Mindfulness training voor mensen met onverklaarde lichamelijke klachten

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Mindfulness training voor mensen met onverklaarde lichamelijke klachten"

Christian Abbink
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Mindfulness training voor mensen met onverklaarde lichamelijke klachten Hiske van Ravesteijn Peter Lucassen Anne Speckens Chris van Weel Biomedisch Model Onverklaarde lichamelijke klachten (OLK) X ziek Lichamelijke klachten die niet (volledig) verklaard worden door een bekende lichamelijke ziekte of door het directe effect van een middel Lichamelijke klachten gezond Schade aan het lichaam X OLK komen veel voor en zijn lastig voor de patiënt en de (huis)arts Patiënten met chronische OLK krijgen overbodige diagnostische testen en behandelingen; en lijden aan hun klachten Houtveen, 2009, De dokter kan niets vinden OLK en mindfulness Mindfulness Thema bij lang durende OLK: intolerantie voor distress Lichamelijke klachten worden waargenomen als bedreigend. Dit lokt een fysiologische respons uit, die ervoor zorgt dat de dreiging vermeden wordt, dat er focus blijft op de klacht, waardoor de symptomen in stand blijven 1 Paying attention in a particular way; on purpose, in the present moment, and non- judgmentally Mindfulness: het ontwikkelen van de mogelijkheid om klachten te tolereren zonder dat ze het gedrag bepalen 1 Deary, 2007, Clinical Psychology Review -Jon Kabat Zinn-

OLK komen veel voor en zijn lastig voor de patiënt en de (huis)arts Patiënten met chronische OLK krijgen overbodige diagnostische testen en behandelingen; en lijden aan hun klachten Houtveen, 2009,

2 Mindfulness training Ontwikkeld door J. Kabat Zinn als een stress reductie training (MBSR) MBCT: meer nadruk op gedachtenpatronen 8 bijeenkomsten van 2,5 uur 45 minuten huiswerk Meditatie Dagelijkse activiteit Waarom mindfulness? Weinig effectieve behandelingen voor OLK Het lichaam wordt erbij betrokken Training geen therapie Wetenschappelijke studies: Vermindert pijn bij chronische pijn patiënten 1 Vermindert depressie bij fibromyalgie patiënten 2 Afname van stress klachten bij kanker patiënten 3 Momenteel loopt een studie in Denemarken met patiënten met OLK 1 Kabat Zinn, 1985, Journal of Behavioral Medicine 2 Sephton, 2007, Arthrits and Rheumatism 3 Carlson, 2007, Brain, Behavior and Immunity Doel van onze studie Wat is de effectiviteit van mindfulness training bij patiënten met onverklaarde lichamelijke klachten? Belangrijkste uitkomstmaat: Ervaren fysieke gezondheid (SF-36 + EQ5D VAS) Hoe werkt het? Beïnvloedt het gezondheidszorg kosten? Beïnvloedt het arbeidsparticipatie? Mixed Methods Design start diagnostisch interview + vragenlijsten Randomisatie diepte interview 3 maanden vragenlijsten MFN training + Gebruikelijke zorg Gebruikelijke zorg diepte interview + HTA 12 maanden vragenlijsten diepte interview MFN training

Weinig effectieve behandelingen voor OLK Het lichaam wordt erbij betrokken Training geen therapie Wetenschappelijke studies: Vermindert pijn bij chronische pijn patiënten 1 Vermindert depressie bij

3 Werving van patiënten In samenwerking met huisartsen: 1) Lijsten met 10% meest frequent bezoekers 2) Huisartsen sluiten patiënten uit met (bijv.): Lichamelijke ziekten die de klachten verklaren Huidig drugs of alcohol misbruik 3) Patiënten worden met een brief uitgenodigd Inclusie Critaria OLK: lichamelijke klachten; die niet volledig verklaard worden door een bekende lichamelijke ziekte of door het directe effect van een middel kwaliteit van leven Duur > 6 maanden Stand van zaken Baseline karakteristieken Huisartsen nodigen 25% van de frequente bezoekers uit Uitsluiting gebeurt meestal vanwege een lichamelijke ziekte Een derde van de uitgenodigede patiënten wil deelnemen Na het eerste interview was 96% bereid tot deelname We hebben nu 72 deelnemers De derde mindfulness groep is net gestart Eigenschap N = 68 Vrouw 49 (72%) Leeftijd 50 years; SD 12 Inkomen uit arbeid Bijstand/ WW/ WAO AOW 24 (35%) 26 (38%) 12 (17%) Belangrijkste lichamelijke klacht Aantal lichamelijke klachten Aantal patiënten Aantal terugkerende klachten in de afgelopen maand

verklaard worden door een bekende lichamelijke ziekte of door het directe effect van een middel kwaliteit van leven Duur > 6 maanden Stand van zaken Baseline karakteristieken Huisartsen nodigen 25%

4 Diagnose volgens DSM-IV Andere psychiatrische diagnoses Overige psychiatrische diagnoses (MINI) % Geen 50 Stemmings stoornis: depressie dysthymie Angst stoornis: paniek stoornis gegener. angst st. sociale fobie specifieke fobie Obsessief compulsieve stoornis Klachten in het verleden (MINI) % Depressie 70 Paniek stoornis 30 Tijdelijke conclusies Dank Huisartsen en patiënten met OLK willen meedoen De gemiddelde deelnemer is een 50 jaar oude vrouw De helft van de deelnemers heeft een co-morbide psychiatrische stoornis Het is mogelijk voor patiënten met OLK om mindfulness training te volgen Voor jullie aandacht Peter Lucassen Huisartsen Lea Peters Renee Metzemaekers Hans Bor De uiteindelijke resultaten worden november 2011 verwacht Anne Speckens Waling Tiersma Chris van Weel Plaatje overlap syndromen back pain joint pain extremity pain headache weakness fatigue sleep disturbance difficulty concentrating loss of appetite weight change restlessness thoughts slow chest pain shortness of breath palpitations dizziness lump in throat numbness nausea loose bowels gas/bloating constipation abdominal pain Deary, 1999, Journal of Psychosomatic Research

met OLK willen meedoen De gemiddelde deelnemer is een 50 jaar oude vrouw De helft van de deelnemers heeft een co-morbide psychiatrische stoornis Het is mogelijk voor patiënten met OLK om mindfulness

5 Measurement Possible mechanisms Main outcome: Experienced physical health: SF-36 + EQ5D VAS Secondary outcomes: Physical complaints: PHQ-15 Psychological complaints: PHQ-depression and PHQ-anxiety Fear for illness: WI Self image: SoC Rumination: RRS Mindfulness: FFMQ Health care consumption: monthly calendar Work limitations: monthly calendar + WLQ Neurobiology Alpha waves activity of DPFC Mindfulness training Physiology immune response blood pressure Quality of life Psychology Deidentification attention Stress reduction, Symptom reduction, Life style changes, Change of coping styles Interactions With others, with the environment Van Dijk, et al. 2010, Bijblijven Current situation Known medical condition(s) Interview with researcher Not fulfilling criteria 9% Not interested 4% Total inclusions: 87%, n= 46 Reasons for exclusion Physical disease accounts for symptoms 41% No physical symptoms 9% Language problem 7% 72 (53%) interested in participation 63 (47%) declined invitation Reasons not to participate Not interested 46% Lack of time 25% Symptoms too severe 15% % of participants Number of medical conditions per patient Moment to moment awareness of physical sensations, emotions and thoughts without judging them Goal: better self care Number of patients Key theme in model of MUS maintainance Symptoms perceived as threatening or aversive Number of diagnoses

Mindfulness training Physiology immune response blood pressure Quality of life Psychology Deidentification attention Stress reduction, Symptom reduction, Life style changes, Change of coping styles

6 Medically unexplained symptoms Lipovsky (1988): the tendency to experience and communicate psychological distress in the form of somatic symptoms that the patient misinterprets as signifying serious physical illness

distress in the form of somatic symptoms that the

Vergelijkbare documenten

Mindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o.

Mindfulness bij somatoforme stoornissen Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness-based cognitieve therapie (MBCT) bij somatoforme stoornissen Onverklaarde lichamelijke klachten 20% Persisterende