De mentor als coach. Piet BUYSE

Transcriptie

1 De mentor als coach Piet BUYSE

2 De mentor als coach Sessie

3 3

4 BNB ZRL 4

5 De mentor als coach 5

6 De vorming 10 sessies portfolio boek ervaring eigen materiaal groep opdrachten 6

7 overgenomen uit Brandpunt, december 2005, p

8 Mentoren? de waterval aan het schoolbord: 22% starters in SO verlaat de job tijdens de eerste 5 jaar 2022: leraren tekort! 8

9 Mijn mentor vind dat ik meer structuur moet steken in mijn lessen. Het komt in elk gesprek terug. Ik weet wel dat dit een aandachtspunt Mijn mentor vind dat ik meer structuur moet steken in mijn lessen. Het komt in elk gesprek terug. Ik weet wel dat dit een aandachtspunt is, maar ik ben nu eenmaal niet zo gestructureerd als sommige andere collega s. Ik krijg het gevoel dat mijn mentor mij als mens wil veranderen. Ik wil mezelf kunnen blijven in de klas. Hoe kaart ik dit aan bij mijn mentor? is, maar ik ben nu eenmaal niet zo gestructureerd als sommige andere collega s. Ik krijg het gevoel dat mijn mentor mij als mens wil veranderen. Ik wil mezelf kunnen blijven in de klas. Hoe kaart ik dit aan bij mijn mentor? 9

10 Bekommernissen van S/BL Welke problemen heb jij ervaren als beginnende leraar? bron: 10

11 Bekommernissen van S/BL Fase 0: verwachtingen voorafgaand aan het beroep nog geen ervaringen als lk. identificeren zich (nog) met de lln. bouwen beelden op over de job vanuit vroegere ervaringen, ideaalbeelden, 11

12 Bekommernissen van S/BL Fase 1: bekommernissen i.v.m. overleven vooral bezig met zichzelf en overleven in de klasgroep (orde houden / stand houden in klas) maken zich zorgen of leerlingen hen aardig vinden 12

13 Bekommernissen van S/BL Fase 2: bekommernissen over de taak S/BL krijgt meer grip op de situatie (zelfzeker) raakt geïnteresseerd in lesgeven zelf (hoe doe je dat en hoe kan je dat verbeteren?) wil alle taken goed uitvoeren 13

14 Bekommernissen van S/BL Fase 3: bekommernissen over (het leren van) de leerlingen S/BL ziet in dat onderwijs gaat over het leren van de leerling en zijn welzijn Fase 4: bekommernissen over de job van leraar (verdieping) 14

15 Bekommernissen S/BL VERDIEPING LEREN TAAK OVERLEVEN OPLEIDING 15

16 Bekommernissen van S/BL in elke ontwikkelingsfase is er eentje dominant verdwijnen niet maar kunnen wel minder of meer dominant worden begeleiding starters: fase 1, 2 en 3 levenslang leren: fase 4: blijven prikkelen! 16

17 17 overgenomen uit Brandpunt, december 2006, p.26

18 Hoe doe je dat zo n gesprek? 18

19 In gesprek: begeleidingsgesprek Hier ben ik sterk in: 19

20 Wissel uit in duo s Coach/coachee Belangstelling tonen Vragen stellen Concretiseren 20

21 21

22 Het werk van de mentor Wat doe jij zoal als mentor? bron figuur: onlinecareertips.com 22

23 HOE de S/BL helpen? wegwijsbegeleiding: wegwijs maken op de school (vooral eerste dagen, ook later) onthaalbrochure, opdracht, leerlingen, collega s, administratie personeelsdossier, gebouwen, kopieerapparaat basisinformatie over handel en wandel op school bron figuur: esn-vuniverse.nl 23

24 HOE de S/BL helpen? werkbegeleiding: begeleiding die het uitvoeren van taken op school/in de klas tot doel heeft didactisch: evaluatie, jaarplan, leerplan, handelingsplan, didactische werkvormen, klashouden, leerlingbegeleiding, maar ook oudercontacten, bron figuur: antoinetteoglethorpe.com 24

25 HOE de S/BL helpen? leerbegeleiding: heeft als doel professionele ontwikkeling te stimuleren vertrekkend vanuit de behoeften en het persoonlijk referentiekader van de S/BL: S/BL leert met vallen en opstaan bepaalde ervaringen raken de S/BL emotioneel diep op zoek gaan naar eigen stijl, naar zichzelf SAMEN met MENTOR (samen voor de SPIEGEL) 25

26 Zo moet het niet overgenomen uit REEKERS, M.:2004, 92 26

27 Zo wel: 27

28 28

29 Reflecteren: definitie Reflecteren is het vermogen om zichzelf en het eigen handelen evenals de context waarin dit plaatsvindt, tot voorwerp van nadenken te maken (Kelchtermans) Iemand reflecteert als hij of zij zijn/haar ervaringen en/of kennis probeert te herstructuren met het oog op het bereiken van een hoger niveau van beroepsuitoefening (Korthagen, 2002) Reflecteren is kritisch terugblikken. Vanuit deze analyse wordt het professioneel handelen bijgestuurd. Reflecterend handelen staat dus tegenover routinematig handelen en is een noodzaak in het kader van levenslang leren. 29

30 Zo had ik het willen doen: Wat bespreek ik op het begeleidingsgesprek? Zo deed ik het gesprek! 30

31 Waarover reflecteren? Het professioneel handelen werken aan eigen pedagogische en didactische en organisatorische bekwaamheid werken aan jezelf als persoon, als mens, m.a.w. hoe heb ik als persoon invloed op het onderwijsgebeuren 31

32 Professionele ontwikkeling denken voelen willen 32

33 Hoe professioneel ontwikkelen? handelen Effectiever handelen: Juiste beslissingen over doelen Gepaste werkvormen kiezen Ruimer overleg plegen Beter interactie ondersteunen denken Ontwikkelen persoonlijk interpretatiekader = geheel van opvattingen dat de bril vormt waardoor de lk. naar zijn functioneren kijkt geldiger denken 33

34 Persoonlijk interpretatiekader Professioneel zelfverstaan Opvattingen over zichzelf als leraar: Zelfbeeld Zelfwaardegevoel Beroepsmotivatie Taakopvatting Toekomstperspectief Subjectieve onderwijstheorie Persoonlijk geordend geheel van kennis en opvattingen over onderwijs (hoe doe ik het zó en waarom hoe werkt onderwijs volgens mij?) 34

35 (Kritische) reflectie? OPGELET: leraar-zijn is complex WANT het gaat om complexe taak EN rekening houden met de onderliggende lagen van de persoon zoals taakmotivatie, overtuigingen e.d. Reflectie is KRITISCHE reflectie als: ze doorstoot tot het niveau van het persoonlijk referentiekader (willen, voelen, denken ) de subjectieve theorie van de S/BL En context in rekening brengt 35

36 Reflectie en wat het doet Hoe (ervaren) leraren vaak leren: uit praktische noodzaak, ze zoeken praktische oplossingen al doende, met directe bruikbaarheid, met weinig interesse voor de theorie weinig reflectief t.a.v. rendement, achtergronden en zichzelf (Kelchtermans) 36

37 Reflectie en wat het doet theorie Figuur overgenomen uit Korthagen e.a. 2002, p.14 reflectie persoon praktijk 37

38 wat kom je tegen? wat doe je? wat kun je? waar geloof je in? omgeving gedrag competenties overtuigingen identiteit Het UI-MODEL naar Korthagen & Vasalos hoe zie je jezelf? waar doe je het voor? betrokkenheid 38

39 Reflectiecyclus Korthagen UITZICHT INZICHT DOEN OVERZICHT Bron: naar brambomb.nl Korthagen,

40 Concreet OVERZICHT: wat is er (allemaal) gebeurd? INZICHT: wat vind ik daarin belangrijk? UITZICHT: tot welke voornemens/plannen leidt dit? het gaat over de WERKER, het WERK en de WERKOMGEVING 40

41 Reflectiecyclus: concreet Fase 2: OVERZICHT - terugblikken Wat gebeurde er concreet? Wat is de context Wat wilde ik bereiken bij de lln? Wat voelde ik? Wat dacht ik? Wat deed ik? En wat wilden de lln? En wat voelden de lln? En wat dachten de lln? En wat deden de lln? 41

42 Reflectiecyclus: concreet Fase 3: INZICHT formuleren essentiële aspecten Hoe hangen de antwoorden op de vorige vragen met elkaar samen? Wat is daarbij de invloed van de context/school als geheel? Wat betekent dat nu voor mij? Wat is dus het probleem (of de positieve ontdekking)? 42

43 Reflectiecyclus: concreet Fase 4: UITZICHT alternatieven ontwikkelen en kiezen Welke alternatieven zie ik? Welke voor- en nadelen hebben ze? Wat neem ik me voor t.a.v. volgende keer? 43

44 44

45 45

46 Voorwaarden voor reflectie overgenomen uit GROEN, M. (2006) rust tijd concentratie analytisch vermogen lerende houding moed en durf 46

47 Voorwaarden voor reflectie kwetsbare houding confronteren wilskracht nieuwsgierig diepgang concretiseren expliciteren nuanceren taal 47

48 Reflecteren: oefening bron: xead.nl 48

49 Reflecteren niet evident! Abstract kunnen denken en analyseren Moed om zichzelf kwetsbaar op te stellen Wilskracht Talige vaardigheden vereist 49

50 50

51 Meer lezen? BENAMMAR K., V. S. (2006). Reflectietools. Den Haag: Lemma. GROEN, M. (2006) Reflecteren: de basis. Op weg naar bewust en bekwaam handelen. Houten: Wolters Noordhoff LAGERWERF, B. & KORTHAGEN F. (2006) Een leraar van klasse. Een goede docent worden en blijven. Soest: Nelissen LAGERWERF, B. & KORTHAGEN F. (2011) Leren van binnenuit. Kwaliteit en inspiratie in het onderwijs. Den Haag: Boom Lemma 51

52 Portfolio: het is jouw energie! bron: 52

53 53

54 Portfolio Algemeen doel: instrument voor zelfevaluatie en (zelf)reflectie Doel van het portfolio in deze bijscholing: ervaringen toetsen aan aangereikte inhouden en kaders Het schrijven van een portfolio: verzamelen van praktijkervaringen, selecteren, schrijven HOE pak je dat concreet aan: zie leidraad! Begeleiding en beoordeling 54