@ School voor praktische menskunde

Transcriptie

1 1

2 2 Gedachtenanalyse

3 @ School voor praktische menskunde 3

4 Herman Beuker Gedachtenanalyse Een zelftraining School voor praktische menskunde 4

5 @ School voor praktische menskunde Herman en Ernie Beuker Omslag: Alexander van Berkum ISBN: Uitgever: School voor praktische menskunde 1 e druk 2017 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Ondanks alle aan de samenstelling van deze zelftraining bestede zorg kan noch de uitgever noch de auteur aansprakelijk worden gesteld voor eventuele schade die het gevolg is van enige fout in deze uitgave. 5

6 Inhoudsopgave Voorwoord 7 Inleiding 9 Hoe de zelftraining te gebruiken. 11 De stem in je hoofd 13 De beschermende werking van je denken ervaren 21 Het doel van het GAP 29 We leven in het nu 34 Het speelveld van je denken. 38 Vier voorbeelden van de beperking van je denken 41 Ontdek je kernidentiteit, het IK. 47 De zes kerngedachten 52 Niet te beantwoorden vragen 55 Overtuigingen 63 Overtuigingen en eigenschappen 72 Niet herkende fantasiegedachten 75 6

7 De mensen in je hoofd 88 Opdrachten 97 Besluiten 108 Herwaarderen 118 We beschermen onze kernidentiteit met gedachten 120 Opvoeding doorbreek de cirkel 127 Relaties 134 Werk 137 Losse citaten 141 Geraadpleegde literatuur 145 7

8 Voorwoord Misschien ben je verlegen, heb je faalangst, te weinig zelfvertrouwen, ben je jaloers, of misschien ben je gewoon op zoek naar meer in het leven. Bij alles speelt jouw denken een rol. Nu nog onbewust, maar door de herkenning van de zes groepen gedachten, wordt dit straks een meer bewust denkproces. Dan ontdek je de gedachten die een rol spelen bij al die, wat wij in het GAP noemen, ontwikkelingsonderwerpen. Want veel van deze kwalen van het denken worden opgebouwd met bepaalde gedachten, de kerngedachten, die je onbewust blijft herhalen. Je denkt jezelf uit evenwicht. Wanneer je deze bepaalde gedachten herkent en door erbij stil te staan, kun je dat denkproces stoppen of ombuigen. Wanneer er iets gebeurt, dan heeft dat invloed op jouw gevoel en op de gedachten die worden opgeroepen. Je voelt je niet goed, uit evenwicht door een gebeurtenis, en dat kan van alles zijn. Een opmerking van iemand, iets wat bij jezelf opkomt, een gerucht, iets waar je tegenop ziet. Je denkt dan vanuit angst, verwarring, onzekerheid, gespannenheid, alles wat de gebeurtenis oproept. Dat is dan jouw positie van waaruit je denkt. Situaties en gebeurtenissen roepen gedachten op en die bepalen je reactie. Dat is de cirkel. Het gebeurt als vanzelf. Dat was wat het onderzoek duidelijk maakte. Om uit die cirkel te komen leer je om op zo n moment even terug te gaan naar jouw basis. Die basis kun je met deze zelftraining vaststellen en bestaat uit jouw kernidentiteit met het besef van de werkelijkheid. Het nu. Het besef is dat nu de werkelijkheid is op het moment dat je over iets nadenkt. 8

9 Vanuit die basis, de positie van de kernidentiteit en het nu, ga je naar jouw eigen gedachten luisteren die zijn opgeroepen door de situatie of de gebeurtenis. Dan kun je tussen die gedachten de kerngedachten horen en tegen jouw basis afzetten. Met de kennis die je krijgt kun je niet alleen die soorten gedachten herkennen, maar begrijp je ook meer van hoe jij denkt en al die mensen om je heen. Denken is communicatie die je met jezelf voert. Deze zin roept gelijk al vragen op en geeft tegelijk al een positie weer. Vragen als: wie of wat denkt er dan en wat is dan jezelf. Wat is de positie van waaruit wordt gecommuniceerd. Allemaal nu nog onbewuste processen die met de zelftraining worden besproken en door middel van oefeningen worden ervaren. Dat is een onderdeel van het meer grip krijgen op denkprocessen en een stap zetten in een verdere ontwikkeling als mens. Word je eigen coach is een ontwikkelingstraject dat niet stopt bij het laten verdwijnen van de belemmerende gedachten die je hebt. Het geeft je de mogelijkheid om jezelf als mens verder te ontwikkelen. 9

10 Inleiding Denk eens terug aan de mens in de prehistorie. Zijn denken was het belangrijkste instrument dat hij had om te kunnen overleven. Verder was hij in vergelijking met de dieren maar armzalig uitgerust. Geen kracht, geen snelheid, geen pantser, geen slagtanden of gifklieren konden hem redden uit een gevaarlijke situatie. Geen winterslaap kon hem door de kou heen helpen. Maar zijn denkvermogen gaf hem extra mogelijkheden. Hij kon oplossingen bedenken voor problemen die zich voordeden, of zich later voor zouden doen. Hij construeerde wapens, valstrikken en kledingstukken. De eerste mens moet al gedacht hebben in de vorm van: als ik een scherp ding maak waarmee ik een dier van een afstand tref, dan kan ik hem doden zonder zelf in gevaar te komen. Dit is denken in oorzaak en gevolg, herkenbaar aan de woorden als dan. De eerste mens moet al vooruit hebben gedacht en daarbij zijn verbeelding (fantasie) hebben gebruikt. Dit denken is aan alle menselijke vindingen voorafgegaan. Bijvoorbeeld ook aan het vuur maken. Het kan begonnen zijn met vragen, zoals hoe kom ik aan vuur?, hoe houd ik het aan?. En vervolgens: wat kan ik er allemaal mee? In zijn verbeelding ging de mens allerlei mogelijkheden af. En zo ontwikkelde zijn cultuur zich door de eeuwen heen. En zo ontwikkelen ook wij, van kind tot volwassene. Verbeeldingskracht zit verweven in ons dagelijks leven, maar daar staan we nauwelijks bij stil. Het is onze grote kracht, maar tevens onze grote zwakte. We kunnen er mee scheppen, maar we kunnen er ook een hoop ellende mee aanrichten. Dankzij onze fantasie heeft de wereld het aanzien zoals wij hem nu kennen. Alles wat we om ons heen zien heeft eerst in onze 10

11 verbeelding bestaan. De mogelijkheden lijken onuitputtelijk. Het begon met een vuistbijl, en nu kijken we via een satelliet naar wat er aan de andere kant van de wereld gebeurt. Maar we denken we nog steeds op dezelfde manier als onze verre voorouders, probleemoplossend en in oorzaak en gevolg. En nog steeds beschermen we onszelf met onze verbeeldingskracht en zijn we gericht op overleven. Ons denken gebruiken we om te creëren, om op te lossen, maar ook om onszelf te beschermen. En dat laatste is waar dit verhaal over gaat, omdat dat zich steeds meer tegen ons gaat keren. We leven in het Westen veelal in de uitgekomen dromen van onze voorouders. Het is bijna jammer te noemen, dat we anno nu nog net zo gericht zijn op overleven, terwijl de omstandigheden zijn veranderd. Bewuster denken Je bewust worden van de gedachten die nu nog je reacties bepalen, betekent allereerst je meer bewust worden van je denken. De invalshoek is de stem in je hoofd, omdat je daarmee denkt. Er zijn vele benamingen voor de stem in je hoofd, zoals het stemmetje in je hoofd, inner voice, etc. Het GAP gebruikt de benaming: de stem waar je mee denkt. Voor deze weg is gekozen, omdat het abstracte begrip denken, hiermee concreter wordt en daardoor hanteerbaar. Zodra jij je bewust wordt van de mogelijkheden en beperkingen van je brein verandert je leven en ga je anders tegen jezelf en je omgeving aankijken. En dat geldt niet alleen voor werksituaties. Je zult ontdekken dat kerngedachten ook belemmerend kunnen zijn in relaties 11

12 of de opvoeding van je kinderen, omdat je niet gewoon jezelf kunt zijn, niet vrij bent, door je eigen (kern)gedachten. Jouw brein, met al die kerngedachten, kan zelfs je vakantie bederven. Stel, je stapt in het vliegtuig en denkt aan je vakantiebestemming. Je denkt dan vooruit en hebt verwachtingen. Vul ze zelf maar in. Veel zon, of veel sneeuw, lekker ontspannen, gewoon even helemaal weg. Waar je je niet bewust van bent, is dat je de manier waarop je denkt meeneemt. Het kan dan gebeuren dat je eenmaal op de plaats van bestemming niet in staat bent om ervan te genieten. Je ligt de eerste dag op het warme strand en je denken gaat alle kanten op. Naar situaties uit het verleden, je werk en wat je verder achterliet en naar situaties in de toekomst. Je wilt dat niet, want je hebt vakantie. Je kent het van jezelf en je hoort het ook van anderen: de eerste dagen moet ik even afkicken. Dat gebeurt met bepaalde gedachten, kerngedachten. Die zorgen ervoor dat je niet tot rust kan komen. Hoe de zelftraining te gebruiken. Gedachtenanalyse met het Gedachten Analyse Programma. GAP. Voor deze benaming is gekozen omdat het leerdoel is om bewust te worden van bepaalde gedachten en bij herkenning van een van deze gedachten stil te staan, om deze te analyseren. Wat eigenlijk niets anders wil zeggen dan even overdenken, om deze gedachte vervolgens te herwaarderen. Herwaarderen betekent in de praktijk bij de herkende gedachte stilstaan. Even overdenken of je deze gedachte bij wil stellen. Besluit je dit te willen dan stel je daarmee jezelf een beetje bij. Stel je bent verlegen. Wat gebeurt er in je lichaam? Wat gebeurt er met je ademhaling? Met je huid? Kortom vele invalshoeken om verlegenheid te verklaren. 12

13 Deze invalshoek gaat uit van de vraag: wat gebeurt er in je hoofd? Hoe bouw je zelf bijvoorbeeld verlegenheid op? Met welke gedachten? En voor het besef, waarom doe je dit zo? Hetzelfde geldt voor faalangst, jaloezie, onzekerheid en al die andere zaken die belemmerend kunnen werken. Wanneer je gaat luisteren naar de gedachten die daar een rol bij spelen, kun je misschien meer invloed uit gaan oefenen op je eigen reactie en dat is precies de bedoeling. Dat je je eigen hulpverlener wordt, je eigen therapeut en je eigen leermeester. Het instrument krijg je. Het gebruik ervan dat doe je zelf. Verder gaan met je ontwikkeling, waar het eigenlijk om gaat, betekent meer contact krijgen met je denken. Weten hoe je denken werkt. Waarom je denkt zoals je denkt. Wat je daarin kunt veranderen en waarom je dit zou doen. Vooral dit laatste is belangrijk, omdat je zelf steeds die keuze gaat maken. Het Gedachtenanalyse Programma is een proces. Om die reden is een stappenplan gemaakt. Dit stappenplan met de oefeningen, kun je in je eigen tempo aflopen. Stap 1: kennis en contact maken met de stem in je hoofd Stap 2: de beschermende werking van je denken ervaren Stap 3: besef krijgen dat je in het nu leeft Stap 4: het speelveld van je denken Stap 5: ontdek je kernidentiteit, het ik Stap 6: niet te beantwoorden vragen Stap 7: toekomstgerichte overtuigingen Stap 8: niet herkende fantasiegedachten Stap 9: de mensen in je denken Stap10: opdrachten leren herkennen Stap 11: besluiten leren herkennen Stap 12: de gedachten leren herwaarderen 13