ALLEEN VOOR PROFESSIONELE BELEGGERS SAMENVATTING THE ART OF INDEXING

Transcriptie

1 ALLEEN VOOR PROFESSIONELE BELEGGERS SAMENVATTING THE ART OF INDEXING

2 Een van de grootste beleggingstrends van de afgelopen decennia is de enorme groei van indexbeleggen 1. Deze spectaculaire toename is te danken aan de aanzienlijke voordelen die indexbeleggen kan bieden, het groeiende aantal toepassingen van indices in de huidige beleggingsmarkten en de flexibiliteit waarmee deze strategieën zich kunnen ontwikkelen en aanpassen aan de marktomstandigheden en de behoeften van beleggers. De groei van indexbeleggen maakt het voor beleggers echter niet altijd gemakkelijker. Het aantal indices en beleggingsinstrumenten is zo sterk toegenomen dat het vaak moeilijk is om een welbewuste keuze te maken. Daarnaast zijn ook alternatieve bètastrategieën in opkomst, die anders werken dan de traditionele op marktkapitalisatie gebaseerde indices. Dit werpt de vraag op welk type bèta in welke situatie het meest geschikt is. Met The Art of Indexing willen we beleggers een raamwerk bieden om hen op weg te helpen in de wereld van het indexbeleggen, aan de hand van duidelijke, uitvoerbare stappen, gericht op het kiezen van de juiste index, het best passende beleggingsinstrument en de beste portefeuillebeheerder. Aan het eind van dit document gaan we ook in op de toekomst van het indexbeleggen, om beleggers meer inzicht te geven in nieuwe ontwikkelingen, waarvan zij mogelijk kunnen profiteren. 1 Sinds de introductie van het eerste indexfonds in 1971 is indexbeleggen gegroeid naar een totaal beheerd vermogen van ruim US$ miljard. Bron: Cijfer voor eind 2012 van US$ mld. Ontleend aan Morningstar Global Annual Flow Report, Exhibit 5. Het volledige rapport is beschikbaar via: THE ART OF INDEXING

3 Stap voor stap op weg in de wereld van het indexbeleggen In de afgelopen tien jaar is de rol van indexbeleggen sterk toegenomen. Dit is niet verwonderlijk, aangezien deze manier van beleggen aanzienlijke voordelen kan bieden: ``Spreiding. Doordat indices samengesteld zijn uit een groot aantal verschillende effecten, zijn indexbeleggingen aanzienlijk minder blootgesteld aan de risico s van afzonderlijke effecten. ``Beter zicht op kosten. Het is eenvoudiger om vooraf een goed idee te krijgen van de verwachte omloop van de portefeuille en de bijbehorende transactiekosten, omdat indexproducten worden opgebouwd op basis van een aantal vooraf vastgelegde regels. ``Risicobeheer. Omdat indexproducten volgens strikte regels zijn opgebouwd, is het voor beleggers ook eenvoudiger om het risico van een indexportefeuille te overzien en te zorgen dat dit aansluit bij hun situatie en beleggingsdoelen. De grote toestroom in indexproducten in de afgelopen jaren bewijst dat beleggers veel waarde hechten aan deze voordelen. Indices worden in de beleggingswereld tegenwoordig voor talloze doeleinden gebruikt: als maatstaf voor het marktsentiment, als benchmark voor de performance van beleggingen en in toenemende mate als basis voor een groot aantal beleggingsstrategieën. Maar ondanks de groei en de ontwikkeling van indexbeleggen blijft de mythe bestaan dat het een geautomatiseerd en gestandaardiseerd proces is waarvoor niet dezelfde due diligence nodig zou zijn als voor actieve beleggingen. Dit is absoluut niet waar. Tussen de ene en de andere index bestaan grote verschillen en ook de beleggingsproducten, strategieën en aanbieders kunnen aanzienlijk van elkaar verschillen. Om een efficiente portefeuille welke aansluit bij het beleggingsdoel te kunnen opbouwen, is het absoluut noodzakelijk om rekening te houden met deze verschillen. FIGUUR 1: IN VS GEVESTIGDE FONDSEN, PARTICULIERE BELEGGERS: AUM VAN ETP s, INDEX- EN ACTIEVE FONDSEN % Jul-13 % AUM in ETP s % AUM in indexfondsen % AUM in actieve fondsen FIGUUR 2: IN EUROPA GEVESTIGDE FONDSEN, PARTICULIERE BELEGGERS: AUM VAN ETP s, INDEX- EN ACTIEVE FONDSEN % Jul-13 % AUM in ETP s % AUM in indexfondsen % AUM in actieve fondsen Bron: Simfund. Deze gegevens omvatten niet de AUM van fondsen die gevestigd zijn op de Cayman Islands, de Britse Virgin Islands en Bermuda. Drie stappen zijn in onze ogen essentieel om met succes te beleggen in indexproducten: STAP 1 BENCHMARK- SELECTIE STAP 2 SELECTIE VAN BELEGGINGSTYPE STAP 3 SELECTIE VAN DE BEHEERDER SAMENVATTING [1]

4 STAP STEP 1 De juiste benchmark kiezen VIJF BELANGRIJKE FACTOREN BIJ DE KEUZE VAN EEN INDEX Indices zijn niet allemaal hetzelfde. Omdat het onmogelijk is om markten en hun samenstelling eenduidig te definiëren, bestaat er altijd een zekere subjectiviteit in de manier waarop ze worden voorgesteld. Indices die op het eerste gezicht dezelfde exposure bieden, of zelfs vrijwel dezelfde naam hebben, kunnen toch een verschillend risico/rendement-profiel hebben. Wij raden beleggers aan om bij de selectie van een index de volgende vijf factoren in overweging te nemen: 1. Dekking; 2. Beschikbaarheid en liquiditeit; 3. Waardering; 4. Omloopsnelheid en transactiekosten; 5. Index-samenstelling. 1. DEKKING Hierbij gaat het om de breedte (of juist het gebrek daaraan) van de effecten die in de index zijn opgenomen en specifiek om het type effecten, het aantal en de kenmerken ervan. De dekking wordt bepaald door criteria voor opname in of uitsluiting van de index, bijvoorbeeld op grond van het land waarin effecten zijn uitgegeven, hun marktkapitalisatie of kredietrating. ``Een duidelijk voorbeeld van hoe de dekking van indices kan verschillen, is de vergelijking van de MSCI Emerging Markets en de FTSE Emerging Markets index. 2 MSCI classificeert Zuid-Korea op dit moment als een opkomende markt, terwijl FTSE dit niet doet, met als gevolg dat dit land wel in de eerste maar niet in de tweede index is opgenomen. Dit leidt tot een andere landenen sectorexposure en daardoor ook tot een ander risico/rendement-profiel. 2. BESCHIKBAARHEID EN LIQUIDITEIT Een index is van nature een bedacht product, dat geen rekening houdt met de situatie op de beurs. Voor beleggers is de beschikbaarheid en liquiditeit van de effecten in de index echter wel degelijk van groot belang, evenals de mate van verhandelbaarheid. Dergelijke aspecten zijn van invloed op de geschiktheid van een index voor een specifieke portefeuille. ``Omdat vastrentende instrumenten vaak Over-The-Counter (OTC) verhandeld worden in plaats van op de reguliere beurs, is het soms niet eenvoudig om de representativiteit en de liquiditeit van obligatie-indices tegen elkaar af te wegen. Hier bestaan verschillende opvattingen over, die tot aanzienlijke verschillen in het gedrag van indices kunnen leiden. 2 MSCI Inc. en FTSE Group behoren wereldwijd tot de grootste indexaanbieders. Gegevens per 30 september [2] THE ART OF INDEXING

5 Een index is een verzameling effecten die als één portefeuille kan worden beschouwd. Daarom is het noodzakelijk dat een index op een transparante en eenduidige manier wordt gewaardeerd, ofwel doorlopend gedurende de beursdag of één keer per dag op een vast tijdstip. 3 Voor beleggers is het essentieel om te doorzien hoe de waardering van de index tot stand komt, welke elementen in de waardering zijn opgenomen en volgens welke regels marktpartijen op de hoogte worden gesteld van de waarde van de index-portefeuille. 3. WAARDERING ``In de obligatiemarkt kan één en dezelfde obligatie OTC tegelijkertijd tegen verschillende prijzen verhandeld worden. Daarom kan het moeilijk zijn om één representatieve prijs vast te stellen; dit kan de waardering van een obligatie-index ingewikkeld maken. Aangezien markten en exposures in de loop van de tijd veranderen, dienen indices van tijd tot tijd te worden aangepast, om te zorgen dat ze representatief blijven voor hun markt. De frequentie waarin een dergelijke herweging van de index nodig is bepaalt de omloopsnelheid ervan en is voor beleggers een belangrijke factor bij de keuze van een index. Hierbij dienen beleggers te bedenken dat bij het bepalen van het indexrendement geen rekening wordt gehouden met transactiekosten, waardoor er een tracking-verschil kan ontstaan tussen de index en het beleggingsproduct dat deze index volgt. Dit verschil hangt direct samen met de omloopsnelheid van de index. 4. OMLOOPSNELHEID EN TRANSACTIE- KOSTEN ``De kosten kunnen per index en aanbieder verschillen, waardoor ook het succes waarmee een index in een portefeuille wordt gerepliceerd, sterk uiteen kan lopen. De samenstelling en ontwikkeling van een index worden bepaald door de indexregels, de vooraf vastgelegde criteria die voorschrijven welke effecten wel en welke niet in de index worden opgenomen. 5. INDEX- SAMENSTELLING ``De wegingsmethodiek is een belangrijk onderdeel van de indexregels. Het beleggingsuniversum van een index kan naast de marktkapitalisatie ook bepaald worden door andere factoren, zoals de historische volatiliteit van een effect of het Bruto Binnenlands Product (bbp) van het land waar het effect is uitgegeven. Daarom kunnen indices met hetzelfde beleggingsuniversum toch een sterk verschillend risico/rendement-profiel hebben. 3 Dit document gaat vooral in op aandelenindices, die intradag geprijsd worden, en obligatie-indices, die eens per dag geprijsd worden. Andere indices kunnen volgens een andere frequentie gewaardeerd worden; hedgefund-indices worden bijvoorbeeld vaak wekelijks, maandelijks of eens per kwartaal geprijsd. SAMENVATTING [3]

6 STAP STEP 2 Het meest efficiënte beleggingstype selecteren Afhankelijk van de gekozen index kunnen beleggers kiezen uit zeven beleggingstypen: traditionele beleggingsfondsen ( indexfondsen ), Exchange Traded Funds (ETF s), afgescheiden mandaten, certificaten, mandjes afzonderlijke effecten, futures en swaps. 4 In onze ogen zijn er zeven aspecten waarmee beleggers rekening dienen te houden bij het kiezen van een beleggingstype: ZEVEN ASPECTEN BIJ DE KEUZE VAN EEN BELEGGINGSTYPE EN SHORTING SECURITIES LENDING 7 JURIDISCHE FACTOREN 1 2 RISICO 3 MINIMALE TRANSACTIE- OMVANG KOSTEN 6 5 VERHANDELBAARHEID 4 OPERATIONELE FACTOREN EN LIQUIDITEIT ``De structurele risico s (aspect 2) van beleggingsinstrumenten die exposure bieden naar dezelfde index, kunnen verschillen. ETF s en indexfondsen worden bijvoorbeeld beschouwd als structureel veiliger, omdat het mandje onderliggende effecten aan de belegger geleverd kan worden als de beheerder insolvent zou blijken te zijn. Certificaten hebben deze beveiliging niet; als de emittent daarvan in gebreke blijft, kan de belegger zijn investering verliezen. 4 Liquide en populaire indices, zoals de S&P 500 of EURO STOXX 50, zijn via alle zeven beleggingstypen voor beleggers beschikbaar, maar minder vaak gebruikte indices, zoals de MSCI ACWI GDP Weighted of de Barclays Global Aggregate index, zijn vaak uitsluitend via enkele van deze beleggingstypen beschikbaar. ``Ook operationele factoren (aspect 4) kunnen bepalend zijn bij de keuze van een beleggingstype. Indexfondsen en ETF s kunnen de gekochte effecten zonder beperking langere tijd in portefeuille houden, terwijl futures een vervaldatum hebben en dus regelmatige herbelegging noodzakelijk maken (het doorrollen ). Hieronder gaan we nader in op drie veelgebruikte instrumenten: ETF s, indexfondsen en futures. [4] THE ART OF INDEXING

7 CASESTUDY: INDEXFONDSEN OF ETF s? VEEL OVEREENKOMSTEN, MAAR OP BELANGRIJKE PUNTEN VERSCHILLEND Hoewel indexfondsen en ETF s in grote lijnen op elkaar lijken, verschillen ze van elkaar op essentiële punten: liquiditeit en transactiekenmerken, aandelenklassen en beschikbare valuta s, breedte van de exposure en kosten. Al deze punten zijn van belang om de meest efficiënte manier te vinden om de gewenste exposure te krijgen. Enkele voorbeelden: ``Liquiditeit en transactiekenmerken: ETF s worden doorgaans gedurende de hele beursdag verhandeld, terwijl indexfondsen eens per dag kunnen worden gekocht en verkocht. ``Breedte van de exposures: ETF s zijn voor een grotere variëteit aan exposures beschikbaar. ``Kosten: De totale kosten van een belegging komen voort uit de combinatie van de kosten van het aanhouden van de belegging (de portefeuillekosten) en de transactiekosten. Beleggers kijken vaak alleen naar de jaarlijkse beheerskosten en de Total Expense Ratio (TER), maar deze geven maar een beperkt beeld van de totale kosten. De transactiekosten worden hierbij bijvoorbeeld buiten beschouwing gelaten. ETF s hebben doorgaans lagere transactiekosten, terwijl bij indexfondsen de portefeuillekosten lager zijn. Welk instrument het meest kostenefficient is hangt dus af van hoe vaak de belegger wil handelen en hoe lang hij zijn beleggingen wil aanhouden. CASESTUDY: FUTURES OF ETF s? BEIDE DE HELE DAG VERHANDELBAAR, MAAR MET BELANGRIJKE VERSCHILLEN Om futures en ETF s met elkaar te vergelijken, dient gekeken te worden naar drie aspecten: de operationele aspecten, de portefeuillekosten en de transactiekosten. De portefeuillekosten van een ETF worden bijvoorbeeld bepaald door de TER en de herwegingskosten. Deze kosten worden vaak gedeeltelijk gecompenseerd door inkomsten uit securities lending (het uitlenen van effecten), wanneer de beheerder van het ETF gebruik maakt van deze mogelijkheid. Hoewel futures doorgaans beschouwd worden als de goedkoopste oplossing, moet bij het bepalen van de kosten ervan ook rekening worden gehouden met dividendaannames en afwijkende financieringskosten: ``Bij futures kan een tracking-verschil ontstaan doordat het verwachte dividend dat in de prijs van de future verrekend is, afwijkt van het effectieve dividend dat door de index geleverd wordt. ``Bij futures kan een tracking-verschil ontstaan doordat het verwachte dividend dat reeds in de prijs van de future verrekend is, afwijkt van het effectieve dividend. Om het meest kostenefficiënte instrument te kiezen, dienen deze aspecten zorgvuldig en gedetailleerd bestudeerd te worden. SAMENVATTING [5]

8 STAP 3 De beste beheerder kiezen Wanneer de selectie van het meest efficiënte indexinstrument in de richting van een fiduciair instrument wijst, d.w.z. een indexfonds, een ETF of een afgescheiden mandaat, is de volgende stap de selectie van de juiste portefeuillebeheerder. DRIE BEPALENDE FACTOREN BIJ DE KEUZE VAN EEN BEHEERDER De selectie van de meest adequate beheerder vormt voor actieve beleggers een essentieel onderdeel van het beleggingsproces, maar beleggen in indexproducten wordt vaak als een geautomatiseerd proces gezien, waarvoor dit niet nodig zou zijn. In realiteit zijn de ervaring en vaardigheden van de beheerder ook voor indexbeleggingen van groot belang. Ook indexbeleggen vereist inzicht en knowhow. In onze ogen zijn drie aspecten bepalend voor de kwaliteit van een beheerder van een indexportefeuille: 1. RISICOBEHEER Portefeuillebeheerders bewaken continu het risico van hun portefeuille om te voorkomen dat dit afwijkt van de doelstelling van het fonds. Een effectenportefeuille valt echter doorgaans niet volledig samen met de constituenten van de benchmark-index. Om dit verschil te ondervangen maken beheerders gebruik van sampling- en substitutietechnieken. Met behulp van complexe modellen en risk management-tools streven ze ernaar grip te houden op het gedrag van de daadwerkelijke portefeuille versus de theoretische indexportefeuille. 2. BEPERKING VAN DE KOSTEN Indices houden geen rekening met transactiekosten en andere aspecten die bij een reële portefeuille een rol spelen. In de werkelijke wereld hebben beheerders naast deze kosten ook nog te maken met cash drags (het nadelige effect van het aanhouden van liquiditeiten), herbelegging van dividenden, valutaverschillen en andere factoren die op indexniveau geen rol spelen. Dit vereist zeer deskundig beheer om te zorgen dat een portefeuille zijn index efficiënt repliceert en het beoogde rendement oplevert. 3. OPTIMALISERING VAN HET RENDEMENT Ook al streven beheerders van indexportefeuilles niet naar alpha, ze dienen wel te streven naar een optimaal rendement van hun portefeuille, om kosten te compenseren en te zorgen dat het portefeuillerendement zo dicht mogelijk bij dat van de index ligt. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van geavanceerde portefeuilletechnieken, zoals securities lending, efficiënt fiscaal beheer van dividenden en opbrengsten, actief gebruik van corporate actions en efficiënt inspelen op nieuwe emissies, calls, downgrades en looptijden van obligaties. Wanneer hier deskundig gebruik van wordt gemaakt, kan dit een belangrijke bijdrage leveren aan de performance van de portefeuille. [6] THE ART OF INDEXING

9 Traditionele en alternatieve indices en de toekomst BETA Voor de toekomst verwachten we dat het gebruik van indexbeleggingen zal blijven toenemen, zowel wat betreft het totaal belegde vermogen als de beschikbare strategieën. Deze trend zal ondersteund worden door drie ontwikkelingen: 1. toenemend gebruik door beleggers; 2. toenemende variatie in het productaanbod; en 3. toenemende combinatie van indexinstrumenten. 1. TOENEMEND GEBRUIK DOOR BELEGGERS In de VS is het gebruik van indexfondsen en ETP s (slechts twee van de in totaal zeven index-instrumenten) gegroeid van 12,6% van de totale AUM van fondsaanbieders in 2004 tot 25,1% in juli In Europa is dit aandeel gestegen van 4,1% in 2004 tot 11,6% in Gezien het huidige klimaat wordt verwacht dat deze groei zal aanhouden. In 2012 heeft BlackRock bovendien een enquête gehouden onder Europese asset-managers en hen gevraagd naar hun houding ten opzichte van actieve en indexbeleggingen. De meerderheid verwachtte meer gebruik te zullen maken van een combinatie van actieve en passieve strategieën ( blending ), waardoor indexstrategieën een grotere rol zullen gaan spelen. 5 ``81% van de respondenten verwachtte binnen 2 tot 3 jaar na de enquête meer gebruik te zullen maken van blending ; ``53% van de respondenten verwachtte dat de vergoedingen in hun branche zullen gaan dalen en 38% verwachtte dat deze daling aanzienlijk zal zijn, waardoor kostenefficiënte beleggingsstrategieën zoals indexbeleggen de voorkeur zullen krijgen. VERWACHTE GROEI VAN ETP s Op basis van de huidige groei gaat BlackRock ervan uit dat de ETP-sector in de VS zou kunnen groeien naar een totale AUM van US$ miljard in In Europa verwachten we een groei van de huidige US$ 377 miljard naar US$ 922 miljard in 2017 en mogelijk US$ miljard in TOENEMENDE VARIATIE IN HET PRODUCTAANBOD In de afgelopen jaren is het aantal indices sterk gegroeid. Voor een groot aantal beleggingscategorieën en segmenten worden nu producten aangeboden die door de financiële pers worden aangeduid als smart bèta. Hiermee worden indexstrategieën aangeduid die verschillen van de meer traditionele kapitalisatiegewogen indexstrategieën, die vooral worden gebruikt in aandelen- en obligatieportefeuilles. De woorden traditioneel en smart zijn gebaseerd op twee gedachten: ``dat marktkapitalisatie de meest gebruikte en daarom traditionele basis voor de weging van posities in een indexportefeuille vormt; ``dat andere wegingscriteria een hoger rendement kunnen opleveren en daarom slimmer zijn, zodat ze worden gezien als een verbetering ten opzichte van de traditionele strategieën. 5 S. Cohen, P. Niall, M. Masood, Blending Insights, BlackRock/iShares, oktober Bron: BlackRock ETP Landscape, 31 augustus SAMENVATTING [7]

10 Hoewel het eerste punt klopt veruit de meeste indexstrategieën zijn op dit moment inderdaad gebaseerd op marktkapitalisatie dienen beleggers er echter voor te waken alternatieve strategieën in hun algemeenheid als slimmer te beschouwen. Bèta-strategieën die gebruik maken van niet traditionele wegingscriteria gaan ook gepaard met specifieke risicofactoren. Deze afwijkende eigenschappen kunnen in bepaalde marktsituaties tot een betere performance leiden, maar in andere situaties achterblijven bij traditionele bèta-strategieën. Daarom raden we beleggers aan: Gebruik andere aanduidingen: Strategieën die gebaseerd zijn op andere criteria dan de marktkapitalisatie: ``strategieën die via een indexbelegging toegang bieden tot niet-traditionele beleggingscategorieën, zoals private equity of hedgefondsen; ``strategieën die toegang bieden tot traditionele beleggingscategorieën, zoals aandelen en obligaties, maar waarbij de weging van de posities afwijkt van de traditionele op kapitalisatie gebaseerde verdeling; ``strategieën die toegang bieden tot traditionele beleggingscategorieën op basis van een risicogewogen benadering. Concentreer u op het einddoel: adequaat beleggen betekent rekening houden met de beleggingshorizon, de risicotolerantie en de gewenste performance van de totale portefeuille. Daarnaast speelt de visie op de toekomstige ontwikkelingen binnen de gekozen beleggingshorizon een rol. In onze ogen dienen beleggers bij de selectie van bèta ongeacht de vorm daarvan rekening te houden met: ``het primaire beleggingsdoel bijvoorbeeld een gunstig rendement of de beperking van bepaalde risico s; ` ` de toekomstverwachtingen en de verwachte marktontwikkeling, zodat de belegger de indexstrategie kan kiezen die binnen dit specifieke scenario aansluit bij zijn behoeften. [8] THE ART OF INDEXING

11 Beleggers kunnen er niet vanuit gaan dat er één type bèta is dat in alle scenario s consequent tot een betere performance leidt. De bèta s doorgronden: Nadat het gewenste beleggingsdoel is vastgesteld is het voor beleggers zaak om te begrijpen welk type bèta daar het beste bij past. Dit vereist grondig inzicht in de samenstelling van de index in de gebruikte gegevens, de transactiekosten, het liquiditeitsprofiel, de samenhang tussen de actuele en back-tested trackrecord van de strategie en alle andere aspecten die een rol spelen in de selectie van de benchmark. Het is absoluut essentieel om al deze factoren goed te doorgronden om met succes een beleggingsbeslissing te kunnen nemen. 3. TOENEMENDE COMBINATIE VAN INDEXINSTRUMENTEN Wij verwachten dat indexbeleggers steeds vaker verschillende typen bèta s zullen gaan combineren. We zien dat beleggers steeds meer vertrouwd raken met de diverse bèta-instrumenten en dat hun kennis ervan stelselmatig toeneemt. Hierdoor zullen ze ook steeds vaker geneigd zijn om deze instrumenten te combineren. Voorbeelden van beleggers die gebruik maken van dit soort blending zijn: ``pensioenfondsen die steeds vaker ETF s gebruiken als aanvulling op futures; ``verzekeringsmaatschappijen die ETF s combineren met indexfondsen binnen bepaalde tactische strategieën of om liquiditeitsreserves op te bouwen om het beheer van ongemodelleerde claims te verbeteren. De mate waarin bèta s en instrumenten gecombineerd worden zal afhankelijk zijn van de risicotolerantie, de beoogde performance, de marktverwachtingen en de tijdshorizon van de belegging. Voor beleggers die zich terdege in deze materie verdiepen, zodat ze de werking volledig doorgronden, kunnen deze nieuwe vormen van indexbeleggen aantrekkelijke mogelijkheden bieden. CONCLUSIE ` ` Indexbeleggen zal blijven groeien de komende 10 jaar en een belangrijke rol spelen in de financiële markten. Met The Art of Indexing willen we beleggers informeren over belangrijke aspecten die hierbij een rol spelen, om hen te helpen een adequate keuze te maken en te laten profiteren van de voordelen van een groeiend aantal strategieën dat onder deze noemer beschikbaar is.

12 Het ishares EMEA Investment Strategy and Insights (ISI) team is erop gericht beleggers te voorzien van toonaangevende inzichten in alle facetten van de ETP-markt. Het team verzorgt diepgaande analyses van ETP-producten en portefeuilles, naast algemene informatie en research op het gebied van brede trends in de beleggingswereld. Het ISI-team is binnen het wereldwijde beleggings-researchteam van ishares verantwoordelijk voor de ontwikkeling van inzichten in de wereldwijde markten en strategieën die binnen EMEA worden geïmplementeerd. Het team bestaat uit beleggingsprofessionals met ervaring aan zowel de aankoop- als verkoopkant van de beleggingspraktijk en een grote deskundigheid op het gebied van marktstrategie en trading. Meer weten? +31 (0) ishares.nl Informatie inzake toezichtswetgeving BlackRock Advisors (UK) Limited, gevestigd op het adres 12 Throgmorton Avenue, London, EC2N 2DL, Engeland, tel +44 (0) , dat een vergunning heeft ontvangen van de Financial Conduct Authority ( FCA ) en onder toezicht staat van de FCA, heeft dit documentuitsluitend voor professionele beleggers in Nederland uitgegeven. Geen andere persoon zou op basis van de informatie in dit document besluiten moeten nemen. Voor uw bescherming worden telefoongesprekken doorgaans opgenomen. ishares plc, ishares II plc, ishares III plc, ishares IV plc, ishares V, ishares VI en ishares VII (de vennootschappen ) zijn open-eind beleggingsmaatschappijen met variabel kapitaal naar Iers recht, waarvan de fondsen afzonderlijk aansprakelijk zijn, die zijn toegelaten door de Financial Regulator. Voor beleggers in Nederland De fondsen zijn aangemeld bij de Autoriteit Financiële Markten als EER-icbe s met een inkomend paspoort in de zin van artikel 2:72 Wet op het financieel toezicht, en hebben derhalve toestemming deelnemingen aan te bieden aan het Nederlandse publiek. De fondsen zijn derhalve beleggingsinstelling als bedoeld in artikel 2:72 van de Wet op het financieel toezicht. Bijgevolg zijn de fondsen, met betrekking tot die notificatie, onderworpen aan de Wet op het financieel toezicht, de voorschriften die ingevolge daarvan worden bepaald en het toezicht terzake door de Autoriteit Financiële Markten. Exemplaren van alle documenten (d.w.z. het prospectus, het/de supplement(en), de laatste en voorgaande jaarverslagen en halfjaarlijkse verslagen van de fondsen en de voorwaarden van de fondsen) zijn in Nederland gratis verkrijgbaar ten kantore van de Nederlandse vertegenwoordiger, BlackRock Investment Management (UK) Limited Dutch Branch, Rembrandt Toren, 17e verdieping, Amstelplein 1, 1096 HA Amsterdam, Nederland of telefonisch via de informatielijn van de Nederlandse vertegenwoordiger op +31(0) Iedere beslissing om te beleggen dient uitsluitend gebaseerd te zijn op de informatie in het bij deze belegging behorende prospectus, de Essentiële Beleggersinformatie ( EBI ) en het meest recente halfjaarverslag en de niet door een accountant goedgekeurde halfjaarrekening en/of het jaarverslag en de door de accountant goedgekeurde jaarrekening. Beleggers dienen kennis te nemen van de specifieke risico s van dit fonds, zoals deze in de EBI en in het door het fonds uitgegeven prospectus gespecificeerd zijn. Beleggingsrisico Het beleggen in aandelen in de Vennootschappen is niet per se geschikt voor alle beleggers. BlackRock geeft geen garantie op de resultaten van de aandelen of fondsen. De koersen van beleggingen (die op beperkte markten kunnen worden verhandeld) kunnen stijgen of dalen en de kans bestaat dat de belegger het ingelegde vermogen niet terugkrijgt. Uw inkomen is niet vast maar kan aan schommelingen onderhevig zijn. In het verleden behaalde resultaten zijn geen indicator voor toekomstige resultaten. De waarde van de beleggingen die blootgesteld zijn aan vreemde valuta kan worden beïnvloed door valutaschommelingen. Wij herinneren u eraan dat uw financiële situatie en fiscale vrijstellingen kunnen veranderen. BlackRock doet geen uitspraken over de vraag of deze belegging geschikt is voor u en of deze aansluit bij uw persoonlijke behoeften en risicotolerantie. De gegeven informatie is slechts een samenvatting; beleggingen dienen te worden gedaan op basis van het huidige prospectus, dat kan worden opgevraagd bij BlackRock. Met betrekking tot genoemde producten is dit document uitsluitend bedoeld ter informatie; het dient in geen geval te worden opgevat als een beleggingsadvies of een aanbeveling, aansporing of uitnodiging om de hier genoemde effecten te kopen of te verkopen. Reproductie of verspreiding van document is verboden, tenzij met expliciete toestemming van BlackRock Advisors (UK) Limited BlackRock Advisors (UK) Limited. Geregistreerde vennootschap No Alle rechten voorbehouden. Telefoongesprekken kunnen gemonitord of opgenomen worden BlackRock, Inc. Alle rechten voorbehouden. BLACKROCK, BLACKROCK SOLUTIONS, ishares, BUILD ON BLACKROCK (BOUW MET BLACKROCK), SO WHAT DO I DO WITH MY MONEY (MAAR WAT KAN IK HET BESTE DOEN MET MIJN GELD?) en het gestileerde i logo zijn geregistreerde en ongeregistreerde handelsnamen (trademarks) van BlackRock, Inc. en haar dochterondernemingen in de Verenigde Staten en daarbuiten. Alle andere handelsnamen (trademarks) zijn van de respectievelijke eigenaren d-I-FEB15-NL-EMEAiS