ARS. Amsterdamse Raad voor de Stadsontwikkeling. Advies over de Scheg tussen Schinkel en Schiphol

Transcriptie

1 ARS Amsterdamse Raad voor de Stadsontwikkeling Advies over de Scheg tussen Schinkel en Schiphol

2 Advies over de Scheg tussen Schinkel en Schiphol Aan: College van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam Gemeenteraad van Amsterdam Dagelijks Bestuur en Raad van stadsdeel Slotervaart April 2009 serie 2009, nr. 311 (06)

3 ADVIES OVER DE SCHEG TUSSEN SCHINKEL EN SCHIPHOL INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING EN AANBEVELINGEN 3 I. INLEIDING 5 II. GROEN EN ROOD 5 III. INVLOEDEN OP DE SCHEG 5 Claims Kansen Bestuurlijke context IV. RUIMTELIJKE VISIE 7 Kenmerken scheg Uitgangspunten Bijlage: Schets met gebiedsaanduiding en verbeterpunten 9 COLOFON Over de ARS De Amsterdamse Raad voor de Stadsontwikkeling is sinds 1957 een onafhankelijk adviesorgaan van de gemeente Amsterdam en geeft (gevraagd en ongevraagd) adviezen aan het centrale stadsbestuur van Amsterdam en de verschillende stadsdeelbesturen. De adviezen handelen over vraagstukken als: stedebouw, ruimtelijke ordening, economie, volkshuisvesting, verkeer & vervoer en openbare ruimte. Dit advies is op 25 maart 2009 vastgesteld door de ARS op zijn plenaire ledenvergadering. Verder gebruik van dit advies staat ieder vrij, mits dit gebeurt met bronvermelding.

4 SAMENVATTING van het ARS-advies over de Scheg tussen Schinkel en Schiphol De geleding van Amsterdam, met stadslobben en daartussen groene scheggen die ver de stad binnendringen, maakt het voor alle Amsterdammers mogelijk om snel in het groen te kunnen komen. Gezien de grote woningbouwopgave waar Amsterdam voor staat is dit geen overbodige luxe, maar essentieel voor de kwaliteit van wonen en leven in de stad. Toch staat het groen in de scheggen onder druk. Dat geldt ook voor de scheg tussen Schinkel en Schiphol, waar vooral op het noordelijk deel nu al veel ruimteclaims liggen. De ARS adviseert snel voor deze scheg een ruimtelijke visie te laten opstellen met een overtuigende onderbouwing van het belang van het open houden van de groene ruimte in de scheg. De visie kan dan nog een rol spelen in de Structuurvisie van Amsterdam en die van de provincie, waarin op een hoger schaalniveau de afweging moet worden gemaakt waar kan worden verdicht en welke gebieden groen moeten blijven. Om tot een visie op de scheg te komen is samenwerking met de omliggende gemeenten en het SADC noodzakelijk. AANBEVELINGEN De belangrijkste uitgangspunten voor de ruimtelijke visie op de scheg tussen Schinkel en Schiphol zijn volgens de ARS: 1. Tast de omvang van de scheg niet aan. 2. Maak van Schinkel, Nieuwe Meer en Ringvaart de landschappelijke structuur die de stad verbindt met het buitengebied. Garandeer de toegankelijkheid en verbeter de herkenbaarheid van deze route. 3. Versterk het contact tussen de omliggende woonwijken en de scheg door bestaande groene routes te verbeteren en nieuwe toe te voegen. 4. Benut voor het versterken van de groene en blauwe functies de kwaliteiten van het Amsterdamse Bos, de Oeverlanden en andere ecologisch waardevolle gebieden in de scheg. SAMENVATTING EN AANBEVELINGEN ARS-Advies over de Scheg tussen Schinkel en Schiphol, april

5 ARS-Advies over de Scheg tussen Schinkel en Schiphol, april

6 ADVIES OVER DE SCHEG TUSSEN SCHINKEL EN SCHIPHOL I. INLEIDING Amsterdam bevindt zich in een proces van metropoolvorming en verdichting. Dit leidt tot ruimtelijke claims, vooral voor de woningbouwopgave. Om het wonen in de metropool aantrekkelijk te houden is de nabijheid van groen van voldoende omvang essentieel. Uniek voor Amsterdam is dat vrijwel iedere stedeling via de scheggen op een snelle manier in het buitengebied kan komen. Eerder adviseerde de ARS om voor alle scheggen een ruimtelijke visie te ontwerpen, die de landschappelijke kwaliteit waarborgt, zorgt voor een duidelijke profilering van de scheg en randvoorwaarden biedt voor eventuele transformatie. 1 ) Voor de scheg tussen Schinkel en Schiphol is zo n visie op dit moment urgent, gezien de vele ruimteclaims die nu al op het noordelijk deel van deze scheg liggen. De ARS geeft in dit advies de belangrijkste uitgangspunten voor de ruimtelijke visie voor deze scheg en adviseert de visie snel op te laten stellen, zodat zij een rol kan spelen in de Structuurvisies voor Amsterdam en de provincie. II. GROEN EN ROOD De noodzaak om de scheg tussen Schinkel en Schiphol groen te houden straalt er bij een eerste aanblik van het gebied niet van af. Velen zien het noordelijke deel van de scheg als een enigszins onderbenut doch charmant gebied dat erom lijkt te vragen bebouwd te worden. Ligt hier niet de kans om de stad een flinke economische impuls te geven of om een aantrekkelijk woongebied te realiseren? In de Structuurvisie zal, vanuit een stadsbrede kijk op de wederkerige relatie tussen groen en rood, moeten worden vastgelegd waar verdichting mogelijk en wenselijk is en welke gebieden groen moeten blijven. Juist nu de stad voor een verdichtingsopgave staat is dit hét moment om deze keuzes te maken. De ARS ziet in het proces van metropoolvorming de scheggen als zeer kansrijke gebieden om op lange termijn groen en open te houden. De scheggen vormen, als groene contramal van de lobbenstad, een wezenlijk onderdeel van Amsterdam. Ze geleden de stad en vormen een snelle verbinding met het buitengebied. De verdichting zal volgens de ARS daarom in eerste instantie gezocht moeten worden binnen de stedelijke gebieden en niet in de waardevolle groengebieden van de scheggen. Mogelijke verdichtingslocaties bevinden zich langs de lijnen van openbaar vervoer of in de stad aan de randen van de scheggen. III. INVLOEDEN OP DE SCHEG De druk op de ruimte van het noordelijke deel van de scheg tussen Schinkel en Schiphol is groot. Het gaat om een gebied met gevoelige natuurwaarden omgeven door een complex stedelijk krachtenveld. Het gebied is op bijgevoegd kaartje ingetekend (zie bijlage). 1 Naar een Groene Topstad, Advies over de Hoofdgroenstructuur (nr.310; jan-2009) ARS-Advies over de Scheg tussen Schinkel en Schiphol, april

7 Claims Vanuit de omgeving worden claims gelegd die de ruimte van de scheg onomkeerbaar kunnen aantasten: In de Ruimtelijk Economische Ambitie (opgesteld door de OntwikkelingsAlliantie, januari 2009) wordt De Nieuwe Meer opgevoerd als een Meer van Mogelijkheden, waar ruimtelijke ontwikkelingen kunnen leiden tot een economische impuls. De aankoop door een woningcorporatie van de kop van het schiereiland (waar nu een jachthaven zit) voor een mogelijke hotelbestemming kan hiervan als voorbode worden gezien. Impulsen om het gebied verder te bebouwen zijn ook te verwachten vanuit de Zuidas, vooral rond de infrabundel (A4 en spoor) die door de scheg loopt. Uitstel of afstel van het dokmodel kan reden zijn om langs deze infrabundel kantoren te ontwikkelen. Voor de infrabundel wordt een uitbreiding met sporen voor een regiotrein voorzien (OV SAAL), waardoor de barrière nog groter wordt. Als de Noord/Zuidlijn wordt verlengd tot Schiphol, loopt deze ook door dit gebied. Amsterdam heeft de ambitie om via verdichting tot aanzienlijke uitbreiding van de woningaantallen te komen. In de concepten voor de Structuurvisie worden zoeklocaties opgevoerd. Een ervan ligt rond het kruispunt A4 / Anderlechtlaan, aan beide zijden van de snelweg. Ook vanuit Schiphol zijn claims op dit gebied te verwachten, al is het idee van een Airport Corridor (van Hoofddorp tot en met de Zuidas) tijdelijk van de baan. De ontwikkelingsmaatschappij voor Schiphol (SADC) houdt een claim op de strook tussen de A4 en de Oude Haagseweg voor Schipholgebonden functies. Voorlopig kan het kantorenpark Riekerpolder (Business Park) hierin voorzien. Kansen Er zijn ook ontwikkelingen die de betekenis van de scheg voor de stad juist kunnen vergroten: Door de verdergaande verdichting ín de stad zal de vraag naar ruimte voor recreatieve activiteiten in een toegankelijke en groene omgeving rond de stad toenemen. Zoals het programma voor de Tuinen van West inspeelt op deze vraag vanuit de Westelijke Tuinsteden, kan een vergelijkbaar programma voor de Oeverlanden Nieuwe Meer functioneren voor Slotervaart, Osdorp, Badhoevedorp, Amsterdam-Zuid en Buitenveldert. Met de in de Amsterdamse Sportnota voorgestelde SportAs kan slim gebruik worden gemaakt van de bestaande groen- en sportinfrastructuur tussen de Schinkel en het Amsterdamse Bos. Door reorganisatie van sportvelden zijn op het sportpark Sloten meer sportactiviteiten bijeen gebracht. Dit maakt het tevens mogelijk sportpark Riekerhaven te bebouwen. In het gebied spelen ook directe belangen van gebruikersgroepen, zoals de kunstenaarskolonie Stichting Nieuw&Meer, Oeverlanden Blijven en de stichting Rijkshemelvaart. Deze zijn gericht op handhaving van oude gebouwen en de omgevende groene (expositie)ruimten. De bijzondere ruimten en gebouwen van deze kunstenaars zouden toegankelijker gemaakt kunnen worden door aantrekkelijke bezoekersactiviteiten voor een breder publiek. Door het toegankelijker maken van het groengebied aan de westelijke zijde van de Ringvaart kan dit gebied onderdeel van de scheg worden, waarmee het een meerwaarde voor de stad en de regio krijgt. ARS-Advies over de Scheg tussen Schinkel en Schiphol, april

8 Bestuurlijke context Om tot een gedragen visie te komen is bestuurlijke samenwerking noodzakelijk. Bestuurlijk gezien vormt het gebied een complex geheel. In de scheg komen de gemeentegrenzen van Haarlemmermeer, Amstelveen en Amsterdam bij elkaar. Nu werken alle gemeenten nog afzonderlijk aan een eigen structuurvisie. Binnen de gemeente Amsterdam spelen de stadsdelen Slotervaart, Osdorp, Oud-Zuid en Zuideramstel een rol. Zij beslissen over de bestemmingsplannen en zijn gebruikers van het gebied. Tot slot is de publieke ontwikkelingsmaatschappij voor de Schipholregio, het SADC, bestaande uit de provincie, de gemeente Amsterdam en Schiphol ook een belangrijke speler. De dienst Ruimtelijke Ordening is momenteel bezig in opdracht van het SADC een herziening te maken van de Ruimtelijk Economische Visie Schipholregio (REVS) uit 2002 ten behoeve van de Structuurvisies van Noord-Holland en Amsterdam. Om voor deze scheg één visie te maken is samenwerking met de omliggende gemeenten en het SADC dus noodzakelijk. Alleen dan kan het principe van Amsterdam Lobbenstad met volwaardige scheggen overeind blijven. De onlangs gemaakte afspraken voor een gezamenlijke aanpak van de Amstelscheg zijn in dit verband hoopgevend. IV. RUIMTELIJKE VISIE In de ruimtelijke visie voor de scheg tussen Schinkel en Schiphol moet allereerst worden aangegeven welke betekenis de stad hecht aan haar eigen stadsvorm. Het gaat hierbij om de balans tussen groen en rood in de lobbenstad, die zowel qua gebruiksmogelijkheden als qua beeld nog steeds waarde heeft. In het verlengde hiervan moet worden aangegeven welke functies een plaats kunnen krijgen in de scheg (en welke niet) en hoe deze functies kunnen bijdragen aan de landschappelijke kwaliteit. Om de beleving van het landschap in de scheg verder te versterken moet ook aangegeven worden wat hiervoor nodig is. De visie zal ten slotte ook zicht moeten bieden op een duurzaam beheer van alle onderdelen van de scheg. Kenmerken scheg In ons advies over de Hoofdgroenstructuur noemen we als leidraad voor het opstellen van een visie vier kenmerken waaraan een scheg zou moeten voldoen: 1. Een scheg in de lobbenstad heeft maat: voldoende omvang om tot geleding van de stad te komen. Aan de ervaring van het ruime groen, dichtbij de stad, ontleent de scheg zijn betekenis. 2. Het hart van de scheg bestaat uit een of meer routes, die door de scheg lopen en de stad verbinden met het buitengebied. De route brengt de scheg in de mental map van de Amsterdammers, daarop is de aantrekkingskracht van de scheggen gebaseerd. 3. De route is de drager van de openbare toegankelijkheid, die er voor het omliggende stedelijke gebied waarde en betekenis aan geeft. 4. Groen en water zijn de belangrijkste componenten in tegenstelling tot de stenen van de stad. Beleving van landschap, recreatie en natuur spelen hierbij een rol. ARS-Advies over de Scheg tussen Schinkel en Schiphol, april

9 Uitgangspunten De visie moet er op gericht zijn om deze kenmerken te versterken, zodat de scheg tussen Schinkel en Schiphol van betekenis kan blijven, niet alleen voor Amsterdam maar juist ook voor de hele Amsterdamse Metropool. De visie zal zich behalve over de Nieuwe Meer met de Oeverlanden ook moeten uitspreken over het Amsterdamse Bos en het gedeelte aan de andere kant van de Ringvaart (zie bijlage). De uitgangspunten van de visie zijn: Om de stedeling goed gebruik te kunnen laten maken van het buitengebied moet de afstand tot de scheg vanuit de stad kort zijn. Er mag dus niet geknabbeld worden aan de omvang van deze scheg. De scheg kan de stad geleden als de omvang in verhouding blijft tot de stedelijke lobben. Dit betekent dat de ARS de Amsterdamse ambitie om een grote woningbouwlocatie aan de groene zuidzijde van de A4-infrabundel toe te voegen ter discussie stelt. In deze scheg wordt de route gedragen door Schinkel, Nieuwe Meer en Ringvaart en door deze landschappelijke structuur aan de stad verankerd. Toegankelijkheid van deze route zonder knelpunten en versterking van de herkenbaarheid van deze landschappelijke structuur moeten in de visie worden gegarandeerd. Net als rond de Sloterplas zou hier een rondje Nieuwe Meer bijdragen aan de versterking ervan. Dit vereist een extra brug (voor langzaam verkeer) over de Ringvaart ter hoogte van de Bosbaan. Juist de gemakkelijke bereikbaarheid van groen maakt het wonen in Amsterdam zo aantrekkelijk. Versterk daarom het contact tussen de omliggende woonwijken en de scheg. Daarvoor is nodig dat nieuwe groene routes worden toegevoegd en bestaande groene routes, zoals het Christoffel Plantijnpad, de route via de Anderlechtlaan en de route langs de Ringvaart versterkt worden. Fysieke barrières, zoals infrabundels, moeten worden vermeden of passeerbaar worden gemaakt. Voor het versterken van de groene en blauwe functies kunnen de kwaliteiten van het Amsterdamse Bos en de Oeverlanden beter worden benut. Daarnaast moet de in het Structuurplan en Streekplan opgenomen ecologische verbinding (de Groene AS van Amsterdam: de ringvaart en de oeverlijn langs de Nieuwe Meer), die door deze scheg loopt, worden beschermd. Dit geldt ook voor het terrein tussen de Nieuwe Meer en de A4, dat door Landschapsbeheer Noord-Holland is aangemerkt als een ecologisch waardevol gebied. Mw. drs. E. Eshuis (voorzitter) Dhr. drs. H.C. Grünhagen (secretaris) ARS-Advies over de Scheg tussen Schinkel en Schiphol, april

10 Bijlage: Schets met gebiedsaanduiding en verbeterpunten Verklaring van de bijgevoegde schets: cirkel = aandachtsgebied binnen de scheg ovaal = het Rondje Nieuwe Meer pijlen (gestippeld) = te verbeteren verbindingen pijlen (doorgetrokken)= bestaande verbindingen ARS-Advies over de Scheg tussen Schinkel en Schiphol, april

11 RECENT UITGEBRACHTE PRODUCTEN VAN DE AMSTERDAMSE RAAD VOOR DE STADSONTWIKKELING Te bestellen of in te zien op NUMMER PRODUCTEN / ADVIEZEN DATUM 311 (06) Advies over de Scheg tussen Schinkel en Schiphol april 2009 (05) Brief over de Schaalsprong Almere mrt (04) Brief over de Rode Loper: Nota van Uitgangspunten mrt 2009 (03) Brief over Visie Museumkwartier febr 2009 (02) Brief over Concept-Strategienota Toekomstbeeld 1012 jan (01) Naar een Groene Topstad, Advies over de Hoofdgroenstructuur jan (17) Daar komt de tram! Advies over het Fijnmazig Openbaar Vervoer dec (16) Brief over het Stedebouwkundig Plan Stadionplein dec (15) Brief over Reconstructie Mr. Visserplein nov (14) Brief over Vertrekpuntennotitie Structuurvisie nov (13) Brief over plannen en ontwikkelingen CS en Stationseiland sept.2008 (12) Manifest IJ Amsterdam okt (11) Advies over Slimme Haven, Havenvisie gemeente Amsterdam juni 2008 (10) Brief over de Concept-Strategienota Surinameplein juni 2008 (09) Dvd: Naples a new approach to public transport mei (08) Advies over de Zuidas: Visie 2007 en de Programma s van Eisen mei 2008 (07) Publieksdebat over de Zuidas (& verslag) 4 april 2008 (06) Brief over Wibaut aan de Amstel, Strategie voor gebiedsontwikkeling april 2008 (05) Conclusies van het symposium 50 jaar ARS: De Topstad bereikbaar april 2008 (04) Brief over het Stedenbouwkundig Plan Driehoek Kop Java mrt 2008 (03) Brief over de OV-visie 2020/2030 Stadsregio Amsterdam jan (02) Brief over het Burgerinitiatief Stadionplein jan (01) Advies over Wonen in de Metropool Woonvisie Amsterdam tot 2020: Durf te kiezen jan (22) Symposium 50 jaar ARS: Amsterdam tussen Gisteren en Morgen, deel 2 28 nov (21) Brief over de Haalbaarheidsstudie Ferdinand Bolstraat dec 2007 (20) Brief over het Uitvoeringsbesluit Fred. Roeskestraat dec 2007 (19) Publicatie ter ere van 50 jaar ARS: Uitgebreid Amsterdam nov (18) Brief over het Metropolitane Landschap dec (17) Advies over het Discussiedocument Voorrang voor een gezonde stad okt 2007 (16) Brief over de Amsterdamse OV-visie Een enkeltje Topstad sept (15) Brief over het Stedebouwkundig Plan Archiefterrein sept (14) Brief over Beleidskader Fietsparkeren bij Publiekstrekkende Bestemmingen aug 2007 (13) Brief over Investeringsbesluit Stadionplein aug 2007 (12) Brief over de Wibautas: kansen en aanbevelingen aug 2007 (11) Brief over het Centrumgebied Amsterdam Nieuw West juni 2007 (10) Brief over Wonen: Kansen in de voorraad juni 2007 (09) Reactie op Visie op Hoofdlijnen Openbaar Vervoer in de Stadsregio juni 2007 (08) Brief over het Uitwerkingsplan Stationslocatie Lelylaan juni 2007 (07) Fietstocht & flitsdebat Wibautas juni 2007 (06) Symposium 50 jaar ARS: Amsterdam tussen Gisteren en Morgen juni 2007 (05) Gids Studiereis Hamburg apri 2007 (04) Brief over Tolhuispark mrt (03) Advies over de Strategienota NDSM-werf Oost mrt 2007 (02) Brief over planvorming Parkstad mrt (01) Advies over het Programma van Eisen Westrand Tuinen van West feb (15) Advies over het Regionaal Openbaar Vervoer: Ruimte voor RegioRail nov (14) Advies over het Leidseplein okt 2006 (13) Brief over Grote Leegkomende Gebouwen in de Binnenstad sep 2006 (12) Brief over de Welstandsnota voor Buiksloterham sep 2006 (11) Verslag symposium 24 e Ontmoeting: Bestemming AMS sep 2006 (10) Reactie op de Opdrachtformulering Quickscan Metromaterieel juli (09) Advies over de Toekomstvisie IJmeer juni 2006 (08) Reactie op het Stedebouwkundig Plan RI-O (Zeeburgereiland) juni 2006 RECENT UITGEBRACHTE ARS-PRODUCTEN