4. Decoratie. 4.1 Schilderen

Transcriptie

1 4. Decoratie Bij het inrichten van een huis speelt decoratie een belangrijke rol. Decoratie betekent versiering. Je versiert een huis met mooie woonaccessoires, zoals kussentjes, vazen en schilderijen. Je kunt een huis ook versieren met verf. Je kunt bijvoorbeeld de muur een mooie kleur geven. In dit hoofdstuk leer je over verschillende decoratietechnieken. In de praktijkopdracht maak je een houten kistje dat je gaat versieren met deze decoratietechnieken. Decoratie in een huis (verf) 4.1 Schilderen Met verf kun je een huis goed decoreren. Je kunt de muren, deuren en kozijnen verven om sfeer in een huis te krijgen. Je kunt ook (oude) meubels (=interieurelementen) een ander kleurtje geven. Oude meubels schilderen 29

2 Verf Verf is er in veel verschillende soorten. Verf bestaat uit de volgende grondstoffen: Kleurpigmenten geven de verf een bepaalde kleur. Door de hoeveelheid pigment en de soort te variëren kun je ontzettend veel verschillende kleuren mengen. Bindmiddel is een stroperige vloeistof die de grondstoffen bindt. Ook zorgt bindmiddel voor een egaal oppervlak, hardheid en glans. Vulstof zorgt dat de verf goed vullend is. Ook kun je door vulstof de verf goed schuren. Goedkope verft bestaat uit veel vulstof. Oplosmiddel maakt het bindmidddel vloeibaar. Watergedragen verf bevat bijna geen oplosmiddel. Hierdoor is watergedragen verf beter voor het milieu. Sinds 2003 mag een schilder geen verf met oplosmiddelen gebruiken. Van deze oplosmiddelen kun je de schildersziekte krijgen. Soorten verf Er zijn grofweg twee verschillende verfsoorten te onderscheiden, die je beiden weer kunt kopen in verschillende kleuren en specificaties. Watergedragen verf heeft water als verdunningsmiddel. Watergedragen verf noem je ook wel acrylaatverf. Synthetische verf heeft terpentine als oplosmiddel. Vanaf 2000 mogen schilders binnen niet meer met een synthetische verf werken. Synthetische verf noem je ook wel alkydverf. Watergedragen verf Synthetische verf Soort verf Voordelen Nadelen Watergedragen verf Beter voor milieu en mensen Verkleurt minder Droogt sneller Vloeit minder Dekt minder Synthetische verf Ruikt niet Kan tegen weersinvloeden Verf stinkt en is schadelijk bij inademen 30

3 Verfsysteem Als je gaat schilderen gebruik je meerdere lagen verf. Deze verflagen noem je het verfsysteem. Voor iedere ondergrond is er een verschillend verfsysteem. Het verfsysteem voor binnenwerk van onbehandeld hout bestaat uit: Grondlaag Vlakmakende laag Voorlaklaag Aflaklaag Werkvolgorde schilderen houten ondergronden Als je een houten ondergrond gaat schilderen, volg je een stappenplan: Werkvoorbereiding Zorg voor voldoende werkruimte en dek de omgeving af met afdekfolie. Leg alle gereedschappen en materialen klaar. Lees de productinformatie op de verpakking. Plak het werk af met afplakband en zorg voor voldoende ventilatie en licht. Reinigen Voordat je gaat schilderen moet je het oppervlak reinigen. Met het reinigen verwijder je vet en vuil. Doe je dat niet? Dan blijft de verf niet goed zitten (=hechten). Je gaat altijd eerst reinigen en dan pas schuren. Als je eerst gaat schuren, schuur je het vuil en vet in het te schilderen materiaal. 31

4 Er zijn veel verschillende reinigingsmiddelen. Ammonia is een goede ontvetter, maar je mag dit product niet meer gebruiken. Universol is een vervanger voor ammonia dat biologisch afbreekbaar is en veilig te gebruiken. Hoe moet je reinigen? Dek de werkomgeving af. Zet de veiligheidsbril op en doe handschoenen aan. Lees de gebruiksaanwijzing van het reinigingsmiddel. Giet een klein beetje reinigingsmiddel in de emmer. Vul de emmer met water en ontvet de ondergrond met een spons. 32

5 Was na het reinigen de ontvette ondergrond na met schoon water en een schone spons. Laat de ondergrond goed drogen. Schuren Nadat je het oppervlak hebt gereinigd, ga je schuren. Door te schuren maak je het oppervlak glad. Eventuele oude verflagen verwijder je, waardoor de nieuwe verflaag beter blijft zitten. Op een vlakke ondergrond kun je het beste een schuurmachine gebruiken. Kleine delen, randjes of naden schuur je met de hand. Naden kun je het beste schuren met een klein stukje opgevouwen schuurpapier. Dat noem je ook wel een boekje. 33

6 Soms moet je ook onbehandeld hout schuren. Onbehandeld hout is hout dat nog niet eerder is geverfd of gelakt. Behandeld en onbehandeld hout schuur je altijd in de richting van de houtnerf. Als je gaat schuren moet je goed weten welk schuurpapier je nodig hebt. Ieder soort schuurpapier is weer geschikt voor bepaalde ondergronden of verflagen. Om de verschillende schuurpapieren uit elkaar te kunnen houden, heeft ieder schuurpapier een nummer gekregen. Het nummer zegt iets over de korrel (=puntjes) of het schuurpapier. Hoe kleiner het getal, hoe grover de korrel. In de tabel hieronder kun je zien welke soorten schuurpapier en nummers er zijn. Ook kun je zien waarvoor je de verschillende schuurpapieren het beste kunt gebruiken. Soort schuurpapier en nummer Droog, nummer P40 - P60 - P80 Droog, nummer P100 - P120 Droog, nummer P150 - P180 Droog of nat, nummer P220 - P240 Wat kun je ermee schuren? Grof wegschuren van slechte verflagen Schuren van ruw of verweerd hout Ongeschaafd of slecht geschaafd hout gladder maken Schuren na het aanbrengen van de grondlaag op hout Schuren van intacte oude verflagen Voor de laatste afwerkingslaag of op bestaande verflagen om de ondergrond effen te zetten 34

7 Hoe moet je schuren met een elektrische schuurmachine? Doe de schildershandschoenen een zet een stofkapje op. Lees de gebruiksaanwijzing van de schuurmachine. Maak het schuurpapier vast aan de schuurmachine. Sluit de slag van de stofzuiger aan op de schuurmachine. Steek de stekker van de schuurmachine in de stofzuiger en de stekker van de stofzuiger in het stopcontact. Schakel de schuurmachine en stofzuiger aan. Schuur de ondergrond met de elektrische schuurmachine. Druk niet te hard op de schuurmachine. 35

8 Schuur de anderen en lastige hoekjes met een stukje opgevouwen schuurpapier. Veeg met een schilderstoffer het gruis en stof van de ondergrond. Gronden Voordat je de ondergrond echt gaat schilderen, ga je gronden. Door te gronden blijft de uiteindelijke verf beter en langer zitten. Je brengt bij gronden een laagje aan tussen het materiaal (hout) en de uiteindelijke verf. Grondverf Hoe moet je gronden? Dekt de werkomgeving af. Doe schildershandschoenen aan. Roer de grondverf goed door en giet de verf in een rollerbak. Strijk de rand van de verfpot na met een kwast. Verdun de grondverf eventueel tot strijkdikte. Je kunt de grondverf hierdoor makkelijk strijken en je krijgt geen zakkers. 36

9 Breng de grondverf in banen aan op het oppervlak. Je verdeelt de verf kruislings en je strijkt de verf in de lengterichting op. Plamuren Na het gronden van het oppervlak kun je oneffenheden of beschadigingen plamuren. Met een plamuurmiddel vul je beschadigingen op. Plamuren doe je nadat je de ondergrond hebt gegrond. Hierdoor zie je beschadigingen beter. Soms is het nodig om na het plamuren nog eens te schuren en te gronden. Er zijn verschillende soorten plamuur. Welk plamuur je gebruikt hangt af van de ondergrond en het soort beschadiging. Je hebt een speciaal plamuur voor hout. Plamuur kun je kopen in 2 soorten: plamuur in poedervorm; gebruiksklare vulpasta. Plamuur in poedervorm moet je met water mengen. Plamuur in poedervorm is goedkoop en handig als je veel plamuur nodig hebt. Gebruiksklare vulpasta hoef je niet te mengen met water. De vulpasta is meteen klaar en te gebruiken. Gebruiksklare vulpasta is wat duurder dan plamuursel in poedervorm. 37

10 Hoe moet je plamuren? Dekt de werkomgeving af. Bij plamuren gebruik je twee plamuurmessen. Een breed en een smal mes. Zorg ervoor dat de messen schoon zijn. Op het brede plamuurmes leg je een voorraad plamuur. Met het smalle mes ga je echt plamuren. Doe een klein beetje plamuur op het smalle mes. Zet het mes onder een hoek van 45 graden op het oppervlak. Trek het mes met een soepele beweging over het de beschadiging heen. Je maakt tijdens deze beweging de hoek met het oppervlak steeds kleiner. 38

11 Zet daarna het plamuurmes loodrecht op het oppervlak. Trek het plamuurmes in een beweging over de beschadiging. Zo verwijder je het overtollige plamuur. Soms is het nodig om na het plamuren nog eens te schuren en te gronden. Voorlakken en aflakken Na het schuren van een ondergrond ga je voorlakken en aflakken. Het verschil tussen voorlakken en aflakken is dat je bij moeilijk dekkende kleuren twee keer moet schilderen. De eerste keer dat je verft en bijwerkt heet dit voorlakken. De tweede keer dat je verft heet dit aflakken. Tijdens het voorlakken kun je licht beschadigingen nog bijwerken. Hoe moet je voorlakken en aflakken? Dek de omgeving af met afdekfolie. Schuur het oppervlak licht met een geschikt schuurpapier. Door fijn schuurpapier te gebruiken krijg je geen krassen. 39

12 Roer de verf goed om met een roerspaan. Op de bodem van het verfblik zit vaak verdikte verf. Giet de verf in een verfemmertje of rollerbakje. Verdeel de verf over het hele oppervlak. Rol de verf van boven naar beneden licht na. Veilig werken Om veilig te kunnen werken heb je beschermingsmiddelen nodig. Deze middelen noemen we PBM s. Dit is de afkorting van Persoonlijke Beschermings Middelen. Deze middelen beschermen je tegen letsel en lichamelijke schade. Het zijn persoonlijke beschermingsmiddelen en beschermen alleen de persoon die het draagt. Werkkleding Veiligheidsschoenen 40

13 Werkhandschoenen Schilderhandschoenen Veiligheidshelm Veiligheidsbril Adembescherming Etiketten Op het verpakkingsmateriaal van bijvoorbeeld verf, wasbenzine of behangplaksel moet een etiket zitten. Op het etiket staat belangrijke informatie, zoals: Productnaam Functie product Fabrikant en contactadres Hoeveelheid Gebruiksaanwijzing Etiketten 41

14 Gevaarsymbolen Op het etiket van (producten met) gevaarlijke stoffen staan gevaarsymbolen en R- en S-zinnen. De gevaarsymbolen geven het gevaar aan in de vorm van een plaatje, zoals een vlam of doodshoofd. De R-zinnen geven het (risico)gevaar van het product aan. De S-zinnen geven de veiligheidsmaatregelen van het product aan. Gevaren symbolen Voorbeelden van R- en S-zinnen: R7: kan brand veroorzaken R22: schadelijk bij opname door de mond S2: buiten bereik van kinderen bewaren S20: niet eten of drinken tijdens gebruik Let op! De R- en S-zinnen zijn gewijzigd in H- en P-zinnen. De H-zinnen geven het gevaar van het product aan. De P-zinnen geven het voorzorgsmaatregel van het product aan. Voorbeelden van H- en P-zinnen: H227: Brandbare vloeistof H314: Veroorzaakt ernstige brandwonden P262: Contact met de ogen, de huid of de kleding vermijden P313: Een arts raadplegen 42

15 Milieu Een gemiddeld persoon veroorzaakt bijna 5 kilo afval per week. Weggooien is eigenlijk zonde, want van afval kun je nieuwe grondstoffen maken en dus een nieuw product. Zo zijn er minder grondstoffen nodig en komen er minder schadelijke stoffen vrij Afval is grondstof Als je werkt met verf moet je rekening houden met het milieu. We kunnen niet zomaar alle gebruikte materialen weggooien. Als je materiaal hebt gebruikt en er is een klein stukje materiaal over, dan kunnen we dit kleine stukje materiaal hergebruiken. We noemen dit recycling. Recycling Bij het reinigen van verfgereedschap zoals rollers en kwasten, worden liters water vervuild met (chemische) stoffen. Het is verboden dit afvalwater op het riool te lozen. Overtredingen worden beoordeeld als milieudelict waarvoor de schilder een boete kan krijgen. Verf spoelinstallaties zijn ideaal voor het reinigen van gereedschappen zoals rollers, kwasten en spuitapparatuur. Verf, maar ook lijm, kit- en stucspoelwater wordt op een verantwoorde wijze behandeld tot helder water en slib. Verfspoelinstallatie 43

16 Gevaarlijke stoffen moet je op een juiste manier in de werkplaats opslaan. De gevaarlijke stoffen slaan we op in een speciale kast met ventilatie. Gevaarlijke stoffen mogen niet in de bodem terechtkomen. Verfkast met ventilatie Werk zo min mogelijk met oplos- en verdunningsmiddelen, zoals terpentine. Door verdamping komen deze oplosmiddelen in het milieu terecht. Oplos- en verdunningsmiddelen zijn ook nog eens erg slecht voor mensen! Oplos- en verdunningsmiddelen In de schildersbranche heb je veel te maken met verfresten. Deze verfresten moet je ook scheiden. Dit doe je met een filterzak. De filterzak hangt in een kwastenpot en vangt de verfresten op. Is de filterzak bijna vol? Haal de filterzak uit de pot en voer de filterzak af als chemisch afval. Verfresten Lege verfblikken en kunststof verfemmers kunnen worden gerecycled. Het schildersbedrijf moet ze afvoeren als chemisch afval. Lege verfblikken 44

17 Lege verfblikken en kunststof verfemmers kunnen worden ingezameld in de speciale containers of vaten. Een speciaal bedrijf komt de containers en vaten ophalen. Container en of vat 4.2 Vormen Als je werkt met decoratietechnieken werk je veel met verschillende vormen en figuren. Een vorm is een lijn die gesloten is. Voorbeelden van vormen zijn cirkel, rechthoek en vierkant. Vormen kun je onderverdelen is verschillende soorten: Meetkundige vormen maak je met een passer of liniaal, zoals een driehoek, cirkel en rechthoek. Een meetkundige vorm kun je construeren (= in elkaar zetten). Een tweedimensionale vorm is een vlak figuur. Het figuur heeft alleen een lengte en een breedte. Een driedimensionale vorm is een ruimtelijk figuur. Het figuur neemt ruimte in en je kunt het figuur van alle kanten bekijken. Een driedimensionale vorm heeft een lengte, breedte en hoogte. 45

18 Organische vormen lijken op dingen uit de natuur, zoals bloemen, planten, dieren en mensen. Organische vormen zijn sierlijke vormen en hebben geen rechte lijnen. Bij een abstracte vorm kun je lastig zien wat de vorm voorstelt. De vormen en lijnen zijn veel belangrijker dan wat de vorm voorstelt. Bij een figuratieve vorm kun je wel makkelijk zien wat de vorm voorstelt. Symmetrische vormen zijn ten opzichte van een as aan beide zijden gelijk. De ene kant is precies hetzelfde dan de andere kant. Alleen in spiegelbeeld. Asymmetrische vormen zijn aan beide zijden niet gelijk. 46

19 Diepte, positieve vorm en restvorm Je krijgt diepte in een plat vlak door figuren boven elkaar te plaatsen. Dat noem je stapeling. Bij een decoratie krijg je diepte door vormen gedeeltelijk achter elkaar te plaatsen. Dat noem je overlapping. Boris en koen op de kinderboerderij Stapeling in een kindertekening Overlapping Ook door kleinere en grotere vormen door elkaar te gebruiken kun je diepte creëren in een plat vlak. Vormen die verder weg staan, teken je kleiner. Vormen op de voorgrond teken je groter. 47

20 Om een tekening ruimtelijker te maken kun je gebruik maken van afsnijding. Je snijdt hierbij een voorwerp gedeeltelijk af binnen het kader. Onze hersenen maken het voorwerp in gedachten af. Hierdoor lijkt het alsof de tekening ruimtelijker is. Als je vormen in een vlak plaatst ontstaat er ruimte tussen de vormen. Deze ruimte vormt weer nieuwe vormen. Dit noem je de positieve vormen. De ruimte hiertussen en omheen noem je de restvorm. De maan is hierin de restvorm; de kat de positieve vorm 48

21 4.3 Decoratietechnieken Er zijn veel verschillende decoratietechnieken. In dit hoofdstuk leer je over de volgende decoratietechnieken: Sponsen Opwikkelen en afwikkelen Tamponneren Sjabloneren Penselen Spatelen Sponsen Sponsen is een hele oude decoratietechniek. Je kunt deze techniek gebruiken om saaie oppervlakken levendiger te maken. Bij sponsen gebruik je meestal twee kleuren verf. Hoe moet je sponsen? Pak een stuk van een natuurspons. Dep de spons licht in de verf. Druk de spons op de ondergrond en draai de spons een klein beetje. Gebruik je meerdere kleuren? Zet de afdrukken dan wat verder van elkaar. Begin ook altijd met de donkerste kleur. Is de verf droog? Begin dan met de volgende kleur. Wikkelen Een geschilderd oppervlak (= fondlaag) kun je versieren met een vlekkerig effect. Dat doe je door wikkelen. Bij wikkelen kun je meerdere kleuren gebruiken. Hoe moet je wikkelen? Smeer met een kwast een beetje verf op het doek of wikkelroller. Gebruik je een doek? Draai de doek los in elkaar en draai de doek om de verfroller. Breng de kleur aan op de fondlaag. Is de verf droog? Begin dan met de volgende kleur. 49

22 Hoe moet je afwikkelen? Breng een laagje verf aan op de fondlaag. Dep de verf af met een stuk opgerold papier of een in elkaar gedraaide doek. Is de verf droog? Begin dan met de volgende kleur. Sjabloneren Bij sjabloneren breng je met een sjabloon een figuur of tekst op een ondergrond aan. Een sjabloon is een soort mal. Je kunt een sjabloon steeds opnieuw gebruiken. Je kunt een sjabloon uit karton snijden. Voor sjabloneren gebruik je speciale sjabloneerkwasten met korte haren. Hoe moet je sjabloneren? Dep de sjabloneerkwast in de verf. Alle punten van de haren moeten in de verf zitten. Houd de kwast loodrecht op het sjabloon. Sjabloneer van buiten naar binnen. Wil je een glad effect? Breng de verf dan met een draaibeweging aan. Voor een ruwer effect breng je de verf kloppend aan. Verwijder het sjabloon meteen nadat je klaar bent. Tamponeren Tamponeren werkt precies hetzelfde als sjabloneren. Je gebruikt bij tamponeren alleen geen sjabloon. Hoe moet je tamponeren? Dep de tamponneerkwast in de verf. Alle punten van de haren moeten in de verf zitten. Houd de kwast loodrecht op het oppervlak. Wil je een glad effect? Breng de verf dan met een draaibeweging aan. Voor een ruwer effect breng je de verf kloppend aan. 50

23 Penselen Als je een decoratie met de hand schildert, noem je dat penselen. Voor decoraties in huis die nooit nat worden, kun je plakkaatverf gebruiken. Plakkaatverf verkleurt wel snel. Ook lost plakkaatverf op als het in aanraking komt met water. Acrylaatverf verkleurt (bijna) niet en lost ook niet op in water. Voor penselen kun je veel verschillende kwasten gebruiken, zoals puntpenselen. Voor penselen geldt geen vaste werkwijze. Iedereen doet dit op zijn eigen manier. Spatelen Met spatelen kun je een oppervlak verschillen in licht en donker geven. Op oneffen muren werk je zo de oneffenheden makkelijk weg. Voor het spatelen gebruik je een blokkwast en een verfspatel. Hoe moet je spatelen? Breng een dikke laag verf aan op de ondergrond. Spatel direct over deze verflaag met een spatel. Werk slordig door elkaar. Spatel daarna alles glad totdat de verf droog wordt. Na 24 uur schuur je de muur met schuurpapier P400. Verwijder het stof van de muur met een doek. Je kunt een muur extra beschermen met een sealer. 51

24 4.4 Bestickeren Naast decoratieve verftechnieken kun je ook decoreren met stickers. Je kunt een ontwerp voor een decoratie maken en deze met de hand uit een stickervel snijden. Dat is een lastig klusje en kost ook veel tijd. Je kunt een sticker beter met een tekenprogramma op de computer ontwerpen. Een plotter snijdt het ontwerp nauwkeurig uit. Plotters Plotters tekenen lijnen. Hierdoor kan er heel nauwkeurig getekend worden. Dit is ideaal voor nauwkeurige (CAD) tekeningen. De kop fungeert als pen. De kop beweegt zich over een x, y en z coördinaat. Dit betekent dat de kop zich in drie richtingen kan bewegen; horizontaal, verticaal en in de diepte. De kop beweegt zich over het papier op de manier waarop je met je hand een pen beet hebt, alleen dan via een vast grid. X Z Y Er zijn twee soorten plotters: De plotter waarbij het papier richting de printkop gaat en een plotter waar de printkop over de tafel beweegt. De drumplotter is een print plotter waarbij het papier richting de kop beweegt. Plotters kunnen vaak op groot formaat printen. Het papier wordt aangevoerd op rollen. Drumplotter met tafel 52

25 Een Flatbedplotter werkt juist andersom. De grote van de tafel is de maximale grote van de print. De kop beweegt namelijk over het papier heen. In principe kan bijna elk materiaal op deze printer gelegd worden. Flatbedprinter Een plotter hoeft niet altijd te printen. De kop gedraagt zich als pen. Hierdoor kan er in plaats van een printkop ook bijvoorbeeld een snijmes gezet worden. Dan heb je een apparaat waarmee je materiaal kan snijden. Met zo n snijplotter kunnen veel verschillende materialen worden gesneden. Bijvoorbeeld vinyl, voor bestickering van auto s en (reclame) borden. Andere materialen zijn geschrikt voor het gemakkelijk bedrukken van textiel, zoals t-shirts en tasjes. Snijplotter en kop 53

26 4.5 Praktijkopdracht: Kistje decoreren In deze praktijkopdracht ga je van hout een kistje maken. Het kistje ga je decoreren met de verschillende decoratietechnieken die je in dit hoofdstuk hebt geleerd. Je mag zelf weten welke decoratietechniek je gebruikt. Je mag ook zelf een kistje ontwerpen en maken. Je kunt ook een houten werkstuk uit het boek houten meubelverbindingen decoreren. Overleg dit met je docent. Werkvoorbereiding Voordat je met de praktijkopdracht aan de slag gaat, maak je een materiaallijst. Met deze materiaallijst verzamel je alle materialen die je nodig hebt uit het magazijn. Kijk voor het invullen van de materiaallijst goed naar de werktekening. Je gaat dit kistje van 8 mm spaanplaat maken. Maak nu een gereedschapslijst. Met deze gereedschapslijst verzamel je alle gereedschappen die je nodig hebt uit het magazijn. Lees voor het invullen van de gereedschapslijst de onderstaande werkvolgorde goed door. Denk ook aan de PBM s die je nodig hebt!

27 Werkvolgorde Verzamel de gereedschappen en materialen die je nodig hebt. In de werkvoorbereiding heb je een materialen- en gereedschapslijst gemaakt. Zet het kistje in elkaar. Voor de verbindingen kun je het beste lijm en nieten gebruiken. Zet het kistje in de grondverf. Naden kit je af met acrylaatkit. Is de grondverf droog? Schuur het kistje dan met schuurpapier P180. Schilder de randen en hoeken met een kwast. Je mag zelf de kleur kiezen. Breng daarna met een schuimroller een voorlaklaag aan. Is de voorlaklaag droog? Schuur de voorlaklaag met Scotch Brite. Breng de aflaklaag aan met een kwast of schuimroller. Is de aflaklaag droog? Decoreer het kistje met de decoratietechnieken die je in dit hoofdstuk hebt geleerd. Je kunt eventueel van tevoren een schets maken. Ruim je werkplek en de gereedschappen schoon op. 55