LOGATHERM GWPL-35. Warmte is ons element. Regeling met Logamatic Planningsdocument uitgave 2011/09

Transcriptie

1 Planningsdocument uitgave 2011/09 Fügen Sie auf der Vorgabeseite das zur Produktgruppe passende Bild ein. Sie finden die Bilder auf der Referenzseite 14: Buderus Product groups. Anordnung im Rahmen: - Tops - Left sides LOGATHERM GWPL-35 Gasabsorptiewarmtepomp Regeling met Logamatic 4000 Vermogensbereik van 35 kw tot 105 kw Warmte is ons element

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Inleiding Uitgangspunten Toesteloverzicht Leveringsomvang Afmetingen en minimale afstanden standalone toestel Afmetingen en minimale afstanden cascade Rookgasafvoer Opbouw toestel Overzicht componenten Overzicht temperatuursensoren, temperatuurbegrenzers en ventielen Technische gegevens Standalone toestel Dubbele en drievoudige cascade Drukverlies van het toestel afhankelijk van de aanvoertemperatuur Rendement van het toestel afhankelijk van de aanvoer-/retourtemperatuur Planningsaanwijzingen Voorschriften Opstellingsplaats kiezen Belangrijke opmerkingen Eisen aan de geluidswering Geluidstechnische uitgangspunten en begrippen Verwarmingspomp Expansievat Waterkwaliteit (vul- en bijvulwater) Vorstbev Interne vorstbeveiliging toestel Elektrische weerstand voor reservevorstbeveiliging bij standalone toestellen Aansluitingsprincipe van de regelaarcomponenten CAN-BUS-kabel Elektrische aansluiting van de verdelerkast en andere componenten Standalone toestel Cascade Buffervat Algemeen Buderus Buffervat Berekening Bepaling van de gebouwverwarmingslast Bestaande objecten Nieuwbouw Berekeningstemperatuur Dimensionering Installatieschema's Installaties zonder tapwatervoorziening Monovalente installatie met enkel toestel Bivalente installatie met enkel toestel en een cv-ketel Bivalente installatie met twee toestellen en een cv-ketel Bivalente installatie met twee toestellen en cv-ketel in cascade opstellingcascade en HR-toestelcascade Installatie met tapwatervoorziening Monovalente installatie met enkel toestel Bivalente installatie met enkel toestel en een cv-ketel Bivalente installatie met twee toestellen en een cv-ketel cascade opstelling Regeling Herkennen van de aangesloten warmtepomp Besturing van de cv-pompen Aansturing van een standalone-toestel Aansturing van een cascade Tapwatervoorziening Algemeen Buderus-tapwaterboiler SH290/SH SF750/SF Installatietoebehoren Bijlage (2011/09) Logatherm GWPL-35

3 Inleiding 1 1 Inleiding De GWPL-35 is een gasgestookte lucht/water-warmtepomp uitsluitend bedoeld voor buitenopstelling. Deze is bedoeld voor gebruik in wooncomplexen, hotels, kantoren of industriële omgeving. De GWPL-35 is een hoogvermogen lucht-water-absorptiewarmtepomp met een thermodynamisch water-ammoniak-circuit (H 2 O - NH 3 ) en warmteterugwinning uit de rookgascondensatie. Deze gebruikt de buitenlucht als duurzame energiebron (gemiddeld 36 % van het bruikbare warmtevermogen). Als elektromechanische onderdelen zijn alleen de brander, de ventilator en de oplossingspomp aanwezig. Omdat bij de absorptiewarmtepomp in tegenstelling tot de elektrische compressiewarmtepompen geen compressor nodig is, wordt het stroomverbruik sterk gereduceerd. Het onderhoud beperkt zich tot de componenten die al bekend zijn van HR-toestellen, oplosmiddelpompen en de behoefteafhankelijke reiniging van de verdamper. De thermodynamische water-amoniak-cyclus van de GWPL-35 verloopt in een onderhoudsvrije, hermetisch gesloten kringloop, waarvoor navullen van het koelmiddel niet nodig is. De maximale aanvoertemperatuur van de installatie is in cv-bedrijf 65 C, de maximale retourtemperatuur is 55 C. De maximale aanvoertemperatuur in tapwaterbedrijf is 70 C. De toegestane minimale en maximale temperaturen van de buitenlucht liggen tussen 20 C en + 45 C. De GWPL-35 is optimaal geschikt voor cv-installaties met middelhoge temperatuur en kan ook worden gebruikt voor het moderniseren van bestaande installaties met radiatoren. Bij het ontwerpen van de opstelling moet met de geluidsemissie van de gaswarmtepomp Logatherm GWPL rekening worden gehouden. De gaswarmtepompen GWPL-35 zijn als stand-alone toestel of als voorgemonteerde cascade (twee of meer toestellen) leverbaar. De warmtepomp wordt via de bedieningseenheid GHMC10 op het regelsysteem Logamatic 4323 aangesloten. Bij warmtevraag (tapwaterbereiding of verwarming) wordt de warmtepomp door de Logamatic 4323 in de betreffende bedrijfsmodus gestart. De warmtepomp stuurt dan de pomp in het primaire circuit aan. De Logamatic 4323 regelt de verdere cv-installatie (bufferlading, pompen in de cv-circuit, drinkwaterlaadpomp, enz.). De bedieningseenheid GHMC10 is al in een verdelerkast geïntegreerd en voorbedraad. De verdelerkast bevat alle contacten voor de gaswarmtepomp, primaire circuitpomp, Logamatic 4323 enz., die voor de aansluiting van een standalone toestel nodig zijn en maakt zo een eenvoudige installatie mogelijk. Rendement De GWPL-35 levert piekrendementen van 165 %. Het vermogen neemt in tegenstelling tot bij conventionele elektrische warmtepompen bij dalende buitentemperatuur slechts weinig af. Gereduceerd stroomverbruik Dankzij het gebruik van gas als energiedrager is per kw afgegeven verwarmingsvermogen slechts 0,025 kw stroom nodig. Er is geen verhoging van het geïnstalleerde elektrische vermogen nodig. Omdat het opgenomen vermogen van de afzonderlijke eenheid beperkt is (1090 W), kunnen installaties met warmtepompen zonder noemenswaardige belasting van de totale elektrische installatie worden gerealiseerd. Daardoor kunnen eenvoudiger elektrische installaties worden geïnstalleerd en hoeven de leveringsovereenkomsten met het elektriciteitsbedrijf niet te worden veranderd. Dit voordeel maakt bovendien de installatie mogelijk van een permanente voeding (USV) met noodgeneratoren van geringe afmeting. Gelijkmatig bedrijf zelfs bij zeer lage buitentemperaturen. Ook bij buitentemperaturen van 20 C levert de GWPL- 35 nog rendementen van meer dan 100 % en kunnen ook in koude klimaten worden ingezet, zonder dat aanvullende installaties zoals cv-ketels of elektrische verwarmingen voor naverwarming hoeven te worden geïnstalleerd. Geen onderbreking van het cv-bedrijf tijdens het ontdooien. Onder bepaalde bedrijfsomstandigheden kan op de ribben van de verdamper ijs worden gevormd. Hierdoor wordt automatisch gedurende enkele minuten de ontdooicycylus gestart. Daarbij blijft het toestel 50 % van de warmte aan het cv-systeem afgeven (2011/09) Logatherm GWPL-35 3

4 2 Uitgangspunten 2 Uitgangspunten Afb. 1 toont de principiële opbouw van de gaswarmtepomp. De binnen de afzonderlijke onderdelen verlopende processen zijn in tab. 2 beschreven C 2 D A 12 B Afb. 1 Functieschema Legenda bij afb. 1: 1 Generator 2 Expansieventiel oplosmiddel 3 Droger 4 Absorber 5 Condensor 6 Expansieventiel 1 koelmiddel 7 Koelmiddelwarmtewisselaar 8 Expansieventiel 2 koelmiddel 9 Verdamper 10 Volumetrische koudemiddel variator 11 Buffervat oplossingspomp 12 Oplossingspomp A B C D Opname van warmte (brander) Opname van elektrische energie (oplossingspomp) Afgifte van warmte (cv-circuit) Opname van warmte (lucht) Donkergeel Vloeibaar ammoniak Lichtgeel Gasvormig ammoniak Oranje Sterke oplossing van ammoniak in water Rood Water of zwakke oplossing van ammoniak in water Afb O O Temperatuurverloop (hoe donkerder de kleur, hoe hoger de temperatuur). Afb O Drukverloop (hoe donkerder de kleur, hoe hoger de druk) (2011/09) Logatherm GWPL-35

5 Uitgangspunten 2 Begrip Koelmiddel Oplosmiddel Oplossing Tabel 1 Onderdeel Betekenis Bedrijfsmedium, dat [...] bij lage temperatuur en lage druk warmte opneemt en bij hogere temperatuur en hogere druk warmte afgeeft. (conform DIN 8960). Bij de Logatherm GWPL-35 wordt als koelmiddel ammoniak (NH 3 ) gebruikt. Het oplosmiddel is een stof, waarin het koelmiddel kan worden opgelost. Bij de Logatherm GWPL-35 wordt als oplosmiddel water (H 2 O) gebruikt. Wanneer het koelmiddel in het oplosmiddel is opgelost, dan wordt de vloeistof oplossing genoemd. De oplossing wordt door de oplossingpomp door de installatie gepompt. Functie 1 Generator In de generator wordt de sterke oplossing verwarmd. Omdat het koelmiddel een lager kookpunt heeft dan het oplosmiddel, wordt het daardoor uit de oplossing gedreven. 2 Expansieventiel oplosmiddel In het expansieventiel wordt het oplosmiddel tot de druk van de lagedrukzijde ontspannen. 3 Droger De koelmiddeldamp kan nog water bevatten. Deze condenseert in de droger en wordt zo van het koelmiddel gescheiden. Het koelmiddel wordt zo gedroogd. Het uitgecondenseerde water wordt terug in de generator getransporteerd. 4 Absorber In de absorber worden oplossingsmiddeldruppels met het gasvormige koelmiddel in contact gebracht. Daarbij wordt het koelmiddel door het oplosmiddel geabsorbeerd (opgelost). Bij deze exotherme reactie ontstaat een sterke water-ammoniak-oplossing. 5 Condensator Het pure gasvormige koelmiddel geeft haar warmte af aan het cv-water en condenseert daarbij. De sterke oplossing geeft de bij de absorptie ontstane oplossingswarmte af. In beide gevallen ontstaat warmte, die aan het cv-water wordt overgedragen. 6 Expansieventiel 1 koelmiddel 7 Koelmiddelwarmtewisselaar 8 Expansieventiel 2 koelmiddel In dit expansieventiel wordt het koelmiddel tot een tussendruk ontspannen. Daarbij koelt het af. In de koelmiddelwarmtewisselaar geeft het warme koelmiddelcondensaat warmte af aan het koude gasvormige koelmiddel. In dit expansieventiel wordt het vloeibare koelmiddel tot de druk van de lagedrukzijde ontspannen. Daarbij koelt het verder af. 9 Verdamper In de verdamper neemt het vloeibare koelmiddel warmte op uit de lucht en gaat daardoor over in gasvormige toestand. 10 Volumetrische koelmiddelvariator 11 Buffervat oplossingspomp De volumetrische koelmiddelvariator is bedoeld als stabilisatievat. In het buffervat van de oplossingspomp is een voorraad oplossing aanwezig om een continu toevoer naar de pomp te waarborgen. 12 Oplossingspomp De oplossingspomp zorgt voor de drukverhoging naar de hogedrukzijde en transporteert de oplossing door het circuit. Tabel (2011/09) Logatherm GWPL-35 5

6 3 Toesteloverzicht 3 Toesteloverzicht 3.1 Leveringsomvang Cascade Cascades worden gemonteerd geleverd. Bij cascades zijn de circulatiepompen inbegrepen en gemonteerd. De bedieningseenheid GHMC10 is tevens meegeleverd O Afb. 4 Standalone toestel 1 Gasabsorptiewarmtepomp 2 Rookgasafvoer 3 Dubbele nippel ¾" voor gasaansluiting 4 2 dichtingen (voor dubbele nippel ¾") 5 Speciale sleutel voor Basiscontroller 6 Klem voor het bevestigen van de rookgasafvoer 7 Set met toesteldocumentatie 8 Trillingsontkoppeling voor de gasaansluiting (2011/09) Logatherm GWPL-35

7 Toesteloverzicht Afmetingen en minimale afstanden standalone toestel Afb. 5 Afmetingen in mm O Afb. 6 Afmetingen van de aansluitingen in mm 1 Gasaansluiting Ø ¾" binnendraad 2 CV-retour Ø 1 ¼" binnendraad 3 CV-aanvoer Ø 1 ¼" binnendraad Bij gebruik van de trillingdemper worden de hoogtematen 97 mm mm hoger (afhankelijk van de instelling) O De gasaansluiting [1] moet door montage van de meegeleverde dubbele nippel worden omgebouwd naar Ø ¾" (2011/09) Logatherm GWPL-35 7

8 3 Toesteloverzicht O Afb. 7 Minimale afstanden in mm OPMERKING: Boven het toestel mogen geen objecten aanwezig zijn (2011/09) Logatherm GWPL-35

9 Toesteloverzicht Afmetingen en minimale afstanden cascade O Afb. 8 Dubbele cascade: afmetingen en afstanden van de trillingdempers in mm O Afb. 9 Drievoudige cascade: afmetingen en afstanden van de trillingdempers in mm (2011/09) Logatherm GWPL-35 9

10 3 Toesteloverzicht O Afb. 10 Cascade: afmetingen van de aansluitingen in mm 1 Ø binnendraad: condensafvoer: 1" 2 Ø Binnendraad gasaansluiting: 1 ½" 3 Ø Buitendraad cv-aanvoer: 2" 4 Ø Buitendraad cv-retour: 2" Bij gebruik van de trillingdemper worden de hoogtematen 97 mm mm hoger (afhankelijk van de instelling) (2011/09) Logatherm GWPL-35

11 Toesteloverzicht Afb. 11 Cascade: minimale afstanden in mm OPMERKING: Boven de cascade mogen geen objecten aanwezig zijn O 3.4 Rookgasafvoer De rookgassen worden afgevoerd via de meegeleverde rookgasafvoer ( afb. 12). Overeenkomstig de geldende wetgeving en voorschriften moeten minimale afstanden van de rookgasafvoer tot ramen, deuren, aanzuigopeningen van ventilatie-installaties enz. worden gerespecteerd. Ø 149 Ø O Afb. 12 Rookgasafvoer (2011/09) Logatherm GWPL-35 11

12 3 Toesteloverzicht 3.5 Opbouw toestel Overzicht componenten O Afb Bovendeel mantel 2 Droger 3 Generator 4 Ventilator warmtebron 5 Verdamper 6 Behuizing bedieningseenheid 7 Typeplaten 8 Volumetrische koudemiddel variator 9 Toerentalsensor oliepomp 10 Membraan oliepomp 11 Kabeldoorvoer 12 Retour cv-toestel 13 Aanvoer cv-toestel 14 Flowmeter 15 Oliepeilstok oliepomp 16 Oliepomp 17 Verbrandingskamer 18 Condenssifon 19 Elektrodenset 20 Brander 21 Ventilator verbrandingslucht 22 Gasblok 23 Aanzuigbuis verbrandingslucht 24 Rookgasmeetnippel 25 Rookgasafvoer 26 Knop voor het resetten van de rookgastemperatuurbegrenzer (2011/09) Logatherm GWPL-35

13 Toesteloverzicht Overzicht temperatuursensoren, temperatuurbegrenzers en ventielen O Afb Temperatuursensor buitenlucht 2 Temperatuursensor verdamperuitgang 3 Retourtemperatuursensor 4 Temperatuursensor generator 5 2-weg ventiel ontdooifunctie 6 Temperatuurbegrenzer generator 7 Sensor vertrektemperatuur 8 Temperatuursensor condensaatbuis 9 Rookgastemperatuursensor verbrandingskamer 10 Temperatuursensor gas-lucht-mengsel 11 Rookgastemperatuurbegrenzer met temperatuursensor 12 Veiligheidsventiel koelmiddelcircuit (2011/09) Logatherm GWPL-35 13

14 4 Technische gegevens 4 Technische gegevens 4.1 Standalone toestel Maximale nominale warmtevermogen (P max ) bedrijfspunt A7W35 Maximale nominale warmtevermogen (P max ) bedrijfspunt A7W50 Maximale nominale warmtevermogen (P max ) bedrijfspunt A7W65 Maximale nominale warmtevermogen (P max ) bedrijfspunt A0W50 Maximale nominale warmtevermogen (P max ) bedrijfspunt A-7W50. Maximale nominale warmtebelasting (Q max ) verwarming en tapwater tot 65 C aanvoertemperatuur. Maximale nominale warmtebelasting (Q max ) tapwater bij 65 C - 70 C aanvoertemperatuur Eenheid GWPL-35 kw 41,1 kw 38,3 kw 30,0 kw 35,1 kw 31,5 kw 25,7 kw 12,6 Rendement Bedrijfspunt A7W35 % 164 Bedrijfspunt A7W50 % 152 Bedrijfspunt A7W65 % 119 Bedrijfspunt A0W50 % 139 Werkpunt A 7W50 % 125 Gasaansluitwaarde Aardgas G25 liquid gas (H i(15 C) = 8,1 kwh/m 3 ) m 3 /h 3,16 Toegestane gasaansluitdruk Aardgas G25 liquid gas mbar Rookgastechnische waarden Rookgasmassastroom bij maximaal nominaal warmtevermogen g/s 12,5 Rookgastemperatuur 50/40 C bij maximaal nominaal warmtevermogen C 65 CO 2 bij maximaal nominaal warmtevermogen % 9,2 CO 2 bij minimaal nominaal warmtevermogen % 8,6 CO ppm 36 NO x -klasse 5 NO x ppm 25 Doorsnede rookgaskanaal mm 80 Condens Maximale condensaatproductie (T R = 30 C) l/h 4,0 ph-waarde ca. 4,8 Tabel (2011/09) Logatherm GWPL-35

15 Technische gegevens 4 Specificaties conform druktoestelrichtlijn Inhoud generator l 18,6 Inhoud droger l 11,5 Inhoud volumetrische koudemiddel variator l 4,5 Inhoud pre-adsorber l 6,3 Inhoud absorber/condensor l 3,7 Inhoud oplossingpomp l 3,3 Testdruk (lucht) bar (g) 55 Aanspreekdruk veiligheidsventiel bar (g) 35 Koelmiddelaandeel kg NH 3 /l 0,146 Vloeistofgroep 1 Algemeen Elektrische spanning (eenfasig) AC... V 230 Frequentie Hz 50 Opgenomen vermogen W 1090 ± 10 % Maximaal opgenomen vermogen (cv-bedrijf) W 1200 Maximaal opgenomen vermogen (standby) W 10 EMC-grenswaardeklasse B Geluidsniveau op een afstand van - 10 m - 1 m (conform DIN EN ISO ) Eenheid db(a) db(a) GWPL-35 Beschermingsklasse IP X5D Maximale aanvoertemperatuur in tapwaterbedrijf C 70 Maximale aanvoertemperatuur in cv-bedrijf C 65 Maximale retourtemperatuur in tapwaterbedrijf C 60 Maximale retourtemperatuur in cv-bedrijf C 55 Minimale retourtemperatuur C 2 Maximale volumestroom l/h per toestel 4000 Minimale volumestroom l/h per toestel 1000 Nominale volumestroom l/h per toestel 3000 Maximaal toegestane bedrijfsdruk (P MS ) cv-circuit bar 4 Drukverlies cv-water nom. waarde (A7W50) bar 0,43 Maximaal toegestane drukverlies koelmiddelcircuit bar 35 Koelmiddel ammoniak R717/water kg 7/10 Toegestane omgevingstemperatuur C Minimale opslagtemperatuur C 30 Temperatuurverschil tussen aanvoer en retour C 10 Nominale inhoud (cv-water) l 4 Gewicht (zonder verpakking) kg 395 Gewicht (bedrijfstoestand) kg 400 Afmetingen 1) B H T mm Tabel 3 1) zonder rookgasafvoer (2011/09) Logatherm GWPL

16 4 Technische gegevens 4.2 Dubbele en drievoudige cascade Dubbele cascade Eenheid GWPL-35 L2 Maximale nominale warmtevermogen (P max ) bedrijfspunt A7W35 kw 82,2 123,3 Maximale nominale warmtevermogen (P max ) bedrijfspunt A7W50 kw 76,6 114,9 Maximale nominale warmtevermogen (P max ) bedrijfspunt A7W65 kw 60,0 90,0 Maximale nominale warmtevermogen (P max ) bedrijfspunt A0W50 kw 70,2 105,3 Maximale nom. warmtevermogen (P max ) werkpunt A 7W50 kw 63,0 94,5. Maximale nominale warmtebelasting (Q max ) verwarming kw 51,4 77,1 en tapwater tot 65 C aanvoertemperatuur. Maximale nominale warmtebelasting (Q max ) tapwater bij 65 C - 70 C aanvoertemperatuur Drievoudige cascade GWPL-35 L3 kw 25,2 37,8 Rendement Bedrijfspunt A7W35 % Bedrijfspunt A7W50 % Bedrijfspunt A7W65 % Bedrijfspunt A0W50 % Werkpunt A 7W50 % Gasaansluitwaarde Aardgas G25 liquid gas (H i(15 C) = 8,1 kwh/m 3 ) m 3 /h 6,32 9,48 Toegestane gasaansluitdruk Aardgas G25 liquid gas mbar Rookgastechnische waarden Rookgasmassastroom bij maximaal nominaal warmtevermogen g/s 25,0 37,5 Rookgastemperatuur 50/40 C bij maximale nominale warmtevermogen C CO 2 bij maximaal nominaal warmtevermogen % 9,2 9,2 CO 2 bij minimaal nominaal warmtevermogen % 8,6 8,6 CO ppm NO x -klasse 5 5 NO x ppm Doorsnede rookgaskanaal mm Condens Maximale condensaatproductie (T R = 30 C) l/h 8,0 12,0 ph-waarde ca. 4,8 4,8 Tabel (2011/09) Logatherm GWPL-35

17 Technische gegevens 4 Specificaties conform druktoestelrichtlijn Inhoud generator l/toestel 18,6 18,6 Inhoud droger l/toestel 11,5 11,5 Inhoud volumetrische koudemiddel variator l/toestel 4,5 4,5 Inhoud pre-adsorber l/toestel 6,3 6,3 Inhoud absorber/condensor l/toestel 3,7 3,7 Inhoud oplossingpomp l/toestel 3,3 3,3 Testdruk (lucht) bar (g) Aanspreekdruk veiligheidsventiel bar (g) Koelmiddelaandeel kg NH 3 /l 0,146 0,146 Vloeistofgroep 1 1 Algemeen Elektrische spanning (driefasig) AC... V Frequentie Hz Opgenomen vermogen W 2820 ± 10 % 4230 ± 10 % Maximaal opgenomen vermogen (cv-bedrijf) W Maximaal opgenomen vermogen (standby) W EMC-grenswaardeklasse B B Geluidsniveau op een afstand van - 10 m - 1 m (conform DIN EN ISO ) db(a) db(a) Beschermingsklasse IP X5D X5D Maximale aanvoertemperatuur in tapwaterbedrijf C Maximale aanvoertemperatuur in cv-bedrijf C Maximale retourtemperatuur in tapwaterbedrijf C Maximale retourtemperatuur in cv-bedrijf C Minimale retourtemperatuur C 2 2 Maximale volumestroom l/h per toestel Minimale volumestroom l/h per toestel Nominale volumestroom l/h per toestel Maximaal toegestane bedrijfsdruk (P MS ) cv-circuit bar 4 4 Restopvoerhoogte nominale waarde (A7W50) bar 0,51 0,51 Maximaal toegestane drukverlies koelmiddelcircuit bar Koelmiddel ammoniak R717/water kg 7/10 7/10 Toegestane omgevingstemperatuur C Minimale opslagtemperatuur C Temperatuurverschil tussen aanvoer en retour C Nominale inhoud (cv-water) l 18,6 28,6 Gewicht (zonder verpakking) kg Gewicht (bedrijfstoestand) kg Afmetingen 1) B H T Tabel 4 1) zonder rookgasafvoer Eenheid mm Dubbele cascade GWPL-35 L2 45,8 66, x 1650x 1245 Drievoudige cascade GWPL-35 L3 47,5 70, x 1650 x (2011/09) Logatherm GWPL-35 17

18 4 Technische gegevens 4.3 Drukverlies van het toestel afhankelijk van de aanvoertemperatuur. p / bar 0,9 0,8 0,7 0, ,5 0,4 0,3 0,2 0, O Afb. 15 Drukverlies ( ook tab. 28 op pagina 59) V Circulatiewaterhoeveelheid Δ p Drukverlies 1 Karakteristiek bij aanvoertemperatuur 30 C 2 Karakteristiek bij aanvoertemperatuur 35 C 3 Karakteristiek bij aanvoertemperatuur 45 C 4 Karakteristiek bij aanvoertemperatuur 55 C 5 Karakteristiek bij aanvoertemperatuur 65 C. V / l/h (2011/09) Logatherm GWPL-35

19 Technische gegevens Rendement van het toestel afhankelijk van de aanvoer-/retourtemperatuur η / % Afb. 16 Rendement T Buitentemperatuur η Rendement 1 Karakteristiek bij aanvoer-/retourtemperatuur 40/30 C 2 Karakteristiek bij aanvoer-/retourtemperatuur 45/35 C 3 Karakteristiek bij aanvoer-/retourtemperatuur 50/40 C 4 Karakteristiek bij aanvoer-/retourtemperatuur 55/45 C 5 Karakteristiek bij aanvoer-/retourtemperatuur 60/50 C 6 Karakteristiek bij aanvoer-/retourtemperatuur 65/55 C T / C O (2011/09) Logatherm GWPL-35 19

20 5 Planningsaanwijzingen 5 Planningsaanwijzingen 5.1 Voorschriften De onderstaande richtlijnen en voorschriften opvolgen: NEN 1078 Voorschriften voor aardgasinstallaties en verdere verwijzingen en toevoegingen Richtlijn Gastoestellen 90/396/EEG en verdere verwijzingen en toevoegingen; Richtlijn Rendementseisen CV-installaties 92/42/EEG en verdere verwijzingen en toevoegingen; Richtlijn Elektromagnetische Compatibiliteit 89/336/ EEG en verdere verwijzingen en toevoegingen; Richtlijn Lage Spanning 73/23/EEG en verdere verwijzingen en toevoegingen; Richtlijn voor Drukapparatuur (RDA) 97/23/EG en verdere verwijzingen en toevoegingen. 5.2 Opstellingsplaats kiezen Voorschriften opstellingslocatie B DIN EN aanhouden. B Desbetreffende normen toepassen. Instructies betreffende de opstellingsplaats Het toestel kan op de vloer of op het dak worden opgesteld. Voor het toestel zijn geen beschermende inrichtingen tegen weersinvloeden nodig. Het toestel niet binnen installeren. Het toestel moet altijd op een vlak, horizontaal oppervlak van vuurbestendig materiaal worden opgesteld, die het gewicht van het toestel kan dragen. Wanneer geen horizontaal opstellingsvlak ter beschikking staat, dan moet een vlakke sokkel van min. 100 mm hoogte worden gefabriceerd. Voor onderhoudswerkzaamheden een bordes om het toestel aanleggen. Tijdens bedrijf kan condenswater worden gevormd uit de luchtvochtigheid, resp. tijdens een ontdooicyclus van de verdamper kan dooiwater ontstaan, dat indien nodig kan worden afgevoerd. De uit het bovenste toesteldeel stromende lucht, en de rookgasafvoer mogen niet worden vernauwd of worden gehinderd door daarboven aanwezige objecten (uitstekende daken, afdaken, balkons, bomen enz). Het toestel mag niet in de buurt van schoorstenen e.d. worden geïnstalleerd. Daardoor wordt voorkomen, dat verontreinigde lucht door de ventilator kan worden aangezogen. De rookgasafvoer mag zich niet in de directe nabijheid van buitenluchtinlaten van een gebouw bevinden. Wanneer het toestel in de buurt van gebouwen wordt geïnstalleerd, dan moet worden gewaarborgd, dat het toestel niet onder druppellende delen zoals bijv. dakgoten wordt opgesteld. Aanvullende opmerkingen bij opstelling van het toestel op daken De gebouwstructuur moet het gewicht van het toestel en het gewicht van de sokkel kunnen dragen. Trillingsontkoppeling (elastische verbindingsstukken, accessoire) tussen het toestel en de cv-aansluitingen en de gasaansluiting inbouwen ter voorkoming van resonanties. Trillingsdemper onder het toestel ter voorkoming van trillingsoverdracht inbouwen. Het toestel niet direct boven rustzones installeren of boven zones, waar rust nodig is (bijv. vergaderruimten, slaapkamers). Verbrandingslucht Om corrosie te vermijden, dient de verbrandingslucht vrij van agressieve stoffen te zijn. Als sterk corrosiebevorderende stoffen gelden o.a. halogeenkoolwaterstoffen, die chloor- of fluorverbindingen bevatten, welke bijvoorbeeld in oplosmiddelen, verf, kleefstoffen, drijfgassen en huishoudelijke reinigingsmiddelen kunnen voorkomen. Industriële bronnen Chemische reinigingen Ontvettingsbaden Drukkerijen Kapperszaken Trichloorethyleen, tetrachloorethyleen, gefluoreerde koolwaterstoffen Perchloorethyleen, trichloorethyleen, methylchloroform Trichloorethyleen Bronnen in het huishouden Reinigings- en ontvettingsmiddelen Hobbykamers Oplosmiddelen en verdunners Spuitbusdrijfmiddel, fluoren chloorhoudende koolwaterstoffen Perchloorethyleen, methylchloroform, trichloorethyleen, methyleenchloride, tetrachloorkoolstof, zoutzuur Verschillende gechloreerde koolwaterstoffen Spuitbussen Chloorfluor koolwaterstoffen (frigene) Tabel 5 Corrosieve stoffen (2011/09) Logatherm GWPL-35

21 Planningsaanwijzingen Belangrijke opmerkingen B Voor de installatie de voorschriften van het gasbedrijf evalueren. Open verwarmingsinstallaties B Open installaties ombouwen naar gesloten circuits. Vloerverwarming B Het toestel is geschikt voor vloerverwarming, respecteer de toegestane aanvoertemperaturen. B Bij gebruik van kunststofleidingen in de vloerverwarming moeten deze leidingen zuurstofdicht zijn conform DIN 4726/4729. Wanneer de kunststof leidingen niet aan deze normen voldoen, moet een systeemscheiding via een warmtewisselaar worden uitgevoerd. Verzinkte radiator en pijpleidingen Om gasvorming te voorkomen: B Geen verzinkte radiatoren en leidingen gebruiken. Anders wordt geen garantie gegeven. Watervoerende leidingen en componenten Om warmteverlies en condensvorming te vermijden: B Waterleidingen en aansluitingen conform de geldende voorschriften isoleren. Gasleidingen B Alleen voor het gastraject toegelaten materialen gebruiken. B Om warmteverlies en condensvorming te voorkomen, moet de gasleiding conform de geldende voorschriften worden geïsoleerd. Afdichtingsmiddel Het toevoegen van afdichtmiddelen in het cv-water kan volgens onze ervaring problemen opleveren (afzettingen). Wij adviseren daarom dergelijke middelen niet te gebruiken. Trillingsontkoppeling (accessoire) Ter voorkoming van trillingsoverdracht: B Breng trillingsontkoppelingen (elastische verbindingsstukken) aan op de hydraulische aansluitingen en de gasaansluiting. De trillingsonkoppelingen moeten geschikt zijn voor buitenopstelling en voldoen aan de geldende nationale voorschriften en normen. Aansluiting Standalone toestellen Cascade Gas Meegeleverd Niet meegeleverd, aansluitmaat: binnendraad 1 ½" Water Tabel 6 Niet meegeleverd, aansluitmaat: binnendraad 1 ¼" Niet meegeleverd, aansluitmaat: binnendraad 2" Trillingsdempers (accessoires) Ter voorkoming van trillingsoverdracht: B Trillingsdempers onder het toestel aanbrengen (2011/09) Logatherm GWPL-35 21

22 5 Planningsaanwijzingen 5.4 Eisen aan de geluidswering De uitleg betreffende de geluidswering is bedoeld als richtlijn tijdens de ontwerpfase. Bij kritische installaties adviseren wij een specialist in te schakelen Geluidstechnische uitgangspunten en begrippen Of het nu gaat om een warmtepomp, een auto of een vliegtuig - iedere bron genereert geluid. De lucht rondom de geluidsbron wordt daarbij in trilling gebracht, die zich golfvormig als drukgolf uitbreidt. Deze drukgolf is voor ons hoorbaar, omdat het trommelvlies in het oor deze in trillingen omzet. Als maat voor het geluidsniveau worden de technische begrippen geluidsdruk en geluidsvermogen gebruikt. Het geluidsvermogen of het geluidsvermogenniveau is een typische grootheid voor de geluidsbron. Deze kan alleen rekenkundig uit metingen op een gedefinieerde afstand van de geluidsbron worden bepaald. Deze beschrijft het totaal aan geluidsenergie (luchtdrukverandering), die in alle richtingen wordt afgegeven. Wanneer men het totale uitgestraalde geluidsvermogen bekijkt en dit betrekt op het omhullingsoppervlak op een bepaalde afstand, dan blijft de waarde altijd gelijk. Aan de hand van het geluidsvermogensniveau kunnen toestellen geluidstechnisch met elkaar worden vergeleken. De geluidsdruk beschrijft de verandering van de luchtdruk als gevolg van de in trilling gebrachte lucht door de geluidsbron. Des te groter de verandering van de luchtdruk, des te luider wordt het geluid waargenomen. Het gemeten geluidsdrukniveau is altijd onafhankelijk van de afstand tot de geluidsbron. Het geluidsdrukniveau is de meettechnische grootheid, die bijv. voor het aanhouden van de emissietechnische eisen maatgevend is. De geluidsafstraling van geluidsbronnen wordt als niveau in Decibel (db) gemeten en aangegeven. Het gaat hierbij om een referentiegrootte, waarbij de waarde 0 db ongeveer de hoorbare drempel weergeeft. Een verdubbeling van het niveau, bijv. door een tweede geluidsbron met dezelfde geluidsafstraling komt overeen met een verhoging van 3 db. Voor het gemiddelde menselijke gehoor is een verhoging met 10 db nodig, om een geluid als dubbel zo luid te ervaren. Geluidsvoortplanting buiten Zoals al beschreven, wordt het geluidsvermogen met toenemende afstand verdeeld over een groter wordend oppervlak, zodat het daaruit resulterende geluidsdrukniveau met de toenemende afstand minder wordt. Afhankelijk van de afstand S tot de geluidsbron wordt het geluidsdrukniveau met ΔL p conform afb. 17 gereduceerd. Afb. 17 a b ΔL p S ΔL p / db(a) O Reduceren van het geluidsdrukniveau Met gedeeltelijke reflectie Zonder reflectie Verschil van de geluidsdruk Afstand tot de geluidsbron Voor Logatherm GWPL-35 resulteren daardoor de volgende waarden: Meetpunt relatief tot toestel S / m Geluidsdrukniveau in db(a) op afstand van 1m 1) 1) gemeten conform DIN EN ISO m 10 m Voor 63,3 49,9 43,4 Rechts 64,9 51,5 45,0 Links 65,5 52,1 45,6 Achter 64,0 50,6 44,1 Boven 65,7 52,3 45,8 Tabel 7 b a (2011/09) Logatherm GWPL-35

23 Planningsaanwijzingen 5 Bovendien is de waarde van het geluidsdrukniveau op een bepaalde plaats afhankelijk van de geluidsvoortplanting. De volgende omgevingsomstandigheden beïnvloeden de geluidsvoortplanting: Beperking door massieve hindernissen zoals bijv. gebouwen, muren of terreinformaties. Reflecties op geluidsharde oppervlakken zoals bijv. gepleisterde of glasgevels van gebouwen of asfalt- en stenen oppervlakken. Vermindering van de voortplanting door geluidsabsorberende oppervlakken, zoals bijv. verse sneeuw, e.d. Versterking of vermindering door luchtvochtigheid en luchttemperatuur of door de betreffende windrichting. 5.5 Verwarmingspomp Bij standalone toestellen wordt de externe cv-pomp in het gebouw in de retourleiding naar het toestel gemonteerd. Bij cascades zijn de cv-pompen voorgemonteerd (2011/09) Logatherm GWPL-35 23

24 5 Planningsaanwijzingen 5.6 Expansievat Conform DIN EN moeten waterverwarmingsinstallaties worden voorzien van een expansievat. Bij standalone toestellen wordt het expansievat in de cvaanvoer aangebracht, bij cascades in de verzamelaanvoer. De exacte grootte van het expansievat moet worden bepaald conform EN Ingeschatte keuze van een Expansievat 1. Voordruk van het expansievat Form. 1 Formule voor de voordruk van het expansievat (minimaal 0,5 bar) p 0 p st p 0 = p st Voordruk van het expansievat in bar Statische druk van de cv-installatie in bar (afhankelijk van de gebouwhoogte). Voorbeeld 1 Gegeven. Installatievermogen Q K = 65 kw Gietijzeren radiatoren Afgelezen totale waterinhoud van de installatie = 790 l ( afb. 18, curve c) V A / l a b c d e 2. Vuldruk Form. 2 Formule voor de vuldruk (minimaal 1,0 bar) p a p 0 p a = p 0 + 0,5 bar Vuldruk in bar Voordruk van het expansievat in bar 3. Installatievolume Afhankelijk van de verschillende parameters van de cvinstallatie kan het installatievolume uit het diagram afb. 18 worden afgelezen. 4. Maximaal toegestaan installatievolume Afhankelijk van een te bepalen maximale aanvoertemperatuur ϑ V en de conform form. 1 bepaalde voordruk p 0 van het expansievat kan het toegestane maximale installatievolume voor verschillende expansievaten uit tab. 8 worden afgelezen. Het conform punt 3 uit afb. 18 afgelezen installatievolume moet kleiner zijn da het maximaal toegestane installatievolume. Kies een groter expansievat wanneer dit niet het geval is. Afb , Q K / kw Richtwaarde voor de gemiddelde waterinhoud van cv-installaties (conform ZVH-richtlijn 12.02). a Vloerverwarming b Stalen radiatoren conform DIN 4703 c Gietijzeren radiatoren conform DIN 4703 d Platenradiator e Convectoren V. A Gemiddelde totale waterinhoud Q K Nominaal vermogen O (2011/09) Logatherm GWPL-35

25 Planningsaanwijzingen 5 Voorbeeld 2 Gegeven Aanvoertempertuur ( tab. 8): ϑ V =50 C Voordruk van het expansievat ( tab. 8): p 0 =1,00bar uit voorbeeld 1: installatievolume: V A = 790 l Afgelezen Nodig is een expansievat met 35 l inhoud ( tab. 8), omdat hiervoor het conform afb. 8 bepaalde installatievolume kleiner is dan het maximaal toegestane installatievolume. Aanvoertemperatuur ϑ V Voordrukp 0 Expansievat 25 l 35 l 50 l 80 l 100 l 150 l 200 l Maximaal toegestaan installatievolume V A C bar l l l l l l l 80 0, , , , , , , , , , , , , , , , , , , Tab. 8 1, Maximaal toegestane installatievolume afhankelijk van de aanvoertemperatuur en de benodigde voordruk voor het expansievat (2011/09) Logatherm GWPL-35 25

26 5 Planningsaanwijzingen 5.7 Waterkwaliteit (vul- en bijvulwater) Niet geschikt of vervuild water kan storingen in het cv-toestel en schade aan de warmtewisselaar veroorzaken. Bovendien kan de tapwatervoorziening door bijv. slibvorming, corrosie of verkalking worden beïnvloed. Om het cv-toestel gedurende de gehele levensduur tegen kalk te beschermen en een storingsvrij bedrijf te waarborgen, moet u op het volgende letten: Uitsluitende onbehandeld leidingwater gebruiken (diagram in afb. 19 daarbij respecteren). Bron- en grondwater zijn als vulwater niet geschikt. De totale hoeveelheid hardheidsvormers in het vul- en bijvulwater van het cv-circuit beperken. Ter controle van de toegelaten waterhoeveelheden afhankelijk van de vulwaterkwaliteit is het diagram in afb. 19 bedoeld. 8, kw 7,50 7,00 6, kw 6,00 5, kw 5,00 4,50 4,00 3, kw 150 kw 125 kw 3,00 2, kw 2,00 1,50 1,00 0,50 0, ,4 10 < 100 kw < 50 kw Afb O Eisen aan vulwater voor installaties van 100 kw tot 300 kw 0 Afb O Eisen aan vulwater voor installaties tot 100 kw 1 Watervolume over de gehele levensduur van het cv-toestel (in m 3 ) 2 Waterhardheid (in dh) 3 Onbehandeld water conform de drinkwaterverordening 4 Boven de grenscurve zijn maatregelen nodig, bijv. gebruik van volledig ontzilt water. 8,4 16, kw 15,00 14,00 13,00 12,00 11, kw 500 kw 450 kw 400 kw 10,00 9,00 8, kw 300 kw 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1, ,4 10 Afb O Eisen aan vulwater voor installaties van 300 kw tot 600 kw Legenda bij afb. 20 en afb. 21: 1 Watervolume over de gehele levensduur van het cv-toestel (in m 3 ) 2 Waterhardheid (in dh) 3 Onbehandeld water conform de drinkwaterverordening 4 Boven de grenscurve zijn maatregelen nodig, bijv. gebruik van volledig ontzilt water (2011/09) Logatherm GWPL-35

27 Planningsaanwijzingen 5 Wanneer de werkelijk benodigde vulwaterhoeveelheid groter is dan het watervolume over de levensduur ( afb. 19), is waterbehandeling nodig. Daarbij alleen door Buderus vrijgegeven chemicaliën, waterbehandelingsmiddelen e.d. toepassen. Vrijgegeven maatregelen voor waterbehandeling bij Buderus opvragen. Meer instructies in Buderus werkblad K8. Het is niet toegestaan, het water met middelen die bijv. de ph-waarde verhogen of verlagen (chemische additieven) te behandelen. B CV-installatie voor het vullen grondig spoelen. Grenswaarden voor het installatiewater Het installatiewater moet aan de normen en standaarden voldoen voor de behandeling van installatiewater voor cvinstallaties in woon- en industriële complexen. De in de tabel genoemde grenswaarden zijn van toepassing. Parameter Eenheid Toegestane bandbreedte ph-waarde 6,5-8,0 Chloor mg/l < 125 Chloor totaal mg/l < 0,4 Totale hardheid dh 8,4 IJzer mg/l < 0, Interne vorstbeveiliging toestel De gaswarmtepomp is voorzien van een interne vorstbeveiliging. Wanneer de cv-watertemperatuur in de buitenleidingen tot 4 C afneemt, wordt ook zonder warmtevraag de cv-pomp in het primaire circuit ingeschakeld. Wanneer de cv-watertemperatuur verder tot 3 C afneemt, wordt bovendien de brander ingeschakeld. Daardoor worden de leidingen naar het buffervat beschermd tegen bevriezing. Bij cascades van meerdere toestellen functioneert deze interne vorstbeveiliging, zolang minimaal één toestel geen storing heeft Elektrische weerstand voor reserve-vorstbeveiliging bij standalone toestellen Wanneer bij standalone toestellen een toestelstoring actief is die niet is opgeheven, wordt voor de vorstbeveiliging weliswaar de cv-pomp ingeschakeld, de brander kan echter niet bijverwarmen. Om het bevriezen van de leidingen bij deze storingen te voorkomen, moet daarom in de retourleiding tussen buffervat en cv-pomp een thermostatisch gestuurde elektrische weerstand (accessoire) worden ingebouwd. Deze schakelt automatisch in bij lage cv-watertemperaturen in de buitenleiding. De als toebehoren leverbare weerstand heeft al een geïntegreerde regeling en oververhittingsbeveiliging. De elektrische weerstand kan elektrisch op de verdelerkast Logatherm GWPL met geïntegreerde GHMC10 (accessoire) worden aangesloten. Koper mg/l < 2 Aluminium mg/l < 0,5 Schadelijk substanties Actief chloor mg/l < 0,2 Fluoride mg/l < T VL 1 Sulfide mg/l 0 Tabel Vorstbev. Wanneer het toestel in de vorstperiode wordt gebruikt: B Waarborg, dat de stroom- en gasvoorziening van het toestel nooit worden onderbroken. B Laat het toestel ingeschakeld. Vorstbeveiligingsfunctie van het toestel activeren. Afb. 22 RL O 1 Gasabsorptiewarmtepomp 2 CV-pomp (primair circuit) 3 Elektrische weerstand voor reservevorstbeveiliging 4 Buffervat Wanneer het toestel tijdens de vorstperiode buiten bedrijf wordt gesteld: B Installatie volledig aftappen (2011/09) Logatherm GWPL-35 27

28 5 Planningsaanwijzingen 5.9 Aansluitingsprincipe van de regelaarcomponenten De gaswarmtepomp wordt geregeld via de regeling Logamatic 4323 in combinatie met de bedieningseenheid GHMC10. Logatherm GWPL-41 GWPL-35 Afb. 23 GHMC CAN-BUS V gewenste waarde 3 0/230 V warmtevraag 4 0/230 V cv-bedrijf/tapwaterbedrijf Logamatic R O De bedieningseenheid Logamatic GHMC10 is bedoeld voor de besturing van de Logatherm gasabsorptiewarmtepomp. Via een CAN-BUS worden stuursignalen en sensorsignalen met de warmtepompen uitgewisseld. De regeling Logamatic 4323 geeft bij warmtevraag uit het systeem een warmtevraag aan de GHMC10 (230 V). Via een tweede 230V signaal wordt onderscheid gemaakt tussen cv-bedrijf en tapwaterbedrijf. De gewenste waarde voor de warmtevraag wordt via een 0-10 V signaal van de Logamatic 4323 aan de GHMC10 doorgegeven CAN-BUS-kabel De data-uitwisseling tussen GWPL en GHMC10 volgt via een CAN-BUS-verbinding. B Kabel conform tabel 10 gebruiken. Om inductieve beïnvloeding te voorkomen, moeten alle laagspanningskabels gescheiden van 230 V- of 400 V- kabels worden geïnstalleerd (minimale afstand 100 mm). Bij externe inductieve invloeden moeten de kabels afgeschermd worden uitgevoerd. Daardoor zijn alle kabels beschermt tegen externe invloeden (bijv. krachtstroomdraden, bovenleiding, trafostations, radio- en TV-toestellen, amateurzenders, magnetrons enz.). Naam van de kabel BELDEN 3086A TURCK type 530 TURCK type 5711 TURCK type 531 Tabel 10 Kleurcodering van de aders 1) H = zwart, L = wit, GND = bruin H = zwart, L = wit, GND = bruin H =blauw, L = wit, GND = zwart H = zwart, L = wit, GND = bruin 1) alleen drie aders gebruiken, vierde ader loslaten Maximale kabellengte 450 m 450 m 450 m 200 m (2011/09) Logatherm GWPL-35

29 Planningsaanwijzingen Elektrische aansluiting van de verdelerkast en andere componenten Standalone toestel Als toebehoren voor standalone toestellen is een voorbedrade verdelerkast voor de aansluiting op de gaswarmtepomp leverbaar. Deze moet op een driefasige voedingsspanning (400 V) worden aangesloten. Wij adviseren, in de voedingsspanning tussen de verdelerkast en GWPL een tweepolige, afsluitbare serviceschakelaar in de nabijheid van het toetstel te installeren. In de verdelerkast zijn opgenomen: GHMC10 met stroomaansluitingen voor Logamatic 4323 GWPL Elektrische weerstand voor reservevorstbeveiliging CV-pomp primair circuit CAN-busaansluiting Hoofdschakelaar en verzamelstoringsindicatie Logamatic V FPO 0/230 V (WE on/off) 0/230 V (CH/DHW) 0-10 V GHMC10 24 V CAN-BUS S V 0-10 V FPM FWV 230 V 230 V FVHMC T FPU PK P... GWPL O Afb (2011/09) Logatherm GWPL-35 29

30 5 Planningsaanwijzingen Cascade De componenten van de cascades zijn in een schakelkast voorbedraad. De schakelkast moet op een driefasige voedingsspanning (400 V) worden aangesloten. De bedieningseenheid GHMC10 wordt via een 24 V-kabel en een CAN-buskabel aangesloten. Wij adviseren, in de voedingsspanning naar de schakelkast van de cascade een tweepolige, afsluitbare serviceschakelaar in de nabijheid van de cascade te installeren V / 3 1,5 mm 2 FA 1 2 0/230 V (WE on/off) / 1 1,5 mm 2 0/230 V (CH/DHW) / 1 1,5 mm V / 2 0,5 mm 2 GHMC10 24 V / 3 1 mm 2 CAN-BUS CAN- BUS 230 V 400 V / 5 2,5 mm 2 FPO FWV FVHMC S61 S61 FPM FPU PK PK P... W GWPL O Afb Compleet inclusief schakelkast voorbedrade dubbele cascade -35 L2 2 Schakelkasten (2011/09) Logatherm GWPL-35

31 Planningsaanwijzingen Buffervat Algemeen Ter vermindering van het aantal schakelingen verdient gebruik van een buffervat aanbeveling. Daardoor wordt het te verwarmen cv-watervolume vergroot. De warmt pomp kan langer in bedrijf blijven en na het uitschakelen ook langer buiten bedrijf blijven. Eisen aan de buffervat zijn: montagemogelijkheid voor twee temperatuursensoren (in bovenste en onderste derde deel, afb 22). telkens twee aansluitsokken boven en onder. Voor iedere warmtepomp installatie adviseren wij om ongeacht het aantal geinstalleerde warmtepompen een buffervat toetepassen met een volume van minimaal 750 liter Buderus Buffervat Een geschikt buffervat is de Buderus P750 W met de volgende eigenschappen: Vat van plaatstaal Thermische isolatie van 80 mm zachtschuim met eenwitte foliemantel. Technische gegevens Eenheid P750 W Vatinhoud l 750 D mm 965 H mm 1745 Kantelmaat mm 1740 ØVS HV1 HV2 DN mm mm R ØRS HR1 HR2 Stilstandsverlies conform DIN ) DN mm mm R kwh/24h 4,87 Gewicht netto kg 149 Maximale bedrijfsdruk cv-water bar 3 Maximale bedrijfstemperatuur C 90 Bestelnummer Tabel 11 1) Meetwaarde bij 45 K temperatuurverschil (gehele vat opgewarmd) (2011/09) Logatherm GWPL-35 31

32 5 Planningsaanwijzingen E D M 1 V 1 V 2 H V1 H V2 M H M 1, M 2 M 2 R 1 R 2 (EL) Afb. 26 Afmetingen P750 W V 1 Aanvoer (warmtepomp) V 2 Aanvoer (cv-systeem) R 1 Retour (warmtepomp) R 2 Retour (cv-systeem) M Mof voor dompelhuls (bijv. temperatuurregelaar) M 1 Meetpunt voor temperatuursensor M 2 Meetpunt voor temperatuursensor E Ontluchting EL Aftap H R1 H R O (2011/09) Logatherm GWPL-35

33 Berekening 6 6 Berekening 6.1 Bepaling van de gebouwverwarmingslast De gebouwverwarmingslast moet specifiek voor het gebouw worden berekend. De volgende instructies maken een grove inschatting mogelijk. De verwarmingslast van het gebouw is afhankelijk van de nominale buitentemperatuur de gewenste ruimtetemperatuur de isolatie Het wordt aanbevolen om de gebouwverwarmingslast te bepalen aan de hand van een warmteverliesberekening. Indien een warmteverliesberekening niet tot de mogelijkheden behoord kan onderstaande methode als richtlijn worden gebruikt voor het bepalen van de verwarmingslast. Onderstaande methode is een richtlijn uitgaande van continue bedrijf zonder nachtverlaging zoals veelal toegepast in wooncomplexen Bestaande objecten Bij vervanging van een bestaand cv-systeem kan de verwarmingslast aan de hand van het gasverbruik van de oude cv-installatie worden ingeschat. Q [ kw] verbruik [ m 3 a] = m 3 akw Om de invloed van extreem koude of warme jaren te compenseren, moet het gasverbruik over meerdere jaren worden bepaald. Voorbeeld: Voor de verwarming van een wooncomplex werd in de laatste 10 jaar in totaal m 3 gas gebruikt. Hoe groot is de verwarmingslast? Het gemiddelde stookolieverbruik per jaar bedraagt: Verbrauch [ l a] verbruik [ m 3 ] = = tijdsperiode[ a] = 60000m 3 a 60000m jaar De verwarmingslast wordt dan als volgt geregeld: Q [ kw] 60000m 3 a = = 24 kw 250 l a kw De berekening van de verwarmingslast kan ook conform hoofdstuk worden uitgevoerd. De richtwaarden voor de specifieke warmtebehoefte zijn dan: Soort gebouwisolatie Isolatie conform WSchVO 1982 Isolatie conform WSchVO 1995 Tabel 12 Specifieke warmtebehoefte Specifieke verwarmingslast q [W/m 2. ] Nieuwbouw De benodigde warmtevermogen voor de verwarming van de woning resp. het huis kan grof worden geschat via het te verwarmen oppervlak en de specifieke warmtebehoefte. De specifieke warmtebehoefte is afhankelijk van de warmte-isolatie van het gebouw (tab. 13). Soort gebouwisolatie Isolatie conform EnEV 2002 Isolatie conform EnEV 2009 KfW-Effizienzhaus 100 Specifieke. verwarmingslast q [W/m 2 ] KfW-Effizienzhaus Passief huis 10 Tabel 13 Specifieke warmtebehoefte. Het benodigde warmtevermogen Q wordt berekend uit het verwarmde oppervlak A en het specifieke benodigde. warmtevermogen q als volgt: Q [ W] = A [ m 2 ] q [ W/m 2 ] Voorbeeld Hoe groot is de verwarmingslast bij en huis met 150 m 2 te verwarmen oppervlak en warmte-isolatie conform EnEV 2009? Uit tab. 13 resulteert voor isolatie conform EnEV 2009 een specifieke verwarmingslast van 30 W/m 2. De verwarmingslast wordt dan als volgt geregeld: Q = 150 m 2 30 W m 2 = 4500 W = 4,5 kw (2011/09) Logatherm GWPL-35 33

34 6 Berekening 6.2 Berekeningstemperatuur De dimensionering van de warmtepomp hangt in wezen af van de laagste buitentemperatuur (norm buitentemperatuur). Deze beïnvloedt aan de ene kant de verwarmingslast van het gebouw en aan de andere kant het cv-vermogen van de warmtepomp. De normbuitentemperatuur is de laagste temperatuur die overdag in de laatste 20 jaar minimaal tienmaal gedurende meer dan twee dagen werd bereikt. Met de normbuitentemperatuur kan afhankelijk van de aanvoer-/retourtemperatuur uit afb. 16 op pagina 19 het rendement worden bepaald en uit tab. 26 op pagina 57 het verwarmingsvermogen van de warmtepomp. 6.3 Dimensionering De optimale dimensionering van de cv-installatie met gaswarmtepomp is afhankelijk van meerdere factoren, die kunnen worden onderverdeeld in twee categorieën. Technische factoren Verwarmingslast Mogelijke tapwatervoorziening Aandeel van de tapwatervoorziening van de verwarmingslast. Normbuitentemperatuur Persoonlijke factoren Gewenste verhouding van investerings- tot bedrijfskosten. Gewenste milieuvriendelijkheid De technische factoren bepalen de randvoorwaarden, waarbinnen de persoonlijke factoren kunnen variëren. Zo is bijv. bij de tapwatervoorziening voor de thermische desinfectie een extra cv-toestel dwingend voorgeschreven, ook wanneer de eigenaar de installatie liever alleen met de gaswarmtepomp wil uitrusten. Het maximale cv-vermogen van de installatie wordt zodanig gedimensioneerd, dat ook op de koudste dag van het jaar voldoende warmte ter beschikking staat. Dit maximale cv-vermogen is echter maar op een paar dagen per jaar nodig. Afb. 27 toont het cv-vermogen in procenten van het geïnstalleerde cv-vermogen over het aantal dagen waarop dit vermogen wordt opgeroepen. Zo is meer dan 50 % van het maximale cv-vermogen op maar ca. 37 dagen per jaar (ca. 13 % van de verwarmingsdagen) nodig. P / % t / d O Afb. 27 Over het algemeen bevelen wij aan, de basisverwarmingsbelasting via de gaswarmtepomp en de piekverwarmingslast via een cv-toestel af te dekken. Een hogere basislast heeft tot gevolg: Hogere benodigde investeringen Lagere bedrijfskosten Betere milieuvriendelijkheid vanwege betere energieefficiency In hoeverre de voordelen de hogere investering rechtvaardigen, moet samen met de eigenaar worden besproken. Daarom kan er geen algemeen geldende regel voor het dimensioneren van de cv-installatie met een warmtepomp worden opgesteld, maar er moet altijd van geval tot geval worden bekeken, welke factoren voor de eigenaar belangrijk zijn en hoe deze in het kader van de technische factoren optimaal kunnen worden geïmplementeerd (2011/09) Logatherm GWPL-35