Accountantsverslag Gemeente Achtkarspelen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Accountantsverslag 2013. Gemeente Achtkarspelen"

Transcriptie

1 Accountantsverslag 2013 (concept) Gemeente Achtkarspelen Accountantsverslag 2013 voor Gemeente Achtkarspelen 23 mei 2014

2 Gemeente Achtkarspelen t.a.v. de griffier, de heer R. van der Heide Postbus ZV Buitenpost 23 mei 2014 Referentie: Geachte raadsleden, Concept-accountantsverslag met betrekking tot de controle van de jaarrekening 2013 Met genoegen presenteren wij u ons accountantsverslag met betrekking tot de controle van de jaarrekening 2013 van gemeente Achtkarspelen. Onze controle is uitgevoerd conform onze opdrachtbevestiging van 5 november Dit verslag gaat in op de belangrijkste bevindingen uit onze controle van de jaarrekening van gemeente Achtkarspelen. Deze bevindingen zijn besproken met de ambtelijke organisatie op 13 mei Ons accountantsverslag bestaat uit vier delen. In deel 1 geven wij u een overzicht van onze belangrijkste kernboodschappen. In deel 2 worden de belangrijkste waarnemingen besproken die zijn voortgekomen uit onze controle. In deel 3 geven wij onze visie over de kwaliteit van uw interne beheersing. Deel 4 geeft een overzicht van de ontwikkelingen die naar onze mening in de toekomst voor gemeente Achtkarspelen relevant zullen worden. Graag willen we de inhoud van dit verslag bespreken tijdens de vergadering van de controlecommissie op 28 mei as. Mocht u in de tussentijd vragen hebben, dan kunt u uiteraard contact met ons opnemen. Wij willen graag van deze gelegenheid gebruikmaken om de medewerkers van de gemeente te bedanken voor de medewerking die we ervaren hebben tijdens onze werkzaamheden. Met vriendelijke groet, PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. C.R. Alserda AA PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Badweg 2, 8934 AA Leeuwarden, Postbus 321, 8901 BC Leeuwarden T: , F: , PwC is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Compliance Services B.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Pensions, Actuarial & Insurance Services B.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK ) en andere vennootschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op leveringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toepassing. Op treft u meer informatie over deze vennootschappen, waaronder deze algemene (inkoop)voorwaarden die ook zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam.

3 Managementsamenvatting 1. Onze belangrijkste kernboodschappen 2. Belangrijkste controlebevindingen 2.1. Controleverschillen, toepassing waarderingsgrondslagen en toelichtingen 2.2. Beoordeling van de kwaliteit van door het college gemaakte schattingen bij het opstellen van de jaarrekening 2.3. Belangrijke risico s zijn onderkend binnen uw grondexploitaties 2.4. De overige jaarrekeningposten nader bekeken 2.5. Uw jaarstukken geven voldoende inzicht 2.6. De financiële positie van gemeente Achtkarspelen kent een aantal aandachtspunten 3. Uw interne beheersing is van een voldoende niveau 3.1. Belangrijkste opmerkingen rondom de interne beheersing 3.2. Er zijn geen relevante tekortkomingen ten aanzien van uw IT-omgeving; wel enkele aanbevelingen 3.3 Dekking en reikwijdte van de accountantscontrole is voldoende 3.4 Fraude, fouten en niet-naleving van wet- en regelgeving 3.5 Onze onafhankelijkheid en verder 4.1. Relevante ontwikkelingen in het BBV 4.2. Wet Markt en Overheid vanaf juli 2014 van kracht 4.3. Gemeente Achtkarspelen krijgt in 2016 te maken met nieuwe regelgeving met forse impact op vennootschapsbelastingplicht Ons accountantsverslag is uitsluitend opgesteld voor gebruik door de Raad en het college van burgemeester en wethouders van gemeente Achtkarspelen. U mag dit verslag zonder onze toestemming vooraf, niet aan derden verstrekken. Als gevolg hiervan accepteren wij geen aansprakelijkheid of verantwoordelijkheid tegenover enige andere persoon die dit verslag in handen of ter inzage krijgt.

4 1. Onze belangrijkste kernboodschappen PwC Pagina 4 van 30

5 1. Wij hebben onze controle nagenoeg afgerond en wij hebben de intentie om een goedkeurende controleverklaring te verstrekken op de aspecten rechtmatigheid en getrouwheid. 2. De grondexploitaties vormen een groot aandeel (15%) van uw balanstotaal. Wij merken het volgende op: Dit jaar zijn de grondexploitaties geactualiseerd. Hierbij zijn belangrijke keuzes gemaakt die hebben geleid tot het vormen van een aanvullende verliesvoorziening van Programmering, fasering en omvang van de verkopen blijven belangrijke onzekerheden. Het college onderkent dit en heeft de fasering bijgesteld. Mede op basis van afgesloten contracten is het college van mening dat de ingerekende scenario s de beste inschatting zijn. Onzekerheden zijn adequaat toegelicht in de programmarekening (met name de paragraaf grondbeleid). Wij kunnen instemmen met de gehanteerde parameters bij de waardering van gronden. 3. In ons tussentijds rapport van bevindingen van 16 januari 2014 zijn wij ingegaan op de beheersing en actualisatie van onderhoudsvoorzieningen. We hebben gedurende de controle geconstateerd dat niet alle onderhoudsvoorzieningen zijn geactualiseerd en adequaat zijn onderbouwd. Daarnaast is een duidelijke financiële vertaling tussen onderhoudsplan en voorziening van belang. 4. We hebben enkele getrouwheids- en rechtmatigheidsfouten geconstateerd. De rechtmatigheidsfouten hebben betrekking op het niet naleven van aanbestedingsregels. De geconstateerde fouten hebben als geheel geen gevolgen voor de strekking van de verklaring. 5. De in 2012 opgenomen schuld van 1,2 miljoen als gevolg van mogelijk terug te betalen BUIG-gelden is in 2013 vrijgevallen. Op basis van een definitieve beschikking van het Ministerie is de schuld in 2013 vrijgevallen ten gunste van de exploitatie. Wij kunnen hiermee instemmen. 6. Medeoverheden brengen steeds meer taken onder bij verbonden partijen. Hierdoor neemt het belang van het realiseren van de doelstellingen voor de medeoverheden toe. In dit kader is in 2013 het BBV aangepast op het gebied van verplichte toelichtingen op verbonden partijen. Voor een goed inzicht is het van belang dat met ingang van 2014 in de jaarrekening inzicht wordt gegeven in de verbonden partijen waarin wordt deelgenomen en de financiële positie per verbonden partij. 7. De financiële positie van de gemeente is in evenwicht, echter wij merken wel op dat de omvang van de schulden als aandeel van de exploitatie van de gemeente en ook uitgedrukt als schuld per inwoner ultimo 2013 ten opzichte van 2012 is toegenomen. 8. Gezien de huidige ontwikkelingen binnen uw sector, waaronder de invoering van de decentralisaties, samenwerking met andere gemeenten en het uitbesteden van taken, is en blijft risicomanagement een belangrijk aandachtspunt. Wij hebben gekeken naar het risicomanagement van uw gemeente. De gesignaleerde risico s zijn voldoende toegelicht in de risicoparagraaf. 9. Wij hebben vastgesteld dat de regelgeving conform de WNT is nageleefd. De opgenomen toelichting in uw jaarrekening 2013 voldoet aan de gestelde eisen van deze wet. 10. Met ingang van 1 april 2013 is de nieuwe Aanbestedingswet van kracht. Wij hebben vastgesteld dat de gemeente haar inkoopbeleid hierop tijdig heeft aangepast. Wij vragen wel de aandacht voor het naleven van de aanbestedingsregels en het eigen inkoopbeleid. 11. Wij hebben geen tekortkomingen geconstateerd ten aanzien van uw SiSaverantwoording. Wel zijn van mening dat het proces omtrent de totstandkoming van de SiSa-verantwoording moet worden verbeterd. PwC Pagina 5 van 30

6 2. Belangrijkste controlebevindingen Dit onderdeel bevat de belangrijkste bevindingen die zijn voortgekomen uit onze controle en die in onze professionele oordeelsvorming van belang zijn voor u als raad. PwC Pagina 6 van 30

7 2.1. Controleverschillen, toepassing waarderingsgrondslagen en toelichtingen A.1.1. Wij zullen een goedkeurende controleverklaring verstrekken Wij hebben onze controle van de jaarrekening 2013 van gemeente Achtkarspelen nagenoeg afgerond en wij hebben de intentie om een goedkeurende controleverklaring op de aspecten getrouwheid en rechtmatigheid af te geven, onder voorbehoud van goedkeuring van deze jaarrekening door de raad. Ongecorrigeerd controleverschil ten aanzien van getrouwheid Uit onze controle is gebleken dat in 2014 nog kosten van circa zijn verantwoord die betrekking hebben op Deze zijn echter ultimo 2013 niet als schuld in de balans opgenomen. Omdat de omvang van dit controleverschil beneden de door u gestelde tolerantie blijft, zullen wij ten aanzien van de getrouwheid een goedkeurend oordeel verstrekken. In onderstaande tabel vindt u hiervan een overzicht: Controleverschillen: Fouten Ongecorrigeerde verschillen Toelichting Volledigheid schulden 127 Zie paragraaf 2.4 Totaal 127 n.v.t In % van de totale lasten + 0,2% n.v.t dotaties reserves van Goedkeuringstoleranties 1% 3% Tabel 1 Niet gecorrigeerde controleverschillen betreffende getrouwheid Ten aanzien van het aspect rechtmatigheid zijn geen materiële fouten en/of onzekerheden geconstateerd Jaarlijks voert gemeente Achtkarspelen rechtsmatigheidsonderzoeken uit volgens een met PwC afgestemd intern controleplan. Op basis van deze onderzoeken en de door ons uitgevoerde controlewerkzaamheden, concluderen wij dat de verantwoorde baten, lasten en balansmutaties van gemeente Achtkarspelen tot stand zijn gekomen conform het door de raad vastgestelde normenkader en de wettelijke regels. De geconstateerde fouten en onzekerheden blijven binnen de door u vastgestelde grenzen (zie tabel hierna). Daarom zullen wij ten aanzien van het aspect rechtmatigheid een goedkeurend oordeel verstrekken. Omschrijving: Fouten Onzekerheden Onzekerheden Toelichting Onrechtmatige aanbesteding 195 Zie onderstaand Genoemd getrouwheidsfout inzake 127 volledigheid schulden eveneens ongesaldeerd een rechtmatigheidsfout Totaal 322 n.v.t In % van de totale lasten + n.v.t dotaties reserves van 0,4% Goedkeuringstoleranties 1% 3% Tabel 2 controleverschillen inzake rechtmatigheid Onrechtmatige aanbesteding van onderhoud van groenvoorzieningen Als onderdeel van de controle op inkoop en aanbestedingen zijn de uitgaven per crediteur beoordeeld. De uitgaven voor onderhoud van groenvoorzieningen over 2013 bedragen afgerond (2012: ). In 2011 is met de leverancier een specifieke prijsafspraak per product gemaakt. Vanaf 2011 is dit contract gehanteerd en is jaarlijks geïndexeerd. Het onderhoud voor groenvoorzieningen is tot dusverre altijd op een dergelijke manier ingekocht. In deze gevallen moet dan in het kader van de Europese aanbestedingsregels worden gekeken naar de omvang van de inkoop in relatie tot een fictieve periode van vier jaar, aangezien geen specifieke looptijd in de huidige situatie is afgesproken. Op grond hiervan stellen wij vast dat de inkoop van onderhoud van groenvoorzieningen ten onrechte niet Europees is aanbesteed. Om deze reden is het genoemde bedrag aan verricht onderhoud aan groenvoorzieningen in 2013 van als rechtmatigheidsfout aangemerkt. PwC Pagina 7 van 30

8 Ten tijde van onze controle hebben we gesproken met uw inkoopadviseur. We hebben begrepen dat het college inmiddels is gestart met een aanbestedingsprocedure. Naar verwachting zal deze in 2014 worden uitgeschreven. Aandacht voor uw inkoopbeleid Verder is ook de naleving van het eigen inkoopbeleid beoordeeld. Het inkoopbeleid geeft u handvaten voor het structureel aanbesteden van werken, leveringen en diensten om zo de economisch meest voordelige oplossing te realiseren. Bij de beoordeling van de aanbestedingen is geconstateerd dat niet altijd conform het eigen inkoopbeleid is gehandeld. Zo is voor de levering van producten voor het bedrijfsrestaurant gekozen voor een leverancier zonder dat, in tegenstelling tot het inkoopbeleid, een aanbesteding is gestart of offertes zijn opgevraagd. De kosten hiervan bedragen over 2013 circa Vanaf 2011 is gekozen voor deze leverancier. De totale uitgaven van de afgelopen 2 jaar bedragen in totaal afgerond Een Europese aanbesteding is hiervoor niet verplicht, echter zou volgens het eigen inkoopbeleid een meervoudige onderhandse aanbesteding met minimaal 3 offertes moeten worden uitgevoerd. Wij vragen uw aandacht voor naleving van de aanbestedingsregels en het eigen inkoopbeleid. Het niet naleven van de Europese aanbestedingsregels kan leiden tot financiële onrechtmatigheden voor de gemeente. Het niet naleven van het eigen inkoopbeleid leidt overigens niet tot financiële onrechtmatigheden. De omvang van de geconstateerde fout op het gebied van rechtmatigheid blijft binnen de door u vastgestelde controletoleranties. Derhalve zijn wij voornemens ten aanzien van het aspect rechtmatigheid een goedkeurend oordeel te verstrekken. De gemeente heeft de nieuwe Aanbestedingswet toegepast Op 1 april 2013 is de nieuwe Aanbestedingswet van kracht geworden. Dit is enerzijds van invloed op het inkoopbeleid binnen uw organisatie en anderzijds op de uitvoering van onze controlewerkzaamheden. Wij hebben vastgesteld dat de gemeente het inkoopbeleid en de inkoopprocedure heeft aangepast aan de vereisten van de wet. Hierbij is specifiek aandacht geschonken aan de toepassing van de voorwaarden vanuit de Gids proportionaliteit. Conform de Kadernota rechtmatigheid van de commissie BBV hebben wij voor inkopen onder de Europese aanbestedingsgrens vastgesteld of de toegepaste procedure past binnen de beginselen van de Gids proportionaliteit. Hierbij zijn behoudens wat hiervoor is gemeld over de naleving van het inkoopbeleid, geen tekortkomingen geconstateerd. Er zijn geen fouten en onzekerheden in de SiSa-bijlage geconstateerd Jaarlijks is de SiSa-bijlage een onderdeel van uw jaarrekening. Via deze bijlage worden diverse rijks- en provinciale uitkeringen verantwoord. Daarmee vormt de SiSa-bijlage de basis voor afwikkeling van deze uitkeringen. Wij hebben de SiSa-bijlage gecontroleerd met inachtneming van de specifieke instructies die door de Rijksoverheid zijn vastgelegd in de Nota verwachtingen accountantscontrole Op grond van het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) gelden voor de SiSa andere, zwaardere, rapporteringstoleranties dan u als raad in uw controleprotocol hebt opgenomen. Dit om ministeries in staat te stellen de specifieke uitkeringen vast te kunnen stellen en de Algemene Rekenkamer van informatie te voorzien. Wij hebben bij onze controle van de SiSa-bijlage bij de jaarrekening 2013 geen afwijkingen geconstateerd. Wel zijn van mening dat het proces omtrent de totstandkoming van de SiSa-verantwoording moet worden verbeterd. Het belang van een adequate SiSa-verantwoording is groot en met het oog hierop is een tijdige beschikbaarheid van deze verantwoording met inbegrip van een goed gedocumenteerde onderbouwing vereist. Wij zijn van mening dat dit proces verbetering behoeft. In bijlage B.1 gaan wij nader in op de bevindingen per regeling. De belangrijkste grondslagen voor financiële verslaggeving en het normenkader voor rechtmatigheid zijn aanvaardbaar De jaarrekening is opgesteld door gemeente Achtkarspelen in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. Als onderdeel van onze controle en met betrekking tot de jaarrekening hebben wij: de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving beoordeeld; de juistheid en de volledigheid van de toelichtingen beoordeeld; en de geschiktheid van het gebruikte normenkader voor rechtmatigheid beoordeeld. Wij zijn van mening dat de grondslagen voor waardering en resultaatbepaling en het normenkader voor rechtmatigheid die het college van burgemeester en wethouders heeft gehanteerd bij het opstellen van de jaarrekening 2013 en de totstandkoming van transacties aanvaardbaar zijn. PwC Pagina 8 van 30

9 De opgenomen toelichtingen in de jaarrekening zijn volledig opgenomen Wij hebben de toelichtingen in de jaarrekening beoordeeld en zijn van mening dat deze in overeenstemming zijn met de vereisten zoals opgenomen in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. Wel merken wij op dat de toelichting omtrent verbonden partijen niet voldoende is. Vanaf begrotingsjaar 2013 is het verplicht om o.a. het eigen en vreemd vermogen van zowel het begin als het eind van het jaar op te nemen. Daarnaast dient het resultaat van het begrotingsjaar toegelicht te worden. We hebben begrepen dat vanaf 2014 hieraan opvolging wordt gegeven. PwC Pagina 9 van 30

10 2.2. Beoordeling van de kwaliteit van door het college gemaakte schattingen bij het opstellen van de jaarrekening Bij het opstellen van de jaarrekening moet het college belangrijke schattingen voor de verslaggeving maken en toelichten. We hebben de schattingen die het college heeft gemaakt bij het opstellen van de jaarrekening 2013 beoordeeld. De onderstaande tabel geeft een overzicht van onze bevindingen met de bijbehorende motivering. Belangrijkste schattingen Bevindingen Toelichting Grondexploitaties Voor een nadere toelichting hieromtrent wordt verwezen naar hoofdstuk 2.3 Activering en afschrijving Voorziening dubieuze debiteuren Voorziening voor verwachte verplichtingen De nota afschrijvingsbeleid zoals door het college opgesteld hebben wij gebruikt bij de toetsing van de afschrijvingen in de jaarrekening Hierbij hebben wij geen bijzonderheden geconstateerd. De gemeente Achtkarspelen stelt jaarlijks een analyse op ten aanzien van de mogelijke oninbaarheid van de debiteuren. In 2013 is deze analyse onderbouwd met de historische gegevens en gerealiseerde afloop. Wij kunnen instemmen met de onderbouwing voor zowel de reguliere als de sociale debiteuren. Wij hebben vastgesteld dat de onderhoudsvoorzieningen van gymlokalen onvoldoende is onderbouwd met geactualiseerde onderhoudsplannen. Nadere toelichting hieromtrent is opgenomen in hoofdstuk 2.4. Controleverschil Voorzichtig Evenwichtig Optimistisch Controleverschil Aanvaardbare bandbreedte gebaseerd op materialiteitsoverwegingen PwC Pagina 10 van 30

11 2.3. Belangrijke risico s zijn onderkend binnen uw grondexploitaties De grondexploitaties vormen een belangrijke jaarrekeningpost. Daarbij is er landelijk veel aandacht voor de waardering van de grondposities. Grondexploitaties komen veel in het nieuws, verkopen vallen veelal tegen en het risicoprofiel van veel projecten neemt veelal toe. Ook gemeente Achtkarspelen ziet daardoor veel ogen op zich gericht en besteedt aandacht aan adequate interne procedures, bijsturing van projecten en het bepalen van een gepaste financiële waardering. In onze controle besteden wij eveneens veel aandacht aan de waardering van uw grondexploitaties. In deze paragraaf gaan wij in op onze bevindingen en aandachtspunten naar aanleiding van onze controle. Waardering is onder meer afhankelijk van schattingen De waardering van uw grondexploitaties is voor een groot deel afhankelijk van schattingen. Om inzicht te krijgen in de financiële risico s stelt de gemeente exploitatieoverzichten op, waarin een schatting is opgenomen van de te maken kosten en opbrengsten. Aan deze schattingen liggen diverse parameters en uitgangspunten ten grondslag. Hierbij dient te worden gedacht aan het inflatiecijfer waartegen toekomstige kosten en opbrengsten worden gecorrigeerd, gehanteerde rentepercentages, de looptijd van het project (inclusief moment van geplande opbrengsten en kosten) en de uitgifteprijs. Deze parameters bepalen in hoge mate het verwachte financiële resultaat. In onze jaarrekeningcontrole was de controle van de grondexploitaties een belangrijk aandachtspunt. Met name de inschatting van de genoemde parameters en uitgangspunten heeft daarbij onze aandacht. In de volgende paragrafen gaan wij in op de belangrijkste bevindingen vanuit onze controle die betrekking hebben op uw grondexploitaties. Wij kunnen instemmen met de gehanteerde parameters Bij het actualiseren van de grondexploitaties, maar ook bij het toetsen van de waardering van de niet in exploitatie genomen gronden maakt het college schattingen. Dit op basis van verschillende uitgangspunten en parameters. Wij hebben de gehanteerde uitgangspunten en parameters beoordeeld. In de tabel op de volgende pagina zijn onze bevindingen weergegeven. De programmering is naar beneden bijgesteld, opbrengsten zijn naar latere jaren verschoven Een belangrijk onderdeel van de grondexploitaties is een inschatting van de in de grondexploitaties opgenomen programmering. Dit wil zeggen de omvang van het verwachte aantal te bouwen woningen/kantoren in komende jaren. Voor gemeente Achtkarspelen geldt dat dit voornamelijk betrekking heeft op woningbouw en bedrijventerreinen. De gemeente beoordeelt jaarlijks de programmering. In 2013 zijn voor zowel de woningbouw als bedrijventerreinen marktonderzoeken uitgevoerd naar de verwachte vraag. Hierbij is sprake van zowel interne als externe onderzoeken. Op grond hiervan is de programmering verder neerwaarts bijgesteld. De raad heeft deze bijstelling in het raadsbesluit van gemeente Achtkarspelen expliciet vastgesteld. De programmering van de geplande verkopen is een jaar opgeschoven. De geplande verkopen per complex worden in de calculatie geacht gelijkmatig over de looptijd te worden verkocht. Voor complexen waarbij verwacht wordt dat het komende jaar geen verkopen worden verwacht is de exploitatie stilgelegd. Het gebied wordt dan vooralsnog niet verder ontwikkeld tot het moment dat concrete verkopen worden gerealiseerd. Uit onze controle blijkt dat gemeente Achtkarspelen bij de actualisering van de grondexploitaties opbrengsten (maar ook corresponderende kosten) naar latere jaren heeft doorgeschoven. Hiermee wordt ingespeeld op de huidige situatie op de vastgoedmarkt, waarbij verkopen van kavels (maar bijvoorbeeld ook van bestaande woningen) tegenvallen. Aanvullende verliesvoorziening getroffen voor afgerond De opbouw van de voorziening op grondexploitaties is als volgt opgebouwd: PwC Pagina 11 van 30

12 (x 1.000) A. Nadelig taxatieverschil ruwe grond B. Complex 03 Surhuisterveen (Vierhuisterweg) C. Complex 05 Twijzelerheide (Swadde 2/f) D. Complex 13 Buitenpost (over de vaart) - 30 E. Complex 16 Harkema (centrum) Totaal Belangrijkste oorzaak voor de stijging van de voorziening is de verdere ontwikkeling van de gronden voor het bouwrijp maken. Daarnaast is er een nadelig resultaat algemeen beheer gerealiseerd. gemeente beschikt over gronden die in erfpacht zijn gegeven. Wij hebben vastgesteld dat de waardering en presentatie van deze gronden zijn verwerkt in overeenstemming met het door de commissie BBV gestelde in de notitie Erfpacht. Geen tussentijdse winstnemingen in 2013 In 2013 zijn geen tussentijdse winstnemingen verantwoord vanuit het grondbedrijf. Wel zijn sprake van een aantal complexen met een negatieve boekwaarde zoals Mûnewyk en De Koaten. In februari 2012 is de bijgestelde Notitie Grondbeleid verschenen. Deze notitie gaat onder andere in op tussentijds winst nemen. Hierin staan een viertal situaties beschreven voor zekerheid inzake tussentijdse winstnemingen. Deze situaties geven uw aanvullende zekerheid voor het verantwoorden van tussentijdse winsten vanuit de grondexploitaties. Deze sluiten meer aan bij het realisatiebeginsel in plaats van het voorzichtigheidsbeginsel (waarbij winsten pas worden genomen bij het afsluiten van het complex). Wij hebben het door u vastgestelde grondbeleid beoordeeld. We hebben geconstateerd dat het huidige grondbeleid wordt gevolgd en dat winst wordt genomen wanneer minimaal 75% van de oorspronkelijke hoeveelheid bouwterrein is verkocht. We willen u wel adviseren uw grondbeleid te actualiseren en deze aan te laten sluiten met de bijgestelde notitie Grondbeleid van februari Erfpachtgronden zijn juist gewaardeerd en gepresenteerd In 2013 heeft de commissie BBV een notitie met betrekking tot de verwerking van erfpachtgronden uitgebracht. De commissie heeft in deze notitie stellige uitspraken opgenomen ten aanzien van de verwerking van erfpacht. Uw PwC Pagina 12 van 30

13 Belangrijkste schattingen Gehanteerde rekenrente Kostenstijging Opbrengstenstijging Gehanteerde programmering Waardering NIEGG Bevindingen Toelichting Gemeente Achtkarspelen rekent binnen de grondexploitaties met een rekenrente van 3,5% (2012: 3,5%). Dit is op dit moment in vergelijking met omliggende gemeenten een enigszins lage rekenrente. Veelal zien we dat 4% tot 4,5% aan rekenrente wordt gehanteerd. Echter uw rekenrente van 3,5% ligt hoger dan de gemiddelde rente op uw langlopende leningen. Er wordt niet gerekend met een kostenstijging. Eventuele kostenstijging worden naar verwachting gecompenseerd door inkoopvoordelen als gevolg van de economische crisis. Wij kunnen instemmen met deze inschatting. Wel is van belang de eventuele kostenstijgingen goed te monitoren en jaarlijks te actualiseren. Gemeente Achtkarspelen rekent niet met een opbrengstenstijging. Gezien de huidige markt is het naar onze mening een realistische inschatting om geen rekening te houden met prijsstijgingen. Wij kunnen instemmen met deze verwerkingswijze. Voor de complexen is met name de programmering van de kavelverkopen bepalend voor het verwachte eindresultaat. Hierbij merken wij op dat de huidige boekwaarde van de complexen relatief laag is. Hierdoor is het rente effect bij tegenvallende kavelverkopen beperkt. Verder dient opgemerkt te worden dat de kosten ook doorgeschoven kunnen worden indien de kavelverkopen uit blijven. Naar aanleiding van de actualisaties is de verliesvoorziening aangevuld tot 0,6 miljoen (inclusief verliesvoorziening op ruwe grond). Op basis van de huidige inzichten kunnen wij instemmen met de gehanteerde uitgangspunten. Hierbij is wel van belang periodiek te toetsen of deze uitgangspunten ook in de komende jaren reëel zijn. In 2012 is de structuurvisie geactualiseerd, die is vastgesteld door de raad van 24 januari Hierbij is aansluiting gezocht op de bijgestelde notitie grondbeleid van commissie BBV. Hierbij zijn de complexen ingedeeld in verschillende categorieën. Voor elk categorie is een maximale boekwaarde bepaald. Indien de gronden worden ingebracht in een exploitatie opzet worden de boekwaarde goedgemaakt. Derhalve wordt voldaan aan de BBV dat de NIEGG waarvoor een reëel en stellig voornemen geldt dat deze op de voorzichtig geraamde opbrengstwaarde mogen worden gewaardeerd. Wij hebben vastgesteld dat de gronden zijn gewaardeerd in overeenstemming met uw bijgestelde notitie grondbeleid. Controleverschil Voorzichtig Evenwichtig Optimistisch Controleverschil Aanvaardbare bandbreedte gebaseerd op materialiteitsoverwegingen Wij kunnen instemmen met de in de jaarrekening toegepaste waarderingsgrondslagen en de door het college gemaakte afwegingen en schattingen. PwC Pagina 13 van 30

14 2.4. De overige jaarrekeningposten nader bekeken Er is geen bestemmingsreserve voor de implementatie decentralisaties verantwoord De gemeente is thans volop bezig om zich voor te bereiden op de komende decentralisaties. Op dit moment ontbreekt een financiële analyse van de totale eenmalige en structurele opbrengsten en kosten van de decentralisaties voor de gemeenten. Wij realiseren ons dat een dergelijke analyse wordt bemoeilijkt doordat de exacte bedragen over de vergoedingen nog niet bekend zijn (die komen naar verwachting eind mei as.). De decentralisatiebudgetten zijn echter meer dan materieel voor de gemeente. Uw totale budget zal circa 15% worden uitgebreid waaraan een bezuinigingsdoelstelling is gekoppeld. Indien maatregelen niet adequaat of te laat worden ingevoerd zullen de (financiële) consequenties in 2015 substantieel zijn. Wij geven u in overweging om voor de implementatie van de decentralisaties een bestemmingsreserve te vormen. Opgenomen schuld voor BUIG-budget 2012 vrijgevallen Voorzichtigheidshalve is ultimo 2012 een schuld opgenomen van 1,2 miljoen wegens een mogelijk terug te betalen bedrag inzake de BUIGgelden. Op 18 december 2013 is door de gemeente een beschikking van het Ministerie van Binnenlandse Zaken ontvangen. Hieruit blijkt dat de verantwoording over 2012 definitief is vastgesteld conform de ingediende verantwoording. Op basis hiervan is de in 2012 opgenomen schuld van 1,2 miljoen. In 2013 vrijgevallen ten gunste van de exploitatie. Wij kunnen instemmen met deze verwerkingswijze. Nadere onderbouwing van onderhoudsvoorzieningen is van belang Uit onze controle is gebleken dat ten aanzien van de onderhoudsvoorzieningen meer aandacht kan worden besteed aan de uniformiteit van de opbouw en berekening van de voorziening. Hoewel de organisatie de afgelopen periode meer aandacht heeft gehad voor de onderbouwingen hebben wij het college geadviseerd de onderhoudsplannen periodiek te beoordelen en vervolgens een financiële vertaalslag te maken naar de omvang van de voorziening. Hiermee wordt voorkomen dat de omvang van de voorziening niet meer in lijn ligt met de benodigde middelen. Verder is geconstateerd dat niet alle onderhoudsvoorzieningen voldoende zijn onderbouwd. Zo is de onderbouwing van de onderhoudsvoorzieningen voor onderwijsaccommodaties en gymlokalen niet volledig. Momenteel is van gereserveerde afgerond onderbouwd met onderhoudsplannen. De gemeente zit momenteel in een verdere samenwerking met de gemeente Tytsjerksteradiel. Het o.a. samenvoegen van de budgetten heeft gevolgen voor de omvang van de ingeschatte verplichtingen. De verwachting is dat dit in 2014 zal leiden tot betere inzichten in de opgenomen verplichtingen. Wij vragen uw aandacht voor de vorming en onderbouwing van onderhoudsvoorzieningen. Hierbij dient u uw geplande dotaties en onttrekkingen aan de voorzieningen aan te laten sluiten met actuele onderhoudsplannen. WNT is adequaat toegelicht in de jaarrekening Wij hebben op grond van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) de naleving van de WNT door gemeente Achtkarspelen gecontroleerd. De WNT is van kracht vanaf 1 januari De WNT verantwoording van gemeente Achtkarspelen is opgenomen in de toelichting van de jaarrekening van gemeente Achtkarspelen. Wij hebben vastgesteld dat u voldaan heeft aan de WNT. Schulden zijn niet volledig verantwoord. Ten tijde van de controle hebben we gekeken naar de volledigheid van de verantwoorde schulden. We hebben geconstateerd dat een bedrag van afgerond is verantwoord in 2014, terwijl de betreffende kosten betrekking hebben op Deze zijn ultimo 2013 niet als schuld opgenomen in de balans. We merken dit verschil aan als een getrouwheidsfout. Zie tevens hoofdstuk 2.1. Gemeente Achtkarspelen voldoet aan SEPA Op 1 februari 2014 is de regelgeving omtrent SEPA (Single Euro Payments Area) in werking getreden. Op 9 januari 2014 heeft de Europese Commissie voorgesteld een transitieperiode van zes maanden in te voeren. Dit betekent dat gedurende deze periode niet-naleving van de SEPA-regelgeving geaccepteerd wordt door banken. Niet-naleving van de SEPA-regelgeving kan gevolgen hebben voor de geautomatiseerde verwerking van betalingen, beheersingsmaatregelen en de kasstroom van gemeente Achtkarspelen. Tijdens onze tussentijdse controlewerkzaamheden met betrekking tot de jaarrekening voor 2013 hebben wij geconstateerd dat gemeente Achtkarspelen voldoet aan SEPA. We hebben geconstateerd dat succesvol betalingen als PwC Pagina 14 van 30

15 invorderingen worden verricht middels het XML-format Uw jaarstukken geven voldoende inzicht Wij hebben op hoofdlijnen de informatiewaarde van de jaarstukken beoordeeld. De jaarstukken 2013 bestaan volgens het BBV uit het jaarverslag en de jaarrekening. Op zijn beurt bestaat het jaarverslag uit de programmaverantwoording en de verplichte paragrafen. De jaarrekening bevat de programmarekening, de balans en een toelichting op beide. Hieronder hebben wij per belangrijk onderdeel van de jaarstukken onze visie opgenomen ten aanzien van de leesbaarheid en kwaliteit van het desbetreffende onderdeel. Het jaarverslag is verenigbaar met de jaarrekening Als uw accountant dienen wij ingevolge artikel 213, lid 3 onder d van de Gemeentewet te vermelden of uw jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. Op basis van de uitgevoerde werkzaamheden hebben wij geen tekortkomingen of inconsistenties te melden op dit gebied. Het voorspellend vermogen van de begroting Om inzicht te geven in het voorspellend vermogen van de gemeente, geven wij in onderstaand overzicht weer wat de verschillen zijn tussen de primaire begroting, de aangepaste begroting en de programmarekening (X 1.000) Begroting voor wijzigingen Resultaat voor bestemming Mutaties reserves Resultaat na bestemming Begroting na wijzigingen Realisatie Verschil -/ / / Het resultaat over 2013 wordt beïnvloed door enkele incidentele voor- en nadelen. Om een goed inzicht te krijgen in de kwaliteit van het resultaat dient hiermee rekening te worden gehouden. In onderstaande tabel wordt hiervan een overzicht gegeven om zo te komen tot een genormaliseerd resultaat. (in 1.000) Bedrag Resultaat voor bestemming /- 413 Incidentele voordelen Incidentele nadelen Genormaliseerd resultaat voor bestemming /- 362 De kwaliteit van het voorspellend vermogen kan ook afgeleid worden uit de mate waarin de raad tussentijds juist en volledig wordt geïnformeerd over de financiële situatie in de tussentijdse managementinformatie. Hierbij is het van belang dat u als raad ook concreet aan het college meegeeft wat uw informatiebehoefte is. Voor u als nieuwe raad adviseren wij u hierover voor de komende periode na te denken en het nieuwe collegeprogramma als uitgangspunt te hanteren. De komende jaren komt er veel op gemeenten af. Denk hierbij aan vraagstukken rondom de implementatie van de decentralisaties en de ontwikkelingen binnen uw grondexploitaties. U hebt hierbij als raadslid een belangrijke verantwoordelijke rol binnen uw gemeente. Het is daarom van belang dat u op het juiste moment de juiste vragen kunt stellen, ook om inzicht te hebben in het voorspellende vermogen binnen uw gemeente. Gezien de toenemende complexiteit van de diverse gemeentelijke vraagstukken adviseren wij u aandacht te besteden aan de deskundigheidsbevordering van nieuwe raadsleden. Denk hierbij onder meer aan trainingen op het gebied van financiële sturing, decentralisaties en stuurinformatie en grondexploitaties. Een aantal begrotingsoverschrijdingen geconstateerd Als blijkt dat de gerealiseerde lasten zoals weergegeven in de programmarekening hoger zijn dan de geraamde bedragen met inbegrip van de laatste begrotingswijzigingen, kan er sprake zijn van onrechtmatige uitgaven. Voor een juiste oordeelsvorming is van belang in hoeverre de PwC Pagina 15 van 30

16 begrotingsoverschrijding past binnen het door de raad geformuleerde beleid en/of wordt gecompenseerd door hogere opbrengsten. Het bepalen of, respectievelijk welke begrotingsoverschrijdingen onrechtmatig zijn, is voorbehouden aan de raad. In onderstaande tabel hebben wij per programma een samenvatting gegeven van de begrotingsoverschrijdingen op de gemeentelijke lasten. Programma Overschrijding Toelichting Werk en inkomen Veiligheid Leefomgeving Ontwikkeling Begrotingsoverschrijding wordt veroorzaakt door hogere uitgaven aangaande inkomensvoorzieingen Overschrijding veroorzaakt door regionalisering brandweer Overschrijding veroorzaakt door stormschade en groenonderhoud Hogere uitgaven als gevolg van locatieontwikkeling Het college heeft in het jaarverslag in de toelichting op de programma s nadere toelichting gegeven over de begrotingsoverschrijdingen. Uit onze controle blijken verder geen bijzonderheden omtrent rechtmatigheid ten aanzien van begrotingsoverschrijdingen. Bij goedkeuring van de jaarrekening door de raad worden alsnog de overschrijdingen geautoriseerd. PwC Pagina 16 van 30

17 2.6. De financiële positie van gemeente Achtkarspelen kent een aantal aandachtspunten In ons accountantsverslag bij de jaarrekening 2012 hebben wij u in hoofdlijnen geïnformeerd over de financiële positie van gemeente Achtkarspelen. Uw financiële positie hebben wij nader beschouwd op vier aspecten te weten: financiële stabiliteit, financiële wendbaarheid, financiële weerbaarheid en wettelijke kaders. aan de totstandkoming van de meerjarenbegroting en de uitgangspunten die hierbij gehanteerd worden. Dit is gezien de huidige ontwikkelingen die op de gemeente afkomen wel wenselijk. De invoering van de decentralisaties zal een grote impact kunnen hebben op uw financiële situatie. Terecht wijst het college in het jaarverslag op de beperkte financiële middelen voor de komende jaren. Wettelijke kaders Stabiliteit Wendbaarheid De gemeente weet haar schuldpositie in verhouding tot het balanstotaal in evenwicht te houden echter de nettoschuld per inwoner en in verhouding tot exploitatie neemt toe Zoals vorig jaar al aangegeven geeft de VNG aan dat de schuldenlast meer zegt over de financiële positie van gemeenten dan de hoogte van het eigen vermogen. Dit kan tot uitdrukking worden gebracht door de debt-ratio en het herfinancieringsrisico. Onderstaand geven wij u inzicht in deze ratio s voor gemeente Achtkarspelen per 31 december 2013 ten opzichte van de stand per 31 december 2012 en de normstelling die hiervoor als uitgangspunt gehanteerd wordt. Kengetal Norm Weerbaarheid Onderstaand gaan wij in op de financiële positie van gemeente Achtkarspelen per 31 december 2013 ten opzichte van de situatie per 31 december Uit onderstaande toelichting blijkt dat de schuldenpositie van gemeente Achtkarspelen stabiel blijft. De schuldenpositie is ten opzichte van 31 december 2012 vrijwel ongewijzigd echter neemt wel toe als de schuld wordt uitgedrukt als aandeel van de exploitatie en wordt uitgedrukt per inwoner. De analyse die wij onderstaand hebben opgenomen is gebaseerd op statische uitgangspunten. Deze uitgangpunten kunnen ons inziens wel inzicht geven over de financiële situatie van een gemeente, maar wij wijzen u erop dat het ook van belang is om meer dynamisch naar de uitgangspunten te kijken. Om een goed oordeel te krijgen over de financiële situatie van uw gemeente is het ook van belang om ook naar toekomstige ontwikkelingen te kijken. Hierbij kan gedacht worden Debt-ratio (=1- solvabiliteitsratio) < 80% 69% 68% De debt-ratio geeft de verhouding van de schulden (exclusief voorzieningen) ten opzichte van het balanstotaal weer. Een debt-ratio boven de 80% geeft een signaal voor een slechte financiële situatie. De gemeente Achtkarspelen heeft op basis van bovenstaande debt-ratio een redelijke financiële positie, echter kent wel een aantal aandachtspunten als we kijken naar de toenemende nettoschuld (zie hierna). De gemeente is continu in beweging. Veranderingen in de maatschappij vragen om aanpassingen van de behoeften, ambities en doelstellingen van de gemeente. Zoals vorig jaar is aangegeven kan de mate waarin de gemeente hierop kan reageren uitgedrukt worden in de mutatie van onderstaande ratio s. PwC Pagina 17 van 30

18 Kengetal Norm Netto-schuld als aandeel van de exploitatie < 100% 66 % 55% Nettoschuld per inwoner Schuldevaluatie per inwoner n.v.t. Voldoende Goed De nettoschuld als aandeel van de exploitatie geeft een indicatie van de druk van de rentelasten op de exploitatie en is te berekenen als de som van de kortlopende schulden, de langlopende schulden, de voorzieningen minus de financiële vaste activa en de liquide middelen, gedeeld door de totale inkomsten. Voor de normering geldt: hoe hoger het percentage, hoe groter het aandeel van de rentelasten in de totale exploitatie en daarmee hoe lager de flexibiliteit in het resterende budget. De grenzen liggen als volgt: > 130%: onvoldoende, tussen 130% en 100%: voldoende, < 100%: goed. Deze percentages zijn gebaseerd op een richtlijn van de VNG. Met een score van 66% bevindt de gemeente Achtkarspelen zich dus onder de 100% De indicator nettoschuld per inwoner wordt berekend door de hiervoor beschreven nettoschuld te delen door het aantal inwoners. Voor de normering is gekeken naar het gemiddelde in Nederland van (bron: VNG 2012). Een afwijking van 20% wordt als acceptabel bestempeld. Dat betekent dat de score als voldoende wordt gekwalificeerd als het bedrag ligt tussen en Bij een waarde lager dan is de score goed en bij een waarde hoger dan is de score onvoldoende. Bij deze indicator scoort gemeente Achtkarspelen voldoende echter de toenemende schuld per inwoner is naar onze mening wel een belangrijke indicatie voor de meer beperkte financiële positie van uw gemeente. De gemeente is vooralsnog in staat om financiële tegenvallers en financiële risico s op te vangen Ondanks een stabiele financiële positie staat de gemeente bloot aan externe factoren zoals rijksbezuinigingen, ontwikkeling decentralisaties en claims. Een belangrijke graadmeter voor de financiële positie is het weerstandsvermogen. Het weerstandsvermogen laat zien in hoeverre de gemeente in staat is financiële tegenvallers op te vangen. In uw paragraaf weerstandsvermogen in de jaarrekening is dit nader uiteengezet en uitgesplitst in de weerstandscapaciteit en de risico s waarvoor geen (dekkings)maatregelen zijn getroffen. In onderstaande tabel hebben wij hiervan een samenvatting opgenomen: (x 1 mln.) F. Weerstandscapaciteit 7,7 6,8 G. Beleidsrisico s en bedrijfsrisico s 3,8 3,8 Overschot aan weerstandsvermogen (A-B) 3,9 3,0 Met betrekking tot de samenstelling van de weerstandscapaciteit merken wij op dat het college de algemene reserve en het begrotingssaldo aanmerkt als weerstandscapaciteit. Op basis van de jaarrekening bedraagt deze 7,7 miljoen (exclusief te bestemmen resultaat). De bestemmingsreserves worden hiermee niet tot het weerstandsvermogen gerekend. Het college geeft in de begroting 2013 aan dat de benodigde buffer 3,8 miljoen (2012: 3,8 miljoen) bedraagt. Hiermee is naar verwachting de huidige weerstandscapaciteit naar de huidige inzichten voldoende om de risico s op te vangen. Bestemmingsreserves worden gevormd voor specifieke incidentele bijdragen en hebben in beginsel een beperkte levensduur. Voor de bestemmingsreserves bestaan al concrete verplichtingen (hebben een concrete bestemming/afspraken met derden). Daardoor zijn ook deze niet vrij beschikbaar voor dekking van risico s. Het college heeft in de paragraaf weerstandsvermogen de door haar geïdentificeerde beleids- en bedrijfsrisico s beschreven. PwC Pagina 18 van 30

19 3. Uw interne beheersing is van een voldoende niveau Tijdens onze interim-controle hebben wij de interne beheersing van gemeente Achtkarspelen beoordeeld. Dit deel geeft u inzicht in de belangrijkste bevindingen. PwC Pagina 19 van 30

20 3.1. Belangrijkste opmerkingen rondom de interne beheersing Onze bevindingen over uw interne controleomgeving hebben we weergegeven in onze rapportage interim-bevindingen controle 2013 d.d. 16 januari Onze conclusie is dat het huidige niveau van de interne beheersing voldoende is. Onderstaand geven wij u inzicht in de belangrijkste bevindingen ten aanzien van de interne beheersing binnen gemeente Achtkarspelen. # Gerapporteerde bevinding in ons tussentijds rapport van bevindingen Verdere ontwikkelingen rondom interne controle Situatie 2013 Constatering/Impact op onze controleaanpak In 2013 heeft de gemeente haar interne beheersing ten aanzien van getrouwheid en rechtmatigheid verder verbeterd. Wel zijn wij van mening dat een tijdige uitvoering van de interne controles verbetering behoeft. Wij hebben het college geadviseerd om de controlewerkzaamheden omtrent getrouwheid en rechtmatigheid periodiek en verspreid over het jaar uit te voeren en de voortgang daarvan te bewaren. De verantwoordelijkheid van de controles op rechtmatigheid en getrouwheid is bij uw gemeente decentraal belegd. Ook de interne controles zijn ondergebracht op de diverse afdelingen. De volgende aandachtspunten zijn hierbij naar onze mening van belang: - Centrale registratie en begeleiding van de rechtmatigheidscontroles. - Opstellen van een totaal rapportage omtrent de rechtmatigheidsbevindingen. - Bewaking van uniformiteit en kwaliteit van de interne controlewerkzaamheden. Wij adviseren het college opvolging te geven aan deze aandachtspunten. 2 Naleving van Europese aanbestedingsregels Wij hebben geconstateerd dat in uw inkoopproces geen (formele) borging is voor het volgen van het juiste aanbestedingstraject (conform de situatie bij veel andere gemeenten). Deze formele borging wordt namelijk niet afgedwongen door uw geautomatiseerde omgeving. (zoals bijvoorbeeld door middel van autorisaties). Verder hebben wij uw aandacht gevestigd op de toenemende complexiteit van de regelgeving. Ten tijde van de controle hebben wij gesproken met uw nieuwe inkoopadviseur. We hebben geconstateerd dat er opvolging wordt gegeven aan bovenstaande aanbevelingen. Zo is begonnen met het verplicht toepassen van een PwC Pagina 20 van 30

21 startformulier welke aansluit op het inkoop- en aanbestedingsbeleid voor nieuwe aanbestedingen. Daarnaast hebben wij geconstateerd dat uw inkoopadviseur zich bewust is van de complexiteit van de wetgeving en hier adequaat op heeft gereageerd. 3 Onderbouwing van onderhoudsvoorzieningen In 2013 is de gemeente gestart met het actualiseren van de onderhoudsplannen voor schoolgebouwen en sportaccommodaties. Ten tijde van de eindejaarscontrole hebben we echter vastgesteld dat niet altijd voldoende onderbouwde en actuele onderhoudsplannen aanwezig zijn. Wij vragen hiervoor uw aandacht. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar hoofdstuk Aandacht voor onkostendeclaraties In 2012 hebben we het college geadviseerd nader aandacht te besteden aan het proces rondom onkostendeclaraties. Onkostendeclaraties werden zowel via de salarisadministratie als het inkoopproces verwerkt. Wij hebben het college geadviseerd de onkostendeclaraties, gezien de mogelijk fiscale aspecten, enkel via de salarisadministratie te verwerken. In 2013 hebben we geconstateerd dat alle onkostendeclaraties voortaan worden verwerkt via de salarisadministratie. Intern is de rechtmatigheid van de onkostendeclaraties onderzocht. Hieruit blijken geen tekortkomingen. De bevinding uit 2012 is hiermee afgewerkt. 5 Opvolging nieuwe aanbestedingswet We hebben het college in ons tussentijds rapport geattendeerd op de nieuwe aanbestedingswet. Deze gaat onder andere meer in op transparantie en proportionaliteit. We hebben vastgesteld dat het nieuwe inkoop- en aanbestedingsbeleid (met ingangsdatum van 1 april 2013) adequaat is opgevolgd. = Nieuwe tekortkoming in interne beheersing = Voortgang geboekt sinds 2012 = Geen voortgang sinds 2012 = Tekortkoming verholpen PwC Pagina 21 van 30

22 3.2. Er zijn geen relevante tekortkomingen ten aanzien van uw IT-omgeving; wel enkele aanbevelingen Vanuit wet- en regelgeving is het vereist dat wij een reflectie geven op de betrouwbaarheid en continuïteit van uw geautomatiseerde gegevensverwerking. Uit onze controle blijkt dat er op dit gebied geen zaken zijn die aan u dienen te worden gemeld. Zoals gerapporteerd in onze tussentijdse rapportage zien wij wel enkele aandachtspunten op het gebied van wijzigingenbeheer, continuïteitsmaatregelen en periodieke controle op toegekende autorisaties. Hierin hebben wij vermeld dat opvolging van de genoemde aspecten leidt tot een verder formalisering en professionalisering van de IT omgeving. 3.3 Dekking en reikwijdte van de accountantscontrole is voldoende De dekking en de reikwijdte van de controle Wij voeren de jaarrekeningcontrole uit om een oordeel over de getrouwheid en rechtmatigheid van de jaarrekening als geheel te vormen, zoals bedoeld in artikel 213, tweede lid van de Gemeentewet. Het is niet de doelstelling van de jaarrekeningcontrole om zekerheid te verschaffen over de kwaliteit van de interne organisatie. De controle van de jaarrekening bestaat uit een combinatie van controlewerkzaamheden, waaronder risicoanalyse, cijferbeoordelingen, beoordeling van de administratieve procedures en het daarmee samenhangende systeem van interne beheersingsmaatregelen en gegevens gerichte controlewerkzaamheden. De samenstelling en omvang van die werkzaamheden zijn noodzakelijk voor het verkrijgen van dit oordeel over de getrouwheid en rechtmatigheid. Tijdens onze controlewerkzaamheden maken wij gebruik van de rapporteringsen goedkeuringstoleranties zoals opgenomen in het Besluit Accountantscontrole Decentrale Overheden ( BADO ), tenzij de raad in een controleprotocol ten behoeve van de accountant andere controle- en rapporteringstoleranties vaststelt. Dit houdt in dat wij een goedkeurende controleverklaring kunnen afgeven als de geconstateerde fouten minder zijn dan 1% ( ) en de onzekerheden minder zijn dan 3% ( ) van de totale werkelijke lasten en toevoegingen aan de reserves in de jaarrekening. 3.4 Fraude, fouten en niet-naleving van weten regelgeving Fraude, fouten en niet-naleving van wet- en regelgeving De verantwoordelijkheid voor de jaarrekening berust bij het college van burgemeester en wethouders.uit dien hoofde zijn zij verantwoordelijk voor het beschermen van het vermogen van gemeente Achtkarspelen het voeren van een afdoende financiële administratie en het in stand houden van een geschikt systeem van intern beheersing (waaronder procedures voor het waarborgen van de betrouwbaarheid en continuïteit van geautomatiseerde systemen en het voorkomen en opsporen van fraude, overige onregelmatigheden en fouten en niet-naleving van wet- of regelgeving). Wij hebben onze controle zodanig ingericht dat wij er redelijk, maar niet absoluut, zeker van kunnen zijn dat materiële afwijkingen in de jaarrekening (waaronder materiële afwijkingen als gevolg van fouten of fraude) aan het licht zullen komen. Onze controle bestond niet uit een uitvoerige controle van transacties zoals noodzakelijk zou zijn om fouten of fraude die niet hebben geleid tot materiële afwijkingen in de jaarrekening te kunnen opsporen. Het dient te worden onderkend dat het controleproces inherente beperkingen kent. Als gevolg van de aard van fraude, met name wanneer daarbij sprake is van verhulling door samenzwering en vervalsing van documenten, is het mogelijk dat bij een controle die is opgezet en uitgevoerd in overeenstemming met algemeen aanvaarde controlestandaarden materiële fraude niet wordt ontdekt. Hoewel doeltreffende interne beheersingsmaatregelen het risico dat fouten en fraude zich voordoen of onontdekt blijven, doen afnemen, wordt dit risico hiermee niet weggenomen. Wij kunnen daarom niet garanderen dat eventuele fouten of gevallen van fraude ontdekt worden. Gegeven de inherente beperkingen van het controleproces en het interne beheersingssysteem kan en mag er niet op vertrouwd worden dat ons onderzoek alle fouten of gevallen van fraude aan het licht zal brengen. PwC Pagina 22 van 30

Accountantsverslag 2012

Accountantsverslag 2012 pwc I Accountantsverslag 2012 Permar Energiek B.V. 24 mei 2013 pwc Permar Energiek B.V. T.a.v. de Raad van Commissarissen en de Directie Horaplantsoen 2 6717LT Ede 24 mei 2013 Referentie: 31024B74/DvB/e0291532/zm

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de raad van gemeente Haarlem Verklaring over de jaarrekening 2018 Ons oordeel Naar ons oordeel: geeft de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Jaarr ekeni ng 31 december 2018 1 januari 2018 Gemeente U den Control e Goedkeurend 31011325A005 KVK Kvk Nummer uit DB (nog te doen) Create SBR Extensi on 1.0 Eindhoven 30 mei 2019 Controleverklaring van

Nadere informatie

Gemeente Doetinchem. Presentatie jaarrekeningcontrole juni 2017

Gemeente Doetinchem. Presentatie jaarrekeningcontrole juni 2017 Gemeente Doetinchem Presentatie jaarrekeningcontrole 2016 15 juni 2017 Samenvatting Reikwijdte van de controle Met de gunning van 25 mei 2015 welke door middel van onze vaktechnische opdrachtbevestiging

Nadere informatie

II 14.0005834. Naar aanleiding van onze controle brengen wij u nog het volgende onder de aandacht.

II 14.0005834. Naar aanleiding van onze controle brengen wij u nog het volgende onder de aandacht. IPA-ACON ASSURANCE B.V. II 14.0005834 INGEKOMEN -h APR mk Wilhelminapark 28-29 Postbus 6222 2001 HE Haarlem Telefoon 023-5319539 Fax 023-5311700 E-mail info@ipa-acon.nl Aan het Algemeen -en Dagelijks bestuur

Nadere informatie

Gemeenschappelijke Regeling Maasveren Limburg Noord. Accountantsverslag 2014 april 2015

Gemeenschappelijke Regeling Maasveren Limburg Noord. Accountantsverslag 2014 april 2015 Gemeenschappelijke Regeling Maasveren Limburg Noord Accountantsverslag 2014 april 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Aard en reikwijdte van de werkzaamheden 3. Bevindingen naar aanleiding van de eindejaarscontrole

Nadere informatie

Accountantscontrole 2013

Accountantscontrole 2013 Accountantscontrole 2013 Commissie Samen Leven gemeente Ridderkerk 26 juni 2014 Rein-Aart van Vugt Hennie de Winter 1 Controleproces Communicatie met de Raad in alle fasen Opdrachtbevestiging en controleplan

Nadere informatie

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van de gemeente IJsselstein te IJsselstein gecontroleerd.

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van de gemeente IJsselstein te IJsselstein gecontroleerd. Aan de gemeenteraad van Gemeente IJsselstein Baker Tilly Berk N.V. Burgemeester Roelenweg 14-18 Postbus 508 8000 AM Zwolle T: +31 (0)38 425 86 00 F: +31 (0)38 425 86 99 E: zwolle@bakertillyberk.nl KvK:

Nadere informatie

Datum: 4 juli 2014 Agendapunt: 4 Betreft: Jaarstukken 2013

Datum: 4 juli 2014 Agendapunt: 4 Betreft: Jaarstukken 2013 VERGADERING ALGEMEEN BESTUUR OMGEVINGSDIENST MIDDEN- EN WEST-BRABANT Datum: 4 juli 2014 Agendapunt: 4 Betreft: Jaarstukken 2013 Aanleiding Ter uitvoering van de artikelen 197 en 198 van de Gemeentewet

Nadere informatie

INT / 2435 A.van Genderen. Jaarstukken ODRU 2016 en accountantsverklaring

INT / 2435 A.van Genderen. Jaarstukken ODRU 2016 en accountantsverklaring Aan de raad van de Gemeente Bunnik Postbus 5 3980 CA Bunnik c^ regio Utrecht Bezoekadres: Archimedeslaan 6 3584 BA Utrecht Postadres: Postbus 13101 3507 LC Utrecht 088-022 50 00 info@odru.nl www.odru.nl

Nadere informatie

Controleprotocol Jaarrekening Gemeente De Bilt 2014

Controleprotocol Jaarrekening Gemeente De Bilt 2014 Behoort bij raadsbesluit d.d. 29 januari 2015 tot vaststelling van het 'Controleprotocol 2014'. Controleprotocol Jaarrekening 2014 Inhoudsopgave 1. Samenvatting... 3 2. Inleiding... 3 2.1 Doelstelling...

Nadere informatie

De raad van de gemeente Tholen. Tholen, 31 mei Onderwerp: Jaarstukken gemeente Tholen Geachte raad,

De raad van de gemeente Tholen. Tholen, 31 mei Onderwerp: Jaarstukken gemeente Tholen Geachte raad, No.: Portefeuillehouder: Wethouder Hoek Afdeling: Middelen Behandelaar: A. Moerland De raad van de gemeente Tholen Tholen, 31 mei 2015 Onderwerp: Jaarstukken gemeente Tholen 2015 Geachte raad, Algemeen

Nadere informatie

Jaarrekening 2013. Gemeente Bunnik. Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad

Jaarrekening 2013. Gemeente Bunnik. Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad Jaarrekening 2013 Gemeente Bunnik Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad Agenda Controle van de jaarrekening De voorschriften voor de jaarrekening Jaarrekeningcontrole 2013 Controle van de jaarrekening

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de gemeenteraad van de gemeente Utrecht A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2017 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening

Nadere informatie

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT. A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2016

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT. A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2016 Baker Tilly Berk N.V. Burgemeester Roeienweg 14-18 Postbus 508 8000 AM Zwolle T: +31(~384258600 F: +31 (0)38 425 86 99 E: zwolle@bakertillyberk.nl KvK: 24425560 www.bakertillyberk.nl CONTROLEVERKLARING

Nadere informatie

Accountants BERK CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT. A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2017

Accountants BERK CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT. A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2017 Aan het bestuur van Recreatieschap Stichtse Groenlanden Baker Tilly Berk N.V. Papendorpseweg 99 Postbus 85007 3508 AA Utrecht T: +31 (0)30 258 70 00 F: +31 (0)30 254 45 77 E: utrecht@bakertillyberk.nl

Nadere informatie

Behandeld door drs. M. Bruinsma RA

Behandeld door drs. M. Bruinsma RA r Stichting OPO Borger-Odoorn Hoofdstraat 32 9531 AG BORGER Datum 14 juni 2013 Behandeld door drs. M. Bruinsma RA Kenmerk 8095/MB/RA/GV CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: het bestuur

Nadere informatie

Controleprotocol voor de jaarrekening Getrouwheid en rechtmatigheid. Gemeente IJsselstein

Controleprotocol voor de jaarrekening Getrouwheid en rechtmatigheid. Gemeente IJsselstein Controleprotocol voor de jaarrekening Getrouwheid en rechtmatigheid Gemeente IJsselstein INHOUD 1. INLEIDING... 3 2. ALGEMENE UITGANGSPUNTEN CONTROLE... 4 3. GOEDKEURINGS- EN RAPPORTERINGSTOLERANTIES...

Nadere informatie

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2016 VAN DE GEMEENTE TEN BOER.

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2016 VAN DE GEMEENTE TEN BOER. CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2016 VAN DE GEMEENTE TEN BOER. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

Gemeente Lelystad Ingekomen 16 JUN 2015. Kopie aan:

Gemeente Lelystad Ingekomen 16 JUN 2015. Kopie aan: 0^=> \d ju^va.' lot's OLJ&rje^oeUi naarcs 150014156 Gemeente Lelystad Ingekomen 16 JUN 2015 Kopie aan: Orteliuslaan 982 3528 BD Utrecht Postbus 3180 3502 GD Utrecht Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088

Nadere informatie

6 juni 2014 drs. M.M.M. Vogelpoel. Hierbij ontvangt u onze controleverklaring d.d. 5 juni 2014 bij de jaarrekening 2013 van uw gemeente.

6 juni 2014 drs. M.M.M. Vogelpoel. Hierbij ontvangt u onze controleverklaring d.d. 5 juni 2014 bij de jaarrekening 2013 van uw gemeente. Meander 551 6825 MD Arnhem Postbus 30265 6803 AG Arnhem Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9777 www.deloitte.nl Aan de gemeenteraad van de gemeente Nijkerk Postbus 1000 3860 BA NIJKERK Datum Behandeld

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2016

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2016 EY working woud Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de raad van de gemeente Bronckhorst Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2016 Ons oordeel met beperking Wij

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Deloitte Accountants B.V. Eemsgolaan 15 9727 DW Groningen Postbus 980 9700 AZ Groningen Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9870 www.deloitte.nl Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Nadere informatie

IPA-ACON ASSURANCE B.V.

IPA-ACON ASSURANCE B.V. m IPA-ACON ASSURANCE B.V. Wilhelmlnapark 8-9 Telefoon 03-5319539 Aan het Algemeen Bestuur van de gemeenschappelijke regeling Milieu en Afval Kop van Noord-Holland Postbus 8 1740 AA SCHAGEN Reg.nr. : 1003473/15/336/83

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de raad van bestuur en de raad van toezicht van Stichting Zorginstellingen Pieter van Foreest Verklaring over de jaarrekening 2016 Ons oordeel Naar

Nadere informatie

Controleprotocol Gemeente Loon op Zand

Controleprotocol Gemeente Loon op Zand Controleprotocol 2016 Gemeente Loon op Zand Financien & Belastingen Oktober 2016 1. Inleiding De gemeente Loon op Zand geeft ieder jaar opdracht om de accountantscontrole als bedoeld in artikel 213 GW

Nadere informatie

Hellendoom. Aan de raad. III II III IIII IIII III III II (code voor postverwerking)

Hellendoom. Aan de raad. III II III IIII IIII III III II (code voor postverwerking) Punt 11. : Controleprotocol jaarrekeningen G 6 m 6 6 R T 6 2011 tot en met 2014 _- sa. Hellendoom Aan de raad Samenvatting: De accountant geeft bij de jaarrekening een controleverklaring af waarin zowel

Nadere informatie

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2014 van de gemeente Bellingwedde

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2014 van de gemeente Bellingwedde Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2014 van de gemeente Bellingwedde Wedde, 27 november 2014 1. Inleiding 1.1 Algemeen De gemeenteraad heeft aan Deloitte Accountants B.V.

Nadere informatie

Ons oordeel met beperking Wij hebben de jaarrekening 2017 van gemeente Tiel te Tiel gecontroleerd.

Ons oordeel met beperking Wij hebben de jaarrekening 2017 van gemeente Tiel te Tiel gecontroleerd. Aan de gemeenteraad van Gemeente Tiel Baker Tilly Berk N.V. Bijster 39 Postbus 3814 4800 DV Breda T: +31 (0)76 525 00 00 F: +31 (0)76 525 00 50 E: breda@bakertillyberk.nl KvK: 24425560 www.bakertillyberk.nl

Nadere informatie

Hierbij doen wij u onze controleverklaring d.d... mei 2012 bij de jaarrekening 2011 van uw gemeente toekomen.

Hierbij doen wij u onze controleverklaring d.d... mei 2012 bij de jaarrekening 2011 van uw gemeente toekomen. Deloitte Accountants B.V. Amerikalaan 110 6199 AE Maastricht Airport Postbus 1864 6201 BW Maastricht Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9904 www.deloitte.nl Aan de gemeenteraad van de gemeente Simpelveld

Nadere informatie

: Controleprotocol voor de accountantscontrole inclusief normenkader

: Controleprotocol voor de accountantscontrole inclusief normenkader Agendapunt 5 algemeen bestuur Onderwerp : Controleprotocol voor de accountantscontrole inclusief normenkader Datum : 14 februari 2018 Opsteller Behandeling DSO : Jan de Jonge : n.v.t. Bijlage(n) : Samenvatting

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Raadsvoorstelinzake controleplan accountant 2013

gemeente Eindhoven Raadsvoorstelinzake controleplan accountant 2013 gemeente Eindhoven Raadsnummer 13R5570 Inboeknummer 13bst01755 Beslisdatum B&W 15 oktober 2013 Dossiernummer 13.42.251 Raadsvoorstelinzake controleplan accountant 2013 Inleiding Vanaf boekjaar 2010 is

Nadere informatie

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Mill en Sint Hubert

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Mill en Sint Hubert Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2014-2017 van de gemeente Mill en Sint Hubert 1. Inleiding Bij besluit van 12 juni 2014 heeft de gemeenteraad Deloitte accountants opdracht

Nadere informatie

PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Uitsluitend voor identificatiedoeleinden PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Uitsluitend voor identificatiedoeleinden PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

Nadere informatie

Controleprotocol voor de jaarrekening Getrouwheid en rechtmatigheid

Controleprotocol voor de jaarrekening Getrouwheid en rechtmatigheid Controleprotocol voor de jaarrekening Getrouwheid en rechtmatigheid INHOUD 1. INLEIDING... 3 2. ALGEMENE UITGANGSPUNTEN CONTROLE... 4 3. GOEDKEURINGS- EN RAPPORTERINGSTOLERANTIES... 5 4. RECHTMATIGHEID...

Nadere informatie

Aan de Raad en het College van Gemeente Woerden Postbus AA WOERDEN. Beh. Ambt.: Afschr.: B.V.O.: Rotterdam, 8 november 2017

Aan de Raad en het College van Gemeente Woerden Postbus AA WOERDEN. Beh. Ambt.: Afschr.: B.V.O.: Rotterdam, 8 november 2017 Aan de Raad en het College van Gemeente Woerden Postbus 45 3440 AA WOERDEN 17.022452 Registratiedatum: Behandelend afdeling Afgehandeld door/op: 13/11/2017 Beh. Ambt.: Streefdat.: Afschr.: B.V.O.: Rotterdam,

Nadere informatie

Deloitte. Openbaar Lichaam Afvalstoffenverwijdering Zeeland. Rapport van bevindingen voor het boekjaar eindigend op 31 december 2014.

Deloitte. Openbaar Lichaam Afvalstoffenverwijdering Zeeland. Rapport van bevindingen voor het boekjaar eindigend op 31 december 2014. Deloitte Accountants B.V. Park Veidzigt 25 4336 DR Middelburg Postbus 7056 4330 GB Middelburg Nederland Tel: 088 288 2888 Fax 088 288 9895 www.deloitte.n1 Openbaar Lichaam Afvalstoffenverwijdering Zeeland

Nadere informatie

Controleverklaring jaarrekening 2013. Geacht bestuur,

Controleverklaring jaarrekening 2013. Geacht bestuur, Deloitte Accountants B.V. Schenkkade 47 2595 AR Den Haag Postbus 90721 2509 LS Den Haag Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9815 www.deloitte.nl Aan het dagelijks bestuur van de gemeenschappelijke

Nadere informatie

Balans per 31 december 2012 Ref. 31-12-2012 31-12-2011 ACTIVA Beleggingen 3.1 - landerijen 7.644.060 7.547.000 - onroerend goed 2.135.330 1.921.360 - effecten 73.726.748 69.485.974 - spaarrekeningen 6.782.720

Nadere informatie

Jaarrekening Zeestad Beheer BV - Den Helder

Jaarrekening Zeestad Beheer BV - Den Helder Jaarrekening 2013 Zeestad Beheer BV - Den Helder Datum: 21 mei 2014 Inhoud Inleiding - Rapport indeling Jaarrekening 2013 - Balans per 31 december 2013 - Winst- en verliesrekening over 2013 - Toelichting

Nadere informatie

Gemeente Noordwijkerhout. Accountantsverslag 2014

Gemeente Noordwijkerhout. Accountantsverslag 2014 Gemeente Noordwijkerhout Accountantsverslag 2014 Aan de gemeenteraad van de gemeente Noordwijkerhout Amsterdam, 9 juni 2015 Geachte leden van de gemeenteraad, In overeenstemming met de door u verstrekte

Nadere informatie

Accountantsverslag 2013

Accountantsverslag 2013 www.pwc.nl Accountantsverslag 2013 Accountantsverslag 2013 voor Gemeente Littenseradiel 12 mei 2014 Gemeente Littenseradiel T.a.v. de griffier, mevrouw F. Hijlkema Postbus 1 8730 AA WOMMELS 12 mei 2014

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Deloitte Accountants B.V. Robonsbosweg 5 1816 MK Alkmaar Postbus 270 1800 AG Alkmaar Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9705 www.deloitte.nl Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan

Nadere informatie

*ID * gemeente Tiel ontvangen op:

*ID * gemeente Tiel ontvangen op: *ID18.02548* ID18.02548 gemeente Tiel ontvangen op: 03-04-2018 Aan de leden van het algemeen bestuur van Regionaal Archief Rivierenland J.S. de Jongplein 3 4001 WG TIEL Zaltbommel, 30 maart 2018 Onderwerp:

Nadere informatie

Controleprotocol Werkorganisatie Duivenvoorde

Controleprotocol Werkorganisatie Duivenvoorde Controleprotocol Werkorganisatie Duivenvoorde Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Doelstelling... 3 3. Wettelijk kader... 3 4. Algemene uitgangspunten voor de controle (getrouwheid en rechtmatigheid)... 3 4.1

Nadere informatie

ACCOUNTANTSVERSLAG Recreatieschap Drenthe

ACCOUNTANTSVERSLAG Recreatieschap Drenthe ACCOUNTANTSVERSLAG 2015 Recreatieschap Drenthe P 1 donderdag 31 maart 2016 ACCOUNTANTSVERSLAG 2015 Aan het bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling Recreatieschap Drenthe Brink 4b 7891 BZ Diever Groningen,

Nadere informatie

De 1 o ïtte. Aan de gemeenteraad van Gemeente Oude Ilsselstreek T.a.v. de heer 1. van Urk, raadsgriffier Postbus 42 7080 AA GENDRINGEN

De 1 o ïtte. Aan de gemeenteraad van Gemeente Oude Ilsselstreek T.a.v. de heer 1. van Urk, raadsgriffier Postbus 42 7080 AA GENDRINGEN De 1 o ïtte. Deloitte Accountants B.V. Meander 551 6825 MD Arnhem Postbus 30265 6803 AG Arnhem Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9777 www.deloitte.nl Aan de gemeenteraad van Gemeente Oude Ilsselstreek

Nadere informatie

BERK. Accountantsverslag. Boekjaar Natuur- en recreatieschap De Grevelingen. An independent member of Baker Tilly International

BERK. Accountantsverslag. Boekjaar Natuur- en recreatieschap De Grevelingen. An independent member of Baker Tilly International Accountantsverslag Boekjaar 2017 ~AKER TILLY BERK Natuur- en recreatieschap De Grevelingen An independent member of Baker Tilly International Inhoudsopgave Pagina 1. Bestuurlijke samenvatting 4 2. Accountantscontrole

Nadere informatie

C2.ľ3b bö DIV.STAN Bv// FPc

C2.ľ3b bö DIV.STAN Bv// FPc Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties C2.ľ3b bö Provincie Noord-Brabant Gedeputeerde Staten Postbus 90151 5200 MC Den Bosch Ingekomen -6 DEC 2016 Provincie Nnnrd-Brabanţ 4120019 DIV.STAN

Nadere informatie

650819 Bevestiging bij de jaarrekening 2014

650819 Bevestiging bij de jaarrekening 2014 tal Heemstede Ernst & Young Nederland LLP t.a.v. de heer R. Ellermeijer RA Postbus 7883 1008 AB AMSTERDAM Verzenddatum Bijlage Ons kenmerk Betreft 14 april 2015 650819 Bevestiging bij de jaarrekening 2014

Nadere informatie

Accountantsverslag 2014 voor Gemeente Schiermonnikoog. 10 juni 2015

Accountantsverslag 2014 voor Gemeente Schiermonnikoog. 10 juni 2015 Accountantsverslag 2014 Accountantsverslag 2014 voor Gemeente Schiermonnikoog 10 juni 2015 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Badweg 2, 8934 AA Leeuwarden, Postbus 321, 8901 BC Leeuwarden T: 088

Nadere informatie

DEEL II OVERIGE GEGEVENS

DEEL II OVERIGE GEGEVENS onderdeel van VCclf! AF DEEL II OVERIGE GEGEVENS 1.8 OVERIGE GEGEVENS onderdeel van G V e 3. f i AF 1.8.1 Vaststelling en goedkeuring jaarrekening De raad van bestuur van Stichting Espria heeft de jaarrekening

Nadere informatie

Farid Chikar / juni 2017

Farid Chikar / juni 2017 Agendapunt commissie: 4.1 steller telefoonnummer email Farid Chikar 040-2083696 Farid.chikar@A2samenwerking.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering 208981/269305 29 juni 2017 Portefeuillehouder Wethouder

Nadere informatie

Gemeente Woerden Registratiedatum: Behandelend afdeling Afgehandeld door/op: Behandeld door Drs. A. van Doesburg RA

Gemeente Woerden Registratiedatum: Behandelend afdeling Afgehandeld door/op: Behandeld door Drs. A. van Doesburg RA Gemeente Woerden 06.005572 Registratiedatum: Behandelend afdeling Afgehandeld door/op: 31/05/2006 PM Orteliuslaan 1041 3528 BE Utrecht Postbus 85103 3508 AC Utrecht Tel: (030) 2995500 Fax: (030) 2995502

Nadere informatie

18 juni 2015 Rein-Aart van Vugt Toby Bergshoeff. Controle jaarrekening 2014

18 juni 2015 Rein-Aart van Vugt Toby Bergshoeff. Controle jaarrekening 2014 18 juni 2015 Rein-Aart van Vugt Toby Bergshoeff Controle jaarrekening 2014 Agenda Accountantscontrole Bevindingen controle 2014 Actuele ontwikkelingen Vragen Fasering accountantscontrole gemeente Ridderkerk

Nadere informatie

Betreft: Controle van de jaarrekening boekjaar eindigend op 31 december 2015

Betreft: Controle van de jaarrekening boekjaar eindigend op 31 december 2015 2 5 SEP 2015 Aan de gemeenteraad van gemeente Boxtel T.a.v. de heer M.J.M van Woensel Postbus ïoooo 5280 DA Boxtel 24 september 2015 Referentie: DvB/60363602/LvD/zm Betreft: Controle van de jaarrekening

Nadere informatie

Advies commissie BBV aan ministerie van BZK mei 2013. Van een rechtmatigheidsoordeel naar een rechtmatigheidsverantwoording

Advies commissie BBV aan ministerie van BZK mei 2013. Van een rechtmatigheidsoordeel naar een rechtmatigheidsverantwoording Van een rechtmatigheidsoordeel naar een rechtmatigheidsverantwoording Samenvatting Mede op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft de commissie BBV een onderzoek

Nadere informatie

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Velsen

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Velsen Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Velsen Inleiding Jaarlijks dienen de accountants van gemeenten op grond van artikel 213 van de Gemeentewet behalve een

Nadere informatie

Controleprotocol jaarrekening 2016

Controleprotocol jaarrekening 2016 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Wettelijk kader 3 1.2 Doel 4 2. Accountantscontrole 5 2.1 Controle getrouwheid en rechtmatigheid in het algemeen 5 2.2 Controle rechtmatigheid in het bijzonder 5 2.3 Controletoleranties

Nadere informatie

Document:13IT Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van het Waterschap Brabantse Delta

Document:13IT Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van het Waterschap Brabantse Delta Document:13IT021860 Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van het Waterschap Brabantse Delta vanaf jaarrekening 2013 Inhoudsopgave 1 Inleiding...3 1.1 Algemeen...3 1.2 Doelstelling...3

Nadere informatie

Van: Verzonden: Aan: Onderwerp: Bijlagen: Geachte Griffie,

Van: Verzonden: Aan: Onderwerp: Bijlagen: Geachte Griffie, Van: Verzonden: Aan: Onderwerp: Bijlagen: Nicolette Rigter woensdag 19 april 2017 12:02 Amersfoort, raadsgriffier; Baarn, raadsgriffier; Bunnik, raadsgriffier; Bunschoten, raadsgriffier;

Nadere informatie

Behandeld door W.P. de Vries RA 088 288 1225

Behandeld door W.P. de Vries RA 088 288 1225 Gustav Mahlerlaan 2970 1 081 LA Amsterdam Postbus 5811 0 1 040 HC Amsterdam Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9737 www.deloitte.nl VERTROUWELIJK Aan het algemeen bestuur gemeenschappelijke regeling

Nadere informatie

Controleprotocol jaarrekening gemeente Heerenveen

Controleprotocol jaarrekening gemeente Heerenveen gemeente Heerenveen Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 1.1 Wettelijk kader... 3 1.2 Doel... 4 2 Accountantscontrole... 5 2.1 Controle getrouwheid en rechtmatigheid in het algemeen... 5 2.2 Controle rechtmatigheid

Nadere informatie

De I0 tte. Aan de gemeenteraad van de gemeente Sliedrecht Postbus 16 3360 AA SLIEDRECHT. Geachte leden van de raad,

De I0 tte. Aan de gemeenteraad van de gemeente Sliedrecht Postbus 16 3360 AA SLIEDRECHT. Geachte leden van de raad, De I0 tte. Deloitte Accountants B.V. Wilhelminakade 1 3072 AP Rotterdam Postbus 2031 3000 CA Rotterdam Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9830 www.deloitte.nl Aan de gemeenteraad van de gemeente

Nadere informatie

Del itte. Geachte leden van de raad, Hierbij ontvangt u onze controleverkiaring d.d. 24 juni 2014 bij dejaarrekening 2013 van uw gemeente.

Del itte. Geachte leden van de raad, Hierbij ontvangt u onze controleverkiaring d.d. 24 juni 2014 bij dejaarrekening 2013 van uw gemeente. Del itte. Robonsbosweg 5 1816 MKAlkmaar Postbus 270 1800 AG Alkmaar Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9705 www.deloitte.nl Aan de gemeenteraad van de gemeente Velsen Posthus 456 1970 AL IJMUDEN

Nadere informatie

Aan het bestuur en de directie van Stichting Katholiek Basisonderwijs Haarlem-Schoten Reviusstraat 1-3 2026 SJ HAARLEM

Aan het bestuur en de directie van Stichting Katholiek Basisonderwijs Haarlem-Schoten Reviusstraat 1-3 2026 SJ HAARLEM Aan het bestuur en de directie van Stichting Katholiek Basisonderwijs Haarlem-Schoten Reviusstraat 1-3 2026 SJ HAARLEM CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Verklaring betreffende de jaarrekening

Nadere informatie

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OBJECT VAN CONTROLE: JAARREKENING 2014 EN 2015

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OBJECT VAN CONTROLE: JAARREKENING 2014 EN 2015 CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OBJECT VAN CONTROLE: JAARREKENING 2014 EN 2015 Voor de gemeenten Tubbergen, Dinkelland en het Openbaar lichaam Noaberkracht Dinkelland Tubbergen September 2014

Nadere informatie

1 Inleiding. 2 Doel protocol. 3 Rechtmatigheid

1 Inleiding. 2 Doel protocol. 3 Rechtmatigheid 1 Inleiding Vanaf de jaarrekening 2004 is de accountantsverklaring uitgebreid met een oordeel over de rechtmatigheid. De accountant kijkt niet alleen naar het getrouwe beeld, maar ook of baten, lasten

Nadere informatie

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: de Gemeente Delft en de Raad van Commissarissen van Werkse! Verklaring over de jaarrekening 2016 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van

Nadere informatie

De10 tte. Aan de leden van de gemeenteraad van de gemeente Doetinchem Postbus 9020 7000 HA DOETINCHEM. 2014 drs. W.W.LA. Wentink DPS/3100102737/24588

De10 tte. Aan de leden van de gemeenteraad van de gemeente Doetinchem Postbus 9020 7000 HA DOETINCHEM. 2014 drs. W.W.LA. Wentink DPS/3100102737/24588 De10 tte. Deloitte Accountants B.V. Meander 551 6825 MD Amhem Postbus 30265 6803 AG Arnhem Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9777 www.deloitte.nl Aan de leden van de gemeenteraad van de gemeente

Nadere informatie

Provinciale Normenkader Rechtmatigheid 2015(aangepast)

Provinciale Normenkader Rechtmatigheid 2015(aangepast) Provinciale Normenkader Rechtmatigheid 2015(aangepast) Inleiding Met ingang van 2004 moeten alle provinciale jaarrekeningen worden voorzien van een accountantsverklaring met betrekking tot de financiële

Nadere informatie

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Purmerend

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Purmerend Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Purmerend Inhoud 1. Inleiding... 1 1.1 Doelstelling... 1 1.2 Wettelijk kader... 1 1.3 Procedure... 2 2 Algemene uitgangspunten

Nadere informatie

ACCOUNTANTSVERSLAG 2014

ACCOUNTANTSVERSLAG 2014 »12» 8-11 2-05-1 5 ACCOUNTANTSVERSLAG 2014 GR Bestuursdienst Ommen- Hardenberg 8 mei 2015 2015 BDO IBDO VERTROUWELIJK Aan het Algemeen Bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling Bestuursdienst Ommen-Hardenberg

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het algemeen bestuur van Waterschap Vechtstromen A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2017 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening

Nadere informatie

CONTROLEPROTOCOL voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2013 van de gemeente Hengelo

CONTROLEPROTOCOL voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2013 van de gemeente Hengelo CONTROLEPROTOCOL voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2013 van de gemeente Hengelo 0 Inleiding De Gemeentewet(GW), art. 213, schrijft voor dat de gemeenteraad één of meer accountants aanwijst

Nadere informatie

Controle protocol Stichting De Friesland

Controle protocol Stichting De Friesland Controle protocol Stichting De Friesland 1. Doelstelling Stichting De Friesland heeft van de Belastingdienst de ANBI (algemeen nut beogende instelling) verkregen. Ten aanzien van de verantwoording van

Nadere informatie

Accountantsverslag 2014 Basis voor de toekomst

Accountantsverslag 2014 Basis voor de toekomst Accountantsverslag 2014 Basis voor de toekomst Accountantsverslag 2014 voor Veiligheidsregio Fryslân 31 maart 2015 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Badweg 2 8934 AA Leeuwarden, Postbus 321, 8901

Nadere informatie

NÅ$ Koenen en Co Controle BV is lid van Nexia International. veelzijdig. Controle

NÅ$ Koenen en Co Controle BV is lid van Nexia International. veelzijdig. Controle Controle Renier Nafzgerstraat 104 Postbus 1722 NL6201 BS Maastricht Aan: Algemeen Bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling Het Gegevenshuis T+31(O)433219080 Emile Erensplein 55 F+31(0)433253646 6371

Nadere informatie

Financiële verordening VRU

Financiële verordening VRU Financiële verordening VRU Versie 2018-1 Vastgesteld door het algemeen bestuur d.d. 19 februari 2018. Het algemeen bestuur van de Veiligheidsregio Utrecht, gelet op: - artikel 212 van de Gemeentewet, -

Nadere informatie

zaaknummer: blad: 1/5 datum nota: 15 juli 2016

zaaknummer: blad: 1/5 datum nota: 15 juli 2016 gemeente Winterswijk zaaknummer: 105527 blad: 1/5 datum nota: 15 juli 2016 programma: 13. Financiën werkdoel: 1317 Realiseren jaarlijkse beleids- en budgetcyclus onderwerp: Jaarstukken 2015 advies: 1.

Nadere informatie

Controleprotocol 2018 en 2019 voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Delfzijl

Controleprotocol 2018 en 2019 voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Delfzijl Controleprotocol 2018 en 2019 voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Delfzijl Nick Doorn (concerncontroller) 20 juni 201914 juni 2019 1. Inleiding In 2016 heeft de aanbesteding

Nadere informatie

2 Algemene uitgangspunten voor de controle (getrouwheid én rechtmatigheid)

2 Algemene uitgangspunten voor de controle (getrouwheid én rechtmatigheid) Controleprotocol voor de accountantscontrole 2013 van de gemeente Sliedrecht 1. Inleiding Voor het jaar 2013 heeft de gemeenteraad aan Deloitte Accountants B.V. opdracht verstrekt om de accountantscontrole

Nadere informatie

CONTROLEPROTOCOL MEERJARIGE SUBSIDIES AFK KUNSTENPLANPERIODE

CONTROLEPROTOCOL MEERJARIGE SUBSIDIES AFK KUNSTENPLANPERIODE CONTROLEPROTOCOL MEERJARIGE SUBSIDIES AFK KUNSTENPLANPERIODE 2017-2020 Dit controleprotocol is opgesteld ten behoeve van de accountantscontrole van de financiële verantwoording van de subsidie die in het

Nadere informatie

Richtlijnen van de commissie BBV

Richtlijnen van de commissie BBV Richtlijnen van de commissie BBV Stellige uitspraken gelden met ingang van begrotingsjaar T+1, het jaar nadat de uitspraak is gepubliceerd. 1. Notitie Software, mei 2007 1.1 Software (als afzonderlijk

Nadere informatie

het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening.

het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. Accountantsverslag 2018 Aan het algemeen bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling Parkschap Nationaal Park De Biesbosch Postbus 8 3300 AA DORDRECHT Dordrecht, 27 maart 2019 Ref.: 379/JSCH/AK Geachte

Nadere informatie

Omgevingsdienst Rivierenland Accountantsverslag

Omgevingsdienst Rivierenland Accountantsverslag ^ 1 BAKER TILLY B000013548 Omgevingsdienst Rivierenland Accountantsverslag Boekjaar 2014 ONTVANGEN OP 1 MUPT 2015 PPR An independent member of Baker Tilly International VERTROUWELIJK Aan de leden van het

Nadere informatie

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT. A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2016

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT. A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2016 IPA-ACON ASSURANCE B.V. «I( < 1 «HOII Wilhelminapark 29 Postbus 6222 2001 HE Haarlem Telefoon 023-531 9539 Fax 023-5311700 info@ipa-acon.nl www.ipa-acon.nl CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT

Nadere informatie

Del o itte. Controleverkiaring j aarrekening 2013. Geacht bestuur,

Del o itte. Controleverkiaring j aarrekening 2013. Geacht bestuur, Del o itte. Deloitte Accountants B.V. Amerikalaan 110 6199 AE Maastricht Postbus 1864 6201 BW Maastricht Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9904 www.deloitte.ni Aan het algemeen bestuur van de Gemeenschappelijke

Nadere informatie

Global Opportunities (GO) Capital Asset Management BV gevestigd te AMSTERDAM. Rapport inzake de jaarrekening 2013

Global Opportunities (GO) Capital Asset Management BV gevestigd te AMSTERDAM. Rapport inzake de jaarrekening 2013 Global Opportunities (GO) Capital Asset Management BV gevestigd te AMSTERDAM Rapport inzake de jaarrekening 2013 Inhoudsopgave Pagina Opdracht 1 Algemeen 1 Resultaten 1 Financiële positie 2 Kengetallen

Nadere informatie

Gemeente Maassluis. Accountantsverslag voor het boekjaar eindigend op 31 december 2008

Gemeente Maassluis. Accountantsverslag voor het boekjaar eindigend op 31 december 2008 Gemeente Maassluis Accountantsverslag voor het boekjaar eindigend op 31 december 2008 11 juni 2009 5501/3112-1/15 Accountantsverslag van gemeente Maassluis voor het boekjaar eindigend op 31 december 2008

Nadere informatie

Concept Accountantsverslag

Concept Accountantsverslag AB Jeugdhulp Rijnmond 12 april 2018 bijlage 2 bij agendapunt 7 Concept Accountantsverslag Boekjaar 2017 BAKER BERK TILLY Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulp Rijnmond An independent member of Baker Tilly

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de algemene vergadering van Nederlandse Waterschapsbank N.V. Verklaring over de jaarrekening 2014 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2014 van

Nadere informatie

Object van controle is de jaarrekening 2013. Tevens geeft de accountant aan of het jaarverslag met de jaarrekening verenigbaar is.

Object van controle is de jaarrekening 2013. Tevens geeft de accountant aan of het jaarverslag met de jaarrekening verenigbaar is. CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2013 VAN DE GEMEENTE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL 1. Inleiding Bij besluit van 06 november 2003 heeft de gemeenteraad Deloitte Accountants aangewezen

Nadere informatie

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: De Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur van Stichting Iriszorg VERKLARING BETREFFENDE DE JAARREKENING Wij hebben de in dit jaardocument in paragraaf

Nadere informatie

Controleverklaringvan de onafhankelijke accountant

Controleverklaringvan de onafhankelijke accountant Controleverklaringvan de onafhankelijke accountant Aan de gemeenteraad van de gemeente Brunssum te Brunssum Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de jaarrekening 2010 van de gemeentebrunssum

Nadere informatie

Controleprotocol Het Waterschapshuis vanaf boekjaar 2013

Controleprotocol Het Waterschapshuis vanaf boekjaar 2013 Controleprotocol Het Waterschapshuis vanaf boekjaar 2013 Versie 1.1 21 mei 2013 Adrie-Jan de Korte Kenmerk: V0050/H1516 Inhoud 1. Inleiding 3 1.1 Doelstelling 3 1.2 Wettelijk kader 3 2. Algemene uitgangspunten

Nadere informatie

Controleprotocol gemeente Coevorden

Controleprotocol gemeente Coevorden Controleprotocol gemeente Coevorden Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Vaststelling Controleprotocol 3 3 Wettelijk kader 3 4 Goedkeurings- en rapporteringstolerantie 3 4.1 Goedkeuringstolerantie 4 4.2 Rapporteringstolerantie

Nadere informatie

Raadsvoorstel2008/19954

Raadsvoorstel2008/19954 gemeente Haarlemmermeer Raadsvoorstel2008/19954 Onderwerp Jaarstukken 2007 Portefeuillehouder J.J. Nobel steiler C. M. Bakker Collegevergadering 20 mei 2008 Raadsvergadering 26 juni 2008 1. Samenvatting

Nadere informatie

Financiële begroting 2016

Financiële begroting 2016 Financiële begroting 2016 113 114 Voor een overzicht van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar het overzicht opgenomen onder Begroting van Baten en Lasten in het begin van deze begroting.

Nadere informatie