op één lijn 43 JOIN OUR FAMILY CAPHRI School for Public Health and Primary Care

Transcriptie

1 CAPHRI School for Public Health and Primary Care op één lijn 43 JOIN OUR FAMILY Vakgroep Huisartsgeneeskunde Faculty of Health, Medicine and Life Sciences (FHML)

2 Colofon Inhoudsopgave Oplage 2180 Hoofd/eindredactie Babette Doorn Redactieleden Henk Goettsch, Hendrik Jan Vunderink, Sjef Swaans, Luc Gidding en Babette Doorn Doelgroep huisartsen Limburg en Brabant, aios en alumni, afdelingen MUMC+ & overige relaties Postadres Vakgroep HAG Universiteit Maastricht Postbus MD Maastricht Bezoekadres P. Debyeplein HA Maastricht Ontwerp/druk Océ Business Services, Maastricht, OBS 8747 Fotografie Foto pagina 9, 11, en 12 gemaakt door Appie Derks, MUMC+ Foto pagina 15 gemaakt door Debbie Keuken Deadline volgend nummer 28 oktober 2012 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd bestand of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Van de redactie Van de redactie Babette Doorn 3 Van de voorzitter Job Metsemakers 4 Alpe d Huzes Ramon Ottenheijm 5 Maastricht Mooiste Danique Peeters en Inge van t Klooster 6 Broodjes Broodjes inleiding Babette Doorn 7 Huisarts en abortus Gabie Raven 8 De huisarts van de toekomst door Rob Keijzer redactie 8 Onderwijs Vanuit het onderwijs Laury de Jonge 10 NHG congres 2013 in Maastricht. Thema: Spoed redactie 10 Patiënten contacten Huisartsgeneeskunde jaar 3 Ben van Steenkiste 11 Naschoolse opvang Yvonne van Leeuwen 12 De huid als spiegel: infecties, koorts en vlekjes MINC 13 NHG-Wetenschapsdag 2012 in Maastricht 13 Europees alcoholbeleid faalt! Nieuwe hoogleraar Peter Anderson Persbericht UM 14 WESP-en: Antibiotica bij kinderen: soort bepaalt voorschrijfgedrag Eefje de Bont 15 Echo bij schouderklachten: juiste diagnose een MUST Laurens Starmans en Inge van t Klooster 15 Artsen leren door vragen Danique Peeters 16 Ben ik gerustgesteld, dokter? Carolien Leijten, Alexandra Mannaerts en Dionne Welter 17 Onderzoek Voor u geschreven in Maastricht Jelle Stoffers 17 It s life Renée Verwey en Sanne van der Weegen 19 Huisartsopleiding Komt een wiki bij de dokter... Jean Muris 20 Stage in hospice: Veel leren van angst, lijden en verlies Eva van Sebille 21 E-portfolio: reserveer tijd om ermee te werken Annemiek Nijholt 23 Zijn Deense aios beter voorbereid? Daniëlle Huizinga, Paul Geraedts en Manon Verschuren 24 In de leer. Hebt u alles begrepen?. Natuurlijk dokter. Sophie van der Voort 26 Trompé par le Tomtom Felix Punt 27 APC Angelique Timmermans 28 Bijzonder Bekwaam: kaderhuisarts supervisor Gerard Benthem Hendrik Jan Vunderink 28 Gezondheidsrechterlijke kwesties Arie de Jong 30 Voetbalwedstrijd AIOS-Opleiders van onze sportverslaggever 31 Hulpverlening op evenementen Rob Favie 32 S(t)imuleren om te leren uit de Porta Mosana nieuwsbrief 33 PICO-bello! Tonnie van Kessel 34 2

3 Van de redactie Fervet opus Recent was ons jaarlijkse redactie etentje. Op sjiek, in een voormalig klooster en veel later (1905) ook kerk in Maastricht waarvan ik de naam niet mag noemen. Naast de vaste redactieleden waren ook de columnisten uitgenodigd waarvan er twee verstek moesten laten gaan omdat ze dienst hadden. Zo gaat dat met dokters (in spe), alle planningsijver ten spijt. Alhoewel emeritus hoogleraar (en vaste lezer van ons blad) Harry Crebolder mij talloze malen in het verleden enige basale Bijbelkennis probeerde bij te brengen: het lukte hem nooit. Ik ben en blijf een heiden. Maar als ik dan in een kerk kom, ben ik wel onder de indruk van het (oude) werk wat zo n gebouw gekost heeft. In die tijd, met die middelen (maar ook aan de mensen die daar onder geleden hebben). Wie het mooie van de noeste arbeid ziet, ziet ook de schilderingen en de Latijnse teksten. En zo geschiedde. Fervet opus. IJverig werk gaat voort Zo gaat het op onze vakgroep ook, al is het gebouw zelf niet prikkelend en inspirerend. Het zijn de mensen die het doen. Er is bevlieging en bezieling. Continuïteit en kwaliteit. Het lijkt makkelijker dan het is want zoals ik de vorige keer al schreef: niets gaat vanzelf. Rob Keijzer riep in zijn Broodje Verstand op tot: dokters, verlaat eens wat vaker uw spreekkamer! Dat had een aantal studenten, aios en medewerkers al lang zelf bedacht, maar dan om sportief en nuttig bezig te zijn. Vrijdag 1 juni voetbalden de aios tegen hun opleiders in Vijlen (hoogtestage?) waarbij de opleiders hetzelfde lot ondergingen als Oranje, maar dan in opperbeste stemming. Huisartsonderzoeker Ramon Ottenheijm deed op 7 juni mee aan de Alpe d Huzes en haalde met maar liefst vier beklimmingen een puike prestatie binnen en geld voor het KWF. Lees zijn ontroerende verslag en bekijk ook het filmpje op YouTube. Op zondag 10 juni deden 22 hardlopers onder de Huisartsgeneeskundige vlag mee aan Maastrichts Mooiste, een hardloopwedstrijd voor individuen en bedrijven. Huisartsgeneeskunde schreef 2 teams in op resp. de 5 (19 e plaats) en de 15 kilometer (4 e plaats). Het was een stralende dag waarover enkele deelnemers een stukje schreven. De medewerkers van de Huisartsopleiding hadden al eerder de deuren van hun burelen geopend voor een tweedaagse in een Belgisch château. Wie gelooft nog dat het crisis is? Over naar buiten gaan gesproken: wat te denken van een leerwerkstage in Engeland of een werkbezoek aan Denemarken? Of hulpverlening tijdens evenementen? En binnen de muren van ons instituut werd het onderwijs verzorgd en geconsumeerd, wetenschap bedreven, artikelen geproduceerd, praatjes gegeven en naschoolse opvang geregeld. Maar wat Peter Anderson, de nieuwe alcoholprofessor (ik citeer de populaire media) van Maastricht, al wist: we drinken teveel alcohol. En als ik denk aan alle activiteiten die hierboven beschreven staan en hoe dat after hours ging: het klopt, maar we denken daar te weinig bij en over na. Zou dit punt ook niet in de checklist Handreiking Verantwoordelijkheidsverdeling bij samenwerking in de zorg moeten staan? Ik vraag het wel even aan Arie de Jong. Dank aan iedereen die weer een bijdrage heeft geleverd aan de totstandkoming van dit zomernummer. Peracti labores jucundi: een hele fijne vakantie gewenst allemaal! Babette Doorn JOIN NOW! Onze vakgroep Maastricht heeft een frisse, nieuwe website. Her en der in deze uitgave ziet u foto's die in dat kader gemaakt zijn. Kijk snel op Laat horen wat u ervan vindt. Join our Family! 3op één lijn 43

4 op één lijn 43 Van de voorzitter De Toekomst DOOR JOB METSEMAKERS, VOORZITTER VAKGROEP HUISARTSGENEESKUNDE UM Elke toekomst heeft een verleden. Vaak zeggen we dat we van het verleden kunnen leren, maar ik weet niet of dat altijd waar is. Wat kunnen wij huisartsen nu leren van het conflict met Minister Schippers eind 2011 toen zij budgetoverschrijdingen in de huisartsenzorg vaststelde en dat ging korten op de huisartstarieven 2012? Hoe we ook betoogden dat er nooit een budgetafspraak met haar voorganger was gemaakt, dat we juist op verzoek van haar voorganger meer zorg in de eerste lijn waren gaan leveren, dat huisartsen niet verantwoordelijk gehouden konden worden voor het handelen van ziekenhuizen, dat afspraak toch afspraak was: we kregen geen poot aan de grond. Toen er vervolgens 7000 huisartsen, doktersassistentes en praktijkverpleegkundigen in de RAI een eendrachtig geluid van afkeuring lieten horen, zagen we een politiële pirouette van de Minister. Het ging plots niet meer over gemaakte afspraken, maar over het hoge inkomen van de huisartsen. Voor de duidelijkheid: de Minister kreeg in de Tweede Kamer een meerderheidssteun voor haar beleid (en we mogen binnenkort weer stemmen)! De toekomst leek allesbehalve rooskleurig. Over 2011 werden ook overschrijdingen geraamd en dat zou opnieuw tot korting kunnen leiden. Een omvangrijk onderzoek van de NZa naar inkomen en praktijkkosten en het voortdurend gerommel over de inschrijving op naam, verziekten de sfeer aanzienlijk. De Minister lijkt demissionair haar verstandigste beslissingen te nemen: inschrijving op naam blijft, overschrijding 2011 heeft geen invloed op de tarieven 2013, het budgettair kader huisartsenzorg gaat in 2013 met 3% omhoog, en de uitkomsten van het NZa onderzoek hebben geen consequenties voor de bekostiging in We verbinden ons wel weer in een complexe deal over doelmatiger voorschrijven waar weer met geld gegoocheld wordt, maar alles bij elkaar is het convenant met de Minister wel positief nieuws. Wat is hier nu uit te leren? Dat politici opportunistisch handelen? Ik leer hiervan dat het standvastig, rustig, voortdurend en soms heel duidelijk massaal uitdragen van onze standpunten noodzakelijk blijft, want er komt altijd weer een nieuwe Minister. gezondheids winst oplevert. Het is goed dat de patiënt centraal gezet wordt. Doen wij dat ook als we de Toekomstvisie van de Huisartsenzorg opstellen? Hebben we patiënten vroeg in het proces van het opstellen van die Toekomstvisie naar hun needs gevraagd? Niet naar wat ze willen (demands), maar wat ze nodig hebben. Vaak wordt het antwoord gegeven voordat we zaken goed onderzocht hebben. Denk hierbij aan de suggestie om via flexibeler openingstijden van de dagpraktijk en of de mogelijkheid van on-line afspraken maken, de bezoeken aan de HAP terug te dringen. Hoe denken patiënten hier (en over andere zaken) werkelijk over? Dat is de uitdaging voor de toekomst op landelijk niveau en op wijkniveau. Wat is nodig naast zorg om (zo vroeg mogelijk) gezondheidswinst te boeken? Hoe komen we tot zorg op maat, niet alleen op patiëntniveau maar ook op wijk/populatieniveau. De patiënt zal dan soms als partner gaan fungeren. Dat gaat niet vanzelf, want patiënt en huisarts zullen dat moeten leren. Zullen we met een blik op de toekomst, meteen morgen al een beetje anders omgaan met de dagelijkse problemen van praktijk en patiënten? Steven van Eijck (voorzitter LHV) zegt dat de patiënt de grote winnaar is omdat betere zorg in de buurt 4

5 Alpe d Huzes: een onvergetelijke ervaring dan fiets ik met je mee op één lijn 43 DOOR RAMON OTTENHEIJM, HUISARTS IN GEULLE EN ONDERZOEKER BIJ DE VAKGROEP Kaarsjes onderweg Toen mijn goede vriend Maurice, zelf kankerpatiënt, een klein jaar geleden vertelde dat hij mee ging doen met Alpe d Huzes in 2012, was mijn eerste reactie: dan fiets ik met je mee. Zo kwam het dat we op 7 juni jl. samen met nog een vriend, Alpe d Huez beklommen om geld in te zamelen voor de kankerbestrijding. Alpe d Huez, ruim 14 km klimmen met stijgingspercentages tussen de 8 en 12%. Afgelopen winter zijn we serieus begonnen met de voorbereiding. Elke deelnemer moest minimaal 2500 aan sponsorgeld aanleveren. Een groot bedrag, maar door diverse acties is het me gelukt om 3960 te kunnen aanbieden aan de organisatie. Hiervoor wil ik mijn vakgroep en alle collega s, die hebben gedoneerd, hartelijk bedanken. De vakgroep was ook een van mijn shirt-sponsors! Uiteraard heb ik ook hard moeten werken aan mijn fysieke conditie. Vooral in het voorjaar heb ik vele uren door de Limburgse heuvels gefietst. De Camerig, Eyserbosweg, Keutenberg en Cauberg, allemaal bekende beklimmingen in het zuiden, heb ik zo vaak opgereden, dat ik met voldoende vertrouwen vertrok naar Frankrijk. Finish Aangezien ik nog nooit in de Alpen had gefietst, wist ik niet zeker wat me te wachten stond toen ik op 7 juni om 4 uur s nachts in de wachtrij stond om te mogen starten. Deze rij bestond uit duizenden fietsers en een uur later reed ik over de startlijn op weg naar de voet van de berg. Aangemoedigd door duizenden mensen, reden we in de duisternis de berg op. De weg werd op diverse plaatsen en bochten verlicht door honderden kaarsjes. Op dit vroege tijdstip stonden er ook al vele mensen langs de weg om je aan te moedigen. Na anderhalf uur reed ik voor de eerste keer over de finish; het was me meegevallen. Aangezien Maurice waarschijnlijk maar één maal zou fietsen, hadden we met ons drieën afgesproken om rond 10 uur samen de klim te maken. Ik had dus nog tijd voor een klim alleen. Deze tweede beklimming was mentaal wel zwaarder dan de eerste. Langzaam werd ik wat vermoeider, je hebt veel tijd om na te denken en ik werd soms kort overvallen door emoties. Na weer te zijn afgedaald, stond Maurice klaar om zijn weg naar boven te gaan; een doel dat hij zich een jaar geleden had gesteld. Met ons drieën hebben we dit mogen doen. Een heel bijzondere ervaring. De saamhorigheid onderweg, de naderende finish, de ontlading en emoties na de finish en de rust die daarna over me kwam. We hadden het toch maar geflikt met ons drieën. Onderweg en in het finishdorp Alpe d Huez werd het elke beklimming drukker. Onderweg werd er veel muziek gemaakt en bij het binnenrijden van het dorp stonden de mensen rijen dik; het leek wel de Tour de France. Dit werkte als doping. We zouden om uur met ons team een gezamenlijke klim maken, de saamhorigheidsklim. Ik had 5 uur om hiervoor te herstellen en heb maar van deze tijd gebruikt gemaakt. Hoewel ik conditioneel nog wel een extra keer had kunnen gaan, had ik veel pijn aan mijn knie gekregen. Een dag later bleek dit een bursitis te zijn. Ook deze laatste, mijn vierde klim, was weer bijzonder. Alle 48 teamgenoten droegen op hun fietshelm een rood-wit gestreepte muts. Op deze manier waren we alle beklimmingen voor elkaar herkenbaar en werden we ook door het publiek herkend. Dit teamgevoel, de saamhorigheid onderweg en de taferelen bij de finish hebben dit tot een onvergetelijke ervaring gemaakt, die naar meer smaakt. Maurice heeft een jaar geleden zijn behandelingen afgerond. Gelukkig staat hij weer volop in het leven en is dit een inspirerende ervaring voor hem geweest. Helaas hebben de operatie en bestralingen ervoor gezorgd dat hij wel heeft moeten inleveren op zijn kwaliteit van leven. Weten we meteen weer waarvoor we hebben gefietst. Op YouTube staat een filmpje, voorzien van een inspirerende song, van onze klim: AD6_Maurice.avi 5

6 op één lijn 43 Maastrichts Mooiste Geen toptijd gehaald, wel toptijd gehad! DOOR INGE VAN T KLOOSTER EN DANIQUE PEETERS, WESP-EN Zondag 10 juni 2012, Maastrichts Mooiste. Als afgevaardigden van de vakgroep Huisartsgeneeskunde van de UM stonden wij klaar voor onze 5 km hardloopwedstrijd door de straten van Maastricht. We hadden een reputatie hoog te houden: ons werd verteld dat de HAG het altijd erg goed doet. Maar dit moest geen probleem zijn! Er was een overvloed aan enthousiasme en de route was bij ons bekend, die hadden we immers geoefend (hoewel we toen verdwaald waren). De hardloopschoenen waren ingelopen, de flesjes water leeggedronken, de vaseline gesmeerd, en een laatste nerveuze toiletstop was gemaakt. We waren er klaar voor! De markt stond vol met een sportief geklede stoet, allen in afwachting van het startsignaal. En toen: de start! Daar gingen we! Bochtje hier, inhalen daar en maar door tot plots, de finish! Voldaan, met een medaille om de nek en een stuk vlaai in de hand, brachten we verslag aan de 15 km groep die nog moest. Ons deel zat erop, nu was het aan de echte sportievelingen. Deze toppers hebben uiteindelijk een 4 de plaats weten te behalen. Het 5 km team moest het doen met een 19 de plek, helaas geen toptijd gehaald, maar wel een toptijd gehad! 5 km team (foto rechts): Petra van Benthum (aios jaar 2), Tamara Derks (aios jaar 2), Ingrid van der Heijden (huisarts), Judith Hoeven (aios jaar 2), Celine de Hoog (wesp), Inge van t Klooster (wesp), Alexandra Mannaerts (wesp), Danique Peeters (wesp), Bieke Slegers (huisarts) en Pauline Vinken (aios jaar 2). 15 km team (foto links): Ghais Al Mansouri (aios jaar 3), Jochen Cals (huisarts), Joost Dormans (medewerker), Jeroen Eurlings (aios jaar 1), Paulien Huijs (aios jaar 1), Priska Israel (huisarts), Araya Medhanyie (onderzoeker), Job Metsemakers (huisarts), René Minnaard (huisarts), Pim de Nijs (aios jaar 2), Piet Portegijs (medewerker), Paul Ram (medewerker) en Mark Spigt (onderzoeker). Coach: Geert-Jan Dinant. 15 km 5 km 6

7 Lunchbesprekingen Broodjes op één lijn 43 VAN DE REDACTIE, DOOR BABETTE DOORN De eerste helft van het kalenderjaar zit erop. De eerste cyclus Broodjes in het huidige format (vaste dagen, tijden, frequentie maar met wisselend beleg) idem dito. Van de Broodjes Verstand (overstijgende thema s) hebben wij dit keer twee artikelen: over abortus en over de Huisarts van de Toekomst. Agenda s lopen snel vol, vandaar dat we nu al laten weten dat we op donderdag 30 augustus weer van start gaan met de nieuwe reeks. Wat nu bekend is: Donderdag 30 augustus Dinsdag 4 september Donderdag 13 september Dinsdag 18 september Analyzing medication patterns Beatriz Poblador Proefpromotie 'Support of an Asthma/COPD service for GPs in daily care, Annelies Lucas Zorginnovatie psychosociale klachten SGE, Luc Gidding Social Media Babette Doorn et al Donderdag 27 september Dinsdag 2 oktober Dinsdag 16 oktober Dinsdag 27 november Dinsdag 13 november Dinsdag 11 december WESP-eindpresentatie Rianne Minten Preventieconsult SGE Merijn Godefrooij Broodje Verstand Geruststellen onderzoek Esther giroldi Broodje Verstand Broodje Verstand Hieronder volgen de verslagen van 2 Broodjes Verstand die hebben plaatsgevonden. Broodje Verstand Huisarts en abortus DOOR GABIE RAVEN, ABORTUSARTS EN VOORZITTER NGVA 1 Ter introductie was mij verteld dat deze bijeenkomsten in het leven waren geroepen voor onderwerpen die in de huisartsopleiding niet of nauwelijks belicht worden. Een voorbeeld was euthanasie; en abortus paste ook wel in deze groep onderwerpen, begreep ik. Nu loop ik niet meteen warm voor een uitnodiging die op deze manier gepresenteerd wordt, maar ik vind het onderwerp belangrijk genoeg om er ook voor een kleine groep direct betrokken toehoorders, energie in te steken. De meeste huisartsen worden maar één tot enkele malen per jaar met een verzoek tot abortus geconfronteerd. Het is een emotioneel beladen onderwerp. Toch is abortus geen onderwerp dat je (ook) als huisarts kunt ontkennen. Ik geef enkele kengetallen: Het totaal aantal abortussen in Nederland bedraagt ongeveer per jaar, ongeveer van de vrouwen is woonachtig in het buitenland. Het abortuscijfer (aantal abortussen per duizend vrouwen in de leeftijd van 13 tot 44 jaar) bedraagt 8,7; dit is de laatste jaren vrij stabiel, in 1990 was dit het laagste: 5,2. De abortusratio is ongeveer 1:7, wat betekent dat één op de zeven zwangerschappen wordt afgebroken. De ratio stijgt, aangezien er minder zwangerschappen in Nederland voorkomen. 50% Van de in Nederland woonachtige vrouwen wordt verwezen door de huisarts; 50% gaat naar de huisarts voor nacontrole (dit is niet per se dezelfde groep). 7

8 op één lijn 43 Waarom vind ik dit onderwerp belangrijk? Ik heb in Zambia gewerkt. Daar gingen de vrouwen na een bezoek aan de witchdoctor vaak dood aan een sepsis, tenminste de groep die ik zag. Vrouwen die geen kind willen op dit moment, onder deze omstandigheden, zijn zeer gemotiveerd voor een abortus en zoeken, indien nodig, ook illegale kanalen. In een ontwikkeld land moet dit niet hoeven. Zelfs bij goed toegepaste, betrouwbare anticonceptie is de kans op niet zwanger worden geen 0%. Dat wil nog niet zeggen dat een ongeplande zwangerschap ook een ongewenste zwangerschap is, maar dat kan voor komen. Het kan dat je hier als arts principiële en/of morele problemen mee hebt, maar ook dan is het belangrijk dat aan de vrouwen mede te delen en ze te verwijzen, of naar een collega, of voor een voorgesprek in een kliniek. In onze klinieken is uitgebreide ervaring met counseling op het gebied van ongeplande en/of ongewenste zwangerschap. Er is grote expertise op het gebied van anticonceptie en in veel klinieken wordt ook SOA onderzoek aangeboden. Abortus is een beladen onderwerp, maar de vraag ernaar is al eeuwenoud (leestip: The Cider House Rules van John Irving). Dit zal zeker niet op korte termijn veranderen. De meeste vrouwen weten vrij snel, vrij zeker wat ze willen. Slechts een kleine groep twijfelt. Soms maakt het feit dat de huisarts het er zo moeilijk mee heeft het voor de vrouwen moeilijker, hij laat hen een extra keer terugkomen en stuurt hen dan pas in, terwijl dat hun uiteindelijke beslissing niet beïnvloedt. Het is voor die vrouwen prettig als de hulpverlener zich daar bewust van is. Heb vertrouwen in de abortushulpverlener. Ons werk is niet een zwangerschap af te breken, maar vrouwen te helpen die geconfronteerd worden met een ongewenste zwangerschap. Dit kan verder gaan dan alleen de abortusbehandeling op zich. Het blijft zaak voor ons allen als hulpverlener alert te zijn op zaken als incest, loverboys, verkrachting etc. Ook blijf ik het in triest vinden als er weer een baby of een babylijkje ergens gevonden wordt. Er wordt dan vaak meteen een beschuldigende vinger naar de moeder uitgestoken. Hoe eenzaam zal zij geweest zijn en hoe bang. Falen we hier niet deels zelf ook als hulpverlener? Door ons wordt een goede samenwerking met de eerste en tweede lijn erg op prijs gesteld, in de eerste plaats voor de vrouwen die bij ons komen. Ik probeer dan ook al jaren de lijnen kort te houden en ik ga daarom ook graag in op uitnodigingen voor dit soort (prettige) bijeenkomsten. 1 Nederlands Genootschap van Abortusartsen Broodje Verstand Wil de huisarts van de toekomst NU opstaan? VAN DE REDACTIE, DOOR BABETTE DOORN In de lunchbespreking van dinsdag 19 juni stond dit Broodje gepland. De spreker was Rob Keijzer. Rob is al 32 jaar apotheekhoudend huisarts samen met echtgenote en huisarts Lili Keijzer in Ysselsteyn. Rob was jarenlang verbonden aan de Huisartsopleiding Maastricht als HAB en docent Praktijkmanagement in Jaar 3. Tot 1 mei jl. was hij ook nog voorzitter van de Regionale Huisartsen Organisatie Cohesie in Noord-Limburg. Hij is nog wel lid van de Raad van Afgevaardigden van Cohesie, zeg maar de Ledenraad. Alles draait om betrokkenheid van leden. Daarmee komen we meteen tot de kern van de lunchbespreking Broodje: hoe staat het met de betrokkenheid van de huisartsen buiten de spreekkamer? Een kort, maar bevlogen college. Wil de huisarts van de toekomst NU opstaan? Deze openingsdia heette het gemengde publiek welkom. Ondanks de vraag, ging iedereen meteen zitten, ook de (wel) aanwezige aios. Al snel nam Rob ons mee in het alledaagse huisartsleven: een praktijkcasus komt een man bij de dokter en al snel werden we meegevoerd in zijn verhaal. We horen op anekdotische en soms hilarische wijze hoe de samenwerking tussen huisarts, patiënt en praktijk verloopt. De patiënt staat centraal, hij wordt serieus genomen en samen zoeken zij de juiste weg. De echte belemmering duikt pas op in de 2 e lijn, bij de specialist. Op de vraag van de huisarts wat kunnen wij de patiënt bieden totdat de 2 e lijn tijd heeft voor een consult, wordt geen bevredigend antwoord gevonden. De huisarts kan de patiënt geruststellen en een profylaxe meegeven. 8

9 De spreekkamer uit Via de casus maakt Rob de brug naar werkbelasting versus kosten. Het publiek komt uit zijn roes, wij verlaten (ook) de spreekkamer. Niemand ontkent dat een huisarts werkt om geld te verdienen. En dat het goed is dat we af zijn gestapt van een abonnementsysteem waarop huisartsen hun geld kregen op naam van ingeschreven patiënten, vindt ook niemand erg. Maar waar ging het dan mis in het proces van de marktwerking? En wat ging er mis? We lazen in Medisch Contact dat de ziekenhuizen algemene artsen gaan opleiden. Is dat geen bedreiging? En waarom reageert er niemand? De omgeving van de huisarts Iedereen weet dat de huisarts een spilfunctie vervult, maar hoe, dat is de vraag. In de jungle van organisaties rondom de huisarts(praktijk), zien wij het bos niet meer. De betreffende dia is overwoekerd met beroepsorganisaties, koepels, financiële partners en aanverwante bedrijven, organisaties en overheden. Geen wonder dat de huisarts zich terugtrekt in zijn spreekkamer. Maar is dat wel slim? De huisartsopleiding richt haar pijlen ook vooral op het werken achter die gesloten deur. Maar wie die deur te laat opent, wordt nooit een goede ondernemer. Je kan niet vroeg genoeg beginnen: neem bijvoorbeeld je co mee naar een HAGRO-bijeenkomst. Laat zien dat er meer is dan de spreekkamer. Dat je moet weten wat er speelt, om er een mening over te vormen. Doe je dat niet, dan moet je achteraf niet klagen dat er anderen hebben beslist over jouw honorering, die weer jouw werkwijze en bedrijfsvoering bepaalt. Worden de AIOS straks transmurale ziekenhuisartsen? Zien AIOS die omgeving en willen ze dat zien? We horen van staf dat het curriculum al bomvol zit in de drie jarige opleiding, maar we horen AIOS zeggen dat ze best nieuwsgierig zijn. Niet allemaal, maar hoe meer je ervan weet, hoe nieuwsgieriger je wordt. Rob geeft als advies om niet te wachten met die stap tot na je afstuderen. En dat er kaderhuisartsen Beleid en Beheer zijn die zich daar bewust in specialiseren. Conclusie: je hoeft je niet allemaal actief in te zetten, maar je moet er wel weet van hebben! Wie nu al geprikkeld is/wil worden: lees het consultatiedocument huisartsenzorg 2012 van de NZA op Vandaar alvast dit stukje, voor AIOS en huisartsen. En wat we ook weten: er moet een vervolg komen, met andere partijen erbij. op één lijn 43 9

10 op één lijn 43 Vanuit het onderwijs Samen Op één lijn DOOR LAURY DE JONGE, SECTORHOOFD ONDERWIJS BASISCURRICULUM Het blijft een dynamisch geheel bij de sector onderonderwijs. Ligt normaal gesproken het accent van deze zomereditie van Op één Lijn bij onderwijs, nu is er een beperkte bijdrage vanwege nog niet uitgedeinde bewegingen binnen onze golvende sector. Momenteel loopt de werving en planning van stageplekken volop en zijn we bezig met het indelen van alle docenten over de verschillende rollen in de diverse jaargangen van het geneeskundige curriculum. Met ingang van het aanstaande curriculumjaar heeft Katrien Boots haar werkzaamheden binnen onze vakgroep verplaatst naar de huisartsopleiding, ze wordt Huisartsbegeleider. Katrien is twee jaar coördinator van het coschap Huisartsgeneeskunde geweest en ze heeft gewerkt aan de herziening van het coschap waarover u eerder kon lezen. Dat nieuwe coschap komt eraan maar daar merkt u in de praktijk op zijn vroegst iets van met ingang van Katriens rol wordt overgenomen door Marion van Lierop, jarenlang huisarts in Sittard en sinds 2 jaar Huisartsbegeleider bij het basiscurriculum. Ongetwijfeld dat u in een volgende Op één Lijn verder met haar zal kunnen kennismaken. Gelukkig heeft de sinds maart 2011 van kracht zijnde vacaturestop slechts een beperkte invloed gehad op de invulling van docentrollen aan het basiscurriculum. Vanwege bezuinigingen binnen de onderzoeksschool CAPHRI hebben verschillende onderzoekers hun docentrollen kunnen uitbreiden. Er blijft nog wel behoefte aan nieuwe enthousiaste (aspirant) huisarts-docenten voor diverse onderwijsrollen in het basiscurriculum. Graag hadden we dit keer een jong huisarts- en tevens docentkoppel aan u voorgesteld (Iris Blonk en Ferry Lusthuis), ware het niet dat ze hun bruiloft en huwelijksreis nu hebben gepland. Tegelijkertijd werd de ruimte voor nieuwe ontwikkelingen benut. Coördinator jaar 3 Ben van Steenkiste beschrijft de introductie en eerste evaluaties van het patiëntgebonden contact in het derde jaar in dit nummer van Op 1 lijn. NHG-Congres 2013 in: Maastricht Thema Spoed In 2000 stond het NHG-Congres in het teken van de spoedzorg: met spoed en goed. Dit was in de beginfase van de ontwikkeling van de huisartsenposten. Sindsdien zijn er vele ontwikkelingen geweest in de spoedzorg en heeft de acute huisartsenzorg, vooral binnen de huisartsenposten, een enorme professionaliseringsslag gemaakt. In de acute zorg wordt meer en meer gedacht in toestandsbeelden in plaats van diagnoses, de Nederlandse Triage Standaard (NTS) is ontwikkeld en op de kaart gezet, en de samenwerking met ketenpartners in de acute zorg wordt gaandeweg helderder omschreven. Huisartsenposten krijgen her en der een plaats in de ondersteuning van de dagzorg. Inhoudelijk, organisatorisch en politiek is Spoed daarom een interessant onderwerp. Het Congres vindt plaats op 22 november 2013 in Maastricht. 10

11 Basiscurriculum geneeskunde Patiënten contacten Huisartsgeneeskunde jaar 3 op één lijn 43 DOOR BEN VAN STEENKISTE, COÖRDINATOR JAAR 3 Inleiding In Op één Lijn nr.40 (2011) schreven wij over de introductie van een nieuw eerstelijns patiëntcontact in jaar 3 van het basiscurriculum. Derdejaars geneeskundestudenten maken kennis met de presentatie van verschillende aandoeningen (in dit geval chronische buikaandoeningen) in de huisartspraktijk. Een heel andere tak van sport dan tweedelijns geneeskunde: de context is belangrijker, niet iedere patiënt die komt heeft daadwerkelijk iets, veel klachten gaan ook vanzelf over, enzovoorts. Doordat die derdejaars studenten nu niet meer in de huisartspraktijk komen, zouden ze deze en andere wezenlijke verschillen missen, indien we geen goede vervanging bieden. Wat is BPC De nieuwe begeleide patiëntcontacten (BPC) sluiten direct aan bij de formule van het Skillslab, dat, ter voorbereiding op de onderwijspoli, de nadruk legt op een goede anamnese en lichamelijk onderzoek en eindigt met een differentiaal diagnose. In het vervolg daarop wordt onder leiding van een huisarts verder ingegaan op diagnostiek, behandeling en beloop van de aandoening, waarbij ook een duidelijk accent op zorgaspecten zal komen te liggen. Het afgelopen jaar hebben ruim 320 studenten met deze vorm van onderwijs kennisgemaakt onder wie ruim 30 uit het International Track of Medicine (ITM). Patiënten De patiënten die werden gepresenteerd waren veelal speciaal voor deze rol geworven. Alleen patiënten met chronische buikklachten, maar van verschillende aard, leeftijd en geslacht. Ook jonge patiënten (leeftijdsgenoten) met bijvoorbeeld colitis ulcerosa of coeliakie maakten grote indruk op de studenten. De patiënten waren over het algemeen erg enthousiast over deze nieuwe rol. Studenten Het BPC werd door de studenten goed beoordeeld. De ontmoeting met de patiënt, de gevolgen van een chronische aandoening op het dagelijks leven, de emoties en de openheid van de patiënt werden als belangrijke succesfactoren genoemd. Je krijgt een goed beeld van de patiënt zijn medische achtergrond en impact op het dagelijks leven. Persoonlijk contact met patiënt, emotie. Het werd door hen als een leerzame onderwijsvorm ervaren. De leerdoelen worden in de basisgroep nabesproken. Dat gebeurt voor iedere groep op een ander moment, soms weken na het BPC en dat kan een nadeel zijn. De aandacht voor de manier waarop de zorg georganiseerd wordt (Chronic Care Model) kan ook nog beter. Samenwerking en organisatie, twee zaken waar onze collega Inge Duimel komend academisch jaar in een nieuw college uitvoerig bij stil zal staan. Andere doelen op het gebied van verschillen tussen de eerste- en tweede lijn zijn ruimschoots behaald. Docenten Onze docenten, te weten Suzanne Klarenbeek, Marion van Lierop, Ferry Lusthuis, Raymond Leclercq en Leo Peters, zijn allemaal huisarts, al dan niet (meer) praktiserend met gevarieerde onderwijs- en praktijkervaring. Zij waren over het algemeen vrij positief over deze vorm van onderwijs. Het is een kleine onderwijsrol maar wel een die de nodige inspanning en onderwijsvaardigheden vraagt om van de bijeenkomst een succes te maken. We zullen daarom nog meer aandacht besteden aan de werving van docenten. Samenwerking Skillslab De samenwerking met het Skillslab was goed. Zij onder houden het contact met de patiënten en zorgen voor belangrijke praktische zaken zoals het maken van afspraken, bijwerken van de medische dossiers, de onkostenvergoeding en de opvang en training van nieuwe patiënten. Tijdens de bijeenkomsten verzorgen zij ook de lunch voor de patiënten. Wij zochten nadrukkelijk de samenwerking met het Skillslab om aan te sluiten bij de bestaande infrastructuur. Op termijn willen we nagaan in hoeverre uitbreiding van patiënten mogelijk is en streven we naar een gezamenlijke patiëntenbibliotheek waar we ook voor de andere clusters in jaar 3 gebruik van zouden kunnen maken. Gedacht wordt aan vergelijkbare, maar ook andere vormen van onderwijs. Conclusie Het BPC in deze vorm is een leerzame vorm van onderwijs gebleken die door studenten met enthousiasme werd ontvangen. We gaan er komend jaar gewoon mee door. 11

12 op één lijn 43 Nascholing Naschoolse opvang DOOR YVONNE VAN LEEUWEN, COÖRDINATOR NASCHOLING VAKGROEP HUISARSTGENEESKUNDE UM De titel klinkt kinderlijk en neerbuigend, ik had ook gewoon kunnen schrijven: NÁ-scholen. Ik bedoel: hoe vergaat het in scholingsopzicht iemand die hier in Maastricht de huisartsopleiding heeft gevolgd? Zijn er genoeg scholingsprogramma s en ontmoetingsmomenten met oude groepsgenoten voor de ex-aios, met een mooi woord alumni? We denken dat daar nog wel iets aan te verbeteren valt in de vorm van scholing gericht op de pas gevestigde huisarts met een vleugje reünie. Wie mee wil denken: Bel ons of mail: yvonne.vanleeuwen@hag.unimaas.nl. Na-scholen-komt-zonneschijn Hoe men erbij komt, dat het uitstorten van praatjes over een vermoeide menigte tot kennis leidt, is duister. Tijd wordt verkwanseld die oneindig veel effectiever kan worden ingezet met een beetje meer kennis over hoe mensen leren. Actieve werkvormen (vraag en antwoord, discussie, casuïstiekbespreking) zijn niet een trendy aardigheidje, maar bijna voorwaarde dat iets beklijft. Zeker als het wat complexer is, zoals de therapie van systolisch en diastolisch hartfalen. Rijtjes werken niet, en hoeveel rijtjes komen er niet voorbij op een nascholing: 5 oorzaken van dit, 6 gevolgen van dat. Verhalen blijven wél hangen, casuïstiek. Illustratief materiaal heeft een lange houdbaarheid. Stem de boodschap af op het (beoogd) publiek Een wet die keer op keer met voeten wordt getreden: specialisten en andere hulpverleners die voor huisartsen praten en zich niet verdiepen in de vragen die bij hen leven. Overmorgen ga ik naar een congres dat als onderwerp neuromarketing heeft. Het is gericht op reclamemensen. Reclamemensen zijn uit puur lijfsbehoud ijzersterk in effectief boodschappen overbrengen en in de roos schieten bij het beoogd publiek. Zij hebben nu ontdekt dat ze baat hebben bij (nog meer) kennis over hoe het brein werkt. Sprekers zijn o.a. prof. Victor Lamme, hersenonderzoeker en bekend van het boek: de vrije wil bestaat niet. De middag wordt afgesloten met een goochelaar. Wat ik daar doe? Een lang gekoesterde wens in vervulling laten gaan: kijken in de keuken van reclamemakers om daarvan te leren voor onderwijs. Hoe breng je boodschappen zó over dat de kans groot is dat men het jaren later nog weet? Even Apeldoorn bellen en (een generatie eerder) niet vergeten, Frico eten. Toen ik co was, kwam er een lijvig rapport uit over de zin en onzin van lab-aanvragen. Elke specialist in opleiding moest het lezen. Ik stelde voor het rapport te vervangen door een gifgroene sticker op elke status met de tekst: vraag niet te grif, een leukodiff. Ik kreeg geen bijval. Maar het zou toch best kunnen dat we er enorm mee geholpen zijn? Dat ons brein nu eenmaal gemakkelijk dit soort signalen opvangt. Maag op hol, omeprazol. Zonder gekheid: er wordt zoveel tijd verkwist tijdens scholingen dat meer leren over doelgroepgericht en kernachtig brengen van boodschappen, nooit weg is. Hoe het ook zij, u hoort van mij! Geplande scholingen van HAG-UM 4 oktober 2012 Een Engels hospice op bezoek: common issues in palliative care 12 december 2012 Symposium oogheelkunde februari 2013 Masterclass diabetes In planning Chronische pijn, Audiologie en Summercourse palliatieve zorg. Informatie: 12

13 De huid als spiegel Infecties, koorts en vlekjes DOOR JOCHEN CALS, HUISARTSONDERZOEKER EN AVONDVOORZITTER op één lijn 43 Dokter, kijk eens. Wat heb ik hier? Huidaandoeningen; iedereen loopt er wel eens gespikkeld of gevlekt bij. Vaak zijn de vlekken en plekjes onschuldig, maar dat is niet altijd even makkelijk te bepalen. In drie praktische en interactieve presentaties kunt u op deze MINC 1 -avond ervaren dat de huid soms echt als de spiegel van infecties kan werken. Dermatoloog Ivo Nagtzaam neemt ons mee in de wondere wereld van de parasitaire huidinfecties. Van alledaagse luis tot schurft, maar ook: waar moeten we aan denken bij de vakantieganger die terugkeert met een rode bult op het bovenbeen? U ontvangt tips om de juiste diagnose te stellen, geïllustreerd met leerzaam beeldmateriaal. Een meer voorkomende insect is de teek die ook niet meer weg lijkt te denken uit de media. Recent werd de website tekenradar gelanceerd en de afgelopen jaren is er veel controverse geweest over tekenbeten en de ziekte van Lyme. De nieuwe CBO-richtlijn in ontwikkeling probeert richting te geven aan zinvol beleid. Maar wat is wijsheid? Microbioloog en tekenexpert Alje van Dam loopt met u door de relevante diagnostiek, behandeling en voorlichting, zodat u weet wanneer u vooral wel en niet moet handelen. Hij bespreekt ook de kennishiaten die er nog bestaan op dit gebied. Kinderen met koorts en vlekjes, weet u het nog? Parvo B19, streptokok, meningokok, varicella zoster, alle zorgen ze voor vlekjes en meestal koorts, toch is het beleid volledig anders. In de laatste sessie van de MINC-avond loodsen kinderarts Gijs van Well en huisarts Jochen Cals u in een zeer interactieve sessie langs alle kinderziekten met vlekjes. Test uw kennis en u bent weer helemaal bij. In deze MINC komt alles aan bod onder leiding van avondvoorzitter en huisarts Jochen Cals; van de diagnostiek op het lab tot en met de voorlichting in de spreekkamer, relevant voor ervaren dokters, maar ook artsen in opleiding. De nascholing is geaccrediteerd en vindt plaats op 23 oktober 2012 in Hotel van der Valk in Maastricht van uur. Meer informatie en aanmelden: 1 Maastricht Infection Center NHG-Wetenschapsdag 2012 in Maastricht Grote opkomst in grootse omgeving! We kijken ernaar uit u volgend jaar weer te mogen begroeten op het NHG-congres op 22 november 2013 in het MECC in Maastricht. 13

14 op één lijn 43 Nieuwe hoogleraar Europees alcoholbeleid faalt! ORATIE BIJZONDER HOOGLERAAR ALCOHOL AND HEALTH PROF. DR. PETER ANDERSON De Europese Unie heeft een alcoholprobleem: per jaar drinken we gemiddeld 12 tot 13 liter pure alcohol per persoon (vanaf 15 jaar en ouder), een hoeveelheid die het laatste decennium constant is gebleven. Dit komt mede doordat EU-landen afgelopen jaren de verkeerde beleidsmaatregelen hebben ingezet om consumptie te verminderen. Dit bepleitte Prof. dr. Peter Anderson in zijn oratie op woensdag 30 mei jl., waarmee hij het ambt van bijzonder hoogleraar Alcohol and Health aan de Universiteit Maastricht aanvaardde. Anderson s leerstoel is ingebed binnen de vakgroep Huisartsgeneeskunde, welke valt onder de onderzoeksschool CAPHRI (School for Public Health and Primary Care) van de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences van het Maastricht UMC+. Mortaliteit Eén op de acht sterfgevallen (binnen de leeftijdsgroep jaar) in Europa houdt verband met alcoholgebruik. Daarnaast kost alcohol Europa veel geld: bovenop de prijs die we voor de drank betalen, is de EU ongeveer 300 per jaar per persoon kwijt aan verloren productiviteit, gezondheidszorgkosten en justitie; kosten die liever bespaard blijven in de huidige tijd van economische crisis. Waarom lukt het de EU niet om de alcoholconsumptie te verlagen? Educatie en 'community action' Volgens Anderson hebben landen binnen de EU de afgelopen jaren een te sterke focus gelegd op de educatie van jonge mensen en community action als het gaat om de terugdringing van alcoholgebruik. Hoewel dit belangrijke maatregelen zijn, blijkt juist dat prijsverhoging, drempelverhoging om aan de alcohol te komen en verbod op alcoholreclame het drinkgedrag effectiever beïnvloeden. Onderzoek wijst uit dat minder geconsumeerd wordt wanneer alcohol duurder wordt, zelfs onder zware drinkers en alcoholverslaafden. Hetzelfde geldt wanneer alcohol moeilijker te krijgen is (door bijvoorbeeld minder verkooppunten en kortere openingstijden) en bij een verbod op alcoholreclame. Wist u dat: dr. Marjan van den Akker is benoemd tot Visiting professor aan Goethe University Frankfurt? Prijshandhaving Anderson noemt binnen prijshandhaving het invoeren van een minimumprijs per gram (pure) alcohol de beste maatregel, ongeacht het soort alcohol. Wetenschappelijke studies suggereren dat deze maatregel onder andere leidt tot (ziekte)kostenbesparing, daling van criminaliteit en verhoogde productiviteit. Daarnaast pakt het, in grotere mate dan belastingverhoging, doelgerichter zware drinkers aan. Ook de alcoholindustrie profiteert doordat de winst stijgt. Obstakels Verschillende obstakels belemmeren de juiste inzet van beleidsmaatregelen binnen de EU. Er lijkt nog steeds een gebrek te zijn aan kennis over alcohol en de gevaren ervan. Alcohol wordt nog steeds niet gezien en geclassificeerd als drug, terwijl het dezelfde biologische en farmacologische karakteristieken heeft als andere drugs. Uit onderzoek blijkt juist dat alcohol de meest schadelijke drug is voor gezondheid en welzijn. Zowel consumenten als politici en beleidsmakers onderschatten en negeren het gevaar van alcohol. Anderson: Er moeten duidelijke statements gemaakt worden om dit kennisgat onder beleidsmakers te verkleinen. De beleidsmislukkingen die de alcoholconsumptie de laatste jaren zo hoog hebben gehouden, hebben geresulteerd in sterfgevallen (onder jarigen) die voorkomen hadden kunnen worden. (persbericht Universiteit Maastricht) 14

15 Masterstudent Arts-Klinisch Onderzoeker: Eefje de Bont Antibiotica bij kinderen: soort bepaalt voorschrijfgedrag op één lijn 43 BEGELEIDERS: JOCHEN CALS EN GEERT-JAN DINANT Achtergrond In de meeste huisartsgeneeskundige richtlijnen wordt geadviseerd antibioticum voorschriften bij kinderen met infecties te beperken. Het is echter onduidelijk hoeveel voorschriften het afgelopen decennium gegeven zijn. Bij het evalueren en bijstellen van interventies die het antibioticagebruik in de huisartsenpraktijk moeten terugdringen, is het echter van belang om dit te weten. Doel Met deze studie onderzoeken wij de voorschrijffrequenties van orale en topicale antibiotica bij kinderen jonger dan 12 jaar in de periode Ook willen we nagaan of huisartsen specifieke antibiotica voorschrijven waarvoor geen indicatie is volgens de huidige Nederlandse richtlijnen. Methode Met behulp van het Registratie Net Huisartspraktijken (RNH) werden gegevens verzameld over demografische kenmerken van patiënten, antibioticum voorschriften en relevante co-morbiditeit. Statistische analyses werden uitgevoerd met behulp van frequenties en multivariabele logistische regressie analyse om na te gaan welke variabelen van invloed zijn op antibiotica voorschriften. Resultaten In de periode zijn patiëntjaren geanalyseerd, waarbij 15,8% met chronische ziekte, met astma als meest voorkomende. In 14,8% van de patiëntjaren werd minimaal één antibioticum voorschrift gegeven. Tussen 2000 en 2005 observeerden we een significante toename in het aantal voorschriften voor zowel orale als topicale antibiotica (p<0.001). In daalde het aantal orale voorschriften (p<0.001), terwijl het aantal topicale geleidelijk bleef toenemen (p=0.04). We vonden een significante invloed van leeftijd en chronische ziekte op het krijgen van een antibioticum voorschrift. Voorschriften zonder indicatie werden slechts incidenteel geobserveerd. Conclusie Eén op de zes kinderen ontving in minimaal één antibioticum voorschrift. Terwijl topicale voorschriften geleidelijk bleven toenemen, stegen de orale voorschriften tussen en daalden ze daarna significant. Omdat richtlijnen in die tijd niet zijn veranderd, is dit verschil mogelijk toe te schrijven aan de opname van het pneumokokkenvaccin in het Rijksvaccinatieprogramma in WESP-studenten: Laurens Starmans en Inge van t Klooster Echo bij schouderklachten: juiste diagnose een MUST BEGELEIDERS: RAMON OTTENHEIJM, JOCHEN CALS, GEERT-JAN DINANT, ROB DE BIE Achtergrond Echografie is een accuraat diagnosticum bij schouderaandoeningen. De epidemiologie van specifieke schouder-aandoeningen in de huisartspraktijk is onbekend omdat anamnese en lichamelijk onderzoek nu niet tot een patho-anatomische diagnose leiden. Mogelijk is de behandeling hierdoor niet optimaal, wat de kans op chroniciteit kan verhogen. Inzicht in de prevalentie zou dit kunnen verbeteren. Doel Het vaststellen van de prevalentie van specifieke 15

16 op één lijn 43 subacromiale aandoeningen gebaseerd op echoverslagen van patiënten uit de eerste lijn. Tevens analyseren we verschillen in prevalentie per leeftijdsgroep (<65 en 65jr) en tussen duur van de klachten ((sub)acuut en chronisch). Methoden Voor deze observationele studie hebben we 240 echoverslagen uit het Orbis Medisch Centrum te Sittard-Geleen geanalyseerd: 20 uit elke maand van 2011, waarvan 10% van 65-plussers. Alle echo s waren gemaakt door dezelfde ervaren physician assistent. Inclusiecriteria waren: 1. Verwijzing door huisarts 2. Leeftijd 18 jaar 3. Unilaterale klachten Resultaten Tendinitis calcarea (kalkdepot in een pees) komt het vaakst voor (29%), gevolgd door bursitis (12%), tendinopathie (12%), partiële dikte scheur (11%) en volledige dikte scheur (8%). Ouderen hadden significant vaker een volledige dikte scheur. De meest aangedane pees was de supraspinatuspees. Van alle verwezen patiënten hadden 97 (40%) geen afwijkingen op echo. Conclusie De prevalentie van specifieke schouder aandoeningen in de eerste lijn verschilt ten opzichte van de tweede lijn. Inzicht in deze prevalentie kan bijdragen aan de discussie of echografie gebruikt kan worden om een optimale behandelstrategie vast te stellen. Dit wordt momenteel onderzocht in de MUST-studie. WESP-student: Danique Peeters Artsen leren door vragen BEGELEIDER: WEMKE VELDHUIJZEN Achtergrond Evidence based medicine gaat er van uit dat artsen leren van patiëntgerelateerde, klinische vragen. In de literatuur wordt een grote variatie beschreven in het aantal klinische vragen dat een arts heeft, variërend van twee vragen per patiënt, tot een vraag per 15 patiënten, wat onvoldoende verklaard kan worden door een verschil in onderzoeksopzet. Doel Een beter inzicht in persoonlijke verschillen in het leerproces rondom klinische vragen is van belang om AIOS hierin beter te begeleiden. Binnen de UM is een expertgebaseerd zesstappen model ontwikkeld dat beschrijft hoe artsen leren van klinische vragen. Model: 1. Gevoel van onbehagen of nieuwsgierigheid 2. Voortbestaan van onbehagen 3. Interpretatie onbehagen als gevolg van tekort aan kennis of kunde 4. Bewustzijnbehoud 5. Informatieverzameling 6. Uitbreiding kennis en kunde gevolgd door eigen dataverzameling via praktijkobservaties en diepte-interviews met 9 eerstejaars AIOS Huisartsgeneeskunde. Resultaten Onze belangrijkste resultaten zijn: 1. Onbehagen is, meer dan nieuwsgierigheid, een drijfveer voor leren. 2. Leren-sturend onbehagen speelt niet alleen ten tijde van patiëntencontact, maar kan ook van tevoren of achteraf optreden. 3. Correct interpreteren van onbehagen is relevant voor het leereffect. Conclusie We hebben empirisch bewijs gevonden voor het bestaan van alle zes de stappen, en het model waar nodig aangepast en verfijnd. Methode Door kwalitatief onderzoek via framework-analyse hebben wij het model aangepast en verfijnd waar nodig. De eerste resultaten zijn gebaseerd op heranalyse van 13 bestaande focusgroepinterviews onder geneeskundestudenten en arts-assistenten. Deze heranalyse werd 16

17 WESP-studenten: Carolien Leijten, Alexandra Mannaerts en Dionne Welter Ben ik gerustgesteld, dokter? op één lijn 43 BEGELEIDERS: WEMKE VELDHUIJZEN EN ESTHER GIROLDI vlnr: Carolien, Dionne en Alexandra Achtergrond Geruststellen is een van de meest gebruikte verbale interventies van huisartsen. Er is echter geen eenduidig bewijs met betrekking tot effectieve strategieën die leiden tot geruststellen. Doel Onderzoeken welke technieken huisartsen toepassen om patiënten gerust te stellen en hoe deze door patiënten worden ervaren. Methode Kwalitatief observationele studie bij 12 huisartsenpraktijken in Zuid-Nederland. Per huisartsenbezoek is er gestreefd naar twee matches van ongeruste patiënten en doel geruststellen bij huisartsen. Bij huisartsen en patiënten zijn stimulated recall interviews afgenomen waarbij video-opnames van consulten als geheugenstimulus dienden voor de deelnemers om te reflecteren op de geruststellingtechnieken. Hiervan werd een kwalitatieve analyse uitgevoerd. Carolien heeft zich specifiek gericht op de strategieën die huisartsen toepassen om gerust te stellen. Alexandra heeft gekeken naar de patiëntenpercepties die geruststellen ondersteunen. Dionne keek vervolgens op consultniveau naar wat patiënten en huisartsen op hetzelfde moment zeggen over technieken die de huisarts toepast om gerust te stellen. Resultaten Huisartsen onderscheiden verschillende doelen bij geruststellen. Zij gebruiken meerdere mechanismen en acties om deze doelen te realiseren. Er zijn verschillende percepties die patiënten als geruststellend ervaren. Deze worden ondersteund door deelpercepties, factoren en geruststellende acties van de huisarts. Wat tot nu toe blijkt, is dat er mogelijk discrepanties bestaan tussen de patiënten wat betreft technieken die ze als geruststellend ervaren. Conclusie Uit de analyse van de huisartseninterviews blijkt dat huisartsen veel strategieën toepassen om gerust te stellen waarvan sommige gedurende het hele consult belangrijk en sommige tijdsgebonden lijken. Uit de analyse van de patiënteninterviews blijkt dat er vijf hoofdpercepties bijdragen aan het gerustgesteld zijn van de patiënt. Wat betreft de conclusies van het derde deelonderzoek, na verschillende methodes toegepast te hebben om de dyadische data van huisartsen- en patiënteninterviews te analyseren, zijn we op dit moment in het beginstadium van de analyses en kunnen er nog geen conclusies getrokken worden. Voor u geschreven in Maastricht Wetenschap in de praktijk DOOR JELLE STOFFERS, HUISARTS MEDISCH CENTRUM WEST KERKRADE EN UNIVERSITAIR HOOFDDOCENT VAKGROEP HUISARTSGENEESKUNDE UNIVERSITEIT MAASTRICHT Deze keer: Geen trombosebeen, wat dan? Onderwijs jaar zes, Nederland-Turkije en Keniaanse huisartsen lijken op u. In onderzoeksprojecten worden vaak gegevens verzameld waarbij je vragen kunt bedenken die buiten de hoofdvraag van het onderzoek vallen. Het AMUSE-1 onderzoek waar velen onder u aan hebben meegedaan naar een veilige en efficiënte manier van diagnosticeren van een trombosebeen (DVT) in de huisartspraktijk, leverde ook gegevens op over de andere diagnosen in het rijtje 17

18 op één lijn 43 differentiële diagnosen van patiënten die mogelijk een DVT hebben. Van de ruim 1000 patiënten die verdacht werden van een DVT dat wil zeggen waarbij de huisarts voor de zekerheid een beslisregel toepaste en een pointof-care d-dimeer test uitvoerde - hadden er uiteindelijk 138 een trombose. Wat hadden de overigen dan? De Top-4 bestond uit spierscheur/hematoom (kleine 20%), veneuze insufficiëntie (15%), erysipelas (ruim 10%) en oppervlakkige tromboflebitis (ruim 10%). Minder vaak kwamen voor: lymfeoedeem, Bakerse cyste, jicht of een tumor in het kleine bekken. In het AMUSE-1 onderzoek werden ook klachten, symptomen en risicofactoren voor DVT verzameld. Voor de Top-4 werd gekeken naar de samenhang met die kenmerken. De details moet u maar in het artikel zelf lezen, enkele punten geef ik u hier. Een spierscheur in het been onderscheidt zich van de andere diagnosen vooral door het ontbreken van kenmerken: géén lokale zwelling, géén zwelling van het gehele been, géén roodheid en de afwezigheid van risicofactoren voor trombose. Pijn is vooral een kenmerk van tromboflebitis en spierscheur, zwelling is typisch voor erysipelas en DVT, terwijl roodheid in het bijzonder voorkomt bij erysipelas (de naam zegt het al) en tromboflebitis. [ten Cate-Hoek] Marjan van den Akker coördineert namens onze vakgroep het onderwijs in het zesde jaar, u weet wel, de GEZPen en de WESPen. In een Engelstalig artikel in een Duits artsenblad legt zij nog eens uit waarom en hoe de UM dit is gaan doen. De vakgroep Huisartsgeneeskunde en haar academische praktijken bieden 19 WESP- en 4 GEZP-stages aan en staan daarmee op plaats 8 in de ranglijst, die wordt aangevoerd door de chirurgen (113 stages) en internisten (74 stages). GEZP-studenten vinden dat ze soms teveel verantwoordelijkheid krijgen en WESP-studenten vinden dat hun begeleiders harder moeten proberen het minder druk met andere zaken hebben. [van den Akker] Job Metsemakers mocht vorig najaar een key-note lecture houden voor de Turkse evenknie van het NHG, TAHUD, en doet daarvan verslag in het Turkse huisartsenblad (Nee, in het Engels). Hij legt uit hoe de Nederlandse gezondheidzorg in elkaar zit, beschrijft de Nederlandse huisartsopleiding, en vergelijkt voortdurend hoe dit in Turkije is. De Turken hebben nog geen eenduidige voorwaarden geformuleerd waaraan artsen moeten voldoen om zich huisarts te mogen noemen. Er zijn nu te weinig artsen gespecialiseerd als huisarts om al het eerstelijnswerk te kunnen doen. Toch pleit Job voor duidelijkheid: spreek een overgangsdatum af waarna voor iedereen dezelfde eisen gelden, zorg dat de huisartsenopleiding minimaal voor de helft in de eerstelijn plaatsvindt en zorg voor een goede samenwerking tussen huisartspraktijken en de universiteit. [Metsemakers] Onder de hoede van Geert-Jan Dinant werd een kwalitatief onderzoek uitgevoerd onder Keniaanse huisartsen, hun collega s en beleidsmakers naar wat zij verwachten van huisartsen en welke problemen ze tegenkomen. Los van de Keniaanse details vond ik het opmerkelijk hoe herkenbaar de opvattingen van de Keniaanse collega s zijn. Waarom huisarts worden? De breedte van het vak en betekenis hebben voor de gemeenschap. Wat is huisartsgeneeskunde? Geïntegreerde zorg, longitudinaal, in de wijk. De huisarts zou ook regisseur van de lokale zorg moeten zijn, die waar nodig verandering op gang brengt. Het artikel maakt verder duidelijk dat de rol van de huisarts in Kenia nog onvoldoende verankerd is, dat de opleiding beter moet worden afgestemd op het toekomstige werk, en dat schaarste aan middelen het verwezenlijken van idealen in de weg staat. [van der Voort] Verder publiceerde Jolien Boesten met anderen een studie over het vanwege ernstige mentale bijwerkingen van de markt gehaalde Rimonabant bij patiënten uit de huisartsenpraktijk: de biologische voordelen (verbeteringen in gewicht, HDL) gingen gepaard met achteruitgang van de kwaliteit van leven; de positieve effecten waren kleiner dan uit eerdere trials was gebleken [Boesten] maakt ondergetekende zich in een Editorial op beschaafde wijze kwaad om het schijnbare onbegrip onder politici van kernwaarden van de huisartsgeneeskunde (geïntegreerde, persoonlijke, continue zorg) getuige recente voorstellen voor meer marktwerking in de eerstelijn. [Stoffers] Referenties Ten Cate-Hoek AJ, van der Velde EF, van Weert HCPM, Moons KGM, Büller HR, Hoes AW, Joore MA, Oudega R, Prins MH, Stoffers HEJH. Common alternative diagnoses in general practice when deep venous thrombosis is excluded. Neth J Med. 2012;70: Van den Akker M, Dornan T, Scherpbier AJJA, oude Egbrink MGA, Snoeckx LHEH. Easing the transition: the final year of medical education at Maastricht University. Z. Evid. Fortbild. Qual. Gesundh. wesen (ZEFQ) 2012; 106: Job FM Metsemakers. Family medicine training in Turkey: some thoughts. Türk Aile Hek Derg 2012; 16: Van der Voort ChTM, van Kasteren G, Chege P, Dinant GJ. What challenges hamper Kenyan family physicians in pursuing their family medicine mandate? A qualitative study among family physicians and their colleagues. BMC Family Practice 2012, 13:32. Boesten JE, Kaper J, Stoffers HE, Kroon AA, van Schayck OC. Rimonabant improves obesity but not the overall cardiovascular risk and quality of life; results from CARDIO-REDUSE (CArdiometabolic Risk reduction by Rimonabant: the Effectiveness in Daily practice and its USE). Fam Pract Mar 1. Stoffers J. Evidence, the basis for practice and politics! Eur J Gen Pract. 2012;18:1-2. Jelle Stoffers is (ook) Chief-Editor van de European Journal of General Practice (EJGP). Vol trots liet hij weten dat het blad nu een impactfactor heeft behaald van Hiermee staan ze (al) op de 8 e plek van de 14 Europese toptijdschriften in Primary Care. 18

19 It s LiFe! Ondersteuning bij de lichaamsbeweging van chronisch zieken op één lijn 43 DOOR RENÉE VERWEY EN SANNE VAN DER WEEGEN, ONDERZOEKERS MUMC+ Waar gaat het om? It s LiFe! is een onderzoek van de Universiteit Maastricht om u als huisartspraktijk te ondersteunen bij de lichaamsbeweging van uw patiënten met COPD en diabetes type 2. Wij onderzoeken een instrument dat het activiteitenpatroon van mensen meet en feedback hierover geeft op basis van persoonlijke doelen. Het instrument bestaat uit een bewegingsmeter die draadloos verbonden is met een Smartphone. Op een applicatie op de Smartphone kan de gebruiker zien hoeveel minuten er dagelijks bewogen is ten opzichte van het persoonlijke doel. Dit doel wordt mede bepaald op basis van een voormeting en in samenspraak met uw POH. Het instrument wordt ingebed in een zorgmodel (Zelfmanagement Ondersteuning Programma) en samen vormen ze de interventie. Het zorgmodel bestaat uit drie consulten van 20 minuten bij de POH, waarvan er één of twee ook een langer regulier consult kunnen zijn. De effectiviteit zal worden getest in 24 huisartsenpraktijken. De totale interventie met instrument zal vergeleken worden met óf alleen het zorgmodel óf gewone zorg. Het onderzoek duurt 1 jaar en begint tussen 1 december 2012 en 1 maart Wat zoeken we? 24 huisartsenpraktijken in Zuid-Nederland, per praktijk 5 COPD patiënten (GOLD 1-3) en 5 diabetes type 2 patiënten (BMI > 25). De praktijken worden in 3 groepen verdeeld: Heeft u interesse in deelname aan de studie, neem dan contact op met de onderzoekers: itslife@maastrichtuniversity.nl Techniek + zorgmodel Zorgmodel Controle praktijk Lijst geschikte patiënten samenstellen X X X Patiënten telefonisch benaderen X X X Instructie voor POH: videopresentatie X X voorlichtingsmateriaal X X instructiebijeenkomst X X X desgewenst extra scholing/coaching X X 3 consulten van minuten x 10 patiënten X X Interview onderzoekers met POH X X X 1 afrondende bijeenkomst X X X Totale tijdsinvestering 25 uur 25 uur 10 uur Vergoeding 800, - Patiënten mogen de telefoon houden 800, - 200, - 19

20 op één lijn 43 Uit de Huisartsopleiding Komt een wiki bij de dokter DOOR JEAN MURIS, HOOFD HUISARTSOPLEIDING MAASTRICHT De huisartsopleiding werkt in samenwerking met Huisartsopleiding Nederland aan een nog betere naamsbekendheid. Er zijn posters ontwikkeld met de boodschap: huisarts, elk kwartier anders (mag natuurlijk ook elke 10 minuten zijn). Op elke poster wordt de breedte van het vak uitgebeeld. Bijvoorbeeld: een foto van een jong kind met daardoorheen de tekst: komt een meisje, met haar moeder, een snotneus, blauwe plekken op de armen, geen zin om te spelen, gemis van haar echte vader bij de dokter. Daaronder weer de boodschap: bereid je voor op de praktijk. Kijk op Kijken op is voor u ook relevant. We zoeken steeds huisartsen die een dag of twee dagen in het onderwijs werkzaam willen zijn als huisartsbegeleider (HAB). Ook zoeken we geregeld Gedragswetenschappers die gemotiveerd zijn het groepsonderwijs en de supervisie van een aantal aios-h vorm willen geven. Per 1 september start Katrien Boots, huisarts in Maastricht, als HAB in de Huisartsopleiding. In mijn vorige column heb ik al iets geschreven over de dependance van huisartsopleiding en coschap onderwijs in Eindhoven. De ontwikkelingen daar zijn nu dat er in 2013 de schop in de grond gaat en er een nieuw gebouw wordt gerealiseerd op de locatie van het Schip in Eindhoven. In dit gebouw zal naast de huisartsopleiding en het basiscurriculum geneeskunde ook plaats zijn voor de backoffice van het management van Stichting Gezondheidscentra Eindhoven en voor partners in de zorg. Die partners in de zorg die er nu al zijn (GGZ Eindhoven en een eerstelijnscardiologiepraktijk) bieden een mogelijkheid onderwijs te koppelen aan (anderhalve) eerstelijnsgezondheidszorg. Eind mei vertrok de Huisartsopleiding voor een Stafuitje naar een mooi kasteel ten zuiden van Luik. Het waren een paar mooie dagen daar; zonovergoten, prachtig decor, lekker sportief, de wikidagen. Met dit uitje hadden de organisatoren enkele doelen voor ogen. Het belangrijkste doel van enkele dagen erop uit, was elkaar ontmoeten in een andere context. Een mooie oprit leidde ons naar een prachtig château met een wondermooi uitzicht op eeuwenoude bomen, uitgestrekte weilanden en bossen, alles afgeboord met Huisarts. Elk kwartier anders. BEREID JE VOOR OP DE PRAKTIJK. KIJK OP HUISARTSOPLEIDING.NL een stralende blauwe lucht. Het duurde dan ook niet lang voor alle rooms with a view waren ingenomen. Alles was aanwezig om collega s beter en op een andere manier te leren kennen. Een activiteit op de eerste dag stond in het teken van wiki. Wiki is nog een beetje een onbekend onbemind verhaal en daar wilde de organisatie verandering in brengen. Iedere groep moest het menu voor de avond opstellen. Een goed menu maak je niet zomaar; er moet goed over nagedacht worden, een goed recept van een ander kan eventueel gebruikt worden, je moet zelf eens proeven, hoe ga je het dresseren, nodig eens een proefpubliek uit om je menu te testen. Is er nog twijfel over kruiding kan je eventueel te rade gaan bij een sterrenchef. Laat nu een menu een beetje zijn zoals een onderwijsprogramma. Ook hier verschillende vragen: wat zijn de leerdoelen, wie is de doelgroep, welke vorm ga ik het programma geven; hoe werk ik het uit, hoe ga ik na of de doelen bereikt zijn? Er is in de huisartsopleiding al veel gekookt en al die recepten moeten in een kookboek, namelijk de wikipagina. De wiki-pagina moet gevuld worden met alle onderwijsprogramma s. Vele onderwijsprogramma s kunnen zomaar op de pagina. Mist een bepaald programma nog wat kruiding kan men altijd de hulp inroepen van de onderwijsontwikkelaars (ofwel sterrenchefs). De wiki-pagina zal zo een site worden waar we met z n allen aan gewerkt hebben en waar we als Huisartsopleiding Maastricht trots op kunnen zijn. Laat dit een extra troef zijn om het doel te bereiken waar de nieuwe slogan van de vakgroep Huisartsgeneeskunde naar streeft: Join our family. 20