Conceptmemo Werkbedrijf West-Brabant Aan: rpa West-Brabant Van: Projectgroep Participatiewet Datum: 10 september 2014

Transcriptie

1 Conceptmemo Werkbedrijf West-Brabant Aan: rpa West-Brabant Van: Projectgroep Participatiewet Datum: 10 september Inleiding In 2013 is een sociaal akkoord gesloten tussen Kabinet en sociale partners. Hierin zijn afspraken vastgelegd zoals bijvoorbeeld het versoepelen van het ontslagrecht. De WW blijft qua hoogte en duur gelijk (onder iets veranderde regelgeving). Ook komt er een betere overbruggingsregeling voor mensen die nadeel ondervinden van de verhoging van de AOW-leeftijd en al gestopt waren met werken. Ook is een aantal beoogde bezuinigingen niet doorgevoerd, zijn afspraken gemaakt over de vorming van Werkbedrijven en is (voorlopig) de quotumwet van tafel. Werkbedrijven Een Werkbedrijf vormt de schakel tussen de werkgever en mensen met een arbeidsbeperking die aan de slag worden geholpen. Afspraken die zijn vastgelegd betreft het ontwikkelen van 35 regionale Werkbedrijven, één per arbeidsmarktregio. Deze Werkbedrijven zijn wettelijk verankerd in de Participatiewet, die vanaf 1 januari 2015 van kracht is. Voor de oprichting van de regionale Werkbedrijven hebben gemeenten de lead en werken daarbij samen met de sociale partners en het UWV. Daarbij wordt door de wetgever nadrukkelijk aangegeven dat het er niet om gaat om een nieuw construct te bouwen, maar dat wordt voortgeborduurd op bestaande netwerken en samenwerkingsverbanden. Baanafspraak en quotumwet In het sociaal akkoord is zoals gezegde afgesproken om de quotumwet, die werkgevers verplicht stelt om 5% arbeidsgehandicapten in dienst te hebben of te nemen niet in werking te laten treden. In plaats daarvan hebben werkgevers toegezegd om extra banen te creëren voor arbeidsbeperkten in de marktsector tot de periode van 2026 (voorheen aangeduid als garantiebanen). De overheidsector heeft toegezegd om banen extra banen te creëren tot Deze extra banen zijn bestemd voor mensen met een arbeidsbeperking die niet in staat zijn een inkomen op het niveau van het wettelijk minimumloon te verdienen. In de periode komen personen die nu afhankelijk zijn van een Wajong-uitkering of personen op de wachtlijst voor de sociale werkvoorziening in aanmerking voor extra banen. De beoordeling of een persoon behoort tot de doelgroep voor de extra banen zal door het UWV gedaan worden. UWV en gemeenten kunnen voor mensen die in een garantiebaan aan de slag gaan bij werkgevers ondersteunende instrumenten inzetten, zoals een loonkostensubsidie voor verminderde loonwaarde, werkplekaanpassingen en no-riskpolissen. Deze ondersteunende instrumenten worden in het kader van de invoering van de Participatiewet door de gemeenten ontwikkeld, in samenwerking met het UWV. In de periode komen personen die nu een Wajong-uitkering ontvangen en/of personen op de wachtlijst voor de sociale werkvoorziening in aanmerking voor de extra banen. De beoordeling of een persoon behoort tot de doelgroep voor de extra banen zal door het UWV gedaan worden, inclusief het voeren van de doelgroepenregistratie. UWV en gemeenten kunnen voor mensen die in een dergelijke baan aan de slag gaan bij werkgevers ondersteunende instrumenten inzetten, zoals een loonkostensubsidie voor verminderde loonwaarde, werkplekaanpassingen en no-risk polissen. De ondersteunende instrumenten worden door de gemeenten ontwikkeld ter voorbereiding van de Participatiewet, in samenwerking met het UWV. [1]

2 Als werkgevers (marktsector en overheid) de afgesproken extra banen onvoldoende realiseren, treedt een wettelijk quotum in werking. Het quotum houdt in dat op termijn elke werkgever met 25 en meer werknemers een formele verplichting krijgt arbeidsplaatsen open te stellen aan mensen met een arbeidsbeperking en moet betalen voor niet vervulde plekken. In aansluiting op het sociaal akkoord moet het quotum tot extra banen leiden en gaat het om werknemers die niet het volledig wettelijk minimumloon kunnen verdienen en onder de doelgroep van de Participatiewet vallen. Voor West-Brabant betekent dit dat 715 garantiebanen gerealiseerd moeten worden in de periode , waarvan 570 door de marktsector en 145 door de overheid 1. Voor de jaren daarna lopen de aantallen voor de marktsector op, voor de overheid blijft de groei van de banen gelijk. Om te bepalen of het quotum wordt ingesteld, maakt het Rijk jaarlijks de balans op of er voldoende garantiebanen beschikbaar zijn gesteld. De 0-meting betreft 1 januari 2013, en de eerste meting zal begin 2016 plaatsvinden. Is de doelstelling niet gehaald, dan treedt de quotumregeling na overleg met de sociale partners en de VNG in werking. De quotumheffing (à 5.000,- euro per niet ingevulde arbeidsplaats) wordt op zijn vroegst per 1 januari 2017 geactiveerd. Onderwijs Binnen het onderwijs zijn veel landelijke ontwikkelingen op het terrein van de lagere niveaus van onderwijs. Passend Onderwijs en Entreeopleidingen worden ingevoerd. Passend onderwijs beoogt dat zo veel mogelijk leerlingen regulier onderwijs kunnen volgen. Op die manier worden ze het best voorbereid op een vervolgopleiding en doen ze zo goed mogelijk mee in de samenleving. Als de wet op 1 augustus 2014 ingaat, krijgen scholen een zorgplicht. Dat betekent dat scholen ervoor verantwoordelijk zijn om elk kind een goede onderwijsplek te bieden. Voorheen moesten ouders van een kind dat extra ondersteuning nodig heeft, zelf op zoek naar een geschikte school. Vanaf 1 augustus 2014 melden ouders hun kind aan bij de school van hun keuze, en heeft de school de taak om het kind een passende onderwijsplek te bieden. Op de eigen school, of op een andere school in het reguliere onderwijs of het (voortgezet) speciaal onderwijs (v)so. De invoering van Entreeopleidingen betreft een andere invulling van het voormalige MBO niveau 1 onderwijs. Het onderwijs wordt geïntensiveerd, de doelgroep beter voorgesorteerd, de onderwijsaanpak duidelijker vormgegeven en de individuele coaching en loopbaanbegeleiding verbeterd. Hierdoor moet de kwaliteit en het rendement van deze opleidingen omhoog en de uitval van studenten fors omlaag. Wanneer een jongere het niveau niet haalt, zijn er geen andere mogelijkheden meer om een diploma te behalen. Hierdoor heeft de jongere een achterstand op de arbeidsmarkt en is de kans groter dat deze jongere een beroep doet op ondersteuning naar werk en/of inkomen. Daarnaast hebben de doelstellingen van de Participatiewet, waarin vooral de regelingen Wajong en WSW (arbeidsbeperkten) aan veranderingen onderhevig zijn, veel impact op de doorstroom van de jongeren vanuit het Praktijkonderwijs en het Voortgezet Speciaal Onderwijs. Veel van deze jongeren vonden een plek op de arbeidsmarkt met ondersteuning van de Wajong-regeling of bij het SWbedrijf. Daarmee dreigt de overgang van school naar werk voor jongeren met een arbeidsbeperking bemoeilijkt te worden. Gemeenten staan voor de uitdaging deze doelgroep in het kader van de Participatiewet te ondersteunen om toch een plaats op de arbeidsmarkt te vinden. Het Werkbedrijf en de garantiebanen moeten hier een belangrijke rol in vervullen. 1 Indicatieve verdeling garantiebanen naar regio s en sectoren, Werkkamer, mei 2014 [2]

3 2. Opdracht aan arbeidsmarktregio Op grond van de Participatiewet heeft ook de arbeidsmarktregio West-brabant de opdracht een Werkbedrijf tot stand te brengen en te voldoen aan het toegewezen deel van de landelijke taakstelling voor te realiseren garantiebanen. Zoals benoemd gaat het voor West-Brabant om 715 garantiebanen die in de periode gerealiseerd moeten worden; 570 door de marktsector en 145 door de overheid. Voor de vormgeving van het regionale Werkbedrijf geeft het Rijk geen blauwdruk. De manier waarop de arbeidsmarktregio s hun Werkbedrijf inrichten wordt in grote mate overgelaten aan de betrokken partijen. Ten aanzien van de oprichting van een Werkbedrijf dient voor wat betreft de structuur tenminste het volgende te worden bepaald (vastgelegd in concept Algemene Maatregel van Bestuur): - de samenwerkingsvorm en inrichting van het samenwerkingsverband (betrokken partijen, inrichting van het bestuur en voorzitterschap, de taken en verantwoordelijkheden van alle betrokkenen); - de manier waarop de afspraken regionaal worden geregeld en uitgevoerd en de manier waarop wordt aangesloten bij bestaande regionale samenwerking; - de manier waarop wordt omgegaan met de door de afzonderlijke gemeenteraden vastgestelde verordeningen voor inzet re-integratievoorzieningen 3. Wat is er al? Regionaal platform Arbeidsmarktbeleid West-Brabant heeft met het regionaal platform Arbeidsmarkt (rpa) een goedwerkend bestuurlijk orgaan voor het gezamenlijk bevorderen van een goed functionerende arbeidsmarkt door het verbinden van lokaal en sectoraal arbeidsmarktbeleid. Het betreft het gremium waar de overheid, het onderwijs en ondernemers samenwerken, ook met sociale partners. Er is een meerjarenvisie vastgelegd en een uitvoeringsprogramma vastgesteld: West-Brabant werkt en pakt door! Meerjarenvisie en uitvoeringsprogramma West-Brabant werkt en pakt door! In 2011 hebben de partners in het rpa een meerjarenvisie arbeidsmarktbeleid vastgesteld, gericht op het vergroten van de arbeidsparticipatie in de regio West-Brabant. Een toename van de arbeidsparticipatie wordt gezien als een van de voorwaarden om de groei- en concurrentiekracht en van de regio te kunnen behouden. Via het regionale uitvoeringsprogramma West-Brabant werkt en pakt door! werken de rpa-partners aan het concretiseren van de centrale ambitie van de meerjarenvisie, het vergroten van de arbeidsparticipatie. De uitvoering van acties en projecten zoals opgenomen in het uitvoeringsprogramma vindt plaats in vier branchegerichte sectorwerkgroepen, namelijk Zorg, Techniek, Zakelijke dienstverlening en Groen. Sinds 2013 is hier een sectorwerkgroep Topsectoren opgestart, waar de sectoren Biobased, Maintenance en Logistics onderdeel van uit maken zoals geformuleerd in de economische Strategische Agenda West-Brabant , in balans met ecologie en leefbaarheid. Gemeenten, UWV, kenniscentra en werkgevers zijn in de sectorwerkgroepen vertegenwoordigd en werken samen aan een verbeterde integrale dienstverlening. Gecoördineerde werkgeversbenadering Een van de speerpunten van het uitvoeringsprogramma is het streven naar een gecoördineerde werkgeversbenadering. Op verzoek van werkgevers werken de publieke spelers op het terrein van arbeidsbemiddeling in de regio aan een verbeterde, uniforme en klantvriendelijkere werkgeversdienstverlening. De huidige uitvoeringsstructuur met subregionale gemeentelijke [3]

4 werkpleinen, UWV en SW-bedrijven, ieder met afwijkende dienstverlening en ondersteuningsaanbod, wordt als niet-transparant en effectief ervaren. Het project gecoördineerde werkgeversbenadering kent vijf deelprojecten, die allen bijdragen aan het verbeteren van de werkgeversbenadering en dienstverlening: 1. één visie: meer uitstroom en een tevreden klant 2. één regionaal markbewerkingsplan, 3. één aanspreekpunt voor werkgevers, 4. één menukaart (uniformering instrumenten en aanpak) 5. één registratiesysteem) Het bijsturen van de gecoördineerde werkgeversbenadering vindt plaats in de zogenoemde bouwploeg, waarin UWV, Sociale Werkvoorziening, kenniscentra en gemeenten vertegenwoordigd zijn. Invoering Participatiewet Ook onderdeel van het uitvoeringsprogramma betreft de implementatie van de Participatiewet (destijds de Wet Werken naar Vermogen). Om deze voorbereidingen te treffen is een regionale werkgroep aan de slag. De regionale impact van de Participatiewet is groot, zowel voor het aansluiten bij de regionale arbeidsmarkt als de aanpassingen in de dienstverlening van individuele gemeenten. Het streven is naar een zo uniform mogelijk regionaal beleid en aanpak, zeker wat betreft de werkgeversdienstverlening en -benadering. De projectmatige aanpak van de invoering van de Participatiewet kent vijf deelprojecten: 1. Beleid 2. Wajong 3. Werkgeversinstrumenten (één menukaart) 4. Samenwerking UWV 5. Werkbedrijf. 4. RpA West-Brabant en Werkbedrijf West-Brabant Een van de weinige eisen die van rijkswege aan het op te richten Werkbedrijf worden gesteld, is dat gemeenten het Werkbedrijf tot stand brengen in gezamenlijkheid met werkgevers- en werknemersorganisaties. Omdat deze partijen bestuurlijk al binnen het rpa West-Brabant zijn verbonden, ligt het voor de hand het rpa als uitgangspunt te nemen voor het Werkbedrijf in West- Brabant. De huidige uitvoeringsstructuur van het rpa in een sectorale aanpak, met betrokkenheid van kenniscentra, werkgevers en gemeenten en de op handen zijnde regionaal gecoördineerde werkgeversbenadering, biedt bovendien een goede basis voor het bij elkaar brengen van garantiebanen en te plaatsen doelgroepen. Voorgesteld wordt om geen nieuwe organisatie in het leven te roepen, maar vooral gebruik te maken van de reeds bestaande structuren en samenwerkingsinitiatieven in de regio. Concreet is het voorstel om het Werkbedrijf daarmee onderdeel te maken van het huidige rpa, waarbij de bestuurlijke partners gezamenlijk het bestuur van het Werkbedrijf West-Brabant vormen. Daarmee wordt het Werkbedrijf, de baanafspraken (garantiebanen) en de voortgang van de realisatie van deze afspraken een vast onderdeel van de reguliere bestuurlijke rpa-agenda en bijeenkomsten. [4]

5 5. Visie Werkbedrijf West-Brabant heeft in het rpa voor een brede en gezamenlijke visie op de arbeidsmarkt gekozen, het ondersteunen van werkgelegenheid en het begeleiden van de doelgroepen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Deze brede visie wordt graag behouden voor het Werkbedrijf. Dit omdat dit het beste aansluit bij de vragen van werkgevers: hen te ondersteunen in het vinden van personeel, ongeacht in welke regeling ze vallen of welk instrument wordt ingezet. Voor het Werkbedrijf kiezen we daarmee voor afstemming over de dienstverlening aan de brede doelgroep van de Participatiewet, WW, Wajong en SW. De garantiebanen wordt in deze dienstverlening opgenomen. Op regionaal niveau dragen gemeenten, UWV en SW-organisaties zorg voor een gezamenlijke werkgeversbenadering met een uniforme werkgeversdienstverlening met als doel te komen tot een optimale match tussen vraag en aanbod op de regionale arbeidsmarkt, waaronder de garantiebanen en de doelgroep personen met een arbeidsbeperking. Het streven naar een gecoördineerde werkgeversbenadering, dat als speerpunt van het uitvoeringsprogramma West-Brabant werkt en pakt door! momenteel uitgewerkt wordt, past dan ook naadloos aan bij doelstellingen van het Werkbedrijf. Deze lijn wordt voortgezet en in het najaar van 2014 zal een voorstel voor de vormgeving van deze gecoördineerde werkgeversbenadering worden voorgelegd aan het RpA. 6. Ambitie Werkbedrijf Met de meerjarenvisie arbeidsmarktbeleid en het uitvoeringsprogramma West-Brabant Werkt en pakt door! ligt er in feite al een goede basis voor een Werkbedrijf met een brede scope op de arbeidsmarkt. Voor 2016 en verder zal een nieuwe invulling gegeven moeten worden aan de speerpunten voor de regionale arbeidsmarkt via een nieuw op te stellen meerjarige visie en uitvoeringsprogramma. Afspraken over de invulling van de garantiebanen wordt hierin opgenomen. Tevens is visievorming van belang op een financiële samenwerking binnen de regio West-Brabant om gezamenlijk producten te kunnen inkopen of instrumenten te kunnen inzetten. De voorbereidingen voor een meerjarenvisie en uitvoeringsprogramma worden in 2015 opgestart. De formele besluitvorming over de ontwikkeling van werkgeversinstrumenten, de mate van inzet hiervan en de hiervoor beschikbare financiële middelen, ligt bij de individuele gemeenten. In aanvulling op het lopende uitvoeringsprogramma is de ambitie om een Sociaal akkoord West- Brabant te sluiten met als looptijd 1 januari tot 31 december Een document waarin elke partner van het regionale Werkbedrijf zich committeert aan het behalen van de doelstellingen zoals deze ook zijn vastgelegd in het landelijk akkoord, namelijk afspraken over het Werkbedrijf met hun verantwoordelijkheden en producten, en afspraken over de invulling van de 570 en 145 garantiebanen in de genoemde periode door zowel werkgevers als overheid. De ambitie wordt ondersteund door een monitor waarin elke organisatie aangeeft hoeveel garantiebanen geleverd zijn. Deze monitor wordt elke vergadering besproken en toegelicht. Het Werkbedrijf is per 1 januari 2015 verantwoordelijk voor het uitwerken en vastleggen van de volgende producten (voorgeschreven in een concept Algemene Maatregel van Bestuur): - de manier waarop uniforme werkgeversdienstverlening wordt ingericht en de wijze waarop inzicht wordt geboden in de registratie van werkzoekenden; - een marktbewerkingsplan, waarin een beschrijving wordt gegeven van de kenmerken en de mogelijkheden van arbeidsbeperkten in de regio, en een analyse van de sectoren en bedrijven [5]

6 waar vacatures voor deze doelgroep bestaat of kan worden gecreëerd. En waarin de afspraken zijn vastgelegd over de manier van aanleveren en bemiddelen van de doelgroep. - een transparante methode om loonwaarde vast te stellen; - de manier waarop de financiële betrokkenheid van werkgevers wordt geregeld; - de manier waarop namens de colleges taken ten aanzien van ondersteuning bij arbeidsinschakeling op grond de Participatiewet worden uitgevoerd in het Werkbedrijf in relatie tot de uitvoering van de andere taken op grond van de Participatiewet. 7. Organisatiestructuur Werkbedrijf West-Brabant Met de manier waarop we de ambities vormgeven, beogen we te behouden wat goed werkt in het huidige rpa en dit aan te vullen met ambities van een Werkbedrijf. De ambities hebben wel een aantal consequenties. 7.1 Bestuur: deelnemende partners Huidige bestuurlijke partners: - vijf wethouders subregio s West Brabant (voorzitter: wethouder centrumgemeente Breda) - werkgeversorganisaties: BZW en MKB - werknemersorganisaties: FNV en CNV - onderwijs: ROC, Avans en NHTV - UWV - Kenniscentra Voorstellen: 1. Het Werkbedrijf beoogt de aansluiting bij de arbeidsmarkt te vergroten. De stem van de werkgevers mag dan ook krachtig vertegenwoordigd zijn aan de bestuurlijke tafel. Overigens vertegenwoordigen de bestuurders ook een werkgeversorganisatie met een ambitie op het creëren van banen voor arbeidsbeperkten. Voorstel: naast werkgeversorganisatie(s) ook structurele deelname van één of twee werkgevers. 2. In de Participatiewet zijn vooral de instroom van de regelingen Wajong en WSW (arbeidsbeperkten) aan veranderingen onderhevig. De instroom in de huidige regelingen komt voor een groot deel vanuit het praktijkonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs. Momenteel is er een ketenoverleg tussen de overheid en deze vorm van onderwijs, en wordt daar ook de aansluiting op de arbeidsmarkt besproken en georganiseerd. Ook in de sectorwerkgroepen is aandacht voor deze doelgroep. Maar de impact is met de invoering van de Participatiewet gestegen. Aansluiting aan de bestuurlijke tafel is gewenst. Voorstel: structurele deelname van een vertegenwoordiger van het praktijkonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs aan de bestuurlijke tafel. 3. Na besluitvorming over bovenstaande voorstellen wordt een invulling gegeven aan de inrichting en frequentie van de bijeenkomsten. Voorstel: de onderwerpen van het Werkbedrijf zijn specifieke agendapunten op de bijeenkomsten van het rpa. 7.2 Uitvoering: deelnemende partners en koppeling aan gecoördineerde werkgeversbenadering Huidige uitvoering De huidige uitvoering vindt plaats binnen drie lijnen. - De uitvoering van het uitvoeringsprogramma West-Brabant werkt en pakt door! is belegd in branchegerichte sectorwerkgroepen, onder (projectmatige) sturing van de begeleidingsgroep. Dat werkt op dit moment goed. [6]

7 - De uitvoering van arbeidsbemiddeling voor alle genoemde doelgroepen, gebeurt onder verantwoordelijkheid van gemeenten en het UWV. De sturing daarop vindt plaats binnen de individuele organisaties. Afstemming van het management in de regio vindt plaats. - In het project gecoördineerde werkgeverbenadering ligt het vraagstuk op tafel hoe de werkgeversbenadering in de regio op een gecoördineerde wijze samengevoegd en georganiseerd kan worden. De planning is de projectgroep aan het einde van 2014 opgeleverd welke dienstverlening regionaal wordt georganiseerd, en welke dienstverlening subregionaal. Voorstel: Een heroriëntatie in 2015 op de sturing op de uitvoering naar aanleiding van de inrichting van het Werkbedrijf en het opleveren van het project Gecoördineerde werkgeversbenadering. 2 Praktijkscholen, voortgezet speciaal onderwijs en SW-organisaties worden opgenomen in deze heroriëntatie. 7.3 Juridische inbedding Huidige juridische status van het rpa 3 Het rpa is een onafhankelijk orgaan waarin deelnemers worden gestimuleerd om discrepanties op de arbeidsmarkt gezamenlijk op te lossen. Het platform dient als overlegorgaan, heeft geen zelfstandige bevoegdheid en kent geen rechtspersoonlijkheid. Het rpa functioneert daardoor als netwerk, niet als een bestuurlijk forum of een instituut waaraan bevoegdheden of taken worden overgedragen. Het platform stimuleert de samenwerking en afstemming door aan te sturen op de eigen verantwoordelijkheid van deelnemers, onderling respect en het ervaren van de toegevoegde waarde van de samenwerking door het behalen van aantoonbare successen. Gezien de structuur beschikt het platform niet over een eigen budget om de arbeidsmarktprojecten op te zetten. De afspraken van het rpa liggen vastgelegd in een convenant. Hierin staat ook beschreven dat de beslissingsbevoegdheid over gemeentelijke middelen bij de individuele gemeenteraden ligt. Regio West-Brabant verzorgt, als openbaar lichaam met rechtspersoonlijkheid, het secretariaat en het procesmanagement ten behoeve van het rpa. De keuze voor het onderbrengen van het Werkbedrijf in het rpa betekent dat er voor het Werkbedrijf geen aparte juridische entiteit in het leven wordt geroepen. Voorstel: Huidige werkwijze handhaven, namelijk het opstellen van een nieuw convenant waarin de partners en afspraken worden vastgelegd. Het RWB verzorgt het secretariaat en het procesmanagement. Het convenant heeft een ingangsdatum van 1 januari Verzoek Het verzoek aan het RpA is: - Het onderschrijven van de visie en de ambities, namelijk het vormgeven van een visie die recht doet aan de doelstellingen van het RpA en het Werkbedrijf; - Het opstellen van een Sociaal Akkoord West-Brabant 2015 inclusief monitor; - Het opstellen van de benodigde producten zoals werkgeversinstrumenten; - Het opstellen van een convenant; - In te stemmen met de voorstellen over de inrichting van het bestuur en het procesvoorstel voor uitvoeringsinrichting. 2 Momenteel geven een begeleidingsgroep, sectorwerkgroepen, een management-overleg en projectmatige overleggen hier invulling aan 3 Bron: [7]

8 9. Planning 17 september 2014 concept voorstel RpA 24 september 2014 concept voorstel POHO SZ/EZ 28 oktober 2014 bijeenkomst gemeenteraden 19 november 2014 Voorstel in RpA, inclusief Sociaal Akkoord en nieuw convenant November en december besluitvorming in individuele gemeenteraden 01 januari 2015 Ingangsdatum Werkbedrijf als onderdeel van het rpa. [8]