NEDERLANDSE EN INDUSTRIËLE ENERGIEHUISHOUDING

Transcriptie

1 ECN-I NEDERLANDSE EN INDUSTRIËLE ENERGIEHUISHOUDING S. Spoelstra Revisie A 23 maart 2005; concept versie B 30 maart 2005; tweede concept versie 1 22 april 2005; definitieve versie Gemaakt door: Goedgekeurd door: S. Spoelstra Gecontroleerd door: P.W. Bach Uitgegeven door: ECN Energie Efficiency in de Industrie J.A. Hugill P.T. Alderliesten APRIL 2005

2 Abstract This report contains a overview of the Dutch total and industrial energy use in the year This overview provides a clear view of the energy use of several sectors in the Netherlands and the subdivision of this energy use across different functions like heat, power, and feedstock. This overview is based on CBS statistics of the Dutch energy use, together with additional information on the use of heat across different temperature intervals. The refining sector has been added to the industrial sector in contrast to CBS figures where the refining sector is regarded as part of the energy sector. Sankey diagrams are made for the Netherlands, the industrial sector, and the chemical and refining sector. These Sankey diagrams show the conversion of energy carriers like natural gas, oil and coal to the energy functions like electricity, heat, and feedstock. The demand of heat is subdivided according to the heat demand per temperature interval. Keywords Dutch energy use, industrial energy use, chemical and refining sector, heat, power, feedstock, Sankey diagram. 2 ECN-I

3 INHOUD LIJST VAN TABELLEN 4 LIJST VAN FIGUREN 4 SAMENVATTING 5 1. INLEIDING 7 2. DEFINITIES 9 3. NEDERLANDSE ENERGIEHUISHOUDING Verbruikssaldo Finaal verbruik per energieafnemer Finaal verbruik naar functie INDUSTRIELE ENERGIEHUISHOUDING CONCLUSIES 23 ECN-I

4 LIJST VAN TABELLEN Tabel 3.1 Nederlands verbruikssaldo naar energiedrager in 2000, 2001 en Tabel 3.2 Binnenlands verbruik gesplitst naar energiebedrijven en energieafnemers in 2000, 2001 en Tabel 3.3 Energiebalans energiebedrijven in 2000 (exclusief raffinage) 12 Tabel 3.4 Verbruik energieafnemers per sector in 2000, 2001 en Tabel 3.5 Finale verbruik per categorie energieafnemer in 2000, 2001 en Tabel 3.6 Finaal verbruik voor de industrie in Tabel 3.7 Finaal verbruik voor de transportsector in Tabel 3.8 Finaal verbruik voor de huishoudens in Tabel 3.9 Finaal verbruik voor de overige afnemers in Tabel 3.10 Finaal verbruik per functie en per afnemer in Tabel 3.11 Industriële warmtevraag voor een aantal deelsectoren 14 Tabel 3.12 Temperatuurafhankelijkheid van de warmtevraag per sector 15 Tabel 3.13 Nederlandse warmtevraag per temperatuurinterval in Tabel 4.1 Industriële energetische warmtevraag per temperatuurinterval in Tabel 4.2 Warmtevraag in chemie & raffinage sector per temperatuurinterval in Tabel 4.3 Verbruikssaldo van de Nederlandse industrie per sector in Tabel 4.4 Omzettingssaldo van de Nederlandse industrie per sector in Tabel 4.5 Finaal verbruik van de Nederlandse industrie per sector in Tabel 4.6 Non-energetisch finaal verbruik van de Nederlandse industrie in Tabel 4.7 Energetisch finaal verbruik van de Nederlandse industrie in LIJST VAN FIGUREN Figuur 2.1 Van verbruikssaldo naar finaal verbruik 10 Figuur 3.1 Sankey diagram voor Nederland in Figuur 4.1 Sankey diagram voor de Nederlandse industrie in Figuur 4.2 Sankey diagram voor de Nederlandse chemie & raffinage sector in ECN-I

5 SAMENVATTING Dit rapport bevat een overzicht van de Nederlandse en industriële energiehuishouding in het jaar Dit overzicht is opgesteld om een helder inzicht te krijgen van het energiegebruik van diverse sectoren afnemers in Nederland en de verdeling van het energiegebruik over de diverse functies zoals warmte, grondstoffen, transport en elektriciteit. Dit overzicht is opgesteld aan de hand van de CBS-statistieken van de Nederlandse energiehuishouding, aangevuld met gegevens over de verdeling van de industriële warmtevraag per temperatuurinterval. In tegenstelling tot de CBS methodiek waar de raffinagesector wordt ingedeeld bij de energiebedrijven is deze sector hier ingedeeld bij de industrie. Het binnenlands verbruikssaldo in 2000 bedroeg 3051 PJ. Hiervan nam de energiebedrijven 433 PJ voor hun rekening. De verdeling over de energieafnemers was: Industrie 1227 PJ, Transport 462 PJ, Huishoudens 422 PJ en Overige 506 PJ. Het industriële energiegebruik bestaat voor 124 PJ aan elektriciteit, 474 PJ aan grondstoffen, 533 PJ aan warmte en 98 PJ aan decentrale omzettingsverliezen. Voor alle separate industriële sectoren is een dergelijke balans opgesteld. Op basis van de beschikbare gegevens zijn Sankey diagrammen gemaakt voor zowel Nederland, de industrie en de chemie & raffinage sector. Deze Sankey diagrammen tonen de conversie van energiedragers zoals olie, gas en kolen naar de uiteindelijke functie zoals elektriciteit, warmte en grondstoffen. Voor de warmtevraag is een onderverdeling opgesteld naar de warmtevraag per temperatuurinterval. ECN-I

6 6 ECN-I

7 1. INLEIDING Een terugkerende vraag bij energiebeschouwingen is de grootte van het industrieel energiegebruik als deel van het totale Nederlandse energiegebruik. Tevens is de vraag hoe de verdeling tussen warmte en kracht is en hoeveel feedstock (niet-energetisch gebruik) er wordt gebruikt. Op basis van CBS-statistieken (Nederlandse energiehuishouding) 1 zijn de diverse energiestromen zowel voor heel Nederland als de industrie en de chemie+raffinage sector in kaart gebracht. Dit is in detail gedaan voor het jaar 2000 en in meer globale zin voor 2001 en Definitieve cijfers over 2003 waren op het moment van schrijven niet beschikbaar. Hoofdstuk 2 geeft een aantal definities zoals CBS die hanteert. Hoofdstuk 3 gaat in op het energiegebruik in Nederland als totaal en de verdeling over een aantal categorieën afnemers. De industriële energiehuishouding in meer detail komt aan bod in Hoofdstuk 4. De resultaten worden in de conclusies van Hoofdstuk 5 nog even kort op een rijtje gezet. 1 Website statline.cbs.nl ECN-I

8 8 ECN-I

9 2. DEFINITIES Energie volgens CBS CBS onderkent een groot aantal verschillende energiedragers, onderverdeeld in de volgende vier hoofdgroepen: steenkool + steenkoolproducten (zoals cokes), aardoliegrondstoffen (zoals ruwe olie, aardgascondensaat), aardolieproducten (zoals benzine, LPG), overige energiedragers (zoals aardgas, elektriciteit, stoom). CBS gaat uit van de werkelijke energiewaarde van de dragers, en rekent niet terug naar primaire energie. 1 kwh is bij CBS dus 3,6 MJ. Van elke energiedrager heeft het CBS een totaalbalans voor Nederland. In CBS statistieken wordt consequent van verbruik gesproken, ook daar waar gebruik de correcte term zou zijn. Energie blijft behouden en wordt dus gebruikt. Elektriciteit, gas, olie en dergelijke dragers blijven niet behouden en worden dus verbruikt. Om spraakverwarring te voorkomen worden in dit rapport de CBS termen aangehouden. Industrie volgens CBS. In de Nederlandse Energiehuishouding heeft het CBS Nederland als volgt opgedeeld: Energiebedrijven - Winningsbedrijven - Omzettingsbedrijven - Distributiebedrijven Afnemers - Industrie - Transport - Huishoudens - Overig De raffinagesector en kooksfabrieken vallen bij het CBS onder de 'omzettingsbedrijven'. Onder industrie vallen de volgende sectoren: Voedings- en genotmiddelenindustrie Textiel-, kleding- en leerindustrie Papierindustrie, drukkerijen, uitgeverijen Chemie - Kunstmestindustrie - Organische basischemie - Anorganische basischemie - Overige basischemie - Chemische productenindustrie Bouwmaterialenindustrie Basismetaalindustrie ijzer+staal Basismetaalindustrie non-ferro Metaalproductenindustrie Kunststof-, rubber- en overige industrie Industrie, niet te specificeren naar industrietak ECN-I

10 Binnenlands verbruik = verbruikssaldo De energiedragerbalans Nederland geeft voor iedere energiedrager weer wat de stromen zijn die Nederland binnenkomen en uitgaan en wat de winning is. Het binnenlands verbruik wordt gegeven door: Binnenlands verbruik = winning + invoer uitvoer bunkers + onttrokken aan voorraad Winning = binnenlandse winning. Bunkers = accijnsvrije levering van brandstoffen aan schepen en vliegtuigen (wordt dus niet als binnenlands verbruik gerekend). Voorraad = voorraadmutaties, waarbij positief ontrokken aan de voorraad is. Finaal verbruik In de definities van CBS worden energiedragers bij bedrijven òf omgezet in andere energiedragers, òf verbruikt. Bij het omzetten treden verliezen op; de omzettingsverliezen. CBS maakt nog onderscheid naar omzettingen voor warmte/kracht opwekking en overige omzettingen (bijvoorbeeld aardolie in benzine). Het saldo van de ingaande energiestromen en uitgaande energiestromen bij deze omzettingen (de verliezen) wordt het 'omzettingssaldo genoemd. Het finale verbruik is het verbruikssaldo minus de omzettingssaldo: Finaal verbruik = Verbruikssaldo omzettingssaldo Het finaal verbruik heeft het CBS opgesplitst in twee getallen: voor energetische doeleinden en voor niet-energetische doeleinden (bijvoorbeeld aardgas voor kunstmest- of methanolproductie). Dit is weergegeven in onderstaande figuur. Omzettingssaldo Verbruikssaldo Finaal verbruik Non - energetisch Figuur 2.1 Van verbruikssaldo naar finaal verbruik Energetisch Omzettingssaldo is niet altijd omzettingsverlies. Indien aardgas wordt omgezet in elektriciteit is het omzettingssaldo voor aardgas positief (verlies), maar voor elektriciteit negatief (winst). Het totaal aan omzettingssaldo s moet echter altijd positief (verlies) zijn. Bij het finaal verbruik van energie vinden er ook nog allerlei verliezen plaats. De installaties die door de eindgebruikers worden bedreven hebben vrijwel allemaal een rendement kleiner dan 100%. De verliezen die optreden tussen het finaal verbruik en de uiteindelijke functie worden niet beschouwd in dit document. 10 ECN-I

11 3. NEDERLANDSE ENERGIEHUISHOUDING 3.1 Verbruikssaldo Onderstaande tabel geeft in detail het energieverbruik in 2000 weer, aangevuld met de globale getallen voor 2001 en Onder olie wordt de som van Aardoliegrondstoffen en Aardolieproducten verstaan. De categorie Overige staat in de CBS tabellen als Stoom uit kernenergie, hetgeen enigszins vreemd overkomt en Overige energie, hetgeen van alles kan zijn (met name warm water/stoom en fermentatiegas). Tabel 3.1 Nederlands verbruikssaldo naar energiedrager in 2000, 2001 en 2002 Winning Invoer Uitvoer Bunker Voorraad Verbruik 2000 Verbruik 2001 Verbruik 2002 Kolen Olie Aardgas Elektriciteit Overige Totaal Uit de Invoer en Uitvoer kolommen blijkt de rol van Nederland als doorvoerland. Niet altijd is dat rechtstreeks doorvoer. Vooral bij olie is er sprake van omzetting (olie naar benzine). De winning van elektriciteit heeft betrekking op de productie van elektriciteit uit duurzame bronnen (water, wind, zon). Naast deze 4 PJ winning importeerde Nederland netto 68 PJ elektriciteit uit het buitenland. Het binnenlands verbruik is verdeeld over energiebedrijven en energieafnemers. Dit levert het volgende beeld op. EEI wil graag de raffinagesector als industriële sector meetellen, dus zijn tevens de getallen gegeven waarin raffinage wordt overgeheveld naar energieafnemers. Tabel 3.2 Binnenlands verbruik gesplitst naar energiebedrijven en energieafnemers in 2000, 2001 en Energiebedrijven Energiebedrijven raffinage Energieafnemers Energieafnemers + raffinage Het verbruik van de energiebedrijven wordt gegeven door de verliezen bij de omzetting die zij uitvoeren. Dit wordt dus gegeven in 2000 door 432 PJ. Dit is ook uit te rekenen door een balans te maken voor die bedrijven (exclusief raffinage). Dat ziet er als volgt uit. ECN-I

12 Tabel 3.3 Energiebalans energiebedrijven in 2000 (exclusief raffinage) Steenkool Aardolie 35 0 Gas Elektriciteit Overige Totaal Omzettingsverlies Energiebedrijven = = 433 PJ In Het verbruik bij de afnemers is verdeeld over de verschillende sectoren volgens Tabel 3.4. Hier is wederom de raffinage sector bij de afnemers gerekend. Meer specifiek is deze bijdrage bij de industrie opgeteld. Tabel 3.4 Verbruik energieafnemers per sector in 2000, 2001 en Industrie (incl. raffinage) Transport Huishoudens Overige afnemers Totaal Uit 3.2 Finaal verbruik per energieafnemer Behalve het al genoemde centrale omzettingsverlies bij de energiebedrijven vinden er ook omzettingsverliezen plaats bij de afnemers. Het finale verbruik bij de afnemers wordt gegeven door het omzettingverlies/saldo af te trekken van het verbruik. In de volgende tabel is het finale verbruik uitgerekend per categorie afnemer. Voor 2000 is het omzettingssaldo gegeven. Voor 2001 en 2002 alleen het eindresultaat. De raffinagesector wordt weer bij de industrie gerekend. Tabel 3.5 Finale verbruik per categorie energieafnemer in 2000, 2001 en 2002 Verbruikssaldo 2000 Omzettingssaldo 2000 Finaal verbruik 2000 Finaal verbruik 2001 Finaal verbruik 2002 Industrie , Transport Huishoudens Overige 506 4, Totaal Van het totale omzettingsverlies in de industrie in 2000 wordt 58,8 PJ gevormd door de verliezen bij de raffinage. Bij raffinage wordt een oliegrondstof met bepaalde omzettingsverliezen in een olieproduct omgezet. De overige industrie levert 38,6 PJ op. De meeste omzettingsverliezen hebben hier te maken met omzetting naar elektriciteit in decentrale WKK-eenheden. Vervolgens wordt een zelfde tabel opgesteld per categorie energieafnemers met uitsplitsing naar verschillende dragers en energetisch/non-energetisch. Voor het jaar 2000 is deze uitsplitsing voor de 4 categorieën afnemers in onderstaande tabellen gepresenteerd. 12 ECN-I

13 Tabel 3.6 Finaal verbruik voor de industrie in 2000 Verbruikssaldo Omzettingssaldo Finaal verbruik Energetisch Non-energetisch Industrie Steenkool Aardolie Aardgas Elektriciteit Overige Totaal Een aantal constateringen kan worden gemaakt naar aanleiding van deze tabel. Steenkool wordt met name niet-energetisch ingezet. Dit gebeurt vooral in de staalindustrie (hoogovens). Ook aardolie wordt voor meer dan de helft als grondstof ingezet. Aardgas en olie worden beide ingezet voor elektriciteits- en stoomproductie, resulterend in een negatief omzettingssaldo voor deze dragers. Het niet-energetische elektriciteitsgebruik heeft met name te maken met elektrolyseprocessen zoals bijvoorbeeld de aluminiumproductie. Tabel 3.7 Finaal verbruik voor de transportsector in 2000 Verbruikssaldo Omzettingssaldo Finaal verbruik Energetisch Non-energetisch Transport Steenkool Aardolie ,5 3,1 Aardgas Elektriciteit Overige Totaal ,1 De transportsector kent uiteraard geen omzettingsverliezen en het finaal verbruik is gelijk aan het verbruikssaldo. Opvallend is de circa 3 PJ niet-energetisch finaal gebruik. Dit valt in de categorie smeeroliën en vetten. De 6 PJ elektriciteit is het verbruikssaldo van met name de NS. Tabel 3.8 Finaal verbruik voor de huishoudens in 2000 Verbruikssaldo Omzettingssaldo Finaal verbruik Energetisch Non-energetisch Huishoudens Steenkool Aardolie Aardgas Elektriciteit Overige Totaal Huishoudens kennen geen omzettingsverliezen en uiteraard ook geen niet-energetisch verbruik. Blijkbaar wordt her en der nog steeds olie gebruik om te stoken. De 6 PJ overige heeft te maken met stadsverwarming waarbij warm water als energiedrager wordt ingezet. Op basis van finaal verbruik is 81% van het verbruik gerelateerd aan warmte en 19% aan kracht. Wanneer elektriciteit met 40% omzettingsrendement wordt teruggerekend naar primaire energie dan resulteert 64% warmte en 36% kracht. ECN-I

14 Tabel 3.9 Finaal verbruik voor de overige afnemers in 2000 Verbruikssaldo Omzettingssaldo Finaal verbruik Energetisch Non-energetisch Overige Steenkool 3,5 0 3,5 1,1 2,4 Aardolie ,4 16,6 Aardgas Elektriciteit ,3 0,7 Overige Totaal 506, ,5 481,8 19,7 Het omzettingssaldo in deze categorie wordt vooral gevormd door WKK-eenheden die vanuit aardgas elektriciteit en warmte produceren. De herkomst van het niet-energetische verbruik is niet altijd duidelijk. Een grote post wordt gevormd door 12 PJ bitumen (aardolie drager) voor de bouwsector. Gesommeerd over de vier sectoren afnemers levert dit voor 2000 Verbruikssaldo = 2622 PJ Omzettingssaldo = 103 PJ Finaal verbruik = 2519 PJ Energetisch = 2022 PJ Non-energetisch = 497 PJ 3.3 Finaal verbruik naar functie Hierbij wordt een verdeling gemaakt naar elektriciteitsvraag, transportvraag, non-energetische vraag en warmtevraag. Hierbij wordt naar het finaal verbruik gekeken. De warmtevraag is het overblijvende deel als de andere functies van het totaal zijn afgetrokken. Het non-energetisch gebruik van elektriciteit wordt bij de functie non-energetisch ingedeeld. Tabel 3.10 Finaal verbruik per functie en per afnemer in 2000 Functie Industrie Transport Huishoudens Overige Totaal Elektriciteit *) (kracht,verlichting) Transport Non-energetisch Warmte Totaal *) De 6 PJ elektriciteit bij de sector transport (treinen) is bij de functie transport ingedeeld. De industrie is uitgesplitst naar afzonderlijke sectoren. Meer detail hierover bevat het volgende hoofdstuk. Voor de warmtevraag worden de volgende getallen afgeleid. Tabel 3.11 Industriële warmtevraag voor een aantal deelsectoren Sector Warmtevraag Chemie + raffinage 331 Metaal (ferro, non-ferro, metaalproducten) 59 Overige 143 Industrie totaal ECN-I

15 Uit het ECN-BS rapport ECN-C Transitie naar een duurzame energievoorziening in 2050 wordt in Bijlage A een schatting gegeven van het percentage warmtevraag in de industrie dat in diverse temperatuurintervallen ligt. Voor de sectoren Overige en Huishoudens is aangenomen dat alle warmtevraag beneden de 100ºC ligt. De volgende tabel resulteert dan. Tabel 3.12 Temperatuurafhankelijkheid van de warmtevraag per sector Energetische warmtevraag Overige (%) Huishoudens (%) Chemie (%) Metaal (%) Overige (%) < 100ºC ºC ºC ºC ºC > 1000ºC Totaal Worden deze percentages toegepast op de in Tabel 3.10 en Tabel 3.11 berekende warmtevraag in alle sectoren dan ontstaat het volgende beeld voor heel Nederland. Tabel 3.13 Nederlandse warmtevraag per temperatuurinterval in 2000 Temperatuurinterval Energetische warmtevraag < 100ºC ºC ºC ºC ºC 92 > 1000ºC 105 Totaal 1239 Op basis van alle voorgaande getallen kan het volgende Sankey diagram voor de Nederlandse energiehuishouding worden opgemaakt voor het jaar Links staan de primaire energiebronnen die worden verbruikt. De post elektriciteit is de netto bijdrage van import, export en winning. Het werkelijke primaire energiegebruik ligt dus nog een stukje hoger, maar is afhankelijk van het omzettingsrendement van de geïmporteerde en geëxporteerde elektriciteit. Wat in ieder geval opvalt is de grote bijdrage van warmte aan de totale energiebehoefte. Uitgedrukt als percentage van het finaal energetisch gebruik bedraagt de elektriciteitsbehoefte 16%, de warmtebehoefte 61% en de transportvraag 23%. Wordt verondersteld dat de elektriciteit met een rendement van 40% wordt opgewekt dan wordt een primaire energetisch gebruik van 2508 PJ berekend met als bijdragen 32% elektriciteit, 49% warmte en 18% transport. ECN-I

16 Elektriciteit 72 PJ Kolen 332 PJ Omzettingsverlies E-bedrijven 433 PJ Elektriciteit 324 PJ Aardolie 1073 PJ Aardgas 1469 PJ Nederlands verbruikssaldo 3051 PJ Warmte 1238 PJ Transport 460 PJ < 100ºC 772 PJ ºC 91 PJ ºC 111 PJ ºC 69 PJ ºC 92 PJ > 1000ºC 105 PJ Finaal energetisch gebruik 2022 PJ Grondstoffen 497 PJ Overig 105 PJ Decentraal omzettingsverlies 102 PJ Figuur 3.1 Sankey diagram voor Nederland in ECN-I

17 4. INDUSTRIELE ENERGIEHUISHOUDING Voor de Nederlandse industrie is per deelsector, zoals chemische industrie en basismetaal, een overzicht gemaakt van het verbruiksaldo, het omzettingssaldo en het daaruit resulterende finale verbruik. Dit finale verbruik is gesplitst in energetisch en niet-energetisch. Dit overzicht is gemaakt voor iedere gedefinieerde drager. Tabel 4.3 tot en met Tabel 4.7 bevatten de resultaten van deze uitsplitsing. Het vorige hoofdstuk gaf reeds getallen voor het verbruik naar functie, verdeeld over elektriciteit, transport, niet-energetisch en warmte. In Tabel 4.7 is de warmtevraag per deelsector weergegeven. Deze waarde is berekend door van het totale energetische finale verbruik de elektriciteitsbijdrage af te trekken. In de industrie geldt geen transportvraag en het niet-energetische deel staat apart in Tabel 4.6. De sectoren Chemie, Raffinage en Voedings- en genotmiddelenindustrie hebben veruit de grootste warmtevraag. Voor de warmtevraag per temperatuurinterval wordt dezelfde benadering als in Hoofdstuk 3 genomen waarbij een percentage van het totaal per interval wordt aangenomen. Voor de industrie levert dit Tabel 4.1 op. Tabel 4.1 Industriële energetische warmtevraag per temperatuurinterval in 2000 Temperatuurinterval Energetische warmtevraag < 100ºC ºC ºC ºC ºC 92 > 1000ºC 105 Totaal 535 Duidelijk is dat de warmtebehoefte op gemiddeld veel hogere temperatuurniveaus ligt dan het algemeen Nederlands gemiddelde. Wanneer hetzelfde wordt gedaan voor de chemie & raffinage sector, dan resulteert Tabel 4.2. Tabel 4.2 Warmtevraag in chemie & raffinage sector per temperatuurinterval in 2000 Temperatuurinterval Energetische warmtevraag < 100ºC ºC ºC ºC ºC 86 > 1000ºC 33 Totaal 331 Op basis van alle in dit hoofdstuk gepresenteerde tabellen kunnen Sankey diagrammen worden gemaakt voor de Nederlandse industrie en voor de chemie & raffinage sector, zie Figuur 4.1 en Figuur 4.2. ECN-I

18 Elektriciteit 120 PJ Omzettingsverlies 98 PJ Kolen 83 PJ Elektriciteit 124 PJ Aardolie 524 PJ Aardgas 432 PJ Industrieel verbruikssaldo 1227 PJ Warmte 531 PJ Grondstoffen 474 PJ < 100ºC 63 PJ ºC 91 PJ ºC 111 PJ ºC 69 PJ ºC 92 PJ > 1000ºC 105 PJ Finaal energetisch gebruik 655 PJ Overige 69 PJ Figuur 4.1 Sankey diagram voor de Nederlandse industrie in 2000 Elektriciteit 30 PJ Kolen 10 PJ Omzettingsverlies 86 PJ Aardolie 494 PJ Aardgas 253 PJ Verbruikssaldo Chemie & Raffinage 837 PJ Elektriciteit 42 PJ Warmte 331 PJ < 100ºC 18 PJ ºC 36 PJ ºC 89 PJ ºC 69 PJ Grondstoffen 379 PJ ºC 86 PJ > 1000ºC 33 PJ Finaal energetisch gebruik 373 PJ Overige 50 PJ Figuur 4.2 Sankey diagram voor de Nederlandse chemie & raffinage sector in 2000 Voor de Nederlandse industrie bedraagt het finale energetische verbruik in PJ. De vraag naar elektriciteit bedraagt 19% daarvan. De warmtevraag neemt dus 81% voor haar rekening. Wanneer elektriciteit met een omzettingsrendement van 40% wordt teruggerekend 18 ECN-I

19 naar primaire energie dan resulteert een primaire energievraag voor energetische doeleinden van 841 PJ. Daarvan is 63% voor warmte en 37% voor elektriciteit. De chemie & raffinage sector heeft een finaal energetisch verbruik van 373 PJ. De bijdrage elektriciteit is 11% en het aandeel warmte bedraagt 89%. Wanneer weer terug wordt gerekend naar primaire energie met het bekende omzettingsrendement dan ontstaat een primaire energetisch energieverbruik van 436 PJ, waarvan 24% elektriciteit en 76% warmte. ECN-I

20 V&G = Voedings- en genotmiddelenindustrie P&K = Papier en kartonindustrie Bouwmat = Bouwmaterialen BM ferro = Basismetaal ferro-metalen BM non-ferro = Basismetaal non-ferro metalen Metprod = Metaalproducten Tabel 4.3 Verbruikssaldo van de Nederlandse industrie per sector in 2000 Industrie V&G Textiel P&K Chemie Raffinage Bouwmat BM ferro BM nonferro Metprod Kunststof Overig Totaal Steenkool 1, ,1 0 2,3 68,5 0 0, Aardolie 0,7 0,1 0,1 337, ,2 0,2 3,8 15,9 0,3 6,5 524 Aardgas 73,8 6,2 27,4 219, ,5 13,7 4,2 21, Elektriciteit 17,7 1,9 9,7 31,1-1 5,8 8,9 21,3 16,2 8, Overige 7,5 0 6,3 58,1-8 0,2 0 1,4 0,5 2,7 0,2 68,9 Totaal 101,2 8,2 43,5 656, ,3 30,7 54,5 17,4 6, Tabel 4.4 Omzettingssaldo van de Nederlandse industrie per sector in 2000 Industrie V&G Textiel P&K Chemie Raffinage Bouwmat BM ferro BM nonferro Metprod Kunststof Overig Totaal Steenkool , , ,6 Aardolie , ,5 Aardgas 29,8 0,4 17,1 45,5 26,3 1 1,2 0, ,8 Elektriciteit -5, ,5-9,9-0,3-0,6-0, ,7 Overige -18,1-0,4-10,1-36,3-29,1-0,5-2,4-0,2 0 0, Totaal 6, ,2 58,8 0,2 1,3 0,2 0 0,1 0 97,2 20 ECN-I

21 Tabel 4.5 Finaal verbruik van de Nederlandse industrie per sector in 2000 Industrie V&G Textiel P&K Chemie Raffinage Bouwmat BM ferro BM nonferro Metprod Kunststof Overig Totaal Steenkool 1, ,6 0 2,3 65,4 0 0, ,9 Aardolie 0,7 0,1 0,1 314,9 84,5 2,2 0,2 3,8 15,9 0,3 6,5 429,2 Aardgas 44 5,8 10,3 174,2 6,7 25,5 12,5 3,7 21, ,5 Elektriciteit 23 1,9 13,7 40,6 8,9 6,1 9,5 21,4 16,2 8, ,7 Overige 25,6 0,4 16,4 94,4 21,1 0,7 2,4 1,6 0,5 2,6 0,2 165,9 Totaal 94,8 8,2 40,5 629,7 121,2 36, ,5 54,5 17,3 6,7 1130,2 Tabel 4.6 Non-energetisch finaal verbruik van de Nederlandse industrie in 2000 Industrie V&G Textiel P&K Chemie Raffinage Bouwmat BM ferro BM nonferro Metprod Kunststof Overig Totaal Steenkool 0, , ,1 0 0, Aardolie ,7 0 0,8 0 3,5 14,9 0 6,5 287 Aardgas , Elektriciteit , ,5 Overige Totaal 0, ,7 0 0,8 50, ,5 474 Tabel 4.7 Energetisch finaal verbruik van de Nederlandse industrie in 2000 Industrie V&G Textiel P&K Chemie Raffinage Bouwmat BM ferro BM nonferro Metprod Kunststof Overig Totaal Steenkool 1, ,5 0 2,3 15, ,2 Aardolie 0,7 0,1 0,1 53,2 84,5 1,4 0,2 0,3 1 0, ,8 Aardgas 44 5,8 10,3 69,3 6,7 25,5 12,5 3,7 21, ,6 Elektriciteit 23 1,9 13,7 32,6 8,9 6,1 9,5 2,9 16,2 8, ,2 Overige 25,6 0,4 16,4 94,4 21,1 0,7 2,4 1,6 0,5 2,6 0,2 165,9 Totaal 94,4 8,2 40, , ,9 8,5 39,5 17,3 0,2 656,7 Warmte 71,4 6,3 26,8 218,4 112,3 29,9 30,4 5,6 23,3 8,9 0,2 533,5 ECN-I

22 22 ECN-I

23 5. CONCLUSIES Het Nederlands verbruikssaldo in 2000 bedroeg 3051 PJ. Hiervan komt 432 PJ voor rekening van de energiebedrijven (minus raffinage) en 2619 PJ voor de energieafnemers (inclusief raffinage). De verdeling over de energieafnemers was: Industrie 1227 PJ, Transport 462 PJ, Huishoudens 422 PJ en Overige 506 PJ. Het industriële energiegebruik bestaat voor 124 PJ aan elektriciteit, 474 PJ aan grondstoffen, 533 PJ aan warmte en 98 PJ aan decentrale omzettingsverliezen. Voor heel Nederland bedraagt het finaal energetisch verbruik 2022 PJ. Uitgedrukt als percentage van dit gebruik bedraagt de elektriciteitsbehoefte 16%, de warmtebehoefte 61% en de transportvraag 23%. Wordt verondersteld dat de elektriciteit met een rendement van 40% wordt opgewekt dan wordt een primaire energetisch gebruik van 2508 PJ berekend met als bijdragen 32% elektriciteit, 49% warmte en 18% transport. Voor de Nederlandse industrie bedraagt het finale energetische verbruik in PJ (elektriciteit en warmte). De vraag naar elektriciteit bedraagt 19% daarvan. De warmtevraag neemt dus 81% voor haar rekening. Wanneer elektriciteit met een omzettingsrendement van 40% wordt teruggerekend naar primaire energie dan resulteert een primaire energievraag voor energetische doeleinden van 841 PJ. Daarvan is 63% voor warmte en 37% voor elektriciteit. Voor heel Nederland, maar met name voor de industrie, geldt dat de warmtevraag dominant is in de totale energievraag. ECN-I