Intro-filmpje.

Transcriptie

1

2 Intro-filmpje

3 RONDE 1: WAT IS HET PROBLEEM? Steek het juiste antwoord (A, B,C of D) in de lucht 1 punt per juist antwoord Na elke vraag volgt onmiddellijk het antwoord + uitleg

4 VRAAG1 Wat is het klimaat? A een synoniem voor het weer B de gemiddelde jaartemperatuur in een bepaalde streek C de gemiddelde weertoestand in een bepaalde streek gedurende een langere periode (30 jaar)

5 Het weer is de toestand van de atmosfeer op een bepaald moment. We meten het weer aan de hand van de temperatuur, de luchtdruk, de wind, de luchtvochtigheid en de neerslag. Het weer verandert dus van dag tot dag, of zelfs van uur tot uur. Het klimaat is de gemiddelde weertoestand in een bepaald gebied bekeken over een periode van 30 of 40 jaar. Een paar hete dagen in de zomer of een paar koude winterdagen hebben dus weinig impact op de berekening van het klimaat. In België leven we in een koelgematigd klimaat met zachte winter. ANTWOORD C

6 VRAAG 2 Hoe warm is het gemiddeld op aarde? A. 15 C B. 20 C C. 25 C

7 ANTWOORD A De gemiddelde temperatuur op aarde is 15 C. Dit is een gemiddelde, dit betekent dat er plaatsen zijn met een hogere en andere plaatsen met een lagere temperatuur.

8 VRAAG 3 Wat is het natuurlijk broeikaseffect? A.Het mechanisme dat het gat in de ozonlaag veroorzaakt B.Het mechanisme waardoor de atmosfeer op een natuurlijke manier opwarmt C.Het mechanisme waardoor de atmosfeer op een natuurlijke manier afkoelt

9 ANTWOORD B

10 VRAAG 4 Hoeveel graden zou het gemiddeld op aarde zijn indien er geen broeikaseffect was? A. -18 C B. 13 C C. 25 C

11 Het natuurlijk broeikaseffect zorgt voor een opwarming van 33 C, wat betekent dat het zonder natuurlijk broeikaseffect -18 C zou zijn. Ook andere planeten met een atmosfeer hebben een natuurlijk broeikaseffect. t zonder broeikasgassen Venus Aarde Mars -48 C -18 C -57 C werkelijke t 477 C 15 C -47 C temperatuurverschil t.g.v. broeikasgassen 525 C 33 C 10 C ANTWOORD A

12 VRAAG 5 Wat is er aan de hand met het klimaat op aarde? A. Het weer wordt altijd slechter. B. De temperatuur op aarde stijgt, wat een effect heeft op het klimaat. C. Er komt een ijstijd aan.

13 Doorheende geschiedenis van de aardezijn ervoortdurend klimaatveranderingen geweest.maar tochis de huidige toename van de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer (voornamelijk CO 2 ) en van de gemiddelde globale temperatuur ongezien. De globale gemiddelde temperatuuris sinds 1850 met 0,74 C gestegen. Dat is een uitzonderlijk snelle toename. Wetenschappers zijn het er over eens dat de huidige opwarming van de aarde het gevolg is van de toename van broeikasgassenin de atmosfeerdoor menselijke activiteit. ANTWOORD B

14 VRAAG 5 Wat is het versterkt broeikaseffect? A.Door menselijke activiteiten ontstaat er een gat in de ozonlaag, waardoor er meer broeikasgassen de atmosfeer binnendringen B.Door een verhoogde vulkanische activiteit komen er meer broeikasgassen in de atmosfeer, wat voor een verdere opwarming zorgt C.Menselijke activiteiten zorgen ervoor dat er meer broeikasgassen in de atmosfeer terecht komen, wat voor een verdere opwarming zorgt

15 ANTWOORD C

16 VRAAG 6 Deze temperatuurstijging op aarde heeft grote gevolgen. Welk van de onderstaande fenomenen is geen gevolg van de klimaatverandering? A. Een toename van het aantal stormen B. Grote regionale droogten of lokale overstromingen C. Een stijging van het zeeniveau D. Het gat in de ozonlaag

17 De verdunning van de ozonlaag (het is geen echt gat) werd veroorzaakt door het menselijk gebruik van gassen die ozon afbreken. Wanneer de ozonlaag dunner wordt, kunnen schadelijke UV-stralen makkelijker de aarde bereiken. Dit heeft al geleid tot meer huidkanker en toegenomen zonnebrand. Het probleem met de ozonlaag heeft dus niets met het broeikaseffect te maken. ANTWOORD D

18 RONDE 2: ENERGIE

19 VRAAG 1 Welke van de onderstaande energiebronnen is geen fossiele brandstof? A.Aardolie B.Aardgas C.Steenkool D.Kernenergie

20 Wanneer de resten van planten of dieren niet helemaal vergaan en gedurende miljoenen jaren in de ondergrond samengedrukt worden, kunnen zij omgevormd worden tot fossiele brandstoffen. Zo wordt steenkool gevormd uit plantenresten, aardolie ontstaat uit dierlijke resten (plankton). Aardgas is het gas dat vrijkomt bij de vorming van steenkool en aardolie. Men noemt dit fossiele brandstoffen omdat zij ontstaan uit oude levensvormen. Kernenergie ontstaat door atoomkernen te splitsen. Bij deze splitsing komt heel veel energie vrij. Voor deze kernsplitsing worden uiteraard geen planten- of dierenresten gebruikt, maar wel ertsen zoals uranium- en plutoniumertsen. ANTWOORD D

21 VRAAG 2 Behalve de versterking van het broeikaseffect, veroorzaakt het verbruik van fossiele brandstoffen nog andere ecologische problemen. Welke? A. Afkoeling van het klimaat B. Meer vulkaanuitbarstingen C. Zure regen D. Zoete regen

22 Neerslag is van nature zuur. De uitstoot van uitlaatgassen door voertuigen en fabrieken (afkomstig van de verbranding van fossiele brandstoffen) zorgt er echter voor dat die neerslag nog zuurder wordt. Ook gassen uit de veeteelt helpen hieraan mee. Zure regen kan leiden tot sterfte van dieren en planten, tot zelfs het verdwijnen van hele bossen. ANTWOORD C

23 VRAAG 3 Wat is groene stroom? A.Stroom opgewekt uit steenkool B.Stroom opgewekt uit hernieuwbare energiebronnen, bv. windenergie C.Een rivier die stroomt in een groene omgeving

24 De uitvinding van de verbrandingsmotor in 1867 luidden een tijdperk in waarin de mens op grote schaal fossiele brandstoffen zoals steenkool, aardolie (in de vorm van benzine, diesel, stookolie, ) en aardgas begon te verbranden. De productie en consumptie van elektriciteit uit aardgas, olie en steenkool is niet erg milieuvriendelijk. Zo komt er o.a. veel CO 2 vrij in de atmosfeer. Bovendien zijn de voorraden van aardgas, olie en steenkool eindig. Bij groene stroom wordt de elektriciteit opgewekt door bv. zonne- of windenergie. Deze energiebronnen zijn onuitputtelijk (vandaar de naam hernieuwbare energiebronnen ). Daarnaast komen bij het opwekken van deze energie minder vervuilende stoffen vrij. ANTWOORD B

25

26 VRAAG 4 Wat is niet juist: duurzame energie is... A.Een energiebron die veel geld kost B.Elektriciteit gemaakt uit zonlicht, biomassa, wind- of waterkracht C.Elektriciteit gemaakt uit energiebronnen die niet opraken en geen luchtvervuiling veroorzaken

27 De plaatsing van installaties voor het opwekken van groene stroom is soms een aanzienlijke investering. Maar op lange termijn zal, bij voldoende productie, de kost lager zijn dan het opwekken van stroom met traditionele brandstoffen. Zonlicht, wind, water zijn immers gratis. ANTWOORD A

28 VRAAG 5 Wie is de grootste energieverbruiker ter wereld? A.Verenigde Staten B.Europese Unie C.Japan D.China

29 De grootste energieverbruikers (2011) zijn: 1 China (21,3%van het wereldverbruik) 2 Verenigde Staten (18,5%) 3 Europese Unie (13,8%) 4 Rusland (5,6%) 5 India (4,6%) 6 Japan (3,9%) 33 België (0,5%) ANTWOORD D

30 VRAAG 6 We hebben nog voldoende olie voor ongeveer A. 50 jaar B. 500 jaar C jaar D jaar

31 Men weet ongeveer hoeveel aardolie er nog in de ondergrond steekt. Men weet ook hoeveel aardolie we per jaar verbruiken. Deel het ene door het andere, en we weten voor hoeveel jaar er nog aardolie in de ondergrond steekt. Deze rekenoefening geeft vandaag voor aardolie een resultaat van ongeveer 50 jaar. Voor aardgas is dit ongeveer 65 jaar, voor steenkool ongeveer 110 jaar. Deze cijfers veronderstellen een constant energieverbruik. In werkelijkheid blijft ons wereldwijd energieverbruik echter stijgen (2,5% in 2011), waardoor de energiebronnen nog sneller opgeraken. Anderzijds worden er nog regelmatig nieuwe aardolievelden ontdekt. Hoe dan ook zullen deze fossiele brandstoffen ooit uitgeput geraken, misschien niet binnen 50 jaar, maar het zal niet heel veel later zijn ANTWOORD A

32 VRAAG 7 De onderstaande grafiek geeft het Belgische energieverbruik weer volgens energiebron. Meer dan de helft van ons energieverbruik komt van A.Aardolie B.Aardgas C. Steenkool D. Kernenergie 3,3% 17,2% 22,7% 3,3% 53,2%

33 53,2% van ons energieverbruik halen we uit aardolie. Op de tweede en de derde plaats staan aardgas en kernenergie. Slechts 3,3% van het Belgische energieverbruik komt van hernieuwbare energiebronnen. 3,3% aardolie 3,3% 17,2% aardgas steenkool 53,2% 22,7% ANTWOORD A

34 VRAAG 8 Welke vakantie verbruikt het meest energie? A.Met de bus naar Oostenrijk om een weekje te wandelen in het groen B.Met het vliegtuig naar Londen om musea te bezoeken C.Met de trein twee weken lang interrailen door Europa en steden bezoeken D.Met de auto naar Limburg om een weekend te gaan fietsen

35 Vaak wordt uit het oog verloren dat het vliegtuig de meest energieverslindende transportvorm is (ook al zit je met veel mensen op een vliegtuig). Zeker over korte afstanden zijn de verschillen met de andere vervoermiddelen opvallend. In vergelijking met treinen, de kleinste energieverslinders, verbruiken vliegtuigen gemiddeld tot 8 keer meer op korte afstanden (200 kilometer), 5 keer meer bij verplaatsingen van 500 kilometer en nog altijd 2 keer meer bij verplaatsingen van 2000 kilometer. ANTWOORD B

36 VRAAG 9 Welk toestel gebruikt het meeste stroom per uur? A.Radio B.Plasma-TV C.Computer

37 Een grote plasma-tv (106 cm) met hoge resolutie verbruikt tot 460 watt. Als de tv gemiddeld 4 uur per dag aan staat, betekent dit per jaar niet alleen een elektriciteitskost van ongeveer120 euro maar daarenboven een CO2-uitstoot van 400 kg. Een computer verbruikt gemiddeld 100W/u Een radio verbruikt slechts 40W/u ANTWOORD B

38 VRAAG 10 Waarvoor staat dit label? A.Het elektrisch toestel is vervaardigd uit gerecycleerd materiaal. B.Het elektrisch toestel kan ingeleverd worden bij de elektriciteitszaak als het niet meer werkt. C.Het label geeft informatie over het energieverbruik van het toestel. D.Het label geeft informatie over de hoeveelheid energie die er nodig was om het elektrisch toestel te vervaardigen.

39 ANTWOORD C

40 RONDE 3 : AANPAKKEN VAN HET PROBLEEM

41 VRAAG 1: In 2005 werd door verschillende landen een belangrijk klimaatverdrag ondertekend. Waar vond deze ondertekening plaats? A.Brussel B.Rio de Janeiro C.Kyoto

42 ANTWOORD C Het Kyoto-protocol is een klimaatverdrag dat werd voorgesteld tijdens de internationale Top voor Duurzame Ontwikkeling in Rio in Het is in werking getreden op 16 februari Dit verdrag omvat doelstellingen om de opwarming van de aarde tegen te gaan, o.a. door de vermindering van uitstoot van broeikasgassen. In totaal hebben er 125 landen het protocol ondertekend. België, dat het protocol in 2002 ondertekende, heeft zich tot doel gesteld om de uitstoot van broeikasgassen met 7,5% te verminderen ten opzichte van de uitstoot van 1990, en dit in de periode Om haar deel van de CO2-reducties te halen, heeft Vlaanderen een Klimaatbeleidsplan opgesteld.

43 Bekijk het korte filmpje & Noteer zoveel mogelijk tips uit het filmpje om energie te besparen op je kladblad.

44 Het is niet alleen goedkoper, maar eveneens minder belastend voor het milieu om seizoensgroenten te eten. Plaats op je kladblad de groente/ fruit bij het juiste seizoen Winter Winter Winter Winter Winter Zomer Zomer Zomer Zomer Zomer Veldsla Aardbeien Spruiten Bleekselderij Warmoes Witloof Kers Boerenkool Pruim Aardperen

45 Afgegeven?

46 Tips uit het filmpje 1.Ramen sluiten 2.Huis isoleren 3.Kraan niet laten lopen 4.Licht niet laten branden 5.Deksels op potten 6.Sluipverbuik vermijden: koffiezet,tv, computer 7.Spaarlampen 8.Thermostaat lager zetten 9.Verwarming vrij maken 10.Dikke trui dragen 11.Fietsen 12.Bus nemen ipv auto 13.Trap ipv lift 14.Stopcontacten 15.Tochtgaten afsluiten 16.Laag energie label producten kopen 17.Thermostaat op nachtverwarming zetten

47 winter Witloof Spruiten Bleekselder Boerenkool Aardpeer zomer Veldsla Kers Aardbeien Pruim Warmoes

48 Wat is een voorbeeld van sluipverbruik? A.Een TV afgezet met afstandsbediening B.Een frigo die niet goed sluit C.Een minder goed geïsoleerd deel van de woning D.waardoor koude het huis binnensluipt

49 ANTWOORD A In elk huis komen wel apparaten voor met sluipverbruik. Ze staan uit, maar gebruiken toch stroom. Vaak kun je dat zien, omdat ze een display met een klokje hebben. Zoals de video en de magnetron. Soms hebben apparaten een standby-standof slaapstand, waarin ze ook nog energie gebruiken. De televisie bijvoorbeeld, als je hem afzet met de afstandsbediening, maar niet met de knop op het apparaat zelf. Gebruikt hij toch nog energie

50 Wat is een passiefhuis? A. Huis dat geen gebruik maakt van een verwarmingsinstallatie, enkel warmte afkomstig van passieve bronnen bijv. de zon wordt gebruikt B. Huis met een minimum aan elektrische toestellen C. Huis waar alles wordt geregeld met domoticaen andere technologische snufjes

51 ANTWOORD A

52 Dubbel glas houdt de kou beter tegen dan enkel glas, waardoor je minder moet stoken. Maar ook er is veel verschil in dubbel glas. Welk glas is het meest energiezuinig? A. glas met k-waarde 5,8 B. glas met k-waarde 2,7 C. glas met k-waarde 1.1

53 ANTWOORD C Hoe lager de K-waarde, hoe beter de isolatie. Glas met k- waarde 1.1 is dus het meest energiezuinig.

54 RONDE 4 "HOGER-LAGER SPEL Er wordt een vraag gesteld. Bij elke vraag wordt een beginwaarde aangegeven. Jullie bepalen of het hoger of lager is. Indien je hoger denkt steek je je duim omhoog. Indien je lager denkt steek je je duim omlaag. Één punt per juist antwoord

55 Wat is de ideale temperatuur in een woning om een goed comfort en een goede gezondheid te bereiken? Beginwaarde: 22 graden

56 ANTWOORD: LAGER 19 à 20 graden is de ideale temperatuur.

57 Hoeveel % energie kan je gemiddeld besparen door een jaar lang een graadje lager te stoken? Beginwaarde: 5%

58 ANTWOORD: HOGER 7 % energie kan je besparen door de verwarming één graadje lager te zetten.

59 De ecologische voetafdruk (ook mondiale voetafdruk of kortweg voetafdruk) voor een bepaald jaar is een getal dat weergeeft hoeveel biologisch productieve grond- en wateroppervlakte een bepaalde bevolkingsgroep in dat jaar gebruikt om zijn consumptieniveau te kunnen handhaven en zijn afvalproductie te kunnen verwerken. Het gaat om een hypothetisch getal, gemeten in mondiale hectares. In 2008 was de voetafdruk 5.1 hecatare voor de gemiddelde Belg Hoeveel is dit al in 2010? beginwaarde: 7 hectare

60 ANTWOORD: HOGER 8 globale hectare de voetafdruk van een gemiddelde Belg in Ongeveer 20% van de voetafdruk van de Belg wordt veroorzaakt door wat we eten. Voedsel wordt niet alleen gekweekt, maar heeft voor het op ons bord terechtkomt dikwijls een hele reeks energieverslindende behandelingen ondergaan (verpakking,bewaring,transport...). 30% van de voetafdruk van de Belg is te wijten aan huisvesting. Het overgrote deel daarvan komt van het energieverbruik van een woning: verwarming, verlichting, elektrische apparaten... 20% van de voetafdruk van de Belg wordt veroorzaakt door ons vervoer. Vooral de auto is hier de grote boosdoener.. 30% gaat naar overige dingen: afval, goederen en diensten, gezondheidszorg

61 We gebruiken momenteel meer grondstoffen dan dat de aarde op hetzelfde moment kan produceren. We zijn de aarde letterlijk aan het kaal plukken. Hoeveel procent grondstoffen verbruiken we meer dan de aarde kan produceren? beginwaarde: 25%

62 ANTWOORD: HOGER Uit cijfers van 2010 blijkt dat de mens momenteel 50 % meer grondstoffen nodig heeft dan de Aarde kan bieden.

63 Als iedereen zou leven zoals een gemiddelde Belg leeft, zouden we nog een veel groter tekort hebben. Hoeveel planeten zouden er nodig zijn om iedereen dan van grondstoffen te voorzien? beginwaarde: 3 planeten

64 ANTWOORD: HOGER Als iedereen zou leven als een Belg, dan zouden we 4,4 planeten nodig hebben om aan onze behoeften te voldoen.

65 Hoeveel liter (warm) water heb je nodig voor een gemiddeld bad? beginwaarde: 60 liter

66 ANTWOORD: HOGER 110 liter warm water is er gemiddeld nodig voor een bad. Voor een douche is dat gemiddeld slechts 55 liter. Douchen is dus veel milieuvriendelijker

67 Hoeveel procent bedraagt het aandeel van de hernieuwbare energiebronnen in het elektriciteitsverbruik in België op dit ogenblik (bron: FOD) Beginwaarde: 6%

68 ANTWOORD: LAGER Iets meer dan 3% van de elektriciteit in België is momenteel hernieuwbare energie

69 In welk jaar werd de eerste zonnecel ontworpen? beginwaarde: 1905

70 ANTWOORD: LAGER In 1877 ontwerpt de uitvinder Charles Fritts de eerste echte zonnecel van plakjes Selenium (een stof verwant aan zwavel) met een dun laagje goud.

71 RONDE 5: DE REKENRONDE Er wordt een dia geprojecteerd waarop een rekenvraag staat. Je lost de vraag op een kladblad op. Nadien geef je het blad af. Één punt per juist antwoord.

72 Jaarlijks wereldverbruik Resterende hoeveelheden aardolie 3.5 miljard ton 140 miljard ton gas miljard m³ miljard m³ uranium ton ton Aantal jaar Voor hoeveel jaar is er nog gas, aardolie en uranium?

73 vervoermiddel Per fiets, te voet bus trein Auto, 1 persoon aan boord Auto, 3 personen aan boord Aantal gram CO² uitgestoten per reiziger en per afgelegde kilometer 0 g 80 g 25 g 310 g 100g An woont op 6 km van school en komt met de fiets Jan woont op 25 km van school en komt met de trein Brahim woont op 10 km van school en komt met de bus. Hoeveel gram CO² uitstoot hebben zijn veroorzaakt om op school te geraken?

74 Iedereen afgegeven?

75 Jaarlijks wereldverbruik Resterende hoeveelheden aardolie 3.5 miljard ton 140 miljard ton gas miljard m³ miljard m³ uranium ton ton Aantal jaar Voor hoeveel jaar is er nog gas, aardolie en uranium? Aardolie : 140 : 3.5= 40 jaar Gas : : 2200= 70 jaar Uranium: : 50000= 80 jaar

76 vervoermiddel Per fiets, te voet bus trein Auto, 1 persoon aan boord Auto, 3 personen aan boord Aantal gram CO² uitgestoten per reiziger en per afgelegde kilometer 0 g 80 g 25 g 310 g 100g An woont op 6 km van school en komt met de fiets 6 X 0g = 0g Jan woont op 25 km van school en komt met de trein 25X25g=625g Brahim woont op 10 km van school en komt met de bus. 10x80g=800g Hoeveel gram CO² uitstoot hebben zijn veroorzaakt om op school te geraken?

77 RONDE 6 PICTIONARY

78 Er komt om de beurt iemand naar voor. Deze persoon krijgt een kaartje waarop staat geschreven wat hij moet tekenen. De leden van zijn groep mogen raden. Indien ze het antwoord binnen de minuut niet geraden hebben, mogen de andere groepen een gok doen.

79 RONDE 7 UITBEELDEN

80 Er komt om de beurt iemand naar voor. Deze persoon krijgt een kaartje waarop staat geschreven wat hij moet uitbeelden. De leden van zijn groep mogen raden. Indien ze het antwoord binnen de minuut niet geraden hebben, mogen de andere groepen een gok doen.

81 RONDE 8 SING FOR THE CLIMATE

82 Na de pauze gaan we met de hele school het klimaatlied zingen. Het is belangrijk dat jullie goed en luid meedoen. Om dit te oefenen krijgen jullie hier alvast de karaoke versie. En dat is eveneens de laatste (misschien beslissende) opdracht van deze quiz. Elk groepje moet nu zo luid en zo goed mogelijk meezingen met de onderstaande karaoke-versie. Hiermee zijn nog 10 extra punten te verdienen.