Preek genezing van huidvraat februari 2018

Transcriptie

1 Lieve gemeente, In Zweden is kortgeleden besloten om Jezus een gender neutrale benaming te geven, wanneer je naar hem verwijst. Dus niet meer Jezus hij, en ook niet Jezus zij, maar Jezus het. Jezus als onzijdig figuur. Jezus zou zo boven man of vrouw uitstijgen. Ingewikkeld, denk ik, maar dat niet alleen. Want het unieke van Jezus was juist dat hij als mens van vlees en bloed liet zien hoe het zou kunnen: leven vanuit God. Leven zoals we als mens bedoeld zijn en zoals we door God zijn geschapen. En als Jood leefde Jezus met de regels en de geboden van de Joodse wet, de Tora. Het was juist de kern van het evangelie dat hij een mens was die snapte hoe het zat met God, met de wereld en met ons mensen. Daarom gingen al die verhalen over hem ook altijd over Gods koninkrijk, die andere wereld van God. En daarom begint Marcus ook gelijk in het eerste hoofdstuk al met allemaal genezingsverhalen, omdat je juist in deze verhalen iets in praktijk gebracht kunt zien van barmhartigheid en genade. Zoals in het verhaal dat we vanmorgen gelezen hebben over de man met huidvraat. Huidvraat werd in het verleden wel vertaald met melaatsheid, lepra, maar dat bestond in de tijd van het Oude Testament nog niet. Dus wanneer daar over huidvraat wordt gesproken dan was dat geen melaatsheid. Huidvraat is eigenlijk een verzamelterm voor verschillende aandoeningen van de huid zoals schimmel, eczeem enz. En het wordt ook voor vlekken in huizen of op kleding gebruikt. In de Thora, in Leviticus kun je uitgebreid lezen wat je dan moet doen en laten en hoe het huis of de kleding weer schoon kan worden. En ook wanneer het afgebroken of vernietigd moet worden, want dat kan ook. In Leviticus gaat het bladzijden lang over aandoeningen op de huid die je kunt hebben, die je onrein maken en wat je dan moet doen om weer rein te worden of dat je afgezonderd moet blijven. En als je genezen bent welke offers je dan moet brengen. Ik heb me afgevraagd waarom deze reinheidsvoorschriften zo uitgebreid beschreven worden en het bleek dat in de Thora, de kern van de Joodse Bijbel, het lichaam uitermate belangrijk is. Daar moet het gebeuren. De Joodse spiritualiteit draait om de mens en om de menselijke relaties. 1

2 Hierin staat het recht tegenover het Christendom, waarin het vooral om de menselijke geest gaat. En dat komt omdat het Christendom voor een belangrijk deel is gevormd door Augustinus, de kerkvader uit de 4 e eeuw. In zijn tijd moest deze bewijzen dat het Christendom toch gelijk had, ook al was het niet meer de Staatsgodsdienst zoals daarvoor. Ten tijde van Constantijn de Grote was het Christendom de staatsgodsdienst en de kerkvader Eusebius, die toen leefde, dus een eeuw eerder dan Augustinus, meende dat dit het bewijs was dat het Christendom dus gelijk had. De geschiedenis is het bewijs dat wij, dat waren de Christenen, gelijk hebben. Maar hoe moest het na de val van Rome? Toen de Christelijke godsdienst naar de achtergrond verdween. Hoe moest het toen verder met dat gelijk van het Christendom? Dat moest Augustinus bewijzen en dat deed hij door te zeggen dat wat hier in ons leven gebeurt niets te maken heeft met de waarheid bij God. Met Gods werkelijkheid die zo tot een geestelijke werkelijkheid werd. Dus ook al was het Christendom niet meer de Staatsgodsdienst, het was de ware godsdienst en had toch gelijk. Op deze manier ontstond in de religie het onderscheid tussen lichaam en geest. Het dualisme, het lichaam staat tegenover de geest. En bovendien: de geest is belangrijk en het lichaam niet meer. Daarom was er in het Christendom ook geen belangstelling meer voor wat je wel en niet zou mogen eten. Dat was volstrekt niet meer interessant. In het Jodendom is dat anders. Kijk maar naar Leviticus, het hart van de Thora. Het lichaam is wel belangrijk, daar moet het gebeuren en dat is de ware spiritualiteit. Het gaat over je lijf en de doelgroep van de geboden van de Thora dat zijn de mensen met hun leven, hun lichamen en hun relaties. Het gaat over de concrete levens van concrete mensen en over de realiteit waar die mensen in zitten. De mensen worden in alle opzichten aangesproken en in elke realiteit. Daarover gaat de Wet, de Thora: wij zijn als mensen in deze werkelijkheid en die moeten we sturen. Dat is ook de reden dat de besnijdenis het teken van het verbond met God is. Als je dat verbond sluit en je dus als het ware zegt: bij deze God wil ik horen, dan word je besneden. Want op die plek zit de grootst intensiviteit van de mensen. 2

3 Het is de bron van vele intensieve ervaringen van een mens. Waar veel goed kan gaan maar waarmee het ook heel slecht kan gaan. Het lichaam is van belang. Leven volgens de Bijbel en volgens Gods wil heeft alles te maken met de biologie van mensen en met ons leven in de maatschappij. Hoe richt je die maatschappij in en welke cultuur handhaaf je daar? En terug naar ons verhaal: als iemand een huidziekte heeft, dan hoort hij er niet bij en wordt hij buitengesloten. De zieke wordt geïsoleerd om verdere besmetting te voorkomen. Je hoort er niet meer bij, wordt niet meer aangeraakt en niemand gaat nog met je om. Hoewel je nog leeft ben je eigenlijk al dood verklaard. Het is ook niet voor niets dat het hier om een huidziekte gaat. Onze huid is de verbinding tussen de binnen- en de buitenkant. Het is wat je het eerste ziet en mankeert daar wat aan dan schrikt dat anderen af. Zo staat de huid symbool voor alles wat te maken heeft met de relatie tussen onszelf en de buitenwereld, tussen ik en de ander. Hoor je erbij of hoor je er niet bij, dat is de kern van het verhaal. Word je gezien als de mens die je bent? Zo gaat dit verhaal niet over de genezing van één specifiek persoon, maar het gaat over alle mensen die er niet bij mogen horen, die buitengesloten worden of niet gezien om wat voor reden dan ook. We kennen wel de verhalen van iemand die in een rolstoel zit en iets te drinken wil bestellen. Er wordt dan niet aan hem of haar, maar aan de begeleider gevraagd wat het zal zijn. Of iemand wordt opgenomen in een psychiatrische kliniek en komt tot de ontdekking dat de mensen uit de omgeving niet meer durven te bellen of langs te komen, alsof hij of zij opeens een ander mens is geworden. Er zijn genoeg verhalen om te vertellen. Je kunt dan aardig het vertrouwen in jezelf kwijt raken. En het bijzondere van het verhaal van vanmorgen is dat de man waarover het gaat, wel zijn zelfvertrouwen heeft bewaard. Hij weigert te geloven dat hij er niet meer bij hoort. Hij gaat lijnrecht tegen de geldende regels in naar Jezus met de vraag: Als u het wilt, dan kunt u mij beter maken. Hij vraagt dus niet om een wonder maar hij vraagt of Jezus grenzen wil doorbreken. Of hij hem wil zien als de eenzame mens die hij is. Bij het concilie van Nicea in het jaar 325 is van Jezus gezegd dat hij omwille van ons mensen en om ons te redden is afgedaald uit de hemel. 3

4 Dus geloven in Jezus Christus betekent geloven in een heer die knecht is geworden. En die daarom als enige echt Heer genoemd kan worden. Zo behoren de menselijke verhoudingen dus te zijn. Als we zeggen van Jezus dat hij mens is geworden dan betekent dit dat hij is afgedaald uit de hemel. Dus mens worden is afdalen. En afdalen dat is wat God ook doet in die oude Bijbelverhalen. Als Hij met Mozes spreekt vanuit de brandende braamstruik: De Heer zei: Ik heb gezien hoe moeilijk mijn volk het heeft in Egypte. Ik heb gezien hoe ze onderdrukt worden, en ik heb gehoord hoe ze om hulp roepen. Ik weet hoe ze lijden. Nu ben ik gekomen om ze te bevrijden uit de macht van de Egyptenaren. Afdalen om te bevrijden en te ontfermen. Dat is de strekking van de Bijbel, Oude en Nieuwe Testament. En dat woord afdalen staat voor een manier van leven. Een manier van leven die je zag in Jezus. Openbaar geworden zeggen we dan. En dat betekent dat God in Jezus openbaar is geworden, verschenen. In hem kon je God zien, in hoe hij deed en hoe hij leefde. De God van de uittocht, de Schepper-God die ruimte maakt voor mensen, die God die verschijnt, die zie je in mensen, die afdalen. Afdalen uit hun onbereikbaarheid, hun bevoorrechte posities, hun rechten en hun gelijk. Mensen die afdalen om te bevrijden, om te redden wat er nog te redden valt, al was het maar één glimpje, één vleugje menselijke waardigheid. Zoals de menselijke waardigheid die door Jezus werd teruggegeven aan de man met de huidvraat. En hij was genezen en kon zijn geluk niet op. Hij was gezuiverd en gereinigd van zijn wonden, hij kon zijn leven weer oppakken en hoorde er weer bij. Want ons lichaam en hoe we er aan toe zijn, het hoort allemaal bij ons menselijk bestaan en het is belangrijk. En ook onze relaties, de verhoudingen met de mensen om ons heen. Het is de realiteit waarin wij leven en die ons leven bepalen. Ook daarover gaat dit verhaal. Het verhaal vertelt dat het bij God ook meetelt en belangrijk is. Zoals in het gedicht dat we gelezen hebben: Stof van de aarde Is een mens Maar niet het stof Eeuwig ten dode opgeschreven. 4

5 Bewogen worden wij Telkens opnieuw Om sterfelijkheid te leren Zonder bezit dat ons bezwaart En zonder zekerheden Maar niettemin Tot vruchtbaarheid gewijd Tot broederlijke zorg geroepen Opdat er niemand achterblijft Dat wij kwetsuren helen En elkander oprichten. Wie zo zijn weg durft gaan Ontgroeit de angst En in zijn ziel Is reeds het zaad gezaaid Dat steeds zal overleven. Amen 5