Factsheet: NLGW0006. Zand Maas

Transcriptie

1 1. Basisgegevens Factsheet: Deze factsheet bevat relevante informatie over het waterlichaam met uitzondering van landelijke maatregelen. Iedere overheid is verantwoordelijk voor het deel van de inhoud, dat conform de omschrijving in het Waterbesluit en in het Besluit kwaliteitseisen en monitoring water tot haar bevoegdheden behoort. Dit onderdeel beschrijft de kenmerken van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Code: Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Maas Provincie Gelderland,,, pagina 1 van 25

2 Karakterschets De totale oppervlakte van het grondwaterlichaam (GWL) bedraagt 6.277km2, de gemiddelde dikte bedraagt 80 m. Het GWL heeft 1 à 2 watervoerende pakketten en een volume van 502 km3. Het zandige GWL bevat de grootste hoeveelheid grondwater van het Nederlandse stroomgebied Maas. Het landgebruik is overwegend landbouw, bos en bebouwd, terwijl het belangrijkste bodemtype de podzolgronden betreft. De aanwezige breuklijnen spelen een belangrijke rol in de regionale hydrogeologie van het GWL. Het Maas Slenk Diep GWL begint waar de basis van GWL is. In dit GWL bevinden zich een aantal gebieden waar kwel voorkomt. De regionale kwel is diep, heeft een ZO-NW richting. Lokalekwel komt voor op verschillende plekken, waarvan de belangrijkste de Naad van Brabant en het gebied dicht bij de Peelbreuk. Verdroging is een proces dat in verschillende natuurgebieden in het grondwaterlichaam Zand-Maas voorkomt en kan de ontwikkeling van natuur beïnvloeden. Infiltratie vindt plaats in drogere delen van het grondwaterlichaam, bijvoorbeeld de dekzandruggen. Dit proces is belangrijk voor het evenwicht tussen grondwateronttrekking en grondwateraanvulling en voorde goede toestand van de natuurgebieden. Aangrenzend aan het grondwaterlichaam Zand-Maas wordt in Duitsland bruinkool gewonnen. Dit proces heeft gevolgen voor de grondwaterstanden in het gebied Zand-Maas. Uit onderzoek aan het effect van de bruinkoolwinning op grondwater in Nederland (Stuurman, 2000), blijkt dat de standen van het grondwater in diepe aquifers onder Nederland, die in direct contact staan met de lagen waaruit bruinkool wordt gewonnen, enkele meters zijn gedaald. Deze daling gaat nog steeds door. Het GWL bevat aquatische of terrestrische ecosystemen die afhankelijk zijn van het grondwater. In het GWL liggen in totaal 28 Natura 2000 gebieden, welke echter niet allemaal grondwaterafhankelijk zijn. Verder zijn er 20 winningen voor de openbare drinkwatervoorziening. pagina 2 van 25

3 Conceptueel Model pagina 3 van 25

4 pagina 4 van 25

5 Beschermde gebieden - Vogelrichtlijngebied Biesbosch (NL_VOG_112) - Habitatrichtlijn gebied Abdij Lilbosch & voormalig Klooster Mariahoop (NL_HAB_151), Boschhuizerbergen (NL_HAB_144), Deurnsche Peel & Mariapeel (NL_HAB_139), Grensmaas (NL_HAB_152), Groote Peel (NL_HAB_140), Hollands Diep (NL_HAB_111), Kampina & Oisterwijkse Vennen (NL_HAB_133), Kempenland-West (NL_HAB_135), Krammer-Volkerak (NL_HAB_114), Langstraat (NL_HAB_130), Leenderbos, Groote Heide & De Plateaux (NL_HAB_136), Leudal (NL_HAB_147), Loevestein, Pompveld & Kornsche Boezem (NL_HAB_71), Loonse en Drunense Duinen & Leemkuilen (NL_HAB_131), Maasduinen (NL_HAB_145), Meinweg (NL_HAB_149), Oeffelter Meent (NL_HAB_141), Regte Heide & Riels Laag (NL_HAB_134), Roerdal (NL_HAB_150), Sarsven en De Banen (NL_HAB_146), Sint Jansberg (NL_HAB_142), Strabrechtse Heide & Beuven (NL_HAB_137), Swalmdal (NL_HAB_148), Ulvenhoutse Bos (NL_HAB_129), Vlijmens Ven, Moerputten & Bossche Broek (NL_HAB_132), Weerter- en Budelerbergen & Ringselven (NL_HAB_138), Zeldersche Driessen (NL_HAB_143) 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (P) door gebruiksfuncties (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten (I) ervan. Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Diffuse bronnen Type bron Toelichting Beoordeling Landbouwactiviteiten Door bemesting treedt uitspoeling van nitraat op met als gevolg pyrietoxidatie in de ondergrond Circa 90% van de totale emissie van gewasbeschermingsmiddelen vindt plaats vanuit de veehouderij en de akkerbouw. Grootste bijdrage per sector aan de totale emissie naar het grondwater vindt plaats door terbutylazin (36% veehouderij), bentazaon (60% resp 92% voor akkerbouw en vollegrond groenteteelt) 2,4-D (58% boomkwekerij), triadimenol (27% fruitteelt), chloridazon (50% bloembollenteelt). Gegevens komen uit Bronnenanalyse van stoffen in het oppervlaktewater en grondwater in het Maasstroomgebied (Alterra en Deltares, 2013) Aangetroffen bestrijdingsmiddelen in het grondwater zijn voornamelijk BAM, bentazon en DMS en incidenteel bromacil, chloridazon, DEET, fenitrothion, iso-chloridazon en mecoprop. (Feitenrapport brede screening bestrijdingsmiddelen en nieuwe stoffen Maasstroomgebied ). De algemene grondwatertoestand is goed, maar probelemen treden wel op bij de kwaliteit van oppervlaktewaterlichamen en natuurgebieden voor metalen, fosfaat en nitraat. Zeer belangrijk Overige diffuse bronnen Door breed gebruik van zinkassen in het gebied de Kempen zal er nog langjarig uitspoeling van metalen naar grondwater plaats vinden. De algemene chemische toestand is ondanks deze belasting nog goed, maar individuele oppervlaktewaterlichamen hebben normoverschrijdingen voor cadmium. Zeer belangrijk pagina 5 van 25

6 Goed Goed Ontoereikend Ontoereikend Ontoereikend Ontoereikend Goed Goed Goed Goed Goed Goed Run-off (afstromend wegwater en regenwaterriolen) Door gebruik van bestrijdingsmiddelen in bebouwd gebied treedt er verontreiniging van het grondwater op. De stof glyfosaat en zijn afbraakprodukt AMPA worden incidenteel aangetroffen in het grondwater. Toelatingsbeleid is Rijksbeleid. Momenteel nog geen toestandsbepalende belasting,maar er zijn wel al risico's geconstateerd bij individuele peilbuizen. Belangrijk Toelichting De belangrijkste belasting is de diffuse belasting van nitraat en gewasbeschermingsmiddelen vanuit de landbouw. Vanuit bebouwd gebied vindt belasting plaats door het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen. In het gebied de Kempen vindt belasting plaats met zware metalen vanwege de toepassing in het verleden van zinkassen, bijvoorbeeld bij verharden wegen en dempen sloten. Lokaal zijn er grondwaterverontreinigingen met verspreidingsrisico. 3. Toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en indien de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). De prognose 2027 is een eerste ambtelijke inschatting. Deze prognose is geen onderdeel geweest van de ontwerp-plannen en daarom nu niet overal bestuurlijk vastgesteld. Testen voor het gehele waterlichaam Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Prognose 2027 Waterbalans (grondwatervoorraad + trends stijghoogten) * * Intrusies (kwantiteit + kwaliteit) * * Chemische toestand * * Regionale testen Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Prognose 2027 Grondwaterafhankelijke oppervlaktewaterlichamen (kwantiteit + kwaliteit) * * Grondwaterafhankelijke terrestrische ecosystemen (kwantiteit + kwaliteit) * * Drinkwater * * Legenda: groen = goed rood = ontoereikend leeg = geen gegevens *: deze toestandsbeoordeling betreft een expertoordeel of is een oordeel samengesteld uit één of meer beheerdersoordelen. In de kolom "Toestand 2014" staat de meest recent bekende toestand. A: Er is sprake van achteruitgang van de toestand ten opzichte van 2009 pagina 6 van 25

7 2 Motivering kwaliteit De algemene chemische toestand is voor het eerst onder de 20% gezakt. Het is nog niet bekend of dit blijvend is. Daarom is de prognose voor de toestand 2021 voorlopig nog ontoereikend. Oppervlaktewaterlichamen en terrestrische natuur ondervinden nadelige gevolgen van te hoge concentraties aan nutriënten en metalen. Een aantal winningen voor openbare drinkwatervoorziening wordt beïnvloed door te hoge gehalten aan bestrijdingsmiddelen en nitraat. Motivering kwantiteit Op basis van een trendanalyse van de stijghoogten is na een langjarige daling sinds WO II sinds circa 2000 een stabilisatie van de grondwaterstanden opgetreden. De waterbalans laat geen tekorten zien De KRW oppervlaktewaterlichamen laten geen tekorten zien in afvoer vanwege tekort aan grondwateraanvoer. Dit kan deels gemaskeerd worden door wateraanvoer vanuit de Maas of door lozingen vanuit RWZI's. Analyse van de ecologische kwaliteit van en de grondwaterstanden onder natuurgebieden laat zien dat deze (deels)verdroogd zijn. Beoordeling toestand waterlichaam Toestand 2009 Toestand 2014 Totaaloordeel (op basis van de 3 testen voor het hele waterlichaam) Legenda: groen = goed rood = ontoereikend leeg = geen gegevens *: deze toestandsbeoordeling betreft een expertoordeel of is een oordeel samengesteld uit één of meer beheerdersoordelen. In de kolom "Toestand 2014" staat de meest recent bekende toestand. Beoordeling trends grondwaterkwaliteit * Is er sprake van een significant stijgende trend van concentraties van verontreinigende stoffen? * dit is niet van invloed op het eindoordeel nee Motivering chemische trendanalyse Trendanalyse van de grondwaterkwaliteit laat geen stijgende trends zien. Sinds de inwerkingtreding van de KRW is er geen trendomkering. Echter sinds de jaren '90 van de vorige eeuw laat nitraat een dalende trend zien. pagina 7 van 25

8 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aanpak grootschalige historische grondwaterverontreiningingen saneren verontreinigde landbodem en/of grondwater Gefaseerd: 1 Opgevoerd in SGBP2 Aanpak van grootschalige historische verontreinigingen onder veelal stedelijk gebied. Valt (ten dele) samen met het bestaande bodembeschermingsbeleid. Aantal locaties is onbekend. Inventarisatie wordt afgerond in juli PT Omvang fictief op 1 gezet Motivatie: Landelijk zijn in het Convenant Bodem afspraken gemaakt over de invulling van deze maatregel. Uitvoering pas na 2015 verwacht aanpak verdroging Natte natuurparels / N2000 Gebieden ha gewenste grond- en oppervlaktewaterregime De Dommel Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: GGOR voor natte natuurparels en N2000 Brabant-midden. Beheerplannen zijn nog in voorbereiding; voorlopige kosten op basis van standaardbedrag 2500 per ha. Motivatie: Er is een doorstart gemaakt, fasering is ongedaan gemaakt. Dommel, feb 2015: In SGBP1 voor periode opgenomen ha. Een aantal NNP zijn in de planning naar voren gehaald vanuit periode (totaal ha) Planvoorbereiding: 568 ha uit volgend SGBP nu al actueel In uitvoering: 48 ha uit volgend SGBP nu al actueel Uitgevoerd: 6957 ha, 417 ha uit volgend SGBP nu al actueel Eind 2015 alles gerealiseerd. Synergie subsidie voor NNP Strabrechtse Heide; POP subsidie voor NNP Nemerlaer, NNP Gorp en Roovert, NNP Kampina, NNP Malpie, NNP Valkenhorst (niet in onderstaande lijst) Aktief Bodembeheer de Kempen beheren van grootschalige grondwaterverontreinigingen Grondwaterplan De Kempen is opgesteld. Beheer en monitoring overgedragen aan de provincies. pagina 8 van 25

9 Uitvoering maatregelen en opstellen aanpak voor periode na 2015 (Limburgs deel van beheergebied ABdK) Motivatie: Verontreiniging worden alleen daar verwijderd waar dat zinvol (kosteneffectief). Momenteel wordt gewerkt aan het opstellen van het Grondwaterplan De Kempen voor het beheer in de toekomst. Bescherming industriële en eigen onttrekkingen voor menselijke consumptie mijden risicovolle functies in grondwaterbeschermingsgebieden Voortgang: ha Motivering: Vervolg opgevoerd in SGBP2 1 ha Uitvoeren van de maatregelen om de industriële en eigen onttrekkingen voor menselijke consumptie te beschermen. Aard en omvang van de maatregelen zijn afhankelijk van onderzoek. Bij één onttrekker is dit onderzoek als pilot gestart. Overige onttrekkingen volgen in PT: Omvang nog te bepalen, nu fictief 1 Deskstudie fosfaat interactie gw-ow (RBOM) Wordt opnieuw opgepakt in SGBP2 Onderzoeksmaatregel. In beeld brengen van: omvang van de fosfaatvoorraden in de bodem, uitspoeling naar oppervlaktewater, mogelijke aanvullende maatregelen op bestaand beleid Motivatie: Uitvoering van de deskstudie is nog niet opgepakt. hemelwaterbeleid ivm drinkwaterwinningen 1 ha mijden risicovolle functies in grondwaterbeschermingsgebieden Eersel Voortgang: ha Motivering: Ingetrokken: 1 Maatregel is bij het vaststellen van de KRW maatregelen in de raad van 23 september 2008 geschrapt. Gemeente Eersel:Omvang is fictief op 1 gesteld Motivatie: Maatregel is bij het vaststellen van de KRW maatregelen in de raad van 23 september 2008 geschrapt.had dus niet in SGBP moeten staan. Interactie grondwater - oppervlaktewater Rapport "Interactie grondwater - oppervlaktewater Maasstroomgebied" is 22 oktober 2013 opgeleverd Onderzoek naar effect van de grondwaterkwaliteit op het oppervlaktewater in Zand-Maas. Op basis van gegevens die landelijk zijn verzameld is samen met de waterschappen een begin gemaakt met het in kaart brengen van de knelpunten. pagina 9 van 25

10 Inventarisatie bodemverontreinigingen kwetsbare winningen Noord-Brabant Landelijk onderzoek naar bodemverontreinigingen met uitstraling op behalen KRW doelen voor natuur, drinkwater en oppervlaktewateren. Per provincie is nadere urgentie van die locaties bepaald. MER mogelijkheden reallocatie grondwaterwinning Budel Industrie X Minder bestrijdingsmiddelen bij kwetsbare winningen geven van voorlichting Waardenetwerk "Verminderen gebruik herbiciden in aspergeteelt" is in 2014 uitgevoerd Via communicatie en stimulering met gemeenten, landbouw, burgers en industrie het gebruik van bestrijdingsmiddelen reduceren in Limburgse kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden Motivatie: Onderzoek is afgerond in 2011, uitvoering maatregelen i.s.m. WML start in In 2013 waardenetwerk gestart m.b.t. bestrijdingsmiddelen in de landbouw. Minder bestrijdingsmiddelen bij kwetsbare winningen 5 stuks geven van voorlichting Uitgevoerd: 5 Via communicatie en stimulering met gemeenten, landbouw, burgers en industrie het gebruik van bestrijdingsmiddelen reduceren in Limburgse kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden Motivatie: Via het project Duurzaam Schoon Grondwater gezamenlijk met WML hier invulling aan gegeven. N2000/krw waterkwaliteit aanvullend onderzoek 3 stuks Ingetrokken: 3 Aanvullend onderzoek niet meer nodig, maatregelen in N2000 plannen borgen voldoende de waterkwaliteit. N2000/krw waterkwaliteit aanvullend onderzoek 2013: Aanvullend onderzoek niet meer nodig, maatregelen in N2000 plannen borgen voldoende de waterkwaliteit. pagina 10 van 25

11 N2000/krw waterkwaliteit aanvullend op generiek overige instrumentele maatregelen Ingetrokken: 1 Deze maatregelen zijn inmiddels niet meer relevant. Uitvoering wordt voldoende geborgd via bestaande antiverdrogingsbestrijdingmaatregelen die waterschappen uitvoeren. N2000/ krw waterkwaliteit aanvullend op generiek Brabant-Oost, Maas (gebieden: Mariapeel, Deurnsche Peel, Groote Peel, Strabrechtse heide en Beuven; vanwege ligging op de grens wordt met de helft van areaal gerekend). Beheerplan is nog in voorbereiding; voorlopige kosten op basis van standaardbedrag van 2500 euro/ha Motivatie: Deze maatregelen zijn inmiddels niet meer relevant. Uitvoering wordt voldoende geborgd via bestaande antiverdrogingsbestrijdingmaatregelen die waterschappen uitvoeren. N2000/krw waterkwaliteitsmaatregelen aanvullend op generiek overige instrumentele maatregelen Ingetrokken: 1 Deze maatregelen zijn inmiddels niet meer relevant. Uitvoering wordt voldoende geborgd via bestaande antiverdrogingsbestrijdingmaatregelen die waterschappen uitvoeren. N2000/krw maatregelen aanvullend op generiek, gebieden: Ulvenhoutse Bos en deel Regte Heide en Riels laag (Brabant-West, Maas). Beheerplan is nog in voorbereiding; voorlopige kosten op basis van standaardbedrag van 2500 euro/ha Motivatie: Deze maatregelen zijn inmiddels niet meer relevant. Uitvoering wordt voldoende geborgd via bestaande antiverdrogingsbestrijdingmaatregelen die waterschappen uitvoeren. Onderzoek hemelwaterbeleid ivm drinkwaterwinningen Tilburg Gemeente Tilburg: Verkend in gebiedsdossier Gilzerbaan geen maatregelen opgenomen onderzoek interactie ow-gw: invloed van oppwater op grondwaterwinningen onderzoek is uitgevoerd en rapport te vinden op onder Invloed van nieuwe stoffen op drinkwaterwinningen onderzoek naar mogelijke verontreinigingen (o.a. geneesmiddelen) uit oppervlaktewateren die uitspoelen naar grondwaterwinningen. onderzoek kwaliteitsknelpunten grondwater industriële en eigen winningen pagina 11 van 25

12 feitendossiers met knelpunten voor winningen onder provinciaal toezicht zijn opgesteld. Kleinere winningen zullen in 2e planperiode aan de beurt komen onderzoek naar kwaliteitsknelpunten in onttrokken grondwater bij industriële en eigen winningen onderzoek monitoring interactie grondwater-oppervlaktewater eindrapportage te vinden op onder interactie grondwater en oppervlaktewater. onderzoek naar hoe de interactie tussen grondwater en oppervlaktewater kan worden gemonitord onderzoek uitspoeling fosfaat meegenomen in Bronnenanalyse Maasstroomgebied. Zie onderzoek regionale fosfaatvoorraden in de bodem, uitspoeling naar grond- en opervlaktewater en mogelijke regionale matregelen opstellen beheerplan Wateropgave is afhankelijk van keuze variant opstellen beheerplan pagina 12 van 25

13 opstellen beheerplan opstellen beheerplan opstellen beheerplan opstellen beheerplan opstellen beheerplan Rijk X beheerplan wordt getrokken door LNV pagina 13 van 25

14 opstellen beheerplan Rijk X beheerplan wordt getrokken door LNV opstellen beheerplan Rijk X beheerplan wordt getrokken door LNV opstellen beheerplan Rijk X beheerplan wordt getrokken door LNV opstellen beheerplan Rijk X beheerplan wordt getrokken door LNV Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Weerter- en Budelerbergen & Ringselven. pagina 14 van 25

15 Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Groote Peel. Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Sint Jansberg. Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Zeldersche Driessen. Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Boschhuizerbergen. Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Maasduinen. pagina 15 van 25

16 Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Sarsven de Banen. Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Leudal. Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Swalmdal. Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Meinweg. Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Roerdal. pagina 16 van 25

17 Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Abdij Lilbosch & voormalig Klooster Mariahoop. Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Deurnsche Peel en Mariapeel. Opstellen van het beheerplan voor het Natura2000-gebied Weerter- en Budelerbergen & Ringselven. Sanering historische puntbronnen saneren verontreinigde landbodem en/of grondwater Gefaseerd: 1 Uitvoering pas na 2015 verwacht, maatregel komt derhalve terug in SGBP Sanering van historische verontreiniging die een bedreiging vormen voor de beschermde doelen natuur of onttrekkingen voor menselijke consumptie. Valt (ten dele) samen met het bestaande bodembeschermingsbeleid. Aantal locaties is nog onbekend. PT: omvang fictief op 1 gezet Motivatie: Landelijk zijn in het Convenant Bodem afspraken gemaakt over de invulling van deze maatregel. Uitvoering pas na 2015 verwacht. studie interactie grondwater/opp.water Industrie X pagina 17 van 25

18 uitvoering beleidsmaatregelen industriële en eigen winningen overige instrumentele maatregelen Voor winningen onder provinciaal toezicht zijn uitvoeringsovereenkomsten vastgesteld voor uitvoering maatregelen. Uitvoering daarvan loopt door in volgende planperiode uitvoering van beleidsmaatregelen rondom industriële en eigen winningen, o.b.v. uitvoeringsplan uitvoering maatregelen Actief Bodembeheer de Kempen beheren van grootschalige grondwaterverontreinigingen Deel van maatregel dat in SGBP1 moest is gedaan, ook weer opgenomen in SGBP2 uitvoering maatregelenplan Actief Bodembeheer de Kempen (Brabantse deel van De Kempen) Uitvoeringsplan Actief Bodembeheer de Kempen ABdK is in principe in deze planperiode afgrond, afronding maatregelen in 2e SGBP Inventarisatie, prioritering, opstellen uitvoeringsplan (Brabants deel van De Kempen) Uitvoeringsplan maatregelen industriële en eigen winningen feitendossier met maatregelen zijn voor winningen onder provinciaal toezicht zijn opgesteld. Kleinere winningen komen in nieuwe planperiode aan de beurt Opstellen van maatregelen t.a.v. knelpunten bij industriële en eigen winningen, op basis van onderzoeksresultaten van de kwaliteit van het onttrokken grondwater. Maatwerk per winning. pagina 18 van 25

19 voorlichting reductie bestrijdingsmiddelen in 12 grondwaterbeschermingsgebieden (gwl Zand-Maas) geven van voorlichting Overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m 2015 Project loopt door tot eind 2015, maar krijgt mogelijk nog een vervolg in nieuwe planperiode. voorlichting in 12 grondwaterbeschermingsgebieden aan alle doelgroepen t.b.v. reductie gebruik bestrijdingsmiddelen (onderdeel van één project in 13 gebieden in heel Brabant) Er zijn geen overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m 2015 pagina 19 van 25

20 Maatregelen gepland voor de periode Aanpak historische grondwaterverontreiningingen saneren verontreinigde landbodem en/of grondwater Inventariseren relevante bodemverontreinigingen. Uitvoeren van de maatregelen die uit de beoordeling van de urgentie volgen. aanvullende maatregelen bodemverontreinigingen bij winningen overige immissiemaatregelen aanvullende lokale maatregelen rond winningen waar reguliere sanering van bodemverontreinigingen niet voldoende is voor garandering van kwaliteit voor drinkwaterwinning aanvullende maatregelen nitraat rond winningen verminderen emissie nutrienten landbouw aanvullende regionale maatregelen ter vermindering van (effecten van) hoge nitraatbelasting op de drinkwaterwinningen. Brede Screening Maas Uitvoeren van een brede screening naar bestrijdingsmiddelen en andere verontreinigingen als geneesmiddelen in grond- en oppervlaktewater door waterleidingbedrijven, waterschappen en provincies in het Maasstroomgebied.Maatregel is bedoeld om risico's voor de algemene chemische toestand, oppervlaktewater en drinkwater van deze antropogene verontreinigingen in beeld te brengen. Evaluatie grondwaterbescherming Om tot een betere bescherming van de waterwinningen te komen zullen wij de grondwaterbescherming evalueren en daar waar nodig intensiveren. GGOR maatregelen De Dommel ha gewenste grond- en oppervlaktewaterregime De Dommel Habitatrichtlijn gebied, Vogelrichtlijngebied GGOR maatregelen ws De Dommel ten gunste van grondwater Synergie subsidie voor NNP Strabrechtse Heide; POP subsidie voor NNP Nemerlaer, NNP Gorp en Roovert, NNP Kampina, NNP Malpie, NNP Valkenhorst (niet in onderstaande lijst) Hydrologisch herstel N2000 gebieden ha gewenste grond- en oppervlaktewaterregime Aa en Maas Habitatrichtlijn gebied, Vogelrichtlijngebied pagina 20 van 25

21 Betreft hydrologisch herstel Natura 2000 gebieden. Voortzetting van lijn uit periode Wordt nog nader gedetailleerd. Industriele onttrekkingen voor menselijke consumptie 7 stuks zekerstellen overige RO-maatregelen Opstellen feitendossiers, maatregelpakketten opstellen en uitvoering van de maatregelen i.s.m. de onttrekker. Maatregel gebiedsdossier - bescherming pompputten overige beheersmaatregelen Uitvoeren beheermaatregelen in waterwingebied gericht op bescherming pompputten. Maatregel gebiedsdossier - bewustwording belang 9 stuks grondwaterbescherming overige RO-maatregelen Maatregelen naar gemeente, burgers en bedrijven, gericht op bewustwording van de aanwezigheid en het belang van waterwin- en grondwaterbeschermingsgebieden voor 9 winplaatsen voor de drinkwatervoorziening. Maatregel gebiedsdossier - signaleren probleemstoffen 9 stuks Onderzoeksmaatregelen gericht op tijdig signaleren van probleemstoffen en overige potentiële bedreigingen voor 9 winplaatsen voor de drinkwatervoorziening. Maatregelen afname uitspoeling bestrijdingsmiddelen verminderen emissie gewasbeschermingsmiddelen landbouw Stimulering maatregelen die leiden tot afname uitspoeling bestrijdingsmiddelen in aanvulling op Rijksbeleid. Zowel binnen als buiten grondwaterbeschermingsgebieden. Nader onderzoek risico's historische bodemverontreinigingen saneren verontreinigde landbodem en/of grondwater Onderzoek naar potentiele bedreigingen vanuit bodemverontreinigingen naar daadwerkelijke risico's voor terrestrische natuur, drinkwater en/of oppervlaktewater. Onderzoek effecten klimaatverandering 3 stuks Uitvoeren van onderzoek middels 3 pilotprojecten, naar effect klimaatverandering op grondwaterkwaliteit en - kwantiteit. pagina 21 van 25

22 onderzoek interactie ow-gw: invloed van oppwater op grondwaterwinningen gericht onderzoek naar mogelijke verontreinigingen (o.a. geneesmiddelen) uit oppervlaktewateren die uitspoelen naar grondwaterwinningen. onderzoek klimaat maatregelen Onderzoek naar (aanpassingen bestaande) maatregelen ten behoeve van klimaatadaptatie.maatregel is ter voorkoming van achteruitgang van de beschikbaarheid van grondwater voor oppervlaktewater, terrestrische natuur en drinkwater. onderzoek kwaliteitsknelpunten grondwater industri!le en eigen winningen onderzoek naar kwaliteitsknelpunten in onttrokken grondwater bij industri!le en eigen winningen menselijke consumptie en vastleggen in feitendossiers sanering bekende historische verontreinigde landbodems bij winningen saneren verontreinigde landbodem en/of grondwater uitvoering sanering bestaande spoedlocaties in de buurt van winningen voor openbare drinkwatervoorziening stimulering landbouw ter vermindering nitraatuitspoeling verminderen emissie nutrienten landbouw 8 mln euro beschikbaar stellen om via POP3 de landbouw te stimuleren om tenminste 20 mln te investeren in maatregelen om de nitraatuitspoeling te verminderen.maatregel is ter verbetering van de algemene chemische toestand en ter voorkoming van de belasting van oppervlaktewater, terrestrische natuur en drinkwaterwinningen met nitraat. Stimulering maatregelen die leiden tot afname nitraatuitspoeling verminderen emissie nutrienten landbouw UItvoeren van maatregelen aanvullend op het Rijksbeleid om de belasting van het grondwater met nitraat te verminderen zowel binnen als buiten grondwaterbeschermingsgebieden. uitvoering beleidsmaatregelen industri!le en eigen winningen overige instrumentele maatregelen pagina 22 van 25

23 uitvoering van beleidsmaatregelen rondom industri!le en eigen winningen, o.b.v. uitvoeringsplan uitvoering maatregelen Actief Bodembeheer de Kempen beheren van grootschalige grondwaterverontreinigingen uitvoering maatregelenplan Actief Bodembeheer de Kempen (Brabantse deel van De Kempen).Maatregel is ter voorkoming van acheruitgang van de algemene chemische toestand en ter vermindering van de belasting van oppervlaktewater met zware metalen vanuit het grondwater. Uitvoeringsplan maatregelen industri!le en eigen winningen Opstellen van maatregelen t.a.v. knelpunten bij industri!le en eigen winningen, op basis van onderzoeksresultaten van de kwaliteit van het onttrokken grondwater. Maatwerk per winning. Verdrogingsbestrijding N2000 gebieden 1 overige beheersmaatregelen Habitatrichtlijn gebied Samen met partners maatregelen (laten) uitvoeren conform de beheerplannen Natura2000 Vervolg Schoon water voor Brabant verminderen emissie gewasbeschermingsmiddelen landbouw Op basis van resultaten van eerste twee uitvoeringsperioden besluiten of er een vervolg wenselijk is met aanvullende regionale maatregelen ter vermindering van gebruik gewasbeschermingsmaatregelen bij potentieel bedreigde winningen.maatregel is ter verbetering van de algemene chemische toestand en ter voorkoming van de belasting van oppervlaktewater in landbouwgebieden en in drinkwaterbeschermingsgebieden. wegnemen risico's historische bodemverontreinigingen saneren verontreinigde landbodem en/of grondwater Wegnemen van risico's ontstaan door bodemverontreiningen die voortkomen uit het onderzoek naar potenti?le bedreigingen (maatregel NL71_IM11_002). Kleine onttrekkingen voor menselijke consumptie **) stuks zekerstellen **) in totaal voor het beheergebied waterbeheerder. Pilotstudie naar mogelijkheden van een regionaal feitendossier voor kleine onttrekkingen voor menselijke consumptie. Op basis van pilot vervolgstappen bepalen en uitvoeren. pagina 23 van 25

24 Onderzoek naar het voorkomen van nieuwe stoffen in **) stuks grondwater Maatregelen gepland voor de periode **) in totaal voor het beheergebied waterbeheerder. Onderzoek naar het voorkomen van nieuwe stoffen in grondwater, hieronder wordt verstaan soffen van antropogene afkomst. GGOR maatregelen WS De Dommel periode ha gewenste grond- en oppervlaktewaterregime De Dommel Habitatrichtlijn gebied, Vogelrichtlijngebied Restopgave WDD voor periode Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een ontheffing gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motivering(en) hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Fasering is aan de orde voor de indicatoren uit de 6 tests waarvoor bij onderdeel 3 de prognose voor 'toestand 2021' niet gelijk is aan "goed". Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Interactie met terrestrische ecosystemen Algemene chemische toestand, Interactie met terrestrische ecosystemen, Invloed op drinkwaterwinning, Invloed op terrestrische ecosystemen Motivering per motiveringsgrond Onevenredig kostbaar De verdrogingopgave en de aanpak ervan maken deel uit van de beheerplannen Natura2000. In de komende planperiode worden maatregelen uitgevoerd om de achteruitgang te voorkomen. De onderbouwing staat in de diverse beheerplannen Natura2000. De financiering is in belangrijke mate afhankelijk van het rijk. Ten aanzien van de inzet van PAS middelen zijn landelijke afspraken gemaakt. Een deel van de maatregelen kan alleen gerealiseerd worden als gronden zijn verworven. Het beleid is dat verwerven alleen op vrijwillige basis plaatsvindt. Mocht verwerven niet lukken binnen de planperiode, dan worden maatregelen uitgesteld en is realisatie van de doelen nog niet bereikbaar Technisch onhaalbaar Vanwege de infiltratietijd van grondwater duurt het jaar voordat de effecten ervan terug te vinden zijn in de toestand van het grondwaterlichaam gemeten op meter diepte. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. pagina 24 van 25

25 Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. pagina 25 van 25