Inhoud Inleiding Doelgroep Relatieschema Opzet van de lescyclus Algemeen doel van de lescyclus...

Transcriptie

1

2 Inhoudsopgave Inhoud Inleiding Doelgroep Relatieschema Opzet van de lescyclus Algemeen doel van de lescyclus De doelstellingen Relatie met de kerndoelen Voorbereidende activiteit op school Doelstelling voorbereidende activiteit Materiaal & benodigdheden Opbouw & werkwijze De les op locatie Doel van de les Opbouw & werkwijze Verwerkingssuggesties Doel van de verwerking verwerkingssuggesties Achtergrondinformatie voor de leerkracht Bijlagen

3 Inleiding Bijen zijn de laatste tijd veel in het nieuws. Het gaat dan meestal over de teruggang van het aantal bijen en de problemen die dat op kan leveren voor onze voedselproductie. In Nederland komen meer dan 300 soorten bijen (en hommels) voor. Toch wanneer we het over bijen hebben gaat het bijna altijd over honingbijen. Over het complexe leven en de eigenschappen van de honingbij is zoveel bijzonders te ontdekken dat het zeker niet in één les past. De honingbij is een sociaal levend insect met een strakke organisatie binnen het volk. Een kleine werkster kan raten bouwen met speciale wasklieren, de kast verdedigen, nectar halen en daarvan honing maken, stuifmeel, water en propolis halen, aan andere werksters precies vertellen waar voedsel te halen valt. Al eeuwen fungeert de honingbij als landbouwhuisdier onder meer voor de opbrengst van de goudgele honing. Samen met hommels, (solitaire) bijen en andere insecten zijn ze voor de bestuiving onmisbaar bij een goede productie in de land- en tuinbouw. Al deze aspecten komen in deze les aan de orde en aan de hand van opdrachten gaan de leerlingen zelf op ontdekkingstocht. 3

4 1. Doelgroep De les Bijen is bedoeld voor de groep 7 en 8 van het Rotterdamse basisonderwijs. 2. Relatieschema 4

5 3. Opzet van de lescyclus 3.1. Algemeen doel van de lescyclus De leerlingen onderkennen het belang van de bij voor de natuur en voor de eigen voedselvoorziening. Na de lescyclus is er bij de leerlingen meer waardering ontstaan voor bijen en de honingbij in het bijzonder De doelstellingen Aan het eind van de voorbereidende activiteit op school: - Is de voorkennis over bijen geactiveerd. - Is de theorie over bestuiving opgefrist. Aan het eind van de les Bijen op locatie: - Kennen de leerlingen vijf onderdelen van een insect in het algemeen en van de honingbij daarbij ook de honingmaag en de stuifmeelkorfjes in het bijzonder. - Kennen de leerlingen de ontwikkeling van ei larve pop tot imago - Hebben de leerlingen bewondering voor de organisatie en kunnen enkele voorbeelden geven van de samenstelling en de taakverdeling binnen het bijenvolk - Hebben de leerlingen bewondering / waardering voor de bij als honingproducent en kennis gemaakt met honing, stuifmeel en was o.a. door te ruiken en / of te proeven - Kennen de leerlingen het verschil tussen bij, hommel, wesp en zweefvlieg - Onderkennen de leerlingen het belang van bijen voor onze voedselvoorziening Aan het eind van de verwerkingsactiviteit(en) op school: - Is de opgedane kennis van bijen ingebed in de algemene kennis van de klasse van de insecten. 4. Relatie met de kerndoelen De activiteiten van deze lescyclus dragen bij aan het realiseren van de volgende kerndoelen. Domein F: mensen, planten en dieren Kerndoel 32: De leerlingen kunnen: verschillende manieren waarop organismen zich voortplanten benoemen; aangeven welke rol de verschillende types organismen in de voedselkringloop spelen. 5

6 5. Voorbereidende activiteit op school 5.1. Doelstelling voorbereidende activiteit Aan het eind van de voorbereidende activiteit op school: - Is de voorkennis over bijen geactiveerd. - Is de theorie over bestuiving opgefrist Materiaal & benodigdheden Digibord & filmpje (zie link hieronder) 5.3. Opbouw & werkwijze Kringgesprek Begin een kringgesprek om de voorkennis van de leerlingen op te halen. Vragen die hierbij gesteld kunnen worden zijn: - Wat weet je van bijen? - Wie heeft er weleens bijen gezien? - Weet je zeker dat het bijen waren? - Wat kan het nog meer zijn geweest? - Waarom houden mensen bijen als huisdier? Filmpje bestuiving Hoe werkt bestuiving van bloemen door insecten? Deze voorkennis is nodig voor een opdracht in de les op locatie. Bekijk het volgende filmpje: Tip voor meer uitgebreide versie: lespakket van het Wetenschapsknooppunt Wageningen University %20Bloemen%20en%20bestuiving.pdf 6

7 6. De les op locatie 6.1. Doel van de les Aan het eind van de les Bijen : - Kennen de leerlingen vijf onderdelen van een insect in het algemeen en van de honingbij daarbij ook de honingmaag en de stuifmeelkorfjes in het bijzonder. - Kennen de leerlingen de ontwikkeling van ei larve pop tot imago - Hebben de leerlingen bewondering voor de organisatie en kunnen enkele voorbeelden geven van de samenstelling en de taakverdeling binnen het bijenvolk - Hebben de leerlingen bewondering / waardering voor de bij als honingproducent en kennis gemaakt met honing, stuifmeel en was o.a. door te ruiken en / of te proeven - Kennen de leerlingen het verschil tussen bij, hommel, wesp en zweefvlieg - Onderkennen de leerlingen het belang van bijen voor onze voedselvoorziening 6.2. Opbouw & werkwijze De les Bijen wordt gegeven door een educatief medewerker op de locatie. Inleidend kringgesprek (+/- 25 min) Aan de hand van veel beeldend materiaal wordt er een informatief kringgesprek onder begeleiding van de educatief medewerker. Ook is er een observatiekast met een levend bijenvolkje te zien. Afhankelijk van de voorkennis van de kinderen komt meer of minder uitgebreid aan de orde: - Het bijenvolk - Koningin, dar, werkster en hun taken - Bijendans - Zwermen - Bestuiven - Werk van de imker Opdrachten (+/- 40 min) De leerlingen maken zelfstandig de opdrachten in het lokaal en buiten aan de hand van de opdrachtenkaart. Afsluiting (+/- 10 min) Voor de afsluiting van de les komen de leerlingen terug in de kring, hier worden vragen beantwoord en eventueel de opdrachten besproken. 7

8 7. Verwerkingssuggesties 7.1. Doel van de verwerking Aan het eind van de verwerkingsactiviteit(en) op school: - Is de opgedane kennis van bijen ingebed in de algemene kennis van de klasse van de insecten verwerkingssuggesties Bespreken van de opdrachten U kunt met de leerlingen de les nabespreken. Voor het nabespreken van de opdrachten die de leerlingen hebben gemaakt tijdens de les Bijen heeft u de opdrachtkaarten en het antwoordenblad nodig. Maak een kaarsje van bijenwas Na afloop van de les Bijen heeft u kleine velletjes bijenwas en lont meegekregen van de educatief medewerker. U kunt hiermee kleine kaarsjes rollen. Door de velletjes was tussen de handen een beetje op te warmen, rollen deze soepeler. Maak je eigen bijenhotel Maak een onderkomen voor wilde bijen om thuis of op school op te hangen. U heeft nodig: het werkblad maak je eigen bijenhotel (zie bijlage 1), blikje of kistje, holle plantenstengels. Maak zaadbommen voor meer voedselplanten Voor deze activiteit heeft u nodig: het werkblad zaadbommen maken (zie bijlage), klei, potgrond, wilde bloemenzaad. - Bijenwoordzoeker, bijenpuzzel Bekijk de film van de bruidsvlucht (8 min) Verdieping: - Kijk in de tuin, park of je een bij (of ander insect) op een bloem ziet en observeer wat die daar doet. - Er bestaan veel verschillende soorten honing; acaciahoning, koolzaadhoning, heidehoning, lindehoning, woudhoning, bloemenhoning (?) enzovoorts. Hoe kan dat? - Imkeren is al eeuwenoud, in vroeger eeuwen was honing de enige stof waarmee eten en dranken zoet gemaakt konden worden. Van welke landbouwproducten worden in onze tijd zoetstoffen gemaakt? - Welke verschillen zijn er tussen de nesten in een holle boom, in een bijenkast en een in bijenkorf. - Hoe leven de wilde, solitaire bijen? 8

9 8. Achtergrondinformatie voor de leerkracht Nederland Zoemt De werkbladen in de bijlagen zijn eigendom van Nederland Zoemt. Op de website van Nederland Zoemt kunt u allerlei extra informatie en lesmateriaal vinden, waaronder een bijengidsje en een lespakket wilde bijen. Ga naar: Stripe City Stripe City is een organisatie die zich inzetten om het belang van biodiversiteit voor bestuivende insecten onder de aandacht te brengen. Op een van de Rotterdamse Kinderboerderijen (De Blijde Wei) heeft Stripe City een bijenkast geplaatst met camera. Een kijkje in de bijenkast nemen met uw klas? Dat kan via de webcambeelden op: Bijenfilmpjes Meer filmmateriaal bekijken over bijen? Verschillende websites bieden leuke filmpjes die op het digibord te vertonen zijn. Hieronder een aantal filmpjes uitgelicht: - Ontwikkeling van de bij (2 min) - Bruidsvlucht - Honing slingeren (3 min) - De wilde bij - Hoe groeien aardbeien? - De bruidsvlucht - Bijen (22 min) 9

10 9. Bijlagen 10

11 11

12 12