Transformeren met beleid

Transcriptie

1 Transfrmeren met beleid Maatschappelijke resultaten, kwaliteitsindicatren en mbuwscenari s transitie jeugdzrg Tm van Yperen Kees Bakker Erik Jan de Wilde Nederlands Jeugdinstituut 20 maart 2013

2 2013 Nederlands Jeugdinstituut Niets uit deze uitgave mag wrden vermenigvuldigd en/f penbaar gemaakt dr middel van druk, ftkpie, micrfilm f p enige andere wijze znder vrafgaande schriftelijke testemming. Auteurs Tm van Yperen Kees bakker Erik Jan de Wilde Deze tekst is te dwnladen van Nederlands Jeugdinstituut Catharijnesingel 47 Pstbus DE Utrecht inf@nji.nl

3 Inhud Samenvatting Inleiding Resultaatgericht integraal jeugdbeleid Rl burgers en vrzieningen vr geznd en veilig pgreien Zicht p de kwaliteit van vrzieningen Transfrmatie van in te zetten vrzieningen Selectie van uitverders: prijs en kwaliteit Ombuwscenari s Transfrmeren met beleid 1

4 Samenvatting De bedeling is dat het integrale jeugdbeleid van de gemeente bijdraagt aan de realisering van de missie dat alle jeugdigen geznd en veilig pgreien. We zien dan k dat gemeenten in relatie met deze missie beleidsvisies ntwikkelen en daar met veldpartijen invulling aan prberen te geven. Deze ntitie laat zien he die missie met cncreet jeugdbeleid handen en veten krijgt. De invulling van dat beleid begint met een verzicht van de staat van de jeugd, geved met cijfers uit jeugdmnitrs. Het beeld dat hieruit rijst, geeft materiaal m de ndige ambities te frmuleren. Als bijvrbeeld blijkt dat het aantal ndertezichtstellingen in de gemeente pmerkelijk hg is, kan de ambitie zijn m dat in vier jaren met 25 prcent terug te dringen. Om de ambities te realiseren, spelen de burgers en de jeugdvrzieningen een belangrijke rl. Hun inzet met er uiteindelijk te leiden dat het integrale jeugdbeleid tt maatschappelijke resultaten leidt. Om te weten f de in te schakelen en ingeschakelde vrzieningen een gede bijdrage leveren aan de realisatie van het jeugdbeleid, vlstaat het niet m uitsluitend naar de uiteindelijke maatschappelijke resultaten te kijken. De relatie tussen die resultaten en de diensten van elke vrziening zijn daarvr te diffuus. Daarm kijkt men k meer direct naar de kwaliteit van de dr hen geleverde diensten, dr vragen te stellen ver nder meer de kwaliteit van de prgramma s en de werkers, het bereik van de vrzieningen bij verschillende bevlkingsgrepen en de resultaten p de krte termijn (zals de tevredenheid van de gebruikers, de uitval, de tename van vaardigheden en/f de afname van prblemen). De bedeling van de transitie is niet alleen m de bestaande vrzieningen nder één regie te brengen, maar k m het aanbd te transfrmeren. Welke diensten en vrzieningen er in het kader van het vernieuwende jeugdbeleid wrden ingezet, en he hun verhuding ten pzichte van elkaar zal meten zijn, vraagt m een herntwerp van het stelsel. Dat herntwerp bevat een cntinuüm van vrzieningen die leiden tt een inzet van de pedaggische civil sciety tt aan het inschakelen van speciale schlen f vrzieningen vr uithuisplaatsing van jeugdigen. Ambitieus jeugdbeleid is gericht p versterking van álle nderdelen van het stelsel. Die versterking kmt niet vanzelf tt stand, maar verlpt via activering van partijen en inkp (subsidiëring, aanbesteding) van diensten van aanbieders. Bij die inkp speelt de vraag he naast prijs - p kwaliteit is te selecteren, zdat de kans p het realiseren van de maatschappelijke resultaten z grt mgelijk wrdt. Infrmatie ver de kwaliteit van diensten, in beeld te brengen met nder meer prestatie-indicatren, is dus van grt belang. De transfrmatie heeft k budgettaire cnsequenties. De mbuw van het stelsel gaat gepaard met grte veranderingen in de mate waarin het bestaande aanbd wrdt ingezet. Simpele, fictieve rekensmmen - niet gehinderd dr verdere inhudelijke nderbuwing - laten al snel zien dat het hier gaat m een enrme peratie die een grte inspanning vergt van alle betrkkenen. De bdschap die uit deze rekensmmen spreekt is helder: de transfrmatie zal met beleid meten wrden uitgeverd. Dat beleid bestaat uit een heldere visie p de maatschappelijke resultaten die centraal staan, het scala aan diensten die in dat kader in te zetten zijn en de stapsgewijze mbuw van die diensten. Die mbuw gebeurt niet van vandaag p mrgen. Transfrmeren met beleid 2

5 1. Inleiding Het tweede kabinet Rutte zet het beleid vrt dat in vrgaande jaren is ingezet: de gemeenten wrden in 2015 bestuurlijk en financieel verantwrdelijk vr alle vrmen van jeugdzrg. 1 In dat kader spreekt men van een transitie van het stelsel: de verantwrdelijkheden die nu ng rusten bij ministeries, prvincies, zrgverzekeraars etc. gaan ver naar de gemeenten. Die verheveling gaat gepaard met een frse krimp van de uitgaven. Tegelijk zal er een inhudelijke verandering plaatsvinden. De afgelpen decennia is het gebruik van jeugdzrg in ns land sterk gestegen. Het idee is dat de greiende vraag naar intensievere jeugdzrg is terug te dringen dr meer te vragen van de inzet van burgers, meer uit te gaan van de eigen kracht van jeugdigen gezinnen en hun sciale netwerken, en een sterkere inzet p preventie en eerstelijnszrg. Dit vraagt m een transfrmatie van het stelsel: een mbuw van het denken en het den en van een andere inzet van vrzieningen. De transitie en transfrmatie zijn ingrijpend van aard. De bedeling is dat het een en ander in 2015 zijn beslag krijgt. Dat is ver ruwweg twee jaren. Daarnaast gaat het prces met een frse budgettaire krting gepaard. Schattingen ver de mvang van die krting p het niveau van de individuele gemeente lpen uiteen van 10 tt 20 prcent. De transitie en transfrmatie vragen m een gedegen jeugdbeleid. Het gaat hier immers m een prces waarin niet alleen idealen in het spel zijn. Het gaat k m jeugdigen die cncreet p passende hulp zijn aangewezen en deze hulp meten krijgen, m prfessinals die in het licht daarvan een gede rl meten vervullen en m instellingen die in de veranderingen mee meten gaan. En het gaat m budgetten en instellingen en hulpverleners die daarvan afhankelijk zijn. In het zgeheten Sprbekje is stap vr stap aangegeven langs welke weg gemeenten te kunnen werken naar de transitie in Dat stappenplan geeft p een nuttige manier aan wat er peratineel ndig is. In discussies in het veld is gebleken dat er k ng veel behefte is aan verzicht van de pgave waar het hier m gaat. Del van deze ntitie is dat verzicht te bieden met een schets van de hfdingrediënten van een gemeentelijk jeugdbeleid waarmee de transitie en transfrmatie delgericht en stapsgewijs is in te richten. Het accent ligt daarbij p het cncretiseren van de algemeen gedeelde missie dat het nieuwe stelsel met leiden tt een geznd en veilig pgreien van jeugdigen. Het vertaalt deze cncretisering naar de vraag welke vrzieningen er in dat kader ndig zijn en aan welke kwaliteit die vrzieningen meten vlden. De pbuw van het nieuwe stelsel vraagt vaak k m een mbuw van het bestaande aanbd. Aan de hand van een fictief vrbeeld wrdt duidelijk wat een dergelijke mbuw betekent in de mbuiging van financiering van vrzieningen. De ntitie is bedeld vr beleidsmakers en managers in de jeugdzrg en het gemeentelijk jeugdbeleid. 1 Bruggen slaan. Regeerakkrd VVD-PvdA, 29 ktber Ddkrte, P.P. & Hermanns, V. (2012). Sprbekje transitie jeugdzrg. Amersfrt: BMC Transfrmeren met beleid 3

6 2. Resultaatgericht integraal jeugdbeleid In de Beleidsbrief Geen kind buitenspel 3 van het kabinet in 2011 is gesteld dat alle inspanningen van uders, prfessinele pveders en de verheid erp zijn gericht dat nze kinderen: a. geznd en veilig pgreien: elk kind heeft het recht m in een veilige mgeving p te greien; b. hun talenten ntwikkelen en; c. naar vermgen meeden: kinderen buwen al spelend, lerend en werkend een sciaal netwerk p en leggen daarmee een basis vr een zelfstandig leven. Krtweg wrdt dit k wel samengevat in de algemene missie: jeugdigen greien geznd en veilig p. De genemde Beleidsbrief verwrdt niet alleen de mening van de tenmalige regering, maar geeft een breed gedragen idee weer van waar de verzrging en pveding van kinderen te met leiden. De bedeling is dat het integrale jeugdbeleid van de gemeente bijdraagt aan de realisering van de genemde missie. We zien dan k dat gemeenten in relatie met de bvengenemde, glbale missie beleidsvisies ntwikkelen en daar met veldpartijen handen en veten aan prberen te geven. In het kader van dergelijk beleid is het gebruikelijk dat ze cncrete thema s benemen waarp zij de staat van de jeugd mnitren en wanneer verbeteringen ndig zijn beleidsacties entameren die tt verbetering meten leiden. Figuur 1 biedt een vrbeeld, ntleend aan de jeugdmnitr die de prvincie Zeeland en Scp hebben ntwikkeld. Enkele Zeeuwse gemeenten passen de mnitr te m de ntwikkeling van hun jeugdigen te vlgen en te vergelijken met het prvinciale beeld. Z laat de mnitr van Vlissingen zien dat een kwart geen lid is van een vereniging (vergelijkbaar met het algemene Zeeuwse beeld); veertig prcent van de Vlissingse derdeklassers van het vrtgezet nderwijs te weinig beweegt (ruim tien prcentpunten meer dan het Zeeuwse gemiddelde); een p elke veertien kinderen gepest wrdt (hetzelfde als algemeen in Zeeland). 4 Wat vrts ver de hele prvincie zrgen baart is dat het aantal jeugdigen dat een ndertezichtstelling heeft tt 2005 vrij cnstant rnd de 550 schmmelt, maar daarna frs teneemt, tt 769 in Het aantal gezinnen dat vanwege een zeer nveilige pvedsituatie gedwngen hulp ntvangt is dus met bijna vijftig prcent gegreid. 5 Dit zijn dan k gegevens waar de gemeenten en de prvincie, in samenwerking met nder meer de zrgverzekeraars, beleid p maken, zdat in de tekmst een grter aantal jeugdigen geznd en veilig pgreit. Figuur 1 geeft in vgelvlucht aan wat de Zeeuwse ambities daarbij zijn in termen van het maatschappelijk resultaat. Wij denken dat die ambities in veel andere prvincies en gemeenten hetzelfde zullen zijn, maar elke gemeente zal hierin eigen accenten in (willen en meten) leggen. De figuur tnt k indicatren waarmee in jeugdmnitrs in beeld te brengen is f de ambities wrden gerealiseerd. Die indicatren zijn als illustratie afgeleid van het Zeeuwse mdel en dr ns verder bewerkt. 3 Ministerie van VWS en ministerie van V&J (2011). Beleidsbrief stelselwijziging jeugd Geen kind buitenspel. Brief aan de Tweede Kamer, kenmerk DJ/PS Den Haag, 8 nvember Zie k: Veldhuijzen van Zanten-Hyllner, M.L.L.E. & Teeven, F. (2012). Vrtgangsbrief stelselwijziging jeugd Geen kind buiten spel, april 2012, Kenmerk DJ/PS Den Haag: Ministerie van Vlksgezndheid, Welzijn en Sprt en Ministerie van Veiligheid en Justitie. 4 Luwerse, K & Overbeeke-van Sluijs, J. van (2012). Jeugdmnitr Zeeland. Klas 3 vrtgezet nderwijs Rapprt Vlissingen. Middelburg: Scp, Zeeuws instituut vr sciale en culturele ntwikkeling. 5 Brn: Overbeeke-van Sluijs, j. van, Schra, M., Smit, A. & Sprundel, E. van (2011). Integraal jeugdbeleid Resultaten en indicatren. Middelburg: Scp. Transfrmeren met beleid 4

7 Figuur 1. Thema s waarp het integraal jeugdbeleid in Zeeland succes wil beken 6 Thema 1. Jeugd det mee 2. Schl en werk 3. Zinvlle vrije tijd 4. Prettige leefmgeving 5. Openbaar verver 6. Geznd en veilig pgreien: Verbeteren en herstellen Maatschappelijk resultaat (bijv. Over 4 jaren willen we dat ) 7 X kinderen en jngeren zijn actief betrkken bij ntwikkelingen in de gemeente X vierjarigen zijn klaar vr schl X kinderen (5-12 jaar) gaan met succes naar schl X jngeren (12-23 jaar) behalen kwalificatie vr werk f vervlgnderwijs X jngeren vinden een baan die aansluit bij hun capaciteiten X kinderen (0-12 jaar) ntplien talenten in hun vrije tijd in (n)gerganiseerd verband X jngeren (12-23 jaar) ntplien talenten in hun vrije tijd in (n)gerganiseerd verband X kinderen en jngeren in de gemeente zijn veilig X kinderen (0-12 jaar) wnen in een fysieke mgeving waarin zij zich kunnen ntwikkelen X jngeren (12-23 jaar) wnen in een fysieke mgeving waarin zij zich kunnen ntwikkelen Het OV stelt jngeren in staat te participeren (schl, werk, uitgaan) X kinderen en jngeren zijn mentaal en fysiek geznd X jngeren (12-23 jaar) hebben een geznde leefstijl X kinderen en jngeren greien p in harmnieuze gezinnen Vrbeelden indicatren ( waaraan kunnen we zien dat het ged gaat? ) 8 deelnamegraad vrijwilligerswerk vr verenigingen, instellingen f maatschappelijke rganisaties lidmaatschap plitieke partij jeugdigen dat stemt bij verkiezingen mate participatie via vrmen van jngereninspraak Aantal vierjarigen dat bij entree klaar is vr basisschl Aantal jeugdigen dat met plezier naar schl gaat Verdeling naar type vervlgnderwijs Deelname aan nderwijs en/f werk (spijbelen, verzuim en aantal thuiszitters ) Aantal jeugdigen dat nderwijs verlaat met startkwalificatie. Jngeren zien carièremgelijkheden Werkzame jeugdigen / jeugdwerklsheid Aantal Wajngers Aantal jeugdigen dat geneg kan buitenspelen Lidmaatschap sprtvereniging f sprtclub Lidmaatschap van een vereniging, club en/f buitenschlse pleiding (bijv. muziekschl) Invulling vrijetijdsbesteding, niet in lidmaatschap van Vrkmen gepest wrden Jeugdige verkeersslachtffers Jeugdige slachtffers van criminaliteit en/f discriminatie Veiligheidsbeleving mgeving (gemeente, buurt), schl en thuis Tevredenheid uders en jeugdigen ver (speel)mgeving Aanwezigheid ntmetingsplaats jngeren Jngeren wachten p zelfstandige wning Gebruik OV dr schlieren Gebruik OV dr jngvlwassenen Berdeling van het OV dr jngeren (Zie k thema 3 en 4) Ervaren gezndheid Jeugdigen met vergewicht Jeugdigen in regulier nderwijs (f andersm: in speciale nderwijsvrziening) Psychische/psychsciale gezndheid Rken, alchl-, druggebruik jngeren Vlden aan nrm geznd bewegen Jeugdigen in cntact met plitie Meldingen kindermishandeling Jeugdigen in Jeugdbescherming en/f jeugdreclassering Jeugdigen in vrijwillige jeugdzrg Kinderen in echtscheidingssituatie 6 Mede gebaseerd p: Overbeeke-van Sluijs, j. van, Schra, M., Smit, A. & Sprundel, E. van (2011). Integraal jeugdbeleid Resultaten en indicatren. Middelburg: Scp. 7 Vr de verklaring van X zie hfdtekst. 8 De lijst is uit te breiden en per punt nader te peratinaliseren in Aantal jeugdigen dat / met, Percentage etc. Vet+cursief zijn bijv. items die te verwegen zijn vr een minimale dataset benchmarkinfrmatie met het g p specifiek de utcme van de transfrmatie jeugdzrg. Transfrmeren met beleid 5

8 De figuur tnt in een verschillende cellen de aanduiding X m aantallen jeugdigen aan te duiden. In Zeeland is bij X steevast ingevuld: Alle (bijv. Alle vierjarigen zijn klaar vr schl ). Dat zien wij als een maatschappelijke ambitie vr de langere termijn. Hier hebben we dat tegespitst p de vraag welk percentage men p X zu willen afspreken, dat binnen de beleidstermijn van vier jaren zu meten wrden gerealiseerd. Vlissingen zu de ambities bijvrbeeld in peratinele delstellingen kunnen vertalen, bijvrbeeld: dat het percentage jeugdigen dat lid is van een vereniging met 10% stijgt; dat het percentage Vlissingse derdeklassers van het vrtgezet nderwijs dat lid is van een sprtvereniging eveneens 10% stijgt; dat het percentage kinderen dat gepest wrdt met 50% naar beneden wrdt gebracht; dat de grei van de vraag naar vrijwillige jeugdzrg is tt 0% gereduceerd; dat de het aantal jeugdigen met een maatregel jeugdbescherming daalt met 20%. 3. Rl burgers en vrzieningen vr geznd en veilig pgreien Om de ambities die verwrd zijn in het jeugdbeleid te realiseren, spelen de burgers en de jeugdvrzieningen een belangrijke rl. Zij meten via hun inzet erte bijdragen dat die ambities wrden gerealiseerd. Dat gebeurt vr een deel via het versterken van de (pedaggische) civil sciety: burgerinitiatieven die bijdragen tt het geznd en veilig pgreien en pveden van jeugdigen. Die versterking gebeurt nder meer dr het activeren van vrijwilligers m vrlichting te geven, dr gezinnen die prblemen hebben infrmele leun en steun cntacten te geven en dr buurten te laten bepalen he ze de penbare ruimte willen inrichten m jeugdigen meer speelruimte te geven (zie.a. De gemeente beschikt daarnaast ver een grt aantal vrzieningen die daarbij ndersteunend zijn. Grfweg zijn de vrzieningen in drie grepen in te delen. 9 Algemene jeugdvrzieningen. Ouders zijn primair verantwrdelijk vr de verzrging en pveding van hun kinderen. Nederland heeft zich met het Internatinaal Verdrag vr de Rechten van het Kind (IVRK) verplicht er zrg vr te dragen dat uders in die taken wrden ndersteund. Die ndersteuning is gericht p geznd gedrag van jeugdigen, veilig pgreien, talentntwikkeling, participatie en actief burgerschap. De ndersteuning krijgt vrm in uiteenlpende vrzieningen, zals de kraamzrg, schlen, kinderpvang, inclusief buitenschlse pvang, jeugdwelzijnswerk, peuterspeelzaalwerk, tiener- en jngerenwerk, jeugdvrzieningen vr ntspanning, sprt, kunst en cultuur et cetera. Het CJG / de wijkteams Jeugd en Gezin ( de eerstelijn ). Het CJG / de wijkteams jeugd en gezin zijn te kenmerken als een verzameling van diensten die erp gericht zijn het jeugdbeleid en de algemene vrzieningen te ndersteunen bij het geznd en veilig pgreien van jeugdigen, preventieprgramma s uit te veren m risicfactren in de algemene bevlking te verkleinen en meer specifieke risic s en prblemen te verkleinen met gerichte preventie f laagdrempelige en krtdurende ndersteuning. 9 Vr een uitgebreidere bespreking en verdere brnnen zie Yperen, T.A. van & Wudenberg, A. van (2011). Werk in uitvering. Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut. Transfrmeren met beleid 6

9 Het gaat daarbij niet ndzakelijk m nieuwe fysieke instellingen; het kan k een samenwerkingsverband zijn tussen instellingen inhuden. In de praktijk kmt dit neer p de verzameling van taken en diensten van.a. cnsultatiebureaus, (schl)maatschappelijk werk, huisartsen, eerstelijns-ggz, vrzieningen die via telefn en/f internet infrmatie bieden, krtdurende e-hulp etc. In een aparte ntitie is p de invulling van dit cncept nader ingegaan. 10 Intensievere vrzieningen. Belangrijkste del is de ndersteuning van het pgreien en het pveden verder te versterken, als deze ntereikend blijkt te zijn vanwege prblemen die vragen m zeer intensieve hulp als het gaat m een zeer ngunstige pvedingsmgeving. Hier gaat het m specifieke en k vaak meer ingrijpende én duurdere hulpvrmen. Deze hulp is aanvullend p de activiteiten van algemene vrzieningen en de eerste lijn. Meer specifiek gaat het erm de prblemen aan te pakken, draaglijk te maken f te cmpenseren. Z hpt men een gewn leven van de jeugdigen en de pveders eventueel met verdere steun van de eerste lijn mgelijk te maken. De hulpvrmen die hier aan de rde zijn, betreffen nder meer de gespecialiseerde vrmen van gezndheidszrg, intensieve vrmen van ambulante jeugdhulp (bijvrbeeld hulp vr kinderen met ernstige psychiatrische prblemen f verslaving), vrmen van pleegzrg; vrmen van verblijf en hulp in deeltijd f 24-uurs zrg, vrmen van jeugdbescherming en jeugdreclassering. De uitvering van de zrg gebeurt zveel mgelijk in de eigen mgeving van de jeugdige en in samenwerking met de eerste lijn en de algemene jeugdvrzieningen. Die uitvering kan vrm krijgen via directe hulpverlening, maar k dr specialistische ndersteuning van werkers in de algemene jeugdvrzieningen en de eerste lijn. Al deze vrzieningen leveren als het ged is hun bijdrage aan de realisatie van het jeugdbeleid. Anders gezegd, dr hun inzet dragen ze elk vanuit hun eigen functie bij aan de maatschappelijke missie m jeugdigen geznd en veilig p te laten greien. Het jeugdbeleid is ervr m dat gericht en gecördineerd te den. 4. Zicht p de kwaliteit van vrzieningen He weten we nu f de vrzieningen ged bijdragen aan de realisatie van de missie en de in dat verband gefrmuleerde ambities en delstellingen van het jeugdbeleid? Gebruikelijk is m de kwaliteit van de vrzieningen p verschillende manieren te sturen en te vlgen. Eisen aan diensten. Smmige uitvering van diensten zijn vrbehuden aan bepaalde berepsbeefenaren. Bijvrbeeld, vaccinaties zijn alleen uit te veren dr medisch gekwalificeerde persnen. Een belangrijke ntwikkeling is vrts dat preventieprgramma s, hulp- en ndersteuningsvrmen in tenemende mate gekeurmerkt wrden. 11 Eisen aan de vrzieningen. Rechtspersnen die diensten aanbieden meten aan kwaliteitseisen vlden. Bijvrbeeld, schlen mgen alleen nderwijs verzrgen als ze vlden aan wettelijke kwaliteitseisen. Dat geldt k vr rganisaties en vrijgevestigde prfessinals die hulp bieden aan jeugdigen en pveders. Smmige vrzieningen staan 10 Yperen, T.A. van & Berg, G. van den (2012). Het CJG: definitie en prestaties. Prject Uitwerking basisset prestatie-indicatren jeugd. Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut. 11 Vr het keurmerken van diensten en prgramma s vr gezndheidsbevrdering, preventie en hulpverlening is sinds een aantal jaren de nafhankelijke Erkenningscmmissie interventies actief, ndersteund dr het RIVM, NJi en het NJC (zie Transfrmeren met beleid 7

10 hiervr nder tezicht van bestaande inspecties, zals kinderpvangrganisaties, gezndheidszrgvrzieningen en nderwijs. Eisen aan prfessinals. Ok aan de werkers die de diensten uitveren zijn eisen te stellen. Leerkrachten mgen alleen maar les geven als ze daarvr kwalificaties hebben en een verklaring mtrent gedrag (VOG) kunnen verleggen. Ok aan uitverders van hulp en ndersteuning aan jeugdigen zijn dergelijke eisen te stellen. Dat kan plaatsvinden vanuit berepsverenigingen, dr tuchtrecht, f aan de hand van dr vrzieningen zelf bepaalde criteria. Mnitring van resultaten. Eisen aan prgramma s, vrzieningen en prfessinals zeggen iets ver de inzet van de vrzieningen. Vldet die inzet aan de eisen, dan verhgt dat de kans p gede resultaten. Die gede resultaten zijn daarmee ng niet znder meer gegarandeerd. Van belang is dan k die resultaten zelf met prestatie-indicatren te meten. Daarbij gaat de aandacht uit naar nder meer de tevredenheid van gebruikers van diensten, de mate waarin gebruikers al dan niet afhaken, de mate waarin gesignaleerde prblemen van jeugdigen en pveders dr gebden ndersteuning afnemen en de mate waarin het inrepen van aanvullende intensieve hulp ndig is. De jeugdgezndheidszrg en de jeugdhulp kennen dan k een grt aantal kwaliteitskaders en kwaliteitseisen die p verschillende terreinen zijn gefrmuleerd. Figuur 2 brengt in beeld he de samenhang tussen de ambities van het integrale jeugdbeleid en het mnitren van de kwaliteit van diensten aan de hand van prestatie-indicatren eruit ziet. Figuur 2. Zicht p kwaliteit inzet vrzieningen Transfrmeren met beleid 8

11 De figuur laat zien dat het uiteindelijk gaat m het realiseren van het integrale jeugdbeleid en de daaraan verbnden ambities en delen. In dat kader hanteert een gemeente - samen met het nderwijs - als het ged is een mnitr die peridiek in beeld brengt wat bijvrbeeld de participatiegraad van jeugdigen aan het verenigingsleven is, he vaak prblemen bij jeugdigen en pveders vrkmen (prevalentie van bijvrbeeld ntwikkelingsachterstanden, pesten, prblemen met pveden, gedrags- en emtinele prblemen, schlprblemen) en wat het zrggebruik is. Om te weten f de in te schakelen en ingeschakelde vrzieningen een gede bijdrage leveren aan de realisatie van het jeugdbeleid, vlstaat het niet m uitsluitend naar de uiteindelijke maatschappelijke resultaten te kijken. De relatie tussen die resultaten en de diensten van elke vrziening zijn daarvr te diffuus. Daarm kijkt men k meer direct naar de kwaliteit van de dr hen geleverde diensten. Vier aspecten kmen daarbij minstens aan bd: de input: hebben de vrzieningen bijvrbeeld gekeurmerkte diensten, hebben ze hun rganisatie p rde, werken ze met erkende interventies en gekwalificeerde prfessinals die zich aan richtlijnen huden en aan tuchtrecht nderhevig zijn? de thrughput (het prces): verlpt de inzet van de diensten snel, efficiënt, met betrkkenheid van de juiste persnen, wat is de capaciteit en is deze vldende vr de instrm? de utput: wrden bijvrbeeld de delgrepen bereikt die bereikt meten wrden, heveel jeugdigen en pveders maken er gebruik van de diensten van het CJG / het wijkteam? de utcme: zijn de gebruikers van de diensten tevreden, is er veel uitval, leidt gebden hulp tt plssing f hanteerbaar maken van de prblemen? 5. Transfrmatie van in te zetten vrzieningen De bedeling van de transitie is niet alleen m de bestaande vrzieningen nder één regie te brengen. De bedeling is te vernieuwen. Welke diensten en vrzieningen er in het kader van het vernieuwende jeugdbeleid wrden ingezet, en he hun verhuding ten pzichte van elkaar zal meten zijn, vraagt m een herntwerp van het stelsel (het grene blk in figuur 2). Figuur 3 p de vlgende pagina deels ntleend aan een mdel dat in ntwikkeling is in de regi Rtterdam - laat zien he dat herntwerp eruit kan zien. Het nieuwe stelsel bestaat uit een cntinuüm van vrzieningen. Ten eerste dicht men de samenleving een belangrijke rl te. Onder het mtt van de pedaggische civil sciety is het idee dat burgers meer nderling betrkken zijn m het pgreien en pveden van jeugdigen te ndersteunen. Vervlgens zijn er algemene jeugdvrzieningen zals de schl, de kinderpvang, de sprtverenigingen etc. die de pveders tt steun zijn en k een deel van de pveding tt taak hebben. Vr jeugdigen, pveders en prfessinals die vragen f prblemen hebben, is er in het nieuwe stelsel een sterke eerstelijn met huisartsen, schlmaatschappelijk werkers, cnsultatiebureaus - al dan niet gebundeld in wijkteams en CJG s en Zrg- en adviesteams (ZAT s) p schlen. Als deze eerste lijn nvldende selaas biedt, kan deze speciale zrg naar jeugdigen brengen. Die zrg vindt zveel mgelijk in de eigen mgeving van de jeugdige en het gezin plaats, is includerend. Vr uitznderingsgevallen is er speciale zrg waar de jeugdige naar te wrdt gebracht (speciale schlen, tehuizen etc). Transfrmeren met beleid 9

12 Figuur 3. Herntwerp van het stelsel 12 Vr de gede rde is het van belang bij dit figuur een paar kanttekeningen te maken. Ten eerste zu het plaatje kunnen suggereren dat jeugdigen en pveders al naar gelang hun vragen f prblemen van het ene hkje wrden drgeschven naar het andere. Dat is echter niet de gedachte achter deze figuur. Het gaat erm duidelijk te maken dat de zrg vr jeugd zich kan afspelen p een cntinuüm van vrzieningen die bij een jeugdige f een gezin zijn in te zetten. Daarbij gaat het niet m drschuiven van jeugdigen en gezinnen, maar m het inrepen f erbij te halen van verschillende srten diensten. Het plaatje maakt helder dat m dit inrepen f erbijhalen mgelijk te maken de gemeente in het nieuwe stelsel er wel vr met zrgen dat die vrzieningen en diensten ver het hele cntinuüm beschikbaar en begrt zijn, en p kwaliteit gestuurd wrden. Ten tweede gaat achter nderdelen van de figuur een verdere invulling schuil. Z is de werkwijze van de wijkteams en de generalisten en de daarachterliggende speciale vrzieningen verder te schetsen aan de hand van de benadering van 1-gezin-1-plan. 13 Ok is een verdere uitwerking te maken naar situaties waarin vrzieningen in actie meten kmen in het kader van drang f dwang. Er ntstaan dan zijtakken f parallellen waarin plitie, de rechterlijke macht en de uitvering van maatregelen 12 Deels ntleend aan: Wekken, P. van der (2012). Samenwerkende gemeenten regi Rtterdam. Werkgrep signalering, diagnsestelling en zrgteleiding. Einddcument fase 2, 15 nvember Zijden, Q. van der & Diephuis, K. (2013). Jeugdstelsel, een tekmstmdel. Hgmade: Partners in Jeugdbeleid. Transfrmeren met beleid 10

13 jeugdbescherming en jeugdreclassering aan de rde zijn. Hetzelfde geldt vr de verbindingen die te leggen zijn met Passend Onderwijs. Het NJi werkt aan meer tegespitste ntities m dit srt verdere uitwerkingen in beeld te brengen. Een derde belangrijke kanttekening die we willen maken betreft het gevestigde idee dat ngeveer 80% van de jeugdigen znder speciale ndersteuning pgreit, 15% van de jeugdigen en gezinnen met vragen en prblemen vldende zal hebben aan de diensten van de eerste lijn en dat pakweg 5% een berep zal meten den p speciale zrg. Die percentages zijn gebaseerd p de huidige staat van de jeugd en p het huidige stelsel. De ambitie kan zijn m dat met een stevig jeugdbeleid te gaan beïnvleden. Z is de pedaggische civil sciety te versterken dr een prgramma als Allemaal pveders uit te veren, dr eigen kracht cnferenties (EKC s) in te zetten bij gezinnen die prblemen hebben en dr vrijwilligers leun en steuncntacten te laten geven aan jeugdigen die het thuis meilijk hebben in zgeheten maatjesprjecten. Hetzelfde geldt vr de versterking van de algemene vrzieningen: via prgramma s als Psitive Behavir Supprt (PBS), Taakspel en Alert4Yu is ervr te zrgen dat beginnende f lichte prblemen van jeugdigen en pveders in gede banen wrden geleid. De eerstelijn is te versterken met gede generalisten en werkwijzen die sterk preventief zijn en die vreg ingezet wrden in de ntwikkeling van prblemen (zie bijv. Twente, Utrecht, Amsterdam). Een belangrijk aandachtspunt daarbij is samenhang te brengen in alle initiatieven die mmenteel wrden ndernmen in de pbuw van die eerste lijn en het realiseren van vldende capaciteit (vlume) m hulpvragers ged te kunnen bedienen. Een ander uitgangspunt is dat daar waar prblemen dr prfessinals wrden gesignaleerd, deze prfessinals z zijn tegerust dat zij minimaal 80 prcent van de prblemen zelf afdende kunnen plssen. De speciale zrg is te versterken dr de inzet van bewezen-effectieve prgramma s, dr de hulp zveel mgelijk in de eigen cntext, met versterking van de eigen kracht, gedgecördineerd en met inschakeling van het sciale netwerk van gezinnen vrm te geven (1 gezin 1 plan, cmmunity-based, met wraparund care). Met andere wrden, effectieve speciale hulp is sterk verbnden met de pedaggische civil sciety, de algemene jeugdvrzieningen en de steun uit de eerstelijn. Hewel de plaatjes in figuur 3 naast elkaar staan, verlappen ze feitelijk in hge mate. He dan k, de algemene bdschap is: ambitieus jeugdbeleid gaat uit van een stelselntwerp dat het hele cntinuüm beslaat, van de zrgzame samenleving tt aan verantwrde speciale zrg. Dat jeugdbeleid stuurt k aan p versterking van alle nderdelen van het stelsel. 6. Selectie van uitverders: prijs en kwaliteit He krijgt een gemeente nu de transfrmatie vr elkaar zals in de vrige paragraaf is geschetst? In deze nta stellen we dat dat gebeurt via een heldere visie p een nieuw jeugdstelsel, geved met kengetallen en met duidelijke ambities vr wat betreft de maatschappelijke resultaten en een beleid dat stuurt p veranderingen in het aanbd van diensten. Die veranderingen in het aanbd kmen niet vanzelf tt stand, maar verlpen via activering van partijen en inkp (subsidiëring, aanbesteding) van diensten van aanbieders. Bij die inkp speelt de vraag he naast prijs - p kwaliteit is te selecteren, zdat de kans p het realiseren van de Transfrmeren met beleid 11

14 maatschappelijke resultaten z grt mgelijk wrdt. Alleen selectie p glssy prspectussen en aantrekkelijke prijs is immers niet vldende. Gedkpe diensten die weinig kwaliteit hebben zijn duurkp. In paragraaf 4 is geschetst dat bij de selectie aandachtpunten ten aanzien van input, prces, uput en utcme zijn te hanteren. Met name infrmatie ver de utcme is sterk in de belangstelling kmen te staan m de kwaliteit van de jeugdvrzieningen te berdelen. Het idee daarbij is dat als de vrzieningen in termen van bereik, tevredenheid van gebruikers, tename van vaardigheden van gebruikers f afname van prblemen ged werk leveren, het integrale jeugdbeleid in de lp der jaren k tt steeds betere resultaten kan kmen. Belangrijk is daarbij te beseffen dat die resultaten dr veel factren wrden bepaald. Desndanks is het lgisch m te vernderstellen dat he hger de directe kwaliteit van de vrzieningen is, he meer kans er is dat de maatschappelijke resultaten uiteindelijk wrden bereikt. Figuur 4. Selectie p kwaliteit Begin 2012 adviseerde het Nederlands Jeugdinstituut de gemeenten het vlgende: De alleen zaken met aanbieders die: zich vegen in 'stepped care'-arrangementen; zich vegen naar één gezin, één plan; werken met erkende middelen (keurmerk); werken met gecertificeerde prfessinals; een heldere prijs vr hun dienst kunnen tnen; met prestatie-indicatren resultaatcijfers leveren. Geef veldpartners mee: maak arrangementen vr de aanpak van de tp-10 van meest vrkmende prblemen/pvedvragen; vraag bijvrbeeld uw GGD naar de tp 10 van pvedingsprblemen; prfessinals die prblemen signaleren zijn z tegerust, dat zij 80% zelf kunnen plssen ga uit van één gezin, één plan; zrg vr z min mgelijk 'smelen' per arrangement/gezin/leerkracht. Geef pdracht aan het Centrum vr Jeugd en Gezin / het wijkteam: rganiseer versterking van de civil sciety (bijvrbeeld via Allemaal pveders ); rganiseer sterke eerste lijn vr inf, advies, ndersteuning ( pedaggische huisartsenpst ); inrepen intensieve zrg ( indicatiestelling ) vldet aan kwaliteitseisen; beslissers zijn gekwalificeerd; er is tetsing p kwaliteit. Neem beleidsvrijheid, maar niet als del p zich. Regel landelijk f stem landelijk af: basiskwaliteitseisen en keurmerken; registratie en certificering prfessinals en rganisaties; prestatie-indicatren. Landelijke afstemming maakt het mgelijk ver de grenzen van uw eigen gemeente en regi te kijken. Dat geeft u in de keuze van aanbieders waar u mee in zee gaat alleen maar meer beleidsvrijheid, in plaats van minder. Brn: >Dssier Transitie jeugdzrg > Vernieuwing en kwaliteit > Regierl gemeenten > Nieuwe regietaken vr de transitie Transfrmeren met beleid 12

15 Resultaatgegevens helpen gemeenten aanbieders te selecteren. Bij die resultaatgegevens heft het niet eens te gaan m de exacte scres p de prestatie-indicatren. 14 Het feit alleen al dat een aanbieder dit srt gegevens kan laten zien en daar eigen kwaliteitsbeleid mee vert is een grt pluspunt. Overigens zijn k burgers gebaat bij infrmatie ver de resultaten van de vrzieningen in termen van bijvrbeeld tevredenheid en mate van uitval. Zij kunnen zich daarmee een indruk vrmen van de kwaliteit van de aanbieder van een dienst waar ze mee te maken krijgen. En niet in de laatste plaats biedt het vr de aanbieder en de daar werkzame prfessinals zelf belangrijke infrmatie vr de kwaliteitscntrle en (verdere) kwaliteitsntwikkeling van hun aanbd. Onderzek en praktijkervaring laat zien dat gebruik van infrmatie uit prestatie-indicatren prfessinals kan mtiveren m hun werk (verder) te verbeteren en tt grte kwaliteitsverbetering kan leiden Ombuwscenari s Transfrmeren betekent mbuwen van vrzieningen: Minder inzet van verheidsinstituties, meer initiatief bij de burgers, ftewel versterking van de (pedaggische) civil sciety; meer kwaliteit van de algemene jeugdvrzieningen; versterking van de eerste lijn dr samenhang in vrzieningen en initiatieven, uitbreiding van de capaciteit en effectieve preventie en vreginterventie; en minder inzet van intensieve, gespecialiseerde zrg. Als er zrg ndig is, met deze samenhangend zijn (1 gezin 1 plan), zveel mgelijk in de eigen mgeving en gericht p een z grt mgelijke participatie van de jeugdige aan de samenleving. Om deze mbuw te realiseren kmen we grfweg twee scenari s tegen. De eerste is dat van de Big Bang 16 : gemeenten beschikken per ver alle budget en veren per die datum een geheel nieuw ntwerp van het jeugdstelsel uit. Dit scenari is echter weinig realistisch. Veel gemeenten hebben ng geen ntwerp klaar dat het gehele cntinuüm van het stelsel bestrijkt. De meeste aandacht is tt nu te uitgegaan naar de visievrming en verschillende initiatieven m de eerste lijn vrm te geven. Er zijn ng te weinig gesprekken gaande ver wat en in welke mvang de nieuwe psitie van de bestaande zrgaanbieders van intensieve, speciale zrg zal zijn. De verwachting is dat dit k niet per in kannen en kruiken is. De Transitiecmmissie wijst er in haar eerste rapprtage p dat dit in tenemende mate een risic plevert. 17 Vr veel zrgaanbieders geldt dat de subsidierelatie met de huidige financiers reeds per is pgezegd. Intussen is er ng geen cntract f zelfs cntact met de gemeenten. Daardr rijst de vraag f die zrgaanbieders het hfd bven water huden. Gaan zij 14 Een exclusieve fcus p de hgte van de scres kan zelfs een perverse prikkel geven. Instellingen die zich bijvrbeeld bekmmeren m meilijke delgrepen kunnen lager scren p resultaatindicatren dan instellingen die gemakkelijke delgrepen bedienen. Het gaat erm dat instellingen hun eigen resultaten transparant kunnen maken en dat ze de gegevens gebruiken m de kwaliteit van hun aanbd te verbeteren. 15 Vr meer inf zie Yperen, T.A. van (2012). Verbetering telt. Werken met prestatie-indicatren in de zrg vr jeugd. Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut. Vr een internatinaal verzicht zie k Carlier e.a. (2012). Empirische evidence vr de effectiviteit van rutine utcme mnitring; een literatuurnderzek. Tijdschrift vr Psychiatrie, 54, p De beeldspraak is ntleend aan Vermeiren, R. (2013). Big Bang in de jeugdzrg. Maandblad Geestelijke vlksgezndheid / MGv, jaargang 68, nr Transitiecmmissie Stelselwijziging Jeugd / TSJ (2013). Eerste rapprtage. Den Haag: TSJ. Transfrmeren met beleid 13

16 ver de kp, dan levert dat verlies van expertise en zrgplaatsen p die wellicht na tch ndig blijken te zijn, met wachtlijsten tt gevlg. Het tweede scenari is het zgeheten Deense mdel 18 : eerst gaan per de middelen ver, waarna geleidelijk het stelsel wrdt mgebuwd. Ok dit mdel is niet realistisch, gegeven het feit dat de transitie gepaard gaat met een krting p het budget, die in het eerste jaar ngeveer 5% bedraagt en in 2018 is pgelpen tt wel 15 prcent f meer. De exacte mvang van die krting is p dit mment meilijk te schatten, mdat niet ged bekend is wat de cmbinatie van maatregelen p gemeentelijk niveau vr uitwerking zal hebben. 19 Maar he dan k meten de gemeenten tegelijk met de transitie een transfrmatie drveren, al is het maar m p ksten te besparen. De Transitiecmmissie pleit in het genemde rapprt daarm vr een getrapte aanpak. In therie kan daarbij ng steeds sprake zijn van een vlledige transitie van de bestuurlijke en financiële verantwrdelijkheid naar de gemeenten, maar vindt de transfrmatie stapsgewijs plaats. Bij een getrapte aanpak gaat het m een gedseerd bijeenbrengen van vier ntwikkelingen en het vertalen van deze ntwikkelingen in budgettaire ruimte ( psten ): Krting p het ttale budget waarnder de huidige zrg vr jeugd functineert. Ombuw van intensieve ( geïndiceerde ) zrg naar lichtere vrmen van zrg, ter vergrting van het vlume van de eerste lijn. Vernieuwing van intensievere, speciale zrg dr nder meer het cntracteren van innvatieve zrgaanbieders. Vasthuden en drntwikkeling bestaande zrg, bijvrbeeld dr deze in te zetten via Wraparund care en dr implementatie van effectievere, evidence-based prgramma s bij jeugdigen en gezinnen met ernstige prblematiek. In figuur 5 pagina schetsen we een fictieve verdeling van het huidige budget van de zrg vr jeugd naar de verschillende psten die hierbven zijn genemd. De percentages geven de relatieve verdeling ver de psten aan, uitgaand van een budget Y dat als grndslag is gebruikt m de krting p het naar de gemeente te decentraliseren bedrag te bepalen. Del van het plaatje is niet een vrzet te geven van de verdeling ver de psten, maar m de denkwijze te illustreren van een getrapte aanpak. Figuur 5. Verdeling budget Y vlgens getrapte aanpak transfrmatie: een fictief scenari Verdeling middelen Pst Krting 5% 7,5% 10% 15% Ombuw van intensief naar preventie + eerste lijn 10% 12,5% 15% 20% Ruimte innvatie / nieuwe aanbieders intensieve zrg 5% 10% 15% 15% Geschat gebruik bestaande aanbieders intensieve zrg 80% 70% 60% 50% 18 In Denemarken is afgelpen jaren een zelfde transitie drgeverd als hier in Nederland. Daar heeft eerst een verheveling van het budget en de bijbehrende verantwrdelijkheden plaatsgevnden. In de peride daarna is geleidelijk een transfrmatie ingezet. Meer inf: 19 Onder meer gaat het m de aangekndigde structurele krting en de nzekerheid ver welk budget daarvr de grndslag vrmt, in cmbinatie met het schrappen van de eigen bijdrage van cliënten, drvering van maatregelen in de awbz, het stppen van additinele subsidies van prvincies en de weging van de uitkering aan gemeenten naar demgrafische en epidemilgische kenmerken. Transfrmeren met beleid 14

17 In het scenari is een krting pgenmen die in 2015 vijf prcent bedraagt van het budget Y dat als grndslag dient, plpend tt 15% van dat budget in het laatste jaar. Er is geen rekening gehuden met prijscmpensaties. De krting zu dr cumulatie van maatregelen f cmpensaties anders kunnen uitpakken. Z kan de gemeente de gevlgen van de krting verkleinen dr extra middelen beschikbaar te stellen. Vrts is de verdeling ver de verige psten is te verschuiven, al naar gelang de gemeente ruimte wil scheppen vr mbuw, innvatie f bestaande aanbieders. De bestaande aanbieders kunnen p hun beurt deelnemen in de mbuw van het aanbd dr preventief- en eerstelijnsaanbd uit te gaan veren en dr innvatieve hulp- en rganisatievrmen te intrduceren, m z mee te gaan in de transfrmatie. Figuur 6 vertaalt de percentages naar de fictieve situatie van een gemeente met jeugdigen (ngeveer á inwners). Bij de berekening van het beschikbare bedrag is uitgegaan van 871,- per jeugdige in de gemeente. 20 In ns vrbeeld levert dat vr de fictieve gemeente een budget p van , exclusief de te te passen krting. Figuur 6. Het scenari ingevuld vr een gemeente met jeugdigen* Verdeling middelen (in Eur s) Pst Krting Ombuw van intensief naar preventie + eerste lijn Ruimte innvatie / nieuwe aanbieders intensieve zrg Geschat gebruik bestaande aanbieders intensieve zrg Ttaal * Gerekend is met een ruw (ngewgen) bedrag van 871 eur per jeugdige. De tabel is gemakkelijk te vertalen naar een schatting per 1000 jeugdigen, m vervlgens m te zetten naar het aantal jeugdigen in een gemeente met een ander aantal dan jeugdigen. De tabel geeft aan dat vlgens dit scenari het bestaande zrgaanbd binnen vier jaar een halvering van het budget tegemet kan zien. Er blijft in abslute zin ng een grt bedrag ver, maar we meten niet vergeten dat het hier m gespecialiseerde en sms dure vrzieningen gaat. Halvering van het budget vr deze vrzieningen in vier jaren is bijznder ingrijpend. Het hudt nder meer een verlegging van verwijsstrmen in, het sluiten van afdelingen f hele vrzieningen en het vr die tijd realiseren van een verantwrd alternatief. Het is k een kstbare peratie, mdat bij afbuw van vrzieningen altijd frictieksten zijn gemeid. Die zijn in de tabel niet meegerekend. De aanbieders kunnen zals gezegd - met deze ntwikkeling meegaan dr diensten te gaan verzrgen in de eerste lijn f dr vernieuwd aanbd te realiseren. 20 Het bedrag van 871 Eur is gebaseerd p eerder dr ns gemaakte schattingen p basis van uitgaven vr jeugdzrg in ,3 miljard gedeeld dr het ttaal aantal jeugdigen in Nederland (zie Yperen, T.A. van & Wudenberg, A. van (2011). Werk in uitvering. Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut). Het SCP kmt in 2013 met aangepaste cijfers. Transfrmeren met beleid 15

18 Deze efening is bedeld als een illustratie van he de getrapte aanpak eruit kan zien. He dan k is duidelijk dat deze aanpak die het midden vrmt tussen de genemde Big Bang en het Deense mdel - ingrijpend is en een grte inspanning vergt van alle betrkkenen. Immers, het is geen peulenschil m binnen vier jaren een ged functinerende en frs uitgebreide eerste lijn te realiseren, tegelijk veel vernieuwing te entameren en bestaand aanbd m te buwen znder verlies van bendigde expertise en vrzieningen en znder al te hge frictieksten. Daar kmt bij dat het hier geschetste scenari een simpele rekensm is, znder een gedegen analyse naar de vraag welk aanbd verantwrd is gezien de vragen en prblemen van jeugdigen en gezinnen. Te verwachten is dat een deel van de bestaande zrgaanbieders hulp in huis heeft dat k in de tekmst ndig zal zijn. In het fictieve scenari van figuur 5 en 6 is dat deel niet p inhudelijke grnden geschat. In de werkelijkheid zal dat wel meten gebeuren. Het scenari gaat er verigens van uit dat de getrapte aanpak per begint. Dat heft niet z te zijn. Er zijn gemeenten en prvincies die de verandering al ingezet hebben dr de pbuw van buurtteams met generalisten p het terrein van jeugd en gezin, het werken met 1-gezin-1-plan en verheveling van een deel van de jeugdzrg naar de gemeenten. Dat nderstreept het feit dat de tabellen geen nrm aangeven, maar een van de scenari s: er zijn allerlei varianten mgelijk. Niettemin is de bdschap die uit deze efening spreekt helder: de transfrmatie zal met beleid meten wrden uitgeverd. Dat beleid bestaat uit een heldere visie p de maatschappelijke resultaten die centraal staan, het scala aan diensten die in dat kader in te zetten zijn en de stapsgewijze mbuw van die diensten. Die mbuw gebeurt niet van vandaag p mrgen. Hewel die gisteren al begnnen kan zijn, zal die in een heldere lijn naar de tekmst p een verantwrde manier meten wrden drgeverd. Het hanteren van de denkwijze zals die in deze ntitie is geschetst, kan daarbij behulpzaam zijn. Transfrmeren met beleid 16