Kind van de rekening. Zicht op schuldhulpverlening in Nederland. Louise van Tilburg Maart Lectoraat Maatschappelijk Werk

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kind van de rekening. Zicht op schuldhulpverlening in Nederland. Louise van Tilburg Maart 2010. Lectoraat Maatschappelijk Werk"

Transcriptie

1 Kind van de rekening Zicht op schuldhulpverlening in Nederland Louise van Tilburg Maart 2010 Lectoraat Maatschappelijk Werk

2 Kind van de rekening Zicht op schuldhulpverlening in Nederland - 1 -

3 2010 Lectoraat Maatschappelijk Werk Hogeschool INHolland Dit project is uitgevoerd in opdracht van het Lectoraat Maatschappelijk Werk, Hogeschool INHolland. Auteur Louise van Tilburg, Van Tilburg Onderzoek en Advies / VTOA, Culemborg ( Redactie Mariette Hermans, freelance journalist, tekstschrijver en redacteur Deze publicatie is te bestellen bij: Hogeschool INHolland, Lectoraat Maatschappelijk Werk t.a.v. S. Balesar Postbus RN Haarlem Of via sharmila.balesar@inholland.nl Ook te downloaden van de site: Het Lectoraat Maatschappelijk Werk wordt gefinancierd door het J.W. Rengelinkfonds - 2 -

4 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Inleiding 7 1 Huishoudens met schulden: omvang van de groep en enkele kenmerken Inleiding Omvang van de groep Kenmerken 8 2 Ontwikkeling aanbod schuldhulpverlening Inleiding Kengetallen aanbod Van incidentele problematiek naar integrale aanpak Fasen werkproces en instrumenten Organisatiemodellen casemanagement 16 3 Factoren voor lage effectiviteit schuldhulpverlening Inleiding Een beknopt overzicht Aandachtsgroepen Rol casemanagers niet altijd optimaal 20 4 Maatregelen om schuldhulpverlening te verbeteren Inleiding Vanuit de sector: schuldhulpverlening-nieuwe-stijl Wetgeving Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) Wetsvoorstel Wettelijk kader minnelijke schuldhulpverlening Aanvullende middelen schuldhulpverlening Verankering schuldhulpverlening in Wmo en Wwb Specifiek beleid voor dak- en thuislozen Overige maatregelen 27 5 Tot slot: enkele aandachtspunten voor de toekomst Inleiding Preventie Stabilisatie Budgetbeheer en schuldsanering Casemanagement Beleidsvrijheid en verantwoording 30 Definities 31 Literatuur

5 - 4 -

6 Voorwoord Maatschappelijk werk is altijd nauw verweven geweest met het zorgen dat materiële bestaansvoorwaarden voor burgers in de knel konden worden gezekerd: het verwerven van inkomen, arbeid, een woning. Maatschappelijk werkers ondersteunen en activeren daartoe burgers. Niet door slechts het verkrijgen van een uitkering te ondersteunen, maar door hen weer actief in de samenleving te betrekken. Binnen het Lectoraat Maatschappelijk Werk, dat in september 2008 bij Hogeschool INHolland van start is gegaan, geven we speciale aandacht aan de materiële hulp- en dienstverlening binnen maatschappelijk werk. Het gaat hierbij om vragen en problemen rond rechten, voorzieningen of wettelijke verplichtingen. We bezien deze vragen en problemen in samenhang met immateriële en praktische problemen. Het doel van de hulpverlening door maatschappelijk werkers daarbij is om waar mogelijk de zelfredzaamheid van mensen te vergroten. Deze opdracht is meegegeven in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) die het maatschappelijk werk nadrukkelijk positioneert om burgers in de knel een helpende hand te reiken. Dit rapport handelt over een specifiek thema van materiële hulpverlening en de rol van het maatschappelijk werk daarin, namelijk de schuldhulpverlening. Schuldhulpverlening is de laatste jaren erg in opspraak. Niet in het minst omdat er veel in geïnvesteerd wordt door de overheid en gemeentelijke instanties terwijl het rendement achter blijft bij de verwachtingen. Er zijn lange wachttijden en er is veel uitval. Ondertussen groeit het aantal schuldenaars, waaronder de groep jonge mensen met steeds hogere schulden. Een aanzienlijk deel van de mensen die uit de schulden raken, zit er na kortere of langere tijd weer middenin. Schuldhulpverlening moet kortom anders en beter, maar de vraag is hoe dat bereikt kan worden. Vanuit het lectoraat is aan Van Tilburg onderzoek en advies, de opdracht verstrekt om te verkennen hoe de schuldhulpverlening in Nederland zich ontwikkeld heeft en hoe het maatschappelijk werk met zijn brede generalistische focus een bijdrage kan leveren aan het verbeteren van het rendement van de schuldhulpverlening. Schuldhulpverlening vraagt om financieel technische kennis, maar ook om sociale professionals die gedragsveranderingen begeleiden en de kennis en kunde hebben om mensen waar mogelijk te activeren om zo uit een uitzichtloze situatie van (dreigende) armoede te raken. Belangrijk omdat in de nieuwe Wet gemeentelijke schuldhulpverlening heel sterk de nadruk ligt op het aanbrengen van samenhang en ketenvorming. Het maatschappelijk werk kan hierin in de frontlinie een verbindende rol spelen. Tussen de sociale professionals uit de verschillende domeinen, maar ook in het versterken van informele netwerken om de cliënten heen om de eigen kracht te versterken en zo uit schulden en armoede te raken en te blijven. Als lector van het Lectoraat Maatschappelijk Werk wil ik de rol van maatschappelijk werk in de schuldhulpverlening versterken door deze te agenderen in het werkveld en bij de opleidingen. Dit rapport is daartoe de eerste bouwsteen. Margot Scholte, lector Lectoraat Maatschappelijk Werk Maart,

7 - 6 -

8 Inleiding Sinds het einde van de jaren tachtig van de vorige eeuw voelen landelijke overheid en gemeenten zich in toenemende mate verantwoordelijk voor de problematiek van schuldenaars. De groep personen met problematische schulden is omvangrijk en zal naar verwachting blijven groeien. Het aanbod schuldhulpverlening is sterk in ontwikkeling. In dit rapport is een schets opgesteld van de ontwikkelingen binnen de schuldhulpverlening. Op basis van deze schets kan het Lectoraat Maatschappelijk Werk meer gericht en gefundeerd reflecteren op de taken van het algemeen maatschappelijk werk in schuldhulpverlening. Opbouw van de notitie In hoofdstuk 1 worden cijfers vermeld over het aantal huishoudens met problematische schulden. Schattingen lopen uiteen van 158 duizend tot 350 duizend huishoudens. In ieder geval kunnen we stellen dat de groep schuldenaars omvangrijk is. We lichten enkele algemene kenmerken van de groep toe. Slechts een beperkt deel van de schuldenaars ontvangt schuldhulpverlening en een nog kleiner deel sluit een schuldregeling succesvol af. Hoofdstuk 2 bevat cijfers over het gebruik van schuldhulpverlening. Het grootste deel van dit hoofdstuk gaat in op de ontwikkeling van het aanbod vanaf het eind van de jaren tachtig van de vorige eeuw tot De wenselijkheid van een integrale aanpak wordt beschreven. Voor het stroomlijnen van werkprocessen is een model ontwikkeld: het basispakket schuldhulpverlening. Dit model kunnen gemeenten gebruiken om hun aanbod van schuldhulpverlening te verbeteren. Voor het structureren van de samenwerking met partners en de sleutelrol van het casemanagement verschenen organisatiemodellen. Al deze inspanningen hebben misschien wel resultaat gehad, maar toch is de effectiviteit van schuldhulpverlening laag. Er is geen sprake van een hoofdoorzaak, meerdere factoren beïnvloeden elkaar in negatieve zin. In hoofdstuk 3 worden diverse factoren benoemd die de effectiviteit verminderen, zoals het onvolledig gebruik maken van informatie van crediteuren, wachtlijsten voor schuldregeling, en het ontbreken van een integrale aanpak. Cliënten die zeer moeilijk uit de schulden komen, zijn niet gemakkelijk te begeleiden. We specificeren enkele aandachtsgroepen zoals uitvallers en recidivisten. De minder succesvolle schuldhulpverlening aan deze groepen vertaalt zich ook in de cijfers. In een afsluitende paragraaf wordt stilgestaan bij de niet altijd optimale invulling van de rol van casemanagers. Hierdoor kan de effectiviteit van schuldhulpverlening eveneens verminderen. Omdat schuldhulpverlening weinig succesvol is, streven de diverse betrokken partijen naar verbetering (hoofdstuk 4). Zo ontwikkelt de sector momenteel een schuldhulpverlening-nieuwe-stijl, is er wetgeving ontwikkeld en nog in ontwikkeling, en verstrekt het kabinet aanvullende financiële middelen. De Wmo en de Wwb bieden gemeenten mogelijkheden om schuldhulpverlening integraal aan te bieden, en er wordt voor dak- en thuislozen specifiek beleid ontwikkeld. De notitie wordt afgesloten met enkele aandachtspunten voor de toekomst, bijvoorbeeld op het vlak van preventie, stabilisatie en casemanagement (hoofdstuk 5)

9 1 Huishoudens met schulden: omvang van de groep en enkele kenmerken 1.1 Inleiding Als men de terugkerende maandelijkse kosten niet meer kan betalen, schulden heeft en financieringsmogelijkheden ontbreken, spreekt de Gedragscode Schuldregeling van problematische schulden (NVVK 2004). Ook vind je in de literatuur hiervoor begrippen als risicovolle schulden of problematische schuldsituatie. 1 In paragraaf 1.2 wordt beschreven hoeveel huishoudens risicovolle schulden hebben. Een beknopt overzicht van kenmerken van deze huishoudens is opgenomen in paragraaf Omvang van de groep Schattingen over het aantal huishoudens met risicovolle schulden lopen sterk uiteen. Serail en Von Bergh berekenden in 2007 dat ongeveer 158 duizend huishoudens in Nederland risicovolle schulden hebben. Zij kunnen hun maandelijkse lasten voor huur, hypotheek of verzekeringen niet betalen. Bijna een op de drie huishoudens met risicovolle schulden (31 procent) heeft al eerder betalingsachterstanden gehad. Dat zijn circa 49 duizend huishoudens. Van hen heeft ruim een kwart professionele hulp gehad bij het oplossen van deze eerdere betalingsachterstanden, dat zijn circa huishoudens. Twaalf procent van de huishoudens met risicovolle schulden maakt gebruik van hulpverlening voor andere problemen dan schulden. Dit betreft rechtsbijstand, hulp van het Riagg, het maatschappelijk werk en/of Bureau Jeugdzorg. Onderzoeksbureau Motivaction deed in 2008 in opdracht van het Leger des Heils onderzoek naar schulden en eenzaamheid. Hieruit blijkt dat circa 6 procent van de Nederlandse huishoudens zulke hoge schulden heeft dat ze die niet zelfstandig kan oplossen. Jungmann berekent op basis van dit percentage en op basis van cijfers van het CBS dat zeker 350 duizend huishoudens hulp nodig hebben bij het oplossen van schulden (2008a). Uit deze groep heeft slechts één op de zeven huishoudens hulp van een schuldhulpverlenende instantie. De anderen proberen zo goed en zo kwaad als het gaat het hoofd boven water te houden. Zij vullen gaten met gaten of krijgen steun van familie of vrienden. In de onderzoeken wordt gesproken over huishoudens. Een huishouden bestaat uit één of meer personen. Dit betekent dat het aantal personen dat last heeft van de schulden hoger ligt dan het aantal huishoudens. 1.3 Kenmerken De groep huishoudens met schulden is divers van samenstelling. Onderzoekers hebben overeenkomstige kenmerken op een rij gezet en een typering van schulden gemaakt. Kenmerken Huishoudens met risicovolle schulden verschillen van huishoudens zonder risicovolle schulden (Serail & Von Bergh 2007). Zo hebben ze vaker een vrouw als hoofdkostwinner en zijn het vaker eenoudergezinnen. Het zijn ook vaker huishoudens waar één partner inkomen heeft uit arbeid en de ander niet. Circa 40 procent van de huishoudens met risicovolle schulden heeft een inkomen van maximaal 50 procent van het netto sociaal minimum. Hun schuldenproblematiek is vaak langdurig. 1 Voor een uitleg van de verschillende definities, zie de bijlage Definities, achterin deze notitie

10 Serail en Von Bergh vergeleken huishoudens met risicovolle schulden in 2006 met hun situatie in Het blijkt dan dat 16 procent betalingsachterstanden heeft die meer dan twee jaar oud zijn. Uit de cijfers van Serail en Von Bergh over het gebruik van hulpverlening valt af te leiden dat personen met risicovolle schulden vaak kampen met een combinatie van meerdere problemen, bijvoorbeeld op het vlak van mentale en fysieke gezondheid of werkloosheid. Personen met financiële zorgen geven vaker aan zich buitengesloten te voelen en zich weinig verbonden te voelen met de omgeving (Motivaction 2008). Veel gezinnen waarin financiële problemen langdurig spelen, trekken zich op een gegeven moment terug uit het maatschappelijk leven (Jungmann 2008). Soorten schuldenaars Jungmann onderscheidt als volgt vier soorten problematische schulden (2006: ). In feite betreft het geen typering van schulden maar van schuldenaars: Aanpassingsschulden ontstaan als mensen er niet in slagen om hun uitgavenpatroon aan te passen aan een gedaald inkomen. Dit komt voor als die daling plotseling aan de orde is (ontslag, echtscheiding). Het vergt discipline en inzicht in de eigen situatie om daar direct op te anticiperen, dat vermogen heeft niet iedereen in voldoende mate. Een deel van de huishoudens met aanpassingsschulden weet heel goed dat de uitgaven beperkt moeten worden, maar doet dat niet omwille van de buitenwereld. Een ander deel van de huishoudens dat aanpassingsschulden maakt, schat de eigen situatie onjuist in. Na bijvoorbeeld een ontslag gaat men er ten onrechte vanuit dat men snel weer aan het werk zal zijn, en dat dan de achterstanden weer snel ingelopen kunnen zijn. Op het moment dat deze huishoudens zich realiseren dat zij hun toekomst te zonnig hebben ingeschat, zijn de achterstanden al zo hoog, dat ze zich in een problematische schuldsituatie bevinden. Bij overlevingsschulden is het inkomen te laag om alle noodzakelijke uitgaven te financieren. Dit type schulden wordt vooral gemaakt door huishoudens die langdurig moeten rondkomen van een laag inkomen. In de eerste jaren dat zij een inkomen op of net boven het sociaal minimum hebben, is er nog geen probleem. Maar als er op enig moment duurzame gebruiksgoederen zoals de koelkast of een fiets vervangen moeten worden, dan is daar geen geld voor. Om dergelijke zaken toch aan te kunnen schaffen, wordt geld geleend en/of betalingen uitgesteld. Door de ene maand bijvoorbeeld de energie niet te betalen en de volgende maand de verzekeringspremie over te slaan, kunnen deze huishoudens het vaak nog wel een tijd redden. Maar als crediteuren eenmaal op betaling aandringen, door incassobureaus of deurwaarders in te schakelen, breekt een periode aan waarin er geen enkele mogelijkheid meer is om achterstanden weg te werken. Het maken van schulden is voor deze groep huishoudens een overlevingsstrategie en zonder hulp van derden zullen zij zelden in staat zijn hun schuldsituatie op te lossen. Overbestedingsschulden worden gemaakt door huishoudens met een inkomen dat ruimschoots genoeg is voor hun vaste lasten en noodzakelijke huishoudelijke uitgaven, maar die desondanks te veel consumeren. Zij lenen bijvoorbeeld geld voor een nieuwe auto, terwijl de oude nog goed genoeg is. Door veel te hoge verplichtingen aan te gaan komt deze groep op enig moment in een problematische schuldsituatie terecht. De grootste schulden die deze huishoudens maken, komen voort uit leningen en afbetalingsregelingen. 2 Jungmann gebruikt hier de indeling van De Greef uit 1992, zie Jungman (2006)

11 Ten slotte is er nog een groep die compensatieschulden maakt. Net als bij overlevingsschulden hebben huishoudens met dit type schulden doorgaans een laag inkomen. Gevoed door gevoelens van achterstelling kopen zij goederen die zij zich financieel niet kunnen permitteren. De schuldenaren maken zich geen grote zorgen over de gevolgen, omdat zij zich realiseren dat zij niets te verliezen hebben. Deze zorgeloosheid is een belangrijke verklaring voor het hoge percentage dat recidiveert na een schuldregeling. Van deze groep vervalt 20 tot 30 procent in recidive gedurende de eerste jaren na afloop van een schuldregeling

12 2 Ontwikkeling aanbod schuldhulpverlening 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk start met enkele gegevens over het aantal cliënten in de schuldhulpverlening. Daarna volgt een overzicht van de ontwikkeling van schuldhulpverlening (paragraaf 2.3). Het wettelijke en het minnelijke traject worden bondig toegelicht. De landelijke belangenorganisaties huldigen de opvatting dat schulden het beste kunnen worden aangepakt via een integrale wijze. Hierbij komen niet alleen de schulden onder de aandacht, maar ook andere daaraan gerelateerde problemen. Om een duidelijk kader voor uitvoering te bieden heeft de NVVK gedragscodes ontwikkeld. Veel gemeenten beschrijven hun werkprocessen van schuldhulpverlening. Zo kan de kwaliteit van schuldhulpverlening verbeterd worden. Het basispakket schuldhulpverlening (paragraaf 2.4) biedt daartoe een leidraad. Op basis van praktijkervaringen zijn samenwerkingsmodellen beschreven. Daarin krijgt de positie van het casemanagement speciale aandacht, als spil in het aanbod (paragraaf 2.5). 2.2 Kengetallen aanbod De NVVK is de Nederlandse belangenvereniging van gemeentelijke kredietbanken en publieke organisaties voor mensen met schulden. De aangesloten organisaties verzorgen de schuldregelingen. In het jaarverslag van de NVVK is te lezen hoeveel personen schuldhulpverlening aanvragen, hoeveel personen die daadwerkelijk krijgen en of de hulpverlening succes heeft. Lichte stijging behandelde aanvragen In 2008 ontvingen de bij de NVVK aangesloten schuldhulpverleningsorganisaties aanvragen voor schuldregeling. Ter vergelijking: in 2007 betrof het aanvragen en in aanvragen (zie tabel 1). Tabel 1. Enkele kengetallen schuldregelingen over de periode Aanvragen schuldregeling Niet geaccepteerde aanvragen Aantal budgetbeheerrekeningen Slagingspercentage schuldregeling 33% 22% 18% Uitvalpercentage schuldregeling 27% 31% 38% Bron: NVVK (2008, 2009) Van de aanvragen in 2008 werden er niet geaccepteerd. Dat is 18 procent van het totaal aantal aanvragen. In de afgelopen drie jaren is dit percentage licht gedaald: in 2007 betrof het 19 procent en in procent. In 2008 is dus ruim 80 procent van alle aanvragen wél in behandeling genomen. Het slagingspercentage van de schuldregeling is gestegen van 22 procent in 2007 naar 33 procent in Het uitvalpercentage lag in 2008 op ruim een kwart (27 procent). De NVVK denkt dat de lichte stijgingen te danken zijn aan de schuldhulpverlening-nieuwe-stijl (zie paragraaf 4.2). Niet alle NVVK-leden hebben echter deze schuldhulpverlening-nieuwe-stijl al geïmplementeerd. Een goed overzicht hiervan is niet verwerkt in het jaarverslag

13 2.3 Van incidentele problematiek naar integrale aanpak In de publicatie Integrale schuldhulpverlening, handreiking voor gemeenten en uitvoerende instanties wordt de volgende schets gegeven van de periode sinds eind jaren tachtig van de vorige eeuw tot 2004 (Stimulansz 2004: 4-5): Aan het eind van de jaren tachtig vroegen diverse instanties die bij schuldhulpverlening betrokken zijn, zoals sociale diensten, kredietbanken en instellingen voor maatschappelijk werk, meer aandacht voor de aanpak van schulden. Het hebben van problematische schulden werd steeds minder als een incidenteel probleem beschouwd. Ook landelijk werd het probleem steeds serieuzer genomen. In 1992 werd de Commissie Schuldenproblematiek beter bekend als de commissie-boorsma ingesteld. Deze commissie moest gaan nadenken over een effectieve aanpak van de schuldenproblematiek. Kort daarna werd het wetsvoorstel voor de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) ingediend. In 1998 is de wet in werking getreden. Als gemeenten of schuldregelende instanties er niet in slagen de bemiddeling tussen schuldenaar en schuldeiser tot een goed einde te brengen, dan kan de schuldenaar een beroep doen op de Wsnp. Als de rechter oordeelt dat schuldeisers geen goede redenen hebben om niet akkoord te gaan met een afbetalingsvoorstel, dan kan hij hen dwingen tot een regeling. Schulden waarbij gemeenten of daartoe bevoegde instanties bemiddelen, worden in den minne geschikt. We spreken daarom over het minnelijke traject. Het wettelijke traject (via de rechter) is bedoeld als stok achter de deur voor schuldeisers. Bij het minnelijk traject verzorgen lokale organisaties zoals sociale diensten, kredietbanken en maatschappelijk werk de uitvoering. Het wettelijk traject wordt uitgevoerd door bewindvoerders, onder supervisie van een rechter-commissaris. Schuldenaars met meerdere problemen hebben baat bij een integrale aanpak. Daarmee wordt bedoeld dat niet alleen de schulden onder de aandacht komen, maar ook andere daaraan gerelateerde problemen. Een integrale aanpak van schulden biedt niet alleen financiële oplossingen voor gemaakte schulden, maar heeft ook aandacht voor budgetbegeleiding, gedragsverandering en psychosociale factoren die samenhangen met de schuldenproblematiek. Om een integrale aanpak van schuldhulpverlening te stimuleren, werd in 1994 op advies van de commissie-boorsma het Landelijk Platform Integrale Schuldhulpverlening (LPISHV) opgericht. Leden van het platform waren de NVVK, Divosa, MOgroep en de VNG. Het platform wilde een betere afstemming tussen de verschillende organisaties die betrokken waren bij schuldhulpverlening en de kwaliteit van de uitvoering verbeteren. Zij heeft de ontwikkeling van werkprocessen en praktijkgerichte instrumenten gestimuleerd (Stimulansz 2004). Het LPISHV is in 2006 overgegaan in het Overleg Integrale Schuldhulpverlening (OIS). Leden zijn NVVK, MO-Groep en Divosa. Het OIS wil de implementatie van de integrale schuldhulpverlening verder stimuleren en heeft opdracht gegeven een uniform landelijk registratiesysteem te ontwikkelen: de Schuldhulpverleningsmonitor. Als de monitor gereed is kan men schuldhulpverleningsproducten vergelijken met klantkenmerken, zoals leefstijl, huishoudtype en hoeveelheid schulden. Er zullen prestaties worden toegevoegd, voor instroom, doorlooptijd, slaagkans en uitval. De monitor kan dan gebruikt worden voor benchmarking. 3 Het OIS verzorgt tevens discussiebijeenkomsten over de positionering van integrale schuldhulpverlening in de Wmo en de Wwb. 3 geraadpleegd op 1 februari

14 Gedragscodes Zowel schuldhulpverleners, cliënten als crediteuren zijn gebaat bij duidelijkheid omtrent de rechten en plichten in het proces van schuldhulpverlening. Daarom heeft de NVVK gedragscodes ontwikkeld voor schuldregeling, budgetbeheer en sociale kredietverlening. De codes zijn bindend voor de leden van de NVVK. Gedragscode Schuldregeling. Deze code bestaat sinds 1979 en is in 2004 geactualiseerd. Het belangrijkste uitgangspunt van de gedragscode is: een schuldenaar die zich gedurende een periode van maximaal 36 maanden volledig heeft ingezet om zijn of haar schulden te betalen, heeft het recht op een nieuwe financiële start (schone lei). Van de schuldenaar wordt verwacht dat hij of zij zich gedurende deze periode tot het uiterste inspant om de schulden te voldoen. De schuldenaar is verplicht zijn of haar inkomen te storten op een rekening bij de schuldregelende instelling. De schuldregelende instelling berekent het vrij te laten bedrag. Dit is het bedrag dat de schuldenaar nodig heeft om in de kosten van levensonderhoud te voorzien en zijn of haar vaste lasten te betalen. Het verschil tussen het inkomen en het vrij te laten bedrag wordt gereserveerd ten behoeve van de schuldeisers. De schuldregelende instelling spant zich in om, ten behoeve van de schuldenaar, met alle schuldeisers tot een regeling van zijn problematische schulden te komen, rekening houdend met de belangen van de schuldeisers. De gedragscode regelt onder meer het 120-dagen-model. Na ondertekening van de overeenkomst tot schuldregeling, moet binnen 120 dagen duidelijk te worden of een schuldregeling voor de schuldenaar kan worden opgezet. In de Gedragscode Budgetbeheer (2004) zijn richtlijnen over budgetbeheer opgenomen. De budgetbeheerder en rekeninghouder stellen samen een budgetplan op. Er worden drie vormen van budgetbeheer onderscheiden. Bij budgetbeheer basis verricht de budgetbeheerder ten behoeve van de rekeninghouder betalingen voor de kosten van huur/hypotheek, energie en ziektekostenverzekering. Er is sprake van budgetbeheer plus als de budgetbeheerder, naast het budgetbeheer basis, één reservering uitvoert. Er is sprake van budgetbeheer totaal, indien de budgetbeheerder ten behoeve van de rekeninghouder een onbeperkt aantal betalingen verricht. Gedragscode Sociale Kredietverlening (2007). Sociale kredieten zijn bedoeld voor cliënten met een inkomen tot 130 procent van het bruto minimumloon, om de incidentele aanschaf van duurzame gebruiksgoederen te bekostigen. Er wordt rekening gehouden met de maatschappelijke en financiële context van de cliënt. De lening kan de vorm hebben van een doorlopend krediet of een persoonlijke lening. Het rentepercentage is in beginsel 2 procent lager dan het wettelijk geldende maximale rentepercentage. Certificering Een ontwikkeling die zich de laatste jaren sterk voordoet is die van certificering van schuldhulpverlening. In 2005 verscheen in opdracht van het Landelijk Platform Integrale Schuldhulpverlening Het Kwaliteitsmodel Integrale Schuldhulpverlening (Q-Consult 2005). Dit model is gebaseerd op het INK-model (Instituut Nederlandse Kwaliteit) en sluit aan bij andere kwaliteitssystemen zoals HKZ (Harmonisatiemodel Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector) en ISO. In de schuldhulpverlening-nieuwe-stijl is NEN-certificering opgenomen. 4 4 Meer uitleg over certificering is opgenomen in de bijlage Definities

15 2.4 Fasen werkproces en instrumenten In 2004 beschreef Stimulansz in opdracht van het Landelijk Platform Integrale Schuldhulpverlening de fasen in het werkproces van schuldhulpverlening, in de vorm van een basispakket schuldhulpverlening : Preventie: het ontstaan van schulden voorkómen. Waar toch schulden zijn ontstaan, wordt geprobeerd deze zo vroeg mogelijk te signaleren. Voorbeelden van instrumenten: afspraken met woningcoöperaties over verwijzing van achterstallige huurders naar schuldhulpverlening, voorlichting in buurthuizen. Aanmeldgesprek: voorlichting en ruwe voorselectie. Adviesgesprek: gesprek met personen die niet in aanmerking komen voor schuldregeling. Zij krijgen bijvoorbeeld hulp bij het ordenen van de financiën en geldbesparende tips. Integrale intake: inventarisatie van schulden, berekening aflossingscapaciteit, inschatting psychosociale problematiek 5 en plan voor schuldhulpverleningstraject. Uitvoering minnelijk schuldhulpverleningstraject met als mogelijke onderdelen: budgetbeheer, budgetbegeleiding, schuldregeling en psychosociale hulpverlening. Schuldregelingen worden uitgevoerd conform de Gedragscode schuldregeling van de NVVK. Het algemeen maatschappelijk werk kan worden ingezet bij de diagnose van psychosociale problematiek, motivatie, gedragsverandering en ondersteuning. Afgifte Wsnp-verklaring, als de minnelijke schuldhulpverlening niet afdoende is en de wettelijke schuldhulpverlening ingezet moet worden. Nazorg. Via casemanagement bewaakt men de voortgang van de integrale schuldhulpverlening. Hieronder staat het basispakket schematisch weergegeven. Schema 1: Fasen werkproces integrale schuldhulpverlening preventie aanmeldgesprek adviesgesprek casemanagement integrale intake budgetbeheer budgetbegeleiding schuldregeling psychosoc. hulpverl. nazorg Wsnp-verklaring Bron: Stimulansz (2004: 14) 5 In het traject van psychosociale ondersteuning worden methodieken voor maatschappelijk werk gebruikt. Deze blijven hier verder buiten beschouwing

16 Aandachtspunten in procesbeschrijvingen Veel gemeenten beschreven hun werkprocessen om zo de kwaliteit van schuldhulpverlening te kunnen verbeteren. Goede procesbeschrijvingen maken taken en verantwoordelijkheden inzichtelijk. Het bevordert uniformiteit en maakt het werk gemakkelijker meetbaar, controleerbaar en overdraagbaar. Kwetsbare overdrachtsmomenten, dubbel werk en hiaten kunnen zo zichtbaar gemaakt worden en worden aangepakt. Voor de cliënt wordt het aanbod helderder. Medewerkers betrekken bij beschrijving van de werkprocessen blijkt een goede garantie voor de wisselwerking tussen beleid en uitvoering. Enkele aandachtspunten die vaak terugkomen in procesbeschrijvingen zijn: processen normeren in doorlooptijd, controle en selectie van cliënten zo vroeg mogelijk in het proces, eenmalig vastleggen van gegevens (automatisering), afspraken met de cliënt over termijnen, tijdstippen en de consequenties van het niet nakomen van afspraken, werken met standaardformulieren en het automatiseren van werkprocesbeschrijvingen. (Van Keulen e.a. 2002, Schut e.a ) Doorlooptijd Het traject van integrale schuldhulpverlening is eindig. Als doorlooptijd geldt een termijn van circa drie jaar. Dit is het traject vanaf aanmelding en voorbereiding tot en met de hulpverlening, aflossing en beëindiging. Doorgaans neemt de schuldregeling de langste doorlooptijd in beslag. Wanneer blijkt dat de cliënt zeer langdurig, nog na de aflossingsperiode, in budgetbeheer moet blijven, dan wordt dat niet meer als integrale schuldhulpverlening beschouwd. Hetzelfde geldt voor langdurige psychosociale begeleiding (Schut e.a. 2005). Instrumenten Er zijn de afgelopen jaren diverse instrumenten beschreven. Schuldhulpverleners hoeven dus niet opnieuw het wiel uit te vinden. Van de onderdelen binnen schuldhulpverlening zoals schuldregeling, budgetbegeleiding, budgetbeheer en psychosociale hulpverlening zijn diverse praktijkbeschrijvingen gemaakt. 6 Recente aandacht is er voor outreachment als instrument om klanten te benaderen die moeilijk in traject te krijgen zijn (zie ook paragraaf 5.2). Bureau Hiemstra & De Vries ontwikkelde in 2009 een Productengids preventie instrumenten schuldhulpverlening. 7 Het bureau omschrijft deze productengids als eerste stap naar een gereedschapskist met preventie-instrumenten die gemeenten kunnen inzetten al naar gelang de lokale behoefte. Daarnaast dient de productengids als startdocument waarmee gemeenten, schuldhulpverlenende organisaties en ketenpartners kunnen overleggen over mogelijkheden om (meer) in te zetten op preventie. In de toekomst zouden ook nieuwe preventie-instrumenten toegevoegd kunnen worden aan de gereedschapskist. 6 Bijvoorbeeld: Budgetteren valt te leren! De effecten van budgetcursussen en budgetadviesgesprekken door de ogen van de klant. Reeks katernen Integrale schuldhulpverlening, nr. 12. Q-Consult, En: Productenboek schuldhulpverlening Amsterdam. Gemeente Amsterdam, Deze publicatie is nog niet openbaar

17 2.5 Organisatiemodellen casemanagement Voor integrale schuldhulpverlening dient op beleidsniveau afstemming tussen de domeinen van de Wmo en de Wwb plaats te vinden. In 2007 verscheen hiervoor een handreiking, in opdracht van NVVK, MOgroep en Divosa (Q-Consult). Met de handreiking beogen de schrijvers een aantal denkrichtingen te geven die gemeenten in de lokale praktijk kunnen uitwerken. Het casemanagement speelt in schuldhulpverlening een cruciale rol. Dit casemanagement kan op twee manieren worden georganiseerd: Via een onafhankelijk Meldpunt meervoudige problematiek, bedoeld voor het coördineren van integrale trajecten waar naast schuldhulpverlening, ook bijvoorbeeld re-integratie, en maatschappelijke ondersteuning deel van uitmaken, zoals een Wmo-loket, wijkmeldpunt of een regionaal meldpunt, afhankelijk van de grootte van de gemeente. Casemanagement door een van de ketenpartners. De instantie die de problematiek signaleert levert de casemanager. Deze casemanager maakt een afspraak bij de instellingen die de juiste expertise hebben. De instelling waar de cliënt zich aanmeldt, houdt daarmee de regie in de zorgverlening en is de verantwoordelijke hulpverlener voor het gehele participatietraject. Deskundigheid casemanager Welke specifieke deskundigheid in de persoon van de casemanager nodig is, is afhankelijk van de gekozen organisatievorm (Stimulansz 2004). Als onderdelen van de hulpverlening aan andere organisaties zijn uitbesteed, bemoeit de casemanager zich niet inhoudelijk met de uitvoering van die onderdelen. Alleen het beoogde resultaat, zoals opgenomen in het hulpverleningsplan, telt

18 3 Factoren voor lage effectiviteit schuldhulpverlening 3.1 Inleiding Uit de cijfers in hoofdstuk 1 blijkt dat de groep schuldenaars omvangrijk is. Ondanks de ontwikkeling van het aanbod ontvangt slechts een beperkt deel schuldhulpverlening en een nog kleinere groep komt inderdaad uit de schulden. In paragraaf 3.2 wordt een overzicht gegeven van de diverse factoren voor de lage effectiviteit. Er worden aandachtsgroepen benoemd waar schuldhulpverlening niet op gang komt of moeizaam verloopt (paragraaf 3.3). De rol van de casemanager, als spil in het proces van schuldhulpverlening, is niet altijd optimaal. Dit leidt waarschijnlijk ook tot een lagere effectiviteit (paragraaf 3.4). 3.2 Een beknopt overzicht Volgens onderzoek van Jungmann (2008) varieert de kans dat je met hulp van de gemeente uit de schulden raakt, van nog geen tien tot bijna vijftig procent. Voor de lage effectiviteit worden uiteenlopende oorzaken genoemd. Crediteuren haken af. Voor veel crediteuren is een minnelijke schuldregeling een incasso-instrument. Zij willen best meewerken aan een minnelijke regeling als zij daardoor een substantieel deel van hun vordering kunnen incasseren en geen incassokosten hoeven te maken. Naarmate het bedrag daalt dat een schuldregeling oplevert, weigeren crediteuren vaker medewerking (Jungmann 2006). De stijging van het gemiddeld aantal crediteuren zorgt ook voor een lager slagingspercentage (stand in 2006). Hoe meer crediteuren er zijn, des te dunner de spoeling en des te groter de kans dat er minstens een weigert. Jungmann wijst erop dat schuldhulpverlenende organisaties te weinig de schuldeiser als klant zien. De aanpak is aanbodgericht in plaats van vraaggericht. Dat concluderen De Vaan en De Ruig in het tijdschrift Sociaal Bestek (2008). Pas wanneer de situatie mensen boven het hoofd gegroeid is, komen ze in aanmerking voor een minnelijk traject en dan zelfs alleen wanneer schuldeisers eraan meewerken. Gemeenten maken nog onvolledig gebruik van informatie van crediteuren. Gemeenten kunnen beter gebruik maken van bronnen als de gemeentelijke dienst belastingen of hulpverlenende instanties, om schuldenaars op te sporen (Jungmann 2008). GGz en verslavingszorg verwijzen cliënten nog onvoldoende door naar schuldhulpverlening (Jungmann 2008a). Door wachtlijsten raken schuldenaars gedemotiveerd voor schuldhulpverlening (Jungmann & Dobbe-Kluijtmans 2009). Vroegtijdige signalering en actief benaderen van potentiële cliënten, bijvoorbeeld door huisbezoeken (outreachende aanpak), verdient meer aandacht (Gemeente Nijmegen 2007). In de meeste gemeenten ontbreekt het aan een visie op de resultaten waar de schuldhulpverlening (aan dak- en thuislozen) toe moet leiden. Er is niet uitgewerkt welke doelstellingen een gemeente voor ogen heeft met de schuldhulpverlening (Jungmann & Dobbe- Kluijtmans 2009). Ondanks de opvatting dat een integrale aanpak bij schulden goed kan werken, ontbreekt het in veel gemeenten aan een dergelijke aanpak (Jungmann & Dobbe-Kluijtmans 2009). Volgens De Vaan en De Ruig (2008) blijkt uit verschillende (rekenkamer)onderzoeken dat schuldhulpverlening een op zichzelf staand beleidsproduct is, waarvan onduidelijk is in hoeverre het aansluit bij de lokale behoefte. De rol van het casemanagement wordt wellicht niet optimaal ingevuld (zie paragraaf 3.4)

19 De ene cliënt is de andere niet. We mogen veronderstellen dat cliënten die zeer moeilijk uit de schulden komen mede bijdragen aan de lage succescijfers van schuldhulpverlening. Daarover meer in paragraaf Aandachtsgroepen In hoofdstuk 1 zijn enkele kenmerken van huishoudens met schulden benoemd. Voor de aanpak van schuldhulpverlening is het zinvoller om te kijken naar kenmerken op cliëntniveau. De ervaring van schuldhulpverleners is dat de ene schuldenaar er beter in slaagt om uit de schulden te komen dan de andere. Cliënten die moeilijk uit de schulden komen, blijken een aantal overeenkomstige kenmerken te hebben. Deze kenmerken zullen elkaar in de praktijk overlappen. Het betreft cliënten: die moeilijk kunnen leren en van anderen structuur nodig hebben om zich staande te houden in de samenleving (Gemeente Nijmegen 2007, Jungmann 2008), met een gebrek aan kennis en vaardigheden om schuldhulpverleningsprocedures te kunnen hanteren (Oosten & Van Putten 2007), in multiprobleemsituaties zoals dakloosheid of dreigende dakloosheid, psychosociale problemen, werkloosheid, verslaving (Mensink e.a. 2008, Jungmann 2008), die misschien wel uit de problemen kunnen komen maar hun levensstijl niet willen veranderen (Klein Rouweler e.a. 2004). Schuldenaars worden afgewezen voor een traject, bouwen herhaald schulden op (recidive), of breken het schuldhulpverleningstraject voortijdig af (uitvallers). Daarnaast wordt een aantal schuldenaars niet bereikt. Hieronder volgt een toelichting. Afgewezen schuldenaars Bijna een op de vijf schuldenaars wordt afgewezen voor een schuldregeling. Haast alle gemeenten hanteren namelijk afwijzingscriteria die ertoe leiden dat bepaalde groepen schuldenaars niet voor hulp in aanmerking komen, zo blijkt ook uit het onderzoek Schulden? De gemeente helpt! (Jungmann 2008). Deze criteria verschillen per gemeente. De meest voorkomende afwijzingscriteria zijn dat schuldenaars: eerder uitvielen bij een poging om een oplossing te vinden voor de schuldsituatie of eerder een beroep deden op de Wsnp, een eigen bedrijf hebben of hadden, een schuldenlast hebben die naar de criteria van de schuldhulpverlenende organisatie (nog) niet problematisch genoeg is, verslaafd zijn aan alcohol, drugs of gokken, over onvoldoende aflossingscapaciteit beschikken. De NVVK heeft geen informatie over de exacte redenen voor afwijzing, of waar deze personen dan een oplossing voor hun schulden kunnen vinden. Deze mensen moeten dus op eigen kracht verder. Cliënten die herhaald schulden opbouwen (recidive) Bijna een op de drie huishoudens met risicovolle schulden heeft al eerder betalingsachterstanden gehad (zie hoofdstuk 1). Dat betekent dat schuldhulpverleners veel te maken krijgen met recidive en goede nazorg moeten leveren om recidive te voorkomen. Je leert als klant wel met weinig geld rond te komen terwijl je in de schuldenregeling zit, maar niet hoe je voorkomt dat je weer in de schulden komt als het financieel weer wat ruimer is. (Van Teerns & Hartholt 2004)

20 Uitvallers Zijn uitvallers te typeren? Volgens Jungmann (zie Klein Rouweler e.a. 2004) zijn er vier type uitvallers: de afwachters, de strategen, de modelconsumenten, de fatalisten. De afwachters vertonen zelf geen initiatief om uit de schulden te raken. Zij wachten het moment af waarop zij terug mogen keren naar de schuldhulpverlening. De strategen handelen, zoals hun naam al zegt, strategisch. Hun drijfveer is een zo aangenaam mogelijk leven. Volgens Jungmann gaat het strategen niet om een schuldenvrije toekomst. Modelconsumenten ondernemen zelf activiteiten om schuldenvrij te worden. Fatalisten accepteren een leven met schulden. Jungmann typeerde de uitvallers nadat ze waren uitgevallen. Klein Rouweler e.a. (2004) hebben in de gemeenten Groningen, Deventer en Dordrecht onderzocht of het mogelijk was een diagnostisch instrument te ontwikkelen om vooraf in te schatten welke typen klanten uitvallen. Helaas heeft het onderzoek niet geleid tot een instrument dat in staat is uitval te voorspellen. Factoren die van belang zijn voor uitval verschillen per stad. Daarnaast is het aantal voorspellende factoren voor elke stad zeer beperkt. Ook bleken consulenten niet goed in staat gedrags- en omgevingskenmerken van klanten in te schatten. Volgens Oosten en Van Putten (2007) lijkt het erop dat uitvallers zich, in vergelijking met cliënten die in traject blijven, iets beter kunnen redden met de schuldsituatie. Hun schulden zijn wat lager en zij hebben vaker een inkomen uit arbeid. Dit inkomen ligt wat hoger dan een inkomen uit een uitkering. Hun onderzoek illustreert waarom cliënten afzien van schuldhulpverlening. Formulieren Het blijkt dat vooral laag opgeleide cliënten formulieren als te ingewikkeld ervaren en de procedure als te lang. Voor de werkwijze met de formulieren is een aantal jaren geleden bewust gekozen. De gemeente Tiel vond het een teken van motivatie als mensen zelf de (omvangrijke) aanvraagformulieren zouden invullen en voorzien van bewijsstukken. Bovendien dacht men dat hiermee de verantwoordelijkheid bij de cliënt zelf werd gelaten. Oosten & Van Putten wijzen er op dat het niet altijd een gebrek aan motivatie is, maar eerder een gebrek aan kennis en vaardigheden, waardoor de procedure verwordt tot een hindernis op weg naar de hulpverlening. Ook bleek de geboden schuldhulpverlening niet aan te sluiten bij de vraag van cliënten. Cliënten verwachten hulp te krijgen bij het op een rijtje krijgen van de schulden. Dit gebeurt echter niet, men krijgt direct (ingewikkelde) aanvraagformulieren toegestuurd waar men op dat moment niet op zit te wachten. Het vermoeden is dat er juist bij mensen die een eerste stap zetten richting de schuldhulpverlening behoefte is aan budgetadvies en budgettering, meer dan er nu geboden wordt. De onderzoekers pleiten ervoor eerst tot een situatie van schuldstabilisatie te komen, in combinatie met het leren omgaan met financiën (budgetadvisering en/of budgettering), voordat wordt overgegaan tot een minnelijk of wettelijk saneringstraject. Dit sluit ook aan bij de nieuwe ideeën over hoe schuldhulpverlening eruit moet zien: kom eerst tot een situatie van schuldstabilisatie in combinatie met het leren omgaan met financiën, voordat wordt overgegaan tot een minnelijk of wettelijk saneringstraject. Bron: Oosten, H. & B. van Putten (red) (2007). Schuldhulpverlening in Tiel. Groningen: KWIZ

SCHULDHULPVERLENING september 2013 1

SCHULDHULPVERLENING september 2013 1 SCHULDHULPVERLENING september 2013 1 2 Inhoudsopgave Als schulden een probleem worden... 4 Hoe vraag ik schuldhulpverlening aan? 5 Wanneer kom ik in aanmerking voor schuldhulpverlening? 5 Waaruit bestaat

Nadere informatie

Schulddienstverlening

Schulddienstverlening Schulddienstverlening Afdeling Inkomensondersteuning Eenheid Sociale Zaken en Werkgelegenheid Gemeente Zwolle Januari 2013 Regina Koudijs Inhoud presentatie Algemeen Doelgroep Hoofddoel schulddienstverlening

Nadere informatie

december Totaal behandeld

december Totaal behandeld Schuldhulpverlening In 2015 is besloten om met ingang van 2015 geen afzonderlijk jaarverslag over schuldhulpverlening op te stellen, maar de resultaten in een bijlage op te nemen bij de Marap. In 2015

Nadere informatie

SCHULDHULPVERLENING april

SCHULDHULPVERLENING april SCHULDHULPVERLENING april 2016 1 2 INHOUDSOPGAVE ALS SCHULDEN EEN PROBLEEM WORDEN... 4 HOE VRAAG IK SCHULDHULPVERLENING AAN? 5 WANNEER KOM IK IN AANMERKING VOOR SCHULDHULPVERLENING? 5 WAARUIT BESTAAT SCHULDHULPVERLENING?

Nadere informatie

memo de gemeenteraad M.J.C. Suijker (wethouder) datum 29 november 2011

memo de gemeenteraad M.J.C. Suijker (wethouder) datum 29 november 2011 memo aan onderwerp de gemeenteraad Schuldhulpverlening van M.J.C. Suijker (wethouder) datum 29 november 2011 memo Hierbij bericht ik u, namens het college van burgemeester en wethouders, over de stand

Nadere informatie

ZELFREDZAAMHEID in Amsterdam

ZELFREDZAAMHEID in Amsterdam PROBLEMATISCHE SCHULDEN EN ZELFREDZAAMHEID in Amsterdam oktober 2013 Steeds meer mensen hebben schulden en de schulden die zij hebben zijn groter dan voorheen. In 2012 melden 11% meer mensen zich bij kredietbanken

Nadere informatie

Het college heeft besloten tot vaststelling van de regeling schuldhulpverlening 2017 en verder.

Het college heeft besloten tot vaststelling van de regeling schuldhulpverlening 2017 en verder. Samenvatting Het college heeft besloten tot vaststelling van de regeling schuldhulpverlening 2017 en verder. Daarnaast is besloten tot het verlenen van mandaat aan de Kredietbank Limburg voor het indienen

Nadere informatie

Cijfers Schuldhulpverlening 2016

Cijfers Schuldhulpverlening 2016 Cijfers Schuldhulpverlening 2016 1. Aanmeldingen In 2016 zien we weer een lichte stijging van het aantal klanten dat voor een eerste gesprek aan onze balie is gekomen. We hebben in 2016 ingestoken op vindbaarheid,

Nadere informatie

Van schuld naar schone lei

Van schuld naar schone lei Van schuld naar schone lei In Nederland hebben ruim 200.000 huishoudens te kampen met problematische schulden. Behoort u ook daartoe? Heeft u schulden die u niet kunt afbetalen? Bijvoorbeeld omdat uw inkomen

Nadere informatie

Bijlage 1: Bijzondere bijstand

Bijlage 1: Bijzondere bijstand 07.0001914 Bijlage 1: Bijzondere bijstand Individuele bijzondere bijstand Niet iedereen zal een duidelijk beeld hebben van wat bijzondere bijstand precies inhoudt. Daarom wordt hierbij een korte omschrijving

Nadere informatie

Beleidsregel van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Maassluis houdende regels omtrent schuldhulpverlening

Beleidsregel van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Maassluis houdende regels omtrent schuldhulpverlening CVDR Officiële uitgave van Maassluis. Nr. CVDR613378_1 18 oktober 2018 Beleidsregel van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Maassluis houdende regels omtrent schuldhulpverlening

Nadere informatie

Schulden? Pak ze snel aan

Schulden? Pak ze snel aan Schulden? Pak ze snel aan Schulden? Pak ze snel aan Als u rekeningen niet of niet op tijd betaalt of een lening niet aflost, dan krijgt u schulden. Kunt u langere tijd geen rekeningen betalen of geen schulden

Nadere informatie

Aanvullende notitie op het Beleidsplan schuldhulpverlening gemeente Menterwolde

Aanvullende notitie op het Beleidsplan schuldhulpverlening gemeente Menterwolde Aanvullende notitie op het Beleidsplan schuldhulpverlening gemeente Menterwolde Inleiding Met de invoering van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening zijn de minnelijke schuldsanering en de wettelijke

Nadere informatie

Notitie Schulddienstverlening

Notitie Schulddienstverlening Notitie Schulddienstverlening 2017-2020 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 1.1 Terminologie... 3 2. Pilot Ketensamenwerking Armoedebestrijding... 4 3. Wet gemeentelijke Schuldhulpverlening (Wgs)... 4 3.1 doelstellingen...

Nadere informatie

Beleidsregels Schuldhulpverlening gemeente Renkum 2012 e.v.

Beleidsregels Schuldhulpverlening gemeente Renkum 2012 e.v. Beleidsregels Schuldhulpverlening gemeente Renkum 2012 e.v. Artikel 1. Begripsbepalingen In deze beleidsregels wordt verstaan onder: a. college: het college van burgemeester en wethouders van de gemeente

Nadere informatie

in Gemeente Ridderkerk

in Gemeente Ridderkerk in Gemeente Ridderkerk Inhoudsopgave Voorwoord 1. Inzet dienstverlening en resultaten 1.1 Dienstverlening PLANgroep in Gemeente Ridderkerk 1.2 Instroomcijfers aanmeldingen 1.3 Beschikkingen en doorlooptijden

Nadere informatie

Het college van de gemeente Geldermalsen;

Het college van de gemeente Geldermalsen; Het college van de gemeente Geldermalsen; gelet op de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening, het raadsbesluit van 27 juni 2017 waarbij het Beleidsplan Schuldhulpverlening is vastgesteld en artikel 4:81

Nadere informatie

JAARVERSLAG Uw partner in schuldhulpverlening. Gemeente Nederweert

JAARVERSLAG Uw partner in schuldhulpverlening. Gemeente Nederweert JAARVERSLAG 2013 Uw partner in schuldhulpverlening Gemeente Nederweert Inhoudsopgave Inleiding 3 1. Aanmeldingen & inzet dienstverlening 4 1.1 Aanmeldingen en aantal dossiers 4 1.2 Dienstverlening PLANgroep

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 1a 2513 AA 's-gravenhage W&B/B&K/03/74179

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 1a 2513 AA 's-gravenhage W&B/B&K/03/74179 Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Directie Werk en Bijstand Afdeling Beleidsinnovatie en Ketenprocessen Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 1a 2513 AA 's-gravenhage

Nadere informatie

Beleidsregels Integrale Schuldhulpverlening

Beleidsregels Integrale Schuldhulpverlening Beleidsregels Integrale Schuldhulpverlening Artikel 1. Begripsbepalingen In deze regeling wordt verstaan onder: college:college van burgemeester en wethouders van de gemeente Staphorst waarmee de GKB een

Nadere informatie

Meldpunt Budgetadvies & Schuldhulpverlening. Budgetadvies, Budgetbeheer, Budgetbegeleiding, Minnelijke schuldregeling

Meldpunt Budgetadvies & Schuldhulpverlening. Budgetadvies, Budgetbeheer, Budgetbegeleiding, Minnelijke schuldregeling Meldpunt Budgetadvies & Schuldhulpverlening Budgetadvies, Budgetbeheer, Budgetbegeleiding, Minnelijke schuldregeling Meldpunt Budgetadvies & Schuldhulpverlening Het regelen van uw schulden Meldpunt Budgetadvies

Nadere informatie

1 Achtergronden van problematische schulden 15

1 Achtergronden van problematische schulden 15 Inhoud Studiewijzer 11 1 Achtergronden van problematische schulden 15 1.1 Schulden en de huidige samenleving 16 1.2 Trends en tendensen in de samenleving 22 1.3 Disfunctionerende (overheids)instanties

Nadere informatie

Beleidsplan Schuldhulpverlening Venray

Beleidsplan Schuldhulpverlening Venray Beleidsplan Schuldhulpverlening Venray 2012-2015 Februari 2012 1 Inhoudsopgave Aanleiding p. 3 Visie p. 3 Doelen p. 3 Wat willen we bereiken en hoe willen we dit bereiken p. 3 Financiële dekking en risico

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Schuldhulp- verlening

Schuldhulp- verlening Schuldhulpverlening De gemeente Nederweert kan u helpen een problematische schuldsituatie op te lossen of in de toekomst te voorkomen. Dit noemen we ook wel schuldhulpverlening. We zijn verantwoordelijk

Nadere informatie

Beleidsplan integrale schuldhulpverlening 2012 2015

Beleidsplan integrale schuldhulpverlening 2012 2015 Beleidsplan integrale schuldhulpverlening 2012 2015 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 Visie en uitgangspunten... 5 2.1 Visie 5 2.2 Uitgangspunten 5 2.3 Rolverdeling 6 3 Doelstellingen, resultaat en doorlooptijden...

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 24 515 Preventie en bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting Nr. 190 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan

Nadere informatie

Armoedebeleid. Welkom bij deze presentatie!

Armoedebeleid. Welkom bij deze presentatie! Armoedebeleid Welkom bij deze presentatie! Algemeen Armoede is een complex fenomeen waarin de dimensies van inkomen, gezondheid, opleiding, zelfredzaamheid en mogelijkheden tot participatie een belangrijke

Nadere informatie

Plan voor de schuldhulpverlening Gemeente Wormerland en gemeente Oostzaan

Plan voor de schuldhulpverlening Gemeente Wormerland en gemeente Oostzaan Plan voor de schuldhulpverlening Gemeente Wormerland en gemeente Oostzaan 2017-2021 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding De gemeenten Wormerland en Oostzaan hebben altijd de schuldhulpverlening ingekocht bij gemeente

Nadere informatie

Jaarverslag. schulddienstverlening 2013. Een goede start

Jaarverslag. schulddienstverlening 2013. Een goede start Jaarverslag schulddienstverlening 2013 Een goede start 1. Aanleiding In 2012 heeft u het beleidsplan schulddienstverlening: De kanteling van schuldhulpverlening naar schulddienstverlening vastgesteld.

Nadere informatie

Een akkoord is de moeite waard

Een akkoord is de moeite waard Problematische schulden: Een akkoord is de moeite waard een akkoord is de moeite waard 3 Problematische schulden: Een akkoord is de moeite waard Is door een samenloop van omstandigheden een problematische

Nadere informatie

Schuldbemiddeling. Hulp bij financiële problemen

Schuldbemiddeling. Hulp bij financiële problemen Schuldbemiddeling Hulp bij financiële problemen Schuldbemiddeling Hulp bij financiële problemen Als u te maken heeft met financiële problemen, schakel dan op tijd deskundige hulp in. Hoe eerder hoe beter.

Nadere informatie

Purmerend, 3. Voor welke doelgroep willen we schuldhulpverlening aanbieden?

Purmerend, 3. Voor welke doelgroep willen we schuldhulpverlening aanbieden? Agendanummer: 1109 Registratienummer: 602120 Purmerend, Aan de gemeenteraad van Purmerend, Inleiding en probleemstelling: Inleiding De beleidsinzet en de wijze van uitvoering van schuldhulpverlening moeten

Nadere informatie

Raadsnota. Raadsvergadering d.d.: 25 juni 2012 Agenda nr: Onderwerp: Wet gemeentelijke schuldhulpverlening. Aan de gemeenteraad,

Raadsnota. Raadsvergadering d.d.: 25 juni 2012 Agenda nr: Onderwerp: Wet gemeentelijke schuldhulpverlening. Aan de gemeenteraad, Raadsnota Raadsvergadering d.d.: 25 juni 2012 Agenda nr: Onderwerp: Wet gemeentelijke schuldhulpverlening Aan de gemeenteraad, 1. Doel, Samenvatting en Advies van het raadsvoorstel Met ingang van 1 juli

Nadere informatie

Noodzakelijkheidsverklaring budgetbeheer

Noodzakelijkheidsverklaring budgetbeheer Noodzakelijkheidsverklaring budgetbeheer Advies: Budgetbeheer is noodzakelijk Nee Ja Naam Adres Postcode Burgerservicenummer Telefoon Woonplaats Mobiel nummer E-mailadres Spreektaal Beheersing Nederlands

Nadere informatie

Presentatie Jet van der Meer. Onderzoek Nazorg uit Voorzorg

Presentatie Jet van der Meer. Onderzoek Nazorg uit Voorzorg Presentatie Jet van der Meer Onderzoek Nazorg uit Voorzorg 14 februari 2019 Achtergrond Opzet onderzoek Deskresearch: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Divosa, beleidsstukken, Kenniscentrum Maatschappij

Nadere informatie

Deel I Visie op geld en schulden 25

Deel I Visie op geld en schulden 25 Voorwoord 17 Inleiding 21 Deel I Visie op geld en schulden 25 Inleiding 27 1 Geld 31 1.1 Inleiding 31 1.2 Geld als sociaal verschijnsel 31 1.3 Geld als economisch verschijnsel 33 1.4 De geschiedenis van

Nadere informatie

Gemeente Oss. Pilot Duurzame Financiële Dienstverlening

Gemeente Oss. Pilot Duurzame Financiële Dienstverlening Gemeente Oss Pilot Duurzame Financiële Dienstverlening Robert Peters Neeltje van Haandel 3 december 2017 Duurzame Financiële Dienstverlening voor de inwoners van Oss 1. Aanleiding: de kosten en kwaliteit

Nadere informatie

Schulden? Pak ze snel aan

Schulden? Pak ze snel aan Schulden? Pak ze snel aan 1 2 Schulden? Pak ze snel aan Als u rekeningen niet of niet op tijd betaalt of een lening niet aflost, dan krijgt u schulden. Kunt u langere tijd geen rekeningen betalen of geen

Nadere informatie

Utrecht, september 2010 Gerjoke Wilmink directeur Nibud

Utrecht, september 2010 Gerjoke Wilmink directeur Nibud Voorwoord Ongeveer twee jaar geleden publiceerde het Nibud Geld en Gedrag, Budgetbegeleiding voor de beroepspraktijk. Het boek werd enthousiast ontvangen door het werkveld, vooral vanwege de competenties

Nadere informatie

Surplus Welzijn Drimmelen

Surplus Welzijn Drimmelen Gemeente Drimmelen Surplus Welzijn Drimmelen Geld & Recht: Sociaal Raadsliedenwerk Budgetcoaching Schuldhulpverlening Cursus Uitkomen met je Inkomen Notities Ontmoeting en ondersteuning Een prettige samenleving

Nadere informatie

Bijlage 1. Startnotitie wettelijk kader minnelijke schuldhulpverlening

Bijlage 1. Startnotitie wettelijk kader minnelijke schuldhulpverlening Bijlage 1 Startnotitie wettelijk kader minnelijke schuldhulpverlening 1. Inleiding Een belangrijk uitgangspunt van kabinetsbeleid is het voorkomen en wegnemen van drempels die participatie in gevaar brengen

Nadere informatie

BAWI/U200800686 Lbr. 08/091

BAWI/U200800686 Lbr. 08/091 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 3738022 betreft Ledenraadpleging certicifering schuldhulpverlening uw kenmerk ons kenmerk BAWI/U200800686 Lbr. 08/091 bijlage(n)

Nadere informatie

2. Worden alleen mensen die zich aanmelden via de sociale dienst doorverwezen naar de PLANgroep?

2. Worden alleen mensen die zich aanmelden via de sociale dienst doorverwezen naar de PLANgroep? Vragen raadslid dhr. J. Koelman (fractie SP) ex artikel 35 Rvo betreffende Beleidsregels Integrale schuldhulpverlening 2012-2016 Gemeente Boxmeer (RIS 2012-441) en Jaarverslag 2013 PLANgroep, Uw partner

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 24 515 Preventie en bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting Nr. 59 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Nadere informatie

Foto: ANP/ Lex van Lieshout

Foto: ANP/ Lex van Lieshout Hulp bij schulden Foto: ANP/ Lex van Lieshout Hulp bij schulden In Nederland hebben veel huishoudens te kampen met problematische schulden. Behoort ook ú daartoe en vindt u het vervelend om hulp te vragen

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Datum 4 juni 2010 Betreft Schuldhulpverlening; stand van zaken toezeggingen AO 17 december 2009

Datum 4 juni 2010 Betreft Schuldhulpverlening; stand van zaken toezeggingen AO 17 december 2009 > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4

Nadere informatie

Datum 10 december 2014 Betreft Kamervragen van de leden Yïcel (PvdA) en Schouten (CU) over onoplosbare schulden

Datum 10 december 2014 Betreft Kamervragen van de leden Yïcel (PvdA) en Schouten (CU) over onoplosbare schulden > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4

Nadere informatie

Beleidsregels Schuldhulpverlening Gemeente Leiderdorp 2018

Beleidsregels Schuldhulpverlening Gemeente Leiderdorp 2018 GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van de gemeente Leiderdorp Nr. 85300 24 april 2018 Beleidsregels Schuldhulpverlening Gemeente Leiderdorp 2018 Schuldhulpverlening is een wettelijke taak van de gemeente op

Nadere informatie

UIT DE SCHULDEN Wegwijs in de schuldhulpverlening

UIT DE SCHULDEN Wegwijs in de schuldhulpverlening UIT DE SCHULDEN Wegwijs in de schuldhulpverlening I wegwijs in de schuldhulpverlening I Ten geleide Dit is een publicatie van de Gemeente Roermond, sector Burgers en Samenleving, afdeling Sociale Zaken.

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Schulden, hoe kom ik ervan af? Ik kan de rekeningen niet meer betalen. Wat nu? Wat kan ik zelf doen aan mijn schulden?

Inhoudsopgave. Schulden, hoe kom ik ervan af? Ik kan de rekeningen niet meer betalen. Wat nu? Wat kan ik zelf doen aan mijn schulden? met schulden Inhoudsopgave 3 Schulden, hoe kom ik ervan af? 4 5 6 7 8 10 11 12 13 14 Ik kan de rekeningen niet meer betalen. Wat nu? Wat kan ik zelf doen aan mijn schulden? Bij wie kan ik terecht voor

Nadere informatie

Beleidsregels Schuldhulpverlening gemeente Beverwijk 2017

Beleidsregels Schuldhulpverlening gemeente Beverwijk 2017 Beleidsregels Schuldhulpverlening gemeente Beverwijk 2017 Het college van burgemeester en wethouders; gelet op artikel 4:81 van de Algemene wet bestuursrecht besluit: vast te stellen de Beleidsregels Schuldhulpverlening

Nadere informatie

Collegebesluit. Onderwerp Budgetondersteuning op maat loont Nummer 2019/ Portefeuillehouder Roduner, F.J. Programma/beleidsveld 3.

Collegebesluit. Onderwerp Budgetondersteuning op maat loont Nummer 2019/ Portefeuillehouder Roduner, F.J. Programma/beleidsveld 3. Collegebesluit Onderwerp Budgetondersteuning op maat loont Nummer 2019/146199 Portefeuillehouder Roduner, F.J. Programma/beleidsveld 3.3 Schulden Afdeling SMSR Auteur Visser, C.P. Telefoonnummer 023-5114196

Nadere informatie

STARTNOTITIE Vervolgonderzoek aantal huishoudens met (risico op) problematische schulden Versie 23 mei 2005

STARTNOTITIE Vervolgonderzoek aantal huishoudens met (risico op) problematische schulden Versie 23 mei 2005 STARTNOTITIE Vervolgonderzoek aantal huishoudens met (risico op) problematische schulden Versie 23 mei 2005 Aanleiding Op 24 september 2004 heeft het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het

Nadere informatie

Beleidsplan integrale schuldhulpverlening. Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk

Beleidsplan integrale schuldhulpverlening. Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk Beleidsplan integrale schuldhulpverlening Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk Inhoudsopgave 1. Inleiding en achtergrond 3 1.1 Schuldhulpverlening 3 1.2 Algemeen beleidskader 3 1.3.Opbouw beleidsplan

Nadere informatie

Centrum voor Jeugd en Gezin. Bouwstenen voor de groei

Centrum voor Jeugd en Gezin. Bouwstenen voor de groei Centrum voor Jeugd en Gezin Bouwstenen voor de groei Moduleaanbod Stade Advies Centrum voor Jeugd en Gezin; Bouwstenen voor de groei Hoe organiseert u het CJG? Plan en Ontwikkelmodulen: Module Verkenning

Nadere informatie

Besluitenlijst d.d. d.d. (paraaf adjunct-secretaris) Bijlagen Voorstel buurtgericht werken schuldhulpverlening

Besluitenlijst d.d. d.d. (paraaf adjunct-secretaris) Bijlagen Voorstel buurtgericht werken schuldhulpverlening Nota voor burgemeester en wethouders Onderwerp Eenheid/Cluster/Team ST_PU_KZ Plan buurtgericht werken schuldhulpverlening 1- Notagegevens Notanummer 2009.216772 Datum 26-8-2009 Programma: 09. Werk en inkomen

Nadere informatie

Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting

Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Financiële problemen op de werkvloer Micha Aarts Nibud Nibud is een onafhankelijk kenniscentrum Doelstellingen: Verhogen zelfredzaamheid consument Voorkomen

Nadere informatie

Beleidsregels schuldhulpverlening gemeente Velsen 2013

Beleidsregels schuldhulpverlening gemeente Velsen 2013 Beleidsregels schuldhulpverlening gemeente Velsen 2013 Artikel 1 Begripsbepalingen In deze beleidsregels wordt verstaan onder: a. college: college van burgemeester en wethouders van Velsen; b. inwoner:

Nadere informatie

Bijlage 3 Producten 1 2 MAART 2015 1788622

Bijlage 3 Producten 1 2 MAART 2015 1788622 Gescand archih datum _ Bijlage 3 Producten 1 2 MAART 2015 1788622 De gemeente en haar partners bieden verschillende producten aan op het gebied van schuldhulpverlening: Preventie en vroegsignalering Schuldbemiddeling

Nadere informatie

Bijlagen: 1. beleidsplan schuldhulpverlening

Bijlagen: 1. beleidsplan schuldhulpverlening *BI.0170008* NOTA VOOR DE RAAD Datum: 23 januari 2017 Nummer raadsnota: BI.0170008 Onderwerp: beleidsplan schuldhulpverlening 2017-2020 Portefeuillehouder: Vissers Bijlagen: 1. beleidsplan schuldhulpverlening

Nadere informatie

Schulden oplossen met de Wsnp

Schulden oplossen met de Wsnp Schulden oplossen met de Wsnp Informatie over schuldsanering bij problematische schulden Inhoudsopgave Problematische schulden herkenbaar? 3 Wat is de Wsnp? 4 Hoe komt u in de Wsnp? 5 Wat doet de bewindvoerder?

Nadere informatie

De derde weg; stabilisatie van schulden

De derde weg; stabilisatie van schulden De derde weg; stabilisatie van schulden Projectplan (pilot) d.d. 29 september 2004 A. Pilot: De derde weg; stabilisatie van schulden 1. Inleiding Dit projectplan wordt ingediend in het kader va n het Innovatieprogramma

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE 1. LEESWIJZER SAMENVATTING DOELSTELLINGEN EN KWALITEITSBORGING DE WET GEMEENTELIJKE SCHULDHULPVERLENING...

INHOUDSOPGAVE 1. LEESWIJZER SAMENVATTING DOELSTELLINGEN EN KWALITEITSBORGING DE WET GEMEENTELIJKE SCHULDHULPVERLENING... INHOUDSOPGAVE 1. LEESWIJZER... 2 2. SAMENVATTING... 2 3. DOELSTELLINGEN EN KWALITEITSBORGING... 4 4. DE WET GEMEENTELIJKE SCHULDHULPVERLENING... 4 4.1 Integrale aanpak... 4 4.2 Termijnen... 4 4.3 Doelen

Nadere informatie

Beleidsplan integrale schuldhulpverlening 2012 2015

Beleidsplan integrale schuldhulpverlening 2012 2015 Beleidsplan integrale schuldhulpverlening 2012 2015 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 5 2 Visie en uitgangspunten... 6 2.1 Visie... 6 2.2 Uitgangspunten... 6 2.3 Rolverdeling... 7 3 Doelstellingen, resultaat

Nadere informatie

Congres Sociale zekerheid in beweging

Congres Sociale zekerheid in beweging Kluwerschulinck.nl Congres Sociale zekerheid in beweging De werkwijze en succesvolle aanpak van de Kredietbank Groningen 2 1 Groningse Kredietbank (GKB) Onderdeel van de dienst Sociale Zaken en Werk van

Nadere informatie

Raads informatiebrief (Sociaal-Economische pijler)

Raads informatiebrief (Sociaal-Economische pijler) gemeente Eindhoven Raadsnummer 04.R94O.OOI Inboeknummer o4toooyss Classificatienummer 43I.6oy Dossiernurnmer sp juli aoo4 Raads informatiebrief (Sociaal-Economische pijler) Betreft evaluatie en ontwikkelingen

Nadere informatie

Post-bachelorcursus Beschermingsbewindvoerder en beheer Aanvullende leesstof les 7

Post-bachelorcursus Beschermingsbewindvoerder en beheer Aanvullende leesstof les 7 Problematische Financiële problemen ontstaan veelal niet vanzelf. Bij problematische spelen niet alleen de financiële problemen een rol, maar het heeft ook te maken met psychosociale problemen. De psychosociale

Nadere informatie

Beleidsregels integrale schuldhulpverlening Gemeente IJsselstein

Beleidsregels integrale schuldhulpverlening Gemeente IJsselstein Beleidsregels integrale schuldhulpverlening Gemeente IJsselstein Mei 2012 1 Inhoudsopgave Artikel 1. Begripsbepalingen...3 Artikel 2. Doelgroep gemeentelijke schuldhulpverlening...3 Artikel 3. Aanbod schuldhulpverlening...3

Nadere informatie

Was / Wordt-lijst beleidsplan ISHV

Was / Wordt-lijst beleidsplan ISHV 1. Appingedam Besproken in raad d.d. 21 januari 2016. Stemt in met voorgestelde wijzigingen. Beleid sluit aan bij gemeentelijk armoedebeleid. Verdere opmerkingen: Versterken van samenwerking tussen organisaties;

Nadere informatie

Rondkomen van huishoudinkomen naar doelgroep

Rondkomen van huishoudinkomen naar doelgroep Hoofdstuk 16. Financiële situatie Samenvatting 16. FINANCIËLE SITUATIE In hoofdstuk 5 is aan de hand van een aantal trendvragen kort ingegaan op de financiële situatie van de inwoners van Leiden. In dit

Nadere informatie

596681/ november 2017

596681/ november 2017 Agendapunt commissie: 4.2 steller telefoonnummer email D. Willems-Merkx 3689 Danielle.Willems- Merkx@a2samenwerking.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering portefeuillehouder Wethouder Egbert Buiter

Nadere informatie

Hoofdstuk 9. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie

Hoofdstuk 9. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie Hoofdstuk 9. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie Samenvatting Hfst 9. Trendvragen financiële situatie Jaarlijks worden drie trendvragen gesteld die inzicht geven in de financiële

Nadere informatie

Hoofdstuk 10. Financiële situatie

Hoofdstuk 10. Financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie Samenvatting In hoofdstuk 9 is aan de hand van een aantal trendvragen kort ingegaan op de financiële situatie van de inwoners van Leiden. In dit hoofdstuk is uitgebreider

Nadere informatie

Geachte leden van de Participatieraad, Uw advies lopen wij in deze brief puntsgewijs langs.

Geachte leden van de Participatieraad, Uw advies lopen wij in deze brief puntsgewijs langs. P5T Gemeente Haarlem Haarlem Retouradres: Postbus 511, 2003 PB Haarlem Participatieraad t.a.v. ambtelijk secretaris S.K. Augustin Datum Contactpersoon Registratienummer E-mail Onderwerp Bijlage 26 april

Nadere informatie

Colofon. Raad voor Rechtsbijstand Bureau Wsnp Postbus 70503 5201 CD S-HERTOGENBOSCH www.wsnp.rvr.org

Colofon. Raad voor Rechtsbijstand Bureau Wsnp Postbus 70503 5201 CD S-HERTOGENBOSCH www.wsnp.rvr.org Colofon Dit boekje is een uitgave van de Raad voor Rechtsbijstand, Bureau Wsnp. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op

Nadere informatie

Beleidsregels Schuldhulpverlening

Beleidsregels Schuldhulpverlening Beleidsregels Schuldhulpverlening WETSTECHNISCHE INFORMATIE Gegevens van de regeling Overheidsorganisatie : Samenwerkingsorgaan Volkskredietbank Noord-Oost Groningen Officiële naam regeling : Beleidsregels

Nadere informatie

JAARVERSLAG 2013 Uw partner in schuldhulpverlening Gemeente Boxmeer

JAARVERSLAG 2013 Uw partner in schuldhulpverlening Gemeente Boxmeer Reg.nr.: I-SZ/2014/857 / RIS 2014-436 JAARVERSLAG 2013 Uw partner in schuldhulpverlening Gemeente Boxmeer Inhoudsopgave Inleiding 3 1. Aanmeldingen & inzet dienstverlening 4 1.1 Aanmeldingen en aantal

Nadere informatie

Schulden? Pak ze snel aan

Schulden? Pak ze snel aan Schulden? Pak ze snel aan 1 2 Schulden? Als u uw rekeningen niet (op tijd) betaalt, iets op afbetaling koopt of een lening afsluit, dan maakt u schulden. Kunt u langere tijd geen rekeningen betalen of

Nadere informatie

Hoofdstuk I Begripsomschrijvingen

Hoofdstuk I Begripsomschrijvingen Hoort bij het Beleidsplan Schuldhulpverlening van Samenwerkingsverband Aalsmeer- Uithoorn (G2) vastgesteld door de gemeenteraden van Aalsmeer en Uithoorn d.d. Beleidsregels Schuldhulpverlening Samenwerkingsverband

Nadere informatie

Samenwerkingsovereenkomst inzake schuldhulpverlening tussen Stichting Wonen Vierlingsbeek en de gemeente Boxmeer

Samenwerkingsovereenkomst inzake schuldhulpverlening tussen Stichting Wonen Vierlingsbeek en de gemeente Boxmeer Reg.nr.: I-SZ/2013/904 / RIS 2013-563 Bijlage Samenwerkingsovereenkomst inzake schuldhulpverlening tussen Stichting Wonen Vierlingsbeek en de gemeente Boxmeer 2013-2016 Datum: 29 oktober 2013 . Ondergetekenden:

Nadere informatie

1. Onderwerp Schuldhulpverlening

1. Onderwerp Schuldhulpverlening Naam: Functie: dr.ir. M. van Lieshout Onderzoeker-secretaris Rekenkamer Zaaknr: 273186 Betreft: Concept onderzoeksvoorstel Schuldhulpverlening juni 2018 1. Onderwerp Schuldhulpverlening 2. Aanleiding en

Nadere informatie

Beleidsregels Integrale Schuldhulpverlening 2016-2020 Gemeente Boxmeer

Beleidsregels Integrale Schuldhulpverlening 2016-2020 Gemeente Boxmeer Beleidsregels Integrale Schuldhulpverlening 2016-2020 Gemeente Boxmeer Januari 2016 Kenmerk: I-SZ/2015/3138 / RIS 2016-122 (Bijlage 1) . Beleidsregels Integrale Schuldhulpverlening 2016-2020 Gemeente Boxmeer

Nadere informatie

De beleidsregels treden in werking, de dag na publicatie, 21 februari 2013.

De beleidsregels treden in werking, de dag na publicatie, 21 februari 2013. Gemeenteblad Nijmegen Jaartal / nummer 2013 / 038 Naam Beleidsregels schuldhulpverlening 2013 Publicatiedatum 20 februari 2013 Opmerkingen - Besluit van Burgemeester en Wethouders d.d. 19 februari 2013,

Nadere informatie

Integrale Schuldhulpverlening

Integrale Schuldhulpverlening Integrale Schuldhulpverlening Beleidsplan 2012-2016 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 9 Samenvatting 13 Hoofdstuk 1 - Visie 17 Visie op het sociaal domein 18 Integraal werken 18 Gebiedsgericht werken 18 Eigen

Nadere informatie

Budgetbeheer/schuldhulpverlening Gemeente Almere Dienst Sociale Zaken Budget Bureau Almere Stadsbank Midden Nederland

Budgetbeheer/schuldhulpverlening Gemeente Almere Dienst Sociale Zaken Budget Bureau Almere Stadsbank Midden Nederland Rapport Gemeentelijke Ombudsman Budgetbeheer/schuldhulpverlening Gemeente Almere Dienst Sociale Zaken Budget Bureau Almere Stadsbank Midden Nederland 7 november 2008 RA0831232 Samenvatting Een inwoner

Nadere informatie

ACTIEPLAN. Auteurs: Aart van Zevenbergen Josine Strörmann

ACTIEPLAN. Auteurs: Aart van Zevenbergen Josine Strörmann ACTIEPLAN Auteurs: Aart van Zevenbergen Josine Strörmann Rotterdam, februari 2018 Schulden in Rotterdam: groot probleem, nauwelijks oplossingen >> De helft van Rotterdammers met een laag inkomen loopt

Nadere informatie

Beleidsregels schuldhulpverlening gemeente Tiel

Beleidsregels schuldhulpverlening gemeente Tiel Wettelijke grondslag(en) of bevoegdheid waarop de regeling is gebaseerd: Wet gemeentelijke schuldhulpverlening Het college van burgemeester en wethouders van de ; gelet op de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening

Nadere informatie

Surplus Welzijn Zundert. Geld & Recht: Sociaal Raadsliedenwerk Budgetcoaching Schuldhulpverlening

Surplus Welzijn Zundert. Geld & Recht: Sociaal Raadsliedenwerk Budgetcoaching Schuldhulpverlening Gemeente Zundert Surplus Welzijn Zundert Geld & Recht: Sociaal Raadsliedenwerk Budgetcoaching Schuldhulpverlening Ontmoeting en ondersteuning Een prettige samenleving waarin we zorgen voor elkaar. Surplus

Nadere informatie

Beleidsregels Gemeentelijke Schuldhulpverlening Hellevoetsluis

Beleidsregels Gemeentelijke Schuldhulpverlening Hellevoetsluis Beleidsregels Gemeentelijke Schuldhulpverlening 2018 Datum 1 januari 2018 Gemeente Hellevoetsluis Afdeling Samenlevingszaken Beleidsregels Gemeentelijke Schuldhulpverlening Hellevoetsluis 2018 2 BELEIDSREGELS

Nadere informatie

Wat kan de kredietbank voor u betekenen?

Wat kan de kredietbank voor u betekenen? Wat kan de kredietbank voor u betekenen? Wat kan de Kredietbank West-Brabant voor u betekenen? De Kredietbank West-Brabant, onderdeel van de directie Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de Gemeente Breda,

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon

Nadere informatie

Schuldbemiddeling als secundaire arbeidsvoorwaarde

Schuldbemiddeling als secundaire arbeidsvoorwaarde Schuldbemiddeling als secundaire arbeidsvoorwaarde Schuldbemiddeling als secundaire arbeidsvoorwaarde Werknemers met financiële problemen: het aantal groeit, zo blijkt uit onderzoek van het Nibud. Natuurlijk

Nadere informatie

De bewindvoerder. Het verschil tussen bewindvoering Wsnp en beschermingsbewind

De bewindvoerder. Het verschil tussen bewindvoering Wsnp en beschermingsbewind De bewindvoerder Het verschil tussen bewindvoering Wsnp en beschermingsbewind Bewindvoering algemeen In de schuldhulpverlening wordt vaak gesproken over bewindvoering. Maar wat houdt dit in? En soms wordt

Nadere informatie

Beleidsplan schuldhulpverlening 2013 2016

Beleidsplan schuldhulpverlening 2013 2016 Beleidsplan schuldhulpverlening 2013 2016 1. Inleiding...2 1.1 Korte geschiedenis van schuldhulpverlening landelijk en lokaal...2 1.2 Maatschappelijke ontwikkelingen binnen de gemeente...2 1.3 De komst

Nadere informatie

Beleidsregels Schulddienstverlening Haarlem Het college van de gemeente Haarlem

Beleidsregels Schulddienstverlening Haarlem Het college van de gemeente Haarlem Beleidsregels Schulddienstverlening Haarlem Het college van de gemeente Haarlem Gelet op: Artikel 3 juncto artikel 2 van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening, Artikel 4:81, eerste lid van de Algemene

Nadere informatie

RAADSVOORSTEL EN ONTWERPBESLUIT

RAADSVOORSTEL EN ONTWERPBESLUIT v RAADSVOORSTEL EN ONTWERPBESLUIT Agendanummer 1109 Registratienummer raad 602120 Behorend bij het B&W-advies met registratienummer 602121 Moet in elk geval behandeld zijn in de raadsvergadering van de

Nadere informatie

Schuldhulpverlening gemeente Gouda Nota van Conclusies en Aanbevelingen

Schuldhulpverlening gemeente Gouda Nota van Conclusies en Aanbevelingen Schuldhulpverlening gemeente Gouda Nota van Conclusies en Aanbevelingen Rekenkamer Gouda - CONCEPT EN VERTROUWELIJK - Versie d.d. 12 mei 2012 Inhoudsopgave 1. Onderzoekskader schuldhulpverlening in Gouda

Nadere informatie

Openbaar advies voor beslissing B en W

Openbaar advies voor beslissing B en W Openbaar advies voor beslissing B en W Sector Welzijn Afdeling Sociale zaken en werkgelegenheid registratienummer: 2000005437 Naam: Marcel Stoutjesdijk, toestelnummer: 928 paraaf chef/hoofd sector paraaf

Nadere informatie