Duurzaam mobiel in Vlaanderen

Transcriptie

1 Forum MOW-LNE Pieter Claeys Coördinator duurzaamheid Duurzaam mobiel in Vlaanderen Dia 1

2 Inhoud 1. Duurzaam openbaar vervoer 2. Duurzame interne werking 3. Duurzaam mobiliteitsbeleid 4. Enkele conclusies Dia 2

3 1. Duurzaam openbaar vervoer a. Economisch b. Ecologisch c. Sociaal d. Conclusie OPGELET: rudimentaire vergelijking Dia 3

4 1a. Economisch - vervoersefficiëntie Bundeling van mobiliteitsvraag, Schaalniveau daarop aanpassen: tram (gemiddeld 60 inzittenden) > (gelede) bus (gemiddeld 21 / 14) > belbus (zeer variabel, gemiddeld 3) > taxi / individueel vervoer (gemidd. 1,4) (co-modaliteit) Dia 4

5 1a. Economisch kostenefficiëntie Indien efficiënt ingezet, is OV kostenbesparend op individueel en maatschappelijk niveau Dia 5

6 1a. Economisch energie-efficiëntie Steden met een goed uitgebouwd OV besparen 500 tot 600 liter brandstof per jaar per inwoner. Dia 6

7 1a. Economisch ruimtegebruik Een bediende die met de auto gaat werken gebruikt evenveel parkeer- als kantoorruimte Om in 2 richtingen mensen per uur te vervoeren heb je nodig: een 35 m brede autoweg of een 7 m brede busbaan of een 2 m breed metrospoor Dia 7

8 1a. Economisch externe kosten Kosten veroorzaakt door verkeer waarvoor de gebruiker niet zelf betaalt => marktfaling: er worden méér kilometers gereden Totale externe kosten (euro / 100 vkm): Bus: 14 inzittenden Auto: 1,4 inzittenden Dia 8

9 1a. Economisch economische groei Tewerkstelling: Directe tewerkstelling van jobs in overheidsdienst jobs privé Indirecte tewerkstelling: x2 à 2,5 Jobs niet delocaliseerbaar Investeringen: Terugverdieneffect van 1,3 à 1,6 (regionaal inkomen) Boost voor leefbaarheid, stadsvernieuwing & bedrijvigheid Bronnen: TRANSECON & UITP Dia 9

10 1b. Ecologisch klimaatwijziging vervoersmodus g CO 2 pppk bron Gemiddelde auto 130 Diesel, 7l/100km, 1,4 inzittenden Elektrische auto 37 15kWh/100km, 1,4 inzitt Gemiddelde bus 66 35l/100km, 14 inzitt Hybride bus 53 Idem, met 20% brandstofreductie Gemiddelde tram kWh/km, 60 inzitt, standaard elektriciteitsmix BE Gemiddelde tram groene stroom 2 Idem, met 100% groene stroom Trein 28 Bron: NMBS Zie ook Transport is de enige sector in de EU waarvan de CO2- uitstoot tijdens de Kyoto-periode is gestegen Dia 10

11 1b. Ecologisch luchtverontreiniging Foto milieusatelliet Envisat (01/ /2004) Vlaanderen bevindt zich in de top-3 van de meest vervuilde regio s ter wereld Dia 11

12 1b. Ecologisch luchtverontreiniging Gemiddelde uitstoot per reizigerskilometer auto & bus (bron: ADEME) Dia 12

13 1b. Ecologisch - ongevallen Aard risico Vervoermiddel Risico per 100 miljoen voertuig-km Risico per 100 miljoen personen-km Risicoratio auto - bus Dood Zwaar gewond Licht gewond Personenwagen 0,90 0,64 Stads- of 0,58 0,04 reisbus Personenwagen 5,83 4,16 Stads- of 3,78 0,27 reisbus Personenwagen 53,01 37,86 Stads- of reisbus 117,55 8,40 16 / 1 15,4 / 1 4,5 / 1 Bron: VMM MIRA Achtergronddocument Transport Dia 13

14 1b. Ecologisch - files Toenemende mobiliteitsbehoefte : + 23 % Aantal trips (miljoen) - federaal planbureau Economische schade 2007: 1,74 miljoen euro per werkdag (Voka) Aantal verliesuren zal tegen 2020 met 35% toenemen (FPB) Dia 14

15 1c. Sociaal maatschappelijke participatie Verhoging mobiliteit en integratie van elke burger. Specifiek voor: 19,4% van de Vlaamse huishoudens (meestal met een laag inkomen) heeft geen wagen bij niet-beroepsactieven: (gebrekkige) mobiliteit is belangrijke drempel bij aanwervingen scholen, gezondheidscentra, winkels, Verhoging fysieke conditie van de inwoners Verhoging leefbaarheid en levenskwaliteit Impact moeilijk te becijferen Dia 15

16 1c. Sociaal gezondheid Dia 16

17 1c. Sociaal gezondheid Emissie fijn stof per personenkilometer - mg/pkm Trein Auto (gemiddeld) Dieselauto Benzineauto Dieselauto Euro 5 Bus (gemiddeld) Dieselbus Euro 5 Bron: Transport & Mobility Leuven, Auto en Gezondheid, januari 2008 Dia 17

18 1d. Conclusie Moeilijke vergelijking OV is al duurzaam, en wordt steeds duurzamer (zie 2.2) OV moet ook aantrekkelijk worden: Vervoeraanbod uitbouwen i.f.v. de vraag Efficiënt voor- en natransport Comfort (incl. stiptheid, frequentie, capaciteit, doorstroming) Informatie voor, tijdens en na de rit, en via diverse kanalen Co-modaliteit: investeren in OV komt ook de toekomst van individueel vervoer ten goede Onderzoek toont aan: investering < opbrengst MKBA om dit ook in Vlaanderen te bewijzen! Dia 18

19 2. Duurzame interne werking (focus vergroening) 1. Beheersstructuur 2. Groenere voertuigen 3. Groenere nieuwbouw 4. Groenere bestaande gebouwen 5. Groenere inkopen 6. Groenere bedrijfscultuur Dia 19

20 2.1 Beheersstructuur duurzaamheid Missie: ( ) De Lijn draagt bij tot een bereikbaar Vlaanderen waar het aangenaam om leven is. + KSF: MVO (= duurzaamheid) vertaald in ons handelen Basiswaarde zorgzaam ondernemen + competentieprofiel Beleidsplan groen OV 2015 => Duurzaamheidsactieplan => 17 projecten + stuurgroep Nieuwe beheersovereenkomst + indicator: ecologische voetafdruk + focus op eco-efficiëntie Externe communicatie (2015: GRI) + marketing Dia 20

21 2.2 Groenere voertuigen Nieuwe aandrijvingen in onderzoek (bv. elektrisch, H 2 ) Voorlopige focus op hybridisatie Brandstofverbruik: Investering meetsysteem Opleiding ecodriving Technische ingrepen Gunningscriterium bij aankoop Geluidshinder: hybride bus en stille tram Luchtverontreiniging: roetfilters + NOx-reductie Biobrandstoffen: voorlopig niet duurzaam!, dus: beperkte toepassing Sterke evolutie, bv. 2 de generatie (afval + lokaal) Dia 21

22 Voertuigenpark De Lijn Voertuigen De Lijn % roetfilters (tov # diesels) 72% Vlaams wagenpark Nieuwe diesels: 25% (studie VAB?) Retrofit: 66 dossiers dossiers 2010 % hybride 3% 0,1% (statbel, aug. 2009) % elektrisch 13,5% 0,0% Verdere vergroening voorzien Dia 22

23 2.3 Groenere nieuwbouw Project Groene stelplaats => standaarden, met 3 basisvereisten: functionaliteit, duurzaamheid en budget Trias energetica: 1.Energiebesparing en efficiëntie 2.100% groene stroom (25% lokaal geproduceerd) 3.Fossiele technieken efficiënt gebruiken Hergebruik regenwater + biologische zuivering Geluidshinder: lokalisatie + geluidsschermen Ruimtegebruik optimaliseren Groen: 20% oppervlakte + 100% pesticidenvrij onderhoud Continue update nodig, bv. wanneer eerste passiefkantoor? Dia 23

24 2.4 Groenere bestaande gebouwen Update verouderde technieken: tank- en wasinstallatie, busparking, verharding, waterzuivering, gevaarlijke prod. Investeringsprogramma bodemsanering: alle saneringen uitgevoerd of in uitvoering tegen 2015 Energiebesparing: 1. Meten 2. Aanpak verlichting + HVAC 3. Alle maatregelen met voldoende TVT en ROI (te bepalen door RVD en minister) => tot -15% in 2015 & -30% in 2020: afhankelijk van budget! Lokale productie van groene stroom: volop PV, WKK, warmtepompen e.a. Onderzoek wind-turbines Dia 24

25 2.5 Groenere inkopen Actieplan duurzame overheidsopdrachten (Vl. Overheid): Doelstelling 100% duurzaam tegen 2020 Ad hoc samenwerking (dmv aankoopcentrale) Doelstellingen De Lijn: Schaalvoordelen & raamovereenk. 2011: Monitoring 2015: bij elke nieuwe aankoop min. 1 duurzaam criterium óók sociale criteria T.a.v. exploitanten: Verplicht voor nieuwe voertuigen Aanmoedigingsbeleid voor andere aspecten Dia 25

26 2.6 Groenere bedrijfscultuur 4E-model: Enable Encourage Exemplify Engage Gefaseerde sensibiliseringscampagne: Bewustwording Activatie Resultaten Herhaling actie 3 prioriteiten: energiebesparing, kostenbewustzijn en eigen duurzame mobiliteit Dia 26

27 3. Duurzaam mobiliteitsbeleid Mobiliteitsvisie 2020 Oproep tot actief transitiemanagement Dia 27

28 3.1 Mobiliteitsvisie De Lijn 2020 Mobiliteitsvisie voor heel Vlaanderen tot 2020 Tegemoet komen aan de vervoersvraag Kwaliteit van het openbaar vervoer garanderen Meer reizigers aantrekken op het openbaar vervoer Modale verschuiving van de auto naar openbaar vervoer Positieve bijdrage aan het milieu 2 uitgangspunten: Interregionaal OV aanpakken Provinciaal en stedelijk OV optimaliseren MKBA vult deze info aan Input voor dialoog met stakeholders en overheden Dia 28

29 Bedieningsniveau Omschrijving Resultaat: vervoerssysteem Min. com. snelheid Min. Freq. Trein IC / IR treinen. 80 km/u 2-4 / u Lighttrain / Lokale trein Sneltram Regionale Tram Voorstedelijke treinen die snel kunnen optrekken en afremmen. Tram die op (inter)regionaal niveau kernen en steden snel verbindt. Deze stopt enkel aan de belangrijkste haltes. Ontsluit verstedelijkte gebieden en fungeert op regionaal vlak. 50 km/u 4 / u 50 km/u 4 / u 35 km/u 2 / u Snelbus Verbindende streeklijn Ontsluitende streeklijn Grootstedelijke tram Verbindt op een zo snel mogelijke manier dorpen en gemeenten. Stopt enkel aan de belangrijkste haltes. 50 km/u 4 / u Verbindt gemeenten via de snelste/kortste weg, maar stopt wel aan alle haltes. Deze buslijnen bedienen zoveel mogelijk dorpen en attractiepolen onderweg waarbij omwegen kunnen gemaakt worden. 35 km/u 2 / u 30 km/u 2 / u Tram binnen de stedelijke gebieden die ook de randgemeenten kan bedienen. 25 km/u 6 / u Voorstadslijn Andere niveaus Ontsluitende buslijn tussen het voorstedelijk en het stedelijk gebied. Puur lokale bussen, functionele ritten en belbussen zijn in de Mobiliteitsvisie 2020 niet opgenomen, maar blijven zeker bestaan. 25 km/u 3 / u Dia 29

30 Voorbeeld Vlaams-Brabant Dia 30

31 Mobiliteitsvisie De Lijn 2020 Voorstel: 813 km nieuwe spoorinfrastructuur voor (snel)tramlijnen en lighttrains 41 nieuwe snelbussen en verbindende buslijnen Randvoorwaarden: netwerk bussen wordt gereorganiseerd en geoptimaliseerd doorstroming is noodzakelijk! Complementariteit met andere duurzame vervoersmiddelen Dia 31

32 Doorstroming Snelheidsdoelstellingen + Vf-factor: zie Mobiliteitsplan Vlaanderen Daarom: De Lijn investeert o.a. in voorverkoop, capaciteitsbeheer Daarnaast infrastructuurmaatregelen nodig, bv. uitstulpende haltes, vrije busbanen, verkeerslichtenbeïnvloeding, NB: extra uitstoot van gemiddelde vrachtwagen in de file (Voka): 30% meer CO2 100% meer fijn stof 100% meer N0x (stikstof) Dia 32

33 Mobiliteitsmanagement Doel: Vraag naar mobiliteit en modal split beïnvloeden in de richting van duurzame vervoermodi, Multimodale oplossing ikv samenwerking met provinciale mobiliteitspunten PMP / Slimweg: Rol als makelaar in duurzame mobiliteit Compleet aanbod van duurzame mobiliteit onder 1 dak Focus op website Bereikbaarheidsgidsen voor alle grote attractiepolen Dia 33

34 3.2 Transitiemanagement duurzame mobiliteit Doel: onze mobiliteit ingrijpend verduurzamen VSDO voorstel mobiliteitsindustrie : Langetermijnvisie Concrete acties nu Aanpak dmv governance beyond government Maatregelen op diverse vlakken tegelijk: Fiscaal, bv. kilometerheffing Technologisch, bv. elektrisch rijden Ruimtelijke ordening, bv. locatiebeleid Communicatie / sensibilisering, bv. ecoscore Kadering binnen andere plannen (RSV, nieuw Mobiliteitsplan Vlaanderen, VIA, ) Leren van andere transitiesystemen: ISSI Dia 34

35 4. Conclusie Comodaliteit: elk vervoersmiddel heeft eigen sterktes Duurzaamheid tot in elke vezel van het bedrijf krijgen dmv combinatie technische en gedragsmaatregelen Investeren in duurzaam openbaar vervoer brengt de samenleving meer op dan het kost De Lijn is de Vlaamse duurzame mobiliteitsmanager, nu en in de toekomst Om onze mobiliteit te garanderen zijn ingrijpende oplossingen nodig Dia 35

36 Bedankt voor uw aandacht Pieter Claeys Tel. 015/ Dia 36