EUROPESE DAG VAN DE BEROERTE VAN HARTE WELKOM

Transcriptie

1 EUROPESE DAG VAN DE BEROERTE VAN HARTE WELKOM

2 Programma Welkomstwoord door Anja van Enckevort, ketenregisseur Film: CVA-keten Noord-Limburg Vermoeidheid na CVA door Anja Kuperus, geriatriefysiotherapeut Mentale vermoeidheid door Tim Vaessen, neuropsycholoog De Vitaliteitscoach door Nikki Heffels, Silke Steeghs en Margot Gielen, studenten ergotherapie Zuyd Hogeschool

3 CVA KETEN regio noord-limburg ANJA VAN ENCKEVORT, KETENREGISSEUR CVA 13 MEI 2013

4 SAMENWERKINGSVERBAND VAN ZORGPARTNERS DIE ZORG LEVEREN AAN MENSEN MET EEN BEROERTE CVA keten regio Noord Limburg

5 MISSIE & VISIE JUISTE ZORG OP JUISTE MOMENT & OP JUISTE PLAATS KETENPARTNERS MET GEZAMENLIJKE AMBITIES WAARAAN MEN ZICH COMFORMEERT MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD VRAAG VAN CLIËNT IS LEIDEND EFFECTIEF EN EFFICIENT CVA-ZORG ORGANISEREN CVA keten regio Noord Limburg

6 KETENPARTNERS & VERANTWOORDELIJKHED EN CVA keten regio Noord Limburg

7 Film

8 Vermoeidheid na een beroerte Anja Kuperus, geriatriefysiotherapeut

9

10 Wat is vermoeidheid na een beroerte? Vele definities: geen consensus Chronisch Prevalentie: 38-77% (afhankelijk van wat is gemeten met welk instrument)

11 Een definitie van chronische vermoeidheid Chronische vermoeidheid is het zelfgerapporteerde lichamelijke en/of mentaal onwelbevinden langer dan 6 maanden aanhoudend en zich uitdrukkend in uitputting, als gevolg waarvan iemand lichamelijk of mentaal niet kan functioneren op het door hem/haar gewenste niveau

12 Meten van vermoeidheid Welke vermoeidheid wordt gemeten? Wanneer is er sprake van Post Stroke Fatique? Is het meetinstrument betrouwbaar? Eerst een definitie, dan het passende meetinstrument

13 Wat doet vermoeidheid? Negatieve invloed op: Kwaliteit van leven iadl ( o.a. telefoneren, boodschappen doen, eten bereiden) Revalidatie Morbiditeit, seksualiteit en suïcide

14 Wat ervaart de patiënt? Fysieke vermoeidheid: Na inspanning, sneller moe/ langer herstel (normale vermoeidheid) Constante (chronische) vermoeidheid: (pathologische vermoeidheid), geen verband met inspanning en rust Mentale vermoeidheid

15 Wat is geen vermoeidheid? Arousalproblemen Slaap of slaperigheid Depressie (komt wel vaak samen voor) Cogni eve (mentale) vermoeidheid cogni eve beperkingen

16 Oorzaken van vermoeidheid Primair (hersenletsel) Specifieke gebieden beschadigd Hormonen: overactieve HPA-as Ontstekingen Netwerken: automatische naar gecontroleerde infoverwerking Copinghypothese: brein werkt harder door afname verwerkingssnelheid en aandacht Secundair: wisselwerking en factoren die vermoeidheid in stand houden Stemming en angst Medicatie Slaap Pijn en conditie Parese Activiteitenpatroon

17 HPA-as

18 Behandeling van lichamelijke vermoeidheid Normale lichamelijke vermoeidheid: TRAINEN VAN KRACHT EN CONDITIE INBOUWEN IN DAGELIJKSE ACTIVITEITEN ACTIEF BLIJVEN! Leren omgaan met de mogelijkheden: GOEDE BALANS TUSSEN BELASTING EN BELASTBAARHEID RUST PLANNEN EN DOEN!

19 Behandeling/begeleiding van chronische vermoeidheid Voorlichting geven Inzicht geven: geen reden om niet actief te kunnen zijn voorkomen van afname van mogelijkheden

20 Behandeling van mentale vermoeidheid Volgende spreker: Tim Vaessen

21 Informatie:

22 Vragen?

23 Mentale vermoeidheid na CVA Drs. T.J.A. Vaessen, neuropsycholoog

24 Overzicht Wat is mentale vermoeidheid en hoe herken ik dit? Hoe voorkom ik mentale vermoeidheid bij patienten met CVA? Wat kan de neuropsycholoog betekenen bij mentale vermoeidheid?

25 Fysieke vermoeidheid Fysiek en mentale vermoeidheid Moe in je lijf Mentale vermoeidheid Moe in je hoofd

26 Wat gebeurt er in het brein? Het brein is minder efficient geworden. Voorheen verliep alles op automatisme, nu is er meer gecontroleerde aandacht nodig.

27 De accu is sneller leeg en heeft meer tijd nodig om op te laden.

28 Hoe herken ik mentale vermoeidheid? Klachtenpresentatie vaak atypisch Klachten patient of omgeving - Hoofdpijnklachten - Geheugen- en concentratieproblemen - Fysieke achteruitgang: verslechtering motoriek of spraak - Gebrek aan initiatief Gedrag dat geobserveerd wordt: - Stil vallen - Moeilijk uit woorden komen - Geprikkeld of agressief gedrag - Toename geheugenmissers - Glazige blik

29 Voorkomen beter dan genezen Mentale belastbaarheid is niet trainbaar, zoals een fysieke conditie Beste omgang is evenwichtige verdeling van Mentaal inspannende activiteiten Fysiek inspannende activiteiten Rust Ontspanning Beter om vaker en kort te rusten dan bijkomen na overbelasting. Wat mentaal en fysiek inspannend is verschilt sterk per patient, ideale belasting vinden is maatwerk.

30 Waar kun je op letten? Zorg voor een prikkelarme omgeving Rustig aangeklede omgeving. Geen achtergrondgeluiden. Gesprekken een-op-een. Vermijd cognitieve overbelasting Spreek in rustig tempo. Vermijd te grote informatiedichtheid. Doe geen dubbeltaken. Stop met spreken als iemand bezig is. Maak afspraken niet te lang.

31 En dan toch. Wanneer vermoeidheid optreedt: Schat in of zinvol is door te gaan met patient Neem eventueel een pauze Let op dat hierbij het hoofd tot rust komt. Zorg dat de patient in een rustige omgeving terecht komt. Bij het maken van een nieuwe afspraak stem dit af op het dagprogramma van de patient.

32 Verwijzing Indien mentale vermoeidheid blijft spelen: - Verwijzing naar revalidatie-arts - Verwijzing naar neuropsycholoog - Begeleiding in thuissituatie - Professionals in NAH Begeleiding in werksituatie Jobstap

33 Neuropsycholoog Verrichten neuropsychologisch onderzoek In kaart brengen sterke en zwakke kanten cognitie Adviezen aan patiënt, omgeving of professional

34 Neuropsycholoog Neuropsychologische behandeling Cognitieve revalidatie Informatie over geheugen, aandacht en plannen Aanleren van strategieën om te compenseren voor beperkingen

35 Cognitieve gedragstherapie bij vermoeidheid na CVA Informatie over vermoeidheid na hersenletsel Registratie-oefeningen Strategieën om met vermoeidheid om te gaan Cognitieve therapie om gedrag en ideeën over vermoeidheid aan te pakken Omgaan met de omgeving: assertiviteit

36

37 Blauw: slapen Bruin: passieve ontspanning Geel: actieve ontspanning Rood: werk/ productiviteit

38 Meest vermoeiende dag

39

40 Dag van de Beroerte Studenten: Opdrachtgevers: Margot Gielen, Nikki Heffels & Silke Steeghs Docentbegeleider: Erica Baarends CVA-zorgketen Noord-Limburg & Lectoraat Technologie Zuyd Hogeschool

41 Inhoudsopgave Aanleiding Probleemstelling behandeling vermoeidheid Fasen implementatie Protocol Vitaliteitscoach Componenten Vitaliteitscoach Visuele voorbeelden Voordelen nieuwe protocol Bevorderende en belemmerende factoren Verdere verloop Bronnen Afsluiting en vragen

42 Aanleiding 50% 70% van CVA cliënten ervaart blijvend ernstige vermoeidheid (Evenhuis & Eyssen, 2012) Negatieve invloed, verminderde belastbaarheid en beperkt activiteitenpatroon. Mogelijk gevolg: meer medische consumptie, ongunstige risico s en meer kans op een verpleeghuis opname (Jacobs, Mattheij, & Wijnants, 2012) Vermoeidheid na een CVA is een onderbelicht thema Momenteel nog geen eenduidige behandeling voor vermoeidheid na een CVA, door gebrek aan bewezen behandelingen

43 Probleemstelling behandeling vermoeidheid Er ligt een nieuw protocol Vitaliteitscoach voor vermoeidheid na een CVA zonder bijbehorende technische ondersteuning klaar. Echter moeten de juiste condities nog gecreëerd worden, die een implementatie en eerste introductie van het gebruik van het protocol in de praktijk mogelijk maken. Zodra het protocol met technische applicatie gebruikt wordt zoals het nu is vormgegeven, kunnen gebruikservaringen worden gepeild bij zowel zorgverleners als cliënten en kunnen het protocol en de technische applicatie uiteindelijk verder geoptimaliseerd worden.

44 Fasen implementatie Implementatiemodel Grol (Grol & Wensing, 2011) Fase 1: Ontwikkeling voorstel voor verandering Optimale zorg definiëren indicatoren Fase 2: Analyse feitelijke zorg, concrete doelen voor verbetering Analyse huidige zorg enquêtes en interviews Fase 3: Probleemanalyse doelgroep en setting Partijen belangen en doelen, belemmerende + bevorderende factoren Fase 4: Ontwikkeling en selectie van interventies/strategieën Werkconferentie concrete afspraken voor verandering CVA keten regio Noord Limburg

45 Protocol Vitaliteitscoach Vitaliteitscoach is gebaseerd op protocol van A. Zedlitz. Verschillen tussen beiden: Vitaliteitscoach middels zorg op afstand Vitaliteitscoach is multidisciplinair Het protocol is omgeschreven zodat het gebruikt kan worden middels zorg op afstand Zorg op Afstand is een vorm van technologie een grotere groep cliënten te bereiken efficiëntere zorg. Door de zorg efficiënter te maken, kunnen kosten bespaard worden. Hierdoor zal het protocol uiteindelijk winstgevend zijn. De technologische ondersteuning van het protocol is momenteel in ontwikkeling. Vitaliteitscoach bestaat uit 13 weken. Één keer per week één uur cognitieve therapie Twee keer per week één uur graded activity training Psycholoog diagnostiek en evaluatie van vermoeidheid Ergotherapeut cognitieve therapie Fysiotherapeut Graded activity training. Het protocol Vitaliteitscoach is bedoeld om de cliënt, na de klinische fase, in de thuissituatie te ondersteunen bij het leren omgaan met zijn vermoeidheidsklachten. CVA keten regio Noord Limburg

46 Componenten Vitaliteitscoach Diagnostiek vermoeidheidsklachten Educatie vermoeidheid en slaapritme Opstellen van doelen Helpende en blokkerende gedachten Activiteitenregistratie Relatie tussen activiteiten en vermoeidheid Dagplanning opstellen Ontspanningsoefeningen Leren omgaan met de omgeving CVA keten regio Noord Limburg

47 Visueel voorbeeld vitaliteitscoach Diagnostiek vermoeidheidsklachten (m.b.v. CIS-20): CVA keten regio Noord Limburg

48 Visueel voorbeeld vitaliteitscoach, 2 Activiteitenregistratie: CVA keten regio Noord Limburg

49 Visueel voorbeeld vitaliteitscoach 3 Activiteitenregistratie: CVA keten regio Noord Limburg

50 Visueel voorbeeld vitaliteitscoach 4 Relatie tussen activiteiten en vermoeidheid CVA keten regio Noord Limburg

51 Visueel voorbeeld vitaliteitscoach 5 Relatie tussen activiteiten en vermoeidheid CVA keten regio Noord Limburg

52 Voordelen nieuwe protocol Zoals eerder benoemd heeft het gebruik van het behandelprotocol vitaliteitscoach enkele voordelen. Hieronder zetten we deze nogmaals kort op een rij: Eenduidigheid over de behandeling bij de verschillende disciplines; Een multidisciplinaire behandeling bij tot op heden veelal onderbelicht probleem na een CVA; Efficiëntere zorgverlening, middels Zorg op Afstand, waardoor kosten bespaard kunnen worden; Het programma sluit aan op de huidige ontwikkelingen in de maatschappij; Het protocol is gebaseerd op een ander protocol, waarvan de effectiviteit bewezen is. CVA keten regio Noord Limburg

53 Bevorderende en belemmerende factoren Bekendheid inhoud protocol Wat levert het protocol op? Verschillen tussen huidige en gewenste zorg Meegaan met nieuwe ontwikkelingen CVA keten regio Noord Limburg

54 Verdere verloop Afronding analyse Werkconferentie Aanbevelingen Verdere implementatie (Grol & Wensing, 2011) Fase 5: Ontwikkeling / testen en uitvoering van implementatieplan Fase 6: Integratie in routines Fase 7: Continue evaluatie en bijstelling plan CVA keten regio Noord Limburg

55 Bronnen De Nederlandse CVA vereniging. (2010). Omgaan met de gevolgen van een CVA. Opgeroepen op februari 19, 2013, van Evenhuis, E., & Eyssen, I. (2012). Ergotherapierichtlijn Vermoeidheid bij MS, CVA of de ziekte van Parkinson. Amsterdam. Grol, R., & Wensing, M. (2011). Implementatie, effectieve verbetering van de patiëntenzorg. Amsterdam: Reed Business. Hartstichting, N. (2012). Beroerte Hartstichting. Opgeroepen op Maart 5, 2013, van : Jacobs, B., Mattheij, D., & Wijnants, D. (2012). Afstudeerscriptie; Een programma voor vermoeidheid na een CVA. Heerlen: Zuyd Hogelijkschool. Kuiper, C. (2005). Arbeid en gezondheid. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Zedlitz, A., Rietveld, T., Geurts, A., & Fasotti, L. (2012). Cognitive and Graded Activity Training can alleviate persistent fatigue after stroke; A Randomized Controlled Trial. Stroke, CVA keten regio Noord Limburg

56 Vragen Bedankt voor uw aandacht! Zijn er nog vragen? CVA keten regio Noord Limburg