Corry Kistemaker & Tom Draisma Ervaringen van de verteltrainers (een eerste concept) Inhoud

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Corry Kistemaker & Tom Draisma Ervaringen van de verteltrainers (een eerste concept) Inhoud"

Transcriptie

1 Het vertelproject van Bibliotheek Lelystad, 28 mei 28 oktober 2006 Corry Kistemaker & Tom Draisma Ervaringen van de verteltrainers (een eerste concept) Inhoud I. Inleiding II. Opzet III. Als verteltrainers aan het werk IV. Palet van aanpakken V. Ontdekkingen en uitkomsten VI. Een eerste evaluatie VII. Tien mogelijke vervolgen VIII. Meer informatie? I. INLEIDING Het verhaal van Lelystad is verteld, en hoe! Zes maanden waren wij, de tijdelijke verteltrainers van Bibliotheek Lelystad, bijna dagelijks in touw om groepjes inwoners bij elkaar te brengen voor het vertellen en beluisteren van persoonlijke verhalen. Het project, gesteund door Gemeente en Bibliotheek Lelystad, was ontmoetings-, vertel- en luisterproject in één. Lelystad is een nieuwe stad, verrezen in 40 jaar, maar pas sinds 1980 een afzonderlijke gemeente in de nieuwe provincie Flevoland, waarvan het meteen ook de hoofdstad werd. Vóór dat jaar maakte de stad deel uit van het Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeerpolders (ZIJP), aanvankelijk bestuurd vanuit het oudere dorp Dronten. Dáár werden Lelystadse baby s ingeschreven in het geboorteregister, en paspoorten aan Lelystedelingen verstrekt, beiden met als plaatsnaam ZIJP. Ook na 40 jaar bestaat de bevolking van de stad nog voor 80 procent uit migranten. De overige 20 procent is hier geboren. Die migranten komen grotendeels uit andere provincies, met bijvoorbeeld veel Zeeuwen, Friezen en Amsterdammers. Maar nog altijd een kwart van de inwoners is van buitenlandse afkomst, een aandeel dat veel en veel hoger ligt dan in traditionele havensteden om ons heen, zoals Volendam, Hoorn, Enkhuizen, Medemblik, Harderwijk, Nijkerk, Urk en Stavoren. Er is uitgezocht uit hoeveel landen Lelystedelingen afkomstig zijn: meer dan 80! Kortom: een stad met een grote rijkdom aan verhalen. We hebben de afgelopen maanden zeker 250 verhalen beluisterd, misschien wel 300. De precieze optelsom moet nog gemaakt worden. Hoe bestáát het!?

2 II. OPZET We maakten deel uit van een tijdelijk projectteam van vijf dat bestond uit directeur Jan Gommer en PR-medewerkster Johanna van Dijk van de bibliotheek, de uit het bibliotheekwezen aangetrokken projectleider Dick Scheepstra, plus wij tweeën als verteltrainers. De participanten in het project waren het Nieuw Land Erfgoedcentrum (NLE), het regionale Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking (COS), het tweemaal per week verschijnende huis-aan-huisblad FlevoPost en de Videoclub Flevo Lacus. Het team en/of de participanten, maar ook vele andere organisaties en de gasthuishoudens, zorgden voor de vervulling van talloze randvoorwaarden, teveel om in dit stuk te noemen. De officiële start was in het 40-jaar oude Stadspark, op de Dag van het Park (28 mei), tevens Nationale Verteldag. Hieronder gaan we alleen in op de door ons op het grondvlak gevolgde aanpak. III. ALS VERTELTRAINERS AAN HET WERK III.1 Beginvragen De beginvragen die we aan inwoners stelden, waren: 1. Hoe heet je? 2. Waar kom je vandaan? 3. Hoe ben je in Lelystad beland? 4. Voel je je hier thuis? 5. Later hebben we een vraag toegevoegd: Wat heb je gedaan om je hier thuis te gaan voelen? Met enige goede wil zou je dit vertelproject een project van toegepaste oral history kunnen noemen. Welk beeld van Lelystad rijst op uit de verhalen van inwoners? III.2 Vertelpodia De verschillende vertel- en werkplekken waren: 1. Huiskamervertelkringen. Allerlei oproepen resulteerden in een aanbod van meer dan twintig huiskamers als gastadressen voor het houden van huiskamervertelkringen. Die brachten we tot stand door de lijst van gastadressen te koppelen aan flinke lijsten met vertellers en luisteraars die zich eveneens hadden aangemeld. De gastadressen waren mooi over de hele stad verspreid, de avonden hartverwarmend. Zet jullie tenten ver uiteen, maar breng jullie harten dicht bij elkaar (Toeareg spreekwoord). 2. Zes vertelcursussen: drie voor combinatiegroepen in de bovenbouw van twee basisscholen, één in een buurthuis (als buitenschoolse activiteit van een groep Brede Scholen), één bij het COS, en één in de bibliotheek. In de basisscholen werd de cursus besloten met een vertelvoorstelling voor publiek. Cursisten van COS en bibliotheek konden doorstromen naar huiskamervertelkringen, een vertelavond in een buurthuis, of, op uitnodiging, de eindvoorstelling. Een meerderheid koos voor zo n vervolg. 3. Bezoeken door Corry en één assistente (uit een groepje van drie vertelsters) aan acht groepen Allochtone Moeders op School, een taalverwervingsprogramma van het ROC, onder schooltijd uitgevoerd in basisscholen. Deze bijeenkomsten hadden het karakter van een vertelkring. 4. Twee verzorgingstehuizen. 5. Vier buurthuizen. 6. Het NLE. 7. Bibliotheek Lelystad (vier vertelbijeenkomsten plus de grote eindvoorstelling). 8. De vertelkaravaan bestaande uit een oude roestige tractor en een oude schaftkeet uit de tijd van de inpolderingen. De karavaan toerde vanaf 1 september zes weken door de stad en stond steeds twee middagen per week van uur in een bepaalde wijk, bijvoorbeeld op het Stadhuisplein, bij winkelcentrum, zorgcentrum of buurthuis. Men kon er terecht voor informatie en om informeel te vertellen. Aansluitend was er viermaal een open vertelavond in het nabije buurthuis. 9. Een grootse eindvoorstelling met ruim twintig vertellers en muziek in een afgeladen bibliotheek op 28 oktober, geregisseerd door Anne van Delft.

3 IV. PALET VAN AANPAKKEN Ieder van de genoemde typen vertelplek vereiste natuurlijk zijn eigen aanpak en zijn eigen deelplan binnen het grote projectplan. Een aanpak houdt in: Afspraken vooraf met gastvrouw, -heer, -organisatie Verkenning van de mogelijkheden in onderling overleg Overeenstemming zoeken over timing, taken en taakverdeling Het uitnodigen van vertellers en luisteraars Het uitnodigen en inschakelen van actoren (v/m) van buiten voor deeltaken Het uitvoeren van het betreffende deelplan De terugblik, of, formeler: de evaluatie Hier volgen een paar uitweidingen ter illustratie. Voor huiskamervertelkringen was de aanpak tamelijk gestandaardiseerd, ook al waren deze vertelkringen vaak heel verschillend van elkaar. De voornaamste eisen waren: duidelijkheid over tijdstippen van binnenkomst, start en einde van de bijeenkomst, duidelijke rolverdeling tussen gastvrouw en of gastheer en vertelleider(s), een vertrouwde omgeving, niet al te formeel, vijf tot maximaal 12 deelnemers die elkaar niet allemaal kennen, stoelen in een kring (met soms een vertelstoel om de zichtbaarheid van de verteller te vergroten), ruimte voor luisteraars, aan het begin een korte inleiding door de vertelleiding, geen vastlegging van de verhalen door middel van. audio- of videoopnameapparatuur, beperkte verteltijd per verteller De cursussen waren sterk verschillend van elkaar, zowel voor wat betreft het type cursist, als voor doel en programma van de cursus. Kortom: maatwerk. Bij het inschakelen van actoren voor deeltaken kan men denken aan het tijdig attenderen van de leden van videoclub Flevo Lacus op vertelbijeenkomsten waar zij volgens afspraak zouden filmen, allerlei overleg met hen over details (zoals de volgorde en de juiste namen van de vertellers [v/m]), het zorgen van muziek tijdens voorstellingen op scholen, maar ook aan het zoeken van een regisseur voor de grote eindvoorstelling. V. ONTDEKKINGEN & UITKOMSTEN V.1 Animo tot meedoen De grote animo mee te doen heeft ons verrast. Het project begon formeel op 28 mei, aan het eind van seizoen 2005/2006. In de daarop volgende projectperiode vielen zowel de zomervakantie als, daarna, de Ramadan. Veel nieuwe Nederlanders waren in de vakantie langdurig op bezoek in hun land van herkomst. Toch was deelname van zowel oude als nieuwe Nederlanders groot. Wel merkten we dat we inwoners van buitenlandse komaf voorzichtiger benaderden, en daar ook meer tijd voor nodig hadden. Die tijd maakten we meestal erg graag, maar dit was niet altijd mogelijk door de hectiek van dit kortdurende project. Tom bezocht eens een bestuurlid van één der drie moskeeën in diens eigen huis. Hij werd vriendelijk ontvangen. Zowel de man als zijn echtgenote vrouw reageerden positief op het vertelproject. Het zou wel mogelijk zijn in de moskee een cursus verhalen vertellen te geven, en ook een huiskamervertelkring bij hen aan huis zou kunnen. Ze vonden het jammer dat Tom zijn vrouw niet had meegenomen. Ze wilden graag ook met haar kennis maken. De volgende keer moest Tom haar beslist meenemen. Dan zouden ze voor ons een islamitische maaltijd bereiden. Want ja, elkaar echt leren kennen doe je onder het samen eten. We hebben nog niet samen gegeten. We hebben nadien, op een interreligieuze vredesbijeenkomst, wel ook kennis

4 gemaakt met nog twee bestuursleden van dezelfde moskee. De cursus in de moskee komt er vermoedelijk wel, maar dan in V2. Invulformulier We kregen veel publiciteit via diverse media. In bibliotheek en stadhuis lagen kleurenfolders over het project, met een invulformulier voor wie wilde meedoen. Men kon kiezen uit: je huiskamer aanbieden voor een vertelkring, je verhaal vertellen, ergens komen luisteren, een cursus volgen alvorens zelf iets te vertellen. Hiervan is druk gebruik gemaakt. Deze keuzes werden ook gepubliceerd in de FlevoPost, met daarbij ons adres. De gemeentelijke nieuwsbrief van Samen Verder, een ontmoetingsprogramma voor oude en nieuwe Nederlanders, plaatste eveneens een artikeltje met een oproep plus een eigen invulstrook. Ook uit het netwerk van Samen Verder kwamen ettelijke deelnemers naar voren. V.3 Huiskamervertelkringen V.3.1 In totaal stelden 22 gastvrouwen, -stellen of heren hun huis open voor een huiskamervertelkring. Uiteindelijk resulteerde dit in 18 daadwerkelijk gehouden vertelkringen. Gastvrouw en/of gastheer nodigde(n) zelf een paar deelnemers uit, en wij kwamen ook met een aantal mensen gekozen uit degenen die zich als verteller of luisteraar hadden gemeld. Zo zorgden we voor een in allerlei opzichten gemengd gezelschap. In deze huiskamers werden de idealen van elkaar wezenlijk ontmoeten, (stukjes) levensverhaal met elkaar delen, en empathisch naar elkaar luisteren, het meest volmaakt bereikt. Hier werd een sfeer van openheid en vertrouwelijkheid bereikt die we niet aantroffen in de buurthuizen of in de bibliotheek. (Weer wel op de basisscholen). Er werden leuke, interessante maar ook heel ontroerende verhalen verteld. We stuitten op allerlei thema s, waaronder natuurlijk de sterke kenmerken van de stad: ruimte, natuur, water, schone lucht, ervaringen van polderpioniers, maar ook discriminatie jegens nieuwe Nederlanders, verteld door de laatsten zelf, meest moedige en zelfbewuste mensen. Leuk was dat er altijd wel minstens één luisteraar was die aangestoken werd en later op de avond toch ook haar of zijn verhaal wilde doen. Ontmoeten met je hart open. Veel bezoekers bedankten ons voor een heel bijzondere avond. V.3.2 Doorstromen Wie dat na een huiskamervertelkring wilde, kon nóg eens komen vertellen, maar dan liefst in buurthuis of bibliotheek, in de aanwezigheid van een videocamera. Zo n camera, maar ook een audio-opnameapparaat, vormde voor veel mensen een enorme drempel. Het belemmerde het vrije en openhartige vertellen. Anderen sloegen de fase van huiskamerkring over, en kwamen juist rechtstreeks naar NLE, buurthuis, of bibliotheek, om hun verhaal in de aanwezigheid van een cameraman met camera te vertellen. V.3.3 Het kuisen van verhalen Een flink aantal verhalen uit huiskamers hebben we nadien nooit meer zó terug gehoord. Vaak voelden de vertellers (v/m) zelf aan dat het verhaal in een formelere setting aanpassing behoefde, soms gaven wij aan dat men beter dit of dat kon weglaten en zich zou moeten concentreren op deze of die passage(s). Soms ging het om passages die té persoonlijk of te aangrijpend waren om in bredere kring te delen. Tegelijkertijd waren het vaak deze ongekuiste verhalen die ons op het spoor brachten van de geheimen van de verteller en de geheimen van de stad. Wat wil je als verteller nog meer? V.3.4 Tijdnoodperikelen

5 Hoewel we tevoren een mooie fasering van onze activiteiten hadden gepland, kwamen we in september in tijdnood om al genoemde redenen: vakantie en Ramadan. In die maand waren er nog enkele huiskamervertelkringen, terwijl de vertelkaravaan al door de stad trok, er vertelavonden in buurthuizen waren, en we op twee dinsdagavonden een cursus vertellen in de bibliotheek nog afmaakten. Bovendien waren september en oktober oogstmaanden voor Flevo Lacus. Juist in deze laatste maanden van het project moesten nog zoveel mogelijk vertelavonden georganiseerd worden waar vertellers gefilmd konden worden. Maar diverse leden van de videoclub hadden lang geleden juist hun vakantie in september gepland! Deze bijeenkomsten liepen dus om meerdere redenen door tot en met 20 oktober, toen we al met vertelregisseuse Anne van Delft aan het repeteren waren voor de eindvoorstelling. Het is allemaal min of meer gelukt, en mede dankzij de tomeloze inzet van Flevo Lacus zijn alle verhalen inmiddels te bewonderen op gemaakt en bijgehouden door Marjolijn Bechthold van het NLE. V.4 De Almos-groepen Medewerkers van Bibliotheek Lelystad brachten ons in contact met groepen Allochtone moeders (en grootmoeders) op school, de zogenoemde Almos-groepen. Deze groepen van vrouwen krijgen op de school van hun (klein)kind(eren) een inburgeringscursus met veel nadruk op Nederlandse taal. De cursus wordt gegeven door vrouwelijke docenten van het ROC. De bibliotheek en haar medewerkers spelen een rol in het geheel, daar lidmaatschap en gebruik van de bibliotheek onderdeel van het programma is. Daar aanwezigheid van Tom tijdens bezoeken aan deze groepen niet gewenst was, bezocht Corry hen, steeds samen met één van de drie vertelassistentes die zich hiervoor hadden aangemeld, alledrie ons bekende vertellers. Hier werden hele mooie verhalen verteld, die stuk voor stuk het leven van deze vrouwen oplichtten. Velen bleken de tijd die voor Lelystad een tijd van neergang, van leegstand en criminaliteit was (ruwweg de jaren tachtig), veel positiever te beoordelen. Het was de tijd waarin niet weinigen hun tweekamerflatje zeshoog in Rotterdam of Amsterdam konden verlaten om in Lelystad een eengezinswoning te betrekken. Een slaapkamer voor de jongens, voor de meisjes, voor de ouders. En de kinderen konden en kunnen veilig buiten spelen. Je hoefde maar uit het raam te kijken, en je zag ze. Ze hadden nu zelfs een voortuintje en een achtertuin. Ja, wij zijn uit de hel van Rotterdam, naar de hemel van Lelystad gekomen! Een Marokkaanse vrouw vertelde hoe haar dochter zeer hoog scoorde op de CITO-toetsen, maar toch verwezen werd naar het VMBO. De moeder was op de leerkracht afgestapt. Doe dat toch niet, had haar man nog gezegd, Ze luisteren niet naar ons! Maar ze was gegaan. Een hogere school kan ze niet aan, door afkomst en gezinssituatie, had de docent gezegd. Dan moet ze er later toch weer af, en dat is erger. De moeder gaf het niet op en maakte een afspraak met de directeur. Deze onderzocht de zaak, en zorgde voor een herzien schooladvies. Hij beloofde ook om voortaan zelf een oogje te houden op de adviezen die er na de CITOtoetsen aan leerlingen gegeven zouden worden. Inmiddels zit het meisje in een HAVO/Atheneum brugklas. Van de verhalen van Almos-vrouwen zijn door Corry en haar assistentes samenvattingen gemaakt. Deze zijn weer met de vertellers van de verhalen doorgesproken en zonodig aangepast. Daarna zijn ze met hun instemming op de website geplaatst.

6 V.5 Cursussen V.5.1 Vanaf het begin waren aparte cursussen voor volwassenen en voor schoolkinderen voorzien. Volwassenen konden zich bij ons aanmelden voor cursussen bij het COS en bij de bibliotheek. V.5.2 Volwassenen op cursus a. In juni gaven we een cursus verhalen vertellen bij het COS. Het COS heeft een programma voor scholen en andere organisaties getiteld Verhalen van ver, dichtbij verteld. Soms is er een stagiair(e) die dit programma actief begeleidt, vaker doen medewerkers van het COS dit werk erbij. Het idee is dat een school(klas) die aandacht besteedt aan een bepaald land, daarbij een beroep op een spreker (v/m) van het COS kan doen, die dan iets over haar of zijn land komt vertellen, vaak gewapend met platen, kaarten, kleding, cd s, en allerlei voorwerpen. De poule van sprekers zou kunnen worden uitgebreid als het COS mensen met een cursus over de drempel kan helpen. Het gaat dus niet alleen om verhalen vertellen, al doen juist verhalen het in zo n les natuurlijk heel goed. Onze cursus bij het COS was dus niet meteen vanaf les 1 gericht op Het verhaal van Lelystad. Juist de vraag Waar kom je vandaan? mocht hier wat meer uitvoeriger beantwoord worden dan in de andere cursussen die we gaven. Verhalen en anekdotes uit de landen van herkomst waren dan ook hartelijk welkom. Verder werd stilgestaan bij presentatietechnieken. Toch kwamen Lelystad en de Nederlandse keuken veel aan bod. Er waren acht cursisten, van wie er twee ook later in het project geparticipeerd hebben. De kwaliteiten van deze vertellers, meest vrouwen, waren hoog. b. Op het aanbod van een cursus (vier avonden) of een workshop vertellen (één dagdeel) in de bibliotheek kwamen vooral aanmeldingen voor een cursus binnen. Voor de eerste les van vier op 16 augustus waren echter maar vier personen te porren. Dat kwam door de vakantie, want toen we één week later begonnen hadden we opeens 16 cursisten, tweemaal het door ons gewenste aantal. Na een plenair begin hebben we de groep steeds in tweeën gesplitst, en ieder een groep voor onze rekening genomen. Ook hier gold dat de deelnemers al iets met vertellen hadden, natuurtalenten dus. De groep telde 12 vrouwen en vier mannen. Een tamelijk normale verdeling voor allerlei avondcursussen. Driekwart van hen zagen we terug in buurthuis, bibliotheek en/of de eindvoorstelling V.5.3 Leerlingen van basisscholen Voor leerlingen van basisscholen liep het aanbod via Jos Gerritsen, die bij de afdeling Onderwijs van de gemeente verantwoordelijk is voor de ontwikkeling en begeleiding van Brede Scholen. Hij was enthousiast over het idee en na ons eerste overleg met vertegenwoordigers van een cluster brede scholen en wijkwerkers schreven we een cursusplan dat we vervolgens ook in andere clusterbijeenkomsten presenteerden. Hierin stelden wij een cursus van vier maal een uur voor, waarin we de kinderen stimuleerden om een stukje familiegeschiedenis uit te zoeken (zie de beginvragen genoemd onder III.1, voor dit cursusdoel wel aangepast) en daarover een kort verhaal te vertellen. Het was dus een combinatie van de vakken geschiedenis en taal, maar dan wel heel praktisch uitgevoerd. Deze cursussen waren nadrukkelijk bedoeld als naschoolse activiteit voor brede scholen. De startdatum van het project (28 mei) was ongunstig in verband met de naderende zomervakantie. Daarom waren we met deze gesprekken al in april begonnen. Veel tijd ging heen met overleg. Soms werd een gepland overleg een maand verschoven. Met name de scholen moesten gewonnen worden voor het idee. Uiteindelijk nodigden twee scholen ons uit de cursus binnen schooltijd te geven, terwijl we in twee buurthuizen begonnen met een cursus als naschoolse activiteit. Vanaf de eerste les vertelden de kinderen waar hun vader/moeder/ouders vandaan kwamen, hoe ze in Lelystad beland waren, en of ze zich hier thuis voelden. En passant leerden we hen

7 hóe te vertellen aan een groep, en hóe een verteller en een verhaal te beoordelen. In de twee scholen waarin we deze cursus gaven werd deze besloten met een eindvoorstelling voor publiek, in de gymzaal en met muziek ondersteund. Een groot succes. In de buurthuizen liep het minder vlot. In één buurthuis begonnen we met zeven kinderen die zich allemaal schriftelijk en met toestemming van de ouders hadden aangemeld. Uiteindelijk bleven er vier over. In het andere buurthuis kwamen de meeste van de 17 kinderen zonder aanmeldingsformulier binnen, de volgende week was er niemand, mede door een schoolreisje van één van de scholen, daarna zes, en we eindigden met één geschreven verhaal, dat zowel in de FlevoPost als op de website geplaatst werd. We hebben veel geleerd over de plaats van buurthuizen in hun wijk (ook door de latere vertelkaravaan) - deze verschilt van wijk tot wijk -, en over allerlei aanloopproblemen bij het starten van naschoolse activiteiten van brede scholen, teveel om hier op te noemen. V.5.4 Groei van vertellers en verhalen Tijdens de cursussen zagen we de kinderen groeien als vertellers, en de verhalen groeiden mee. Oppervlakkige verhalen werden intenser, emotioneler, èchter, in de loop van de cursus. Andere verhalen werden nogal eens behoorlijk geredigeerd, soms door de kinderen zelf of door ons, soms door de ouders in gesprekken die de leerling thuis met één of beide ouders voerde. Af en toe grepen ouders sterk in in het verhaal. Zo zei een moeder eens tegen haar zoontje: Vertel dat verhaal over mij maar niet. Neem liever het verhaal van je vader! Desondanks, juist die gesprekken thuis, waar wij niet bij waren, horen tot de winstpunten van dit project. Het project heeft de nieuwsgierigheid van veel kinderen naar hun eigen afkomst en herkomst sterk geprikkeld. Toen Corry het project toelichtte op een basisschool in de Boswijk, stak een leuke zwarte jongen in groep 6 zijn vinger op: Mevrouw, ik wil graag meedoen, maar ik weet niet of ik wel mag vertellen waar wij vandaan komen Corry: Dat hoef je ook niet te vertellen. Kom maar gewoon, en vertel je eigen verhaal van Lelystad. Hoe vind je het om hier te wonen? Hoe vind je het hier op school? Heb je vriendjes? Wat doe je na schooltijd het liefst? Die middag beginnen we met zeven kinderen in buurthuis de Brink. Corry legt iets uit. Er wordt op de deur geklopt. Tom loopt zachtjes naar de deur en doet hem open. Daar staat diezelfde jongen. Mijnheer, ik kom even zeggen, ik heb het gevraagd, maar ik mag niet meedoen. V.6 De vertelkaravaan Een leuk idee, maar achteraf ook omstreden, was de vertelkaravaan. Gedurende zes weken toerde een oude schaftkeet uit de beginjaren van de inpoldering, getrokken door een aftandse tractor, door de wijken van Lelystad. Niet dagelijks, maar twee middagen per week van 15 uur tot 19 uur stond de karavaan op een drukke parkeerplaats, bij een buurthuis of (eenmaal) bij een centraal gelegen zorgcentrum. Twintig veelkeurige Chinese vlaggen met wimpels, al van verre zichtbaar, en een groot spandoek Verhalen van Inwoners! markeerden de plek. Deze vlaggen werden ook al ingezet bij de start in het Stadspark, en opnieuw bij de grote eindvoorstelling in de bibliotheek. Het was steeds prachtig tot warm weer. In de schaftkeet, of buiten onder een boom, kon men haar of zijn verhaal kwijt. Je kon informatie krijgen, met korting lid worden van de bibliotheek, en genieten van een kopje koffie of thee (met dank aan het buurthuis!). We verzamelden een flink aantal anekdotes en een paar verhalen. Let wel, we

8 rekenen dan ook gesprekken en verhalen in het buurthuis zelf mee, opgedaan op momenten dat er toch niemand bij de karavaan was. Net als de huiskamer was de karavaan laagdrempelig en heel informeel. Sommige bezoekers weten niets eens dat hun anekdotes zich voor eeuwig in onze herinnering hebben vastgezet. En het vlagvertoon betekende iets, onder andere mooie foto s. Enkele oud-cursisten kwamen voor de gezelligheid langs. De inzet van vijf of zes mensen per middag was wel erg groot voor deze bescheiden effecten. Zie verder onder Evaluatie. VI. EVALUATIE VI.1 Evaluatie Voor het evalueren van projecten bestaan handleidingen en protocollen. Het hele proces vanaf het eerste idee tot en met de afsluiting van het project, ook de doelstellingen, de middelen (waaronder de randvoorwaarden, en de toewijzing van financiële middelen), de uitvoering (inclusief taakverdeling, deeltaken en deelplannen) passeren daarin de revue. Zo n evaluatie is iets voor een projectteam en de eventuele opdrachtgevers, in ons geval Gemeente en Bibliotheek Lelystad. Die evaluatie moet nog uitgevoerd worden. VI.2 Ontmoeten, vertellen, luisteren In dit artikel evalueren we als coördinatoren en verteltrainers alleen de hoofddoelstelling: ontmoeten rond, vertellen van, en luisteren naar: verhalen verteld door een grote verscheidenheid van inwoners van Lelystad. Hoe werden inwoners aangemoedigd tot meedoen? Voelden zij zich aangesproken? Hebben de onder III genoemde beginvragen gewerkt? Hoe oordelen we over de keuze van de daar genoemde vertelplekken? Een aantal evaluatieve vragen kan de lezer zelf beantwoorden aan de hand van hoofdstuk V, Ontdekkingen & uitkomsten. Hier volgen aanvullende opmerkingen en conclusies. Verdere opmerkingen met een evaluatieve kant staan in hoofdstuk VII. Komt er een vervolg? VI.3 Puntsgewijs a. Deelname. Aan onze wens om in vijf maanden tijd zoveel mogelijk mensen en schoolkinderen aan het vertellen te krijgen is ruimschoots voldaan, zie hierboven. Het heeft wel geleid tot bottlenecks en conflicten in de programmering van activiteiten, die vooral in september en oktober overvol was. Flevo Lacus heeft het in die periode, met een overloop tot in december!, veel te druk gehad, en ook wijzelf konden het publieke programma (buurthuizen, bibliotheek, zorgcentrum De Hoven) niet met adequate publiciteit omringen. Alleen de aankondigingen in de onvolprezen FlevoPost bleken onvoldoende om meer publiek tot komen te bewegen, heel anders dus dan bij de besloten huiskamervertelkringen. De groepen, vertellers plus publiek, bestonden uit soms maar zeven personen, met maxima voor de Brink (17, inclusief twee kinderen) en twee van de vier vertelavonden in de bibliotheek (ongeveer18 respectievelijk 24 personen). De overige bijeenkomsten zaten qua aantallen daartussen in. Het waren dus niet echt drukbezochte open vertelavonden voor de hele wijk. Een les is om het projectteam zo mogelijk uit te breiden met een publicist/pr-functionaris (v/m). Maar de oorzaak kan ook dieper liggen. b. Het op videofilm vastleggen van vertellers. De tweede doelstelling van deze avonden werd wel bereikt: Bijna alle vertellers werden gefilmd, de beelden geëdit en van extra illustratieve beelden voorzien, en op de website geplaatst. Niet altijd was een filmer van Flevo Lacus beschikbaar. Eén van ons (Tom) heeft in een aantal gevallen zelf gefilmd, maar met bedroevend resultaat. Soms zonder geluid, dan weer sprong de camera op stand-by terwijl hij door had moeten filmen, dat soort dingen. Vaak kwam dit omdat we beiden, dus ook Tom, ook nog andere dingen moesten regelen terwijl de camera liep (of moest lopen). Kortom: laat

9 verteltrainers trainen en begeleiden, en zoek altijd een aparte cameravrouw of man om permanent de camera te bedienen. c. De huiskamervertelkringen: leeftijden van deelnemers. De vertelkringen zijn een gouden greep gebleken. Hier speelden zich interessante en ontroerende ontmoetingen af, en ook werd veel gelachen. We hebben bewust gemikt op de aanwezigheid van jong en oud, vrouwen en mannen, oude en nieuwe Nederlanders, en dat is goed gelukt, weliswaar de ene keer beter dan de andere, maar zo precies komt dat mixen nu ook weer niet. Wat verstaan we hier onder jong? Als 60-plussers denken we aan dertigers en veertigers. Die kwamen we dan ook tegen in het project. Tieners nauwelijks, twintigers sporadisch. Is vertellen iets voor mensen met een zekere levenservaring? Maar waarom waren dan de leerlingen van basisscholen over het algemeen zo enthousiast? Mogelijk dat je de genoemde leeftijdsgroepen op speciale manieren moet benaderen. Zoals we nu extra ons best deden vooral ook nieuwe Nederlanders bij het project te betrekken. Of ging het op scholen alleen maar zo goed omdat de cursus deel van het lesprogramma gemaakt werd? Als dat zo is, dan zou je de middelbare schooljeugd wellicht ook via aantrekkelijke lessen kunnen bereiken. d. Twee basisscholen. Op de twee bezochte basisscholen was dit project een uitstekend middel om eenvoudig onderzoek naar de familiegeschiedenis van de leerlingen te combineren met allerlei taalvaardigheden en presentatietechnieken. Een groot goed is ook dat leerlingen elkaar door de verhalen beter leren kennen, en vanzelf begrip krijgen voor de rijkdom van al die gevarieerde achtergronden: die leveren immers mooie verhalen op! (Soms ook trieste). Er moet veel tijd genomen worden om eventuele vertelplannen met de scholen of met de groep verantwoordelijk voor naschoolse activiteiten door te spreken. Misschien is een eerste contact aan het begin van het schooljaar aan te bevelen. (voor het nu begonnen schooljaar 2006/2007 is dat al niet meer mogelijk.) e. Vertelcursus als naschoolse activiteit? De planning en organisatie van een breed palet van naschoolse activiteiten van Brede scholen verkeert in Lelystad nog in de pioniersfase. We kregen wat dat betreft met allerlei kinderziekten te maken. Een volgende keer zijn die mogelijk te vermijden. Veel hang af van hoe serieus de ouders èn de leerkrachten van de basisscholen deze activiteiten nemen. (Enthousiasmering en recrutering van leerlingen voor deze activiteiten loopt via de klassedocenten). f. Tijdens en/of na schooltijd? In principe kunnen deze cursussen zowel binnen een school als na schooltijd in een buurthuis gegeven worden. Maar als een school van een Brede- Scholencluster de cursus in de school haalt, verkleint dat de kans op een naschoolse activiteit in dezelfde wijk. g. De open vertelavonden. De open vertelavonden in buurthuizen en bibliotheek (en de middag in een zorgcentrum) trokken weinig publiek. Het waren eigenlijk vertelkringen, met dien verstande dat de omgeving wat zakelijker was (een lokaal of vergaderzaaltje), en dat de vertellers gefilmd werden. Wellicht kunnen dit soort avonden meer in overleg met het buurthuisbestuur belegd kunnen worden. Misschien dat wanneer zo n avond onderdeel van buurthuisprogramma is, het buurthuisbestuur via haar eigen kanalen ook meer publiek kan aantrekken. Zeker is dat niet, want de binding tussen buurthuis en wijkbewoners is lang niet altijd sterk. Opvallend was wel dat zodra de bibliotheek de open vertelavond in eigen huis beter adverteerde (de laatste twee van vier zulke bijeenkomsten) er ook meten meer publiek kwam, dat ook nog eens beduidend meer nieuwe Nederlanders omvatte. We concluderen dat

10 Bibliotheek Lelystad een ongeëvenaard potentieel heeft als laagdrempelige ontmoetingsruimte. h. De vertelkaravaan. De vertelkaravaan eiste veel tijd van veel mensen. Per middag waren twee tractorchauffeurs tweemaal een klein uur in touw. Er was een medewerker van de bibliotheek (soms twee die elkaar aflosten) die algemene informatie verstrekte, en wij waren er aanvankelijk beiden. Later gingen ook wij elkaar aflossen. Dat is een (te) hoge inzet van mensen, zeker ook als je bedenkt dat de aanloop tegenviel. Eén verteltrainer, twee tuinstoelen en een parasol, plus een spandoek en een aantal vlaggen, had ook gekund. Of ook per fiets de buurthuizen bij toerbeurt bezoeken om kennis te maken met bestuursleden en vrijwilligers, en te vragen naar mooie verhalen. VII. KOMT ER EEN VERVOLG? VII.1 Tien mogelijke vervolgen Er zijn verschillende vervolgen denkbaar. Met name de gemeente Lelystad (waaronder ook het netwerk Brede Scholen), Bibliotheek Lelystad, de participanten COS, NLE, en de ROCdocenten van de Almosgroepen, zouden kunnen bezien wat ze afzonderlijk of samen met verhalen vertellen kunnen doen om bepaalde doelen te bereiken. Dat hoeft vaak niet veel te kosten, soms helemaal niets, en het hoeft ook niet allemaal door de bibliotheek centraal gecoördineerd te worden. Duidelijk is wel dat de Bibliotheek haar taken breder zou kunnen definiëren, en wellicht vaker ook als meedenker, facilitator en ontmoetingsplaats kan fungeren. Sommige activiteiten kunnen met weinig kosten gerealiseerd worden, voor andere zal subsidie gezocht moeten worden. VII.2 Een eerste taak moet zijn om die mensen die nu enthousiast geraakt zijn over het zelf vertellen van verhalen vast te houden vertelmogelijkheden te scheppen. VII.3 Een maandelijkse muzikale vertelavond in de bibliotheek kan helpen het enthousiasme van een soort open kerngroep te behouden. Daarbij kan ook de schat aan wereldverhalen die de bibliotheek herbergt aan het licht gebracht worden. Zo n activiteit zou wellicht ook meer nieuwe Nederlanders doen kennismaken met de bibliotheek. VII.4 Is er in Lelystad plaats voor een tweede permanente huiskamervertelkring? Ook dit is een initiatief dat weinig of niets kost, maar wel een enorme praktische training voor acht tot twaalf amateur-vertellers zou betekenen. VII.5 De docenten van Almos-groepen kunnen veel zelf doen. Sommigen kennen de levensverhalen van hun cursisten in detail. Dat wijst op grote betrokkenheid en tijd om te praten. Andere docenten waren verbaasd hoeveel informatie over de levens van cursisten die twee bezoekende verteldames met hun simpele beginvragen wisten los te krijgen. En het was nog leuk ook. Geen ondervragingen à la IND. Die aanpak, eigenlijk een goed uitgedachte manier om een kennismakingsrondje te maken, kunnen sommige docenten wellicht overnemen. En anders toch maar via de bibliotheek een verteller of begeleider zoeken. Hoe dan ook, wat een bijzondere verhalen ontvang je als cadeau! Met zoveel mensen uit andere landen en culturen biedt Lelystad een prachtomgeving voor het verzamelen van verhalen uit de hele wereld. Ook hieraan kunnen Almos-groepen een bijdrage leveren. En waarom van die verhalen geen boekje gemaakt? Misschien kunnen sommige deelnemers van Almos-groepen na verloop van tijd ook doorverwezen worden naar andere vertelactiviteiten. VII.6 Brede (basis)scholen kunnen zelf bespreken of ze iets willen met verhalen vertellen. Zowel de gemeente als de bibliotheek zijn ieder op hun eigen wijze bij de Brede scholen betrokken. Laat het initiatief maar bij de clusters vandaan komen, eventueel na het doen van lichte suggesties. Ze zouden bijvoorbeeld kunnen reageren op de dvd die Flevo Lacus van de eindvoorstelling op één van de twee bezochte scholen gemaakt heeft, of op een mondeling

11 verslag van ons. Het verhalen vertellen (door kinderen) op basisscholen moet niet per se altijd aan Lelystad gekoppeld worden. Verhalen zoals Mijn opa in de oorlog (dat één kind zo graag wilde vertellen, verhalen uit andere landen, dierenverhalen, enzovoort, bieden ook veel mogelijkheden tot taalverwerving en presentatietechnieken. VII.7 We zijn veel oudere polderpioniers tegengekomen. De lijst met namen die we als vertellers al hadden van deze groep inwoners, is flink uitgebreid. Deze inwoners hebben veel te vertellen over de totstandkoming van de Flevopolders en Lelystad. Het ligt onzes inziens op de weg van het NLE om het initiatief te nemen tot de vorming van een Historische Vereniging Lelystad. Onder de doelen van zo n vereniging zou ook het vertellen en vastleggen van verhalen kunnen worden opgenomen. VII.8 Een uitdaging voor Lelystad blijft het werken aan een multiculturele (of interculturele) samenleving. Er wordt nog heel veel langs elkaar heen geleefd. Er heersen nog heel veel vooroordelen. Elkaar verhalen vertellen, en daar samen naar luisteren, is één van de manieren om scheidslijnen te overbruggen en om vrienden (v/m) te maken. Het COS-programma Verhalen van ver, dichtbij verteld verdient onzes inziens versterking. Als wij goed zijn ingelicht, bespreken gemeente en bibliotheek mogelijkheden om na dit eerste project opnieuw iets met verhalen vertellen te gaan doen. Wij denken dan ook aan het hier aangeduide werkveld. VII.9 Nu we het over gemeente en bibliotheek hebben: het zou heel goed zijn eens een inventarisatie te maken van stedelijke vertelprojecten elders in Nederland/Europa/de wereld. Dat zou, om met Dick Scheepstra te spreken, een aantal best practices kunnen opleveren. VII.10 Hierboven staan een aantal voor de hand liggende initiatieven. Of daar iets komt? Informeer te zijner tijd maar eens bij Bibliotheek Lelystad! VIII. MEER INFORMATIE? In dit korte bericht konden lang niet alle ervaringen en inzichten verwerkt worden, laat staan de honderden verhalen. Hier volgen wat tips voor meer informatie. 1. Website. Veel informatie is te vinden op de website van dit vertelproject: Daar vindt men ook vele tientallen gefilmde vertellers, zowel volwassenen als kinderen, en ook vele door ons ontvangen en geredigeerde geschreven verhalen. 2. Dvd. Videoclub Flevo Lacus heeft een indrukwekkende en kleurrijke dvd over het hele project gemaakt, waarop ook 16 verhalen uit de eindvoorstelling te zien en te horen zijn, plus enkele verhalen van kinderen. Deze dvd kost 9,90 plus 1,60 verzendkosten, en kan besteld worden bij Bibliotheek Lelystad. Het adres is: oblelystad@bibliotheken-flevoland.nl De oplaag is 1000, dus wees snel. 3. Vragen over dit project kunt u richten aan directeur Jan Gommer of PR-medewerkster Johanna van Dijk van Bibliotheek Lelystad. 4. Vragen over dit artikel, over verhalen vertellen en vertelcursussen kunt u rechtstreeks stellen aan ons. Adressen Bibliotheek Lelystad, Stadhuisplein 10, 8232 ZX Lelystad, tel Zie ook het adres hierboven. De bibliotheek heeft ook een website: Corry Kistemaker & Tom Draisma, Liemers 22, 8245 BP Lelystad, tel adres: improvisie@planet.nl. Een kleine homepage over ons is te vinden op de website van de landelijke Stichting Vertellen.

Rotterdams Ambassadrices Netwerk

Rotterdams Ambassadrices Netwerk De ambassadrice als werver van inburgeraars 1. Inleiding; eigen ervaringen 2 A. Wat is werven 2 B. Het belang van werven 2 C. Verwachtingen 3 D. Rollenspel 4 E. Opdracht 4 2. Voortraject: 4 A. Doel 4 B.

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor:

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Terugblik Kinderyoga Rots & Water De Sterrenplukmachine Theaterweek Thema avond (hoog)gevoeligheid

Nadere informatie

Nieuwe A. Amsterdammers en taalcoaches gaan samen op stap

Nieuwe A. Amsterdammers en taalcoaches gaan samen op stap Nieuwe A Amsterdammers en taalcoaches gaan samen op stap Mixen in Mokum Nieuwe Amsterdammers en taalcoaches gaan samen op stap Volwassen Amsterdammers met verschillende culturele achtergronden ontmoeten

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

FLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2

FLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 FLIPPEN Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 Verantwoording: Opleiding: Media Vormgeven School: Media college Amsterdam Jaar: 1 Projectomschrijving: Het maken van

Nadere informatie

Achtergrond informatie Toolkit Ouderbetrokkenheid vakantieschool

Achtergrond informatie Toolkit Ouderbetrokkenheid vakantieschool Achtergrond informatie Toolkit Ouderbetrokkenheid vakantieschool De vakantieschool is een bijzonder moment, waarbij de sfeer op school anders is dan anders. Er is extra aandacht voor de leerlingen en de

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

Samen goed voor elkaar!

Samen goed voor elkaar! Nieuwsbrief 1 8 oktober 2015 De wekelijkse nieuwsbrief van de Sint Maartenschool. In deze nieuwsbrief Beste ouders en verzorgers Uw school is ingeloot! Thema avond van 26 november Afscheid nemen Kinderboekenweek

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Evaluatie PMA Training Gesprekken met leerlingen - Da Vinci College

Evaluatie PMA Training Gesprekken met leerlingen - Da Vinci College Evaluatie PMA Training Gesprekken met leerlingen - Da Vinci College mei 2018 Wat zal je het meeste bijblijven van de training: - De PMA methodiek. - De 5 stappen van de PMA methodiek. - De groepsgesprekken.

Nadere informatie

Nieuwsbrief 9 februari 2015

Nieuwsbrief 9 februari 2015 Nieuwsbrief 9 februari 2015 Algemeen Vier keer wijzer Mensen leren op verschillende manieren. De een leert door doen, de ander moet het voor zich zien en een derde persoon moet de informatie eerst voor

Nadere informatie

Janusz Korczak. door Renée van Eeken

Janusz Korczak. door Renée van Eeken Janusz Korczak door Renée van Eeken Hoofdstukken 1. Inleiding 2. Wie was Janusz Korczak? 3. Zijn levensverhaal 4. Janusz Korzcak in deze tijd 5. Waarom ik hem gekozen heb 6. Nawoord 7. Bronvermelding 1

Nadere informatie

Opvoeden en opgroeien doen we samen

Opvoeden en opgroeien doen we samen s a m e n met ouders Opvoeden en opgroeien doen we samen Dé brede taalschool Het Kompas Het Kompas vindt het belangrijk dat de kinderen zich welkom, veilig, gesteund en gewaardeerd voelen. Op iedere basisschool

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen 1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij

Nadere informatie

veel opgestoken! Programma voldeed niet aan mijn verwachting en half uur later beginnen stoorde mij.

veel opgestoken! Programma voldeed niet aan mijn verwachting en half uur later beginnen stoorde mij. prima Dat de hele keten was uitgenodigd. Goed om een beeld te hebben welk systemen er allemaal zijn en waar ze toe dienen. Afwisselende onderwerpen. De sfeer, locatie en informatie. iets meer inzicht in

Nadere informatie

Bijeenkomst 1 Zet je eigen Jong ontmoet oud op! Tijdens deze bijeenkomst ontdekken de leerlingen hoe je van de activiteit een succes maakt.

Bijeenkomst 1 Zet je eigen Jong ontmoet oud op! Tijdens deze bijeenkomst ontdekken de leerlingen hoe je van de activiteit een succes maakt. Lesmateriaal: jong ontmoet oud In een lessenreeks van vier bijeenkomsten bereidt u de leerlingen voor op het project Jong Ontmoet Oud: een activiteit dat jong en oud met elkaar in contact brengt. Tijdens

Nadere informatie

Nieuwsbrief December 2013 Nummer 1

Nieuwsbrief December 2013 Nummer 1 Nieuwsbrief December 2013 Nummer 1 Start brede school Steenvoorde Met deze nieuwsbrief informeren wij jou als medewerker van de toekomstige brede school Steenvoorde over de voortgang van onze brede school.

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Nieuwsbrief oktober 2015

Nieuwsbrief oktober 2015 Nieuwsbrief oktober 2015 Welkom! Via deze nieuwsbrief ook een warm welkom aan alle ouders/verzorgers van de locatie Van der Muydenstraat. Vanaf heden zullen namelijk beide locaties van ons Kindcentrum;

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Participatief leiderschap. Hoe leid je een samenwerkingsverband?

Participatief leiderschap. Hoe leid je een samenwerkingsverband? Participatief leiderschap Hoe leid je een samenwerkingsverband? Mr. Drs. Lucien Stöpler Justice in Practice December 2014 Participatief leiderschap: Hoe leid je een samenwerkingsverband? 2014 Justice in

Nadere informatie

Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting

Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Zwijsen Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Inhoud Inleiding 3 Materialen 3 Voor het eerst naar school 4 Doelstelling 4 Opbouw prentenboek en plakboek 4 Werkwijze 5 Ouders 5 2 Inleiding Voor

Nadere informatie

Noot 12 Voorbeeldselectie van thema s en vragen voor zeven groepsgesprekken

Noot 12 Voorbeeldselectie van thema s en vragen voor zeven groepsgesprekken Noot 12 Voorbeeldselectie van thema s en vragen voor zeven groepsgesprekken Bijeenkomst 1: Kennismaking 1 Bijeenkomst 2: Familie en vrienden Gesprek over subthema 1: Ouders en Grootouders : Wie was uw

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Is jouw maand ook altijd iets te lang? Onderzoek Jongerenpanel Tilburg

Is jouw maand ook altijd iets te lang? Onderzoek Jongerenpanel Tilburg Is jouw maand ook altijd iets te lang? Onderzoek Jongerenpanel Tilburg Onderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Tilburg DIMENSUS beleidsonderzoek December 2012 Projectnummer 507 Inhoudsopgave Samenvatting

Nadere informatie

explore the big questions of life Een introductie

explore the big questions of life Een introductie explore the big questions of life Een introductie www.youthalpha.nl Youth Alpha is een programma van Youth for Christ Nederland en stichting Alpha-cursus Nederland. 2 Youth for Christ Nederland www.yfc.nl

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Wist je dat... Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015. In deze nieuwsbrief:

Wist je dat... Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015. In deze nieuwsbrief: Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015 In deze nieuwsbrief: Wist je dat... Thema's en cursussen in maart Lezersvraag: "Moet ik mijn zoon verplichten met andere kinderen te spelen?" Mamatijd Moeders

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF januari 2015

NIEUWSBRIEF januari 2015 NIEUWSBRIEF januari 2015 Basisschool Bengel Zelebaan 9 9160 Lokeren 09/348.67.18 directie@basisschoolbengel.be www.basisschoolbengel.be Om even bij stil te staan... Woordje van de directie Beste ouders,

Nadere informatie

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die

Nadere informatie

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers nderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Goirle DIMENSUS beleidsonderzoek April 2012 Projectnummer 488 Het onderzoek De gemeente Goirle is eind april 2010

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

Leefbaarheid in de Fruithof Biddinghuizen. Claudia van Loveren

Leefbaarheid in de Fruithof Biddinghuizen. Claudia van Loveren Leefbaarheid in de Fruithof Biddinghuizen Claudia van Loveren Ik weet nog goed dat er tijdens de modernisering van onze woningen in 2007, in de Flevopost een prijsvraag stond van de gemeente en Oost Flevoland

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success

Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Leercentrum Nijmegen Oberon, november 2012 1 Inleiding Playing for Success heeft, naast het verhogen van de taal- en rekenprestaties van de

Nadere informatie

PRIKBORD 1TWEEWEKELIJKSE INFORMATIE VOOR OUDERS

PRIKBORD 1TWEEWEKELIJKSE INFORMATIE VOOR OUDERS Uden, 11 september 2015 Beste ouders, De kop is eraf, het nieuwe schooljaar is met een razende vaart begonnen. Afgelopen maandag zijn we enthousiast gestart met IPC en daar hoor ik al mooie geluiden over.

Nadere informatie

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan! inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt

Nadere informatie

uitdagend, inspirerend en waarderend voor ieder(s) talent!

uitdagend, inspirerend en waarderend voor ieder(s) talent! NIEUWSBRIEF MEI Deze nieuwsbrief bevat de volgende onderwerpen: studiedagen tot einde schooljaar SAP (school atletiektoernooi parkstad) Schoolverlaters gaan naar Teuven! Nieuws vanuit de plusklas Deel

Nadere informatie

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is. De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar

Nadere informatie

CP9. In gesprek over de toekomst

CP9. In gesprek over de toekomst CP9 In gesprek over de toekomst Na het voortgezet onderwijs kiest uw kind welk vak hij wil gaan leren en welke opleiding hij wil gaan volgen. Hij maakt een beroepskeuze. Een decaan of studiebegeleider

Nadere informatie

BRANDINGNIEUWS Samen doelgericht de wereld ontdekken

BRANDINGNIEUWS Samen doelgericht de wereld ontdekken BRANDINGNIEUWS Samen doelgericht de wereld ontdekken Nieuwsbrief nr. 34 26 mei 2016 INHOUD: Actieve ouders gezocht. Wie helpt mee boeken plastificeren? Sportdag Sponsor gezocht Wenmiddag / ochtend Typecursus

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

zomer Vakantie zomer

zomer Vakantie zomer NieuwsBrief nr.3, 2011 Naar Binnen Beste lezer, Het is weer tijd voor de zomer. In het midden van Nederland is afgelopen week de zomervakantie begonnen. De kinderen hebben zes weken geen school. Zes weken

Nadere informatie

INFORMATIEVOORZIENING URENAFTREK DOOR ZELFSTANDIGEN VANUIT WW

INFORMATIEVOORZIENING URENAFTREK DOOR ZELFSTANDIGEN VANUIT WW INFORMATIEVOORZIENING URENAFTREK DOOR ZELFSTANDIGEN VANUIT WW INFORMATIEVOORZIENING URENAFTREK DOOR ZELFSTANDIGEN VANUIT WW - eindrapport - drs. L.F. Heuts drs. R.C. van Waveren Amsterdam, december 2009

Nadere informatie

MARKTONDERZOEKVERSLAG. Goldensports, juni 2016

MARKTONDERZOEKVERSLAG. Goldensports, juni 2016 MARKTONDERZOEKVERSLAG Goldensports, juni 2016 Marktonderzoek Golden sports juni 2016 Inleiding In juni 2016 hebben 63 deelnemers van GoldenSports de vragenlijst ingevuld (zie bijlage 1). De vragenlijsten

Nadere informatie

E-mail: dewissel@onzewijs.nl Homepage: www.dewissel.onzewijs.nl DE UITWISSELING. Schooljaar: 2015-2016 Nummer: 7 Uitgifte: 4-2-2016.

E-mail: dewissel@onzewijs.nl Homepage: www.dewissel.onzewijs.nl DE UITWISSELING. Schooljaar: 2015-2016 Nummer: 7 Uitgifte: 4-2-2016. Hoofdgebouw Flamingoweg 53 4386 DT VLISSINGEN Tel.: 0118-46 03 44 Nevenvestiging Kleiweg 15-17 4386 PA VLISSINGEN Tel.: 0118-47 87 92 E-mail: dewissel@onzewijs.nl Homepage: www.dewissel.onzewijs.nl DE

Nadere informatie

Verdeel de tijd goed over de dertien opdrachten. U moet voor de eerste 10 opdrachten ongeveer 20 minuten reserveren.

Verdeel de tijd goed over de dertien opdrachten. U moet voor de eerste 10 opdrachten ongeveer 20 minuten reserveren. Hoofdstuk 3 - Oefening 19 - Extra oefening Vooruitkijken U maakt dertien opdrachten waarbij u iets moet schrijven. Bij de opdracht staat precies wat u moet doen. Lees de opdracht goed door voordat u gaat

Nadere informatie

Evaluatie project webshop 2.0

Evaluatie project webshop 2.0 Evaluatie project webshop 2.0 Kim Krijt MM2A Kim Ik vind dat de productie erg goed is verlopen, wij hebben onderling geen problemen gehad. Ik vind dat er erg goed werk is geleverd. Als ik het vergelijk

Nadere informatie

INFORMATIE DECEMBER 2015 NUMMER 5

INFORMATIE DECEMBER 2015 NUMMER 5 INFORMATIE DECEMBER 2015 NUMMER 5 schooljaar 2015 2016 Geachte ouders, beste leerlingen, Dit is de laatste Van Hasseltschool nieuwsbrief van 2015. Het is ook de allerlaatste van mijn hand. Na ruim 40 jaar

Nadere informatie

HANDLEIDING. Lookalike

HANDLEIDING. Lookalike HANDLEIDING Lookalike Lucienne van Kampen, projectleider samenlevingsopbouw Buurtwandeling Initiatief van de buurt, de Baarsjes in Amsterdam, waarbij buurtbewoners laten zien welke plekken en eigen verhalen

Nadere informatie

Oudervragenlijst 2013-2014

Oudervragenlijst 2013-2014 Oudervragenlijst 2013-2014 ICBS De Trimaran Marsdiepstraat 278 1784 AW Den Helder Uitleg voor het beantwoorden van de vragenlijst 2013-2014 Eens in de vier jaar houden alle Sarkonscholen onder de ouders

Nadere informatie

Nieuwsbrief 26-06-2014

Nieuwsbrief 26-06-2014 Nieuwsbrief 26-06-2014 Beste ouders/verzorgers, Dit is de laatste schoolkrant van het schooljaar 2013-2014. Namens bestuur, team en directie van basisschool de Meent alvast een fijne vakantie gewenst!

Nadere informatie

Zorgboerderij Sterrenland 30-01-14

Zorgboerderij Sterrenland 30-01-14 Zorgboerderij Sterrenland 30-01-14 Inhoudsopgaven Inleiding...3 Bedrijfsgegevens...4 Afzetmarkt...5 De ligging...6 Het uiterlijk...7 De afdelingen...8 Regels... 9 Personeel...10 Vragen...11 Slot...12 Inleiding

Nadere informatie

Nieuwsbrief De Vreedzame School

Nieuwsbrief De Vreedzame School Nieuwsbrief De Vreedzame School Algemeen Onze school werkt met het programma van de Vreedzame School. Dit programma wil een bijdrage leveren aan een positief sociaal klimaat en de vorming van actieve en

Nadere informatie

Resultaten enquete Jongerenacademie 2011-2012

Resultaten enquete Jongerenacademie 2011-2012 Resultaten enquete Jongerenacademie 2011-2012 Aantal mentoren (aan wie enquete is toegezonden) : 54 Aantal mentoren deelgenomen aan enquete : 16 Bekend met Deelgenomen Suggesties Mogelijkheden Hoe zou

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

groep 8 de toetsen nieuwe school

groep 8 de toetsen nieuwe school De dijk Wij gingen met de hele klas naar de dijk. We gingen podiumkunsten doen en je mocht zelf kiezen of je ging zingen of dansen. Ik had dansen gekozen en dat was super leuk. Alleen de danslerares was

Nadere informatie

Informatieavonden Tijdens deze avond wordt u door de leerkrachten geïnformeerd over het lesprogramma en activiteiten voor het komende schooljaar.

Informatieavonden Tijdens deze avond wordt u door de leerkrachten geïnformeerd over het lesprogramma en activiteiten voor het komende schooljaar. Website : www.hietweide.nl e-mail : nieuwsbrief@hietweide.nl Agenda 14 september inloopspreekuur GGD/CJZ 14 september informatieavond groep 8 15 september informatieavond groep 1 t/m 7 21 september t/m

Nadere informatie

Publiciteit en werving OSA

Publiciteit en werving OSA Publiciteit en werving OSA Bereik de ouders persoonlijk Het is belangrijk om veel aandacht aan werving en publiciteit te besteden. In het bijzonder als u met open inschrijving werkt. Denkt u hierbij aan

Nadere informatie

Deze dag zijn er docenten aanwezig die later in de maand muzieklessen gaan geven.

Deze dag zijn er docenten aanwezig die later in de maand muzieklessen gaan geven. Nieuwsbrief 2 oktober 2015 Driejarigen groep Driesprong Even voor de zomervakantie heb ik u verteld over de ontwikkelingen rond een Driesprong op de Ceder. Een stap naar het integreren van onderwijs en

Nadere informatie

KBS De Schothorst. En het beste idee is... Z E L F S T A N D I G I N O N T W I K K E L I N G. In dit nummer:

KBS De Schothorst. En het beste idee is... Z E L F S T A N D I G I N O N T W I K K E L I N G. In dit nummer: Z E L F S T A N D I G I N O N T W I K K E L I N G KBS De Schothorst NB 6, 28-01-2015 Nieuwsbrief 2014-2015 NB 6, 28-01-2015 In dit nummer: Het beste idee 1 Carnaval 1 Schoolreis 2 Kinderen en hun sociale

Nadere informatie

Reflectieverslag mondeling presenteren

Reflectieverslag mondeling presenteren Reflectieverslag mondeling presenteren Naam: Registratienummer: 900723514080 Opleiding: BBN Groepsdocente: Marjan Wink Periode: 2 Jaar: 2008 Inleiding In dit reflectieverslag zal ik evalueren wat ik tijdens

Nadere informatie

Installatie Wijkacademie Opvoeden Oost. Amsterdam, 3 juli 2014

Installatie Wijkacademie Opvoeden Oost. Amsterdam, 3 juli 2014 Installatie Wijkacademie Opvoeden Oost Amsterdam, 3 juli 2014 1 Verslag installatie Wijkacademie Opvoeden Oost Amsterdam, 3 juli 2014 Inleiding Op 3 juli was het voor de kerngroepouders van de Wijkacademie

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

EUPENBULLETIN. 6 februari 2015 nr.11

EUPENBULLETIN. 6 februari 2015 nr.11 Wethouder van Eupenschool Odysseuslaan 6 5631 JM Eindhoven 040-2446044 EUPENBULLETIN 6 februari 2015 nr.11 Inhoudsopgave Afscheid... 1 Rapportgesprekken... 3 Carnaval... 3 Even voorstellen... 3 Wisseling

Nadere informatie

Huiselijk geweld tussen zussen

Huiselijk geweld tussen zussen Huiselijk geweld tussen zussen Motiverende gespreksvoering: Casus huiselijk geweld tussen zussen Door drs. Sergio van der Pluijm Een tijd terug had ik een jonge vrouw (18) van allochtone afkomst in begeleiding

Nadere informatie

Eindevaluatie. Riga. Begeleiders;Geert Daams en Remco Reijke

Eindevaluatie. Riga. Begeleiders;Geert Daams en Remco Reijke Eindevaluatie Riga 2011 Begeleiders;Geert Daams en Remco Reijke Inhoud Inleiding... 3 Wat voor cijfer geef je de Riga reis?... 4 Wat was je voornaamste reden om naar Riga te gaan?... 4 Hoe heb je de heenreis

Nadere informatie

College van Burgermeester en Wethouders Gemeente Heemstede ^ mi 2011 Afdeling Jeugd en Gezin Postbus 352 2100 AJ Heemstede

College van Burgermeester en Wethouders Gemeente Heemstede ^ mi 2011 Afdeling Jeugd en Gezin Postbus 352 2100 AJ Heemstede College van Burgermeester en Wethouders Gemeente Heemstede ^ mi 2011 Afdeling Jeugd en Gezin Postbus 352 2100 AJ Heemstede 23 juni 2011 Ons kenmerk: 2011-072 Betreft: subsidieaanvraag Geachte meneer /

Nadere informatie

> TAALWERKBLAD PARTICIPATIE

> TAALWERKBLAD PARTICIPATIE TAALWERKBLAD PARTICIPATIE aanpak coach cultuur deelnemen doel eigenschappen heden integreren kwaliteiten meedoen mentor nu plan samenleving toekomst vaardigheden verleden verwachtingen wensen DE WERKWOORDSTIJDEN

Nadere informatie

't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Tom & Senne 24-10-08 jaargang 3 nr. 7 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail.

't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Tom & Senne 24-10-08 jaargang 3 nr. 7 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail. 't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Tom & Senne 24-10-08 jaargang 3 nr. 7 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail.com Het aapje en de sleutels Er was eens een man en die had de sleutels

Nadere informatie

Enkele vragen aan Kristin Harmel

Enkele vragen aan Kristin Harmel Enkele vragen aan Kristin Harmel Waar gaat Zolang er sterren aan de hemel staan over? Zolang er sterren aan de hemel staan gaat over Hope McKenna- Smith, eigenaresse van een bakkerij in Cape Cod. Ze komt

Nadere informatie

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders

Nadere informatie

Beleidsplan Leerlingenraad o.b.s. de Schuthoek 2012-2013

Beleidsplan Leerlingenraad o.b.s. de Schuthoek 2012-2013 Document leerlingenraad Beleidsplan Leerlingenraad o.b.s. de Schuthoek 2012-2013 Inhoud: 1. wat verstaan we onder een leerlingenraad? 2. opzet en organisatie van een leerlingenraad a. samenstelling van

Nadere informatie

Peppelinfo december 2014, nummer 4

Peppelinfo december 2014, nummer 4 Peppelinfo december 2014, nummer 4 Beste ouders, Inmiddels ben ik al weer drie weken op de Peppel en begin ik me al aardig thuis te voelen. Ik heb al veel ouders ontmoet en al een aantal prettige gesprekken

Nadere informatie

Internetpanel over de lokale media

Internetpanel over de lokale media Internetpanel over de lokale media In opdracht van: Afdeling Communicatie Rapportage door: Team Beleidsonderzoek & Informatiemanagement Gemeente Purmerend J. van Poorten november 2008 Verkrijgbaar bij:

Nadere informatie

Vrienden kun je leren

Vrienden kun je leren Vrienden kun je leren Hallo! Wij zijn Reinder en Berber, en wij hebben de afgelopen maanden hard gewerkt om dit boekje te maken, speciaal voor jongeren met het syndroom van Asperger. Hieronder vind je

Nadere informatie

Verslag stage ID-dance

Verslag stage ID-dance Verslag stage ID-dance 1 Gabriëlle van Tussenbroek, 4D Inhoud Motivatie (pagina 3) Algemene gegevens (pagina 4) Gesprek werkplanning (pagina 5) Verloop stageperiode (pagina 6) Afsluitende beschouwing en

Nadere informatie

Samenwerken èn netwerken

Samenwerken èn netwerken Samenwerken èn netwerken Stappenplan voor versterken van zelforganisaties Auteurs Saskia van Grinsven en Jamila Achahchah Fotografie: Guillermo Dazelle MOVISIE Juni 2012 Inleiding Voor je ligt een stappenplan

Nadere informatie

Evaluatie Pilot Klasse-ergo basisschool De Bolster Amersfoort Ergotherapie Kinderen Amersfoort

Evaluatie Pilot Klasse-ergo basisschool De Bolster Amersfoort Ergotherapie Kinderen Amersfoort Evaluatie Pilot Klasse-ergo basisschool De Bolster Amersfoort Ergotherapie Kinderen Amersfoort Groep: 2 Leerkracht : Arianne van der Laan IB-er: Ria Ruyne Ergotherapeuten: Eelke van Haeften en Viviane

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Klee. en Cobra. Opnieuw beginnen

Klee. en Cobra. Opnieuw beginnen Klee Lesmateriaal groep 5 en 6 deel 1: klassikale les op school bij de tentoonstelling Klee en Cobra Het begint als kind 28.01-22.04 2012 en Cobra Opnieuw beginnen Dit is Paul Klee En dit ook. En dit is

Nadere informatie

CHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL

CHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL CHATTEN verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL Stotteren Kom op, Roy. Het is allang tijd. De leraar informatica legt een hand op Roys schouder. Maar Roy kijkt niet op of om. Hij zit achter de fijnste computer

Nadere informatie

Meet2learn - regulier ontmoet speciaal onderwijs

Meet2learn - regulier ontmoet speciaal onderwijs VOORWOORD Sinds de start van schooljaar 2012-2013 hebben we met veel plezier gewerkt aan een bijzondere samenwerking tussen de Mytylschool Roosendaal en De Kroevendonk. Een samenwerking tussen regulier

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

Thema In en om het huis.

Thema In en om het huis. http://www.edusom.nl Thema In en om het huis. Les 22. Een huis zoeken Wat leert u in deze les? Praten over uw huis Informatie over het vinden van een nieuwe woning Praten over wat afgelopen is Veel succes!

Nadere informatie

Borstkanker ''Angst voor het onbekende''

Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Ellen Wagter-Streep Schrijver: Ellen Wagter-Streep ISBN: 9789402129663 Ellen Wagter-Streep Inhoud Inhoud... 05 Voorwoord...

Nadere informatie

Senioren ontmoeten elkaar. Verslag van 2 oktober 2010

Senioren ontmoeten elkaar. Verslag van 2 oktober 2010 Senioren ontmoeten elkaar Verslag van 2 oktober 2010 Meer overeenkomsten dan verschillen Dit is, in het kort, de conclusie van de lunchbijeenkomst Senioren ontmoeten elkaar 1 op 2 oktober 2010. De lunchbijeenkomst

Nadere informatie

De tijd die ik nooit meer

De tijd die ik nooit meer De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.

Nadere informatie

Nieuwsbrief 18-12-2014

Nieuwsbrief 18-12-2014 Basisschool de Regenboog 18-12-2014 Nr 3 Belangrijke data Al weer bijna kerstfeest en een nieuw jaar. Een tijd om terug te kijken en te denken aan nieuwe kansen en mogelijkheden. Voor onze school zien

Nadere informatie

Vertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan.

Vertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan. LESBRIEF Binnenkort gaan jullie met jullie groep naar de voorstelling Biggels en Tuiten Hieronder een aantal tips over hoe je de groep goed kan voorbereiden op de voorstelling. VOOR DE VOORSTELLING Vertel

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF Roggeveenstraat 14 9 oktober 2015 1013 PV Amsterdam www.bredeschooldezeeheld.nl

NIEUWSBRIEF Roggeveenstraat 14 9 oktober 2015 1013 PV Amsterdam www.bredeschooldezeeheld.nl AGENDA Oktober 14-10 Workshop techniek groep 3 16-10 Studiemiddag, de kinderen zijn vanaf 11.45 uur vrij 19-10 Herfstvakantie t/m 23-10 26-10 Deze week zijn de 10 minutengesprekken 26-10 Bezoek Veemtheater

Nadere informatie