Onderzoeksresulaten meerjarige veldproeven niet-kerende bodembewerking

Transcriptie

1 Onderzoeksresulaten meerjarige veldproeven niet-kerende bodembewerking Greet Ruysschaert Agriflanders, 16 januari 2015 Studiedag Erosie

2 Prosensols Mesam

3 Niet-kerende bodembewerking en erosie Reeds > 14 jaar onderzoek naar effecten niet-kerende bodembewerking op erosie Opmeten erosiegeulen UGent - Prosensols Regenvalsimulaties Plots opvang water en sediment

4 Niet-kerende bodembewerking en erosie Ploegen Niet-kerende bewerking geulen Verslemping 231 ton/ha erosie Geen geulen Ruw oppervlak 22 ton/ha erosie

5 Niet-kerende bodembewerking en erosie Niet-kerende bodembewerking: effectief in de strijd tegen erosie =ploegen % Afstroming water 44% Bodemverlies 12% Regenvalexperiment Opmeten geulen

6 Niet-kerende bodembewerking en erosie Niet-kerende bodembewerking: effectief in de strijd tegen erosie Waarom onmiddellijk effect? Ploegen Niet-kerende bewerking Gewasresten + ruwer oppervlak: Verminderen kracht inslaande regendruppels Verminderen kracht afstromend water Betere infiltratie van water

7 Niet-kerende bodembewerking en erosie Niet-kerende bodembewerking: Waarom werkt het niet altijd? =ploegen % Afstroming water 44% Bodemverlies 12% Regenvalexperiment Opmeten geulen

8 Niet-kerende bodembewerking en erosie Niet-kerende bodembewerking: Waarom werkt het niet altijd? Oogst tijdens natte omstandigheden UGent - Prosensols UGent - Prosensols UGent - Prosensols UGent - Prosensols

9 Niet-kerende bodembewerking en erosie Niet-kerende bodembewerking: Waarom werkt het niet altijd? Niet-kerende bodembewerking uitgevoerd in slechte omstandigheden is onvoldoende in staat om verdichting op te heffen. UGent - Prosensols

10 Niet-kerende bodembewerking en erosie Besluit Niet-kerende bodembewerking: een effectieve maatregel tegen erosie Mits: Behoud gewasresten Ruw oppervlak Opheffen van verdichting in de bouwvoor in goede omstandigheden Aandachtspunten Stel bewerking in het voorjaar uit tot de bodem voldoende droog is Gebruik rassen die voldoende vroeg geoogst kunnen worden Breek verdichte lagen met een extra/aangepaste werkgang op droge bodem bv. (diep)woelen in de zomer

11 Niet-kerende bodembewerking en erosie Erosiebestrijdend effect in meerjarig perspectief versterkt door: Meer organische stofopbouw in de toplaag Resultaten ILVO BOPACT-proef na 3 hoofdbewerkingen 1.0 Ploegen Niet-kerende bewerking 0.8 % organische koolstof cm cm P<0.1 Diepte P<0.05

12 Niet-kerende bodembewerking en erosie Erosiebestrijdend effect in meerjarig perspectief versterkt door: Sterkere bodemkruimels (aggregaten) van de toplaag Resultaten ILVO BOPACT-proef na 3 hoofdbewerkingen 50 * Ploegen Niet-kerende bewerking 40 % stabiele aggregaten <0.3mm mm 0.5-1mm 1-2mm 2-2.8mm mm * mm * UGent Grootte van de aggregaten (mm)

13 Niet-kerende bodembewerking en erosie Erosiebestrijdend effect in meerjarig perspectief versterkt door: Meer diepgravende regenwormen die bodemstructuur verbeteren Gewasresten aan oppervlak / minder verstoring gangen KPL: ploegen NKD: niet-kerend diep NKO: niet-kerend ondiep Bron: K.U.Leuven - Valckx, J., e.a., 2009 Bron: European Atlas of Soil Biodiversity

14 Niet-kerende bodembewerking en erosie Erosiebestrijdend effect in meerjarig perspectief versterkt door: 100 Meer diepgravende regenwormen die bodemstructuur verbeteren Algemene toename bodemleven Resultaten ILVO BOPACT-proef na 3 hoofdbewerkingen 5 Resultaten ILVO VEGTILCO-proef na 3 hoofdbewerkingen (0-10 cm) Microbiële biomassa-koolstof (mg/kg) * 0-10 cm cm Diepte Ploegen Niet-kerende bewerking Bodemleven (nmol/g) G+ bacteriën * G- bacteriën Actinomyceten * Schimmels 18-2 Willekens et al., Applied soil ecology * Mycorrhiza schimmels Ploegen Niet-kerend *

15 Niet-kerende bodembewerking en opbrengst Belang omstandigheden! NKB methode (werktuigen, diepte) Tijdstip van bewerken Opheffen verdichte lagen Type grond: bv. kuilmaïs veel data van zandgrond en gras vooraf Aantal data: % tussen 95 en 105 => NKB is een systeem leren uit de successen en mislukkingen

16 Niet-kerende bodembewerking en opbrengst Directzaai Ondiepe NKB (<15 cm) Diepe NKB (>15 cm) kuilmaïs korrelmaïs zomergraan suikerbiet wintergraan Meta-data analyse Van den Putte et al. (2010)

17 Niet-kerende bodembewerking en opbrengst R elatieve opbrengs t korrelm aïs (100 = ploegen) Relatieve gewasopbrengst Korrelmaïs Maximale bewerkingsdiepte (cm) winter/voorjaar Maximale bewerkingsdiepte gedurende winter en voorjaar (cm) Suikerbiet => Ondiep bewerken vermijden Maximale bewerkingsdiepte (cm) winter/voorjaar Maximale bewerkingsdiepte gedurende winter en voorjaar (cm) Reubens et al., Eindrapport BodemBreed

18 Niet-kerende bodembewerking en onkruiddruk BOPACT-proef maïs Aantal Kamilleplanten/plot Aantal aardappelplanten/plot NKB Ploegen NKB Ploegen Ploegen Niet-kerend ILVO ILVO

19 Niet-kerende bodembewerking en onkruiddruk Aantal onkruiden per m² - niet-kerend NKB Hangar Kortrijkdorp Lange weide Nieuwe stal Schnackers Ploegen Aantal onkruiden per m² - geploegd Reubens et al., Eindrapport BodemBreed

20 Niet-kerende bodembewerking en onkruiddruk BodemBreed Opslag wintergerst en cichorei ondanks preventieve maatregelen Systeem gras/maïs - Resultaten Hooibeekhoeve Aantal grassen per m² Reubens et al., Eindrapport BodemBreed Voor bestrijding mei/juni P Pg Og Dg DZg DZr Heppen grasgroenbedekker - glyfosaat Ploegen Aantal grassen per m² Aantal grassen per m² juni 2010 oogst 2010 juni 2011 oogst 2011 P P+ S S+ ND NOD Kasterlee snede gras geen glyfosaat Spitten NKG (ondiep) Spitten Kasterlee juni - HBH 20

21 Niet-kerende bodembewerking en onkruiddruk BodemBreed Systeem gras/maïs - dicotyle onkruiden Heppen: Voor onkruidbestrijding (mei/juni): ploegen en diepe NKB Oogst: directzaai en (ondiepe) NKB Kasterlee Voor onkruidbestrijding (mei/juni): ploegen en spitten Oogst: NKB => Afstemming onkruidbestrijding op bewerking nodig Aantal dicolylen per m² Voor bestrijding Heppen P Pg Og Dg DZg DZr Voo Oogst P Pg Og Dg DZg DZr Aantal dicotyle onkruiden per m² Aantal dicolylen per m² Kasterlee juni 2010 oogst 2010 juni 2011 oogst 2011 P P+ S S+ ND NOD Reubens et al., Eindrapport BodemBreed 21

22 Niet-kerende bodembewerking en onkruiddruk Biologische landbouw BodemBreed Nederland snede gras / maïs => Bij NKB: zode intensief verkleinen en inwerken, vroeg in voorjaar => Meer brandstof, arbeidsuren, risico op verdichting en verslemping ILVO Tilman-org Vernietiging 1,5 jaar oude grasklaver zode Meer opslag van gras bij NKB - vernietiging mei. Onkruidbeheersing intensief, maar niet onmogelijk => geen opbrengstverschillen ILVO ILVO-Tilman-org Vernietiging maart Vernietiging mei ILVO

23 Niet-kerende bodembewerking en vochtgehalte Onder NKG zou vochtgehalte stijgen Opname planten Irrigatie Neerslag Verdamping bodem Waterbergend vermogen Capillaire opstijging Percolatie FAO

24 Niet-kerende bodembewerking en vochtgehalte BodemBreed - Vochtgehalte bij zaai/pootbedbereiding Wintervoorploegen op (zand)leemgrond: 0-10 cm: droger => gemakkelijker te verkruimelen cm: vochtiger => hoger risico op verdichting bij betreding NKB: 0-10 cm: vochtiger => voordeel in droog voorjaar NKB Bodemvochtgehalte (%) 0-10 cm - NKG droger indien er in de winter en relatief diep wordt bewerkt (omstandigheden goed?) Ploegen Bodemvochtgehalte (%) 0-10 cm - ploegen % bodemvocht 0-10 cm Ploegen cm Bodemvochtgehalte (%) cm - ploegen Najaar diep Najaar ondiep Voorjaar - reeds bewerkt diep Voorjaar - reeds bewerkt ondiep Voorjaar nog onbewerkt Winter diep Winter diep - voorjaar reeds bewerkt ondiep Winter ondiep Winter ondiep - voorjaar reeds bewerkt diep Winter ondiep - voorjaar reeds bewerkt ondiep Reubens et al., Eindrapport BodemBreed

25 Niet-kerende bodembewerking en vochtgehalte BodemBreed / BOPACT - Vochtgehalte tijdens groeiseizoen cm NKB Ploegen 0-10 cm cm cm 0-10 cm - BOPACT cm - BOPACT Ploegen Betho-2 Hangar Kortrijkdorp Lange weide Nieuwe stal BOPACT Reubens et al., Eindrapport BodemBreed

26 Niet-kerende bodembewerking en verdichting BodemBreed Verdichting neemt toe naarmate bewerkingsdiepte afneemt Diepe NKB-werktuigen laten in de meeste gevallen een vergelijkbaar goede structuur achter als ploegen Tijdstip bewerking minstens even belangrijk als type bewerking => evaluatie bodemtoestand! Verdichte zones losmaken (optillen en breken intensieve menging vermijden) Niet dieper bewerken dan noodzakelijk PR op 15 cm PR op 25 cm UGent - Prosensols

27 Niet-kerende bodembewerking en stikstof ILVO-proefpercelen Vaak geen verschillen in N beschikbaarheid Trend tot andere verdeling in profiel bij niet-kerende bewerking in de toplaag Meer totale stikstof Hoger mineralisatiepotentieel =>Zakt minder snel weg, goede bereikbaarheid plantenwortels Nitraatresidu wisselende resultaten => geen systematisch effect =>Geen aanwijzingen om andere hoeveelheden te bemesten ILVO

28 Besluit Effectieve maatregel om erosie aan de bron aan te pakken, mits goed uitgevoerd Risico op hogere onkruiddruk, maar beheersbaar Hoger vochtgehalte in bovenste lagen Voldoende diep bewerken (in goede omstandigheden) om verdichting te vermijden Geen aanwijzingen om bemestingshoeveelheden aan te passen in eerste jaren UGent - Prosensols

29 Besluit Bodembewerking - Systeembenadering Evaluatie toestand perceel => keuze en tijdstip bewerking Uit te voeren onder voldoende droge omstandigheden Aandacht voor opheffen verdichte lagen Gewaskeuze ((vroeg)hoofdgewas en groenbedekker) Tijdstip onkruidbestrijding Aangepaste zaai- en planttechniek Organische stof beheer versterkt werking niet-kerende bodembewerking ILVO

30 Dank u wel Met dank aan: Katleen Gillijns (Provincie Vlaams-Brabant) Jan Vermang (ALBON) BodemBreed-partners Tommy D Hose (ILVO) Koen Willekens (ILVO) Contact: greet.ruysschaert@ilvo.vlaanderen.be koen.willekens@ilvo.vlaanderen.be