten voor de periode tot en met 2015 en de periode daarna. Hetgeeft een meerjarig perspectief op de uitvoering van de Ferwerderadielse projecten die bijdragen aan de ambities voor Noordoost Fryslân. Organisatie & Aanpak Qua organisatie en aanpak van de Ferwerderadielse projecten wordt aangesloten bij de werkwijze in Netwerk Noordoost. Op een projectmatige wijze worden de projecten uitgevoerd. Voor de uitvoering van de Ferwerderadielse projecten is de gemeente Ferwerderadiel (inhoudelijk en financieel) eindverantwoordelijk. De voortgang van de uitvoering wordt op regionale schaal verantwoord naar de themagroepen van Netwerk Noordoost. De gezamenlijke ambitie om de bestuurlijke en ambtelijke drukte te verminderen, is hierbij een belangrijk uitgangspunt. Pagina 5 van 73

5 Pagina 6 van 73

6 Economie Recreatie & Toerisme Regionaal thema Programmalijnen Relatie met programmalijn F7. Noordoost aan het Wad F. Duurzame G. Recreatie en toerisme gebiedsontwikkeling Concrete projecten Programmalijnen Relatie met programmalijn G11. De Dokkumer Ie G. Recreatie en toerisme F. Duurzame gebiedsontwikkeling Pagina 7 van 73

7 Pagina 8 van 73

8 F7. Regionaal thema: Noordoost aan het Wad Themagroep: Programmalijn: Economie, Recreatie & Toerisme Duurzame gebiedsontwikkeling (F) Projecttrekker ambtelijk: Projecttrekker bestuurlijk: Gerda Zeinstra, Ferwerderadiel / Bauke Dijkstra, Dongeradeel Haije Talsma, Ferwerderadiel Betrokken partners Gemeente Dongeradeel, Provincie Fryslân, It Fryske Gea, Staatsbosbeheer, Wetterskip Fryslân, Landschapsbeheer Friesland Ferwerderadiel draagt Noordoost aan het Wad aan als extra regionaal thema, naast de reeds in de Agenda Netwerk Noordoost benoemde regionale thema s. Deze visie/ambitieprojecten hebben een aparte status in Netwerk Noordoost. Zij hebben in de themagroepen Netwerk Noordoost een hoofdrol omdat ze de ambities voor Noordoost Fryslân verder concretiseren en bovendien de regionale samenwerking verder versterken. In die context is dit project omschreven. Projectomschrijving Korte toelichting project Ferwerderadiel wordt in het noorden omsloten door de Waddenzee. Deze kustlijn geeft de regio toegang tot een uniek stukje Werelderfgoed. De Waddenzee is niet alleen een prachtig natuurgebied. In het landschap van het Waddengebied is terug te zien hoe het is gevormd door de zee. En ook in de cultuur van de bevolking is de eeuwenlange strijd tegen het water terug te zien. Het visie-ambitieproject Noordoost aan het Wad brengt samenhang en focus in de vele initiatieven in het Waddengebied. Het beoogt het Waddengebied te ontsluiten voor natuurbeleving, cultureel besef en toerisme en recreatie teneinde de regio Noordoost Fryslân een economische impuls te geven. Dit alles zonder daarbij de kwaliteit van het gebied uit het oog te verliezen. Het is daarbij zaak de authenticiteit te behouden en te versterken, zonder het gebied op slot te zetten. Ruimtelijke kwaliteit, duurzaamheid en (in)passen in de schaal van het landschap zijn daarbij belangrijke criteria. De provincie Fryslân heeft het initiatief genomen om het speerpunt De Wadden uit haar Topattractiebeleid programmatisch uit te werken samen met de betrokken gemeenten. Hier haken wij met dit ambitieproject op aan. Het is onze insteek dat het lopende project invulling geeft aan het hier benoemde project Noordoost aan het Wad. Pagina 9 van 73

9 Aanleiding / probleem Het Waddenfonds (2007) heeft het aantal initiatieven flink doen toenemen en de status Waddenzee Werelderfgoed (2009) heeft de groei aan initiatieven rondom het thema Wadden versneld. Als gevolg van de versnipperde organisatiestructuren met betrekking tot het Waddenzeegebied, worden de gemeente Ferwerderadiel en de regio bij meerdere initiatieven betrokken en ontstaat er overlap. Er is op dit moment weinig samenhang in de vele projecten en projectinitiatieven die zich afspelen in het Noordoostelijke kustgebied van Fryslân. Om projecten meer onderling op elkaar te laten aansluiten en synergie-voordelen te behalen voor de hele regio Noordoost Fryslân is het nodig dat er meer regie komt op de ontwikkeling van het kustgebied in deze regio. Hiervoor is een visie/kapstok nodig waaraan de diverse concrete plannen en projectinitiatieven kunnen worden opgehangen, zoals die voor het buitendijks gebied van de gemeente Ferwerderadiel. De plannen van It Fryske Gea voor een nieuw kwelderinformatiecentrum aan de zeedijk zijn voor Ferwerderadiel directe aanleiding om een aantal buitendijkse projecten te realiseren. Het integraal aanpakken van het Waddengebied en het realiseren van concrete projecten heeft bestuurlijk hoge prioriteit in Ferwerderadiel en ook in Dongeradeel zo is uit bestuurlijk overleg gebleken. Doelstelling Het ambitieproject Noordoost aan het Wad heeft tot doel een blauwdruk te maken voor het Waddengebied. Een kaart waarop de routing van toekomstige ontwikkelingen aan het Wad naar een economisch sterkere regio Noordoost Fryslân is ingetekend en de grenzen zijn afgebakend waarbinnen de ontwikkelingen dienen plaats te vinden. Het gaat om het opstellen van een ontwikkelingsvisie voor het Waddengebied, uitvloeiend in een lijst van concrete projectideeën. Het zwaartepunt zal liggen bij het leesbaar maken van het waddenlandschap en het toegankelijk maken van het buitendijks gebied. Het project geeft daarbij sturing aan de verschillende initiatieven die er nu al in het Noordoostelijke Waddenkustgebied zijn en worden ontwikkeld. Concreet wil de gemeente Ferwerderadiel: Regie op het Wad coördinatie/afstemming van projectinitiatieven met betrekking tot het Waddengebied; Wad in Noordoost Fryslân een integrale visie op het Waddengebied; Noordoost Fryslân buitendijks een goede ontsluiting en beleving van het buitendijks gebied. Pagina 10 van 73

10 Regionale meerwaarde Naast de gemeente Ferwerderadiel is in Noordoost Fryslân ook de gemeente Dongeradeel gelegen aan de Waddenkust. Samen met deze gemeente zijn door de gemeente Ferwerderadiel de eerste stappen gezet om te komen tot afstemming van initiatieven in het Waddengebied. De reeds op handen zijnde en nieuwe buitendijkse projecten worden binnen het project Noordoost aan het Wad zodanig afgestemd en verbonden dat deze synergie opleveren en bijdragen aan een duurzame en integrale ontwikkeling van het Waddenlandschap. Deze ontwikkeling biedt kansen voor zowel recreatie en toerisme als de agrarische sector, duurzaamheid en natuur. De regionale meerwaarde ontstaat door een dusdanige gezamenlijke ontwikkeling van het Waddengebied, meer specifiek het gebied buitendijks, dat kansen worden geboden aan recreatie en natuur en dat de leefbaarheid van heel Noordoost Fryslân wordt vergroot. Een en ander moet uitmonden in een regionale, economische impuls. Dit kan door op basis van de integrale gebiedsvisie concrete maatregelen (projectideeën) vast te stellen. Deze kunnen zijn gericht op behoud (in relatie tot de EHS-structuur), maar ook op ontwikkeling (zoals recreatie en toerisme). In het laatste geval ligt de regionale meerwaarde heel tastbaar in het gezamenlijk aanvragen van subsidie bij het Waddenfonds. Maatregelen (fasering) / deelprojecten Projectafbakening Het gaat om een gebiedseigen visie die aansluit bij de bredere (inter)provinciale en (inter)nationale visie op het Waddengebied, maar die duidelijk haar begrenzing kent bij het belang voor de regio Noordoost Fryslân. De visie mondt uit in heel concrete projectvoorstellen, met trekker/partners, stakeholders, planning en financiering (indien van toepassing voorzien van projectplan en bestekken). De uitvoering van de concrete projecten of maatregelen valt niet binnen de scope van het visie-ambitieproject Noordoost aan het Wad. De strikte wet- en regelgeving in het buitendijkse Waddenzeegebied schept de randvoorwaarden voor de concrete maatregelen. Deze maatregelen spelen op het brede gebied van economie, natuur, cultuur, recreatie & toerisme en ruimte (integrale gebiedsontwikkeling). In die zin is de scope breder dan momenteel wordt gehanteerd voor de programmalijn Wadden in het kader van het provinciale beleid op recreatie en toerisme. Maatregelen/Fasering Noordoost aan het Wad is op te delen in een drietal stappen in genoemde volgorde. 1. Regie op het Wad: coördinatie/afstemming van projectinitiatieven met betrekking tot het Waddengebied. Een aantal initiatieven is reeds bekend: borden Werelderfgoed Waddenzee (initiatief: Ver. Waddenzeegemeenten); workshop Werelderfgoed Waddenzee 13/02/2012 (initiatief: prov. Fr.); marketingproject Beleef de Wadden (initiatief: SNN, Fryslân Marketing); coördinator Waddenzee Werelderfgoed (initiatief: RCW); Pagina 11 van 73

11 verzoek te komen tot gezamenlijk beleidsprogramma Waddentoerisme (VAST gemeenten); Waddenzee Werelderfgoedcentra (initiatief: Ver. Waddenzeegemeenten); advies ruimtelijke kwaliteit en toerisme in de Waddenkuststrook (initiatief: Atelier Fryslân); duurzame toerisme strategie Werelderfgoed Waddenzee (initiatief: Duitsland - Nederland; Common Waddensea Secretariat); Wadden als speerpunt toeristisch beleid (programmalijn/usp) in beleidsplan Fryslân, toeristische topattractie (initiatief: provincie Fryslân). 2. Wad in Noordoost Fryslân: een integrale visie op het Waddengebied als basis voor het brengen van samenhang en focus op de (nieuwe) initiatieven. Als eerste moet een projectplan worden opgesteld, waarin de projectorganisatie, -planning, en - financiering worden neergezet. Voor het opstellen van de visie wordt een bureau in de arm genomen. Voor deze stap is het resultaat van stap 1 van belang; deze geldt als input voor de op te stellen integrale visie. 3. Noordoost Fryslân buitendijks: een lijst van concrete maatregelen voor een goede ontsluiting en beleving van het buitendijks gebied. Voor deze stap worden de maatregelen op een rij gezet die enerzijds voortkomen uit de lopende initiatieven en plannen (stap 1) en die anderzijds voortvloeien uit de visie (stap 2). Er zijn vooralsnog geen concrete maatregelen of deelprojecten benoemd. Onderzocht moet worden of in ieder geval de hieronder opgesomde projectideeën (niet-uitputtende lijst) als concrete maatregel kunnen worden opgenomen: kweldermaatregelen; zeekanoroute; buitendijkse terp; recreatieve verbinding binnen- en buitendijks; toeristische informatievoorziening buitendijks (algemeen); TOP s; buitendijkse wandelroutes; doortrekken buitendijks fietspad naar buurgemeenten Het Bildt en Dongeradeel; vogelkijkhut; uitkijkpunten. Integraliteit relatie/samenhang andere projecten De provincie Fryslân richt zich met het toeristisch-recreatief beleid op een aantal thematische speerpunten. De programmalijn Wadden is daar één van. Begin 2012 is door provincie Fryslân gestart met een inventarisatie van ontwikkelingen in het Waddengebied van Fryslân. Daarnaast beweegt de provincie zich in een interprovinciaal en zelfs internationaal spelersveld met betrekking tot de Wadden. Het provinciale project geeft mede invulling aan ambitieproject Noordoost aan het Wad. Het plan van aanpak is gereed. Op korte termijn start de uitvoering. Het project Noordoost aan het Wad kan fungeren als een vliegwiel voor (inter)nationaal en provinciaal uitgezette beleidslijnen en deze ten uitvoer brengen aan de hand van concrete projectideeën. Pagina 12 van 73

12 Er ligt een belangrijke relatie met het prioritaire project Regiomarketing, voor wat betreft de promotie van dit gebied. Daarnaast is afstemming van belang met Fryslân Marketing die haar speerpunten koppelt aan die van de provincie Fryslân. De concrete ontwikkelingen rond het nieuw te realiseren kwelderinformatiecentrum van It Fryske Gea en ook rond het door het Wetterskip Fryslân geplande gemaal Vijfhuizen zijn van dusdanige aard dat deze wat effect betreft de Ferwerderadielse schaal overtreffen. Dit project hangt samen met de visie-ambitieprojecten Visie Lauwersmeergebied, Ontwikkeling EHS-kwadrant en Visie waterrecreatie Noordoost Fryslân. Daarnaast met de prioritaire projecten De Ie en Leefbaarheid Ferwerderadiel door bundeling verkeer. Het project Noordoost aan het Wad heeft een directe relatie met: Waddenwandelen (Landschapsbeheren Noord-Holland, Fryslân en Groningen); Integrale Gebiedsontwikkeling Ferwerderadiel Fernijt (provincie Fryslân); Kwelderinformatiecentrum (It Fryske Gea); Gemaal Vijfhuizen (Wetterskip Fryslân); wadlopen Ferwerderadiel (Wadloopcentrum Fryslân); Buitendijkse rondrit en andere activiteiten (Recreatiebedrijf SeedyksterToer); Laarzenpad Dongeradeel (Staatsbosbeheer). Projectorganisatie Met het provinciale project inzake programma-aanpak Wadden wordt invulling gegeven aan het ambitieproject Noordoost aan het Wad. Daarnaast wordt aangesloten bij de werkwijze van de regio voor ambitieprojecten. Dat betekent dat de themagroep ERT wordt gevraagd om een bestuursopdracht voor dit project vast te stellen en een bestuurlijk en ambtelijk trekker aan te wijzen. Het voorstel is dat Ferwerderadiel het project in combinatie met Dongeradiel oppakt. Afstemming met de andere partners vindt plaats in de themagroepen. Samen met recreatieambtenaren van de provincie Fryslân en de gemeente Dongeradeel wordt op korte termijn een inventarisatie gemaakt, dan wel gecompleteerd, van alle (project)initiatieven die betrekking hebben op het Waddengebied. De visie uitmondend in een concreet programma met lopende en nieuwe initiatieven wordt opgesteld door een extern adviesbureau samen met de recreatieambtenaren en waddendeskundigen van de gemeenten Ferwerderadiel en Dongeradeel en de provincie Fryslân. Verder hebben It Fryske Gea, Staatsbosbeheer en Wetterskip Fryslân zitting in de projectgroep. De overige belanghebbende partijen (stakeholders zoals Landschapsbeheer Friesland en Wadloopcentrum Fryslân) worden door middel van klankbordsessies bij de visie betrokken. Pagina 13 van 73

13 Obstakelvrijheid & planning Begroting Met de provincie is afgesproken voor het project programma-aanpak Wadden dat zij de kosten voor de inzet van een extern adviesbureau op zich neemt en dat de gemeenten uren inbrengen. Provincie en gemeenten zijn gezamenlijk opdrachtgever. Status project(en) Initiatieffase Het is de bedoeling op korte termijn met het project van start te gaan. Het is een visieambitieproject dat door het bestuur van zowel de provincie Fryslân als de beide gemeenten Dongeradeel en Ferwerderadiel van belang wordt gevonden. Indien de partners akkoord zijn met het opnemen van een extra ambitieproject wordt zo spoedig mogelijk een concept bestuursopdracht voorgelegd aan de themagroep ERT. Voor de Regie op het Wad is het uiteraard ook van het grootste belang spoedig met het project van start te gaan, daar andere initiatieven al lopen en gewoon doorgaan. Daarnaast is het met het oog op de planning van het gemaal Vijfhuizen, het kwelderinformatiecentrum en de daaraan gekoppelde ontwikkelingen buitendijks, van belang om de visie met concrete maatregelenlijst zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk medio 2013 gereed te hebben. Met de uitvoering van de concrete projecten kan dan zo veel mogelijk werk met werk worden gemaakt. Procedures Voor geen van de stappen is een wettelijke procedure nodig. Dat zal anders zijn voor de concrete projecten buitendijks. De uitvoering van deze projecten valt echter buiten de grenzen van dit project. Voordat het project van start kan gaan, moet een bestuursopdracht worden verkregen. Terugkoppeling van de ambtelijke projectgroep naar de themagroep ERT gebeurt op basis van de bestuursopdracht en het projectplan. Risicobeheersing Voorgesteld wordt met het provinciale project Programma-aanpak Wadden invulling te geven aan het ambitieproject Noordoost aan het Wad. Indien dit niet wenselijk blijkt, dient alsnog een andere wijze van financiering te worden gevonden. Conform de systematiek van de andere ambitieprojecten in Netwerk Noordoost. Vooral bij Regie op het Wad spelen de interne en externe communicatie een belangrijke rol. Deze kan worden geborgd door op regelmatige basis het contact met stakeholders te onderhouden. Een goed projectplan en het vastleggen van het (financiële) commitment van de partners kunnen deze risico s ondervangen. Pagina 14 van 73

14 Fasering Visievorming Concrete projectvoorstellen Financiële consequenties Voorgesteld wordt met het lopende project Programma-aanpak Wadden invulling te geven aan het ambitieproject Noordoost aan het Wad. De provincie neemt de kosten voor een extern adviesbureau op zich. De gemeenten brengen volgens afspraak uren in. Kortom Bijdrage Ferwerderadiel: ureninzet in overleg met Dongeradeel. Verwachte bijdrage provincie: kosten extern adviesbureau. Pagina 15 van 73

15 Pagina 16 van 73

16 G11. De Dokkumer Ie Themagroep: Programmalijn: Economie, Recreatie & Toerisme Recreatie en toerisme (G) Projecttrekker ambtelijk: Projecttrekker bestuurlijk: Gerda Zeinstra Haije Talsma Betrokken partners Provincie Fryslân, Gemeente Dantumadiel, Gemeente Dongeradeel, Gemeente Tytsjerksteradiel, Gemeente Leeuwarderadeel, Gemeente Leeuwarden, Wetterskip Fryslân, It Fryske Gea, Corporaties, LNV, DLG, LTO, Doarpswurk, Doarp & Bedriuw, Marrekrite, Kamer van Koophandel, MKB Projectomschrijving Korte toelichting project Het project De Dokkumer Ie draagt als project bij aan de versterking van de ruimtelijke kwaliteit van het gebied door de ruimtelijke en cultuurhistorische kwaliteiten en invloeden van de Dokkumer Ie meer zichtbaar te maken, beter te ontsluiten en optimaal te benutten. De Dokkumer Ie is de blauwe ader van het gebied en vormt het uitgangspunt voor verschillende watergerelateerde projecten. Aanleiding / probleem De invloed die de Dokkumer Ie op de ontwikkeling van het noordoosten van Fryslân in het verleden had, en nog steeds heeft, is te zien in hoe het gebied is ingericht. Met de tijd is echter een aantal unieke kenmerken in het landschap minder zichtbaar geworden. Tegenwoordig vinden in het gebied rondom de Dokkumer Ie diverse ontwikkelingen plaats, die niet tot nauwelijks op elkaar worden afgestemd. Het ontbreken van een integrale gebiedsaanpak in deze regio is de directe aanleiding voor dit project. De verwachting is dat het aanbrengen van samenhang tussen diverse initiatieven een grotere meerwaarde oplevert voor de regio Noordoost Fryslân. Doelstelling Een grotere samenhang aanbrengen in de ontwikkelingen die zijn gerelateerd aan de Dokkumer Ie en het beter benutten en ontsluiten van de historische waarden en unieke kenmerken van het (stroom)gebied rond de Dokkumer Ie, teneinde de leefbaarheid in de dorpen te vergroten en de ruimtelijke kwaliteit en de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht van Noordoost Fryslân te versterken. Regionale meerwaarde Resultaat van het totale project De Dokkumer Ie is dat de kennis van en de waardering voor de Dokkumer Ie worden vergroot en dat de kansen die deze rivier en levensader biedt, in worden gezet bij ontwikkelingen in het noordoosten van Fryslân. Het projectgebied strekt zich uit langs de noordoostelijke kuststrook van Fryslân, tussen Dokkum en Leeuwarden. Het versterken van de samenhang van (economische) ontwikkelingen in dit gebied zorgt voor een grotere draagkracht van de regio en draagvlak bij de bevolking. Pagina 17 van 73

17 Daarnaast wordt de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht van de hele regio vergroot, doordat een aantal opvaarten van de Dokkumer Ie bevaarbaar wordt gemaakt voor de kleine watersport en doordat er verbindingen worden gemaakt tussen vaargebieden. Maatregelen / deelprojecten 1. Vaarverbinding Burdaard - Ferwert Het betreft het bevaarbaar maken van de Ferwerter Feart, die via de Jislumer Feart loopt van Burdaard richting Hegebeintum en Ferwert. De totale lengte is 7,2 kilometer. In totaal gaat het om acht specifieke maatregelen om de Ferwerter Feart bevaarbaar te maken voor de kleine watersport (vaarklasse E2), waaronder het aanpassen van vier bruggen in het tracé. De route zal (grotendeels) worden voorzien van een natuurvriendelijke inrichting. Wetterskip Fryslân is hierbij een belangrijke partner. Het vervangen van de fietsbrug bij Burdaard (Alde Feart) heeft de meeste prioriteit; hierover zijn afspraken gemaakt met de lokale ondernemers. Omdat de financiële dekking voor de brug nagenoeg rond is, wordt deze fase van het bevaarbaar maken van het traject Burdaard - Ferwert als eerste opgepakt. 2. Visie en kennisuitwisseling Voor de totstandkoming van samenhang in de ontwikkelingen rond de Dokkumer Ie zijn draagvlak en bewustwording van groot belang. Teneinde deze te creëren moet een proces op gang worden gebracht dat de betrokken partners verleidt tot kennisuitwisseling en het maken van een integrale visie. Hierin staan de thema s wonen & werken, recreatie, natuur & water, landbouw & veeteelt en duurzaamheid centraal. De visie vormt de kapstok voor toekomstige ontwikkelingen rond de Dokkumer Ie. De breed gedragen visie mondt uit in een maatregelentabel en kansenkaart. Met het creëren van draagvlak en bewustwording is reeds een begin gemaakt. Onder de noemer Eelân hebben diverse presentaties en workshops plaatsgehad, onder meer in de ARK in Burdaard. De betrokken gemeenten zien het belang van een gezamenlijke visie voor de ontwikkelingen op en rond de Dokkumer Ie. Vanwege de kapstokfunctie voor regionale ontwikkelingen en de reeds gemaakte start, verdient het aanbeveling dit deelproject op korte termijn op te pakken. 3. Rondje Rinsumageast / Aldtsjerk Het verbinden van Rinsumageast bij de zandwinningsplas Eeltsjemar, en Aldtsjerk met een verbinding naar de Grote Wielen en het Bûtefjild, met de Dokkumer Ie door het rondje Rinsumageast / Aldtsjerk biedt kansen voor kleinschalige waterrecreatie in de regio. En voor Burdaard, waar een park van recreatiewoningen en een jachthaven worden gerealiseerd. Het gaat onder andere om het bevaarbaar maken van de Jordaan en de Wide Murk voor minimaal vaarklasse E2: kleine sloepen en kano s. Pagina 18 van 73

18 Met het doortrekken van de vaarweg door Rinsumageast naar Dokkum wordt het gebied ontsloten en wordt een vaarrondje gerealiseerd. In een gebied met opvaarten (heen en terug) heeft het varen van een rondje een grote meerwaarde. Bovendien wordt verwacht dat het verbinden van Burdaard, Dokkumer Ie, Eeltsjemar en Dokkum economische en kwalitatieve meerwaarde oplevert voor de dagen verblijfsrecreatie in het gebied. Gelet op de landschappelijke context, de mogelijkheid van het varen van een rondje en de nabijheid van recreatiepark Burdaard en het Bûtenfjild waar men met elektrisch varen aan de slag wil, is de link met het elektrisch varen snel gelegd. Het maken van de koppeling van deze vaarroute met elektrisch varen biedt kansen. Zowel de gemeente Ferwerderadiel als de provincie Fryslân hechten veel waarde aan het ontwikkelen van elektrisch varen en hebben dit vastgesteld als speerpunt van beleid. De koppeling kan ook worden gemaakt met het ANNO-project Visie waterrecreatie Noordoost Fryslân, waarin elektrisch varen speciale aandacht krijgt. Het rondje Rinsumageast / Aldtsjerk is van regionale schaal en vraagt betrokkenheid van de gemeenten Dantumadiel Dongeradeel en Tytsjerksteradiel. In het gebied van Ferwerderadiel behelst het het bevaarbaar maken van de Jordaan. 4. Bevaarbaar maken opvaarten Het gebied rond de Dokkumer Ie kent verschillende cultuurhistorische pareltjes. Door het opwaarderen van de opvaarten worden de terpdorpen ontsloten en wordt het verhaal van de Dokkumer Ie en de opvaarten en daarmee het verhaal van het cultuurhistorische landschap vertelt. De verwachting is dat dit de leefbaarheid en de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht van de regio vergroot. De Ferwerter Feart (deelproject 1) zit in de planfase en kan vrijwel meteen worden uitgevoerd. De overige opvaarten van de Dokkumer Ie kunnen in een later stadium toegankelijk worden gemaakt voor de kleine watersport. Het gaat in Ferwerderadiel onder andere om de Wânswerter Feart en De Traan (t.b.v. rondje De Traan) en de Hallumer en Holwerter Feart. De Hallumer Feart is al redelijk goed bevaarbaar. Het baggeren is een punt van aandacht. De combinatie wordt gezocht met de bouw van het gemaal Vijfhuizen, dat uiteindelijk aansluit op de Hallumer Feart. De Holwerter Feart ligt grotendeels in de gemeente Dongeradeel. Daar ligt een baggeropgave. Regionale samenwerking bij het bevaarbaar maken van de opvaarten zorgt ervoor dat het (stroom)gebied van de Dokkumer Ie verder wordt ontsloten. Dorpen worden zo aangesloten op de belangrijkste blauwe ader van het gebied en daarmee ook op de Noordelijke Elfstedenvaarroute en de Súd Ie. Het gebied wordt vanaf het water (be)leefbaar. Dit kan mede een antwoord geven op het vraagstuk krimp. Door ook de cultuurhistorische elementen in de dorpen en het landschap beter zichtbaar te maken en voorzieningen te realiseren voor een goede water-oeververbinding, wordt de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht van de regio vergroot. Pagina 19 van 73

19 Integraliteit relatie/samenhang andere projecten Dit project heeft een samenhang met de volgende prioritaire projecten: Noordoost aan het Wad Leefbaarheid Ferwerderadiel door bundeling van verkeer Gemaal Vijfhuizen Daarnaast zijn ook de volgende projecten gerelateerd: Recreatiepark Burdaard Watersportstad Dokkum Watersportdorp Kollum Visie Waterrecreatie Noordoost Fryslân Bevaarbaar maken Súd Ie Projectorganisatie Ferwerderadiel is trekker van het project De Dokkumer Ie en van de vier deelprojecten. De projectorganisatie wordt als volgt voorgesteld: I. Bestuurlijk trekker II. Ambtelijk trekker III. Werkgroep / projectgroep IV. Klankbordgroep V. Extern(e) organisatie(s) Hierna worden de verschillende taken en verantwoordelijkheden toegelicht. Pagina 20 van 73

20 I. Bestuurlijk projecttrekker De eindverantwoordelijkheid voor het project berust bij de bestuurlijke projecttrekker, de portefeuillehouder recreatie en toerisme van de gemeente Ferwerderadiel. Deze persoon wordt geadviseerd door de ambtelijk trekker, de beleidsmedewerker recreatie en toerisme van de gemeente Ferwerderadiel. De bestuurlijke trekker heeft de taak om de voortgang van het project (actief) op hoofdlijnen te bewaken en waar nodig bij te sturen. II. Ambtelijk projecttrekker De ambtelijk trekker, de beleidsmedewerker recreatie en toerisme van de gemeente Ferwerderadiel, initieert en coördineert de projectfasen en activiteiten (procesmanager), is voorzitter van de projectgroep en is ambtelijk opdrachtgever/contactpersoon voor externe adviesbureaus. Daarnaast rapporteert de ambtelijk projecttrekker op regelmatige basis aan de bestuurlijke projecttrekker over de voorgang van het project. De ambtelijk projecttrekker vervult of regelt tevens de secretariaatsrol en de (financiële) projectadministratie. Daaronder valt rapportage op hoofdlijnen van de projectvoortgang aan de themagroep ERT. III. Werkgroep / projectgroep De werkgroep bestaat uit de beleidsmedewerkers recreatie van de aan de Dokkumer Ie gelegen gemeenten (Dongeradeel, Dantumadiel, Ferwerderadiel, Leeuwarderadeel, Tytsjerksteradiel, Leeuwarden) en houdt zich bezig met de inhoudelijke voortgang van het deelproject Visie en kennisuitwisseling (2). De andere deelprojecten gaan om infrastructurele werken. Deze worden per deelproject gecoördineerd, aangestuurd en begeleid door een projectgroep van medewerkers weg- en waterbouw van de betrokken gemeenten. De medewerker van de gemeente Ferwerderadiel is voorzitter van de projectgroep en rapporteert de voortgang aan de ambtelijk projecttrekker. De projectgroep stuurt eventuele externe bureaus en aannemers aan en voorziet deze van inhoudelijke input met betrekking tot de lokale en gemeentespecifieke gegevens. IV. Klankbordgroep De Klankbordgroep bestaat uit spilpersonen uit het gebied rond de Dokkumer Ie en uit deskundigen. Met name bij het tweede deelproject speelt deze groep een rol met betrekking tot inspiratie, kennisuitwisseling, inhoudelijke consultatie en feedback. De klankbordgroep wordt zo veel malen bijeengeroepen als beschreven in de bestuursopdracht en in het projectplan en op initiatief van de werkgroep. V. Extern(e) organisatie(s) Externe bureaus en aannemers worden ingeschakeld waar en wanneer dit nodig wordt geacht, bijvoorbeeld voor het opstellen van de visie met maatregelentabel en kansenkaart (deelproject 2), voor het schrijven van bestekken en voor het uitvoeren van de bestekken. Eventueel ook voor projectbegeleiding. Deze externe organisaties worden ingeschakeld conform het aanbestedingsbeleid van de gemeente Ferwerderadiel. Aansturing vindt plaats vanuit de werkgroep dan wel projectgroepen. Pagina 21 van 73

21 Obstakelvrijheid & planning Begroting 1. Vaarverbinding Burdaard - Ferwert Projectonderdeel Begroting Draaibrug Alde Feart Veebrug Betonbrug en stalen brug Jislum Bolle Holle Hegebeintum Ferwert Bebording Advies- en ontwerpkosten Projectbegeleiding Totaal Visie en kennisuitwisseling Projectonderdeel Begroting Fase 1 - Kennisuitwisseling & bewustwording - (conferentie al geweest i.h.k.v. Eelân / De Ark) Fase 2 - Gebiedsanalyse & ontwerpsessies Fase 3 - Opstellen visie met maatregelentabel + kansenkaart Totaal Rondje Rinsumageast / Aldtsjerk gebied Ferwerderadiel Projectonderdeel Begroting Bestek Bouw sluis Sloop stuw Ophogen brug Wiereweg Baggeren (op kant) Natuurvriendelijke oevers + beschoeiing Aanvullende voorzieningen, o.a. steigers, bewegwijzering, bankjes Projectleiding / opzicht Onvoorzien Totaal Pagina 22 van 73

22 4. Bevaarbaar maken opvaarten Van dit deelproject is slechts een heel globale kostenraming opgenomen. Deze is opgebouwd uit: - maken van projectplannen; - maken van bestekken; - projectbegeleiding; - infrastructurele werken. Ruwe raming van de kosten: 5 miljoen. Status project(en) Alleen van de vaarverbinding Burdaard-Ferwert (deelproject 1) is een projectplan gereed. De overige deelprojecten zitten in de planfase; hiervan zijn nog geen projectplannen. Procedures Voor deelproject 2 zijn geen wettelijke procedures vereist. Voor de overige projecten moet op basis van de bestekken worden bepaald welke vergunningen, ontheffingen en dergelijke noodzakelijk zijn. Risicobeheersing Het project De Dokkumer Ie is het best te behappen door het op te delen in de tijd. De planning start in 2012 reeds met het realiseren van fase 1 (draaibare brug over de Alde Feart bij Burdaard) van de opvaart naar Ferwert (deelproject 1). Het is wegens gemaakte afspraken met ondernemers van groot belang hier snel mee te starten. Een ander risico is de tijd zelf. Zonder visie verrommelt de Dokkumer Ie en het gebied rondom en hebben deze eerder een afstotende werking dan een aantrekkende. Het is daarom zaak om deelproject 2, het uitwisselen van kennis en het opstellen van een visie, op korte termijn op te pakken. Wegens de relatie van het project met het water is er een duidelijke link met het ANNO project Visie waterrecreatie Noordoost Fryslân. Binnen de themagroep ERT en het ambtelijke RAKET-overleg moet goede afstemming tussen beide projecten plaatsvinden. De Visie waterrecreatie Noordoost Fryslân bevat waardevolle elementen voor het project De Dokkumer Ie. Daarnaast is kennisuitwisseling met de projectleiders en trekkers van het project De Súd Ie van belang om voordeel mee te doen voor zowel het proces als het inhoudelijke spoor. Feitelijk gaat het om twee afzonderlijke gedeelten van één en dezelfde waterverbinding, namelijk die van de Friese Meren via Leeuwarden en Dokkum naar het Lauwersmeer en de Waddenzee. Fasering Het is de bedoeling van start te gaan in 2012 met het deelproject Vaarverbinding Burdaard - Ferwert. Het projectplan is uitvoeringsgereed en hiervoor is de projectfinanciering al gedeeltelijk geregeld. Fase 1 van het project, het realiseren van de draaibrug in het fietspad over de Alde Feart bij Burdaard, wordt vooruit geschoven wegens gemaakte afspraken met ondernemers. Pagina 23 van 73

23 Deelproject 2 zal in 2012 en 2013 zijn beslag moeten krijgen. Hierna kunnen de overige deelprojecten, gefaseerd, van start. Een en ander afhankelijk van de projectfinanciering en procedures. Met het oog op de kansrijke combinatie van deelproject 3, Rondje Rinsumageast / Aldtsjerk, met elektrisch varen en ontwikkeling Bûtenfjild zou dit project naar voren kunnen schuiven in de tijd. Een en ander hangt echter samen met het vinden van projectfinanciering en daarom wordt het deelproject niet eerder geagendeerd dan na Vaarverbinding Burdaard - Ferwert Brug Alde Feart 2. Visie en kennisuitwisseling Rondje Rinsumageast / Aldtsjerk Bevaarbaar maken opvaarten Pagina 24 van 73

24 Financiële consequenties Het project De Dokkumer Ie kan worden gesplitst in een aantal fases. Hierbij kan het volgende worden opgemerkt: Deelproject 1 vaarverbinding Burdaard - Ferwert De totale kosten voor deze fase bedragen /3 e deel is minimaal voor rekening van de gemeente: Hiervoor is beschikbaar uit de bestemmingreserve IGO kan gevonden worden bij de algemene reserve. Een mogelijke bijdrage derden kan worden gevonden bij Synergiegelden KRW van het Wetterskip, en het sociale innovatiefonds van het Waddenfonds. Deelproject 2 visie en kennisuitwisseling De conferentie i.h.k.v. Eelân/ de Ark heeft de gemeente Ferwerderadiel ca gekost. De overige kosten bedragen totaal De gemeentelijke bijdrage hiervoor bedraagt ca Deze bijdrage zou kunnen worden gedekt uit de Algemene reserve. Deelproject 3 rondje Rinsumageast / Aldtsjerk Hiervan is een globale kostenraming opgenomen. De totale kosten zijn ingeschat op ca 2,3 miljoen euro voor dat deel op grondgebied van Ferwerderadiel.. Het gemeentelijk 1/3 e deel van ca kan niet worden afgedekt door te beschikken over een reserve. Een mogelijkheid is het kapitaliseren van de lasten. De kapitaallasten voor het eerste jaar van deze fase bedragen voor het eerste jaar: (afschrijving 25 jaar = en rente 4,64% = ). De berekende bedragen zullen in de loop der jaren gaan dalen doordat de rente wordt berekend over het investeringsbedrag minus de afschrijvingen. Deze kapitaallasten zullen structureel in de begroting moeten worden opgenomen. Dit is een forse last voor onze gemeente. Zeker ook met oog op de nog komende bezuinigingen uit de junicirculaire/lenteakkoord. Het zal keuzes vragen om andere zaken (nu) niet te doen. Het is een afweging die de Raad in de gehele context van de gemeentelijke financiële opgave zal maken. Deelproject 4 overige opvaarten van de Dokkumer Ie Hiervan is een eerste ruwe raming van ca 5 miljoen opgenomen. Uitgaande van een verdeling van 1/3-1/3-1/3 is het gemeentelijk aandeel ca 1,7 miljoen euro. Dit kan niet worden afgedekt door te beschikken over een reserve. Een mogelijkheid is het kapitaliseren van de lasten. De kapitaallasten voor het eerste jaar van deze fase bedragen voor het eerste jaar: (afschrijving 25 jaar = en rente 4,64% = ). De berekende bedragen zullen in de loop der jaren gaan dalen doordat de rente wordt berekend over het investeringsbedrag minus de afschrijvingen. Deze kapitaallasten zullen structureel in de begroting moeten worden opgenomen. De inschatting is dat dit in de periode na 2015 wenselijk is. Pagina 25 van 73

25 Kortom Beschikbare gemeentelijke bijdrage reeds betaald conferentie Ark voor Eelân informatie-uitwisseling & visie uit algemene reserve vaarverbinding Burdaard-Ferwert uit bestemmingsreserve IGO vaarverbinding Burdaard-Ferwert uit algemene reserve PM rondje Rinsumageast / Aldtsjerk PM overige opvaarten na 2015 Voor rondje Rinsumageast / Aldtsjerk en de overige opvaarten dient de Raad een overweging te maken over de haalbaarheid van het kapitaliseren van de lasten in de totale gemeentelijke opgave. Totaal = PM Bijdrage derden tot en met vaarverbinding Burdaard-Ferwert rondje Rinsumageast / Aldtsjerk Totaal = Verwachte provinciale bijdrage tot en met informatie-uitwisseling & visie vaarverbinding Burdaard-Ferwert rondje Rinsumageast / Aldtsjerk Totaal = Pagina 26 van 73

26 Sociaal & Leefbaar Concrete projecten Programmalijnen Relatie met programmalijn C7. Sportstimulering en sociale activering C. Wonen en leven in Noordoost I3. Pilot Doarpsomtinkers I. Kansen voor wonen, zorg en zorgtoerisme C. Wonen en leven in Noordoost Pagina 27 van 73

27 Pagina 28 van 73

28 C7. Sportstimulering en sociale activering Themagroep: Programmalijn: Sociaal en leefbaar Wonen en leven in Noordoost Projecttrekker ambtelijk: Projecttrekker bestuurlijk: Berend Jager Jaap Hijma Betrokken partners Sport Fryslân, GO-4 Sport Middelsee, Sportstimulering Noordoost (Achtkarspelen, Kollumerland ca en Tytsjerksteradiel), sport- en beweegaanbieders, ouderen- en welzijnsorganisaties, GGD. Projectomschrijving Korte toelichting project Sport levert in toenemende mate een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van leven van de inwoners van de Noordoost Friese gemeenten. Sport is allang niet meer een doel op zich, maar is en wordt steeds meer een middel om maatschappelijke doelstellingen te bereiken. Met name in een krimpregio met toenemende vergrijzing kan sport een significante rol spelen op het gebied van leefbaarheid en sociale cohesie. Sport draagt bij aan de taakstelling bij verschillende prestatievelden van de Wmo (1: leefbaarheid en sociale cohesie; 2: preventieve ondersteuning van de jeugd; 5/6: participatie van mensen met een beperking). In het kader van dit project kan de sport een bijdrage leveren aan: sociale cohesie, participatie / integratie van doelgroepen (zoals ouderen en mensen met beperkingen), voorkomen van vereenzaming en gezondheidsproblemen. Sportstimulering en sociale activering van senioren en mensen met beperkingen of gezondheidsproblemen past binnen het gemeentelijke beleid om deze doelgroep(en) zo lang mogelijk zelfstandig mee te laten doen aan de samenleving, de zelfredzaamheid van deze doelgroep(en) in stand te houden of te verbeteren en hen deel te laten nemen aan maatschappelijke activiteiten en sociale verbanden. Daarmee kan op termijn een beroep op formele zorg (Wmo en gezondheidszorg) worden verminderd. De activiteiten hebben een duidelijk verband met de sportstimuleringsprojecten en activiteiten in de Middelsee-gemeenten en Noordoost Fryslân en kunnen na verloop van tijd toegevoegd worden aan en/of onderdeel uitmaken van Sportstimulering Noordoost. Aanleiding / probleem Noordoost Fryslân bevindt zich momenteel in een relatief achtergestelde positie met bedreigingen voor de leefbaarheid zoals demografische krimp, vergrijzing en ontgroening. Daarnaast kennen de Noordoost Friese gemeenten een bevolking met een relatief lage Sociaal Economische Status (SES). Vijf van de zes NNO-gemeenten, waaronder Ferwerderadiel, zitten bij de 17 gemeenten met de laagste SES in Nederland. Deze status is afgeleid van inkomen, opleiding en beroepsstatus. Pagina 29 van 73

29 Het is aangetoond, dat een lage SES invloed heeft op gezondheid en (in)activiteit. Gebieden met een lage SES kennen meer problemen op het gebied van gezondheids- en bewegingsachterstanden, sociaal isolement en sociale participatie en mogelijkheden om te sporten. Blijvende aandacht en inzet voor sport en sociale activering is voor Ferwerderadiel én Noordoost Fryslân dan ook van essentieel belang. Doelstelling In aanvulling op en in samenspraak met de sportstimuleringsprojecten in de Middelsee-gemeenten en Noordoost Fryslân het inzetten van menskracht (combinatiefunctionaris) en interventies om sport en bewegen en sociale participatie onder senioren en mensen met beperkingen of gezondheidsproblemen te stimuleren, in eerste instantie in Ferwerderadiel en mogelijk in Noordoost Fryslân, zodanig dat dit bijdraagt aan de hiervoor genoemde maatschappelijke doelstellingen. Regionale meerwaarde De uitdagingen waar Ferwerderadiel voor staat als het gaat om gezondheid, beweging en sociale activering zijn uidagingen waar ook de gemeenten in Noordoost Fryslân voor staan. Ferwerderadiel wil dit regionale probleem aanpakken met de ambitie om dit uit te breiden naar een gezamenlijke aanpak in Noordoost Fryslân. Maatregelen / deelprojecten De te nemen maatregelen/activiteiten beogen enerzijds het inzetten en uitvoeren van interventies uit het Interventieoverzicht Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB), de Menukaart Sportimpuls en mogelijk zelf te ontwikkelen interventies én anderzijds het (structureel) onderbrengen van bewegen (in een sociaal verband of netwerk) bij beweegaanbieders, zoals verenigingen en sportcentra of instellingen, zoals ouderen-, zorg- en welzijnsorganisaties. De focus ligt op activiteiten en interventies voor 55+ en mensen met beperkingen en/of gezondheidsproblemen. Daartoe worden de volgende maatregelen genomen: FASE 1 FERWERDERADIEL 2012/ Doelstelling 1. Inzetten combinatiefunctionaris Inzetten van een combinatiefunctionaris (0,5 fte) Doelgroep Senioren (55+) en mensen met beperkingen en/of gezondheidsproblemen Activiteiten Het organiseren, begeleiden en uitvoeren van interventies voor 55+ en mensen met beperkingen en/of gezondheidsproblemen Het structureren van beweegactiviteiten in sociale verbanden en netwerken Methode ca Brede impuls combinatiefuncties Tijdspad 1 januari 2013 t/m 31 december 2014 Verwachte kosten Doelstelling Doelgroep per jaar 2. Inzetten en organiseren van interventies Het jaarlijks inzetten en organiseren van interventies uit het Interventieoverzicht NASB of de Menukaart sportimpuls of zelf te ontwikkelen interventies. Senioren (55+) en mensen met beperkingen en/of gezondheidsproblemen Pagina 30 van 73

30 Activiteiten Het organiseren, begeleiden en uitvoeren van interventies, zoals: - Beweegkuur of gecombineerde leefstijlinterventies - Denken en Doen - SMALL - ACTOR - Fittesten met aansluitend Beweeg-u-fit-groepen - In Balans - Stap-je-gezond Methode ca Interventies NASB en Menukaart sportimpuls Tijdspad 1 januari 2013 t/m 31 december 2014 Verwachte kosten Doelstelling per jaar 3. Het structureren van beweegactiviteiten Het (structureel) onderbrengen van bewegen (in een sociaal verband of netwerk) bij beweegaanbieders, zoals verenigingen en sportcentra of instellingen, zoals ouderen-, zorg- en welzijnsorganisaties. Doelgroep Senioren (55+) en mensen met beperkingen en/of gezondheidsproblemen Activiteiten Stimuleren, propageren en opzetten van (nieuw) beweegaanbod voor de doelgroep Overleg met en ondersteuning van beweegaanbieders en instellingen i.v.m. (nieuw) beweegaanbod voor de doelgroep Methode ca Zo mogelijk wordt gebruik gemaakt van de Sportimpuls. Interventies NASB en Menukaart sportimpuls Tijdspad 1 januari 2013 t/m 31 december 2014 Verwachte kosten per jaar Doelstelling Doelgroep Activiteiten Methode ca 4. Voorbereiding / externe ondersteuning De voorbereiding op het project en het inzetten van externe ondersteuning zodanig laten plaatsvinden, dat het bijdraagt aan een optimale uitvoering van het project. Senioren (55+) en mensen met beperkingen en/of gezondheidsproblemen Omdat zowel in de voorbereidings- als uitvoeringsfase werkzaamheden worden voorzien die niet (alleen) binnen de bestaande organisatie / formatie kunnen worden uitgevoerd, zal externe ondersteuning noodzakelijk zijn. Ondersteuning in de voorbereidingsfase van organisaties als Sport Fryslân, GGD, NISB en VSG Ondersteuning en expertise bij de uitvoering van interventies door ontwikkelaars / eigenaren van die interventies Interventies NASB en Menukaart sportimpuls Tijdspad 1 januari 2013 t/m 31 december 2014 Verwachte kosten In 2012 en per jaar en in per jaar Pagina 31 van 73

31 FASE 2 NOORDOOST FRYSLAN 2014/ Doelstelling 5. Sportstimulering en sociale activering voor de doelgroep in Noordoost Fryslân Het uitrollen en continueren van de activiteiten onder 1 t/m 4 in (gezamenlijk) Noordoostelijk verband Doelgroep Senioren (55+) en mensen met beperkingen en/of gezondheidsproblemen Activiteiten De activiteiten als bedoeld onder 1 t/m 4 met dien verstande dat (ook) inzet van menskracht (minimaal 0,5 fte) vanuit sportstimulering in Noordoost plaatsvindt Methode ca - Tijdspad 1 januari 2015 t/m 31 december 2016 Verwachte kosten per jaar* * Ter voorbereiding op fase 2 leveren de Noordoost Friese gemeenten in fase 1 (2014) ook al een bescheiden bijdrage (zie begroting). Integraliteit relatie/samenhang andere projecten Dit project wordt gedurende de eerste twee jaar uitgevoerd in Ferwerderadiel en, zo mogelijk, daarna uitgerold naar Noordoost Fryslân. In Noordoost Fryslân heeft al eerder (gedurende vier jaar en tot ) het Buurt-, onderwijs- en sportproject High five gelopen. Als een voortzetting daarvan loopt nu een sportstimuleringsproject in Achtkarspelen, Kollumerland ca en Tytsjerksteradiel. Ferwerderadiel participeert al sinds 2000 in GO-4 Sport voor de Middelseegemeenten en is daarbij trekker en spilgemeente. De lopende sportstimuleringsprojecten concentreren zich als gevolg van de eerdere Brede impuls sport, onderwijs en cultuur op de jeugd. Slechts in het kader van verenigingsondersteuning kan in zeer beperkte mate aandacht worden gegeven aan de in dit project beoogde doelgroep. Vanuit de nieuwe Brede impuls combinatiefuncties kunnen ook andere doelgroepen worden bediend en kunnen bovendien verbindingen worden gelegd met meerdere sectoren in de samenleving, dus naast sport, onderwijs en cultuur bijvoorbeeld ook (gezondheids)zorg, welzijn en zelfs bedrijfsleven. Kortom er zijn meer mogelijkheden voor lokaal maatwerk. De uitdaging zal de komende jaren zijn om tot maatwerk voor de gemeente en de streek te komen, waarbij enerzijds voor de beoogde doelgroep goede en effectieve maatregelen worden ingezet en anderzijds een goede balans ontstaat tussen inzet en maatregelen voor de bij dit project beoogde doelgroep en de doelgroep (met name jeugd) die vanuit de huidige sportstimuleringsprojecten wordt bediend. Pagina 32 van 73

32 De gemeente Ferwerderadiel wil deze uitdaging oppakken, omdat de overtuiging bestaat dat de geschetste problematiek blijvende aandacht en inzet van de gemeente(n) vraagt (ook vanuit de Wmo). Ferwerderadiel wil dit vervolgens ook samen met de andere gemeenten in Noordoost Fryslân doen. In het kader van het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen heeft Ferwerderadiel al enige ervaring opgedaan met activiteiten voor de doelgroep, o.a. middels beweeggroepen en de Beweegkuur. Het project heeft ook een relatie met het andere sociaal en leefbaar-project Doarpsomtinkers (versterken zelfredzaamheid, zelfstandigheid, sociale verbanden, e.d.). Projectorganisatie De projectorganisatie wordt als volgt voorgesteld: 1. Bestuurlijke trekker 2. Projectgroep 3. Spilgemeente 4. Combinatiefunctionaris(sen) Hierna worden de verschillende taken en verantwoordelijkheden toegelicht. 1. Bestuurlijke trekker De eindverantwoordelijkheid voor het project berust bij de bestuurlijke trekker, te wetende portefeuillehouder sport (in eerste instantie Ferwerderadiel). De combinatiefunctionarissen adviseren de bestuurlijke trekker. De bestuurlijke trekker heeft de taak om de voortgang van het project op hoofdlijnen te bewaken en waar nodig bij te sturen. 2. Projectgroep De dagelijkse coördinatie van het project berust bij een projectgroep, die bestaat uit de beleidsmedewerkers sport van de betrokken gemeenten (in eerste instantie van Ferwerderadiel en Achtkarspelen) De projectgroep vergadert minstens zes keer per jaar. De projectgroep wordt voorgezeten door de beleidsmedewerker sport van de gemeente Ferwerderadiel. De combinatiefunctionarissen zijn bij projectgroepvergaderingen aanwezig om de projectgroep te adviseren. Pagina 33 van 73

33 De projectgroep heeft de taak om de voortgang van het project te bewaken. Tevens is het de taak van de projectgroep om de combinatiefunctionarissen te adviseren en te ondersteunen en het project te coördineren. Indien nodig doet de projectgroep voorstellen aan de bestuurlijke trekker om het project op onderdelen aan te passen. De leden van de projectgroep zorgen er voor dat de eigen gemeentelijke organisatie en de betrokken gemeenten, middels de themagroep, geïnformeerd worden. De projectgroep zorgt het samenstellen van een jaarlijkse evaluatie, welke wordt voorgelegd aan de themagroep. 3. Spilgemeente De gemeente Ferwerderadiel zal gedurende de looptijd van het project fungeren als spilgemeente. De spilgemeente is verantwoordelijk voor de aansturing van de combinatiefunctionarissen, voor het afleggen van verantwoording aan subsidieverstrekkers en voor de financiële administratie. 4. Combinatiefunctionarissen De combinatiefunctionarissen hebben tot taak om uitvoering te geven aan de beschreven maatregelen. De combinatiefunctionaris kan waar nodig voor de uitvoering van de maatregelen en activiteiten een beroep doen op deskundigen van Sport Fryslân en andere externe deskundigen van sportverenigingen, sportbonden en instellingen. Verder kunnen MBO- of HBO-studenten die een opleiding op het gebied van sport en bewegen volgen, worden ingeschakeld. Obstakelvrijheid & planning Begroting Begroting Fase 1 Fase 2 Totalen Sportstimulering en sociale activering Uitgaven Kosten combinatiefunctionaris (0,5 FTE) Kosten combinatiefunctionaris (1,0 FTE) Inzetten en organiseren interventies Pagina 34 van 73

34 Structureren beweegactiviteiten Voorbereiding / externe ondersteuning Totaal uitgaven Begroting Fase 1 Fase 2 Totalen Sportstimulering en sociale activering Inkomsten Rijksbijdrage combinatiefunctionaris Bijdrage Ferwerderadiel in uren (60% van 0,5 FTE) Bijdrage Ferwerderadiel overig Bijdrage NO Friese gemeenten (60% van 0,5 FTE) Bijdrage NO Friese gemeenten overig Bijdrage Provincie Fryslân Totaal uitgaven Status project(en) Sportstimuleringsprojecten in de Middelsee-gemeenten en Noordoost Fryslân voor de doelgroep jeugd zijn in uitvoering. Het project Sportstimulering en sociale activering is nu in de fase van planvorming / voorbereiding. Procedures Geen (ruimtelijke) procedures nodig. Pagina 35 van 73

35 Risicobeheersing Ferwerderadiel wil een voortrekkersrol vervullen als het gaat om sportstimulering en sociale activering van de beoogde doelgroep. Uiteraard bestaat de kans dat andere Noordoost Friese gemeenten (of een deel daarvan) het belang van dit project niet direct onderkennen of daaraan minder prioriteit geven. Ferwerderadiel wil daarom de overige gemeenten vanaf het begin betrekken bij de voorbereiding op en de uitvoering van het project (vanaf fase 1). Daartoe zal in eerste instantie de spilgemeente van Sportstimulering Noordoost (Achtkarspelen) in de projectgroep worden betrokken. Ook met de andere gemeenten zal al in de 1 e fase overleg en informatie-uitwisseling plaatsvinden. Fasering Fase 1: Ferwerderadiel Fase 2: NO Fryslân Voorbereiding Uitvoering Voorbereiding Uitvoering Financiële consequenties De gemeentelijke bijdrage met betrekking tot het project Sportstimulering en sociale activering bedraagt voor de jaren 2012 t/m De hierin benoemde personeelkosten ad reeds zijn opgenomen in de conceptbegrotingen voor de jaren 2013 en Het resterende bedrag kan gedekt worden door te beschikken over de Bestemmingsreserve sport. Deze reserve is destijds gevormd uit het restant van de (sport)impulsen BOS en N.A.S.B. Het resterend budget is gestort in de Bestemmingsreserve sport. Vanaf 2015 krijgt dit project wellicht een uitrol naar de regio. De bijdrage van de gemeente Ferwerderadiel zal vanaf 2015 dan lager zijn. Voor de dekking vanaf het jaar 2015 komt dezelfde Kortom reserve in aanmerking. Voorbereiding vindt plaats in Totale kosten 2015: (inclusief personeelskosten). Gemeentelijke bijdrage beschikbaar: voor 2013/ voor 2015 Totaal: Verwachte bijdrage Provincie Fryslân: ( / jaar) voor Bijdrage overig Noordoost Fryslân: voor 2014 / 2015 Pagina 36 van 73

36 I3. Pilot Doarpsomtinkers Themagroep: Programmalijn: Sociaal en Leefbaar Wonen, zorg en zorgtoerisme Projecttrekker ambtelijk: Projecttrekker bestuurlijk: Margo Kouwenhoven Jaap Hijma Betrokken partners De gemeente Ferwerderadiel in samenwerking met een welzijnsinstelling en de Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noardwest Fryslân. Projectomschrijving Korte toelichting project Sterke sociale verbanden en netwerken zijn van groot belang om mensen mee te laten doen aan de samenleving. Met behulp van deze netwerken en de eigen kracht van mensen zal het beroep op de professionele zorg moeten afnemen. Dit is noodzakelijk om de professionele zorg betaalbaar te houden. Naast een aanbod van formele zorg dient er dan ook een informeel zorgaanbod te komen. Denk hierbij bijvoorbeeld eens aan een dochter die de medicijnen voor haar moeder ophaalt, in plaats van gebruik te maken van Wmo-vervoer. Of een zieke buurvrouw die af en toe hulp krijgt bij het huishouden van een vrijwilliger. Naast deze twee voorbeelden zijn er nog tal van voorbeelden te noemen om de zelfredzaamheid van mensen te bevorderen door het aanbieden van informele zorg of ondersteuning. Nu is niet iedereen in staat om zelf netwerken te creëren of te benutten. De gemeente Ferwerderadiel wil de aanzet geven om ervoor te zorgen dat de lokale krachten en structuren zoveel mogelijk worden benut, voor zoveel mogelijk inwoners. Het project kent de navolgende opzet: per dorp* wordt een aantal mensen (vrijwilligers) getraind om weer andere inwoners betrokken te maken bij de omgeving (gemeenschap). Daarnaast hebben deze doarpsomtinkers een belangrijke signalerende rol richting professionals en gemeente. de teams van doarpsomtinkers worden aangestuurd door een coördinator. Daarnaast dienen de doarpsomtinkers in goed contact te staan met professionals (bijv. medewerkers vrijwilligerscentrale of Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid). Dit met name ter ondersteuning in het geval van complexere (zorg-)vragen. Het bijzondere van bovenstaand project is het feit dat het project niet uitgaat van professionals (zoals bijvoorbeeld de Omtinkerij), maar gebaseerd is op de inzet van vrijwilligers. Uiteraard is een afstemming met professionals (bijv. medewerkers Dienst Sociale Zaken) gewenst. Pagina 37 van 73

37 *Als uitgangspunt geldt dat de gemeente Ferwerderadiel het project zelfstandig zal opzetten en uitvoeren. Vooreerst wordt dan ook de voorkeur gegeven aan een pilot in één dorp (bijv. Ferwert). Nadien zou er een uitbreiding kunnen plaatsvinden naar de andere vier grootste dorpen van de gemeente (Hallum, Marrum, Burdaard en Blije). Het project dient daarbij als pilot voor de andere gemeenten in Noordoost Fryslân, deze gemeenten zouden in een later stadium kunnen aanhaken bij het project. Aanleiding / probleem De gemeente Ferwerderadiel wil het mogelijk maken om inwoners: zelfstandig mee te laten doen aan de samenleving en; Om bovenstaande stimuleren om missie mensen te naar laten eigen slagen keuze zal het mee bestaan te laten van doen sociale aan maatschappelijke netwerken (civil society) een belangrijke activiteiten voorwaarde en sociale verbanden vormen. aan te laten gaan. Onderhavig project kan een sterke bijdrage leveren aan de zelfredzaamheid van mensen. Dit om het informele zorgaanbod zichtbaar te maken en de civil society te optimaliseren. Doelstelling Vanwege de toenemende vergrijzing zal de druk op de formele zorg steeds verder toenemen. Dit heeft als gevolg dat deze vorm van zorg onbetaalbaar wordt. Om de formele zorg betaalbaar te houden zal er een sterker aanbod van informele zorg (vb. mantelzorg/vrijwilligers) dienen te komen. Om dit informele zorgaanbod tot stand te laten komen dienen de sociale verbanden en netwerken te worden versterkt. Einddoel: het versterken van de sociale verbanden en netwerken en -op termijn- het beroep op de formele zorg te doen laten afnemen. Regionale meerwaarde Het project dient als pilot voor de hele regio. Dit project biedt de mogelijkheid om te anticiperen op de demografische ontwikkelingen die op onze regio afkomen. Bij een uitrol naar de regio kan gekozen worden voor één coördinator (kwartiermaker) en een gezamenlijk trainingsproces. En voor een gezamenlijke website. Op die manier zouden alle deelnemende gemeenten via dezelfde structuur toewerken naar een sterke civil society in Noordoost Fryslân. Maatregelen / deelprojecten Zoals gesteld wordt vooralsnog uitgegaan van een pilot in één dorp conform onderstaand stappenschema. Fase 1: Voorbereidingsfase in de voorbereidingsfase dienen diverse werkzaamheden plaats te vinden, deze fase beperkt zich tot een korte termijn van 6 maanden. Pagina 38 van 73

38 Aanstellen coördinator: een belangrijke voorwaarde voor het slagen van het project is de inzet van een coördinator. Deze coördinator fungeert als katalysator van het project en als voornaamste aanspreekpunt voor de doarpsomtinkers en gemeente. Daarnaast dient de coördinator in -met name- de voorbereidingsfase inzicht te krijgen in de sociale kaart van de gemeente. Vanwege de affiniteit en kennis van het werkveld verdient het inhuren van een coördinator via een welzijnsinstelling de voorkeur. Werving en selectie doarpsomtinkers : in samenspraak met de coördinator worden er doarpsomtinkers geworven. Een mogelijkheid is om deze werving via de Vrijwilligerscentrale te laten verlopen. Startbijeenkomst doarpsomtinkers : om het project te laten slagen is het belangrijk dat de vrijwilligers en de coördinator een goed functionerend team vormen. De startbijeenkomst heeft tot doel om de doarpsomtinkers kennis te laten maken met elkaar. Daarnaast heeft de bijeenkomst tot doel om informatie met elkaar uit te wisselen en inzichten te verkrijgen over het project. Training: na het werven en selecteren van de doarpsomtinkers is het van groot belang voor het project dat de doarpsomtinkers een goede training krijgen alvorens het project van start kan gaan. De gemeente Ferwerderadiel koopt tezamen met de coördinator een geschikt trainingsprogramma in. Het is van belang dat er gedurende de training aandacht is voor: - Hoe maak je mensen betrokken bij de omgeving (gemeenschap)? - Hoe maak je jongeren betrokken bij de omgeving (gemeenschap)? - Hoe maak je mensen bewust van de andere mogelijkheden (informele zorg)? - Hoe maak je de omgeving (bijvoorbeeld kinderen) van zorgvragers bewust van de andere mogelijkheden (informele zorg)? - Wanneer is er sprake van een formele zorgbehoefte en wanneer biedt informele zorg een oplossing? - Hoe dienen vragen te worden geregistreerd en vervolgens te worden behandeld? Protocol: naast het volgen van een training binnen de voorbereidingsfase wordt er tezamen met de doarpsomtinkers een protocol opgesteld, om nadere invulling te geven aan de functie van doarpsomtinker en als hulpmiddel voor de doarpsomtinker. Looptijd fase 1: 6 maanden Pagina 39 van 73

39 Fase 2: Realisatiefase Na een voorbereidingsfase van 6 maanden is het project gereed voor uitvoering. In de uitvoeringsfase zijn met name de navolgende aspecten van belang. Startbijeenkomst pilotdorp (aftrap): voor het slagen van het project is het van belang dat er een goede interactie plaatsvindt tussen de inwoners van het pilotdorp enerzijds en de doarpsomtinkers anderzijds. Om dit te bewerkstelligen is het noodzakelijk dat de inwoners van het pilotdorp van het bestaan van de doarpsomtinkers afweten en goed op de hoogte zijn van de betekenis van de doarpsomtinkers. Een startbijeenkomst is een goede manier om kennis met elkaar te maken. Ook dient de startbijeenkomst om (welzijns-)organisaties en de Noordoost-gemeenten kennis te laten maken met het project. Realisatie project: de doarpsomtinkers gaan interactief te werk in het pilotdorp. Tezamen met de inwoners worden de bestaande structuren en netwerken versterkt en, waar nodig, gecreëerd. Een goede ondersteuning voor de doarpsomtinkers is een interactieve website. Gedurende de realisatiefase wordt een website gerealiseerd waar niet alleen informatie over het aanbod van informele zorg is te vinden, maar waar ook de mogelijkheid is om contact met anderen te onderhouden (forum). De Eigen-Kracht-Wijzer kan hierbij als voorbeeld dienen. De website heeft ook een belangrijke P.R. functie. Uitgangspunt is dat de website gerealiseerd wordt door vrijwilligers (bijv. via de vrijwilligerscentrale/ HBO-instelling). Monitoren resultaten: om de effecten van het project te meten en om te beoordelen of de gestelde doelstelling wordt behaald is het van belang om de resultaten van het project te monitoren. Door het aantal vragen, soort vragen en de wijze van afhandeling inzichtelijk te maken is het mogelijk om zicht te krijgen op de effecten van het project. De resultaten van het project vormen ook weer de basis voor de verdere ontwikkeling en definiëring van het project en de mogelijke uitrol naar de regio. Looptijd fase 2: 1,5 jaar Integraliteit relatie/samenhang andere projecten In het kader van ANNO is het ambitieproject Integrale aanpak demografische uidagingen Noordoost beschreven. Hierop aansluitend is Noordoost Fryslân aangewezen als anticipeerregio Krimp. Ook Ferwerderadiel maakt deel uit van deze Anticipeerregio op voorwaarde dat ze volwaardig meedoet in de samenwerking binnen Agenda Netwerk Noordoost. Het Ministerie van BZK en de Provincie Fryslân ondersteunen de anticipeerregio s in Fryslân. Pagina 40 van 73

40 Het experiment doarpsomtinkers is direct gerelateerd aan het ambitieproject Integrale aanpak demografische uitdagingen Noordoost Fryslân en het proces Anticipeerregio Noordoost Fryslân. Nu we steeds meer te maken krijgen met bevolkingsdaling is het van groot belang om te zorgen voor een daadkrachtige en vitale regio. Daarbij is het essentieel dat mensen zo lang mogelijk (zelfstandig) in de regio blijven wonen. Om dit te bereiken is een sterke civil society noodzakelijk. Het experiment doarpsomtinkers heeft tot doel om de civil society te versterken en de zelfstandigheid van mensen te bevorderen en komt daarmee direct ten goede aan het verstevigen van de regio. Projectorganisatie Schematische weergave Regio Noordoost Fryslân Gemeente Formele aansturing coördinator doarpsomtinkers Inhoudelijke aansturing & terugkoppeling Team doarpsomtinkers Professionals (bijv. medewerker Sociale Zaken of coördinator vrijwilligerscentrale). Gemeente Obstakelvrijheid & planning Begroting Begroting Fase Fase 2:Realisatiefase Totalen 1:Voorbereidingsfase (1.5 jaar) (6 maanden) Pilot doarpsomtinkers Uitgaven Kosten coördinator Training doarpsomtinkers (en bijscholing) Pagina 41 van 73

41 Telefoons doarpsomtinkers Website Startbijeenkomsten en P.R. Werkbudget doarpsomtinkers Totaal uitgaven Inkomsten Fase1:Voorbereidingsfase 2013 (6 maanden) Fase 2:Realisatiefase (1.5 jaar) Totalen Bijdrage gemeente Ferwerderadiel Bijdrage provincie Totaal inkomsten Status project(en) Onderhavig project is geschoeid op het Wmo-beleidsplan Samen op Eigen Kracht en is derhalve door de gemeenteraad vastgesteld. Het betreft een nieuw project wat zich nog niet in de uitvoeringsfase bevindt. Procedures Er hoeven geen (ruimtelijke) procedures te worden gevolgd. Uiteraard dient onderhavig project wel door het college van B&W en de gemeenteraad te worden geaccordeerd. Risicobeheersing Het is van groot belang om de doarpsomtinkers van goede ondersteuning te voorzien. Dit is noodzakelijk om deze vrijwilligers te motiveren en te behouden voor het project. Het aanstellen van een coördinator en het borgen van een goede achtervang in de vorm van een professional is dan ook van groot belang voor het slagen van het project. Fasering Fase 1: voorbereidingsfase Fase 2: Realisatiefase Pagina 42 van 73

42 Financiële consequenties De gemeentelijke bijdrage met betrekking tot het project Doarpsomtinkers bedraagt voor de jaren Dit bedrag kan gedekt worden door te beschikken over één van de volgende reserves: - Bestemmingsreserve sociale aangelegenheden - Bestemmingsreserve projecten - Algemene reserve De voorkeur gaat hierbij uit naar de Bestemmingsreserve sociale aangelegenheden. Na de realisatiefase vindt een evaluatie plaats. Wanneer het project vanaf 2015 in de hele regio wordt voortgezet, dan zal de gemeentelijke bijdrage aanmerkelijk lager zijn. Voor de dekking vanaf het jaar 2015 komen dezelfde reserves in aanmerking. Het gaat om een bedrag van circa / 6 partners = Kortom Gemeentelijke bijdrage beschikbaar: voor 2013/ voor 2014 /2015 Totaal: Verwachte bijdrage Provincie Fryslân: voor 2013/ voor 2015 Totaal: Verwachte bijdrage per partner in Noordoost Fryslân (indien uitrol naar regio): voor 2015 Pagina 43 van 73

43 Pagina 44 van 73

44 Ruimte & Infra Concrete projecten Programmalijnen Relatie met programmalijn A13. Vergroten leefbaarheid A. Noordoost Bereikbaar C. Wonen en leven in Noordoost Ferwerderadiel door bundeling verkeer F8. Bedrijventerrein Doniaweg Hallum F. Duurzame gebiedsontwikkeling A. Noordoost bereikbaar E. Ruimtelijke infrastructuur voor bedrijven K7. Duurzaam Burdaard & LEF K. Duurzaam Noordoost Pagina 45 van 73

45 Pagina 46 van 73

46 A13. Vergroten leefbaarheid Ferwerderadiel door bundeling verkeer Themagroep: Programmalijn: Ruimte & Infra Noordoost bereikbaar & Wonen en leven in Noordoost Projecttrekker ambtelijk: Projecttrekker bestuurlijk: Harry Feenstra Jaap Hijma Betrokken partners Provincie Fryslân, Gemeente Tytsjerksteradiel, Dorpsbelangen, NLTO, Gebiedscommissie Ferwerderadiel Fernijt Projectomschrijving Korte toelichting project Het project Vergroten leefbaarheid Ferwerderadiel door bundeling verkeer zet in op een heldere verkeersstructuur, waarmee niet alleen de ontsluiting van de gemeente Ferwerderadiel op de omliggende regio en het rijkswegennet wordt verbeterd, maar juist ook de leefbaarheid in de gemeente wordt vergroot. Dit gebeurt door de opwaardering van de verbinding tussen Marrum en Burdaard en de afwaardering van de flanken. Aanleiding / probleem De bestaande infrastructuur is één van de grootste knelpunten in de gemeente. In de loop van de tijd is een diffuus systeem ontstaan dat niet meer aan de huidige eisen voldoet. Een aanpassing van de structuur op het huidige gebruik is noodzakelijk, conform de Duurzaam Veilig systematiek. Het gaat daarbij om een goede ontsluiting voor alle modaliteiten: auto-, fiets- en landbouwverkeer. Er zijn in de gemeente tussen de N357 en de N361 meerdere dwarsverbindingen door de gemeente. Er is één echte hoofdverbinding aan de wijzen. Dit is de weg van Marrum via Wânswert naar Burdaard. Om de structuur te verbeteren zou deze weg als gemeentelijke gebiedsontsluitingsweg ingericht moeten worden. Er rijden op delen van deze weg nog fietsers op de rijbaan, wat niet past bij de functie en het snelheidsbeeld. Vooral in Wânswert levert het verkeer knelpunten op. Op andere wegen, de zogenaamde erftoegangswegen, zorgt sluipverkeer voor problemen. Ook de recreatieve ontsluiting van sommige gebieden in Ferwerderadiel is niet optimaal. Voorbeelden hiervan zijn de wegen in het gebied tussen N357 en de zeedijk, die mede ook de toegang zijn tot het buitendijkse natuurgebied. Pagina 47 van 73

47 De wegen in het buitengebied en ook in de dorpskernen zijn niet berekend op het zware landbouwverkeer. Hierbij gaat het om de breedte en de fundering van plattelandswegen, en tegelijkertijd ook om de veiligheid en leefbaarheid van alle weggebruikers. Daarnaast is bovenlokaal sluipverkeer een groot probleem. Dit heeft een belangrijk effect op de verkeersveiligheid en leefbaarheid en veroorzaakt veel bermschade. In het Gemeentelijk Verkeer- en Vervoersplan is opgenomen dat de wegen in het buitengebied afgewaardeerd worden naar wegen met een maximumsnelheid van 60 km/uur, in navolging op het provinciaal beleid. Voorwaarde van de gemeente daarbij is, dat er een goede bereikbaarheid en een goede structuur ontwikkeld moet worden. Doelstelling Door het verbeteren van de infrastructurele ontsluiting van de gemeente Ferwerderadiel op de omliggende regio en het verbeteren van de doorstroming en de verkeersveiligheid op de Ferwerderadielse wegen, het vergroten van de verkeersveiligheid en leefbaarheid in de dorpen en de verbetering van de recreatieve ontsluiting. Regionale meerwaarde De verbinding Burdaard-Marrum vormt een belangrijke verbindingsroute tussen het binnenland van de regio Noordoost Fryslân (Lauwersseewei) met het achterland, de Waddenzee (Ljouwerterdyk) en Noordwest Fryslân. Verbetering van deze route komt ten goede aan de bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leefbaarheid van de regio Noordoost Fryslân. Maatregelen / deelprojecten Deelproject 1: Gebiedsontsluitingsweg Burdaard-Marrum (om Wanswert) Door het grondgebied van Ferwerderadiel lopen diverse bovenlokale sluiproutes. Door de dwarsverbinding Burdaard-Marrum op te waarderen (80 km/uur) wordt een structuurverbetering gerealiseerd. De opwaardering gebeurt onder andere door het aanleggen van een gemeentelijke ontsluitingsweg rond het dorp Wânswert. De aanleg van deze weg dient bij voorkeur te gebeuren voordat maatregelen op de overige dwarsverbindingen worden uitgevoerd, omdat er anders in het dorp Wânswert tijdelijk een nog groter knelpunt zal ontstaan. Samen met de aanleg van de weg moeten ontbrekende stukken fietsverbinding op de route worden aangelegd. Op de Iedyk kan, tegelijk met de aanleg van de GOW, een maatregel worden genomen om het sluipverkeer tegen te gaan in de vorm van het weghalen van een deel van de Iedyk. Na de aanleg van de GOW moet het dorp Wânswert opnieuw worden ingericht om de leefbaarheid te vergroten. De huidige functie van de doorgaande weg vervalt. Het dorp blijft wel in de bestaande fietsroute opgenomen. Deelproject 2: Afwaarderen flanken Nadat de weg rondom het dorp Wânswert is aangelegd, worden de overige wegen (de zogenaamde erftoegangswegen) afgewaardeerd zodat er een maximumsnelheid van 60 km/uur gaat gelden. In het gebied ten zuiden van de Ie is, in samenwerking met de gemeente Tytsjerksteradiel, al een 60 km zone ingesteld. Onder het afwaarderen van de flanken vallen diverse projecten en plannen. Deelproject de Flieterpen, hieronder beschreven is er daar één van. In het dorp Ginnum is jaren geleden de inrichting al aangepast en het aanpassen van de overige dorpen is een vervolg daarop. Aan de andere zijde van de gemeente is de Zuidermiedweg, met het vervolg van de route op de Pagina 48 van 73

48 Iedyk, een knelpunt. Deze route is een sluiproute voor verkeer tussen Dokkum, Burgum met de N361 en de N357 richting Leeuwarden en Harlingen. Om het sluipverkeer te ontmoedigen wordt de aansluiting van de Zuidermiedweg op de N357 verwijderd, zodat het verkeer om moet rijden om op de Zuidermiedweg te komen. De Zuidermiedweg wordt daarna afgewaardeerd. De weg is al een 60 km/uur zone geworden, maar het profiel moet nog worden aangepast. De aanpassing van de flanken wordt gefaseerd uitgevoerd. In 2012 wordt als proef een deel van de Zuidermiedweg opnieuw ingericht. De optimalisatie van de fietsroutes is een project dat bij het afwaarden van de flanken belangrijk is. Dit geldt voor utilitaire routes maar vooral het recreatieve netwerk. De relatie tussen landbouwverkeer en fietsverkeer is daarbij in belangrijk aandachtspunt. Voor het inrichten van de wegen is door het Kenniscentrum Shared Space een pilot uitgevoerd voor een gebied bij Hallum. Het doel van dit project is te komen tot inrichtingsvoorstellen voor de gemeentelijke wegen. Dit moet nog een vervolg krijgen in een uitwerking voor de hele gemeente. Ook in het GVVP is Shared Space is Dielde Romte voor de wegen in het buitengebied een uitgangspunt. Er loopt een proef met aardappelkisten bij Marrum. Een ander aspect wat daarbij hoort is het zichtbaar maken van de overgangen van het voormalige Dokkumer Lokaeltsje. Ook het met de provincie ontwikkelde Kwaliteitsnetwerk Landbouwverkeer heeft een relatie met de inrichting van de gemeentelijke wegen. Deelproject 3: Dielde Romte Flieterpen Om de verkeersveiligheid en leefbaarheid in de gemeente verder te vergroten wordt naast het optimaliseren van het wegennet ook de infrastructuur van dorpen verbeterd. Dit gebeurd door het aanpassen van de inrichting van wegen en het oplossen van knelpunten volgens de Shared Space of Dielde Romte benadering. Op basis van de Shared Space gedachte is een inrichtingsplan gemaakt voor drie terpdorpen aan een doorgaande weg (Reitsum, Lichtaard, Jislum), samen met bewoners en provincie. Uitgangspunt hierbij is cultuurhistorie, landschap en verkeersveiligheid. De eerste fase wordt in 2012 uitgevoerd. Het betreft vooral verkeersremmende maatregelen en per dorp wordt één thematische inrichtingslocatie gerealiseerd. Doel is de kwaliteit van de leefomgeving te verbeteren. De tweede fase is het opnieuw inrichten van de wegen met de directe omgeving daaromheen op basis van het Dielde Romte principe, waarbij in de kernen het dorpse karakter wordt teruggebracht. De eerste fase is een onderdeel van het complete inrichtingsplan. Pagina 49 van 73

49 Integraliteit relatie/samenhang andere projecten Dit project beslaat een groot deel van de infrastructuur binnen de gemeente Ferwerderadiel en heeft daarmee ook een grote mate van samenhang met andere projecten, zowel in de gemeente als in de regio. Hieronder een overzicht van de samenhang en relatie met andere projecten in de gemeente en de regio: Opwaarderen N357: Het opwaarderen van de N357 van Stiens tot Holwerd is een aanleiding geweest voor het starten van de gebiedsontwikkeling. Het is de hoofdader voor de infrastructuur in de gemeente en de aanleiding voor het plan om de infrastructuur opnieuw in te richten. Gebiedsontwikkeling Ferwerderadiel Fernijt (IGO): Provinciale integrale gebiedsontwikkeling opgestart om de situatie ontstaan door schaalvergroting en versnippering in de landbouw in relatie met de infrastructuur te verbeteren. Ambitieproject Noordoost aan het Wad. De bereikbaarheid, vooral recreatief, van het kustgebied verbeteren. Concrete aanleiding is de bereikbaarheid van het kwelderinfocentrum van It Fryske Gea. Prioritair project De Ie: De infrastructuur op het land moet aansluiten op de structuur op het water. Dit is vooral een recreatieve factor. Gemaal Vijfhuizen: In het project Vijfhuizen wordt een watergang naar een gemaal in de zeedijk gemaakt. Dit veroorzaakt veranderingen in de landbouw- en infrastructuur In het buitendijks gebied ontstaat een recreatief aantrekkelijk gebied waarvoor de infrastructuur moet worden aangepast. Prioritair project Bedrijventerrein Doniaweg Hallum: Er bestaat een relatie tussen het project Gemaal Vijfhuizen en de ontsluiting van het bedrijventerrein aan de Doniaweg in Hallum. De watergang naar het gemaal loopt langs het industrieterrein. De Doniaweg door het bedrijventerrein Hallum West is niet meer toereikend voor het huidige vrachtverkeer. Door een GOW aan te leggen en aan te sluiten op een nieuwe rotonde in de N357 wordt een structurele verbetering mogelijk. Voor het project Gemaal Vijfhuizen is grond aangekocht waarmee een integrale invulling kan worden gegeven aan het gebied. Kwaliteitsnetwerk landbouwverkeer: Voor de hele provincie is samen met landbouworganisaties, in concept, een structuur bepaald van wegen die belangrijk zijn voor landbouwverkeer. Op deze wegen zal de gemeente, na vaststellen, het landbouwverkeer moeten faciliteren. Projectorganisatie De gemeente Ferwerderadiel is de projecttrekker. Obstakelvrijheid & planning Begroting Globaal ziet de raming er voor de deelprojecten als volgt uit: GOW Wânswert* 3,1 miljoen euro De Flieterpen 1,7 miljoen euro Afwaarderen flanken 1,5 miljoen euro *Voor het project GOW Wânswert is BDU gevraagd van de provincie. Pagina 50 van 73

50 GOW Wânswert De totale kosten voor de rondweg om Wânswert worden als volgt uitgesplitst naar de verschillende kostenposten: Grondverwerving Aankoop grond m2 x 7,50 = ,00 Adviseringskosten ,00 Wegenaanleg Nieuwe aanleg 3125 m. x 650,00 = ,00 Aanpassing prov. persleiding ,00 Aanpassen nutsleidingen ,00 Projectmanagement 5% , , , ,00 11% voorbereiding en toezicht , ,50 Afgerond ,00 De Flieterpen Voor de 3 dorpen moeten verschillende varianten worden gerealiseerd als het gaat om de herprofilering van de wegen. De kosten variëren daarom per dorp. De totale kosten voor het project zijn opgebouwd uit kosten voor realisatie, werkleiding/winst & risico en projectmanagement / omgevingsmanagement / communicatie. Realisatie en werkleiding / winst & risico Jislum: Lichtaard: Reitsum: Projectmanagement: Totale kosten bedragen 1,7 miljoen euro Afwaarderen flanken Deze raming is gebaseerd op de meest essentiële maatregelen. Gemeentelijke bijdragen die al beschikbaar zijn: Rotonde N357 (afsluiten afslag Zuidermiedweg) Project De Flieterpen 1 e fase Project Vijfhuizen (infra) Afwaarderen Zuidermiedweg Pagina 51 van 73

51 Status project(en) De basis voor het totale project is de visie die is vastgelegd in het GVVP. In de schetsschuitsessie voor de gebiedsontwikkeling is de visie op de wegenstructuur uitgewerkt. Er is een sterke onderlinge relatie tussen de projecten om de wegenstructuur te verbeteren en af te stemmen op huidig gebruik. Project de Flieterpen/Zuidermiedweg/N357/Vijfhuizen bevinden zich in de voorbereiding/bestek en uitvoeringsfase. Project GOW Doniaweg/GOW Wânswert in ontwerpfase en de hoofdfase van de aanpak van erftoegangswegen in de initiatie/ontwerpfase. Voor de uitvoering van het proces moeten de volgende stappen worden doorlopen. Dit in relatie met de uitvoering van genoemde gerelateerde projecten Vijfhuizen en GOW Doniaweg. Stap1 : GOW Wânswert. Starten met projectvoorbereiding, grondverwerving en financiering voor het project GOW Wânswert. Er is een voorkeurstracé vastgesteld door B&W. Door de gemeenteraad is toegezegd dat voor 2015 een rondweg om Wânswert gerealiseerd zal zijn. Het heeft prioriteit om eerst het knelpunt bij Wânswert op te lossen. Het kavelruil instrument van de provincie wordt betrokken. Stap 2 : Het afwaarderen van de flanken. Deze stap omvat verschillende deelprojecten. Een aantal projecten is in gang gezet en deels al in uitvoering. Na de aanleg van de GOW Wânswert kan de aanpak van de erftoeganswegen in de flanken structureel worden aangepakt. Op dit moment kan de uitwerking van de visie op de inrichting door een externe partij starten, zodat de concrete gewenste inrichting per weggedeelte, en daarmee de te realiseren opgave, bekend wordt. Stand van zaken mei 2012: - De eerste fase van project De Flieterpen is al in uitvoering. - Op de Zuidermiedweg wordt een traject afgewaardeerd. - De rotonde in de N357 met afsluiting van de Zuidermiedweg wordt in juni 2012 aanbesteed. - Het bestek voor het infra-deel van gemaal Vijfhuizen is in de maak. - De voorbereidingen voor de GOW Doniaweg zijn in gang gezet. - Er is een gemeentelijk verkeersvisie in het GVVP vastgelegd. - Voor de inrichting van de erftoegangswegen is een visie opgesteld. Procedures De projecten passen grotendeels in het beleid. Voor de nieuwe gebiedsontsluitingswegen moeten nog ruimtelijke procedures worden doorlopen. Deels is al wel grond aangekocht en zijn besluiten genomen over het voorkeurstracé. Voor de N357/Zuidermiedweg zijn de procedures doorlopen. Risicobeheersing De financiering en ruimtelijke procedures van de GOW projecten zijn nog punten van aandacht. Pagina 52 van 73

52 Fasering GOW Wânswert Flieterpen Dielde Romte Financiële consequenties totaal Gemeentelijk deel afschrijving over kapitaallasten Investeringsoptie bedrag (1/3) 25 jaar rente 4,64% 1 ste jaar Mogelijke dekking Wânswert ? reeds in begroting voor rotonde N357, Zuidermiedweg Flanken en Vijfhuizen in uitvoering Flieterpen overig deel =? In voorgaand overzicht zijn de financiële consequenties met betrekking tot het project Bundeling verkeer inzichtelijk gemaakt. Voor alle drie de deelprojecten is ca (incl visie wegen buitengebied) nodig voor project voorbereiding. Uitgaande van een verdeling van 50% eigen bijdrage omdat het voorbereidingskosten betreft is het gemeentelijk deel Dit kan worden gedekt door te beschikken over de Bestemmingsreserve Grondgebied of de Algemene reserve. Op dit moment is er m.b.t. de afwaardering van de Flanken reeds opgenomen in de begroting. Dit betreft de gemeentelijke bijdrage voor de rotonde N357. In de begroting 2012 is opgenomen voor het afwaarderen van de Zuidermiedweg. Ook is er beschikbaar gesteld voor het project Vijfhuizen. Totaal: Uitgaande van een verdeling van 1/3-1/3-1/3 is dit gelijk aan de benodigde eigen bijdrage Voor de Flieterpen is er m.b.t. fase beschikbaar gesteld en reeds in uitvoering. Op dit moment kan geen dekking worden gevonden voor de benodigde eigen bijdrage anders dan hierboven beschreven. Een mogelijkheid is het kapitaliseren van de lasten. In de tabel zijn de kapitaallasten voor het eerste jaar berekend. De berekende bedragen zullen in de loop der jaren gaan dalen doordat de rente wordt berekend over het investeringsbedrag minus de afschrijvingen. Pagina 53 van 73

53 Deze kapitaallasten zullen echter wel structureel in de begroting moeten worden opgenomen. Dit is een forse last voor onze gemeente. Zeker ook met oog op de nog komende bezuinigingen uit de junicirculaire/lenteakkoord. Het zal keuzes vragen om andere zaken (nu) niet te doen. Het is een afweging die de Raad in de gehele context van de gemeentelijke financiële opgave zal maken. Kortom Gemeentelijke bijdrage beschikbaar: projectvoorbereiding uit Bestemmingsreserve Grondgebied of de Algemene reserve voor de Flanken in begroting voor rotonde N357, Zuidermiedweg en Vijfhuizen Voor Wânswert en Flieterpen dient de Raad een overweging te maken over de haalbaarheid van het kapitaliseren van de lasten in de totale gemeentelijke opgave. Verwachte bijdrage provincie: projectvoorbereiding voor de Flanken voor Wânswert voor Flieterpen = Verwachte bijdrage derden voor de Flanken voor Wânswert voor Flieterpen = Pagina 54 van 73

54 F8. Bedrijventerrein Doniaweg Hallum Themagroep: Programmalijn: Ruimte & Infra Ruimtelijke infra voor bedrijven & Noordoost Bereikbaar Projecttrekker ambtelijk: Projecttrekker bestuurlijk: Bas de Boer Jaap Hijma Betrokken partners Wetterskip Fryslân, Provincie Fryslân, Rijkswaterstaat, VNO/NCW, bedrijven Doniaweg Hallum, bewoners Hallum, dorpsbelang Hallum. Projectomschrijving Korte toelichting project Door de verbetering van de ontsluiting van het bedrijventerrein aan de Doniaweg bij Hallum wordt uitbreiding mogelijk gemaakt voor de huidige bedrijven. De eerste optie om een goed toekomstperspectief te bieden aan de bedrijven op het bedrijventerrein Hallum-West is om de woningen aan het begin van de Doniaweg te verwijderen. De ontsluitingsweg via de zuidzijde van de Doniaweg met een aansluiting op de rotonde in de Ljouwerterdyk is het beste alternatief indien het wegsaneren van de woningen geen reële optie zal blijken te zijn. Aanleiding / probleem Op het bedrijventerrein Hallum zijn na de laatste ontwikkelingen - 25 verschillende bedrijven gevestigd (inclusief twee agrarische loonbedrijven). Dit zijn bedrijven die zowel aan de Doniaweg als aan de Meekmawei zijn gevestigd. De bedrijven hebben zich op de huidige locatie sterk ontwikkeld en vormen een belangrijke bron van werkgelegenheid voor de regio. Een aantal van deze bedrijven wil op langere of kortere termijn uit gaan breiden. Om deze uitbreiding op deze locatie mogelijk te maken, en daarmee de werkgelegenheid voor de regio te behouden, is een betere ontsluiting van het bedrijventerrein en het vergroten van de milieutechnische mogelijkheden voor de bedrijven noodzakelijk om een toekomstbestendig bedrijventerrein te realiseren. De bedrijven aan de Doniaweg met de bakkerijen en de logistieke bedrijven in het bijzonder- zijn economisch gezien van groot belang voor de regio en Ferwerderadiel in het bijzonder. Voorkomen moet zien te worden dat deze bedrijven gaan verplaatsen waardoor in Ferwerderadiel en wellicht de regio banen verloren gaan. Alleen al aan de Doniaweg zijn er circa 800 arbeidsplaatsen. Het verlies van (een deel van) deze banen zal absoluut invloed hebben op de maatschappelijke omstandigheden binnen de regio en Hallum in het bijzonder. Doelstelling Het toekomstbestendig maken van het bedrijventerrein Hallum-West, door ruimte te bieden voor uitbreiding en de ontsluiting te verbeteren. Hierdoor wordt werkgelegenheid behouden voor Ferwerderadiel en de regio. Pagina 55 van 73

55 Regionale meerwaarde De bedrijven, voornamelijk bakkerijen, aan de Doniaweg in Hallum zijn gezamenlijk goed voor zo n 800 banen. Voor de regio is het van belang dat de bestaande arbeidsplaatsen behouden blijven. Circa 50% van de werknemers van de bakkerijen komt uit de gemeente zelf. De overige werknemers komen uit de buurtgemeenten en de regio. Het toekomstbestendig maken van het bedrijventerrein in Hallum, en daarmee het behoud en de mogelijke uitbreiding van werkgelegenheid, is van wezenlijk belang voor de economische draagkracht van de regio. Maatregelen / deelprojecten De volgende maatregelen komen in beeld, ten behoeve van de toekomstbestendigheid van het bedrijventerrein, waarbij er een keuze gemaakt moet worden in welke maatregel het meest realistisch/haalbaar is: Opstarten van een procedure om 17 woningen in zijn geheel dan wel 9 woningen aan de noordzijde of 8 woningen aan de zuidzijde van de Doniaweg op te kopen en het bestemmingsplan aan te passen, of Procedure en werkzaamheden opstarten om een ontsluitingsweg via de zuidzijde van de Doniaweg te realiseren die aansluit op de rotonde in de Ljouwerterdyk, of Optimaliseren van de Doniaweg en uitvoeren van gevelisolatie, of Geen procedures opstarten om situatie te wijzigen Daarnaast wordt de volgende maatregel voorgesteld: Aanpassen van beleid, zoals omschreven in het Omgevingsplan , waardoor er meer geur- en geluid ruimte ontstaat en het verhogen van de maximumsnelheid aan de Doniaweg van 30 km/u naar 50 km/u, waardoor er in zijn totaliteit meer milieuruimte ontstaat voor uitbreiding van bedrijven. Integraliteit relatie/samenhang andere projecten Dit project heeft een sterke relatie met het de realisatie van het Gemaal Vijfhuizen aan de Waddenkust. De ontsluiting van het bedrijventerrein van Hallum-West zorgt namelijk ook voor een betere bereikbaarheid van het gemaal dat ten noordwesten van Hallum aan de kust wordt gerealiseerd. Gemaal Vijfhuizen is een gemaal met vishevel voor een zoet/zoutovergang in het buitendijks gebied met een functie voor bemalen van de boezem en het poldersysteem. Er wordt een binnendijkse aanvoerroute gerealiseerd, gecombineerd met Kaderrichtlijn water (KRW) maatregelen en een recreatieve vaarroute. De aanpassing van de utilitaire en recreatieve infrastructuur tussen de zeedijk en de N357 bij Hallum (Doniaweg) maakt hier tevens onderdeel van uit. Tevens wordt gekeken naar de mogelijkheid om de realisatie van een afvoer en een zoet/zoutovergang in het buitendijkse gebied te combineren met een verkwelderingsproject van It Fryske Gea. Er liggen kansen om met de watergang naar het gemaal te zorgen voor een kwalitatief hoogwaardige afronding van het bedrijventerrein. Pagina 56 van 73

56 Projectorganisatie Het project Doniaweg is een samenwerking tussen gemeente Ferwerderadiel, Provincie Fryslân en de ondernemers van de Doniaweg, vertegenwoordigd door een zestal ondernemers en hierbij ondersteund door een vertegenwoordiger van VNO/NCW. Gezamenlijk hebben deze partijen zitting in de projectgroep. De doelstelling van dit project is gebaseerd op een rapport dat, in opdracht van de projectgroep, is gerealiseerd door DHV. Als adviserende partij treedt desgevraagd de MAD op voor wat betreft de milieutechnische zaken. Obstakelvrijheid & planning Begroting Er zijn voor drie opties verschillende begrotingen opgesteld. 1. Verruimen beleid: Hiervoor dient het Omgevingsplan te worden aangepast. Voor zover bekend kan het bestaande plan cijfermatig worden aangepast en opnieuw worden vastgesteld. De verwachte kosten zijn circa 2000,- voor het wijzigen van het plan en publicatiekosten. Als uit het plan blijkt dat er dan gevelisolatie moet worden toegepast, zijn de kosten circa ,- per woning aan het begin van de Doniaweg (17 x ,- = ,-). 2. Opkopen en sloop van 17 woningen Opkopen woningen Doniaweg (exclusief aanpassen Meekmawei omdat dat niet van direct belang wordt geacht). Hierbij is geen rekening gehouden met juridische procedures indien er overgegaan moet worden tot onteigening. Er zijn drie varianten doorgerekend, te weten de aankoop en sloop van 17 woningen, van 9 woningen aan de noordzijde en van 8 woningen. Scenario 2a. Opkopen en sloop van 17 woningen Het opkopen van de 17 woningen aan de Doniaweg is begroot op circa ,- sloopkosten en aanpassen vrijkomend terrein ,- Overige kosten ,- Risico 10% , ,- Scenario 2b. Opkopen en slopen van 9 woningen Het opkopen van de 9 woningen aan de Doniaweg noordzijde is begroot op circa ,- sloopkosten /bouwkosten /engineeringkosten ,- Overige kosten ,- Risico 10% , ,- Pagina 57 van 73

57 Scenario 2c. Opkopen en slopen van 8 woningen Het opkopen van de 8 woningen aan de Doniaweg is begroot op circa ,- sloopkosten en aanpassen vrijkomend terrein ,- Overige kosten ,- Risico 10% , ,- 3. Ontsluitingsweg aanleggen De derde optie is het aanleggen van een nieuwe ontsluitingsweg voor het bedrijventerrein welke aansluit op de nieuwe rotonde in de N357; de lange zuid variant. De kosten zijn als volgt begroot: Bouwkosten ,- Vastgoedkosten ,- Engineeringkosten ,- Overige kosten ,- Risico 10% , ,- Status project(en) De plannen zitten in de afrondende overleg fase met alle voornoemde partijen. Ook met de bewoners van de Doniaweg e.o. zijn er twee bijeenkomsten geweest. De afrondende gesprekken zullen begin juni plaats vinden. In juli 2012 zullen de opties aan de Raad van Ferwerderadiel worden voorgelegd. Procedures Afhankelijk van de gekozen optie zullen er planologische procedures moeten worden opgestart om de aanleg van een weg mogelijk te maken en uitbreiding van het bedrijventerrein te realiseren. Risicobeheersing Er zijn meerdere opties om de doelstelling - het toekomstbestendig maken van het bedrijventerrein, het landschappelijk inpassen van het gehele gebied in combinatie met het realiseren van natuurvriendelijke oevers en het aanleggen van het gemaal Vijfhuizen - te halen. Het risico indien het plan niet tot uitvoer wordt gebracht, is het verlies van circa 40% van de 800 arbeidsplaatsen op dit bedrijventerrein door verplaatsing van bedrijven buiten de gemeente. Een gevolg hiervan kan zijn dat leefbaarheid van de directe omgeving onder druk komt te staan. Er zijn twee opties, zoals ook eerder omschreven, met elk een eigen risicoprofiel: Het verruimen van de milieutechnische mogelijkheden: Dit houdt in dat de waarden die de hoogte voor industrielawaai en geur op de omgeving bepalen worden verhoogd. Deze waarden zijn vastgelegd in het Omgevingsplan De MAD toetst Pagina 58 van 73

58 vergunningsaanvragen aan deze vastgelegde waarden. Indien deze verhoogd worden, lopen de bewoners van de dichtbij zijnde woningen het risico dat de leefomgeving meer hinder ondervindt van de aanwezigheid van de bedrijven. Tevens is er de optie om de maximumsnelheid te verhogen van 30km/u naar 50km/u. Door deze verhoging van de maximumsnelheid valt de weg onder de Wet geluidhinder waardoor het mogelijk wordt meer verkeer toe te laten op de Doniaweg wat een verruiming voor de uitbreidingsmogelijkheden voor de bedrijven realiseert. Het risico hierin is dat de bewoners van het eerste deel van de Doniaweg dit onacceptabel vinden en tegen de het verkeersbesluit tot verhoging van de snelheid bezwaar in zullen dienen. Formeel is tegen het wijzigen van het omgevingsplan geen B&B mogelijk omdat het een beleidsbeslissing is. De toetsing van de vergunning van de bedrijven blijft maatwerk en kan niet vooraf gegarandeerd worden. Sloop van 17 woningen Een andere optie is het opkopen en slopen van 17 woningen in zijn geheel of het opkopen van respectievelijk de noordzijde (9 woningen) of zuidzijde (8 woningen) aan het begin van de Doniaweg. Het risico hiervan zit in de kosten en de juridische procedures. De kosten zijn hoog. Uitgegaan moet worden van een investering van circa 4,5 miljoen euro. Daarnaast is er een hoog maatschappelijk en juridisch gehalte. Er is niet bij alle bewoners de bereidheid om vrijwillig de woning te verkopen. Dit is gebleken naar aanleiding van een schriftelijke enquête. Om deze optie te realiseren zal er een nieuw bestemmingsplan opgesteld moeten worden, die onteigening van de woningen mogelijk maakt. Juridisch is dit een zeer zwaar wegend middel. Het risico van dure en langdurige processen is groot. Daarnaast is de uitkomst van een rechterlijke uitspraak uiterst onzeker omdat er alternatieven zijn voor het project. Fasering De planning is om de voorstellen in juni 2012 aan het college voor te leggen en vervolgens aan de Raadscommissie. Zo mogelijk wordt het voorstel in juli 2012 aan de raad voorgelegd. Afhankelijk van de beslissing van de raad zullen de vervolgstappen worden opgezet. Bij een positieve beslissing van de raad zal in september 2012 de eerste stap worden gezet om de plannen uit te voeren. Indien er een ontsluitingsweg wordt aangelegd, zal in 2012 het bestek worden opgesteld met een uitvoeringsfase in 2013/2014. Een tijdsplanning van opkopen van de woningen is niet te geven. In 2012 kunnen zo nodig gesprekken worden gestart. De daadwerkelijke uitvoering is een langdurig project (circa 10 jaar of meer). De voorstellen om het beleid aan te passen kunnen in 2012 naar verwachting worden uitgevoerd. Voorbereiding Uitvoering Pagina 59 van 73

59 Financiële consequenties totaal Gemeentelijk afschrijving kapitaallasten Investeringsoptie bedrag deel (1/3) over 25 jaar rente 4,64% 1 ste jaar Mogelijke dekking Bestemmings reserve IGO 2a ? 2b ? 2c ? ? In bovenstaand overzicht zijn de financiële consequenties met betrekking tot dit project inzichtelijk gemaakt. Op dit moment kan alleen voor de eerste investering (gevelisolatie) een mogelijke dekking worden gevonden. De overige investeringsvarianten 2a, b, c en 3 kunnen niet in één keer worden afgedekt door te beschikken over een reserve. Een mogelijkheid is het kapitaliseren van de lasten. In de tabel zijn de kapitaallasten voor het eerste jaar berekend. De berekende bedragen zullen in de loop der jaren gaan dalen doordat de rente wordt berekend over het investeringsbedrag minus de afschrijvingen. Deze kapitaallasten moeten echter wel structureel in de begroting worden opgenomen bij een besluit voor de uitvoering van één van de investeringvarianten 2a, b, c en 3. Dit is een forse last voor onze gemeente. Zeker ook met oog op de nog komende bezuinigingen uit de junicirculaire/lenteakkoord. Het zal keuzes vragen om andere zaken (nu) niet te doen. Het is een afweging die de Raad in de gehele context van de gemeentelijke financiële opgave zal maken. Kortom Gemeentelijke bijdrage beschikbaar: voor investeringsoptie 1 vanuit bestemmingsreserve IGO. Verwachte bijdrage derden : voor investeringsoptie 1. Verwachte bijdrage provincie : voor investeringsoptie 1. Indien gekozen wordt voor een andere optie zijn de benodigde bijdragen aanzienlijk hoger variëren van circa tot maximaal circa 1,7 miljoen, uitgaande van een verdeling van 1/3 1/3 1/3. Pagina 60 van 73

60 K7. Duurzaam Burdaard & LEF Themagroep: Programmalijn: Ruimte & Infra Duurzaam Noordoost Projecttrekker ambtelijk: Projecttrekker bestuurlijk: Hugo Bruinsma Haije Talsma Betrokken partners Gemeente, LEF, stichting MFC Burdaard, basisschool De Welle, ondernemer recreatiepark, Wetterskip Fryslân (Riothermie). In later stadium zullen ook marktpartijen aansluiten. Projectomschrijving Korte toelichting project Het dorp Burdaard in een aantal stappen zelfvoorzienend maken op het gebied van (duurzame) energie. In dit project wordt hiertoe een aanzet gedaan door een groot deel van het dorp te voorzien van duurzame warmte (aansluiten op een warmtenet). Figuur 1 Situatie warmtenet Burdaard Pagina 61 van 73

61 Een warmtenet kan in principe het hele dorp bedienen. Het is echter eenvoudiger een warmtenet aan te leggen wanneer er tevens nieuwe infrastructuur moet worden aangelegd. Om deze reden is er reeds een gedeelte van het net aangelegd in het nieuwe centrumgebied (sportvoorzieningen, Multifunctioneel Centrum, herstructurering wegen). De bestaande bouw aan de noordkant van de Dokkumer Ie zal ook (grotendeels) aangesloten worden op het warmtenet. De Dokkumer Ie is een barrière voor de aanleg van een warmtenet aan de zuidkant. Vandaar dat dit deel van het dorp als een mogelijke vervolgfase wordt gezien. In een vervolgtraject zou dus het totale dorp energieneutraal gemaakt moeten worden (vervolgfase). Dit kan mede door stevig in te zetten op de opwekking van (eigen) duurzame elektriciteit in de vorm van zonnepanelen of een dorpsmolen. Aanleiding / probleem In Burdaard is een uitgebreide herstructurering aan de gang. Er is een nieuwe school gebouwd een multifunctionele accommodatie en een aantal seniorenwoningen. Deze nieuwbouw moet worden voorzien van een (duurzame) verwarming. De gemeente heeft de ambitie om in 2020 energieneutraal te zijn. Er wordt naast de duurzame nieuwbouw ook gedacht om de bestaande woningvoorraad te verduurzamen. Dit kan middels een zgn. warmtenet/stadsverwarming. Er is de afgelopen jaren veel inzet geweest om tot de realisatie van een warmtenet te komen. Omdat alleen de verwarming niet voldoende is willen we het plan t.z.t. uitbreiden en trachten het dorp (noordzijde eerst) geheel energiezuinig/energieneutraal te maken. Dit houdt in dat woningen goed geïsoleerd moeten worden en dat er voor duurzame elektriciteitsopwekking gezorgd gaat worden. LEF Gemeente Ferwerderadiel heeft in samenspraak met de burgerij Lokale Enerzjy Ferwerderadiel (LEF) opgericht. In de periode van is er onderzocht welke juridische vorm het beste past en welke projecten in LEF-verband kunnen plaatsvinden. Stichting LEF is een partij die zich inzet om de verduurzaming van de gemeente te gaan realiseren. Dit kan op meerdere manieren. Zowel door participatie in projecten of faciliteren voor partijen. Uiteindelijke revenuen keren terug naar LEF waarmee zij nieuwe projecten kan ondersteunen. Ook kan een deel van de revenuen gereserveerd worden voor het behoud en bevorderen van de leefbaarheid Doelstelling Doel van het project: De CO2 uitstoot verlagen in de gemeente d.m.v. toepassen duurzame energie. De bewoners van Burdaard een alternatief bieden voor de alsmaar stijgende energiekosten. Voor Ferwerderadiel is het tevens een project dat als voorbeeld zal dienen voor de rest van de gemeente en/of andere projecten en uitrolbaar voor andere gemeenten. Versterking van de economische activiteit in de gemeente i.v.m. werkgelegenheid. Profilering duurzame ontwikkelingen in Burdaard; nieuwbouw multifunctioneel centrum, school en recreatieve voorzieningen en een passende oplossing bieden voor deze panden die momenteel een tijdelijke verwarming hebben. Meerwaarde van stichting Lokale Enerzjy Ferwerderadiel (LEF) aantonen. Pagina 62 van 73

62 Regionale meerwaarde Dit project is een goed voorbeeld voor gemeenten met vergelijkbare dorpen. Door een passende oplossing te bieden voor de alsmaar stijgende energiekosten geeft dit kleine(re) dorpen de mogelijkheid om aantrekkelijk te blijven. In dit project kan de meerwaarde van Lokale Enerzjy Ferwerderadiel (LEF) tevens zichtbaar worden door als partij de vraagstukken met elkaar te verbinden. Belangrijk aspect van dit totale warmtenet Burdaard is het delen van de ervaringen met de partners in Noordoost. Ook kan er op verschillende punten worden samengewerkt (bv houtsnippers uit de regio inzetten voor houtketel in Burdaard). Maatregelen / deelprojecten Het project is op te splitsen in 3 fases; Onderzoeksfase, Uitvoeringsfase en Vervolgfase. Elke fase kent een aantal stappen. De vervolgfase is hier buiten beschouwing gelaten en richt zich er op om het totale dorp energieneutraal te maken. Fase 1: Onderzoeksfase De onderzoeksfase richt zich op de periode voor de daadwerkelijke aanleg en het in bedrijf hebben van het warmtenet. Stap 1 is het kiezen van de gewenste warmtebron (riothermie, hout, WKK). Deze afweging kan enkel worden gemaakt als van de verschillende opties een businesscase beschikbaar is. Voor de optie WKK heeft er reeds een onderzoek plaatsgevonden. In deze fase is coördinatie vanuit de gemeente zeer gewenst. Stap 2 is het project in de markt zetten (investeerders zoeken). Tevens de juridische belemmeringen onderzoeken en de rol van LEF in het geheel definiëren. Hiervoor is het nodig dat er wordt gekeken of Stichting LEF warmte mag en wil leveren of dat dit door een energiebedrijf geregeld moet worden. In beide stappen is het van belang dat er coördinatie vanuit de gemeente wordt ingebracht. Stap 3 is het onderzoeken van de mogelijkheden om fase 2 (aansluiten bestaande woningen) uit te voeren. Hiervoor zal er op detailniveau in kaart moeten worden gebracht welke woningen wel en niet aangesloten kunnen (en willen) worden. Fase 2: Uitvoeringsfase Stap 1: aanleg warmtenet fase 1a en fase 1b (figuur 1) Stap 2: gekozen warmtebron in werking brengen/aanschaffen/oprichten Stap 2a: aansluiten warmtebron aan het warmtenet. Stap 2b: proefperiode van 1 seizoen alvorens opgeschaald wordt naar fase 2 (bestaande woningen) Stap 3: aanleg warmtenet fase 2 Deze fase wordt uitgevoerd nadat er een proefperiode is geweest met fase 1a en 1b. Fase 3: Vervolgfase Om uiteindelijk zelfvoorzienend te worden zal ook het totale elektriciteit tenminste in de nabije omgeving gecompenseerd moeten worden. Dit kan op verschillende manieren. De meest gemakkelijke is om een aandeel te nemen in een grote energieopwekker (bv. windmolen). Een mogelijkheid kan ook zijn om zoveel mogelijk (geschikte) panden van zonnepanelen te voorzien. Dit zal in een later stadium worden bekeken. Pagina 63 van 73

63 Integraliteit relatie/samenhang andere projecten Duurzaam Burdaard is nauw verbonden aan de oprichting van LEF en kan als vliegwiel dienen voor meerdere duurzame projecten in Ferwerderadiel en mogelijk ook de gehele regio. Dit project sluit tevens aan op de doelstellingen die zijn geformuleerd binnen de programmalijn Duurzaam Noordoost. Duurzaam Burdaard kan als een voorbeeldproject dienen en inhoud geven aan de ambities die de gemeente Ferwerderadiel zelf, maar ook de gehele regio Noordoost Fryslân heeft op het gebied van duurzaamheid. Daarnaast kan de samenwerking worden gezocht met het project Energie uit Hout van Noardlike Fryske Walden om daar voor een afzetmarkt in de regio te zorgen. Ook zou Stichting LEF in een later stadium een rol kunnen gaan spelen. Projectorganisatie Er is wat betreft de projectorganisatie onderscheid tussen de onderzoeksfase en de uitvoeringsfase. In de onderzoeksfase neemt gemeente Ferwerderadiel de projectcoördinatie op zich. In de uitvoeringsfase zal dit in samenspraak met de mogelijke marktpartij(en) plaatsvinden. In de vervolgfase zal er weer een duidelijke rol voor de gemeente, dan wel LEF zijn op gebied van communicatie en faciliteren. Obstakelvrijheid & planning Realiteit van het project In de afgelopen jaren is er de nodige inzet geweest om het project (warmtenet) te kunnen realiseren. Op het project zit momenteel een onrendabele top aangezien de traditionele verwarming nog (net) wat goedkoper is. Aangezien de energieprijzen blijven stijgen en de energietransitie een extra inspanning waard is, is het project in onze ogen haalbaar. Concrete redenen waarom het project haalbaar is: Waarschijnlijk geen doorgang groene gasleiding. Voor het project van de biogasringleiding is een subsidie vanuit het Waddenfonds toegekend van 5 miljoen euro. Nu dit project naar alle waarschijnlijkheid niet doorgaat zouden deze gelden aangewend kunnen worden voor de lokale projecten op het gebied van biogas en restwarmte. Er zijn in het verleden de nodige onderzoeken gedaan, deze kennis en informatie kan worden gebruikt. Reeds geïnvesteerd in het proces en project en een deel van het traject is al aangelegd. Realisatie recreatiepark met 70 wooneenheden vraagt om een energievoorzieningen. Noodzaak voor gebouwen MFC en School die nu met tijdelijke ketel zitten. Het project sluit aan bij de ambitie van de gemeente om energieneutraal te worden. Planning Mede gezien de urgentie van het warmtenet zal het project voor 2015 gerealiseerd moeten zijn. De planning is opgenomen in de begroting. Pagina 64 van 73

64 Begroting Begroting Onderzoeksfase stap Activiteit Kosten jaar Voor wie 1/2/3 Begeleiding vanuit gemeente ( 2 ½ jaar) en overheadkosten 2 Opstellen businessplan Riothermie WKK * en separate houtkachel /2015 F diel *= /2013 F diel/anno 2 Rol LEF en juridische aspecten verkoop warmte onderzoeken 3 Werven marktpartijen F diel/anno * onderzoek Ekwadraat april 2010 Begroting Uitvoeringsfase stap Activiteit Kosten jaar Voor wie 1 Aanleggen warmtenet fase 1a* Is deels gebeurd door F diel /2014 Marktpartij/F diel /LEF 1 Aanleggen warmtenet fase 1b* /2014 Marktpartij/LEF 2 Gekozen warmtebron in werking onbekend 2012/2014 Marktpartij/LEF stellen 2a Warmtebron aansluiten ** 2012/2013 Marktpartij/LEF 2b Proefperiode warmtenet fase 1a&b *** 2013/2015 F diel/lef/anno 3 Aanleggen warmtenet fase Marktpartij/LEF * zoals bedoeld in figuur 1 ** afhankelijk van de gekozen warmtebron *** monitoring en verhelpen kinderziektes Status project(en) Onderzoeksfase Wat betreft de keuze voor de warmtebron is het zo dat er momenteel onderzoek wordt gedaan naar de mogelijkheden voor Riothermie. Er zal nog een onderzoek/businesscase opgesteld moeten worden voor een houtketel. Het onderzoek naar de restwarmte van de WKK is reeds uitgevoerd. Uitvoeringsfase Er ligt een gedeelte warmtenet in de grond (school en MFC). Dit (na)jaar wordt het warmtenet uitgebreid met de Obermanstritte. Er zal dan nog een net aangelegd moeten worden richting het nieuw aan te leggen recreatiepark en het bedrijventerrein (fase 1a en 1b). Fase 2 behelst het aansluiten van de bestaande woningen. Dit zal na een proefperiode van fase 1a en 1b plaatsvinden. Pagina 65 van 73

65 Procedures Wanneer er projecten in uitvoering komen zal per project moeten worden bekeken wat de benodigde procedures zijn. Risicobeheersing Het is onduidelijk hoe de energieprijzen zich gaan ontwikkelen. Wanneer er meer inzicht is op de beste warmtebron zal er een businesscase opgesteld moeten worden. De wens is om de energieprijs voor de afnemers lager te houden dan de huidige, traditionele warmte. Een risico is dat dit niet mogelijk blijkt te zijn. Dit zal de businesscase uit moeten wijzen. Fasering Onderzoeksfase Uitvoeringsfase Vervolgfase Financiële consequenties: De gemeentelijke bijdrage met betrekking tot het project Duurzaam Burdaard & LEF kan worden gesplitst in een onderzoeksfase en een uitvoeringsfase. Onderzoeksfase De totale kosten van deze fase bedragen Hierbij kan het volgende worden opgemerkt: kosten van begeleiding vanuit de gemeente Ferwerderadiel ( ) zijn reeds opgenomen in de (concept)begrotingen kosten opstellen businessplan Riothermie ( ) worden betaald door het Wetterskip kosten Wkk en separate houtkachel ( ) zijn reeds betaald door Ferwerderadiel. bijdrage in kosten juridische aspecten ( ) kunnen worden gedekt door te beschikken over de Bestemmingsreserve IGO; bijdrage in kosten werven marktpartijen ( 5.000) kunnen eveneens worden gedekt door te beschikken over de Bestemmingsreserve IGO. Kortom Bijdrage Wetterskip: Bijdrage gemeente: reeds betaald en uit begroting = Overige bijdrage gemeente uit bestemmingsreserve IGO Verwachte bijdrage provincie Pagina 66 van 73

66 Uitvoeringsfase De totale kosten van deze fase bedragen Hierbij kan het volgende worden opgemerkt: de kosten van aanleg m.b.t. warmtenet fase 1a bedragen Uitgaande van een verdeling conform het vertrekpunt ANNO van 1/3-1/3-1/3 betekent dit een minimale eigen bijdrage voor de gemeente Ferwerderadiel van Hiervan heeft de gemeente reeds betaald door middel van de aanleg van een eerste deel van het warmtenet. Het restant kan worden gedekt door te beschikken over de over de Algemene reserve of de Bestemmingsreserve projecten; de kosten van aanleg warmtenet fase 1b bedragen en worden betaald door een marktpartij; de kosten om de gekozen warmtebron aan te sluiten en in werking te stellen worden betaald door een marktpartij (kosten aansluiten: , inwerking nog onbekend); de kosten van de proefperiode van het warmtenet fase 1a en 1b voor de gemeente Ferwerderadiel zijn Ook hierbij uitgaande van een verdeling van 1/3-1/3-1/3 betekent een eigen bijdrage van en kan worden gedekt door te beschikken over de Algemene reserve; de kosten van aanleg van het warmtenet fase 2 worden betaald door een marktpartij. Kortom Bijdrage gemeente: aanleg warmtenet fase 1a ( betaald en beschikbaar) voor proefperiode 1a en 1b (beschikbaar algemene reserve) Totaal: Verwachte bijdrage provincie: aanleg warmtenet fase 1a voor proefperiode 1a en 1b Totaal: Verwachte bijdrage marktpartijen: aanleg warmtenet fase 1a aanleg warmtenet fase 1b voor proefperiode 1a en 1b PM aansluiten en in werking stellen PM warmtenet fase 2. Totaal: PM Pagina 67 van 73

67 Pagina 68 van 73

68 Meerjarenplanning Ferwerderadielse projecten Pagina 69 van 73

69 Pagina 70 van 73

70 Prioritering Ferwerderadielse projecten Om te komen tot een reëel uitvoeringsprogramma is het nodig keuzes te maken in de Ferwerderadielse projecten. Het is nodig te prioriteren in tijd en een meerjarig perspectief te bieden. Bij deze prioritering zijn een aantal zaken van belang. Van invloed op de planning van de projecten is bijvoorbeeld of (ruimtelijke) procedures gevolgd moeten worden en in hoeverre de financiering geregeld is en ambtelijke capaciteit beschikbaar is. Maar ook de politiek-bestuurlijke prioriteit is van invloed. Keuzes / afwegingen De totale geschatte investering voor alle benoemde Ferwerderadielse projecten is circa 16,3 tot 21 miljoen mede afhankelijk van de varianten van enkele projecten. Dit is een forse opgave waarvoor een meerjarige planning cruciaal is. Vertrekpunt is minimaal 1/3 e deel eigen bijdrage conform de regionale afspraken. De dekking van de gemeentelijke eigen bijdrage is deels te vinden bij bestaande budgetten dan wel de begroting dan wel de reserves. Aandachtspunt is het weerstandsvermogen van de algemene reserve. Deels ook niet. Een aantal fysieke projecten vraagt om een grote investering. Een mogelijkheid is het kapitaliseren van de lasten over een periode van 25 jaar. Hiervoor is een afweging nodig in de context van de totale gemeentelijke opgave. Deze is breder dan de in het ANNO Supplement benoemde Ferwerderadielse projecten. Kortom, er moeten keuzes worden gemaakt in de volgorde van de projecten. Onderdeel daarvan is de keuze voor het al dan niet kapitaliseren van lasten over een periode van 25 jaar voor één of meerdere projecten om in de eigen gemeentelijke bijdrage te kunnen voorzien. Voorzet meerjarenprogramma De informatie in de projectbladen, maar ook gesprekken met de provincie Fryslân over een mogelijke bijdrage aan de in dit Supplement benoemde projecten heeft geleid tot een voorzet voor een meerjarenprogramma tot en met 2015 en een doorkijk in de periode daarna. Het meerjarenprogramma lijnt de projecten uit het ANNO Supplement Ferwerderadiel uit in de tijd. Pagina 71 van 73

71 Pagina 72 van 73

72 Meerjarenprogramma t/m 2015 ANNO - Supplement Ferwerderadiel na 2015 Investeringskosten Minimale eigen bijdrage Ferwerderadiel Verwachte bijdrage provincie Verwachte bijdrage derden Noordoost Bereikbaar A13. Vergroten leefbaarheid Ferwerderadiel door bundeling verkeer * GOW Wânswert * Dielde Romte Flieterpen * Afwaardering Flanken Wonen en leven in Noordoost C7. Sportstimulering en sociale activering * Fase 1: Ferwerderadiel * Fase 2: NO Fryslân Duurzame gebiedsontwikkeling F7. regionaal thema / ambitieproject Noordoost aan het Wad = inzet gemeente in uren - lopend provinciaal project geeft invulling - door provincie in F8. Bedrijventerrein Doniaweg Hallum * Optie 1: Voorbereiding + gevelisolatie 17 woningen * Optie 2a: sloop 17 woningen * Optie 2b: sloop 9 woningen * Optie 2c: sloop 8 woningen * Optie 3: rondweg Recreatie en toerisme G11. De Dokkumer Ie * Deelproject 1: vaarverbinding Burdaard-Ferwert * Deelproject 2: visie en kennisuitwisseling * Deelproject 3: rondje Rinsumageast / Aldtsjerk * Deelproject 4: overige opvaarten naar de Ie Kansen voor wonen, zorg en zorgtoerisme I3. Pilot: 'Doarpsomtinkers' * Fase 1: Voorbereiding * Fase 2: Realisatie Duurzaam Noordoost K7. Duurzaam Burdaard - Lokale Enerzjy Ferwerderadiel (LEF) * Fase 1: Onderzoeksfase * Fase 2: aanleg warmtenet fase 1a en 1b * Fase 3: aanleg wamtenet fase Bandbreedte* totaal ANNO Ferwerderadiel * afhankelijk van de gekozen variant Doniaweg legenda zeer kansrijk kansrijk minder kansrijk Pagina 73 van 73

73 Projectenboek Supplement Ferwerderadiel Wy wurkje mei oan e takomst fan Noardeast Fryslân!

Agenda Netwerk Noordoost

Agenda Netwerk Noordoost Agenda Netwerk Noordoost Supplement Ferwerderadiel -------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Wy wurkje mei oan e takomst fan Noardeast

Nadere informatie

Sociaal Economisch Masterplan: Uitvoeringsagenda Netwerk Noordoost

Sociaal Economisch Masterplan: Uitvoeringsagenda Netwerk Noordoost Aan de Raadscommissie Agendapunt: 5 Onderwerp: Sociaal Economisch Masterplan: Uitvoeringsagenda Netwerk Noordoost Kenmerk: Status: VROM - Ruimtelijke Ordening / FK Informerend Kollum, 11 januari 2011 Samenvatting

Nadere informatie

Agendapunt: 10 No. 77/ 15. Dokkum, 8 december ONDERWERP: ANNO II SAMENVATTING: Aan de gemeenteraad,

Agendapunt: 10 No. 77/ 15. Dokkum, 8 december ONDERWERP: ANNO II SAMENVATTING: Aan de gemeenteraad, Agendapunt: 10 No. 77/ 15. Dokkum, 8 december 2015. ONDERWERP: ANNO II SAMENVATTING: Op 31 december 2015 eindigt de eerste samenwerkingsperiode van Netwerk Noordoost. De samenwerkende partners binnen dit

Nadere informatie

Een toekomst voor beschermde dorpsgezichten. Sytske Raap

Een toekomst voor beschermde dorpsgezichten. Sytske Raap Een toekomst voor beschermde dorpsgezichten Sytske Raap Stelling 1 Krimp is een probleem Stelling 2 De aanpak van krimp kost veel geld Stelling 3 Gemeenten moeten regierol op zich nemen om burgers te bewegen

Nadere informatie

Vitaliteit. Samen. Lokaal. Integraal. Versterken. Verbinden Vitale regio Fryslân. Bestuurscommissie. 8 december 2016

Vitaliteit. Samen. Lokaal. Integraal. Versterken. Verbinden Vitale regio Fryslân. Bestuurscommissie. 8 december 2016 Vitale regio Fryslân Bestuurscommissie GZH december 201 Samen Verrijken Versterken Vitaliteit Verbinden Integraal Vergroten Lokaal Focus op preventie, gericht op vitaliteit 2-2-201 1 Vitale Regio Fryslân

Nadere informatie

Grien en Blau yn Noardeast Fryslan oplegnotitie colleges Netwerk Noordoost

Grien en Blau yn Noardeast Fryslan oplegnotitie colleges Netwerk Noordoost Grien en Blau yn Noardeast Fryslan oplegnotitie colleges Netwerk Noordoost Bestemd voor: Colleges van de gemeenten Dantumadiel, Dongeradeel, Achtkarspelen, Kollumerland c.a., Tytsjerksteradiel, Ferwerderadiel

Nadere informatie

ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 22 december 2011

ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 22 december 2011 1 ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 22 december 2011 OPSTELLER VOORSTEL: J. Wiffers AFDELING: Ontwikkeling PORTEFEUILLEHOUDER: M. Waanders Agendapunt: No. /'11 Dokkum, 15 november 2011 ONDERWERP:

Nadere informatie

Financiële rapportage ANNO

Financiële rapportage ANNO Financiële rapportage ANNO 2012-2015 Eind 2011 hebben de gemeenteraden en Provinciale Staten de MeerjarenPlanning ANNO (MJP) vastgesteld. In de MJP is vastgelegd welke bijdragen vanuit de 22,7 miljoen

Nadere informatie

Visie toerisme en recreatie Noordoost Fryslân

Visie toerisme en recreatie Noordoost Fryslân 1 Visie toerisme en recreatie Noordoost Fryslân 1 ste stakeholdersbijeenkomst Dinsdag 27 november 2018 Programma 2 Welkom Korte toelichting op proces en resultaten tot nu toe Aanpak SWOT, ambitie en strategische

Nadere informatie

Projectplan Slikken van Flakkee Ontwerpfase quick wins 28-5-2014 Projectnummer: 16508

Projectplan Slikken van Flakkee Ontwerpfase quick wins 28-5-2014 Projectnummer: 16508 Projectplan Slikken van Flakkee Ontwerpfase quick wins 28-5-2014 Projectnummer: 16508 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Overzicht van het Plangebied... 3 3 Ambitie... 3 4 Scope... 4 5 De opgave... 4 6 Fasering...

Nadere informatie

Verslag overleg werkgroep R&T, MKB en agrarische sector vestigings- en ondernemersbeleid met stakeholders toeristische promotie

Verslag overleg werkgroep R&T, MKB en agrarische sector vestigings- en ondernemersbeleid met stakeholders toeristische promotie Verslag overleg werkgroep R&T, MKB en agrarische sector vestigings- en ondernemersbeleid met stakeholders toeristische promotie Datum : 20 november 2017 Locatie : Gemeentehuis Leens Aanwezig : Edwin van

Nadere informatie

REGIONAAL AMBITIEDOCUMENT Kop van Noord-Holland

REGIONAAL AMBITIEDOCUMENT Kop van Noord-Holland 310 REGIONAAL AMBITIEDOCUMENT Kop van Noord-Holland Frame:WADDENBAAI Projectnaam: Waddenbaai Datum:3 september 2018 Bestuurlijke opdrachtgever: Edo Kooiman Ambtelijke opdrachtnemer/projectleider: Hans

Nadere informatie

Oan Provinsjale Steaten

Oan Provinsjale Steaten Oan Provinsjale Steaten Gearkomste : Wurklistnûmer : Beliedsprogramma : Kennis en Economy Ôfdieling : Het Friese Merenproject Behanneljend amtner : Klaas Talma Tastel : 06 29246676 Registraasjenûmer :

Nadere informatie

Beleidsplan. Stichting Feanetië. Beleidsplan Stichting Feanetië

Beleidsplan. Stichting Feanetië. Beleidsplan Stichting Feanetië Beleidsplan Stichting Feanetië 2019 Heerenveen, 3 december 2018 Beleidsplan Stichting Feanetië 2019 1 Inhoud 1. Inleiding: een korte beschrijving van de stichting Feanetië 3 2. Analyse sterke/zwakke punten

Nadere informatie

: Bijlage 1 Oplegnotitie ANNO II Colleges, raden en Staten Bijlage 2 Agenda Netwerk Noordoost

: Bijlage 1 Oplegnotitie ANNO II Colleges, raden en Staten Bijlage 2 Agenda Netwerk Noordoost Riedsútstel Ried : 10 december 2015 Agindapunt : Status : Opiniërend/Besluitvormend Program : Programma 6 - Ontwikkeling Eardere behandeling : Portefúljehâlder : G. Gerbrandy Amtner : M. Brouwer Taheakke

Nadere informatie

Gemeenschappelijke regeling Breedtesportproject GO-4 Sport

Gemeenschappelijke regeling Breedtesportproject GO-4 Sport Gemeenschappelijke regeling Breedtesportproject GO-4 Sport 2004-2009 De colleges van burgemeester en wethouders van de gemeenten het Bildt, Ferwerderadiel, Leeuwarderadeel en Menaldumadeel, hierna te noemen:

Nadere informatie

Bijlage 1: Ambitie en kader

Bijlage 1: Ambitie en kader BIJLAGEN Bijlage 1: Ambitie en kader Provincie Fryslân In de provinciale Verordening Romte is aangegeven dat bij een ruimtelijk plan voor het landelijk gebied rekening moet worden gehouden met de herkenbaarheid

Nadere informatie

Toeristische Visie 2015

Toeristische Visie 2015 Toeristische Visie 2015 Raadsinformatieavond 2 september 2015 www.regioalkmaar.nl Regio Alkmaar 7 gemeenten 288.000 inwoners Aanleiding Noodzaak en urgentie Merkkracht streken 2013 Bron: Hendrik Beerda.

Nadere informatie

Kadernota Evenementen. Provincie Groningen van de

Kadernota Evenementen. Provincie Groningen van de Kadernota Evenementen 2016-2020 van de Provincie Groningen Kadernota Evenementen 2016-2020 van de provincie Groningen Het huidige evenementenbeleid heeft een looptijd tot en met 2015. In deze kadernota

Nadere informatie

Plan van Aanpak & inventarisatie. Programma Friese Waddenkust

Plan van Aanpak & inventarisatie. Programma Friese Waddenkust Plan van Aanpak & inventarisatie Oktober 2018 Over het Plan van Aanpak Het heeft als doel zowel de vele bestaande initiatieven als nieuwe ideeën en plannen langs de Friese waddenkust samen te laten bijdragen

Nadere informatie

Voorgesteld wordt om: In te stemmen met het voorstel voor de verdeling van de verschillende onderdelen.

Voorgesteld wordt om: In te stemmen met het voorstel voor de verdeling van de verschillende onderdelen. Plan Van Aanpak Gebiedsontwikkeling Westerzeedijk 24 april 2017) Besluitvorming: Voorgesteld wordt om: In te stemmen met het voorstel voor de verdeling van de verschillende onderdelen. 1) Aanleiding Het

Nadere informatie

Natuur- en recreatieplan Westfriesland

Natuur- en recreatieplan Westfriesland Natuur- en recreatieplan Westfriesland Ondertitel Regionale Projectgroep 10 september 2015 Waar staan we in het proces? 2 Vijf werkblokken Blok 1: Het leggen van de basis Blok 2: Evaluatie Blok 3: Actualisatie

Nadere informatie

BESTUURSOPDRACHT MAJEURPROJECT VOORTGEZET ONDERWIJS Gemeenteraad

BESTUURSOPDRACHT MAJEURPROJECT VOORTGEZET ONDERWIJS Gemeenteraad BESTEMD VOOR BESTUURSOPDRACHT MAJEURPROJECT VOORTGEZET ONDERWIJS Gemeenteraad STATUS Openbaar DATUM BESTUURLIJKE Wethouder F. Strik OPDRACHTGEVER AMBTELIJKE OPDRACHTGEVER H. Damen hoofd Afdeling Beleid

Nadere informatie

= = Besluitvormende raadsvergadering d.d. 28 mei 2013 Agendanr. 7.

= = Besluitvormende raadsvergadering d.d. 28 mei 2013 Agendanr. 7. *ZE946A470E0* = = Besluitvormende raadsvergadering d.d. 28 mei 2013 Agendanr. 7. Aan de Raad No.ZA.13-22432/DV.13-190, afdeling Ruimte. Sellingen, 16 mei 2013 Onderwerp: Beleidsvisie Wonen en Leven Inleiding

Nadere informatie

Scholder an Scholder Verenigen voor de toekomst Werken met de methodiek scholder an scholder 2.0

Scholder an Scholder Verenigen voor de toekomst Werken met de methodiek scholder an scholder 2.0 Scholder an Scholder 2.0 - Verenigen voor de toekomst Werken met de methodiek scholder an scholder 2.0 Opdracht Bestuurlijk Overleg Sport; 7 december 2016 Evaluatie van scholder an scholder (1.0) leert

Nadere informatie

Stappenplan nieuwe Dorpsschool

Stappenplan nieuwe Dorpsschool Stappenplan nieuwe Dorpsschool 10 juni 2014 1 Inleiding Het college van burgemeester en wethouders heeft op 10 juni 2014 dit stappenplan vastgesteld waarin op hoofdlijnen is weergegeven op welke wijze

Nadere informatie

Voortgangsbericht projectopdrachten en voortgang Strategische Agenda Versterking Veiligheidsregio's

Voortgangsbericht projectopdrachten en voortgang Strategische Agenda Versterking Veiligheidsregio's Aan Veiligheidsberaad Van DB Veiligheidsberaad Datum 17 september Voortgangsbericht projectopdrachten en voortgang Strategische Agenda Versterking Veiligheidsregio's Context en aanleiding Tijdens het Veiligheidsberaad

Nadere informatie

REGIONAAL AMBITIEDOCUMENT Kop van Noord-Holland

REGIONAAL AMBITIEDOCUMENT Kop van Noord-Holland 516 REGIONAAL AMBITIEDOCUMENT Kop van Noord-Holland Frame: Aantrekkelijke Noordzeekust Projectnaam: Revitaliseren verblijfsrecreatie Datum: 14 september 2017 Bestuurlijke opdrachtgever: Jelle Beemsterboer

Nadere informatie

Addendum projectplan Súd Ie

Addendum projectplan Súd Ie Addendum projectplan Súd Ie 1 Inleiding Door gemeente Dongeradeel, provinsje Fryslân en Wetterskip Fryslân is de afgelopen jaren gewerkt aan een integraal plan voor de Súd Ie. Dit plan beoogt het weer

Nadere informatie

Aantal bijlagen: 1 Agendapunt: 10. Onderwerp Vervolg kleinschalige recreatieknooppunten op het boerenerf

Aantal bijlagen: 1 Agendapunt: 10. Onderwerp Vervolg kleinschalige recreatieknooppunten op het boerenerf Adviescommissie 30 maart 2010 Dagelijks bestuur 8 april 2010 / 10 juni 2010 (mondeling) Algemeen bestuur 1 juli 2010 Aantal bijlagen: 1 Agendapunt: 10 Onderwerp Vervolg kleinschalige recreatieknooppunten

Nadere informatie

Omgevingsvisie Giessenlanden. Plan van aanpak V1.3. Inleiding

Omgevingsvisie Giessenlanden. Plan van aanpak V1.3. Inleiding Omgevingsvisie Giessenlanden Plan van aanpak V1.3 Inleiding De omgevingsvisie van de gemeente Giessenlanden moet inspireren, ruimte bieden en uitnodigen. Een uitnodiging aan burgers, bedrijven en instellingen

Nadere informatie

Structuur regionale samenwerking in Regio Rivierenland

Structuur regionale samenwerking in Regio Rivierenland Structuur regionale samenwerking in Regio Rivierenland Gemeenteraden Ambitiebepaling, kaderstelling en controle op hoofdlijnen van beleid Besluiten over meerjarenprogramma s speerpunten Besluiten over

Nadere informatie

Regionale Afspraken Uitvoering Agenda Netwerk Noordoost. streekagenda voor Noordoost Fryslân

Regionale Afspraken Uitvoering Agenda Netwerk Noordoost. streekagenda voor Noordoost Fryslân Regionale Afspraken Uitvoering Agenda Netwerk Noordoost streekagenda voor Noordoost Fryslân oktober 2011 De ondergetekenden a. provincie Fryslân, vertegenwoordigd door gedeputeerde Johannes Kramer, daartoe

Nadere informatie

ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR

ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR OPSTELLER VOORSTEL: A. Buwalda AFDELING: AJZ PORTEFEUILLEHOUDER: M.C.M. Waanders Agendapunt: No. /2012 Dokkum, 21-03-2013 ONDERWERP: inkoop- en aanbestedingsbeleid

Nadere informatie

Startnotitie Kadernota Vrije Tijd

Startnotitie Kadernota Vrije Tijd Startnotitie Kadernota Vrije Tijd Voorlopige projectnaam: Ambtelijk opdrachtgever: Bestuurlijk opdrachtgever: Voorgenomen projectleider: Kadernota Vrije Tijd Beja Burema Tim Verhoef (Cultuur en Recreatie)

Nadere informatie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Zuid-Limburg Position Paper van de 16 Zuid-Limburgse gemeenten, aangeboden door de voorzitters van het Bestuurlijk Overleg Ruimtelijke Economie en Nationaal

Nadere informatie

Combinatiefuncties en NASB

Combinatiefuncties en NASB Combinatiefuncties en NASB Aanpak en ervaringen 13-09-2010 Arjan van den Beld Marjolein Zevenbergen Korte terugblik BSI en Bos Eerste sportnota sport, doen en beleven in 2002 vastgesteld. Start BSI in

Nadere informatie

GIDS-gemeenten die de JOGGaanpak & GIDS combineren

GIDS-gemeenten die de JOGGaanpak & GIDS combineren GIDS-gemeenten die de JOGGaanpak & GIDS combineren Notitie versie 1.0 September 2016 Door Frea Haker (Gezond in ) Eveline Koks (Jongeren Op Gezond Gewicht) Anneke Meijer (Coördinatie Gezond Gewicht Fryslân

Nadere informatie

RAADSVOORSTEL Rv. nr.: B en W-besluit d.d.: B en W-besluit nr.:

RAADSVOORSTEL Rv. nr.: B en W-besluit d.d.: B en W-besluit nr.: RAADSVOORSTEL 13.0010 Rv. nr.: 13.0010 B en W-besluit d.d.: 22-1-2012 B en W-besluit nr.: 13.0026 Naam programma: Bereikbaarheid Onderwerp: Kredietaanvraag plankosten voor verkenning bereikbaarheid van

Nadere informatie

Projectplan Detailhandelsvisie gemeente Drimmelen, alle kernen

Projectplan Detailhandelsvisie gemeente Drimmelen, alle kernen Projectplan Detailhandelsvisie gemeente Drimmelen, alle kernen Afdeling grondgebied 26-0-205 INLEIDING Voor u ligt het projectplan Detailhandelsvisie gemeente Drimmelen, alle kernen. 2 AANLEIDING PROJECT

Nadere informatie

Startnotitie Economisch Beleidsplan Gemeente Eemsmond

Startnotitie Economisch Beleidsplan Gemeente Eemsmond Startnotitie Economisch Beleidsplan Gemeente Eemsmond 2011-2015 1 Inhoudsopgave Startnotitie Economisch Beleidsplan Gemeente Eemsmond 2011-2015 1. Inleiding... 3 2. Uitgangspunten... 3 2.1 Interne uitgangspunten...

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad B-voorstel. Onderwerp: RECREATIESCHAP DE MARREKRITE Volgnr.: 8

Aan de gemeenteraad B-voorstel. Onderwerp: RECREATIESCHAP DE MARREKRITE Volgnr.: 8 Ontwikkeling Aan de gemeenteraad B-voorstel Onderwerp: RECREATIESCHAP DE MARREKRITE Volgnr.: 8 Beh. ambt: H. Roossien Tel/kamer: 492 / flex Datum raad: 10 mei 2011 Voorstel 1. Instemmen met de nieuwe taken

Nadere informatie

Datum : 4 oktober 2005 Nummer PS : PS2005ZCW08 Dienst/sector : MEC/DMO Commissie : ZCW Registratienummer : 2005MEC001886i Portefeuillehouder : A.

Datum : 4 oktober 2005 Nummer PS : PS2005ZCW08 Dienst/sector : MEC/DMO Commissie : ZCW Registratienummer : 2005MEC001886i Portefeuillehouder : A. STATENVOORSTEL Datum : 4 oktober 2005 Nummer PS : PS2005ZCW08 Dienst/sector : MEC/DMO Commissie : ZCW Registratienummer : 2005MEC001886i Portefeuillehouder : A. Kamp Titel : Evaluatie provinciaal breedtesportbeleid

Nadere informatie

Aantal bijlagen: 2 Agendapunt: 11

Aantal bijlagen: 2 Agendapunt: 11 Adviescommissie 3 november 2011 Dagelijks bestuur 9 november 2011 Algemeen bestuur 1 december 2011 Aantal bijlagen: 2 Agendapunt: 11 Onderwerp Toeristische Overstappunten Laag Holland Het algemeen bestuur

Nadere informatie

LANDSCHAP WATERLAND Adviescommissie 2 april 2012 (mededeling) agendapunt 5. Algemeen bestuur 28 juni 2012. Aantal bijlagen 2

LANDSCHAP WATERLAND Adviescommissie 2 april 2012 (mededeling) agendapunt 5. Algemeen bestuur 28 juni 2012. Aantal bijlagen 2 LANDSCHAP WATERLAND Adviescommissie 2 april 2012 (mededeling) agendapunt 5 Dagelijks bestuur 12 april 2012 (mededeling) Algemeen bestuur 28 juni 2012 Aantal bijlagen 2 Onderwerp Uitwerking meekoppelingsprojecten

Nadere informatie

Naam opdrachtgever Jeroen Oosterling Status: concept Naam opsteller/projectleider

Naam opdrachtgever Jeroen Oosterling Status: concept Naam opsteller/projectleider Sjabloon PROJECTOPDRACHT PROJECTOPDRACHT Versie 0.1 Decosnummer: /CONCEPT Transformatie Sociaal Domein Naam opdrachtgever Jeroen Oosterling Status: concept Naam opsteller/projectleider Eric Dammingh Onderwerp

Nadere informatie

Burgemeester en Wethouders 2 december Steller Documentnummer Afdeling. S. v. Sintmaartensdijk 15I Ruimte

Burgemeester en Wethouders 2 december Steller Documentnummer Afdeling. S. v. Sintmaartensdijk 15I Ruimte Burgemeester en Wethouders Steller Documentnummer Afdeling S. v. Sintmaartensdijk 15I0008260 Ruimte Doorkiesnummer Communicatie Portefeuillehouder 036 5229541 Ja G.J. Gorter Kabinet Brief bijgevoegd Te

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, 16 juni 2009 Nummer voorstel: 2009/81

Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, 16 juni 2009 Nummer voorstel: 2009/81 Voorstel aan de raad Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg 1 8331 XE Steenwijk Steenwijk, 16 juni 2009 Nummer voorstel: 2009/81 Voor raadsvergadering d.d.: 30-06-2009 Agendapunt: 16 Onderwerp:

Nadere informatie

Bespreekpunten Kennis nemen van de stand van zaken wandelroutenetwerk Regio Amersfoort. Kennis nemen van de concept-uitvraag voor de offerte.

Bespreekpunten Kennis nemen van de stand van zaken wandelroutenetwerk Regio Amersfoort. Kennis nemen van de concept-uitvraag voor de offerte. Agendapunt 3 Vergadering : Bestuurlijk Overleg Recreatie & Toerisme Regio Amersfoort Datum : 22 november 2018 Onderwerp : Wandelroutenetwerk Bijlagen : Concept-uitvraag offerte Bespreekpunten Kennis nemen

Nadere informatie

De begroting van de provincie Utrecht voor Een samenvatting

De begroting van de provincie Utrecht voor Een samenvatting De begroting van de provincie Utrecht voor 2012 Een samenvatting Hoeveel gaat de provincie Utrecht in 2012 uitgeven? Waaraan en waarom? Dat leest u in deze samenvatting. U zult zien dat wij voor 2012 duidelijke

Nadere informatie

Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas

Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas provincie :: Utrecht Plan van aanpak Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas In samenwerking tussen Veenendaal: 23 oktober 2017 Versie: 0.1 Opgesteld door: Maurice Kassing Gemeente

Nadere informatie

OPLEGNOTITIE ECONOMISCHE AGENDA DE BEVELANDEN

OPLEGNOTITIE ECONOMISCHE AGENDA DE BEVELANDEN OPLEGNOTITIE ECONOMISCHE AGENDA DE BEVELANDEN Aan : Kerngroep De Bevelanden Van : Werkgroep Werken Datum : 11-10-2016 Onderwerp : Economische agenda De Bevelanden In het najaar van 2014 heeft het Bestuurlijk

Nadere informatie

Gemeentelijk Verkeer en Vervoer Plan

Gemeentelijk Verkeer en Vervoer Plan Gemeentelijk Verkeer en Vervoer Plan Plan van Aanpak Titel: Gemeentelijk Verkeer en Vervoer Plan Subtitel: Plan van Aanpak Versie: Versie 1.0 Plaats: Roermond Datum: 26 mei 2015 Opgesteld door: Jan Waalen,

Nadere informatie

Groengebied Amstelland AB 10-11-2011 Agendapunt 9 eerder door het bestuur behandelde notities over rol en positie GGA BIJLAGE 1 DISCUSSIENOTITIE

Groengebied Amstelland AB 10-11-2011 Agendapunt 9 eerder door het bestuur behandelde notities over rol en positie GGA BIJLAGE 1 DISCUSSIENOTITIE Groengebied Amstelland AB 10-11-2011 Agendapunt 9 eerder door het bestuur behandelde notities over rol en positie GGA BIJLAGE 1 DISCUSSIENOTITIE Bestuurlijke begeleidingsgroep Visie Amstelland Aantal bijlagen:

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Onderwerp : uitvoeringsprogramma Groen Blauwe Diensten

Raadsvoorstel. Onderwerp : uitvoeringsprogramma Groen Blauwe Diensten Raadsvoorstel Vergadering: : 28 april 2008 Agendanummer : 7 Opiniërende vergadering : 14 april 2008 Portefeuillehouder : L.C.J. Lijmbach Onderwerp : uitvoeringsprogramma Groen Blauwe Diensten Aan de raad,

Nadere informatie

Lokaal economisch beleid

Lokaal economisch beleid Lokaal economisch beleid Op weg naar een dynamische agenda voor de toekomst Eerste ondernemerstafel 29 september 2014 Programma Opening 19:30 Doel van de avond 19:35 Terugblik ondernemersavond, uitdagingen

Nadere informatie

Actualisering Recreatief & Toeristisch Beleid Welkom in Veendam. 3 December 2010

Actualisering Recreatief & Toeristisch Beleid Welkom in Veendam. 3 December 2010 Actualisering Recreatief & Toeristisch Beleid 2011-2014 Welkom in Veendam 3 December 2010 Recreatief & Toeristisch beleid 1. Introductie 2. Recreatief en Toeristisch Product Veendam 3. College Programma

Nadere informatie

ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 28 april 2011

ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 28 april 2011 ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 28 april 2011 1 OPSTELLER VOORSTEL: B. Dijkstra AFDELING: Ontwikkeling PORTEFEUILLEHOUDER: T. Willemsma Agendapunt: No. /'09 Dokkum, ONDERWERP: Vaststellen

Nadere informatie

GEMEENTE LEEUWARDERADEEL. Notitie Bestuurlijke toekomst gemeente Leeuwarderadeel Met Leeuwarden naar 2018

GEMEENTE LEEUWARDERADEEL. Notitie Bestuurlijke toekomst gemeente Leeuwarderadeel Met Leeuwarden naar 2018 GEMEENTE LEEUWARDERADEEL Notitie Bestuurlijke toekomst gemeente Leeuwarderadeel Met Leeuwarden naar 2018 Versie 1.0 28/02/2013 Inleiding: In de gemeenteraadsvergadering van 14 februari 2013 heeft de gemeenteraad

Nadere informatie

Gebiedsprogramma Naarden buiten de Vesting Thema-avond 26 september 2018

Gebiedsprogramma Naarden buiten de Vesting Thema-avond 26 september 2018 Gebiedsprogramma Naarden buiten de Vesting Thema-avond 26 september 2018 Naarden buiten de Vesting Thema avond raad Welkom Achtergrond thema-avond Adnan Tekin Christiaan van Zanten Doel thema-avond Vervolg

Nadere informatie

Bestuursopdracht. Centrumvisie

Bestuursopdracht. Centrumvisie Bestuursopdracht Centrumvisie Bestuursopdracht Centrumvisie Opdrachtgever: Auteur: gemeente Scherpenzeel afdeling Ruimte en Groen W. Hilbink/W.Algra Datum: 2 december 2014 Centrumvisie Scherpenzeel -1-

Nadere informatie

Agenda Netwerk Noordoost 2011-2030. Mei-inoar wurkje oan e takomst fan Noardeast Fryslân!

Agenda Netwerk Noordoost 2011-2030. Mei-inoar wurkje oan e takomst fan Noardeast Fryslân! Agenda Netwerk Noordoost 2011-2030 Mei-inoar wurkje oan e takomst fan Noardeast Fryslân! MEI-INOAR WURKJE OAN E TAKOMST FAN NOARDEAST FRYSLAN! COLOFON VOORWOORD Februari 2011 Meer informatie Auke Piet

Nadere informatie

Samen Werken in Netwerk Noordoost

Samen Werken in Netwerk Noordoost Samen Werken in Netwerk Noordoost een handboek oktober 2011 Inhoudsopgave Inleiding... 4 Uitgangspunten samenwerking... 5 Uitgangspunten verantwoordelijkheden Netwerk Noordoost... 6 Basisorganisatiestructuur

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Agendanummer. R Lytse Farwegen, realisatie 4 quick-wins. Raadsvergadering : 11 november Onderwerp : Besluit / Beslût

Raadsvoorstel. Agendanummer. R Lytse Farwegen, realisatie 4 quick-wins. Raadsvergadering : 11 november Onderwerp : Besluit / Beslût Agendanummer Raadsvoorstel R13.00066 Lytse Farwegen, realisatie 4 quick-wins Raadsvergadering : 11 november 2013 Onderwerp : Besluit / Beslût Agendapunt : Verzoek om een bijdrage beschikbaar te stellen

Nadere informatie

Regiovisie Bergen-Gennep-Mook en Middelaar

Regiovisie Bergen-Gennep-Mook en Middelaar Bijlage 5 bij Raadsvoorstel Regionale Agenda dd 16 mei 2011 Bestuursovereenkomst Regiovisie Bergen-Gennep-Mook en Middelaar Vastgesteld door de Stuurgroep Regiovisie Bergen, Gennep, Mook en Middelaar op

Nadere informatie

Ambitieverklaring. Tussen Kagerplassen en Oude Rijn

Ambitieverklaring. Tussen Kagerplassen en Oude Rijn Ambitieverklaring Samenwerken aan groen-recreatieve ontwikkeling in de Leidse regio 9/12/2009 Ambitieverklaring 1 Ambitieverklaring Partijen 1. De gemeente Kaag en Braassem, vertegenwoordigd door de heer

Nadere informatie

Overzicht projecten Programma De Nieuwe Afsluitdijk

Overzicht projecten Programma De Nieuwe Afsluitdijk Overzicht projecten Programma De Nieuwe Afsluitdijk Exclusief de projecten die meegenomen worden in het Rijkscontract (deze zijn apart hiervan uitgebreider toegelicht) Volgnum Mobiliteit 1 Verruiming sluis

Nadere informatie

1. Graag ontvang ik een overzicht met alle pilots en projecten van Valkenswaard die in de ISR zijn opgenomen.

1. Graag ontvang ik een overzicht met alle pilots en projecten van Valkenswaard die in de ISR zijn opgenomen. Vragen ter voorbereiding op de commissie Onderwerp: Integrale Strategie Ruimte. Gesteld door: VVD / I. Luijendijk Datum: 27 augustus 2017 Portefeuillehouder: Mart Wijnen Teammanager: Hans Appelmans Deadline:

Nadere informatie

Verslag expertsessie Holwerd aan Zee: effecten op regionale economie, regionaal toerisme en krimp

Verslag expertsessie Holwerd aan Zee: effecten op regionale economie, regionaal toerisme en krimp Verslag expertsessie Holwerd aan Zee: effecten op regionale economie, regionaal toerisme en krimp MIRT-onderzoek Holwerd aan Zee Donderdag 12 mei 2016 Provinciehuis, Leeuwarden Inhoud van het verslag Expertmeeting

Nadere informatie

Statenmededeling aan Provinciale Staten

Statenmededeling aan Provinciale Staten Statenmededeling aan Provinciale Staten Onderwerp Voortgang streeknetwerken 2012-2014 Aan Provinciale Staten van Noord-Brabant, Kennisnemen van De voortgang van de streeknetwerken Aanleiding In de vergadering

Nadere informatie

Krimp in Fryslân. Inwonertal

Krimp in Fryslân. Inwonertal Krimp in Fryslân Bevolkingsdaling, lokaal en regionaal, is een vraagstuk van nu én de komende jaren. Hoewel pas over enkele decennia de bevolking van Fryslân als geheel niet meer zal groeien, is in sommige

Nadere informatie

14 Stiens, 7 januari 2014

14 Stiens, 7 januari 2014 14 Stiens, 7 januari 2014 Raadsvergadering: 23 januari 2014 Voorstelnummer: 2014/6 Portefeuillehouder: A. Wachter / J. Keizer Behandelend ambtenaar: Jellie Broersma E-mail: j.broersma@leeuwarderadeel.nl

Nadere informatie

STARTNOTITIE Maatschappelijke Structuurvisie Nieuwkoop 2020. Kenmerk : 11.04593 1. Onderwerp Maatschappelijke Structuurvisie Nieuwkoop 2020

STARTNOTITIE Maatschappelijke Structuurvisie Nieuwkoop 2020. Kenmerk : 11.04593 1. Onderwerp Maatschappelijke Structuurvisie Nieuwkoop 2020 gemeente nieuwkoop STARTNOTITIE Maatschappelijke Structuurvisie Nieuwkoop 2020 Kenmerk : 11.04593 1. Onderwerp Maatschappelijke Structuurvisie Nieuwkoop 2020 2. Aanleiding De komende jaren zal de positie

Nadere informatie

Plan van aanpak aanvulling Regionale bedrijventerreinenstrategie Holland Rijnland in verband met aansluiting gemeenten in de Rijnstreek

Plan van aanpak aanvulling Regionale bedrijventerreinenstrategie Holland Rijnland in verband met aansluiting gemeenten in de Rijnstreek Plan van aanpak aanvulling Regionale Holland Rijnland in verband met aansluiting gemeenten in de Rijnstreek Projectnaam/ onderwerp: Aanvulling Regionale Holland Rijnland met de Rijnstreekgemeenten Status:

Nadere informatie

Plan van aanpak Uitvoeringsprogramma OV Holland Rijnland

Plan van aanpak Uitvoeringsprogramma OV Holland Rijnland Plan van aanpak Uitvoeringsprogramma OV Holland Rijnland Projectnaam/ onderwerp: Uitvoeringsprogramma OV Holland Rijnland Status: concept Datum en versienr.: 14 november 2011, versie 1.1 Naam auteur(s):

Nadere informatie

Blijvend geld en aandacht nodig voor Nationale landschappen, Provincies doen meer dan het Rijk

Blijvend geld en aandacht nodig voor Nationale landschappen, Provincies doen meer dan het Rijk Nationale landschappen: aandacht en geld nodig! 170610SC9 tk 7 Blijvend geld en aandacht nodig voor Nationale landschappen, Provincies doen meer dan het Rijk De Rekenkamer Oost-Nederland heeft onderzoek

Nadere informatie

Werkplan Centrum XL 2015/2016

Werkplan Centrum XL 2015/2016 Werkplan Centrum XL 2015/2016 Maart 2015, Amsterdam Inleiding: toekomstperspectief Centrum XL Er zijn veel ontwikkelingen gaande in Amsterdam op het gebied van economie, logistiek en duurzaamheid die van

Nadere informatie

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om:

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: STATENBRIEF Onderwerp: Gebiedsopgave Veluwe: VeluweAgenda 1.0 en Uitvoeringsprogramma Veluwe 2017 Portefeuillehouder: Bea Schouten Kerntaak/plandoel: duurzame ruimtelijke ontwikkeling & waterbeheer Doel

Nadere informatie

Zeeland Recreatieland

Zeeland Recreatieland Zeeland Recreatieland Presentatie onderzoeksresultaten 25 februari 2015 Economisch belang toeristisch cluster Bestedingen 1,72 miljard Economisch belang toeristisch cluster Huidige werkgelegenheid 15.872

Nadere informatie

14 Stiens, 30 mei 2017

14 Stiens, 30 mei 2017 14 Stiens, 30 mei 2017 Raadsvergadering: 7 september 2017 Voorstelnummer: 2017/22 Portefeuillehouder: G. Visser Behandelend ambtenaar: W. van der Meer E-mail: w.vandermeer@leeuwarderadeel.nl Telefoonnr.

Nadere informatie

Model Vervoersregio en Economische Profilering. Beschrijving model

Model Vervoersregio en Economische Profilering. Beschrijving model Model Vervoersregio en Economische Profilering Beschrijving model In dit model richt de samenwerking in de stadsregio zich op de economische profilering en ontwikkeling van het gebied en de daarmee verband

Nadere informatie

De rol van de gemeente is het stellen van beleidskaders en het benoemen van de gewenste maatschappelijke effecten, welke de gemeenteraad vast stelt.

De rol van de gemeente is het stellen van beleidskaders en het benoemen van de gewenste maatschappelijke effecten, welke de gemeenteraad vast stelt. Voorsorteren op deel B Deel B van de woonvisie wordt gevormd door het uitvoeringsprogramma. De kaders en doelen worden hierin doorvertaald naar projecten en inspanningen opdat de doelen behaald worden.

Nadere informatie

Griffier van de Staten. Geleidebrief Kaderstellend. Statenvoorstel Toekomstvisie voor Zeeland in het jaar Naam voorstel SGR-21

Griffier van de Staten. Geleidebrief Kaderstellend. Statenvoorstel Toekomstvisie voor Zeeland in het jaar Naam voorstel SGR-21 Griffier van de Staten Geleidebrief Kaderstellend Naam voorstel SGR-21 Betreft vergadering Te verzenden aan Statenvoorstel Toekomstvisie voor Zeeland in het jaar 2040 PS van 8 juni 2012 Statenbreed Verzenddatum

Nadere informatie

Concept Ruimtelijk Perspectief Windenergie op Land

Concept Ruimtelijk Perspectief Windenergie op Land Concept Ruimtelijk Perspectief Windenergie op Land 3 februari 2010 Inhoudsopgave 1. Aanleiding, doel en aanpak 2. Waar wél; concentratiegebieden 3. Waar niét: vrijwaringsgebieden i 4. Overig Nederland

Nadere informatie

Strategische Agenda. Concept strategische agenda Regio Midden-Holland Vast te stellen in: AB Regio Midden-Holland 6 juli 2016

Strategische Agenda. Concept strategische agenda Regio Midden-Holland Vast te stellen in: AB Regio Midden-Holland 6 juli 2016 Strategische Agenda Concept strategische agenda Regio Midden-Holland Vast te stellen in: AB Regio Midden-Holland 6 juli 2016 Versie 14 juni 2016 Kernboodschap Vitaal, duurzaam en innovatief Versterken

Nadere informatie

Subsidieregeling Iepen Mienskipsfûns Fryslân

Subsidieregeling Iepen Mienskipsfûns Fryslân 19-02-2015 Subsidieregeling Iepen Mienskipsfûns Fryslân Paragraaf 1 Kleine maatschappelijke initiatieven Artikel 1.1 Subsidiabele activiteiten Gedeputeerde Staten kunnen ter bevordering van de leefbaarheid

Nadere informatie

Plan van aanpak toetsing animo en draagvlak voor Rustpunthouderschap in Laag Holland. Juli 2010

Plan van aanpak toetsing animo en draagvlak voor Rustpunthouderschap in Laag Holland. Juli 2010 Plan van aanpak toetsing animo en draagvlak voor Rustpunthouderschap in Laag Holland fase 1 van het project Ontwikkeling en Exploitatie Rustpunten Laag Holland Juli 2010 Een project van Water, Land & Dijken,

Nadere informatie

Voorstel voor de Raad

Voorstel voor de Raad Voorstel voor de Raad Datum raadsvergadering : 10 mei 2012 Agendapuntnummer : VIII, punt 6 Besluitnummer : 389 Portefeuillehouder : Wethouder Mirjam Pauwels Aan de gemeenteraad Onderwerp: Programma Decentralisaties.

Nadere informatie

Quick scan coalitieprogramma s Land van Cuijk

Quick scan coalitieprogramma s Land van Cuijk Quick scan coalitieprogramma s 2014-2018 Land van Cuijk 28 mei 2014 De Rekenkamercommissie heeft de coalitieprogramma s van de vijf gemeenten in het Land van Cuijk naast elkaar gelegd en gekeken of en

Nadere informatie

Vervolg en gebiedsproces WBP 5

Vervolg en gebiedsproces WBP 5 Vervolg en gebiedsproces WBP 5 1 Inleiding Het WBP5 strategisch deel ligt voor. Hiermee is het WBP 5 niet af, maar staat het aan het begin van het gebiedsproces en het interne proces om tot een uitvoeringsprogramma

Nadere informatie

EN WIE NODIGT NU DE GASTEN UIT?

EN WIE NODIGT NU DE GASTEN UIT? EN WIE NODIGT NU DE GASTEN UIT? Onderzoek naar Toerisme & Recreatie in Bedum AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK Onderwerp dat door burgers is aangedragen Veel beleidsvrijheid van de gemeente, passend in regionale

Nadere informatie

> Investeringsprogramma Waddengebied. in vogelvlucht

> Investeringsprogramma Waddengebied. in vogelvlucht > Investeringsprogramma Waddengebied in vogelvlucht > Investeringsprogramma Waddengebied in vogelvlucht Najaar 2016 hebben Provinciale Staten van Noord- Holland, Fryslân en Groningen het Investeringskader

Nadere informatie

Regionale betrokkenheid bij de voorbereiding van de nominatie

Regionale betrokkenheid bij de voorbereiding van de nominatie Directie Regionale Zaken De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum DRZN. 2007/4545 13 december 2007 onderwerp doorkiesnummer

Nadere informatie

MEMO. Van : het college. Aan : de raad. Datum : datum. Betreft : Motie Doorvaart Achtkarspelen

MEMO. Van : het college. Aan : de raad. Datum : datum. Betreft : Motie Doorvaart Achtkarspelen MEMO Van : het college Aan : de raad Datum : datum Betreft : Motie Doorvaart Achtkarspelen Inleiding Met deze memo worden onderstaande moties afgewikkeld: P5-M1 - Ontwikkeling van recreatie, toerisme en

Nadere informatie

Doel: In samenwerking met maatschappelijke partners organiseren van een proces dat leidt tot een herijkte visie op Borne in 2030

Doel: In samenwerking met maatschappelijke partners organiseren van een proces dat leidt tot een herijkte visie op Borne in 2030 Projectvoorstel Projectopdracht / -voorstel Datum: 8 juli 2010 Versie: definitief t.b.v. definitiefase en ontwerpfase Pagina: 1 / 9 Soort project Extern/Lijn Projectnaam MijnBorne2030 (Herijking Toekomstvisie)

Nadere informatie

Projectenformulier Regiocontract 2012-2015 Regio Rivierenland

Projectenformulier Regiocontract 2012-2015 Regio Rivierenland Projectenformulier Regiocontract 20122015 Regio Rivierenland 1. Naam Project Geef de volledige en correcte naam waaronder het project geregistreerd dient te worden Professionalisering Evenementen Rivierenland

Nadere informatie

Toeristische visie Regio Alkmaar

Toeristische visie Regio Alkmaar Toeristische visie Regio Alkmaar Conceptvisie en uitvoeringsagenda Proces Toeristische visie Wat Wanneer 1. Start met de Regio Alkmaar Februari 2. Eerste Regioavond 5 maart 3. Stakeholderbijeenkomst 1

Nadere informatie

* * ADVIESNOTA AAN B&W. Postregistratienummer. Onderwerp en inhoud. Maatschappelijke opgaven Pact van West Friesland 19.

* * ADVIESNOTA AAN B&W. Postregistratienummer. Onderwerp en inhoud. Maatschappelijke opgaven Pact van West Friesland 19. ADVIESNOTA AAN B&W Onderwerp en inhoud Maatschappelijke opgaven Pact van West Friesland Postregistratienummer *19.0003788* 19.0003788 Vertrouwelijk Sector Afdeling Medewerk(st)er Grondgebiedzaken RO M.

Nadere informatie

Aanleiding: Met deze brief brengen wij u graag op de hoogte van de ontwikkelingen op het gebied van toerisme en recreatie in de gemeente Drimmelen.

Aanleiding: Met deze brief brengen wij u graag op de hoogte van de ontwikkelingen op het gebied van toerisme en recreatie in de gemeente Drimmelen. Raadsbrief Made, 18 april 2011 Registratienr.: Onderwerp: Evaluatie Toerisme 2010 Portefeuillehouder: Ambtelijke coördinatie: Steller: M. Vos-Kroeze Grondgebied S. van Dijk Aanleiding: Met deze brief brengen

Nadere informatie

Toerisme en Recreatie

Toerisme en Recreatie Toerisme en Recreatie Wat speelt er? De vraagstukken over toerisme en recreatie zijn divers. Er zijn vraagstukken met betrekking tot de routestructuur, de kwaliteiten in het gebied en nieuwe functies.

Nadere informatie