WATERSCHAPPEN ALS LAUNCHING CUSTOMER

Transcriptie

1 WATERSCHAPPEN ALS LAUNCHING CUSTOMER 1

2 WATERSCHAPPEN ALS LAUNCHING CUSTOMER Met deze publicatie willen we het gesprek opstarten tussen marktpartijen en waterschappen over de rol die waterschappen al vervullen op het gebied van launching customer en hoe beide partijen hier nog meer voordeel van kunnen hebben. Waterschappen zijn onmisbaar voor de inrichting en het beheer van ons land en voor een gezonde economische ontwikkeling. Ze zorgen voor veilige dijken, voldoende en schoon water. Dat doen ze niet alleen maar samen met medeoverheden, bedrijven, kennisinstellingen en burgers. Innovatie is nodig om samen te komen tot creatieve, integrale oplossingen. Zo wordt het waterbeheer steeds beter en duurzamer en blijft het betaalbaar. Om innovatieve oplossingen van idee naar werkelijkheid te brengen vervullen waterschappen vele rollen. Naast het (mede)ontwikkelen van nieuwe methoden en technieken zijn waterschappen steeds vaker launching customer. De risico s hiervan moeten worden afgewogen tegen de meerwaarde van de innovatie, en moeten beheersbaar zijn. Dan ontstaan slimme oplossingen voor het waterbeheer, en leveren waterschappen tegelijk een bijdrage aan de Nederlandse maatschappij en vergroten ze de export potentie van het Nederlands bedrijfsleven. 2

3 WAT BEDOELEN WE MET LAUNCHING CUSTOMER? Als waterschappen de rol van launching customer vervullen is sprake van een of meerdere van deze aspecten: Zorgen dat een idee naar werkelijkheid wordt gebracht ( proof of concept ); Het is nieuw: een eerste keer dat het concept of een nieuwe onderdeel daarvan wordt toegepast; Het concept is ook ergens anders toepasbaar; Het beschikbaar stellen van assets (zoals een rioolwaterzuiveringsinstallatie of stuw) van waterschappen voor derden. Waarbij niet perse een waterschapsprobleem wordt opgelost. Het waterschap kan naast assets ook grondstoffen beschikbaar stellen voor een innovatief proces; Of het waterschap stelt aparte experimenteerruimte beschikbaar ( proeftuin ); een speciaal voor dit doel ingerichte locatie. Waterschappen hoeven daar niet per se een betalende klant in te zijn. Experimenteerruimte bieden Verspreid over heel Nederland beschikken de waterschappen over unieke assets zoals zuiveringsterreinen, watersystemen, dijken en waterlaboratoria. Deze kunnen beschikbaar gesteld worden aan bedrijven en kennisinstellingen als experimenteerruimte. Zowel internationaal opererende als regionale MKB bedrijven kunnen hier baat bij hebben. Dit draagt bij aan het versterken van de (regionale) economie. 3

4 ANDERS OMGAAN MET DE MARKT Diverse maatschappelijke ontwikkelingen zoals klim aatverandering, technologische ontwikkelingen en burger-participatie hebben veel invloed op de wijze waarop de waterschappen hun opgaven, zoals waterveiligheid en het verduurzamen van het zuiveringsproces, realiseren. Het werk wordt complexer en dynamischer. De waterschappen hebben daarom de marktvisie De waterschappen als publieke opdrachtgever opgesteld. Dit initiatief kent inmiddels een vervolg: De waterschapsector van de toekomst, bouwstenen voor ve rnieuwing opgesteld door de waterschappen samen met diverse partijen uit de waterbouwsector. Centraal in deze aanpak staat de betere samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer(s). Waarbij meer nadruk komt te liggen op de uitwisseling van de spec ifieke kennis bij de diverse partijen die nodig is om de complexe uitdagingen het hoofd te bieden. Oftewel meer aandacht voor samenwerking op inhoud dan focus op contractuele en financiële aspecten. Deze andere aanpak vraagt een andere marktbenadering. Waterschappen benutten steeds vaker de kennis en creativiteit van marktpartijen door innovatief aan te besteden. Bij een adviesvraag of aanbestedingstraject wordt de markt uitgenodigd oplossingen aan te dragen voor uitdagingen in het waterbeheer. Dit leidt vaak tot trajecten waarbij het waterschap de rol van launching customer vervult bij de ontwikkeling van innovaties. HET BELANG VAN LAUNCHING CUSTOMERSCHAP De waterschappen hebben nieuwe technologieën en/of methodes nodig om het waterbeheer beter en goedkoper te maken en duurzaamheidsambities te halen. Het bedrijfsleven en kennisinstellingen hebben opdrachtgevers nodig die ruimte bieden om te experimenteren, nieuwe toepassingen te testen en door te ontwikkelen. Kennisinstellingen hebben proeflocaties nodi g om metingen te doen en om nieuwe concepten uit te proberen. Het bedrijfsleven kan via deze weg aantonen dat een innovatie functioneert op operationeel niveau en heeft daarmee een waardevol uithangbord ter promotie van hun product. Dit versterkt de mogeli jkheid om ideeën, concepten en technologieën geschikter te maken voor verdere verkoop of export. Launching customerschap levert zo een win-winsituatie op. Enerzijds worden waterschappen geholpen bij het realiseren van hun opgave en anderzijds wordt de markt geholpen doordat ze showcases hebben waarmee ze aan potentiele klanten laten zien dat technologieën werken waarmee ze de marktkansen en export 4

5 vergroten. Daarnaast doet het waterschap kennis en ervaring op met externe netwerken die toegepast kan worden bij andere vraagstukken waar het waterschap externe deskundigheid bij nodig heeft om zijn doelstellingen en ambities te realiseren. HET VERVOLG In vrijwel alle bestuursprogramma s van waterschappen staat het voornemen meer samen te werken met de omgeving. Waterschappen trekken samen op met kennisinstellingen en de markt, waarbij de risico s veelal voor rekenin g van de markt blijven. In het De waterschapssector van de toekomst worden handreikingen gegeven om tot een evenwichtigere verdeling van risico s e n beheersmaatregelen te komen. IN GESPREK In deze brochure staan goede voorbeelden van waterschappen als launching customer. Waar en hoe gebeurt het al? Wat zijn de rollen van het waterschap en het bedrijfsleven en welke samenwerkingsvormen zijn er? Wat levert het op? We nodigen waterschappen en hun partners uit met elkaar in gesprek te gaan over wat launching customer zijn inhoudt en wat het oplevert. Hoe zorgen we ervoor dat bedrijven en kennisinstellingen weten bij welk waterschap ze kunnen aankloppen voor een experimenteerlocatie of voor het ontwikkelen van een innovatie? Hoe kan de rol van waterschappen als launching customer nog meer benut worden? 5

6 GOEDE VOORBEELDEN: MKB-loket bij het waterschap: Een mooi voorbeeld van een nieuwe aanpak is het MKB-loket bij het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Hier kunnen bedrijven volgens een vooraf vastgelegde procedure een voorstel doen als ze denken een oplossing te hebben voor één van de vraagstukken van het waterschap. Als blijkt dat het bedrijf een dergelijke oplossing heeft en deze ook financieel interessant is, kan men opdracht krijgen om deze in de praktijk te brengen. Experimenteerruimte bij het waterschap: Bijvoorbeeld RWZI Leeuwarden: Op deze rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) is door het Wetterskip Fryslân een aparte locatie ingericht waar bedrijven tegen kostprijs hun (proef)installatie kunnen plaatsen. Hier testen en/of demonstreren zij of hun technologie in de praktijk werkt. Alle veelvoorkomende stromen die op de RWZI aanwe zig zijn zoals influent, effluent, actiefslib, vergist slib en verontreinigde lucht zijn hier middels aparte aansluitingen voor handen. Innovatief aanbesteden: Bijvoorbeeld de waterkrachtcentrale Oude IJssel: Het waterschap Rijn en IJssel biedt sinds 2012 experimenteerruimte voor innovatieve systemen waarmee energie uit water kan worden gehaald in de rivier de Oude IJssel bij stuw Ulft. Na succesvolle experimenten met de markt zet het waterschap deze rol door bij de ontwikkeling van een permanente wat erkrachtcentrale in het stuwcomplex in de Oude IJssel bij Doesburg. De realisatie en exploitatie van de waterkrachtcentrale wordt overgelaten aan de markt. Het waterschap vervult de rol van regisseur en faciliteert. Na een aanbestedingstraject heeft het waterschap een exploitatie-overeenkomst afgesloten met Deep Water Energy B.V. Het betreft een van de innovatieve waterkrachtsystemen die eerder zijn getest bij stuw Ulft. 6

7 Toepassing nieuwe techniek: Bijvoorbeeld energiezuinig stikstof verwijderen: Het probleem van nieuwe technologie is vaak dat deze nog niet in de praktijk bewezen is. Bij waterschappen kan een innovatie i n de praktijk getest en geoptimaliseerd worden. Een voorbeeld hiervan is de DEMON technologie. Waterschap Vallei en Veluwe heeft deze technologie, waarbij op energiezuinige wijze stikstof uit geconcentreerde deelstromen verwijderd wordt, voor het eerst in de Nederlandse praktijk toegepast. Inmiddels staan er meerdere installaties in Nederland en tientallen daarbuiten. De technologie kan nu naast toepassing in de deelstroom ook worden toegepast in de hoofdstroom van de RWZI. DEMON technologie wordt binnenkort geïmplementeerd op de RWZI Velsen (Hoogheemraadschap van Rijnland), RWZI Den Bosch (Waterschap Aa en Maas) en op een gedeelte van de RWZI Nieuwveer (Waterschap Brabantse Delta). Samenwerking met de omgeving: Bijvoorbeeld Tuinders aan het stuur : Klimaatverandering zorgt voor langere perioden met weinig neerslag en tegelijk vaker intensievere buien. Het watersysteem is hi er nog niet op ingericht. Waterschappen werken samen met hun omgeving, waaronder afnemers, aan oplossingen. Een voorbeeld is het project tuinders aan het stuur. Het Hoogheemraadschap van Delfland werkt samen met tuinders aan een optimale planologische op lossing voor een dichtbebouwd gebied. Door het grote oppervlak aan glastuinbouw is hier sprake van een zeer groot verhard oppervlak. Ruimte voor waterberging is schaars in dit gebied waar grond kostbaar is. Tuinders en het waterschap hebben elkaar gevond en door de gietbassins van de tuinders op vrijwillige basis in te zetten als waterberging, met als gezamenlijk belang het verminderen van de wateroverlast. Circulaire economie: Bijvoorbeeld de nieuwe toepassing voor baggerspecie: Door aan te sluiten bij complexe maatschappelijke vraagstukken als klimaatmitigatie en -adaptatie, duurzame energie en circulaire economie kunnen waterschappen helpen krachten te bundelen en innovaties te versnellen. Een voorbeeld is het Europese samenwerkingsproject USAR (Using Sediment As a Resource) waarin het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard samenwerkt met organisaties uit Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. 7

8 Het project heeft tot doel om baggerspecie die ontstaat bij het onderhoud van watergangen, bevaarbare waterlopen en havens niet meer te zien als een afvalstroom maar als een organische bouwstof. Hiervoor zullen door partners diverse pilots worden uitgevoerd en wordt de vergaarde kennis gedeeld. Het hoogheemraadschap wil in haar pilot baggerspecie gebruiken om in het veenweidegebied bodemdaling tegen te gaan en de bagger op te waarderen tot bouwstof. In deze notitie wordt slechts een enkel voorbeeld genoemd bij de verschillende thema s. Per thema zijn er echter meerdere voorbeelden va n launching customer. Deze andere voorbeelden zullen, samen met meer dan 100 andere voorbeelden, binnen enige tijd geplaats worden op uvw.nl. 8