Investeringsplan met een doorkijk naar Bijlage bij de Voorjaarsnota

Transcriptie

1 Investeringsplan met een doorkijk naar 2020 Bijlage bij de Voorjaarsnota mei 2011

2 Investeringsplan Inhoudsopgave 1. Inleiding Investeringen Input investeringplan Financieringsbehoefte Verwachte kapitaallasten Leeswijzer Mutaties t.o.v. investeringsplan Inleiding Mutaties MJB Mutaties Investeringsplan Financiële consequenties Inleiding Financieringsbehoefte Verwachte kapitaallasten Analyse Ontwikkelingen Inleiding Programma Veiligheid Programma Voldoende Water Programma Schoon Water Gemeenschappelijke taken Bijlage: Tabel investeringen mei 2011 Investeringsplan

3 Investeringsplan Inleiding Het doel van het investeringsplan is een overzicht te geven van de voorgenomen investeringen in de komende jaren. Daarbij wordt in het investeringsplan de financieringsbehoefte op termijn zichtbaar gemaakt. Ten derde geeft het investeringsplan een actualisatie van de verwachte kapitaallasten voor deze periode. De verwachte kapitaallasten worden opgenomen in de Voorjaarsnota. Het investeringsplan is daarom een bijlage bij de Voorjaarsnota waarin de kapitaallasten nader worden toegelicht. Voor het bestuur is het investeringsplan een instrument om te heroverwegen en eventueel prioriteiten aan te geven. Dit plan moet gezien worden als een stollingsmoment waarop alle investeringen door het bestuur in relatie tot elkaar (integraal) beoordeeld kunnen worden en prioriteiten aangegeven kunnen worden. In het onderstaande schema wordt de plaats van het investeringsplan in de Planning & Control cyclus weergegeven. Figuur 1.1. Planning en control cyclus Waterschap Zuiderzeeland 1.1. Investeringen Het activabeleid van Waterschap Zuiderzeeland is het financiële beleidskader voor investeringen. In het activabeleid is een investering als volgt omschreven. Investering Het aanschaffen of zelf produceren van bedrijfsmiddelen die langer dan een jaar ten dienste staan van het waterschap. Binnen Waterschap Zuiderzeeland worden alleen investeringen van en groter als investering aangemerkt. Een uitzondering hierop zijn gronden, dit zijn altijd investeringen. 9 mei 2011 Investeringsplan

4 Investeringsplan In figuur 1.2 is schematisch weergegeven hoe het investeringsproces binnen Waterschap Zuiderzeeland verloopt. Het start met een beleidsvoorstel waarin een investering wordt aangekondigd. Deze investering wordt opgenomen in het eerst volgende investeringsplan. Alle investeringen uit het investeringsplan (en de daaruit voortvloeiende kapitaallasten) worden opgenomen in de voorjaarsnota en vervolgens in de meerjarenbegroting en jaarbegroting. Nadat een investering in een vastgestelde jaarbegroting is opgenomen kan het krediet voor de investering worden aangevraagd. Dit gebeurt door middel van een uitwerkingsvoorstel. Na vaststelling van het uitwerkingsvoorstel kan de ambtelijke organisatie starten met de uitvoering van de werkzaamheden. Na het afronden van de werkzaamheden en het in gebruik nemen van het actief wordt het krediet afgesloten. Figuur 1.2. Schematische weergave van het investeringsproces Waterschap Zuiderzeeland 1.2. Input investeringplan De investeringen die in het investeringsplan worden opgenomen moeten in een bestuurlijk vastgesteld beleidskader zijn onderbouwd. In deze stukken wordt de relatie met de programmadoelen gelegd en wordt beschreven hoe de investeringen aan deze doelen bijdragen. Jaarlijks wordt het investeringsplan opnieuw opgesteld. Nieuwe investeringen waarover in de tussenliggende periode beleidsmatig is besloten worden aan het plan toegevoegd. Daarnaast wordt voor de al opgenomen investeringen beoordeeld of de planning en begroting nog actueel is. Via de actualisatierapportage wordt over de wijzigingen gerapporteerd. Daarnaast wordt jaarlijks een voortgangsrapportage opgesteld over de investeringen uit de jaarbegroting van het afgelopen jaar. Deze rapportage bestaat uit drie delen: A. afgesloten projecten; B. lopende projecten; C. niet gestarte projecten. De informatie uit deze voortgangsrapportage is van belang voor de berekening van de kapitaallasten in het nieuwe investeringsplan. Daarnaast zijn deel B en C ook van belang voor de planning in het nieuwe investeringsplan. De mutaties uit de voortgangs- en actualisatierapportage worden beoordeeld op: beleidsmatige gevolgen; bestuurlijke gevoeligheid; financiële consequenties. Op grond van deze beoordeling besluit het bestuur welke mutaties, middels een aanvullend voorstel, beleidsmatig moeten worden toegelicht en bestuurlijk moeten worden vastgesteld. 4 9 mei 2011 Investeringsplan

5 Investeringsplan De informatie voor het investeringsplan komt dus uit de volgende stukken: beleidsbesluiten waarin investeringen worden aangekondigd of gewijzigd; voortgangsrapportage investeringen; actualisatierapportage investeringen; uitwerkingsvoorstellen Financieringsbehoefte Het overzicht van investeringen laat zien welke financieringsbehoefte in de komende jaren aanwezig is. Op basis van dit inzicht kan worden bepaald of nieuwe leningen noodzakelijk zijn (zie hoofdstuk 3) Verwachte kapitaallasten In voorgaande jaren zijn investeringen gepleegd (bestaande activa) die nu beslag leggen op de begroting. De kapitaallasten die uit deze investeringen voortvloeien worden, samen met de kapitaallasten als gevolg van voorgenomen investeringen en lopende projecten, in beeld gebracht. Het totaal aan kapitaallasten geeft aan welk beslag, vanuit investeringen, wordt gelegd op de begrotingen in elk van de komende jaren (zie hoofdstuk 3) Leeswijzer De opbouw van het investeringsplan is als volgt: Hoofdstuk 1 is de inleiding van het investeringsplan. Hier wordt het plan gepositioneerd in de P&C cyclus en wordt een aantal begrippen nader uitgelegd. In hoofdstuk 2 staan de mutaties t.o.v. het laatst vastgestelde investeringsplan. In hoofdstuk 3 worden de financiële consequenties van de investeringen nader belicht. Hoofdstuk 4 geeft een beeld van ontwikkelingen en investeringen waarvan voorstellen te verwachten zijn. In de bijlage is een gedetailleerde cijfermatige weergave van de voorgenomen investeringen voor de jaren 2011 tot en met 2020 opgenomen. Om een compleet overzicht te geven van alle voorgenomen investeringen is het huidige jaar (2011) aan de tabel toegevoegd. 9 mei 2011 Investeringsplan

6 Investeringsplan Mutaties t.o.v. investeringsplan Inleiding In de volgende paragrafen wordt weergegeven wat de wijzigingen zijn t.o.v. het laatst vastgestelde investeringsplan Mutaties MJB Tussen het vaststellen van het laatste investeringsplan en de MJB is nog een aantal investeringen en/of mutaties vastgesteld. De consequenties hiervan voor de kapitaallasten zijn dus wel verwerkt in de Meerjarenbegroting , maar niet in het vastgestelde Investeringsplan Het betreft de volgende mutaties: Hevels Zuidermeerdijk (AV 23 september 2010) Geen aanleg IBA s in 2011 (AV 25 november 2011) 2.3. Mutaties Investeringsplan Na het vaststellen van MJB is een aantal nieuwe bestuursbesluiten met investeringen vastgesteld en zijn de voortgangsrapportage investeringen 2010 en de actualisatierapportage opgesteld. De mutaties die daaruit voortvloeien worden hieronder kort weergegeven. Nieuwe bestuursbesluiten Landmeetapparatuur (AV 28 april 2011) Vervangen hevels/inlaatwerken (AV 28 april 2011) Vervangen stuwen 2012 (AV 28 april 2011) Vervangen stuwen 2013 (AV 28 april 2011) Investeringsplan stedelijk water (AV 28 april 2011) Voortgangsrapportage investeringen 2010 In de voortgangsrapportage is gerapporteerd over alle projecten die in 2010 zijn afgesloten, over alle projecten die op 31 december 2010 lopend waren en over alle projecten die volgens het laatst vastgestelde investeringsplan voor 31 december 2010 aan hadden moeten vangen, maar waarvoor op die datum nog geen uitwerkingsvoorstel aan het bestuur was aangeboden, de zogenoemde niet gestarte projecten. Met het vaststellen van deze voortgangsrapportage investeringen 2010 door de Algemene Vergadering zijn: de lopende investeringsprojecten conform het nieuw verwacht benodigd krediet vastgesteld; de niet gestarte investeringsprojecten conform de nieuw verwachte planning vastgesteld. Omdat een groot deel van de niet gestarte investeringen in 2010 wordt doorgeschoven naar 2011, is het jaar 2011 in de bijlage toegevoegd. Zo wordt met dit plan een totaaloverzicht gegeven van alle voorgenomen investeringen. 6 9 mei 2011 Investeringsplan

7 Investeringsplan In de Voortgangsrapportage investeringen 2010 is een totaaloverzicht van alle mutaties met toelichtingen opgenomen. Alle mutaties zijn doorgevoerd in het investeringsplan dat voorligt. Actualisatierapportage investeringsplan In deze rapportage wordt gerapporteerd over de actualisatieslag die is uitgevoerd over de investeringen uit het laatst vastgestelde Investeringsplan Alle investeringen met nieuwe inzichten aangaande planning en/of benodigde middelen komen hierin aan de orde. Met het vaststellen van de Actualisatierapportage investeringsplan door de Algemene Vergadering worden: de investeringsprojecten met een geactualiseerde begroting conform het nieuw verwachte benodigde krediet vastgesteld; de investeringsprojecten met een geactualiseerde planning conform de nieuw verwachte planning vastgesteld. In de Actualisatierapportage investeringsplan is een totaaloverzicht van alle mutaties met toelichtingen opgenomen. Alle mutaties zijn doorgevoerd in het investeringsplan dat voorligt. 9 mei 2011 Investeringsplan

8 Investeringsplan Financiële consequenties 3.1. Inleiding In dit hoofdstuk komen de financiële consequentie van alle lopende en voorgenomen investeringen aan de orde. De met investeringprojecten gepaard gaande uitgaven beïnvloeden in belangrijke mate de financieringsbehoefte van Waterschap Zuiderzeeland in een bepaald jaar. Op het moment dat een project in gebruik genomen wordt, wordt het project geactiveerd en vanaf dat moment wordt over het project afgeschreven en wordt rente toegerekend. Deze afschrijvingen en rente vormen samen de kapitaallasten. De kapitaallasten vormen een belangrijke kostenpost binnen de begroting (ongeveer een kwart van de totale lasten). De omvang van de jaarlijkse kapitaallasten wordt bepaald door: de hoogte van de investeringen; de termijn waarin het actief wordt afgeschreven. In paragraaf 3.2 komt de financieringsbehoefte aan de orde. In paragraaf 3.3 wordt ingegaan op de kapitaallasten die voorkomen uit investeringen. In paragraaf 3.4 wordt een analyse gegeven van deze cijfers in relatie tot de cijfers uit het vorige investeringsplan Financieringsbehoefte De netto investeringsbedragen worden gefinancierd met vreemd vermogen, voor zover financiering met eigen vermogen niet mogelijk is. Hiervoor worden doorgaans langlopende geldleningen afgesloten, waarop jaarlijks een gedeelte wordt afgelost. In onderstaand schema wordt de verwachte inzet van vreemd vermogen aangegeven. De hieronder genoemde bedragen hebben betrekking op de financieringsbehoefte voortkomend uit investeringen en activabeleid, waarbij tevens rekening is gehouden met de financieringsbehoefte voortvloeiend uit aflossingen op bestaande en nieuwe geldleningen. Tabel 3.1 Financieringsbehoefte per jaar in * Financiering Totaal investeringsuitgaven Bij: aflossingen lineaire leningen Bij: aflossingen nieuwe geldleningen Bij: financiering uit reserves en voorzieningen Af: afschrijvingen Totaal Het totaalbedrag aan investeringsuitgaven is gebaseerd op het eindtotaal uit het investeringsoverzicht, zoals opgenomen in de bijlage bij dit investeringsplan. Dit betreft dus investeringsuitgaven voor alle lopende en nog te starten projecten. In 2013 zijn de investeringsuitgaven beduidend hoger dan in 2012 en Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een concentratie van investeringen in het programma Schoon water in dat jaar (zie bijlage). De aflossingen op de lineaire leningen zijn conform hetgeen is opgenomen in de begroting De aflossingen op nieuwe geldleningen zijn gebaseerd op verwachte nieuw aan te trekken geldleningen in 2011, rekening houdend met een looptijd van 10 jaar en periodieke aflossingen. 8 9 mei 2011 Investeringsplan

9 Investeringsplan De afschrijvingen zijn berekend op basis van de nu bekende activa vermeerderd met de lopende investeringen en met de in dit investeringsplan opgenomen nieuwe investeringen Verwachte kapitaallasten Uit investeringen vloeien lasten voort. Dit zijn in het geval van investeringen met een ideaalcomplex en investeringen met een waarde kleiner dan exploitatielasten. De overige investeringen leiden tot jaarlijkse kapitaallasten. Kapitaallasten bestaan uit een rente- en uit een afschrijvingscomponent. Voor wat betreft de rentecomponent is in de berekeningen uitgegaan van een rente omslagpercentage van 4%. Voor wat betreft de afschrijvingscomponent is uitgegaan van de vastgestelde afschrijvingstermijnen. Soms kan van deze termijn om moverende redenen worden afgeweken. In de kapitaallasten zijn ook de afwaarderingen als gevolg van duurzame waardevermindering meegenomen. Naast rente- en afschrijvingslasten kunnen nieuwe investeringen ook leiden tot extra exploitatiekosten in de vorm van beheer- en onderhoudskosten. Deze kosten maken geen onderdeel uit van het investeringsplan. Op basis van de beschreven investeringen en de hierbij behorende investeringsvolumes zijn de kapitaallasten berekend. Deze zijn in onderstaande tabel weergegeven. Tabel 3.2 Verwachte kapitaallasten per jaar in * Kapitaallasten Bestaande activa Onderhanden werken In investeringsplan opgenomen investeringen Duurzame waardeverminderingen Totaal In het onderstaande overzicht zijn de kapitaallasten per programma inclusief de gemeenschappelijke taken opgenomen. Tabel 3.3 Verwachte kapitaallasten per programma en de gemeenschappelijke taken in * Programma s Veiligheid Voldoende Water Schoon Water Gemeenschappelijke taken Totaal kapitaallasten programma s mei 2011 Investeringsplan

10 Investeringsplan De kapitaallasten van de gemeenschappelijke taken worden in de meerjarenbegroting aan de programma's toegerekend naar rato van de begrotingsomvang per programma. Tabel 3.4 Verwachte kapitaallasten per programma in * Programma s Veiligheid Voldoende Water Schoon Water Totaal kapitaallasten programma s Analyse In onderstaande tabel zijn de kapitaallasten uit het Investeringsplan weergegeven t.o.v. de kapitaallasten voortkomend uit het voorliggende investeringsplan. Tabel 3.5 Mutaties in kapitaallasten t.o.v. vorige investeringsplan * Mutaties Investeringsplan Zuidermeerdijk Pas op de plaats IBA beleid MJB Investeringsplan Verschil in kapitaallasten In tabel 3.6 wordt het verschil in kapitaallasten tussen de MJB en het Investeringsplan , uitgesplitst naar de verschillende oorzaken, weergegeven. Het doorvoeren van de stelselwijziging op basis van het activabeleid heeft het grootste effect op de kapitaallasten. Dit is een eenmalig effect. Verder heeft het niet doorgaan of uitstellen van investeringen een effect op de kapitaallasten. Deze mutaties zijn in de Voortgangsrapportage investeringen 2010 en Actualisatierapportage investeringsplan toegelicht. Tabel 3.6 Analyse van het verschil in kapitaallasten voor 2012 t.o.v. de MJB Oorzaken van verschillen Kapitaallasten in miljoenen Effect voortgangsrapportage: Niet gestarte projecten ,5 Doorschuiven deel slib AWZI Tollebeek -0,1 Overige effecten voortgangsrapportage, per saldo -0,1-0,7 Effect actualisatierapportage: Afgestelde projecten 2011 (niet meer nodig) -0,4 Uitgestelde projecten 2011 (doorgeschoven) -0,2 Mutatie planning AWZI Dronten -0,5-1,1 Effect stelselwijziging (op basis van het activabeleid) -1,3 Verschil in kapitaallasten , mei 2011 Investeringsplan

11 Investeringsplan Ontwikkelingen 4.1. Inleiding Het investeringsplan geeft een overzicht van alle voorgenomen investeringen van Waterschap Zuiderzeeland. Dit zijn de investeringen waartoe de AV heeft besloten (via beleidsvoorstellen, meerjarenplannen, rapportages etc.) Naast de al vastgestelde plannen zijn er ook ontwikkelingen binnen het waterschap die tot investeringen kunnen leiden maar die nog niet zo concreet zijn dat er al bestuursbesluiten over zijn genomen. Om toch een zo volledig mogelijke doorkijk te geven naar de toekomst, wordt in deze paragraaf een beeld gegeven van ontwikkelingen waarvoor plannen (met investeringen) te verwachten zijn. Deze investeringen zijn dus niet opgenomen in de planning (bijlage) en de berekende kapitaallasten en financieringsbehoefte Programma Veiligheid Buitendijkse gebieden Op 27 april 2011 zal aan de AV worden voorgesteld om de geraamde investeringen voor maatregelen in buitendijkse gebieden uit het investeringsplan te halen. Dit omdat op dit moment geen goede inschatting te maken is van de te maken kosten onder andere vanwege het feit dat de uitkomsten van de toetsing en de evaluatie van de provincie nog niet bekend zijn. Zodra er begin 2012 op hoofdlijnen duidelijkheid is over de financiële consequenties van de implementatie van de zorgtaak wordt u hierover geïnformeerd en volgt er een voorstel waarin ook wordt ingegaan op benodigde investeringen in het buitendijks gebied die dan beter kunnen worden onderbouwd. Aanbrengen drainages De drainages in waterkeringen worden jaarlijks onderhouden, waarbij alle drainage eens in de vier jaar worden doorgespoten. Na verloop van tijd is een drain niet meer doorspuitbaar en geeft deze ook geen water meer, bijvoorbeeld door verstopping als gevolg van heel fijn bodemmateriaal. Dit als gevolg van doorgroei door wortels of door beschadigingen en verzakkingen. Op dat moment is het noodzakelijk dat de drainage wordt vernieuwd. Voor het vernieuwen van alle drainages is, naast een investering in 2011 en 2012, naar verwachting nog een investeringskrediet benodigd van in Hiertoe zal, als hierover meer zekerheid bestaat, te zijner tijd een afzonderlijk bestuursvoorstel bij de Algemene Vergadering worden ingediend Programma Voldoende Water Gemalenplan Ten aanzien van de investeringen bij voldoende water is nog een aantal investeringen te noemen, die mogelijk benodigd zijn in de periode na 2012, maar waarvoor nog nader onderzoek dient plaats te vinden en waarvoor ook nog een kostenraming moet worden opgesteld. Deze investeringen zijn in het gemalenplan ook als PM post opgenomen. Vanwege de onduidelijkheden zijn deze investeringen ook niet financieel vertaald in het investeringsplan. Het betreft de volgende investeringen: aanpassingen E-installatie Buma/Smeenge/Colijn/Lovink voor noodstroomvoorzieningen; vervangen damwanden ZOF; stortebedden vervangen gemalen NOP/ZOF. 9 mei 2011 Investeringsplan

12 Investeringsplan Programma Schoon Water Waterkracht en energieopwekking Lemmer en Rutten Het waterschap voert in 2011, onder andere in het kader van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en het klimaatakkoord een haalbaarheidsstudie uit naar de toepassing van waterkracht op de inlaten Lemmer en Rutten. Hierover ontvangt het bestuur in 2011 een voorstel. Omdat over het al dan niet realiseren van dit project tot op heden nog geen besluitvorming heeft plaatsgevonden, is deze investering nog niet opgenomen in het investeringsplan. Capaciteit AWZI Zeewolde In het investeringsplan in de jaren rekening gehouden met een benodigde uitbreiding van de AWZI Zeewolde voor een bedrag van 6,0 mln. De reden voor deze uitbreiding ligt in de veronderstelde groei van het dorp Zeewolde inclusief de inschatting van de uitbreiding van de bedrijvigheid. Er is geconstateerd dat de AWZI Zeewolde hoger wordt belast dan op basis van eerdere prognoses werd verwacht. Op dit moment vindt onderzoek plaats naar de oorzaken daarvan. Indien uit het onderzoek blijkt dat deze hogere belasting structureel van aard is, kan dit ertoe leiden dat er eerder een capaciteitsaanpassing dient plaats te vinden. Uitbreiding AWZI Almere In het vorige investeringsplan was een bedrag opgenomen van totaal 23 miljoen voor de uitbreiding van de AWZI Almere. In het huidige investeringsplan is rekening gehouden met de vervanging van de beluchting van de huidige AWZI in 2012 en Hierover ontvangt de AV nog dit jaar een voorstel. Omdat op dit moment nog heel veel onduidelijkheid bestaat over de vraag hoe ZZL de toekomstig benodigde zuiveringscapaciteit voor Almere wil realiseren en wanneer dat moet plaatsvinden is geen bedrag meer opgenomen in het investeringsplan en is dit vervangen door een PM post. Wel is nog rekening gehouden met een bedrag van 1 miljoen in 2016 voor vervangingsinvesteringen en een voorbereidingskrediet. Maatregelen uit optimalisatiestudies In het vorige investeringsplan waren voor de jaren bedragen opgenomen voor maatregelen voortkomend uit de optimalisatiestudies. Met de gemeente NOP is een overeenkomst gesloten op basis van de OAS studies. In de loop van 2011 krijgt de AV hierover een nader voorstel. Met de overige gemeenten zijn OAS studies uitgevoerd maar die hebben vooralsnog niet geleid tot overeenkomsten. In dat licht is het niet nodig de bedragen die samenhangen met de consequenties van deze OAS studies nu al op te nemen in de begroting. Het moment waarop de OAS studies daadwerkelijk tot overeenkomsten leiden met de gemeenten is momenteel niet duidelijk. Voorgesteld wordt de investeringsreserveringen uit de meerjarenbegroting te halen en vooralsnog als PM post op te nemen. Op het moment dat de onderhandelingen met gemeenten leiden tot financiële consequenties worden daartoe geëigende voorstellen aan de AV voorgelegd. Ontzorgen kwetsbare gebieden In 2011 vindt een herijking plaats van het IBA-beleid. In afwachting van de bestuurlijke besluitvorming hieromtrent zijn de investeringen voor de aanleg van IBA s in 2011 en 2012 uit het investeringsplan gehaald. Een eventuele aanpassing van het IBA beleid zal consequenties hebben voor het investeringsplan, deze zullen worden verwerkt zodra hierover is besloten. Transport- en zuiveringplan In het transport- en zuiveringenplan is voor het project RG Nabij OZ 37 (156) een PM post opgenomen in Voor deze investering dient nog nader onderzoek plaats te vinden en daarom is dit project ook niet financieel vertaald in dit investeringsplan mei 2011 Investeringsplan

13 Investeringsplan Gemeenschappelijke taken Regiokantoor Noord In regiokantoor Noord verzakt de vloer en is herstel nodig. Hiervoor wordt een plan ontwikkeld. Op grond van de huidige inschattingen zou een krediet in de orde van grootte van benodigd zijn voor herstel van de vloer. IBP: doorkijk naar 2019 In 2013 wordt een nieuw informatiebeleidsplan voor een volgende periode van 5 jaar opgesteld. Ervaringen uit deze beleidsperiode en ontwikkelingen in de bestuurlijke, organisatorische en technische omgeving zullen daar weer in verwerkt worden. Een voorzichtige inschatting is dat vanaf 2014 de vervangingsinvesteringen in hardware en software gemiddeld zullen zijn toegenomen ten opzichte van de huidige periode. Dit komt doordat de automatiseringsgraad binnen en buiten de organisatie dan naar verwachting zal toenemen. Huisvesting waterschapshuis In het investeringsplan zijn investeringen opgenomen voor vervanging en onderhoud van installaties en voorzieningen in het waterschapshuis. Dit om de uitstraling en het functioneren van het pand in stand te houden op het in het beheer- en onderhoudsplan vastgestelde niveau. De investeringen kunnen beïnvloed worden door besluitvorming rondom het flexibele kantoorconcept. De kosten die hiermee gemoeid zijn kunnen deels gedekt worden door de reeds vastgestelde investeringen. Als gekozen wordt voor een flexibel kantoorconcept zal de planning van die investeringen wel veranderen. Investeringen tussen 2011 en 2015 zullen dan in 2012 geactiveerd worden. Dit is het jaar waarin implementatie van het flexibel kantoorconcept haalbaar lijkt. Besluitvorming over het kantoorconcept vindt naar verwachting in de eerste helft van 2011 plaats. 9 mei 2011 Investeringsplan

14 Investeringsplan Bijlage: Tabel investeringen mei 2011 Investeringsplan