Schrijven van een cursustekst. Schrijven van cursusmateriaal. Reinhilde Christis, Sarah Dreesen, David van der Meijden, Richard Welten.

Transcriptie

1 Schrijven van cursusmateriaal Reinhilde Christis, Sarah Dreesen, David van der Meijden, Richard Welten Januari 2013 Pagina 1

2 Colofon Titel: Auteurs: Uitgever: Schrijven van cursusmateriaal Reinhilde Christis, Sarah Dreesen, David van der Meijden, Richard Welten SYNTRA Limburg vzw, adresgegevens Editor: SYNTRA Limburg vzw 2013 Niets uit deze opgave mag vermenigvuldigd worden en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaandelijke toestemming van de uitgever Pagina 2

3 Inhoudsopgave 1. Basis van de cursus Het startpunt Waarom moet ik het curriculum gebruiken? Van abstract naar concreet Start to write Opbouw Voorpagina Inhoudsopgave Inleiding De tekst Besluit Literatuurlijst Bijlagen Structuur Lay-out Papier en bladspiegel Paginanummering Lettertype en regelafstand Inhoud cursus Taalgebruik Leerstof Differentiëren Pagina 3

4 Inleiding Meer dan cursisten kiezen elk jaar voor een opleiding in één van de 23 SYNTRA campussen in Vlaanderen. Ze weten waarom ze dit doen: een vakdocent uit de praktijk zal hun op een praktijkgerichte manier de kneepjes van het beroep leren. Onze sterkte is dat we door onze docenten uit de praktijk een unieke troef in handen hebben. Onze klanten verwachten degelijk cursusmateriaal om hun leerproces te verbeteren. In deze cursus leert u hoe u degelijk cursusmateriaal kan ontwikkelen. Iedere cursus vertrekt vanuit het curriculum ontwikkeld door SYNTRA Vlaanderen, of bij het ontbreken hiervan vanuit het beroepscompetentieprofiel van SERV. In hoofdstuk 1 wordt besproken hoe je vanuit deze basis tot een afgewerkte cursustekst komt. Hoofdstuk 2: start to write! In dit hoofdstuk wordt uitgelegd welke lay-out we verwachten. Tot slot bespreekt hoofdstuk 3 de inhoud van de cursus. Er wordt dieper ingegaan op het gewenste taalgebruik, de wijze waarop leerstof aangebracht moet worden en hoe er gedifferentieerd kan worden. Met deze cursus willen we jou de docent op weg helpen om een goede cursus uit te schrijven. Blijf je na deze cursus met vragen zitten, aarzel dan niet om contact op te nemen met de docentencoach of je sectorcoördinator. Zij helpen je graag verder! Pagina 4

5 1. Basis van de cursus Doelstelling van deze cursus Na het doornemen van dit hoofdstuk ben je in staat om: Het curriculum/leerplan van je opleiding te vertalen naar een concrete cursustekst. Heb je inzicht in de zin maar ook de onzin van cursusteksten. Kun je concreet rekening houden met de doelgroep van je cursus Het startpunt Om te weten welke onderdelen in de cursus worden gezet, is het vertrekpunt het curriculum of leerplan, zoals dat door SYNTRA Vlaanderen in samenwerking met de sectoren en lesgevers uit de praktijk is uitgewerkt. Het leerplan omvat: De vakken De leerdoelen en leerinhouden per vak De doelgroep De benodigde infrastructuur De manier van examineren Alle curricula van SYNTRA Vlaanderen staan opgeslagen in een database. Als uitbreiding op dit curriculum is het beroepscompetentieprofiel van de SERV te gebruiken. Het beroepscompetentieprofiel is een lijst van competenties/vaardigheden die je moet ontwikkelen om een startende beroepsbeoefenaar te zijn. De beroepscompetentieprofielen van SERV kan je terugvinden op volgende website: Een beroepscompetentieprofiel is de basis van een curriculum/leerplan Waarom moet ik het curriculum gebruiken? Het is belangrijk om een leidraad te hebben bij het schrijven van een cursus. Als lesgever heb je vaak de neiging te veel te willen doen. Het curriculum beschrijft de minimale inhoud die een cursist moet doorlopen tijdens zijn of haar opleiding binnen SYNTRA. Pagina 5

6 Mag je dan niet meer aanbieden? Dat mag, maar ons advies is om dit niet in de basis cursus op te nemen maar als eventuele uitbreiding in een aparte bundel te gieten. Het voordeel van deze aanpak is dat je zeer gemakkelijk aanpassingen kunt doen in functie van het niveau van je groep. Heb je een wat zwakkere groep dan heb je waarschijnlijk voldoende aan de basis. Bij een betere groep kun je er voor kiezen om een stukje uitbreidingsstof te geven. Verder kun je deze extra lesstof ook gebruiken om te differentiëren in je groep. Onze docentencoach wil je daar graag bij helpen. De cursus die je gaat maken moet dus te linken zijn aan het curriculum. Met andere woorden elke doelstelling en elk leerdoel in het curriculum moet terug te vinden zijn in je cursus Van abstract naar concreet Als je het leerplan en beroepscompetentieprofiel doorneemt zal je vaststellen dat de leerdoelen en leerinhouden vrij abstract en algemeen zijn. Voordat je kunt beginnen aan het schrijven van je cursus, is het belangrijk om die abstracte leerdoelen te vertalen naar concrete handelingen en vaardigheden. Pas als je weet welke concrete vaardigheid of handeling een cursist moet beheersen na het doorlopen van je cursus, weet je welke lesstof je op moet nemen in je cursus. Verder zal je vaststellen dat een cursist voor het beheersen van de algemene vaardigheid uit het curriculum vaak een aantal subdoelstellingen moet beheersen. In het curriculum van de opleiding metselaar zal bijvoorbeeld staan dat een cursist moet kunnen metselen. Maar om te kunnen metselen zal hij ook moeten weten hoe mortel wordt gemaakt, welk gereedschap hij nodig heeft, hoe hij een muur waterpas kan metselen enz. Met andere woorden: voor het bereiken van het leerdoel metselen, zal de docent eerst voor de verschillende subdoelstellingen cursusmateriaal moeten voorzien. Opdracht Bestudeer je leerplan en vertaal 1 algemeen leerdoel naar verschillende concrete en meetbare handelingen. Dit is geen gemakkelijke opdracht en onze docentencoach zal je daar graag bij helpen. Pagina 6

7 Tip: zoek een handboek Voordat je start met schrijven is het belangrijk om het internet en de boekenwinkels te bekijken. Is er een goed Nederlandstalig handboek dat bepaalde onderdelen volledig beschrijft? Is er een bestaand Nederlandstalig boek dat het merendeel van de leerdoelen bereikt? Een handboek heeft een aantal voordelen: het is mooi gepresenteerd, het zal jaarlijks herzien worden én het bespaart je heel wat schrijfwerk. Pagina 7

8 2. Start to write Doelstelling hoofdstuk 2 Na het doornemen van dit hoofdstuk weet je welke aanpak SYNTRA voorstelt om jouw cursus op te bouwen. We willen één uniforme aanpak voor alle cursusteksten die we binnen het SYNTRA netwerk uitwerken. Om die uniforme aanpak te garanderen heeft elke cursus dezelfde opbouw, dezelfde structuur, dezelfde lay-out, dezelfde 2.1. Opbouw Voorpagina Je gebruikt het SYNTRA Sjabloon. Je past het volgende aan: de naam van de schrijvers met mailadres en de eindredacteur Inhoudsopgave Verzorg je inhoudsopgave: deze geeft de cursist meteen een eerste indruk van inhoud en structuur van het rapport. Voorlooppuntjes zorgen ervoor dat de lezer het paginanummer zonder problemen kan vinden, maar zijn niet noodzakelijk Inleiding Hier schrijf je een korte samenvatting van jouw cursus. De cursist moet na het lezen van de inleiding een juist beeld hebben van de inhoud en opbouw van de cursus. In de inleiding overtuig je de lezer ook van het belang van de inhoud en probeer je zijn goesting op te wekken om verder te lezen. Een inleiding geeft structuur voor de cursist. Een goede inleiding geeft daarom de opeenvolging en samenhang van de verschillende tekstdelen aan. De inleiding begint altijd op een nieuwe pagina De tekst Je zorgt voor een evenwichtige indeling in hoofdstukken met titel en subtitels. Ook dit geeft een goede structuur voor de cursist. Pagina 8

9 Opsommingen starten steeds met een volzin die eindigt op een dubbele punt. De elementen van de opsommingen staan aan de linkermarge, aangeduid met een uniform teken (streepje, puntje ). De elementen van de opsomming beginnen met een kleine letter. Als de elementen van de opsomming bestaan uit grotere tekstdelen of zinnen, dan eindigen ze met een kommapunt. Na het laatste element volgt een punt, indien de zin daar eindigt. Jouw schrijfproces verloopt in vier stappen: Nadenken over de schrijfopdracht Plannen Uitschrijven Controleren Besluit In het besluit vat je de belangrijkste conclusies nogmaals samen voor de cursist. Je biedt naast een terugblik (vaststellingen, besluiten) ook best een vooruitblik (mogelijkheden voor praktijk) of aanbevelingen. In het besluit breng je geen nieuwe ideeën, feiten of argumenten aan. Tabellen, figuren of formules horen hier evenmin thuis. Het besluit stel je best op door de inleiding grondig na te lezen en dan per punt de conclusies te noteren. Nadien maak je er een doorlopende tekst van Literatuurlijst De literatuurlijst is de alfabetische lijst van boeken, artikelen en andere documentatie die je raadpleegde voor het schrijven van de cursus en waarnaar je ook verwijst in de tekst. Je groepeert de bronnen dus niet bv. boeken bij elkaar, websites samen, artikels gegroepeerd, maar je zorgt voor een alfabetische lijst. De literatuurlijst komt normaal na de tekst en voor de eventuele bijlagen Bijlagen De bijlagen komen na de literatuurlijst. Een bijlagenlijst gaat de bijlagen vooraf. Je kan het vermelden met een nummer (of letter), naam en pagina. In de tekst verwijs je naar elke Pagina 9

10 bijlage. De bijlagen zijn geordend in volgorde van voorkomen in de tekst. De paginanummering loopt gewoon door vanuit de gewone tekst. Schrijven van een cursustekst 2.2. Structuur Het is zeer belangrijk om structuur aan te brengen in je cursusmateriaal. De opbouw moet dusdanig zijn dat heel duidelijk naar doel geleid wordt. Elk onderdeel/hoofdstuk heeft uniforme iconen die we gebruiken voor bepaalde onderdelen Lay-out Papier en bladspiegel Je gebruik voor het uitwerken van je cursus een formaat DIN A4. Je lijnt de tekst links uit. Uitzondering: illustraties mag je centreren Paginanummering Door de pagina s van de cursus te nummeren, kan je naar een bepaalde passage in de tekst verwijzen Lettertype en regelafstand Je gebruikt het lettertype Calibri. Beperk je tot één lettertype voor de hele tekst. De lettergrootte is 12 en de regelafstand is 1,15. Dit lettertype en deze lettergrootte en regelafstand zorgen ervoor dat je tekst voor iedereen goed leesbaar is. Voor titels, kop- en voetteksten en bijschriften bij tabellen of figuren kan je een andere grootte gebruiken Kop- en voettekst De vorm en inhoud van de kop- en voettekst is uniform voor al het cursusmateriaal van SYNTRA. Linksboven in de kop plaatsen we het logo van SYNTRA Limburg. Rechtsboven plaats je de titel van het document; in dit geval schrijven van een cursustekst. Linksonder wordt het algemeen logo van SYNTRA gebruikt. Rechtsonder plaatsen we het paginanummer. Pagina 10

11 Opdracht Denk na over de opbouw en structuur van jouw cursus. De volgorde van de lessen komt best overeen met de volgorde van jouw hoofdstukken. Dit is geen gemakkelijke opdracht en onze docentencoach zal je daar graag bij helpen. Tip: wanneer wat leren Als je start met het opzetten van een bepaalde structuur voor jouw cursus, vraag je dan af in welke volgorde jouw cursist de leerstof aangereikt moet krijgen. Wat moet hij kennen vooraleer je aan het volgende hoofdstuk begint. Pagina 11

12 3. Inhoud cursus Taalgebruik Je schrijft je tekst in vlotte, leesbare taal. Hou rekening met de doelgroep waarvoor je de cursus schrijft. Kopie / paste vanuit internet is storend omdat je dan geen uniform taalgebruik aanhoudt. Maak korte zinnen. Kies je voor jij of u? Jij leest vlotter en staat dichter bij de cursist. Jij kiest zelf, maar wees consequent. Je kan ook vragen in jouw tekst invoegen. Zoals hierboven als voorbeeld (kies je voor ). Let ook op voor teveel passieve zinnen. Deze maken jouw tekst hol, onpersoonlijk en afstandelijk. Jouw zinnen mogen niet teveel in passief gezet worden, is eenvoudiger als volgt: Je zet niet teveel zinnen in passief Leerstof Zorg er voor dat de cursist de leerstof die hij in je cursus krijgt aangeboden kan verwerken. Wat bedoelen we daarmee? Het heeft weinig zin om een cursist 15 pagina s theorie voor te schotelen zonder daarbij opdrachten en oefeningen te voorzien die de cursist aanzetten om de cursustekst niet alleen te lezen (verwerven) maar ook om er iets mee te doen (verwerken). Het is bovendien belangrijk om geen lange stukken tekst aan te bieden zonder regelmatig een opdracht te geven. 15 pagina s is dus veel te veel. Voorzie na twee/drie bladzijden een korte opdracht, al is het maar het maken van een kleine samenvatting. Je cursisten zullen je dankbaar zijn want die kleine opdrachten zullen hen helpen om te leren leren. Start elk hoofdstuk met: Doelstelling Na het doornemen van dit hoofdstuk kan je: Pagina 12

13 Eindig je hoofdstuk met: Opdracht Of met: Samengevat of TIPS Een andere manier om een lange tekst te breken, is het toevoegen van illustraties of overzichtstabellen in de cursustekst. Leerstof wordt vaak inzichtelijker of duidelijker voor cursisten wanneer ze dit weergegeven zien in een tabel of een tekening. Wanneer je materiaal afhaalt van het internet, vergeet dan niet de bronvermelding toe te voegen Differentiëren Het is een algemeen gegeven dat de klassen bij SYNTRA een gemengd publiek zijn. De cursisten komen zowel uit een theoretische vooropleiding, als uit een technische richting. Dit maakt het lesgeven niet altijd simpel. Je kan in jouw cursus extra uitdagingen opnemen voor cursisten die meer input verwachten. Je kan dit aan de hand van een extra opdracht doen, extra literatuur aanbieden of websites opgeven. Eventueel kan je ook verwijzen naar doorgroeimogelijkheden binnen het aanbod opleidingen van SYNTRA Limburg. Wil je meer weten over deze leerstof Pagina 13

14 Voor cursisten die het moeilijker hebben, kan je eventueel zoeken naar oefeningen op internet. Je kan verwijzen naar deze websites of zelf extra oefeningen geven. De cursist kan zichzelf bijwerken op deze manier. Opdracht Bekijk een hoofdstuk uit je cursus met een kritische bril. - Hoe zit het met het taalgebruik? - Wordt er gewerkt met voornamelijk passieve of actieve zinnen? Probeer een aantal passieve zinnen om te buigen naar een actieve zin. Merk je het verschil? - Bedenk een opdracht waarmee de cursist de verworven leerstof kan verwerken. TIPS: Laat je tekst rijpen Klaar met het schrijven van een hoofdstuk? Laat deze dan een nacht rusten en herlees dan rustig de tekst. Je zal zien dat schrijf- of stijlfouten je pas na een nachtelijke pauze zullen opvallen. Pagina 14

15 Besluit Je bent nu op de hoogte van hoe je best degelijk cursusmateriaal kan ontwikkelen. Vooraleer je start met het schrijven van jouw cursus, is het belangrijk dat je goed op de hoogte bent van het curriculum van jouw opleiding. Dit is het fundament van jouw cursus. Je maakt gebruikt van de lay-out zoals SYNTRA Limburg voorstelt. Gelet op de diversiteit in de lessen, hou je rekening met het gewenste taalgebruik, de wijze waarop leerstof aangebracht moet worden en hoe er gedifferentieerd kan worden. En nu aan de slag! Pagina 15