Evidence-based logopedie; hoe kan je samenwerken in je kwaliteitskring om onderbouwing van het logopedisch handelen te verbeteren?

Transcriptie

1 Evidence-based logopedie; hoe kan je samenwerken in je kwaliteitskring om onderbouwing van het logopedisch handelen te verbeteren? KKB-dag NVLF te Nieuwegein dr. Karin Neijenhuis, Hoofddocent Evidence Based Care en logopedie Instituut voor Gezondheidszorg/ Kenniscentrum Zorginnovatie

2 Inhoud Wat is evidence-based handelen (ook alweer)? (hoe) handelen logopedisten evidence-based? (hoe) willen we dit verbeteren? Toekomst

3 Welke logopedist handelt evidencebased? (meerdere antwoorden mogelijk) 1. Petra gebruikt een zelf ontwikkelde woordenschattest voor kinderen van 6 jaar oud. 2. Saskia gebruikt op advies van een expert een experimenteel trainingsprogramma voor luistervaardigheden (er is geen ander vergelijkbaar programma) 3. Irene is lid van de NVLF en leest elke maand trouw de nieuwe artikelen in het vakblad. 4. Lianne vertelt haar stotterende cliënt dat wetenschappelijk onderzoek heeft bewezen, dat het te volgen therapieprogramma niet altijd 100% succes heeft.

4 Welke logopedist handelt evidencebased? (meerdere antwoorden mogelijk) 1. Petra gebruikt een zelf ontwikkelde woordenschattest voor kinderen van 6 jaar oud. 2. Saskia gebruikt op advies van een expert een experimenteel trainingsprogramma voor luistervaardigheden (er is geen ander vergelijkbaar programma) 3. Irene is lid van de NVLF en leest elke maand trouw de nieuwe artikelen in het vakblad. 4. Lianne vertelt haar stotterende cliënt dat wetenschappelijk onderzoek heeft bewezen, dat het te volgen therapieprogramma niet altijd 100% succes heeft.

5 Wat is evidence-based handelen? Beslissingen nemen met een degelijke onderbouwing Liefst wetenschappelijk Of tenminste vanuit diverse informatiebronnen bewezen Bijv: Keuze voor een testinstrument mbv COTAN-info (tip: Keuze voor een bepaalde therapie obv evidence-based richtlijnen Bepalen van de prognose obv wetenschappelijk onderbouwde informatie in een boek

6 Definitie Evidence Based Handelen: = het gewetensvol, expliciet en oordeelkundig gebruikmaken van het huidige beste bewijsmateriaal om beslissingen te nemen voor individuele patiënten (Sackett et al., 2000). = wetenschappelijk bewijs integreren met eigen expertise en de behoefte van de patiënt (geen kookboek). uit: Kuiper et al., 2008 p. 21

7 Terminologie: Bewijs, evidence en evidentie Bewijs: resultaat wetenschappelijk onderzoek Evidence: kennis uit verschillende bronnen, die getest is en betrouwbaar is bevonden Evidentie: grote waarschijnlijkheid, niet beredeneerde zekerheid naar: Kuiper et al, 2012

8 Terminologie: Bewijs, evidence en evidentie Bewijs: resultaat wetenschappelijk onderzoek Evidence: kennis uit verschillende bronnen, die getest is en betrouwbaar is bevonden Evidentie: grote waarschijnlijkheid, niet beredeneerde zekerheid naar: Kuiper et al, 2012

9 Terminologie: Bewijs, evidence en evidentie Bewijs: resultaat wetenschappelijk onderzoek Evidence: kennis uit verschillende bronnen, die getest is en betrouwbaar is bevonden Evidentie: grote waarschijnlijkheid, niet beredeneerde zekerheid naar: Kuiper et al, 2012

10 EBL in 5 stappen (Sackett e.a., 2000) 1. De behoefte aan informatie omzetten in een beantwoordbare vraag; 2. Zoeken naar het best beschikbare bewijs dat de vraag kan beantwoorden 3. Kritische beoordeling van het bewijs: is het valide en toepasbaar? 4. Met het bewijs een beslissing nemen die past in de omstandigheden en behoefte van de patiënt. 5. Evalueren: kan dit de volgende keer beter en efficiënter?

11 1. PICO: hulpmiddel bij formuleren zoekvragen P: patient / population I: intervention C: comparison / co-intervention O: outcome

12 1. PICO-voorbeeld (fout) Welke leesmethoden worden gebruikt bij dyslexie? Population Intervention Comparison Outcome dyslexie leesmethode Welke worden gebruikt?

13 1. PICO-voorbeeld (goed) Wat is het effect van de F&L-methode op de technische leesvaardigheid van jarige kinderen met dyslexie? Population Intervention Comparison Outcome Kinderen van 6-12 jr. met dyslexie F & L-methode Technische leesvaardigheid

14 1. PICO-voorbeeld (ook goed) Heeft de F&L-methode groter effect op de technische leesvaardigheid van jarige kinderen met dyslexie dan de LEXY-methode? Population Intervention Comparison Outcome Kinderen van 6-12 jr. met dyslexie F & L-methode LEXY-methode Technische leesvaardigheid

15 2. Zoeken naar bewijs

16 3. Beoordelen van bewijs Toepasbaarheid Validiteit Grootte effect

17 3. Beoordelen van bewijs Er zijn standaard beoordelingslijsten ontwikkeld voor het beoordelen van diverse studies Voor logopedie: zie downloads bij boek Kalf & de Beer (2011): vul het ISBN nr in: Via Dutch Cochrane Centre: Bij boek Inleiding in Evidence-based Medicine :

18 Evidentiepiramide / Levels of Evidence Richtlijn Systematische review Er is bewezen dat. Randomized Controlled Trial Case-control onderzoek Het is aannemelijk dat. Case series Kwalitatief onderzoek Er zijn aanwijzingen dat. Fundamenteel onderzoek Expert opinions Volgens experts. Met dank aan Mieke Beers Kalf en de Beer,

19 Systematische reviews Taal- en spraakontwikkelingsstoornissen Systematic Reviews (Cochrane selectie) Law, Garret, Nye (2003). Speech and language therapy interventions for children with primary speech and language delay or disorder Nelson, et al (2006). Screening for speech and language delay in preschool children: systematic evidence for the US Preventive Service Task Force Thomas, et al (2007). Identification of children in the first four years of life for early treatment for otitis media with effusion Gibbon, (2011). Non-speech oral motor treatment for developmental speech sound disorders in children Morgan & Vogel (2008). Intervention for childhood apraxia of speech Pennington, Miller & Robson (2009). Speech therapy for children with dysarthria acquired before three years of age Lee, Law & Gibbon (2009). Electropalatography for articulation disorders associated with cleft palate Met dank aan Mieke Beers

20 Handige literatuuroverzichten tbv EBL CAT: Critically Appraised Topic CAP: Critically Appraised Paper Narrative review Systematic review richtlijnen protocollen standaarden standpunten

21 Handig: reeds beoordeeld bewijs

22 Overige media om evidence te vinden

23 Inhoud Wat is evidence-based handelen (ook alweer)? (hoe) handelen logopedisten evidence-based? (hoe) willen we dit verbeteren? Toekomst

24 Handelen logopedisten evidence-based? Juni 2013: enquete onder logopedisten (n=103) Men geeft aan gemiddeld voor 56% evidence-based te werken maar welke evidence wordt gebruikt? hoeveel tijd wordt eraan besteed? Bron: Enquête over EBP onder 103 logopedisten, HR-Lectoraat Evidence Based Care, 2013

25 Welke vormen van bewijs/ evidence heb je het afgelopen jaar toegepast in je dagelijks handelen? richtlijnen, protocollen artikelen handleidingen handboeken congres cursus kwaliteitskring/ collega's eigen ervaring stagiaires Bron: Enquête over EBP onder 103 logopedisten, HR-Lectoraat Evidence Based Care, 2013

26 aantal logopedisten Welke vormen van bewijs/ evidence heb je het afgelopen jaar toegepast in je dagelijks handelen? Bron: Enquête over EBP onder 103 logopedisten, HR-Lectoraat Evidence Based Care, 2013

27 aantal Hoeveel tijd besteed jij aan EBL? 20 Tijdsbesteding in uren weinig tot niets minder dan drie kwartier drie kwartier tot 3 uur meer dan drie uur

28 aantal Hoeveel tijd besteed jij aan EBL? 20 Tijdsbesteding in uren weinig tot niets minder dan drie kwartier drie kwartier tot 3 uur meer dan drie uur

29 andere antwoorden geen extra, ik wacht op wat komt via de beroepsvereniging en cursussen ik lees artikelen en dat is het, enkele keer internet doorspitten Afhankelijk behandeling, cliënt, tijd, onderzoeksmogelijkheden. Probeer altijd effectiviteit van behandeling te toetsen aan de hand van beschikbare onderzoeksmogelijkheden. Ik besteed er minder tijd aan dan ik zou willen. momenteel werken we met EBP alleen nog in de kwaliteitskring, dus nog niet zoveel mee bezig in de praktijkvoering. antwoord is dus: nog erg weinig. Weinig, want ik zoek niet: ik volg onderzoekers en de lector logopedie via Twitter en LinkedIn. Verder via cursussen. alleen als er nieuwe informatie beschikbaar is als ik zoek kost het heel veel tijd. die heb ik vaak niet via cursussen en via literatuur lezen voor kwaliteitskring flink aantal uur per jaar Lastig te zeggen. Ik haal het met name uit vakliteratuur (Logopedie) of via symposia/kwaliteitskring.

30 Belemmeringen in EBL Bron: Enquête over EBP onder 103 logopedisten, HR-Lectoraat Evidence Based Care, 2013

31 Wat is internationaal bekend over EBL? (Stephens et al., 2012) bevorderend positieve houding t.o.v. EBP: EBP is de sleutel tot vooruitgang in de klinische praktijk Support door (beroeps)organisatie of management kan de attitude en het uitvoeren van EBP signficant bevorderen. belemmerend niet volledig toegerust om zich actief met EBP bezig te houden ondersteuning nodig bij het zoeken naar literatuur en het beoordelen van wetenschappelijke artikelen betrokkenheid en implementatie beperkt te weinig tijd beperkte toegankelijkheid literatuurbronnen Er is tekort aan hoge kwaliteit wetenschappelijk bewijs waarop we het logopedisch handelen kunnen baseren

32 Inhoud Wat is evidence-based handelen (ook alweer)? (hoe) handelen logopedisten evidence-based? (hoe) willen we dit verbeteren? Toekomst

33 Hoe maak je tijdswinst? Bedenk je van tevoren: wat wil ik precies weten? Zoek systematisch; bewaar je effectieve zoektermen, bruikbare databases etc. Laat je geregeld informeren: alerts Pubmed alerts met inhoudsopgaven tijdschriften lidmaatschap ASHA incl. nieuwsbrief Zoek samenwerking

34 Samenwerking in kwaliteitskring: mogelijkheden Bijeenkomst 1: samen logopedische vraag/ deelvragen formuleren op basis van wel en niet aanwezige kennis, zoekstrategie bepalen Voorbereiding bijeenkomst 2: zoekstrategie uitvoeren, info beoordelen Bijeenkomst 2: bespreken van de beoordeelde informatie, antwoord formuleren op logopedische vraag Evt. ondersteuning inhoudelijk expert/ EBLexpert

35 Voorbeeld van een landelijk EBL-netwerk NSW Speech Pathology Evidence-based Practice Network

36

37 Welke ondersteuning is nodig? (bij)scholing (Kennis, Vaardigheden) Helpdesk Toegang tot informatie Kennisverzameling en verspreiding..

38 Inhoud Wat is evidence-based handelen (ook alweer)? (hoe) handelen logopedisten evidence-based? (hoe) willen we dit verbeteren? Toekomst

39 Nieuwe ontwikkelingen HR: onderzoek huidige kennis, vaardigheden, houding t.a.v. EBP NVLF: ontwikkeling richtlijnen Werkgroep EBL: handreiking EBL voor kwaliteitskringen? Steeds meer evidence

40 gap tussen pas afgestudeerden en logopedisten met ruime werkervaring

41 Werk aan de overbrugging

42 Meer lezen?

43 Overige gebruikte literatuur Baker, E., Kelly, T., Robinson, R., Parkin, M., Taylor, P., & Cantor, L. (2012). NSW Speech Pathology Evidence-based Practice Network: Introductory Training Manual. NSW Speech Pathology Evidence-based Practice Network (NSW EBP Speech Pathology Network). Accessed on from Stephens D., D. Upton, S. Erickson, A. McCurtin (2012). Speech and language therapists understanding and adoption of evidence-based practice. International Journal of Therapy & Rehabilitation, 19,6,p

44