MKBA gewogen: voor- en nadelen. CE Delft, Martijn Blom Milieutafel, Den Haag12 november 2013

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "MKBA gewogen: voor- en nadelen. CE Delft, Martijn Blom Milieutafel, Den Haag12 november 2013"

Evelien de Lange
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 MKBA gewogen: voor- en nadelen CE Delft, Martijn Blom Milieutafel, Den Haag12 november 2013

2 CE Delft Onafhankelijk, non-profit research & consultancy Secties: Verkeer Ketens- en Milieu-analyse Energie Milieueconomie 35 werknemers Milieueconomie: team van 8 economen Contact: blom@ce.nl en 2

3 Uitgevoerde MKBA s MKBA Windmolenplan Lage Weide (2013) MKBA Intelligente Netten (2012) MKBA Opschaling windenergie in Flevoland (2012) MKBA s diverse gemeenten ( ) MKBA s diverse uitbreidingsplannen internationale luchthavens (Heathrow, Nantes, München) MKBA NEC-plafonds Handleiding MKBA Duurzame Bedrijventerreinen (2010) Leidraad MKBA Milieubeleid (2006) 3

diverse uitbreidingsplannen internationale luchthavens (Heathrow, Nantes, München) MKBA

4 Inhoud presentatie MKBA: wat kunnen we ermee? Onze leerervaringen Toegepast op Lage Weide MKBA op de weegschaal 4

5 Leerervaringen 5

6 Rol van een MKBA 6

7 Wat is een MKBA? MKBA = maatschappelijke kosten-batenanalyse Utilitair welvaarstheorie Som winsten > som verliezen Winnaars compenseren verliezers (Pareto) MKBA is een economisch afwegingsinstrument vanuit maatschappelijk perspectief Breed welvaartsbegrip: alle kosten en baten Duurzaamheid (people, planet en profit) Afkomstig uit infrastructuur (OEI) 7

verliezen Winnaars compenseren verliezers (Pareto) MKBA is een economisch

8 Wat is een MKBA? Systematisch vergelijking van een projectalternatief en nulalternatief Effecten in kaart brengen en zo veel mogelijk financieel waarderen Uitkomst is het maatschappelijk rendement van een project Waardering van toekomstige effecten (discontovoet) Naast financieel rendement (business case) 8

Effecten in kaart brengen en zo veel mogelijk financieel waarderen Uitkomst

Grids Effecten exploitanten Effecten omgeving Directe kosten Klimaat Natuur

9 Hoe stel ik een MKBA op? Gebiedsontwikkeling Groene daken Windmolens Infiltratieriool E-wagenpark Smart Grids Effecten exploitanten Effecten omgeving Directe kosten Klimaat Natuur Bodem Directe baten Lucht Vestigingsklimaat Financiële saldo (business case) Baat = fysieke effect x prijskaartje Maatschappelijk saldo 9

10 Toegevoegde waarde MKBA Inzicht in individuele en geaggregeerde effecten Uitleg en communicatie effecten MKBA Open discussie stakeholders en beslissers Raamwerk om effecten te wegen Verbetert transparantie 10

effecten MKBA Open discussie stakeholders en

11 Leerervaring Windmolenplan Lage Weide

12 Alternatieven 6 alternatieven VKA = 6 molens van 2,5 MW in Lage Weide Dicht tegen woonkernen Ashoogte van 100 meter; diameter van 101 meter 12

13 Plangebied 13

14 Lage Weide Oud-Zuilen Er wordt gesproken over "welvaartseffecten". Dat klinkt alsof de bewoners van ondermeer Zuilen een stel verwende nesten zijn die in grote welvaart leven en waar best wat af kan. Kortom niet zeuren, iets minder welvaart kan ook nog wel. Nee, het zijn geen welvaartseffecten, het zijn gezondheidseffecten. 14

die in grote welvaart leven en waar best wat af kan.

15 Belangrijke partijen 15

16 Energie-U Buren van Lage Weide 16

17 Gemeente Utrecht (1) 17

18 Gemeente Utrecht (2) 18

19 Kosten en baten perspectief Utrecht ( mln) windvarianten Zon op dak Zonne weide VKA a 5b 6 (=5a) 7 (=1) 8 (=5a) 9 (=1) Kosten Investeringskosten 46,2 28,0 25,2 25,2 16,8 16,8 86,5 217,7 51,4 129,4 Jaarlijkse kosten 24,7 15,4 13,7 13,6 9,3 9,3 9,3 23,3 20,6 51,8 Kosten EnergieU fonds 2,5 1,5 1,4 1,4 0,9 0,9 0,0 0,0 0,0 0,0 Totaal kosten 73,5 45,0 40,3 40,2 27,0 27,1 95,7 241,0 72,0 181,2 Baten Elektriciteit 56,0 36,4 31,6 31,2 22,2 22,4 84,8 213,4 22,2 56,0 SDE 16,7 10,1 9,1 9,1 6,1 6,1 0,0 0,0 20,0 50,2 GVO 1,1 0,7 0,6 0,6 0,4 0,4 0,0 0,0 0,4 1,1 Werkgelegenheid 0,1 0,1 0,1 0,1 0,04 0,04 1,7 4,2 1,1 2,9 Toename bestedingen EnergieU fonds 2,5 1,5 1,4 1,4 0,9 0,9 0,0 0,0 0,0 0,0 Vermeden kosten klimaatmaatregelen 19,0 12,3 10,7 10,6 7,5 7,6 7,5 19,0 7,5 19,0 Voorzienigszekerheid 5,6 3,4 3,1 3,1 2,1 2,1 2,1 5,6 2,1 5,6 Hinder omwonenden -1,6-0,9-0,5-0,7-0,7-0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 Hinder bedrijven Lage Weide Landschap /-- - -/ Ecologie -- -/ / Externe veiligheid , Totaal baten 99,5 63,7 56,0 55,3 38,7 39,2 96,0 242,2 53,4 134,8 Saldo 26,1 18,7 15,8 15,1 11,6 12,1 0,3 1,2-18,6-46,4

Baten Elektriciteit 56,0 36,4 31,6 31,2 22,2 22,4 84,8 213,4 22,2 56,0 SDE 16,7 10,1 9,1 9,1 6,1 6,1 0,0 0,0 20,0 50,2 GVO 1,1 0,7 0,6 0,6 0,4 0,4 0,0 0,0 0,4 1,1 Werkgelegenheid 0,1 0,1 0,1 0,1 0,04

20 Kosten en baten perspectief Nederland ( mln) windvarianten VKA Zon op dak Zonne weide a 5b Kosten Investeringskosten 46,2 28,0 25,2 25,2 16,8 16,8 86,5 217,7 51,4 129,4 Jaarlijkse kosten 24,7 15,4 13,7 13,6 9,3 9,3 9,3 23,3 20,6 51,8 Kosten EnergieU fonds 2,5 1,5 1,4 1,4 0,9 0,9 0,0 0,0 0,0 0,0 Totaal kosten 73,5 45,0 40,3 40,2 27,0 27,1 95,7 241,0 72,0 181,2 Baten Elektriciteit 56,0 36,4 31,6 31,2 22,2 22,4 22,2 56,0 22,2 56,0 SDE GVO 1,1 0,7 0,6 0,6 0,4 0,4 0,0 0,0 0,4 1,1 Werkgelegenheid 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 3,4 8,5 2,3 5,7 Toename bestedingen EnergieU fonds 2,5 1,5 1,4 1,4 0,9 0,9 0,0 0,0 0,0 0,0 Vermeden kosten klimaatmaatregelen19,0 12,3 10,7 10,6 7,5 7,6 7,5 19,0 7,5 19,0 Reductie overige emissies 4,0 2,6 2,2 2,2 1,5 1,6 1,5 4,0 1,5 4,0 Voorzienigszekerheid 5,6 3,4 3,1 3,1 2,1 2,1 2,1 5,6 2,1 5,6 Hinder omwonenden -1,6-0,9-0,5-0,7-0,7-0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 Hinder bedrijven Lage Weide Landschap /-- - -/ Ecologie -- -/ / Externe veiligheid Totaal baten 86,9 56,2 49,2 48,4 34,2 34,7 36,7 93,0 36,1 91,4 Saldo 13,4 11,2 9,0 8,3 7,1 7,7-59,0-148,0-35,9-89,8

Elektriciteit 56,0 36,4 31,6 31,2 22,2 22,4 22,2 56,0 22,2 56,0 SDE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 GVO 1,1 0,7 0,6 0,6 0,4 0,4 0,0 0,0 0,4 1,1 Werkgelegenheid 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 3,4 8,5 2,3 5,7 Toename

21 Toegevoegde waarde MKBA in Lage Weide groot Inzicht in individuele en geaggregeerde effecten groot Raamwerk om effecten te wegen MKBA Open discussie stakeholders en beslissers nauwelijks groot Uitleg effecten Verbeter transparantie groot 21

22 Rol van de MKBA Input voor politieke besluitvorming; Alle welvaartseffecten worden in kaart gebracht; Grote vermeende effect op woningwaarde torpedeert plan. MKBA laat zien < 1000m tot 1500m Effect alleen tijdelijk, op termijn treedt gewenning op (max 1%) Effect op woningen met vrij uitzicht: 5% tot 10% Belangrijke rol in proces: bieden van neutrale informatie

23 Besluitvorming College B&W heeft positief besluit genomen Aanvullende randvoorwaarden aan slagschaduw en geluid Bij slagschaduw op woningen worden molens stilgezet. Toepassing Deense norm Utrechtse Raad neemt definitief besluit Draagvlak 23

24 Tenslotte MKBA op de weegschaal Kosten zijn beperkt < 0,2% van investeringsbedrag Beperkt in vergelijking kosten MER Baten Afweging tussen hinder en exploitatieresultaat geobjectiveerd Transparanter Effectentabel en hoe te waarderen Hinder-effecten in perspectief Inzicht in resultaten en kantelpunten Kostenbesparing via fasen aanpak Gemeente versus politiek 24

25 Waar vind ik informatie? Op meest actuele overzicht Werkwijzer aanpak Kentallen voor monetarisering Geen kentallen voor kwantificering fysieke effecten Onderscheid tussen preventiekosten en schadekosten Preventiekosten: CO 2 NO x Schadekosten luchtkwaliteit, PM 10 Effecten woon- en omgevingskwaliteit: specifieke studie nodig 25

26 Dank voor uw aandacht

27 Hands-on rekentool of MKBA-toets Neemt black-box karakter weg Invloed energieprijzen en investeringskosten Invloed ROI Invloed moment van investering/sanering Systematische aanpak om interventies te beoordelen Zowel financiële als maatschappelijke invalshoek Hoe groot moet compensatie voor negatieve effecten op landschap van grondeigenaren zijn? 27

28 MKBA Windscenario' Flevoland - Resultaten Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3a Scenario 3b Scenario 4 Kosten (mln ) Investeringen Operationeel Kosten voortijdige afbraak Pachtkosten Gebiedsgebonden bijdrage Totaal kosten Effecten (mln ) Opbrengsten elektriciteit SDE Garantie van oorsprong (GVO) Pachtinkomsten Werkgelegenheid Extra bestedingen binnen provincie Landschapsbijdrage gebiedsgebonden bijdrage Hinder omwonenden Landschap Voorzieningszekerheid Ecologische effecten PM PM PM PM PM Totaal effecten Financieel saldo 1) Maatschappelijk saldo ) Exclusief gebiedsgebonden bijdrage Windenergie: ruimtelijke varianten Inputparameters windscenario's: Start bouw Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3a Scenario 3b Scenario 4 Rivierduingebied Zeewolde, Almere, Houtribdijk Dronten-Lelystad Vervroegde sanering Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3a Scenario 3b Scenario 4 Rivierduingebied 2,5 1,0 2,5 2,0 2,5 Zeewolde, Almere, Houtribdijk 4,5 3,0 4,5 4,5 4,5 Dronten-Lelystad 4,5 3,0 4,5 4,5 4,5 Gebiedsgebonden bijdrage Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3a Scenario 3b Scenario 4 Bijdrage in percentage v/d winst 10% 6% 10% 10% 12% Algemene input Discontovoet private effecten 7,8% Discontovoet maatschappelijke effecten 5,5% Referentiebedrag SDE subsidie ( / MWh) 112,5 Relatieve toe- / afname E-prijs (0 = huidig) 0% Relatieve toe- / afname investeringskosten (0 = huidig) 0% Participatiegraad lokale partijen 75% Herstel originele waarden 28

29 Onderzoek Ecorys Afrikahaven (A dam); Culemborg; Harlingen; Hartelbrug (R dam); Hazerswoude-Rijnwoude; Lopik; Middelharnis; Alphen a/d Rijn; Waddinxveen. Lelystad Aalten (Gelderland) Wijk bij Duurstede Vertalen naar impact Lage Weide Geert Warringa/

30 MKBA WK voetbal Saldo is negatief Effect op nationale trots van Nederlandse burgers niet meegenomen Politicus kan zelf aangeven welk belang hij hieraan toekent Minimaal 9 per Nederlander over hebben voor een trots gevoel 30

Vergelijkbare documenten

MKBA bij uitvoeringsprojecten rol bij financiering en verevening. CE Delft, Martijn Blom en Arno Schroten Gemeente Rotterdam, 24 mei 2012

MKBA bij uitvoeringsprojecten rol bij financiering en verevening CE Delft, Martijn Blom en Arno Schroten Gemeente Rotterdam, 24 mei 2012 CE Delft Onafhankelijk, non-profit research & consultancy Secties: