Risico s bij laswerkzaamheden en ten gevolge van lasrook

Transcriptie

1 Risic s bij laswerkzaamheden en ten gevlge van lasrk Algemeen kader Het natinaal strategisch plan dat is pgesteld in tepassing van de Eurpese strategie , heeft als del m acties te ndernemen die leiden tt een vermindering van het aantal arbeidsngevallen met 25% in vijf jaar tijd en een substantiële daling van het aantal berepsziekten. Het peratineel plan vr de afdeling van het reginaal tezicht vermeldt de realisatie van 3 campagnes in Er werd in dit kader een inspectiecampagne rnd lassen en bltstelling aan lasrk gerganiseerd dr TWW in de tweede helft van De campagne werd in alle directies geverd van 15 september tt 15 december. In ttaal werden 166 bedrijven bezcht. De inspecteurs ntvingen eerst een pleiding betreffende risic s van lassen en de verschillende lastechnieken. Er werd hen als geheugensteun een checklist met aandachtspunten tijdens inspectiebezeken in metaalbedrijven verhandigd. Delstellingen De algemene delstellingen van de campagne zijn: in de bedrijven de tepassing van de wetgeving betreffende chemische en kankerverwekkende agentia bevrderen en er tezien p de tegepaste risicbeheersing in verband met de andere risic s verbnden lasactiviteiten; via een pleidingsmdule het kennisniveau van de inspecteurs verhgen in verband met de risicbeheersing van de bltstelling aan lasrk en de diverse risic s verbnden aan las- en aanverwante activiteiten. In dit kader wrden k de diverse bestaande lasprcedés tegelicht. De bij deze gelegenheid pgedane kennis kan later in andere bedrijven, die buiten de scpe van deze campagne vallen, wrden tegepast. De praktijk en de prblematiek van lassen bleek vr vele inspecteurs een minder vertruwde materie te zijn en de pleiding werd als zeer welkm ervaren. Als specifieke delstellingen vr de campagne werden begd: de uitvering dr de werkgever van de risicanalyse van bltstelling aan lasrk en het inveren van gepaste maatregelen m te verzekeren dat de bltstelling beneden de grenswaarden blijft en het restrisic z laag mgelijk gehuden is; de uitvering van een gepast gezndheidstezicht en indien pprtuun een bilgische mnitring (bv aanwezigheid van Chrm in het bled indien met restvrijstaal last) van die werknemers die bltgesteld wrden aan lasrk. Indien de mnitring gebeurt, dienen de resultaten en de gepaste preventiemaatregelen te wrden pgenmen in een geannimiseerde risic-evaluatie ver het betreffende prcedé; het verstrekken dr de werkgever van een gepaste infrmatie en pleiding aan de werknemers betreffende de gevaren van lasrk. Delgrep Vral de bedrijven waar laswerkzaamheden de kernactiviteit vrmen werden geviseerd in deze inspectiecampagne, bijvrbeeld bedrijven actief in metaalcnstructie, machinebuw, lassen van speciale staalsrten en cnstructie van vertuigen. Bedrijven met meer dan 20 werknemers kregen de vrkeur mdat ze meestal een vldend aantal lassers tewerkstellen. Er is een sterk vermeden dat vaststellingen die

2 gedaan wrden in bedrijven van deze mvang eenduidig kunnen geëxtrapleerd wrden naar kleinere bedrijven en bedrijven met laswerkzaamheden als nevenactiviteit. In de buwsectr, ketswerkherstelling, landbuw en nderhudswerkplaatsen van diverse bedrijven wrden k regelmatig laswerkzaamheden uitgeverd. Vaak zijn deze werknemer geen prfessinele lasser en kan aangenmen wrden dat de preventiemaatregelen bij deze ccasinele activiteit mgelijk ng beperkter zijn dan in prfessinele lasateliers. Anderzijds wrden deze werknemers vaak een kleiner aantal uren aan de risic s bltgesteld en wrdt er wrdt er minder gelast met gevaarlijke legeringen. Omwille van de beperkte inspectiecapaciteit zijn echter de bedrijven waarin deze grep van werknemers zijn tewerkgesteld niet pgenmen in de delgrep van deze campagne. Waarm dit nderwerp? De Arbeidsinspectie in Nederland schatte in 2006 dat in 4% van de bedrijven lasrk een arbeidsrisic vrmt. Lassers lpen een verhgd risic p acute en chrnische lngziekten, zals astma, lngemfyseem, chrnische brnchitis, neurlgische aandeningen als gelijkend p parkinsnisme en kanker van de lng en de huid. Deze wrden tegeschreven aan de bltstelling aan lasrk en stralingen die vrijkmen bij het lassen. Het verhgd risic vr een aantal met lassen verwante aandeningen wrdt weergegeven in nderstaande tabel en is uitgedrukt in het relatief risic. Een relatief risic van 1 betekent dat het risic vr het krijgen van deze aandening gelijk is aan deze van een niet bltgestelde. Relatief risic Lngkanker (enkel restvast staal) 1,5 Hartaandeningen (dr de fijne rkdeeltjes) 1,35 Chrnische brnchitis en COPD 1 1,33 Lngkanker (alle lassers) 1,25 Bij vruwen van prfessinele lassers zuden meer frequent miskramen gerapprteerd wrden. Lasrk bevat gezndheidsschadelijke agentia in gasvrm, als inhaleer- en inadembare vaste deeltjes en eveneens nandeeltjes 2. De samenstelling van de lasrk is niet alleen afkmstig van het materiaal van het werkstuk (klstf- f restvast staal, aluminium, ) maar vral van het tevegmateriaal, de bekleding van de elektrden van het lasapparaat, de ng resterende prducten p het werkstuk. Dit is vaak ng bedekt met grndverf p basis van ld f zeswaardig chrm (zinkchrmaat, ldchrmaat), plycyclische armaten (teerachtige verven, R45), verzinkingslaag (galvanisatie), beschermlie tegen rest en van mgelijke spren van al dan niet chlrhudende slvents. Het meest determinerend is het tevegmateriaal van de elektrde zelf f van de bekleding ervan. 1 COPD is een afkrting van de Engelse term 'Chrnic Obstructive Pulmnary Disease', dit betekent chrnisch bstructieve lngziekte (er is dus een aanhudende bstructie in de lngen). Het is een verzamelnaam vr de lngaandeningen chrnische brnchitis en lngemfyseem. Vreger vielen deze aandeningen samen met astma nder de verzamelnaam CARA, maar deze term wrdt niet meer fficieel gebruikt. 2 Een nandeeltje (sms nanpartikel genemd) is een deeltje met afmetingen in de rde van nanmeter. Dergelijke deeltjes bestaan uit enkele tt duizenden atmen f mleculen. Nandeeltjes kunnen ntstaan dr zwel natuurlijke rzaken (een bsbrand f een vulkanische uitbarsting) als dr menselijk teden. Synthetische nandeeltjes zijn kunstmatig geprduceerde deeltjes die specifiek zijn gemaakt vr bepaalde eigenschappen, zals elektrische geleidbaarheid f chemische reactiviteit.

3 De heveelheid geprduceerde lasrk wrdt tevens bepaald dr het lasprcedé. Naast de bltstelling aan lasrk zijn er vr de lasser ng andere risic s verbnden aan het lassen, namelijk: werken met een elektrische installatie waarbij het ged infrmeren van de werknemers en het inspecteren en keuren van de installatie zeer belangrijk zijn; werken met gassen nder druk (zuurstf, acetyleen en argn) waarvr een specifieke regelgeving van kracht is en bijzndere risic s zijn verbnden; mgelijke bltstelling aan het radiactieve (alfastraling) thriumxyde dat vrkmt in de laselektrden en bijgevlg kan vrkmen in de lasrk. Thriumxide heeft met zeer lange halfwaardetijd 3. De elektrden wrden k telkens geslepen en het inademen van het vrijkmend stf, dat k thriumxide bevat, vrmt een bijkmend risic vral bij direct cntact met de slijmvliezen. De meest adequate preventie in dit kader is het gebruiken van alternatieve elektrden p basis van lanthaan f cerium; mgelijke bltstelling aan kunstmatige ptische straling waarnder ultravilet. Deze bltstelling kan lasgen verrzaken. De preventiemaatregelen hiervr zijn fysische afscherming dr middel van schermen, maskers f een bril. In dit verband is recent een vernieuwde wetgeving van kracht gewrden; mgelijke bltstelling aan beitsprducten p basis van waterstffluride met eventueel salpeterzuur f p basis van fsfrzuur. Deze beitsprducten wrden frequent gebruikt bij lassen van restvast staal en zijn zeer crrsief. Vr dit risic meten de adequate preventiemaatregelen wrden getrffen in verband met de pslag en het gebruik van deze prducten. De werknemers meten de ndige infrmatie ntvangen ver het risic van het werken met deze prducten. De instructies vr de eerste hulp bij ngevallen meten deze risic s vrzien zals het gebruik van calciumglucnaat vr waterstffluride. De instructies en infrmatie meten vr advies wrden vrgelegd aan de arbeidsarts. Men stelt in de praktijk vast dat er vaak ngal ls wrdt mgesprngen met deze beitsprducten. In smmige gevallen zijn ze vervangbaar dr minder crrsieve varianten; risic p verstikking dr zuurstfverdrijving bij gebruik van klstfdixide en argn vral bij lassen in beslten ruimten; risic p vermeidheid en musculskeletale aandeningen dr slechte ergnmische hudingen. Lassers staan dikwijls verdreven lang ver hun werkstuk gebgen. De preventiemaatregelen is de gede psitie van het werkstuk. Dr de vrvergebgen huding wrdt de bltstelling aan lasrk k ng verhgd; bltstelling aan hand/armtrillingen en lawaai bij het slijpen; bltstelling aan elektrmagnetische velden wat een risic kan betekenen indien een werknemer ver een prthese f pacemaker beschikt. Indien dit het geval is dient dit zeker met de arbeidsarts wrden besprken. Tijdens de pleiding van de inspecteurs werd uitgebreid aandacht besteed aan al deze risic s. De ergnmische aspecten en de risic s vr bltstelling aan lawaai en trillingen werden uiteindelijk niet in de vragenlijst pgenmen mwille van hun te algemeen karakter en m de lijst niet te lang te maken. Campagneverlp Eerst werd de vlledige campagne in kaart gebracht in het campagneplan vrzien in het kwaliteitssysteem. Dit campagneplan werd uitvering besprken met de zusterdirectie in Wallnië namelijk de reginale directie Namur Luxemburg Brabant walln. 3 De halveringstijd (k halfwaardetijd genemd) en de vervaltijd geven meestal aan wat de tijd is die een instabiel en expnentieel vervallend deeltje ndig heeft m tt de helft van zijn activiteit f straling te kmen.

4 Opstellen van de vragenlijst vr de inspectie en de aankndigingsbrief bestemd vr de externe diensten vr preventie en bescherming p het werk. Gedkeuring van het campagneplan dr het management. Aanduiding van de deelnemende inspecteurs en cördinatren in de reginale directies. Schriftelijke aankndiging van de campagne aan de externe diensten vr preventie en bescherming p het werk. Persbericht en aankndiging van de campagne p de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sciaal Overleg ( en het kenniscentrum Welzijn p het Werk ( Publicatie van het artikel Ban de lasrk in het vakblad Vraag en Aanbd (Wlters Kluwer). Het artikel beschrijft de prblematiek van lassen en de risic s van lasrk alsk het pzet van de campagne. Opstellen van een pleidingsplan en rganisatie van de pleiding vr de betrkken inspecteurs. Uitveren van de inspectiebezeken aan de geselecteerde bedrijven aan de hand van de vragenlijst. Verzamelen van en verwerken van de gegevens uit de ingevulde vragenlijsten. Opmaak van het eindrapprt. Praktische pleiding Met het g p de uitvering van de campagne werden in samenwerking met Vlaamse dienst vr Arbeidsbemiddeling (VDAB) en Office natinale de l empli (ONEM) pleidingssessies gerganiseerd in het VDAB centrum te Wndelgem en het ONEM centrum te Charleri. Naast een theretische kennismaking met lastechnieken en risic s verbnden met laswerkzaamheden werden k demnstraties gegeven van de beschikbare lastechnieken dr de cursisten van VDAB. Een vertegenwrdiger van ns labratrium vr industriële txiclgie belichtte de meetmethden in verband met de bltstelling aan lasrk. In het centrum te Wndelgem namen 26 inspecteurs aan de pleiding deel. Een vertegenwrdiger van het Belgisch Instituut vr Lastechnieken en de lasinstructeurs van de VDAB waren eveneens aanwezig. Zdat de sessie in ttaal dr 34 persnen werd gevlgd. In Charleri vlgden 26 inspecteurs de theretische pleiding en deze werd eveneens aangevuld met praktische demnstraties. Beide pleidingen werden sterk geapprecieerd dr de aanwezigen. Nuttige aanvullende dcumentatie Sudage à l arc électrique et cupage van INRS préventin des risques prfessinnels Guide de préventin SOUDAGE- COUPAGE dr ASPHME Quebec Canada Praktijkrichtlijn lasrk Beschrijving deltreffende maatregelen bij bltstelling aan rk en/f gassen afkmstig van lassen en/f aanverwante prcessen (versie augustus 2006 raster) PPT pleiding campagne PPT mnsterneming lasrk; Cntrlelijst campagne Lassen/Lasrk

5 Handleiding vragenlijst Opleidingsplan 6 september 2011 Evaluatiefrmulier Inspectiebezeken De inspectiebezeken werden vraf aangekndigd, zdat de werkgevers de ndige dcumenten ter beschikking knden huden van de inspecteur. Het inspectiebezeken bestnd in de behandeling van de vragenlijst (zie bijlage 4), een werkplaatsbezek, het geven van z ndig bijkmend advies en afsluitend het verlpen van de ndige acties die in het bedrijf meten ndernmen wrden. Na elke bezek werd een schrijven gericht naar de bezchte werkgever met de vastgestelde inbreuken en afspraken vr regularisatie f uit te veren acties die mesten ndernmen wrden. In functie van de beschikbare inspectiecapaciteit en pririteiten zullen deze afspraken wrden pgevlgd via pvraging van het gerealiseerde uitveringsplan f dr het uitveren dr de inspectie van een cntrlebezek. Resultaten van de campagnebezeken Zals hger vermeldt waren bedrijven waar laswerkzaamheden een zeer belangrijke activiteit vrmen de primaire delgrep, dus bedrijven met activiteiten als metaalcnstructie, machinebuw, lassen van speciale staalsrten, etc. Vr de keuze van de te bezeken bedrijven kn berep gedaan wrden p verschillende databanken. De selectie van de bedrijven werd vergelaten aan de reginale directie f de inspecteur van het ambtsgebied. Er werd vrrang gegeven aan bedrijven met minstens 20 werknemers en bedrijven waarvan bekend was dat ze restvrijstaal lasten. In de bedrijven met een cmité vr preventie en bescherming p het werk diende een cntactmment te wrden ingebuwd met de afgevaardigden van dit cmité waar dan het del van de campagne werd tegelicht. In ttaal werden 166 bedrijven bezcht. Gebruikte lasprcedés Dr navragen van de gebruikte lasprcedés, het gelast materiaal en de cmbinatie van taken binnen het bedrijf kn de inspecteur zich al een eerste idee vrmen van de aard van de bltstelling. In praktijk blijkt dat er in de bedrijven het meest met de halfautmaat wrdt gelast vlgens het MIG/MAG prcedé 4 (85,5% in Waals landsgedeelte). Een andere vaststelling is dat frequent binnen een bedrijf verschillende lastechnieken wrden gecmbineerd. Lassen p klstfstaal kmt in 76% vr, inxlassen in 45% terwijl het aandeel van aluminium ngeveer 40% bedraagt. TIG-lassen 5 kmt meest vr bij restvrijstaal en aluminium (ngeveer 60%). Autgeen lassen 6 wrdt minder aangewend (27%) en vral p tijdelijke f mbiele buwplaatsen. Spradisch werd k plasma- en laserlassen f lassen p kper vermeld. 4 MIG/MAG-lassen is een specifieke lastechniek. De naam is een afkrting en staat vr Metal Inert Gas/Metal Active Gas. Het zijn eigenlijk twee srten maar mdat het enige verschil het gebruikte gas is wrdt het tch als eenzelfde srt gezien 5 De naam TIG is een afkrting en staat vr Tungsten Inert Gas en dankt zijn naam aan de Engelse naam vr wlfraam (tungsten) en het gebruik van een inert gas. Het is nauw verwant aan het plasmalassen

6 Spradisch wrdt p vraf behandelde metaalppervlakken gelast, wat uiteraard een nadelige invled heeft p de samenstelling van lasrk waaraan de werknemer wrdt bltgesteld. Jbvariatie De meeste lassers blijken meestal naast lassen k belast te wrden met andere taken zals mnteren en afwerken van de gelaste stukken. Dit heeft het vrdeel dat ze afwisseling hebben in hun werkhuding en dus minder nderwrpen wrden aan weinig ergnmische gebgen huding bij het lassen. Hierdr wrdt hun bltstelling aan lasrk k beperkt. Risicanalyse In functie van de te verwachten bltstelling aan bepaalde risic s met de werkgever de gepaste preventiemaatregelen treffen. Hiervr met een degelijke risicanalyse uitgeverd wrden. Indien een exact risic nbekend is (bijvrbeeld mwille van de samenstelling van de lasrk) met hiervr een meting wrden uitgeverd dr een cmpetent labratrium. Bij een reginale campagne in 2009 in Ost-Vlaanderen is gebleken dat bedrijven de risic s bij laswerken slechts spradisch (laten) evalueren. Metingen wrden slechts zelden uitgeverd. Deze campagne met de bedrijven aanzetten m zelf f via de externe dienst de risicevaluatie van laswerkzaamheden grndig uit te veren. De afdeling arbeidshygiëne van de externe diensten vr preventie en bescherming spelen hierbij cruciaal een rl en buwen dr het uitveren van deze analyses een sterke kennis van zaken p, die dan nuttig kan aangewend wrden in kleine en middelgrte bedrijven die spradisch in cntact kmen met deze risic s. Bltstelling aan lasrk Deze vragen peilen naar de tepassing van het KB van 11 maart betreffende de bescherming van de gezndheid en de veiligheid van de werknemers tegen de risic s van chemische agentia p het werk, en meer in het bijznder de aspecten risicanalyse, infrmatieplicht betreffende preventiemaatregelen en het gezndheidstezicht. Slechts een kleine minderheid (29 p 166 f 17%) van de bezchte bedrijven beschikte ver een recente aanvaardbare gedcumenteerde berdeling van het niveau, aard en duur van de bltstelling vr de verschillende lassituaties. Dit percentage stemt ged vereen met de eerder in de campagne carrsseriebedrijven gevnden nn-cnfrmiteit met de wetgeving inzake risic-evaluatie van chemische agentia. Een ged gedcumenteerde risic-evaluatie betreffende lasrk zu p vlgende vragen een antwrd meten kunnen geven. Wat is de samenstelling van de lasrk? He grt is de (ver 8 uur gemiddelde) cncentratie van de lasrk en de verschillende cmpnenten in de inademinglucht van de lasser in vergelijking met de grenswaarden? 6 Autgeen lassen, k wel gassmeltlassen f zuurstf-acetyleenlassen genemd, is een lasmethde m twee metalen vrwerpen dr versmelting met elkaar te verbinden, waarbij gebruik gemaakt wrdt van een hete vlam. Bij het lassen wrdt de brander in de ene hand gehuden en een staaf vulmiddel in de andere. De brander wrdt meestal geved met een acetyleen/zuurstf mengsel. De reactie van deze twee gassen zrgt vr een vlamtemperatuur van meer dan 3100 C

7 Wrden meer gevelige werknemers, zals zwangere vruwen en persnen met lngprblemen, in de nderneming bltgesteld aan lasrk? In deze evaluatie met nder meer rekening gehuden wrden met: de te verwachten aard en samenstelling van lasrk aan de hand van het gebruikte tevegmateriaal en het materiaal van het werkstuk; de gebruikte lasprcedés; het aantal laspsten tegelijkertijd in actie; de inschakelduur en de ingezette strmsterkte; het debiet van de algemene luchtventilatie; het debiet en de aard van de lkale afzuigventilatie; de meetresultaten in vergelijkbare situaties f resultaten van vregere metingen; de resultaten van de bilgische mnitring naar bijvrbeeld chrm in de urine van de lassers; de resultaten van het gezndheidstezicht; de prtectiefactr van de ingezette persnlijke adembeschermingsmiddelen. Een degelijke risic-evaluatie zu kunnen resulteren in vlgende besluiten. De verwachte bltstelling is ver beneden de tegelaten laagste grenswaarden en daardr is de situatie bevredigend en dienen er geen aanvullende maatregelen getrffen. De bltstellingsgraad is nbekend en bijgevlg meten metingen wrden gedaan m de samenstelling van de lasrk en de bltstellingsgraad in de werkmgeving te kennen. Uit de resultaten blijkt dat het aantal uitgeverde metingen naar de cncentratie lasrk in de werkplaatsatmsfeer slechts 20% bedraagt. De bltstelling verschrijdt de tegelaten grenswaarden en dus meten aanvullende maatregelen getrffen wrden. Tijdens de inspectiebezeken werd verwezen naar.a. de in Nederland frequent gebruikte praktijkrichtlijn lasrk, die aan de inspecteurs tijdens de pleiding was vrgesteld en die deltreffende maatregelen beschrijft bij bltstelling aan lasrk en bij lassen vrijkmende gassen in functie van het lasprces, het basismateriaal, ppervlaktebekleding, en de inschakelduur van de lastrts. Aan de hand van de resultaten van de risic-evaluatie meten dan de algemene en persnlijke beschermingsmaatregelen wrden vastgelegd waarvan hiernder de vrnaamste wrden pgesmd. Het nemen van preventiemaatregelen aan de brn dr ptimaliseren van de lasparameters en verwijderen van ppervlakteverntreiniging (lie, verf, slvent, etc.); Het gebruiken van brnafzuiging met filtering al dan niet met recirculatie. Er geldt een recirculatieverbd vr kanker-verwekkers Cr6, Ni, Cd en Be. De gebruikte methdes zijn trtsafzuiging (beperkte efficiëntie) en brnafzuiging met flexibele arm f afzuiging p de tafel waar gelast wrdt. Het gebruiken van adequate ruimteventilatie. Gede pstelling van de werkstand met de gepaste keuze van de laspsitie. Gede ademhalingsbescherming waarbij rekening met gehuden wrden dat vr Chrm 6, Nikkel, Beryllium en Cadmium (kankerverwekkend) P3-stfmaskers ndzakelijk zijn. Hier geldt immers het ALARA-principe (as lw as reasnable achievable).

8 In 14% van de bedrijven blijkt er geen gezndheidstezicht mwille van lasrk risic te wrden uitgeverd. In 58% van de bezchte bedrijven ntbreekt pleiding en infrmatie ver het risic van lasrk en in slechts 34% van de bezchte bedrijven zijn geschreven instructies f een verslag ver de te nemen maatregelen m bltstelling aan lasrk te vermijden aanwezig. In 41% van de bedrijven vindt de inspecteur dat er nvldende maatregelen zijn getrffen m het risic van bltstelling aan lasrk tt een minimum te reduceren. Elektrcutiegevaar Elektrische lasapparatuur vrmt een extensie van de laagspanningsinstallatie, en met als zdanig vijfjaarlijks dr een erkende dienst vr technische cntrle EDTC wrden gecntrleerd. Hiervan met een verslag beschikbaar zijn. Artikel 11 van het KB betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen vrziet k in een peridieke cntrle van de staat van de arbeidsmiddelen, ditmaal dr deskundige persnen van binnen f buiten het bedrijf. Ok hiervan meten de resultaten schriftelijk wrden vastgelegd en bewaard. Het KB arbeidsmiddelen vrziet k in een adequate specifieke pleiding, infrmatie en gebruiksaanwijzingen betreffende de p het werk ingezette arbeidsmiddelen. Bij de inspecties werd gepeild naar spren van pleiding en cntrle. Zwel van het aspect pleiding als keuring dr EDTC en cntrle in het kader van het KB arbeidsmiddelen werd een schriftelijk spr pgevraagd. 52% van de bedrijven zijn niet cnfrm met de wetgeving p het gebied van zwel de verplichte vijfjaarlijkse keuring van de lasapparatuur dr een erkende dienst vr technische cntrle als het peridieke intern cntrle van lasapparatuur als arbeidsmiddel. Uit de vraagstelling valt echter niet af te leiden welk van de twee aspecten het meest wrdt vertreden. In 61% van de gevallen ntbreekt infrmatie en pleiding in verband met elektrcutiegevaar van de lasapparatuur. Persnlijke beschermingsmiddelen 88% van de bedrijven zijn in rde met de wetgeving vr het verstrekken en nderhuden van de werkkledij aan lassers. Hierbij wrdt in 16% geen rekening gehuden met de verstrekking van brandvertragende kledij f wrdt geen beschermingsschrt verstrekt. Vr de verstrekking van beschermhandschenen en aangezichtsbescherming vlden de meeste bedrijven (respectievelijk 8% en 2% nn-cnfrmiteit). Speciale lasserschenen (die snel uittrekbaar zijn in geval van lasspatten in de schen) wrden nergens verstrekt, en de werkgevers beperken zich meestal tt verstrekken van de klassieke veiligheidsschenen. In ngeveer de helft van de gevallen (52%) stipt de inspecteur aan dat er geen crrecte ademhalingsbescherming wrdt gedragen, in functie van het risic. Gezien echter deze maatregel met vlgen uit een gede risicanalyse, en deze laatste frequent ntbreekt, is dit resultaat vermedelijk niet betruwbaar. Infrmatie en pleiding ver persnlijke beschermingsmiddelen ntbreken in 60% van de gevallen.

9 Bltstelling aan kunstmatige ptische straling In het grtste deel van de bedrijven wrden vldende maatregelen genmen m hinderlijke bltstelling aan kunstmatige ptische stralingen uit de lasbg (vral ultraviletstraling) te vermijden dr.a. het plaatsing van lasschermen. In 87% van de bezchte bedrijven werd dr de inspecteur de afscherming als vldende bevnden. De infrmatie en pleiding ver de gevaren van kunstmatige ptische stralingen bij de werknemers is echter ndermaats, vral wat betreft het risic s vr lasgen bij nbeschermd lassen en de instructies vr eerste hulp bij ngeval. Lasgen treden vaak p na de werkdag en dikwijls bij niet-lassers die in de buurt hebben gewerkt. Meestal genezen ze spntaan. Bij verkeerd behandelen kan er wel schade wrden aangericht. Een advies van de bedrijfsarts is daarm ndzakelijk. Crrsieve beitsprducten Crrsieve beitsprducten p basis van waterstffluride en salpeterzuur f fsfrzuur, al f niet gecmbineerd met zutzuur wrden veel gebruikt bij lassen van restvrijstaal f aluminium, m verntreinigingen weg te beitsen. Het betreft hier zeer crrsieve preparaten, terwijl waterstffluride k zeer giftig is. Bij indringen in het lichaam dr brandwnden van dit laatste kunnen fatale hartritmestrnissen ntstaan; spatten in het g zijn altijd zeer ernstig. Cllectieve en persnlijke maatregelen zals vrgesteld in de vragenlijst en kennis van de gevaren bij gebruik en pslag zijn nntbeerlijk. Naast langdurig en vervledig spelen met water kan een specifiek antidtum, calciumglucnaat, lkaal wrden tegediend m het HF te neutraliseren. In 45 bedrijven werden dergelijke preparaten teruggevnden. Slechts weinig bedrijven (51%) beschikken ver een nta van de bedrijfsarts ten beheve van EHBO f ambulanciers, en ng minder (< dan de helft) huden het antidtum in vrraad. Recipiënten vr samengeperst gas (zuurstf, acetyleen, inert gas) De recipiënten vr pgelste (acetyleen) en samengeperste (inerte, zuurstf, ) gassen zijn in 12% van de vaststellingen nvldende beschermd tegen hitte en mkantelen. In 4% zijn ze niet p ergnmisch verantwrde wijze verplaatsbaar. Quasi veral wrdt van speciale transprtwagentjes gebruik gemaakt. Dit aspect lijkt geen majeur prbleem. Thriumhudende elektrden Een istp van Thriumxyde kan vrkmen in Wlfraam laselektrden vr TIG lassen, meest bij RVS. De smelttemperatuur van de elektrden wrdt erdr verhgd en de lasbg is meer stabiel. De istp 262Thrium is echter een, zij het zwak, radiactief element, met een zeer lange fysische halfwaardetijd. Het element straalt.m. alfa stralen uit, die in de lucht niet ver reiken, maar die zeer nefast zijn bij direct cntact met de huid en slijmvliezen. Het gevaar schuilt dus vral bij inademen f inslikken van het stf, dat ntstaat bij het slijpen van de punt van de elektrde (te vergelijken met slijpen van een ptld). Indien dit ng gebruikt wrdt, dan met er een zeer strikte hygiëne van de bewuste werkplaats in acht genmen wrden en bij het slijpen met het stf dadelijk in een speciale slijpmlen, gevuld met lie, pgevangen wrden. Blijft dan ng het prbleem van verwijderen van het radiactief afval. In Nederland zijn deze elektrden verbden. Er zijn alternatieven met Lanthaan f Cerium in plaats van Thrium. In 28 van de 166 bezchte bedrijven werd tch ng van Thriumxyde hudende elektrden gebruik gemaakt. De werknemers beschikken meestal niet ver geschreven infrmatie ver dit specifiek gevaar en de bedelde hygiëne van de werkpsten blijkt veral ndermaats.

10 Smmige bedrijven waren helemaal niet p de hgte van dit prbleem: de elektrden zijn dikwijls niet vrzien van een waarschuwingssymbl! Ondertussen vervingen smmige bedrijven hun thrium met alternatieve elektrden. (cfr Wetgeving inzake de bescherming van de werknemers, milieu en bevlking tegen het gevaar van iniserende stralingen->minimaliseren en mtiveren van gebruik). Algemene cnclusies Risic-evaluatie lasrk: de uitvering van een risicanalyse betreffende lassen en lasrk is ndermaats. De bedrijven meten meer aangezet wrden tt het (laten) uitveren van een dergelijke risicanalyse, met vastleggen van de maatregelen die ndig zij m de grenswaarden te respecteren. Hier ligt een sleutelrl weggelegd vr de afdeling arbeidshygiëne van de externe diensten vr bescherming en preventie. Een aantal tls bv praktijkrichtlijn, INRS, Welding Guidelines van HSE kunnen hierbij als richtlijn nuttige hulp bieden. Gezndheidstezicht lasrk: dit wrdt vrij regelmatig tegepast. Opleiding en infrmatie: er is ng nvldende pleiding van de werknemers inzake gevaren van lassen en lasrk, elektrcutie, persnlijke beschermingsmiddelen en kunstmatige ptische stralingen. Elektrcutiegevaar: er is nvldende tepassing van AREI en KB arbeidsmiddelen(externe keuring en interne cntrle). Werkkledij en persnlijke beschermingsmiddelen: tepassing van KB werkkledij blijkt in lasbedrijven geen grt prbleem. Frequent is er beschikking ver brandvertragende kledij f schrten. Gebruik van crrsieve beitsen: infrmatie en maatregelen ter bescherming van de werknemers meten in samenwerking met de bedrijfsarts tt stand kmen. Eventueel kan een alternatief prcedé wrden verwgen. Recipiënten vr pgelste en samengeperste gassen: inzetten hiervan geeft weinig prblemen. Thriumxyde hudende elektrden: wrden ng regelmatig tegepast, fschn er alternatieven bestaan. Werkgevers meten verder gebruik mtiveren en aanduiden waarheen het afval gaat. Verdelers van lasapparatuur meten hun klanten infrmeren. Verder p te vlgen met FANC in het kader van NORM prblematiek met systematisch bezek aan verdelers? In de nasleep van de campagne werd in het kader van de samenwerkingsvereenkmst tussen FOD WASO en het departement Onderwijs in het VDAB centrum van Wndelgem een analge infrmatiesessie gehuden bestemd vr preventieadviseurs, lasinstructeurs en directeurs van technische en berepsschlen. Er namen 75 persnen aan deel. Ok deze sessie kn p veel belangstelling rekenen.