Tabel 1: Watertemperaturen van geselecteerde rivieren Lokatie Seizoen Temperatuur ( C)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Tabel 1: Watertemperaturen van geselecteerde rivieren Lokatie Seizoen Temperatuur ( C)"

Transcriptie

1 WATERKWALITEITS Bij het onderzoeken van de waterkwaliteit kunnen vele metingen worden gemaakt. In dit experiment ga je de watertemperatuur, geleidbaarheid en ph meten. Watertemperaturen in beken kunnen variëren van 0 C in de winter tot boven de 30 C in de zomer. Koeler water in een stroom wordt in het algemeen als gezonder beschouwd dan warmer water. Problemen doen zicht meestal voor als veranderingen in temperatuur op dezelfde dag in dezelfde beek worden opgemerkt. Wat voorbeelddata staan vermeld in tabel 1. Tabel 1: Watertemperaturen van geselecteerde rivieren Lokatie Seizoen Temperatuur ( C) Seizoen Temperatuur ( C) Hudson River, Poughkeepsie, NY Winter 5 Summer 25 Mississippi River, Memphis, TN Winter 7 Summer 29 Rio Grande, El Paso, TX Winter 16 Summer 21 Missouri River, Garrison Dam, ND Winter 3 Summer 14 Willamette River, Portland, OR Winter 9 Summer 22 Geleidbaarheidswaardes in meren en rivieren worden meestal gevonden in het gebied van 100 tot 500 µs/cm. In gebieden met hard water of water met een bijzonder hoog zoutgehalte kan de geleidbaarheid oplopen tot 1000 µs/cm. Drinkwater heeft meestal een geleidbaarheid in het µs/cm bereik. Voorbeeldgegevens zijn vermeld in tabel 2. Tabel 2: Geleidbaarheid in geselecteerde rivieren Locatie Seizoen Geleidbaarheid (µs/cm) Seizoen Geleidbaarheid (µs/cm) Hudson River, Poughkeepsie, NY Lente 180 Herfst 238 Mississippi River, Memphis, TN Lente 266 Herfst 440 Rio Grande, El Paso, TX Lente 1020 Herfst 1220 Sacramento River, Keswick, CA Lente 142 Herfst 120 Ohio River, Benwood, WV Lente 600 Herfst 286 Het beste ph-bereik voor de meeste waterorganismen is ph 6,5 tot 8,2. De ph-waarden van beken en meren ligt meestal tussen ph 7 en 8. Hard water heeft vaak ph-waarden tussen 7,5 en 8,5. Bij het uitvoeren van dit experiment kun je ervoor kiezen om de waterkwaliteit te vergelijken op twee of meer punten in dezelfde beek, in twee of meer verschillende beekjes of meren, of in een meer en een beek die erin uitkomt.

2 DOELEN In dit experiment ga je een temperatuursensor gebruiken om de watertemperatuur te meten. een geleidbaarheidsensor gebruiken om de geleidbaarheid van water te meten. een ph-sensor gebruiken om de ph van water te meten. visuele observaties doen op de testlocaties. de waterkwaliteit vergelijken. Computer 22 MATERIALEN Computer Vernier computerinterface Temperatuursensor Geleidbaarheidsensor ph-sensor Kleurloze plastic fles Lange stok met grijper om watermonsters te nemen Figuur 1 Kies een methode Methode 1 moet gebruikt worden bij GO! sensoren of een LabQuest mini-interface met een laptop. Methode 2 moet worden gebruikt bij een LabQuest.

3 PROCEDURE Methode 1: sensoren blijven verbonden met de computer (laptop) Deel I Temperatuur meten 1. Vul de plastic fles met water uit het meer of de beek. Neem het watermonster één meter van de kant af net onder het wateroppervlak. Waarschuwing: neem alle nodige voorzorgsmaatregelen om je veiligheid te garanderen! 2. Meet de temperatuur van het watermonster. a. Sluit de temperatuursensor aan op de computer. b. Start Vernier Logger Pro of Logger Lite en open het bestand 22a Water Field Study- Temp uit de map en-us Middle school with Vernier. c. Houd de temperatuursensor in het watermonster. Noteer de gemeten waarde in de d. Haal de temperatuursensor uit de interface. Deel II ph meten 3. Meet de ph van het watermonster a. Sluit de ph-sensor aan op de computer. b. Open het bestand 22b Water Field Study-pH uit de map en-us Middle school with Vernier. c. Haal de ph-sensor uit zijn opslagflesje. d. Spoel de ph-sensor met het watermonster. e. Steek de ph-sensor in het watermonster. Noteer de gemeten waarde in de f. Spoel de ph-sensor met gedestilleerd water af en steek deze terug in het opslagflesje. g. Haal de ph-sensor uit de interface. Deel III Geleidbaarheid meten 4. Meet de geleidbaarheid van het watermonster. a. Sluit de geleidbaarheidsensor aan op de computer. b. Open het bestand 22c Water Field Study-con uit de map en-us Middle school with Vernier. c. Spoel de geleidbaarheidsensor met het watermonster. d. Steek de geleidbaarheidsensor in het watermonster. Noteer de gemeten waarde in de e. Dep de geleidbaarheidsensor voorzichtig droog met een tissue. 5. Bekijk en noteer de helderheid van het watermonster. 6. Bekijk en noteer andere waarnemingen (met betrekking tot algen, planten, waterdiertjes, dieren, stroomsnelheid, enz.) met betrekking tot de waterkwaliteit op de locatie. 7. Herhaal stap 1-6 op één of meerdere plaatsen.

4 Methode 2: gebruik een LabQuest Deel I Temperatuur meten 1. Vul de plastic fles met water uit het meer of de beek. Haal het watermonster één meter van de kant af net onder het wateroppervlak. Waarschuwing: neem alle nodige voorzorgsmaatregelen om je veiligheid te garanderen! 2. Sluit de temperatuursensor aan op de LabQuest en kies Nieuw uit het menu bestand. 3. Meet de temperatuur van het watermonster. a. Houd de temperatuursensor in het watermonster. b. Beweeg de sensor voorzichtig in het water en let op de waarde van de temperatuur. c. Noteer de gemeten waarde in de d. Haal de temperatuursensor uit de LabQuest. Deel II ph meten 4. Meet de ph van het watermonster a. Sluit de ph-sensor aan op de LabQuest. Kies Nieuw uit het menu bestand. b. Haal de ph-sensor uit zijn opslagflesje. c. Spoel de ph-sensor met het watermonster. d. Steek de ph-sensor in het watermonster. Beweeg de sensor kort heen en weer in het water. e. Noteer de gemeten waarde in de f. Spoel de ph-sensor met gedestilleerd water af en steek deze terug in het opslagflesje. g. Haal de ph-sensor uit de interface. Deel III Geleidbaarheid meten 5. Meet de geleidbaarheid van het watermonster. a. Zet de geleidbaarheidsensor op de µs/cm positie. b. Sluit de geleidbaarheidsensor aan op de LabQuest en kies Nieuw uit het menu bestand. c. Spoel de geleidbaarheidsensor met het watermonster. d. Steek de geleidbaarheidsensor in het watermonster. Noteer de gemeten waarde in de e. Dep de geleidbaarheidsensor voorzichtig droog met een tissue. 6. Bekijk en noteer de helderheid van het watermonster. 7. Bekijk en noteer andere waarnemingen (met betrekking tot algen, planten, waterdiertjes, dieren, stroomsnelheid, enz.) met betrekking tot de waterkwaliteit op de locatie. 8. Herhaal stap 1-6 op één of meerdere plaatsen.

5 GEGEVENS Locatie Temperatuur ( C) Geleidbaarheid (µs/cm) ph Helderheid Andere waarnemingen ANALYSEER DE GEGEVENS 1. Hoe kun je de waterkwaliteit op de verschillende locaties vergelijken? 2. Welke verschillen heb je gevonden? Verklaar de verschillen. 3. Welke overeenkomsten heb je gevonden? Verklaar de overeenkomsten. 4. Op welke locatie was het water het beste? Verklaar waarom deze het beste is. 5. Welke nieuwe ideeën voor het testen van de waterkwaliteit kwamen bij je op terwijl je het experiment aan het uitvoeren was? UITBREIDINGEN 1. Onderzoek de waterkwaliteit op dezelfde plaats op verschillende tijdstippen. 2. Onderzoek het effect van regen of sneeuw op de waterkwaliteit. 3. Onderzoek de waterkwaliteit op plaatsten stroomopwaarts en stroomafwaarts van een afvalwaterzuiveringsinstallatie.

Computer. Relatieve vochtigheid RELATIEVE VOCHTIGHEID

Computer. Relatieve vochtigheid RELATIEVE VOCHTIGHEID RELATIEVE VOCHTIGHEID is een maat voor de hoeveelheid waterdamp in de lucht bij een bepaalde temperatuur vergeleken met de totale hoeveelheid waterdamp die de lucht kan bevatten bij dezelfde temperatuur.

Nadere informatie

SETL dag verslag 11/01/2015. Meer info: www.projectbaselinebelgium.be www.projectbaseline.org http://pbdashboard.apphb.com www.facebook.

SETL dag verslag 11/01/2015. Meer info: www.projectbaselinebelgium.be www.projectbaseline.org http://pbdashboard.apphb.com www.facebook. Meer info: www.projectbaselinebelgium.be www.projectbaseline.org http://pbdashboard.apphb.com www.facebook.com/muisbroek De SETL dag viel samen met de Nieuwjaarsduik van GUE-BE. We hadden een massaal aantal

Nadere informatie

Hoe cool ben jij? Leerdoelen. Wat heb je nodig? Het experiment. Experiment Go Temp. Deel I Meet de temperatuur van je hand

Hoe cool ben jij? Leerdoelen. Wat heb je nodig? Het experiment. Experiment Go Temp. Deel I Meet de temperatuur van je hand Hoe cool ben jij? Is je hand altijd koel? Is hij altijd warm? Wat maakt dat je hand warm of koud is? De temperatuur van je eigen hand is slechts één van de vele voorbeelden van wat je kunt meten met de

Nadere informatie

Invloed van de temperatuur op de werking van pancreaslipase

Invloed van de temperatuur op de werking van pancreaslipase Invloed van de temperatuur op de werking van pancreaslipase Wat ga je onderzoeken? Pancreatine is een enzymextract uit de pancreas. Naast amylase en protease bevat het extract ook pancreaslipase. In het

Nadere informatie

Natuurkunde in het veld

Natuurkunde in het veld Natuurkunde in het veld Voorwoord: Het natuurkundige deel van het vakoverstijgend project Dinkel heeft als titel Natuurkunde in het veld. Hierin gaan jullie een aantal natuurkundige zaken in en aan de

Nadere informatie

Kernvraag: Hoe maken we dingen warmer?

Kernvraag: Hoe maken we dingen warmer? Kernvraag: Hoe maken we dingen warmer? Naam leerling: Groep: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Welke kleur wordt heter? Neem twee stukjes doek, een witte en een zwarte. Houd je ene hand onder het

Nadere informatie

Kernvraag: Kun je je gevoel geloven?

Kernvraag: Kun je je gevoel geloven? Kernvraag: Kun je je gevoel geloven? Naam leerling: Klas: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Gevoelstemperatuur Voor dit onderzoekje heb je drie pannen nodig. Eentje met koud water, een met lauwwarm

Nadere informatie

+31 (0) E:

+31 (0) E: Multifunctionele ph-meter PCE-pHD1 meet ph-waarde, geleidingsvermogen, en optioneel zuurstof en temperatuur / SDgeheugenkaart (tot 16 GB) / waarden worden in Excel-formaat opgeslagen / groot beeldscherm

Nadere informatie

Energie uit drinkwater en afvalwater

Energie uit drinkwater en afvalwater Energie uit drinkwater en afvalwater Inhoud 1. De cyclus van de stedelijke drinkwatervoorziening en afvalwater 2. Installeren van een turbine in het drinkwaternet 2.1. De druk in drinkwaternetten 2.2.

Nadere informatie

aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde

aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde Het klimaat GROEP 3-4 27 45 minuten 1, 42 en 43 De leerling: aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde landklimaat en zeeklimaat blauwe kleurpotloden Zorg voor de activiteit De

Nadere informatie

- Instelbare meetfrequentie - Gemakkelijk te bedienen - Stevige behuizing

- Instelbare meetfrequentie - Gemakkelijk te bedienen - Stevige behuizing Multifunctionele ph-meter PCE-pHD1 meet ph-waarde, geleidingsvermogen, zuurstof en temperatuur / SDgeheugenkaart (tot 16 GB) / waarden worden in Excel-formaat opgeslagen / groot beeldscherm / RS-232-interface

Nadere informatie

Chemisch wateronderzoek 1. klimaatstad. water leeft 2. Abio. klimaatstad

Chemisch wateronderzoek 1. klimaatstad. water leeft 2. Abio. klimaatstad Chemisch wateronderzoek 1 water leeft 2 Abio Chemisch wateronderzoek 2 Chemisch wateronderzoek 3 WATER LEEFT Chemisch wateronderzoek Een goede waterkwaliteit is van groot belang voor het leven van waterdieren

Nadere informatie

Opdrachtenboekje. Waterkant

Opdrachtenboekje. Waterkant enboekje Dit boekje is van Naam:... School:... Groep:... Waterkant - 1 - Dit heb je nodig Lichtgrensmeter 2 loeppotjes aquariumbakje plastic lepel of klein schepnetje groot schepnet zoekkaart waterdiertjes

Nadere informatie

Een neutralisatiereactie volgen (leerlingenversie)

Een neutralisatiereactie volgen (leerlingenversie) 1 Oriënteren Een neutralisatiereactie volgen (leerlingenversie) Onderzoeksvraag - hypothese Hoe kun je experimenteel een neutralisatiereactie waarnemen? 2 Voorbereiden 2.1 Achtergrondinformatie Je onderzoekt

Nadere informatie

ONDERZOEK NAAR DE WATERKWALITEIT

ONDERZOEK NAAR DE WATERKWALITEIT ONDERZOEK NAAR DE WATERKWALITEIT Naam: Klas: Datum: 1 Situering van het biotoop Plaats: Type water: vijver / meer / ven / moeras/ rivier / kanaal / poel / beek / sloot / bron Omgeving: woonkern / landbouwgebied

Nadere informatie

PRACTICUM SPIERKRACHT EN TEMPERATUUR

PRACTICUM SPIERKRACHT EN TEMPERATUUR LESKIST SPORT EN BEWEGING PRACTICUM SPIERKRACHT EN TEMPERATUUR De meeste sporters zorgen voor een goede warming-up voordat ze beginnen met hun training. Hierdoor neemt de doorbloeding van de spieren toe

Nadere informatie

Een midden- en bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem najaar 2015

Een midden- en bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem najaar 2015 Een midden- en bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem najaar 2015 Doelgroep: Midden- en bovenbouw basisonderwijs: groep 5-8 Jaargetijde: Herfst, winter, lente en een stukje zomer. Plaats:

Nadere informatie

Zon, aarde en maan. Expertgroep 3: De seizoenen. Naam leerling:... Leden expertgroep:...

Zon, aarde en maan. Expertgroep 3: De seizoenen. Naam leerling:... Leden expertgroep:... Expertgroep 3: De seizoenen Naam leerling:.... Leden expertgroep:... Voorbereiding Lente, zomer, herfst en winter zijn seizoenen met elk hun eigen karakter. Jullie gaan onderzoeken hoe het komt dat we

Nadere informatie

Wanda Guedens en Monique Reynders. Universiteit Hasselt, België

Wanda Guedens en Monique Reynders. Universiteit Hasselt, België Wanda Guedens en Monique Reynders Universiteit Hasselt, België Van chemisch experiment tot wiskundig model Hoe chemie en wiskunde elkaars maatje worden Data-analyse komt neer op het zoeken naar onderlinge

Nadere informatie

Beknopte handleiding SQ Vieuw software

Beknopte handleiding SQ Vieuw software Beknopte handleiding SQ Vieuw software Het startscherm met de verschillende opties: - Logger Set-up : het programmeren van de datalogger naar een gewenste configuratie - Download Data: het halen van data

Nadere informatie

Werkblad Waterrapport 1 - Kleur van het water

Werkblad Waterrapport 1 - Kleur van het water Werkblad Waterrapport - Kleur van het water Water in sloten, plassen, meren en rivieren kan allerlei verschillende kleuren hebben door de stoffen die erin opgelost zijn. Meestal betekent helder en lichtgekleurd

Nadere informatie

Les 5: Factoren van weer en klimaat

Les 5: Factoren van weer en klimaat Les 5: Factoren van weer en klimaat 1 De stand van de zon 1.1 seizoen Zoek de januari- en julitemperatuur van de volgende steden op. AW weerstation (plaats) temperatuur januari temperatuur juli Stockholm...

Nadere informatie

Kernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen?

Kernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen? Kernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen? Naam leerling: Klas: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Hoe stroomt warmte? 1. Wat gebeurt er met de temperatuur in een verwarmde kamer wanneer je het

Nadere informatie

werken met water - waterbladen

werken met water - waterbladen werken met water - waterbladen inhoud inhoud VVaterblad 1 Waterblad 2 Waterblad 3 Waterblad 4 Waterblad 5 Waterblad 6 Waterblad 7 Een boot laden De stevigheid van het wateroppervlak Een gat in de waterleiding

Nadere informatie

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:

Nadere informatie

Biotoopstudie THEMA 7

Biotoopstudie THEMA 7 THEMA 7 Biotoopstudie In dit thema ga je op ontdekking in een biotoop. Door waarnemingen zoek je naar biotische factoren. Door metingen bepaal je enkele abiotische factoren van de lucht en de bodem. Je

Nadere informatie

Prof. dr. W. Guedens Lic. M. Reynders

Prof. dr. W. Guedens Lic. M. Reynders Prof. dr. W. Guedens Lic. M. Reynders 2007 Universiteit Hasselt Chemie Inhoud INTRODUCTIE 1 De reactie van citroenzuur en natriumwaterstofcarbonaat 1 De reactie van magnesium en waterstofchloride 1 TEMPERATUURMETINGEN

Nadere informatie

Een database gebruiken

Een database gebruiken Een database gebruiken In een vorige handleiding heb ik laten zien hoe je met Scratch soortgelijke gegevens kunt opslaan in een lijst om deze op een later moment weer op te halen. Als voorbeeld las ik

Nadere informatie

Geleidbaarheidsensor 0382

Geleidbaarheidsensor 0382 Geleidbaarheidsensor 0382 Gebruikershandleiding CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl Figuur 1. Geleidbaarheidsensor 0382 CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl

Nadere informatie

Een basisschool project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2012

Een basisschool project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2012 Een basisschool project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2012 Doelgroep: Midden- en Bovenbouw Basisonderwijs: groep 5-8 jaargetijde: Voorjaar, zomer, herfst plaats: Bij school, in een park, in een

Nadere informatie

Longvolumes en capaciteit

Longvolumes en capaciteit Longvolumes en capaciteit Meten van het longvolume is een instrument om de functie van de longen te controleren en onderzoek bij longziekten te doen. De ademhalingscyclus begint bij het uitzetten van de

Nadere informatie

de lente het voorjaar de dag de nacht de wind

de lente het voorjaar de dag de nacht de wind Werkbladen bij thema de seizoenen: dag 1 Naam:................. 1. Lezen en overschrijven: de lente het voorjaar de dag de nacht. de wind LOWAN-vo startpakket NT2 Werkbladen thema 8 Pagina 1 2. Invullen:

Nadere informatie

Draadloze registratie en alarmering

Draadloze registratie en alarmering Draadloze registratie en alarmering www.re5al.nl Draadloze (temperatuur)registratie IceSpy Notion Pro is de opvolger van het succesvolle System5 en maakt gebruik van de nieuwste draadloze technieken. Niet

Nadere informatie

Meting ter plaatse van temperatuur, ph, elektrische geleidbaarheid, opgeloste zuurstof, vrije chloor en gebonden chloor

Meting ter plaatse van temperatuur, ph, elektrische geleidbaarheid, opgeloste zuurstof, vrije chloor en gebonden chloor Compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water Meting ter plaatse van temperatuur, ph, elektrische geleidbaarheid, opgeloste zuurstof, vrije chloor en gebonden chloor Versie november 2013

Nadere informatie

2. Factoren onderzoeken die invloed hebben op het vermogen van de zonnecellen

2. Factoren onderzoeken die invloed hebben op het vermogen van de zonnecellen Experiment 2 2. Factoren onderzoeken die invloed hebben op het vermogen van de zonnecellen Inleiding In deze experimentenreeks ga je onderzoeken welke factoren een effect hebben op het geleverde vermogen

Nadere informatie

PRACTICUM PIEKKRACHT EN DUURKRACHT

PRACTICUM PIEKKRACHT EN DUURKRACHT LESKIST SPORT EN BEWEGING PRACTICUM PIEKKRACHT EN DUURKRACHT Hoe harder je je spieren aanspant, hoe sneller ze moe worden. Een beweging waarbij je spieren minder hard hoeven werken hou je over het algemeen

Nadere informatie

Leskist groene energie Pagina 11

Leskist groene energie Pagina 11 Leskist groene energie Pagina 11 Bouw een windmolen; en die moet zo hard mogelijk draaien. Omdat de ene plek op aarde warmer is dan de andere waait het altijd wel. Die wind kan een molen doen draaien.

Nadere informatie

PACCO-PARAMETERS DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR. PaccoParameters

PACCO-PARAMETERS DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR.   PaccoParameters PACCO-PARAMETERS PH DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR PH De ph geeft de zuurtegraad van het water weer. Ze varieert doorgaans op een schaal

Nadere informatie

Werkblad. LES 9: Ouders. www.gavoorgezond.nl GROEP 1-2. Bijlage 1. Rood actief inspannen/ sporten. Oranje middelmatig inspannen.

Werkblad. LES 9: Ouders. www.gavoorgezond.nl GROEP 1-2. Bijlage 1. Rood actief inspannen/ sporten. Oranje middelmatig inspannen. Werkblad GROEP 1-2 Bijlage 1 Rood actief inspannen/ sporten Oranje middelmatig inspannen Rust Werkblad GROEP 1-2, vervolg Bijlage 2 Dagen van de week Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag

Nadere informatie

o Heuvelachtig o Platteland o Boven zeeniveau o Plat o Stad o Onder zeeniveau

o Heuvelachtig o Platteland o Boven zeeniveau o Plat o Stad o Onder zeeniveau Vragenlijst overstromingen Deze vragen zijn niet bedoeld als een test. Je krijgt er geen cijfer voor. 0. Waar woon je?. In welke klas zit je?... 1. Hoe zou je het gebied waarin je woont omschrijven? (kies

Nadere informatie

SPREEKBEURT KOI VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n

SPREEKBEURT KOI VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT KOI l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KOI BIJ ELKAAR GEZOCHT.

Nadere informatie

Eenvoudig een backup van je bestanden maken. G.v.Eijndhoven (7-11-2013) www.gerritentiny.nl

Eenvoudig een backup van je bestanden maken. G.v.Eijndhoven (7-11-2013) www.gerritentiny.nl Eenvoudig een backup van je bestanden maken. G.v.Eijndhoven (7-11-2013) www.gerritentiny.nl Voorwoord... 2 Allway Sync... 2 FreeFileSync... 2 Uitleg Allway Sync.... 3 Wat heb je nodig?... 3 De extra harde

Nadere informatie

PRACTICUM HET LICHAAM VOOR EN NA INSPANNING

PRACTICUM HET LICHAAM VOOR EN NA INSPANNING LESKIST SPORT EN BEWEGING PRACTICUM HET LICHAAM VOOR EN NA INSPANNING Als je sport ga je sneller ademhalen. Je begint te zweten en je hartslag gaat omhoog. Kortom, bij treden er allerlei veranderingen

Nadere informatie

ClimateBooster Convector Pro Handleiding

ClimateBooster Convector Pro Handleiding ClimateBooster Convector Pro Handleiding Meer comfort met minder energie. Inleiding Energie besparen Met de ClimateBooster convector Pro kunt u de aanvoertemperatuur van uw verwarmingsinstallatie verlagen

Nadere informatie

Handleiding voor demonstratie multimeter

Handleiding voor demonstratie multimeter Handleiding voor demonstratie multimeter 24.06.18 3867.70 Omschrijving: Deze demonstratie multimeter is special ontworpen voor educatieve doeleinden en kan de volgende eenheden meten: spanning, stroom.

Nadere informatie

1. Wat is de temperatuur vandaag? Deze les levert een bijdrage aan kerndoel 1: de leerlingen leren hoeveelheidsbegrippen gebruiken en herkennen.

1. Wat is de temperatuur vandaag? Deze les levert een bijdrage aan kerndoel 1: de leerlingen leren hoeveelheidsbegrippen gebruiken en herkennen. 1. Wat is de temperatuur vandaag? Leeftijdsgroep Kerndoel Ongeveer 12-16 jaar Deze les levert een bijdrage aan kerndoel 1: de leerlingen leren hoeveelheidsbegrippen gebruiken en herkennen. En aan kerndoel

Nadere informatie

Minipret.nl Lente Werkboekje Groep 5-6

Minipret.nl Lente Werkboekje Groep 5-6 Minipret.nl Lente Werkboekje Groep 5-6 Naam: Groep: Woordzoeker Zoek de woorden en streep ze door! lente voorjaar kikkerdril bloemen vogels maart april mei vlinders groeien kikkers lammetjes rups wandelen

Nadere informatie

Introductie dataloggen voor natuurkunde. Dataloggen met LabQuest en computer

Introductie dataloggen voor natuurkunde. Dataloggen met LabQuest en computer Introductie dataloggen voor natuurkunde Dataloggen met LabQuest en computer Introductie Er zijn twee essentiële elementen in een datalogging systeem 1. Een sensor voor interactie met de omgeving of met

Nadere informatie

Nederland Waterland Basisonderwijs

Nederland Waterland Basisonderwijs Nederland Waterland Basisonderwijs Introductie Nederland is een land vol met water. Water in rivieren en meren. De zee klotst tegen onze duinen. En de zachte bodem van Nederland zit ook vol met water.

Nadere informatie

7,5. Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. paragraaf 2. klimaten wereldwijd.

7,5. Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. paragraaf 2. klimaten wereldwijd. Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april 2017 7,5 15 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand paragraaf 2 klimaten wereldwijd breedteligging: de afstand van een plaats tot de evenaar in

Nadere informatie

Ga je mee op watersafari?

Ga je mee op watersafari? Informatie en reserveringen voor het Nationaal Park Weerribben-Wieden: www.np-weerribbenwieden.nl Beulakerpad 1 8326 AH Sint Jansklooster t 0527-246196 / 06-12890380 e n.vanderlaan@ivn.nl Ga je mee op

Nadere informatie

VLOEISTOFSTROOMSENSOR 0387I GEBRUIKERSHANDLEIDING

VLOEISTOFSTROOMSENSOR 0387I GEBRUIKERSHANDLEIDING VLOEISTOFSTROOMSENSOR 0387I GEBRUIKERSHANDLEIDING CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl Beschrijving De Vloeistofstroomsensor 0387i meet de snelheid van stromend water. De sensor

Nadere informatie

WATERKWALITEIT IN HET BEATRIXPARK

WATERKWALITEIT IN HET BEATRIXPARK Klas: Groep: Vijver: namen van de groepsleden 1 2 3 4 5 Opdracht: WATERKWALITEIT IN HET BEATRIXPARK Je gaat in het Beatrixpark de waterkwaliteit bepalen van 1 of meerdere vijvers. Die kwaliteit zal niet

Nadere informatie

Experimenten KIT. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas:

Experimenten KIT. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas: Experimenten werkboekje KIT Dokter in de wetenschap: Klas: 1 Licht/zon Zonnebaden in het licht Zonlicht is heel belangrijk voor planten. Als een plant enkele dagen geen of onvoldoende licht krijgt, begint

Nadere informatie

Sensoren bereik. Display status

Sensoren bereik. Display status Algemeen installatiediagram LED Digitale display Display Hoofdunit Bij het achteruit rijden zal het display weergeven: 1.5m Veilig Groen 1.3-1.4m Veilig Groen 1.0-1.2m Veilig Groen 0.7-0.9m Alarm Geel

Nadere informatie

Bronnen. Meer info. Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas:

Bronnen. Meer info. Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas: Bronnen - Het grote experimenteerboek, uitgeverij Deltas, 2003 - Aan de slag met Findus, uitgeverij Davidsfonds/Infodok, 2000 - Grasspriet Themadossier 4 Tuinbouw, Plattelandsklassen vzw Meer info Telefoon:

Nadere informatie

- Indicatie batterij status - Het LCD scherm van de multimeter heeft achtergrondverlichting en staafdiagram - Multimeter met intern geheugen (32.

- Indicatie batterij status - Het LCD scherm van de multimeter heeft achtergrondverlichting en staafdiagram - Multimeter met intern geheugen (32. Handheld Multimeter PCE-DM 22 Handmatige TRUE RMS data logger multimeter met meerdere meetfuncties, geheugen / data logger, RS-232 interface en software standaarden: IEC 1010 1000 V CAT III Deze handmatige

Nadere informatie

Koreaanse ICT geleidt water van regen tot kraan

Koreaanse ICT geleidt water van regen tot kraan Innovatie Attaché Seoel Peter Wijlhuizen, mei 2014, meer informatie: pw@nost-korea.com Koreaanse ICT geleidt water van regen tot kraan Inleiding Met bijna twee maal zoveel neerslag als Nederlands, lijkt

Nadere informatie

WATER LEEFT Chemisch wateronderzoek

WATER LEEFT Chemisch wateronderzoek Chemisch wateronderzoek 1 WATER LEEFT Chemisch wateronderzoek Een goede waterkwaliteit is van groot belang voor het leven van waterdieren en waterplanten. Biologisch leven in het water is afhankelijk van

Nadere informatie

ZOUTGEHALTESENSOR BT78i

ZOUTGEHALTESENSOR BT78i ZOUTGEHALTESENSOR BT78i GEBRUIKERSHANDLEIDING CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl Korte beschrijving De Zoutgehaltesensor BT78i meet het zoutgehalte in een oplossing in het

Nadere informatie

inhoud 1. Dieren op reis 2. Waarom dieren reizen 3. Op zoek naar eten 4. Op zoek naar een broedplek 5. Weg uit de kou 6. Filmpje Pluskaarten Bronnen

inhoud 1. Dieren op reis 2. Waarom dieren reizen 3. Op zoek naar eten 4. Op zoek naar een broedplek 5. Weg uit de kou 6. Filmpje Pluskaarten Bronnen Dieren op reis inhoud 1. Dieren op reis 3. Waarom dieren reizen 4 3. Op zoek naar eten 5 4. Op zoek naar een broedplek 9 5. Weg uit de kou 13 6. Filmpje 14 Pluskaarten 15 Bronnen 17 Colofon en voorwaarden

Nadere informatie

Een stof heeft altijd stofeigenschappen. Door hier gebruik van te maken, kun je stoffen makkelijk scheiden.

Een stof heeft altijd stofeigenschappen. Door hier gebruik van te maken, kun je stoffen makkelijk scheiden. Stoffen scheiden Schrijf bij elke proef steeds je waarnemingen in je schrift. Bij het doen van experimenten is het belangrijk dat je goed opschrijft wat je hebt gedaan, zodat andere mensen jouw experiment

Nadere informatie

Draadloze registratie en alarmering

Draadloze registratie en alarmering Draadloze registratie en alarmering www.re5al.nl Draadloze (temperatuur)registratie IceSpy Notion Pro is de opvolger van het succesvolle System5 en maakt gebruik van de nieuwste draadloze technieken. Niet

Nadere informatie

Een project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2009

Een project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2009 Een project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2009 Doelgroep: groepen 4 t/m 8 Plaats: een goed bereikbare plek aan stilstaand of stromend water (zie kaartje). Doel: Ontdekken dat er zich een interessante

Nadere informatie

Deel 1: Elektrische arbeid en stroomsterkte

Deel 1: Elektrische arbeid en stroomsterkte Elektrische stroom is een werkman Elke dag maken we gebruik van elektriciteit. Door elektriciteit kan een lamp branden, kan de tv beelden leveren, Elektriciteit is een belangrijke werkman geworden in ons

Nadere informatie

TI-nspire workshop. Woudschoten conferentie Natuurkunde 10 december Peter Duifhuis. Joep Jongen. Floor Pull ter Gunne

TI-nspire workshop. Woudschoten conferentie Natuurkunde 10 december Peter Duifhuis. Joep Jongen. Floor Pull ter Gunne TI-nspire workshop Woudschoten conferentie Natuurkunde 10 december 2010 Peter Duifhuis Joep Jongen Floor Pull ter Gunne Pagina 2 Workshop TI-nspire Hogeschool Utrecht Inhoud Inhoud... 3 Inleiding... 4

Nadere informatie

Lesbrief Hellingproef

Lesbrief Hellingproef Lesbrief Hellingproef Korte beschrijving van een kant en klare praktische opdracht. Op het Comenius College (Hilversum) wordt met succes een zelfgemaakte rail gebruikt om een verband te vinden tussen de

Nadere informatie

Lader rol reiniging FS 2000 / FS 3000 series

Lader rol reiniging FS 2000 / FS 3000 series Lader rol reiniging FS 2000 / FS 3000 series Inhoudsopgave Uw machine handmatig reinigen pagina 3 Storingen & oplossingen pagina 13 1. Schakel de machine uit. 2. Open beide kleppen aan de voorzijde. 3.

Nadere informatie

Veranderend weer en klimaatverandering

Veranderend weer en klimaatverandering Veranderend weer en klimaatverandering Mensen reageren op het weer. Trek je een T-shirt aan of wordt het een trui? Ga je met de tram omdat het regent, of neem je de fiets omdat het toch droog blijft? Is

Nadere informatie

Kijken naar Kinderen. Ed van den Berg, STAIJ Excellentiegroep, 31/10/2011

Kijken naar Kinderen. Ed van den Berg, STAIJ Excellentiegroep, 31/10/2011 Kijken naar Kinderen Ed van den Berg, STAIJ Excellentiegroep, 31/10/2011 Dit verslagje bevat enkele kijkwijzers om naar kinderen te kijken bij onderzoekend leren en hun vooruitgang te volgen. Onderwijs

Nadere informatie

{button Installeer Zelfstudie Bestanden, execfile(seedatauk.exe,tutorial.ctb;tutorial nn.see)}

{button Installeer Zelfstudie Bestanden, execfile(seedatauk.exe,tutorial.ctb;tutorial nn.see)} Kringnet Vereffening Deze zelfstudie maakt gebruik van de module Vereffening. Opmerking: Deze zelfstudie kan niet worden uitgevoerd met LISCAD Lite. Doelstelling Het doel van deze zelfstudie is om te laten

Nadere informatie

Onder moeders paraplu Door Helga Gehre

Onder moeders paraplu Door Helga Gehre Onder moeders paraplu Door Helga Gehre Doelgroep Niet-gealfabetiseerde cursisten vanaf module drie. Ook voor hogere modules en voor gealfabetiseerden is deze les geschikt. Doelstellingen Een cursist kan

Nadere informatie

Water Tester. Bestnr.: 10 14 86. Omwille van het milieu 100% recyclingpapier

Water Tester. Bestnr.: 10 14 86. Omwille van het milieu 100% recyclingpapier G E B R U I K S A A N W I J Z I N G Bestnr.: 10 14 86 Water Tester Omwille van het milieu 100% recyclingpapier Impressum Alle rechten, ook vertalingen, voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

Lespakket Zomerzon. Instructieblad groep 5 & 8. Inhoud pakket - Achtergrondinformatie. Lessuggesties:

Lespakket Zomerzon. Instructieblad groep 5 & 8. Inhoud pakket - Achtergrondinformatie. Lessuggesties: Lespakket Zomerzon Instructieblad groep 5 & 8 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie - Instructieblad groep 5 & 8 - Materialen van het pakket * Stuk karton * 4 potjes * Tuinkerszaden * Potgrond * 6 kievitsbonen

Nadere informatie

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : September 2007.

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : September 2007. Drema Waterbehandeling BV Daltonstraat 16 3316 GD Dordrecht The Netherlands Tel: 0031 78 618 40 11 Fax:0031 78 618 77 80 www.drema.nl Onderzoek blauwalgen De Gouden Ham Rapportage : September 2007. Ten

Nadere informatie

Winterslaap. Met filmpjes, werkblad en puzzels. groep 5/6. uitgave januari 2013

Winterslaap. Met filmpjes, werkblad en puzzels. groep 5/6. uitgave januari 2013 uitgave januari 2013 Winterslaap Met filmpjes, werkblad en puzzels groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers

Nadere informatie

Bouw je eigen serre!

Bouw je eigen serre! Bouw je eigen serre! Activeer Denk na over wat planten nodig hebben om te overleven. Maak een lijst en onderstreep die elementen die je het belangrijkst vindt. Onderzoek Vergelijk je antwoorden met die

Nadere informatie

TECHNISCHE HULPBRON Remote Banner Control

TECHNISCHE HULPBRON Remote Banner Control TECHNISCHE HULPBRON Remote Banner Control Laat marketing zelf logo s, banners en grafische afbeeldingen bijwerken. www.exclaimer.nl Remote Banner Control Met deze functie Dynamic Content (Dynamische inhoud)

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing Mini Salt

Gebruiksaanwijzing Mini Salt Gebruiksaanwijzing Mini Salt Informatie Elektrolyse apparaat Schrijf uw type van het elektrolyse apparaat in deze sheet Dit is belangrijk als u later vragen heeft over de werking van dit apparaat. Model

Nadere informatie

HANDLEIDING IRRIVIEW INHOUD

HANDLEIDING IRRIVIEW INHOUD Versie 1.2 HANDLEIDING IRRIVIEW INHOUD Handleiding irrigatie regeling MT-Micro... 3 1. Instellen:... 3 2. Ondergrens instellen accuspanning:... 3 3. Instellen Vlotter laag contact :... 3 4. Instellen Alarm

Nadere informatie

Experiment: massadichtheid

Experiment: massadichtheid Inleiding In deze workshop willen we aan de hand van een praktijkvoorbeeld voor de lessen fysica in het derde jaar aangeven hoe de TI-83 plus een handig hulpmiddel kan zijn bij het verwerken van meetresultaten.

Nadere informatie

vooronderzoek opdracht 1 In afbeelding hiernaast is een tak in de winter afgebeeld.

vooronderzoek opdracht 1 In afbeelding hiernaast is een tak in de winter afgebeeld. uitlopende knoppen b i o d o e n.n l > biologie / mens en natuur / landbouw > bloemen en planten > bouw van planten oriëntatie opdracht 2 Om een geschikte boom, heester of struik te vinden, kunnen vooraf

Nadere informatie

Handleiding HBO GO V.2

Handleiding HBO GO V.2 Handleiding HBO GO V.2 Inhoudsopgave: Inhoudsopgave 2 Ophalen HBO GO Ipad applicatie in de App Store. 3 Ophalen HBO GO Android Tablet applicatie in de Google Play Store.. 4 HBO GO Registreren en Inloggen..

Nadere informatie

Datalogging. Introductie

Datalogging. Introductie Introductie Datalogging omvat het verzamelen, opslaan en analyseren van data. Datalogging systemen zullen gewoonlijk gedurende een bepaald tijdsbestek een gebeurtenis of proces bewaken met behulp van sensors

Nadere informatie

Bijen Monitor. Figure 1. De computer die de sensoren bedient

Bijen Monitor. Figure 1. De computer die de sensoren bedient Bijen Monitor Hoe hoog is de temperatuur in een bijenkast en buiten de kast? Hoe hoog is de luchtvochtigheid in een bijenkast? Hoe zwaar wordt een bijenkast als de bijen honing gaan aanmaken of juist als

Nadere informatie

Kernvraag: Hoe kun je dingen warm houden?

Kernvraag: Hoe kun je dingen warm houden? Kernvraag: Hoe kun je dingen warm houden? Naam leerling: Klas: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Hoe kun je dingen warm maken 1. Stel je voor dat je de temperatuursensor zo warm mogelijk moet maken

Nadere informatie

Het gebruik van sensoren en TI-Nspire in de lessen chemie

Het gebruik van sensoren en TI-Nspire in de lessen chemie Het gebruik van sensoren en TI-Nspire in de lessen chemie Olivier Douvere T3 Vlaanderen 19-10-2011 Inhoud Introductie tot verzamelen van gegevens met TI Nspire...3 Verdamping en intermoleculaire krachtwerking...9

Nadere informatie

Woordenschat - memory Taal Actief groep 4 Thema 3 Les 1

Woordenschat - memory Taal Actief groep 4 Thema 3 Les 1 Woordenschat - memory Taal Actief groep 4 Thema 3 Les 1 de berg Is een hoog stuk land. Soms ligt er sneeuw bovenop. de top Het hoogste stukje van de berg. Hoger kun je niet klimmen. de beek Dit is een

Nadere informatie

BOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:...

BOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:... BOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:..................... INLEIDING Dit werkboek hoort bij de website Boer in de buurt (www.boerindebuurt.nl). Op deze website vind je filmpjes, illustraties en opdrachten

Nadere informatie

Water. Workshop ph van de planeet READER

Water. Workshop ph van de planeet READER READER aankondiging programma kwaliteit van water wat is ph materialen ph-meting met bromothymolblauw ph-meting met m-cresolpaars analyse Begeleiding De inhoudelijke presentatie van de workshop ph van

Nadere informatie

Les 1. de top. De berg. Het dal. De beek

Les 1. de top. De berg. Het dal. De beek Les 1 De beek: De berg: De top: Het dal: De kust: De duin: Het zand: De woestijn: Het oerwoud: Een beek is een smal riviertje. Een beek is niet diep. Een beek stroomt van de berg af naar beneden. Een berg

Nadere informatie

Voorbereiding post 1. De kringloop van het water Groep 6-7-8

Voorbereiding post 1. De kringloop van het water Groep 6-7-8 Voorbereiding post 1 De kringloop van het water Groep 6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 1: De kringloop van het water, voor groep 6, 7 en 8. Inhoud: Algemeen

Nadere informatie

Ejercicios para EL EXAMEN ORAL

Ejercicios para EL EXAMEN ORAL Ejercicios para EL EXAMEN ORAL EL EXAMEN ORAL Over al deze onderdelen moet je zo uitgebreid mogelijk iets kunnen vertellen. Wat je hier vindt is het minimum van wat je moet kunnen. Leer vooral de woorden!

Nadere informatie

Prof. dr. W. Guedens Lic. M. Reynders

Prof. dr. W. Guedens Lic. M. Reynders Prof. dr. W. Guedens Lic. M. Reynders 2007 Universiteit Hasselt Chemie Inhoud INTRODUCTIE 1 Titratie van een onbekend diprotisch zuur met een bekende NaOH oplossing 1 PH METINGEN MET CBL2 EN DATAMATE 2

Nadere informatie

Intermoleculaire krachten (leerlingenversie)

Intermoleculaire krachten (leerlingenversie) 1 Oriënteren Onderzoeksvraag - hypothese Intermoleculaire krachten (leerlingenversie) Hoe kun je de invloed van intermoleculaire krachten op fysische eigenschappen van stoffen nagaan en voorspellen? 2

Nadere informatie

PRACTICUM SPRINGEN, KRACHT EN VERSNELLING

PRACTICUM SPRINGEN, KRACHT EN VERSNELLING LESKIST SPORT EN BEWEGING PRACTICUM SPRINGEN, KRACHT EN VERSNELLING Om hoog te kunnen springen moet je je met flinke kracht tegen de grond afzetten. Bovenin de lucht hang je heel even stil voordat je weer

Nadere informatie

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : Augustus 2007.

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : Augustus 2007. Drema Waterbehandeling BV Daltonstraat 16 3316 GD Dordrecht The Netherlands Tel: 0031 78 618 40 11 Fax:0031 78 618 77 80 www.drema.nl Onderzoek blauwalgen De Gouden Ham Rapportage : Augustus 2007. Ten

Nadere informatie

Zaadbommen maken. dan langzaam water toe. Totdat het mengsel aan elkaar blijft plakken. Maak het niet te nat! Wat heb je nodig voor 10 zaadbommen?

Zaadbommen maken. dan langzaam water toe. Totdat het mengsel aan elkaar blijft plakken. Maak het niet te nat! Wat heb je nodig voor 10 zaadbommen? Lente Wat heb je nodig voor 10 zaadbommen? 8 eetlepels droge natuurlijke klei (bentoniet voor als je binnenkort wilt gooien, rode klei als je ze wilt bewaren) 10 eetlepels potgrond, eventueel met wat compost

Nadere informatie

Nadere informatie. Weersverwachting

Nadere informatie. Weersverwachting Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 16 mei 2011 Nummer 2011-06 Droogtesituatie verandert weinig, ondanks regen De wateraanvoer van de Rijn

Nadere informatie

1 Kun je aan planten zien wat je aan moet?

1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? 1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? Hoofdstuk 1 Les 1 Zoek het op Bij de evenaar staat de zon hoog. Het is er warm en daardoor verdampt het water. Die warme damp stijgt op en koelt af: dan gaat

Nadere informatie