werkblad 1 Als je het leuk vindt kun je van meer vogels de verschillen zoeken. Kleuren en lichaamsdelen pimpelmees Gele buik,

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "werkblad 1 Als je het leuk vindt kun je van meer vogels de verschillen zoeken. Kleuren en lichaamsdelen pimpelmees Gele buik,"

Transcriptie

1

2 werkblad 1 Verschil tussen mannetjes en vrouwtjes Wel een beetje raar, maar echt waar: de mannetjes zijn vaak feller gekleurd (bontgekleurd) dan de vrouwtjes. Opdracht 1; Ga op zoek in een vogelboek (of kijk op internet) naar de kleuren van de pimpelmees en de houtduif en schrijf de kleuren op van de verschillende lichaamsdelen. Bij de pimpelmees staat al iets. Als je het leuk vindt kun je van meer vogels de verschillen zoeken. vogelsoort pimpelmees Kleuren en lichaamsdelen Gele buik, Zie je de verschillen? Opdracht 2; Kijk op de zoekkaart en vul onder de kolom vogelsoort de naam in van een vogel op de zoekkaart. Kijk dan naar de kleuren van de vogel en schrijf of kleur de verschillende lichaamsdelen in de kolommen onder het mannetje en van het vrouwtje. Als je het leuk vindt kun je van meer vogels de verschillen tussen het mannetje en het vrouwtje zoeken. vogelsoort mannetje vrouwtje Zie je de verschillen?

3 werkblad 2 Inventariseren vogelvriendelijke school Wil je meedoen met je klas aan de verkiezing Vogelvriendelijkste school? Dat kan! Zorg er eerst voor dat jullie schoolomgeving een vogelparadijs wordt! In deze les leer je hoe je school de vogels kan helpen het (in de winter) makkelijker voor ze te maken. Misschien sta je er niet zo bij stil, maar vogels hebben het er maar moeilijk mee: er worden steeds meer nieuwe huizen gebouwd die geen dakgoten of kieren hebben om er nesten onder te bouwen, in veel tuinen is nog maar weinig groen en zijn dus weinig insecten en ander voedsel te vinden. En in de winter zijn er sowieso weinig insecten om te eten en er loert altijd gevaar van roofvogels en katten. 1 Nestelen Veel vogels maken een nest in een boom of een struik. Maar een aantal vogels verstopt hun nest in een holte (bij voorbeeld een gat in een muur of boom of in een nestkast). Deze vogels worden holenbroeders genoemd. Mezen en mussen maken hun nest graag in een holte. Om deze holenbroeders een handje te helpen kun je nestkasten ophangen. Wanneer je een nestkast ophangt is het wel goed om te weten voor welke vogelsoort de nestkast geschikt is. Je kunt verschillende soorten vogels helpen door nestkastjes met verschillende vlieggaten op te hangen. Zo is het vlieggat van een nestkast voor pimpelmezen en koolmezen kleiner dan dat voor huismussen. Dat heeft te maken met de verschillende grootte van de vogels. Door op de grootte van de invliegopening te letten zorg je ervoor dat kleinere vogels niet uit hun nestkast verjaagd worden door grotere en sterkere vogels. Misschien dat jullie in de klas zelf nestkastjes kunnen timmeren. Meer informatie over nestkasten en het bouwen van een nestkast kun je later terug vinden bij de voorjaarslessen. 2 Eten Wat eten vogels in de natuur? Sommige bomen, zoals lijsterbessen en meidoorns dragen bessen waar vogels gek op zijn. In de winter eten vinken, mezen en andere zaadetende vogels de zaden van planten zoals zonnebloemen en vergeet-mij-nietjes. In de zomer lokken bloemen insecten waar weer vogels op afkomen. Misschien heb je weleens een merel gezien met een vette regenworm in zijn snavel. Op gras of aarde in een perk kunnen sommige vogels lekker wroeten op zoek naar wormen of andere insecten. Meer informatie over wat vogels eten lees je in les 3 vogelvoer maken en les 4 vogels voeren. 3 Beschutting Vogels voelen zich veilig als er bomen, struiken of hagen zijn waar ze in kunnen schuilen. Bij gevaar van katten en roofvogels kunnen ze zo snel naar een boom of struik vliegen. Katten jagen op vogels als vogels aan het eten zijn; vogels zijn dan namelijk meer bezig met eten dan op gevaar letten. Roofvogels vallen aan vanuit de lucht. Een struik of boom biedt bescherming aan vogels omdat ze daar moeilijker te zien en te pakken zijn. Opdracht 1 Voor deze opdracht moet je goed samenwerken. Dat betekent dat je goed naar elkaar moet luisteren, je ideeën vertelt en hier met elkaar over praat. Je weet nu wat voor plek voor vogels interessant is om te leven. Er zijn drie onderdelen waar je op moet letten: 1. nestgelegenheid 2. voedsel 3. beschutting Teken eerst op een vel papier de plattegrond van het schoolplein en een stukje om het plein heen. Dat hoeft niet heel precies, in grote lijnen is genoeg. Ga in groepjes rond en op het schoolplein kijken of deze omgeving goed is voor vogels. Elke groep let op één van de drie onderdelen. Teken of schrijf op de plattegrond wat er waar staat: Zijn er bomen, planten en struiken? Weet je hoe ze heten? Zijn er geschikte muren om een nestkast op te hangen? Zijn er katten in de buurt of eksters? Wat voor voedsel kunnen de vogels in de buurt vinden? Denk aan insecten, zaden en bessen. Als je hiermee klaar bent heb je een inventarisatie gemaakt. Je hebt dus uitgevogeld wat er is en dit op een rijtje gezet. Dit zijn je bevindingen. Daarna ga je met je groep kijken wat er verbeterd kan worden

4 werkblad 2 Weetjes Wist je dat er zo n grote woningnood is bij holenbroeders dat bijna altijd een nestkastje bewoond raakt? Wist je dat de huismus het zo zwaar heeft om te overleven door al die nieuwbouw dat hij bijna niet meer te zien is in grote steden? Wist je dat mussen van gezelligheid houden en je daarom meer nestkasten bij elkaar kunt ophangen? Wist je dat na de broedtijd het nestkastje gebruikt kan worden als schuilof slaapplaats? om het aantrekkelijker voor de vogels te maken. Dit worden aanbevelingen genoemd. Je tekent op de plattegrond waar een goede plek is om bomen en struiken te planten, waar je een nestkast kunt ophangen en wat een goede plek is om een voederplaats neer te zetten. Is er bij voorbeeld een schutting op het schoolplein? Dan zou je kunnen denken aan het planten van een klimop er tegenaan. Zo heb je wel drie vliegen in één klap want in een klimop kan een nest gemaakt worden, er zijn insecten en bessen om opgegeten te worden en er kan in geschuild worden! Elke groep gaat dan aan de rest van de klas vertellen wat de bevindingen en de aanbevelingen zijn. Dit heet presenteren. Raadseltje Wat fluit een cool vogeltje? Opdracht 2 Je hebt nu gehoord wat alle groepen vinden; wat hun bevindingen en aanbevelingen zijn. Bespreek alle ideeën met de hele klas. Maak met de hele klas een grote tekening van de plattegrond van het schoolplein en een stukje om het plein. Teken of schrijf de aanbevelingen op de plattegrond wat er waar kan komen te staan. Je doet dus bijna hetzelfde werk als in opdracht 1, maar nu met de hele klas én met de aanbevelingen. Klaar? Dan hebben jullie met zijn alle een schoolpleinontwerp gemaakt voor een vogelvriendelijke school! Met het schoolpleinontwerp ga je een uitvoeringsplan maken. Het zou natuurlijk het allerleukste zijn om na al dat werk, al die vogels ook echt te kunnen lokken zodat je ze kunt zien. Dit moet je met de juf of meester goed overleggen. Je kunt denken aan de volgende dingen: zelf nestkastjes timmeren voederplekken maken bomen, struiken en planten In de lessen hierna leer je hoe je zelf vogelvoer (les 3) en een voedertafel (les 4) kunt maken om de vogels een handje te helpen. Nestkasten bouwen en ophangen komt aan de orde in het Voorjaars lespakket. Hoe vogelvriendelijk is het schoolplein? Deze tabel is te downloaden via

5 werkblad 3 Vogelvoer maken In de winter is het koud en zijn de dagen een stuk korter dan in de zomer. Voldoende eten vinden is dan niet zo gemakkelijk voor vogels. Met bijvoeren kun je de vogels de winter door helpen! Vetbollen Je hebt ze vast weleens zien hangen, die bolletjes vet. Misschien zelfs bij jou thuis in de tuin. Dan is het je zeker opgevallen: vogels zijn er dol op! Laten we er daarom snel een paar gaan maken. Dit heb je nodig: 1500 gram ongezouten rundvet; 600 gram gebroken hennepzaad en maanzaad; 300 gram zonnebloempitten; leeg melkpak; stevige katoenen draad, om de vetbol mee op te hangen; pan; En nu? * Smelt het rundvet in een pannetje. Wacht tot het warm is, maar niet heet! Voeg al roerend het hennepzaad, maanzaad en de zonnebloempitten toe * Giet de warme brij in het melkpak * Leg daarin het uiteinde van het katoenen draad, vóórdat de brij stolt Is het rundvet weer hard geworden? Het melkpak kan gemakkelijk losgescheurd worden. Eet smakelijk! Nou ja, voor de vogels dan Pindasnoer Pinda s, lekker! Ben jij er ook zo gek op? Vogels in ieder geval wel. Sommige vogelsoorten kunnen heel handig met hun eigen gereedschap (= snavel) zo n pindadop openbreken en de pinda eruit peuteren. Nieuwsgierig hoe een vogel dat doet? Er is een slechts een pindasnoer voor nodig om daarachter te komen! Weetjes In de winter verbruiken vogels veel energie om goed op temperatuur te blijven. Daarom zijn vogels vooral in de winter gek op energierijk voedsel zoals pinda s en vetbollen. Ze bevatten veel vetten en dus veel energie. Wist je dat kool- en pimpelmeesjes heel behendig zijn aan een pindaslinger Ingrediënten: 25 pinda s in de dop; stevig draad; stompe naald; prikpen met priklap; Zo ga je aan de slag: * Leg een pinda op de priklap * Maak met de prikpen een gaatje door de pinda * Rijg met een naald de pinda aan een draad De bovenste drie stappen herhaal je 25 keer: klaar is het pindasnoer! Ophangen Zoek nu een geschikte plek om de vetbollen en het pindasnoer op te hangen. Als het kan, in de buurt van de voedertafel! Wel zo handig. Zo kun je namelijk goed zien welke vogel heel goed zijn eigen pindaatje kan doppen en welke vogel gek is op vetbollen. Tips Let er op dat vogels gemakkelijk van én naar de voederplaats kunnen vliegen. Zo kunnen ze bij dreigend gevaar ook snel weer vluchten. Hang de pindasnoeren en vetbollen op een rustige plek zodat de vogels ongestoord kunnen eten.

6 werkblad 3

7 werkblad 4 Vogels voeren Vogels bijvoeren, waarom eigenlijk? Kan een vogel zijn eigen kostje niet bij elkaar scharrelen, vraag je je misschien af. Het leven van een vogel is geen makkie. Vliegen kost namelijk heel veel energie. Veel meer dan lopen, rennen of spelen. Waar haal jij je energie vandaan? Juist, uit voedsel. Een vogel is dan ook de hele dag op zoek naar eten. Winter In de winter zijn de dagen kort en de nachten lang. Het zoeken naar voedsel is dan extra lastig. Bessen bijvoorbeeld, die zijn vaak al op in deze tijd van het jaar. Of insecten, die kruipen weg als het koud is. Ook voor zaadeters is het moeilijk om bij hun voedsel te komen. Helemaal als er een dik pak sneeuw ligt! Overwinteren Sommige vogels vliegen in de winter vanuit Nederland naar het warmere zuiden, omdat ze daar meer voedsel kunnen vinden. Weet je hoe we deze trekvogels noemen? Zomergasten. De plek van deze vogels wordt al gauw ingenomen door andere trekvogels zogenaamde Wintergasten. Dit zijn vogels die vanuit het hoge noorden juist bij óns overwinteren. Samen met de jaargasten (vogels die hier het hele jaar blijven en dus geen trekvogels zijn) kunnen deze vogels wel een extra hapje gebruiken! Opdracht 1 Noem van elke categorie drie vogelsoorten Gezonde hapjes Warm blijven in de winter kost veel meer energie dan in andere jaargetijden. Vogels hebben nu dan ook energierijk voedsel nodig, zoals pinda s of vetbollen. Ook is de plaats van voeren van belang. Sommige vogels eten hun voedsel het liefst van de grond, zoals de merel, winterkoning en roodborst (kijk op je zoekkaart!). Terwijl een koolmees of een huismus graag van een voederplank of uit een voederhuisje eet. Ook houdt niet elke vogelsoort van het zelfde eten. Verderop vind je een schema met wat vogels precies lusten en waar je vogelsoorten het beste kunt voeren. Voedertafel Behalve eten, kan een vogel op een voedertafel: makkelijk landen, goed om zich heen kijken en als het Zomergasten Wintergasten Jaargasten

8 werkblad 4 moet snél wegwezen! Mocht er een hongerige kat in de buurt zijn Daar komt bij dat het voor ons hartstikke leuk is, om al die vogels te zien smullen op een voedertafel. Opdracht 2 Maak samen met je klasgenoten een voedertafel Materiaal: houten plankjes, spijkers, hamer én een bouwtekening Opdracht 3 Streep steeds één woord weg De voedertafel kan het beste op een open/beschutte plek staan, zodat de vogels goed/slecht zicht hebben op de omgeving. Het liefst met een vluchtstruik in de buurt. Als de voedertafel lager/hoger dan anderhalve meter is, dan is het meestal veilig voor springende katten. Tip Je kunt het beste elke dag en op vaste tijdstippen bijvoeren; het liefst s ochtends en voor het donker wordt. Dan kunnen vogels de dag goed beginnen én met een volle buik lekker gaan slapen. Opdracht 4; schoonmaken voedertafel Bacteriën van vogelpoep en beschimmelde etensresten kunnen de vogels ziek maken. Maak daarom dagelijks de voedertafel schoon met heet water en een borstel. Je juf of meester helpt met het maken van een schoonmaakrooster zodat iedereen een keer aan de beurt komt. Vogels voeren; wie eet wat? Deze tabel is te downloaden via Weetje: Wist je dat kauwen een olifantengeheugen hebben. In het najaar verzamelen ze eikels en verstoppen die in bomen en onder de grond om een voedselvoorraadje te hebben voor moeilijkere periodes. Zelfs na maanden weten ze hun verstopte voorraad eikels nog terug te vinden.

9 werkblad 5 Observatiehut De vogels in de natuur zijn wilde vogels. Tamme vogels (huisdieren) zoals papegaaien en parkieten zijn vaak niet bang voor mensen, er dreigt zelden gevaar voor ze en ze hoeven niet zelf voedsel te zoeken. Je hebt vast wel eens gemerkt dat wilde vogels, die buiten leven, wegvliegen als je op ze af komt lopen of als je ineens de tuin in komt lopen. Veel wilde vogels zijn schuw en letten goed op of het wel veilig voor ze is. Er zijn ook wel wat brutalere vogels, zoals kraaiachtigen, die zijn vaak meer gewend aan mensen en blijven wel zitten of komen zelfs vlak bij je zitten. Omdat de meeste wilde vogels redelijk schuw zijn, moet je ervoor zorgen dat ze zich veilig voelen en dat de observatieplek veilig is. Zo is de kans groter dat ze bij je observatieplek komen en je ze goed kunt observeren (bekijken). Opdracht 2; Vogelwoordzoeker Hieronder staan 10 vogelsoorten afgebeeld. Zoek de namen op van deze vogelsoorten. Misschien weet je er al een paar uit je hoofd, anders kun je ze opzoeken op de zoekkaart, in een vogelboek of op internet. Opdracht 1; Bedenk 3 redenen waarom vogels wegblijven bij de observatieplek Onzichtbaar maken Een hulp bij het observeren is je min of meer onzichtbaar te maken. Jullie gaan een observatiehut maken, zodat de vogels je niet meer zo goed zien, maar jullie wel naar ze kunnen kijken. Je kunt zowel binnen als buiten vogels observeren. Als je een indoor observatiehut maakt kun je lekker warm vanuit het klaslokaal naar de vogels buiten kijken. En met een outdoor observatiehut sta je echt midden in de wilde natuur. Weetje: Vogels zien in kleur; fel gekleurde kleren verraden dus eerder dat je er bent!

10 werkblad 5 Als je alle 10 de namen van de vogelsoorten hebt gevonden, probeer ze dan in de Vogelwoordzoeker terug te vinden. De woorden kunnen in alle richtingen zijn geschreven: van boven naar beneden (verticaal) Van beneden baar boven (verticaal) Van links naar rechts (horizontaal) Van rechts naar links (horizontaal) Schuin (diagonaal) en dan kunnen ze 4 verschillende kanten op gaan. Vogelwoordzoeker G M R H S U M S I U H N G S N I N Z L N I X O W H E H S M S Y P O C U F W T S O P D N I G A T F H S H N X A S M K I D C N E S L C L P P C N U E G N I N O K R E T N I W M I L M E R E L E Y F V E R E T S K E M D F S N R V R A Q C U E S U G F Y D S C G O W E E S F T R O O D B O R S T E Q E

11 werkblad 6 Vogels observeren Je weet nu al best veel over vogels en je hebt misschien ook al voer en een voederplaats voor ze gemaakt. Dan wordt het nu tijd om ook eens goed naar ze te gaan kijken, observeren noemen we dat. De zoekkaart Je hebt al gewerkt met de zoekkaart. Neem de zoekkaart mee als je gaat observeren, de kaart kan je helpen te bepalen welke vogel je ziet. Je moet goed kijken, want sommige vogels lijken wel veel op elkaar! De tellijst Met de zoekkaart en de namen op het bord kun je nu vogelnamen opschrijven op de tellijst. Misschien zie je ook een vogel die jullie niet op de tellijst hebben gezet, die kun je er altijd nog bijschrijven. Als je niet weet hoe hij heet, kun je ook zijn kenmerken opschrijven of tekenen en dan later de naam proberen te vinden. Wanneer je gaat observeren zet je op de tellijst de datum en tijd boven de kolom waar je gaat tellen. Je schrijft er ook boven of er voer in de buurt is of niet en wat voor weer het is. De volgende keer dat je naar vogels gaat kijken vul je de kolom er naast in met je waarnemingen. Tip Hoe vaker je naar vogels gaat kijken (observeren) hoe meer je ziet en hoe leuker het wordt! Hoe vaak tel je een vogel? Als een vogel weg is gevlogen en je ziet hem weer terug komen, dan tel je die maar 1 keer. Komt er later weer een zelfde soort en weet je zeker dat het dezelfde is, dan tel je hem niet nog een keer. Als je denkt dat het een ander is, dan tel je de vogel gewoon nog een keer. De gedraglijst - Hoe gedraagt de vogel zich? Naast het tellen van het aantal vogels wat bij jullie in de buurt voorkomt is het misschien nog leuker om naar het gedrag van vogels te kijken. Er zitten namelijk heel wat vreemde vogels bij; Sommige vogels eten op de grond, andere op de voederplaats, andere onderstboven hangend. Sommige vogels gaan zitten en eten de hele tijd door, andere pakken iets en vliegen er mee weg en eten het ergens anders op. Sommige vogels zijn brutaal en pakken eten af of jagen de andere weg. Sommige vogels gaan weg als er een grotere vogel komt. Dit is allemaal gedrag wat je kunt zien als je vogels aan het observeren bent. Je hebt met de klas gedrag van vogels opgenoemd. Nu ga je een gedraglijst invullen. Op deze lijst staan al verschillende soorten gedragingen, zoals eten en poepen. Je gaat nu kijken wat vogels allemaal doen en hoe vaak. Veel succes en plezier met vogels observeren! Tip Je kunt op de gedragslijst ook nog andere gedragingen erbij schrijven tijdens de observatie die nog niet op de lijst voorkomen Vogels observeren: Tellijst Gedragslijst Deze lijsten zijn te downloaden via

12 werkblad 6 Vogeldoolhof Nu je zo goed kunt observeren (kijken), zal het wel makkelijk zijn om het einde te vinden in het vogelhuisdoolhof hieronder! Begin bij: START en zoek de weg door het doolhof naar het EINDE.

13 werkblad 7 Verschillende snavels Wat gebruik jij allemaal als je eet? Met je handen houd je je bestek vast. Met een mes snij je het eten. Om het eten van je bord naar je mond te brengen, gebruik je een vork of lepel. Tenslotte maal je het eten fijn met je tanden en kiezen. Dat is een hele lijst! Hoe doet een vogel dat eigenlijk? Misschien heb je het al gezien bij de vogels op de voederplank. Een vogel gebruikt met eten meestal alleen zijn snavel! Een snavel is dus handen, bestek én mond ineen. Dat moet wel een heel slim stukje gereedschap zijn. Voedselvoorkeur Niet elke vogelsoort vindt hetzelfde eten lekker. Vinken zijn gek op zaden en een roodborst houdt meer van insecten. Om bij al die verschillende soorten voedsel te kunnen komen, is verschillend gereedschap nodig. Daarom hebben vogels snavels in allerlei soorten en maten. Kijk maar eens naar de snavels van de volgende vogels. Doet het je aan een bepaald soort gereedschap denken? Weetjes Wist je dat er ook slimme vogels zijn die niet alleen gebruik maken van hun snavel om te eten maar ook handig gebruik maken van hun poten. Denk maar eens aan een papegaai die pinda s eet Wist je dat er ook hele slimme vogels zijn die echt gereedschap gebruiken om aan voedsel te komen. Kauwtjes bijvoorbeeld gebruiken stokjes om spinnetjes en torretjes uit een boomspleet te peuteren. Opdracht 1; Snavelspel Vul bij elke vogel het voedsel in wat ze eten en verbindt de vogel met het bijpassende gereedschap Tip Kijk naar de tabel van werkblad 4; vogels voeren, naar welke vogelsoorten wat eten.

14 werkblad 7

15 werkblad 8 Fotograferen en Filmen Er bestaan veel mooie sites over natuurfotografie. Vaak met prachtige vogelfoto s. Hieronder een paar voorbeelden. Voor de echte vogelfotografen onder ons een link met tips over vogelfotografie: fotoalbums, fotowedstrijden, forum kies kennisbank en ga naar 3-delige artikel over vogelfotografie van Jan Duker site van een jonge natuurfotograaf kies webcam en bekijk live de voederplaats achter het kantoor van Vogelbescherming Nederland in Zeist Fotografie Kijk eens naar het vogeltje riep heel lang geleden de fotograaf naar de personen die hij wilde fotograferen. De bedoeling was dan, dat je naar de camera keek. In dit project gaan we kijken naar echte vogeltjes. Niet zogenaamd verstopt in de camera, maar ergens buiten. Ook bij jou rond de school. In Nederland vliegen, afhankelijk van de tijd van het jaar, wel 50 miljoen vogels rond. Dan zal het toch moeten lukken er een paar op de foto te zetten! Heb je zelf wel eens foto s gemaakt? Ja? Dan is de kans groot dat het foto s waren van leuke gebeurtenissen: een verjaardag, een feest of zomaar gekke foto s van elkaar. Dat valt allemaal nog wel mee. Meestal zijn de personen in beeld scherp genoeg en dichtbij genoeg om ze te herkennen. Vogels fotograferen Vogels fotograferen is een heel ander verhaal. Een vogel gaat niet even voor je rechtzitten en blijft ook niet stilzitten. En je kunt hem ook niet even vragen wat dichterbij te komen als hij ver weg in een boom zit. Toch is het leuk om het eens te proberen. Juist omdat het wat moeilijker is dan het maken van een leuk plaatje van een vriendje of vriendinnetje. Als het je dan eindelijk een keer is gelukt, na veel geduld, is het extra bijzonder! Je kunt dan trots aan iedereen je foto laten zien. Waarschijnlijk heb je zelf geen camera. Als je zelf geen camera hebt, mag je misschien voor deze les er een lenen van een familielid. Opdracht 1 Vogels zijn een dankbaar onderwerp, juist omdat het best tegenvalt een mooie foto ervan te maken. Begin met de makkelijkste manier. Vanuit een klaslokaal of vanuit je kamer kun je al heel wat bereiken. Zorg wel dat het licht uit is, zodat je bewegingen niet opvallen. En zorg dat er een aantrekkelijke plek is, waar vogels op af komen. Dat kan een voederplaats zijn of een nestkastje. Niet ver van het raam, bijvoorbeeld tussen de 2 en 10 m. Verder heb je veel geduld nodig. Met digitale foto s kun je oneindig veel uitproberen en de beste bewaren om bijvoorbeeld op school te laten zien.

16 werkblad 8 Weet je wat nu zo leuk is van het maken van vogelfoto s? Het is spannend, omdat je niet weet wat er gaat komen. Altijd een verrassing! Je gaat beter opletten. Er gaan ineens dingen opvallen. Bijvoorbeeld dat de ene huismus er toch anders uitziet dan de ander. Of dat sommige soorten laag bij de grond voedsel zoeken en anderen juist hoog in de bomen. En heb je wel eens opgelet hoe vogels vliegen? Hoe de vleugels bewegen? Je verbaast je er over hoe mooi dat gaat.

werkblad 1 Vogels leren herkennen O + HUISMUS kruin oorstreek nek snavel rug keel stuit bovenstaart dekveren staart buik flanken onderstaart dekveren

werkblad 1 Vogels leren herkennen O + HUISMUS kruin oorstreek nek snavel rug keel stuit bovenstaart dekveren staart buik flanken onderstaart dekveren werkblad 1 O + Vogels leren herkennen Je kent vast wel een paar vogels bij naam. Denk maar aan een mus, een eend, een duif of een meeuw. Onderweg van huis naar school en natuurlijk ook andersom, van school

Nadere informatie

Maak je schoolplein vogelvriendelijk

Maak je schoolplein vogelvriendelijk Maak je schoolplein vogelvriendelijk Leerlijn: kinderen leren vanuit het perspectief van vogels nadenken over hun omgeving. Wat hebben vogels nodig om te overleven? Schuilmogelijkheden, nestmogelijkheid,

Nadere informatie

Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens

Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens VOOR DE LEERKRACHT Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens Spreeuw Vogelbescherming Nederland organiseert de Tuinvogeltelling voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er

Nadere informatie

Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens

Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens VOGELWEEK VOOR SCHOLEN: VOOR DE LEERKRACHT Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens Natuurpunt organiseert de Grote Vogelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er

Nadere informatie

Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens

Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens Vogeltelweek voor scholen: VOOR DE LEERKRACHT Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens Natuurpunt organiseert de Vogeltelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er

Nadere informatie

Tuinvogels. Meer over onze koolmezen. Even voorstellen. Hier wonen ze. Echte natuur. Meer over de koolmees

Tuinvogels. Meer over onze koolmezen. Even voorstellen. Hier wonen ze. Echte natuur. Meer over de koolmees Overname en dupliceren van dit materiaal is alleen toegestaan voor educatieve en niet-commerciële doeleinden en alleen als het materiaal is voorzien van een bronvermelding. Vogelbescherming Nederland,

Nadere informatie

Voorbereiding post 3. Vogels op reis Groep 1-3

Voorbereiding post 3. Vogels op reis Groep 1-3 Voorbereiding post 3 Vogels op reis Groep 1-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 3: Vogels op reis voor groep 1, 2 en 3. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel Werkvel Opruimen

Nadere informatie

vogels op school in de winter

vogels op school in de winter vogels op school in de winter Handleiding voor docenten behorende bij het project Vogels op School van WILDzoekers Inhoud Vogels op School in de Winter 1. Vogels leren herkennen 3 2. Inventariseren vogelvriendelijke

Nadere informatie

school. Kijk op be/scholen voor alle werkbladen en informatie over de Vogeltelweek voor Scholen.

school. Kijk op  be/scholen voor alle werkbladen en informatie over de Vogeltelweek voor Scholen. VogeltelWEEK voor scholen: VOOR DE LEERKRACHT Bouw een voederplank Doe je mee? Natuurpunt organiseert de Vogeltelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er zijn en doe mee

Nadere informatie

over vogels rondom school. Kijk op www.vogelweekend.be/scholen voor alle werkbladen en informatie over de Vogelweek voor Scholen.

over vogels rondom school. Kijk op www.vogelweekend.be/scholen voor alle werkbladen en informatie over de Vogelweek voor Scholen. VOGELWEEK VOOR SCHOLEN: VOOR DE LEERKRACHT Bouw een voederplank Klus je mee? Natuurpunt organiseert de Grote Vogelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er zijn en doe mee

Nadere informatie

NME-leerroute Vogels in het Wandelbos

NME-leerroute Vogels in het Wandelbos NME-leerroute Vogels in het Wandelbos 7 Groep 1 Tilburg, BS Jeanne d Arc Verhaal voor de kinderen Rinze de Wereldreiziger Rinze weet onwaarschijnlijk veel over vogels. Rinze is ook dol op het Wandelbos

Nadere informatie

Het onderzoek van de burgemeester 5/6

Het onderzoek van de burgemeester 5/6 Het onderzoek van de burgemeester De burgemeester hoorde dat kinderen ongerust zijn. Nee, ze zijn niet bang voor onweer of harde geluiden. Ze maken zich zorgen over de natuur. Dieren krijgen steeds minder

Nadere informatie

Het is winter. op Landgoed Schothorst

Het is winter. op Landgoed Schothorst Het is winter op Landgoed Schothorst In de winter is er genoeg te zien en te beleven in de natuur. Tijdens deze wandeling kun je dat ervaren. 6 Enkeerdpad 1 Winterbloeiers Zelfs in de winter kun je soms

Nadere informatie

Introductie: Brom en Bram

Introductie: Brom en Bram ! Activiteit 43 Brom, Bram en Brim Ontwikkelingsaspecten De kleuters doen ervaringen op met het onderscheiden van klanken (auditieve discriminatie). Materiaal kopies van de tekeningen van Brom en Bram

Nadere informatie

Ekster Herkennen Voedsel Nest Leuke ekster weetjes

Ekster Herkennen Voedsel Nest Leuke ekster weetjes Ekster Eksters zijn grote, zwart-witte vogels met een lange staart. Hij is ongeveer 45 cm groot. Als je goed kijkt, zie je een glans over de veren. Hierdoor lijkt het net of ze verschillende kleuren hebben.

Nadere informatie

Hier zien jullie alweer de een uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw.

Hier zien jullie alweer de een uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. Hier zien jullie alweer de een uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. De Specht Er zijn verschillende soorten spechten: de groene, de zwarte en

Nadere informatie

SPREEKBEURT VINK VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n

SPREEKBEURT VINK VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT VINK l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE VINK BIJ ELKAAR GEZOCHT.

Nadere informatie

Tekst lezen en verwijswoorden begrijpen

Tekst lezen en verwijswoorden begrijpen 1. Lees de uitleg. Tekst lezen en verwijswoorden begrijpen In veel zinnen in de tekst staan verwijswoorden. Een verwijswoord verwijst naar een ander woord. Bijvoorbeeld: hij, hem, zij, het, die, hun, daar,

Nadere informatie

Introductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Handleiding leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen

Introductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Handleiding leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen Handleiding leerkracht Vogels in de klas Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 5-6 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les

Nadere informatie

. ' ~.-., i(lil Je hebt kans dat de specht je geklop /,,..,,, beantwoordt! / ""---~.-I~;;p eens met een stok --,,\

. ' ~.-., i(lil Je hebt kans dat de specht je geklop /,,..,,, beantwoordt! / ---~.-I~;;p eens met een stok --,,\ ------------------ ""---~.-I~;;p eens met een stok --,,\ / ritmisch op de stam van een boom. ) i(lil Je hebt kans dat de specht je geklop /,,..,,, beantwoordt! /,,"" Spechten blok 1 Hoor je geroffel op

Nadere informatie

Winterslaap. groep 5/6

Winterslaap. groep 5/6 Winterslaap groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers 8 Werkblad winterslaap 15 Schrijf je eigen e-boek 16

Nadere informatie

Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen

Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen 1) Voor de kleinste kinderen In de winter kunnen vogels wel wat extra s gebruiken. Met kinderen van alle leeftijden kun je hiermee aan de slag. Dennenappels

Nadere informatie

Werkblad: Vind me dan

Werkblad: Vind me dan Werkblad: Vind me dan Stap 1 Stap 2 Wat is het probleem? Vraag het de natuur! Hoe lost de natuur dit probleem op? Hoe zorgen planten en dieren ervoor dat ze niet opvallen? Kennen jullie voorbeelden? Schrijf

Nadere informatie

Pelle de Koperwiek. Maak kennis. met Pelle de Koperwiek.

Pelle de Koperwiek. Maak kennis. met Pelle de Koperwiek. Pelle de Koperwiek Maak kennis met Pelle de Koperwiek. Deze herkenbare lijster heeft roestrode oksels en flanken en broedt in de naaldbossen en berkenbossen van Scandinavië. Hij eet graag regenwormen en

Nadere informatie

Winterslaap. Met filmpjes, werkblad en puzzels. groep 5/6. uitgave januari 2013

Winterslaap. Met filmpjes, werkblad en puzzels. groep 5/6. uitgave januari 2013 uitgave januari 2013 Winterslaap Met filmpjes, werkblad en puzzels groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers

Nadere informatie

Aan de kinderen en de ouders van de kinderen van de jeugdnatuurgroep De Biesboschonderzoekers

Aan de kinderen en de ouders van de kinderen van de jeugdnatuurgroep De Biesboschonderzoekers Nieuws brief Aan de kinderen en de ouders van de kinderen van de De Biesboschonderzoekers De laatste paar maanden hebben we weer interessante activiteiten ondernomen. Hiervan eerst weer wat korte verslagen.

Nadere informatie

Voorbereiding post 5. Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 4-5-6-7-8

Voorbereiding post 5. Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 4-5-6-7-8 Voorbereiding post 5 Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 4-5-6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 5: Iedere vogel zijn eigen plekje, voor groep 4 t/m 8. Inhoud:

Nadere informatie

Raar, maar waar! deel 1. groep 3 en 4

Raar, maar waar! deel 1. groep 3 en 4 Raar, maar waar! deel 1 Natuur groep 3 en 4 Inhoud 1 Raar, maar waar! 3 2 Een vreemd ei 4 3 Spring er maar uit 5 4 Verstopt 6 5 Slim 7 6 Vlieg er niet in 8 7 Een kever met een luchtje 9 8 Een zware hap

Nadere informatie

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren' De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe

Nadere informatie

Inleiding over de vogels Maak kennis met algemene tuinvogels

Inleiding over de vogels Maak kennis met algemene tuinvogels GROEP 1 2 3 4 5 6 7 8 voor scholen VOOR DE LEERKRACHT Inleiding over de vogels Maak kennis met algemene tuinvogels Vogelbescherming Nederland organiseert de. Leer de vogels rondom je school kennen, tel

Nadere informatie

200 gr. ongebrande, ongepelde pinda s

200 gr. ongebrande, ongepelde pinda s Lespakket Vogels Instructieblad groep 1 & 2 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op: www.rotterdam.nl/lesmateriaalnatuuronderwijs - Instructieblad groep 1 & 2 - Materialen van het pakket: Woordkaarten

Nadere informatie

SPREEKBEURT MANDARIJNEEND

SPREEKBEURT MANDARIJNEEND SPREEKBEURT MANDARIJNEEND l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE MANDARIJNEEND

Nadere informatie

Dieren in de winter. Kids for Animals winter spreekbeurt. Brrr. Honden

Dieren in de winter. Kids for Animals winter spreekbeurt. Brrr. Honden Dieren in de winter Brrr In de winter kun jij een lekkere warme trui aantrekken. Bij dieren werkt dit anders. Sommige kunnen heel goed tegen de kou, andere minder. Het ene dier krijgt een dikke vacht,

Nadere informatie

Wie eet wie en wie eet wat?

Wie eet wie en wie eet wat? Leerkracht Wie eet wie en wie eet wat? Maak een voedselweb Inhoud in het kort In deze les krijgen de leerlingen een beeld van de relaties tussen dieren en planten. Leerlingen maken een voedselweb van één

Nadere informatie

IK HEB JE! Kindertour Jacht met de camera

IK HEB JE! Kindertour Jacht met de camera KLIK! IK HEB JE! Kindertour Jacht met de camera Dit avonturierspaspoort is van: Bij de opdrachten in het boekje zie je steeds een icoon (plaatje) staan. Dit plaatje komt overeen met de ruimte waar je de

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Achtergrondinformatie voor groep 3/4. Even voorstellen. Hier wonen ze. Echte natuur. Zo herken je hem

Achtergrondinformatie voor groep 3/4. Even voorstellen. Hier wonen ze. Echte natuur. Zo herken je hem Overname en dupliceren van dit materiaal is alleen toegestaan voor educatieve en niet-commerciële doeleinden en alleen als het materiaal is voorzien van een bronvermelding. Vogelbescherming Nederland,

Nadere informatie

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even

Nadere informatie

2. Maak met de 4 buizen een vierkant op de grond. Dit is het zoekraam.

2. Maak met de 4 buizen een vierkant op de grond. Dit is het zoekraam. Opdracht 1. Gebruik je ogen goed. In het bos kun je van alles ontdekken! Komen er onder de bomen verschillende soorten insecten en of bodemdiertjes voor? Het beste bos 1. Materiaal tas 1: zoekraam, 1 schepje,

Nadere informatie

1. Een bocht. 2. Spiegelen

1. Een bocht. 2. Spiegelen Werkblad 1 en op de buitenplaats (bij les 3) Print deze opdrachten en knip ze in strookjes. Maak groepjes van 2 of 3 leerlingen. Verdeel de opdrachten onder deze groepjes. Een opdracht kan door meerdere

Nadere informatie

Haal de natuur dichtbij huis door een nestkast in je tuin op te hangen. In deze blog tips voor een grotere kans op succes.

Haal de natuur dichtbij huis door een nestkast in je tuin op te hangen. In deze blog tips voor een grotere kans op succes. Nestkast ophangen Nestkast ophangen? Haal de natuur dichtbij huis door een nestkast in je tuin op te hangen. In deze blog tips voor een grotere kans op succes. De nestkast Door het ophangen van een nestkast

Nadere informatie

inhoud 1. De merel 2. Waar is mijn eten? 3. De tuin 4. Vogels helpen 5, Wat eten vogels? 6. Vogels in de tuin 7. Een goede plek 8.

inhoud 1. De merel 2. Waar is mijn eten? 3. De tuin 4. Vogels helpen 5, Wat eten vogels? 6. Vogels in de tuin 7. Een goede plek 8. Help de vogels inhoud 1. De merel 3 2. Waar is mijn eten? 4 3. De tuin 5 4. Vogels helpen 6 5, Wat eten vogels? 7 6. Vogels in de tuin 8 7. Een goede plek 9 8. Vogels kijken 10 9. Watervogels 12 10. De

Nadere informatie

De kleine beestjesclub

De kleine beestjesclub Thema: mini Biologie Dieren Insecten en spinnen Moeilijkheid: * Tijdsduur: ** Juf Nelly De kleine beestjesclub Doel: Na deze opdracht weet je meer over verschillende insecten Uitleg opdracht Je luistert

Nadere informatie

Winterboek. Groep 3/4

Winterboek. Groep 3/4 Winterboek Groep 3/4 inhoud blz. Winter 3 1. Slaap 4 2. Glad 5 3. Geheime plekjes 6 4. Dikke jas 7 5. Dikke vacht 8 6. Vogels voeren 9 7. Broeden in de winter 10 8. Het land van de Eskimo 11 Werkblad winter

Nadere informatie

Opdrachten thema. Veluwe

Opdrachten thema. Veluwe en thema Schema groepjes en opdrachten bij vorm 2: elke opdracht vaste begeleider Groepje 1: spechten Groepje 2: muizen Groepje 3: vossen Groepje 4: eekhoorns Groepje 5: egels Kleine beestjes + voedselketens

Nadere informatie

NATUURVRIENDELIJK TUINIEREN HOE MAAK IK VAN MIJN TUIN EEN NATUURPARADIJS?

NATUURVRIENDELIJK TUINIEREN HOE MAAK IK VAN MIJN TUIN EEN NATUURPARADIJS? NATUURVRIENDELIJK TUINIEREN HOE MAAK IK VAN MIJN TUIN EEN NATUURPARADIJS? De gemeente Hellevoetsluis wil de hoeveelheid groen en de verscheidenheid aan planten en dieren in de stad vergroten. Naast het

Nadere informatie

Introductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen

Introductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen Leerkracht Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 5-6 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les activeren de leerlingen hun

Nadere informatie

Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat?

Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat? Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat? Je valt in een diepe slaap en wordt in maart pas weer

Nadere informatie

Tuinvogels. Algemeen. Wat zijn tuinvogels? Waarom komen vogels in tuinen?

Tuinvogels. Algemeen. Wat zijn tuinvogels? Waarom komen vogels in tuinen? Tuinvogels Algemeen Wat zijn tuinvogels? Het woord zegt het eigenlijk al, tuinvogels zijn vogels die vaak in tuinen worden gezien. Anders dan bij bijvoorbeeld kraaiachtigen of uilen, horen de tuinvogels

Nadere informatie

Hoe maak ik... Naam: Groep:

Hoe maak ik... Naam: Groep: Hoe maak ik... Naam: Groep: Inleiding Een spreekbeurt houden is niet niets! Je moet daar heel wat voor kunnen. Wat dacht je van: Goed kunnen lezen Goed kunnen begrijpen wat je leest Goed dingen kunnen

Nadere informatie

Opdrachtkaarten Herfst

Opdrachtkaarten Herfst Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Je gaat in het duingebied onderzoek doen naar allerlei dingen die met zand te maken hebben. De materialen die daarvoor nodig zijn, zitten

Nadere informatie

Een andere kijk op Den Haag

Een andere kijk op Den Haag Dagelijks vliegen er vogels om ons heen. Als je deze medestadbewoners nog niet kent, ga je in deze les kennis met ze maken. Goed om je heen kijken en op schrijven wat je ziet zijn manieren om de stad een

Nadere informatie

Wat weet jij over biologisch en over de bodem?

Wat weet jij over biologisch en over de bodem? Met leuke vragen, opdrachten en experimenten voor thuis! Wat weet jij over biologisch en over de bodem? Biologisch, lekker natuurlijk! Heb je er wel eens over nagedacht dat alles wat je eet, van een plant

Nadere informatie

Werkblad Vogels in de Gement

Werkblad Vogels in de Gement Werkblad Vogels in de Gement Rinze de Wereldreiziger Rinze de Werelreiziger weet onwaarschijnlijk veel van vogels. Rinze is ook dol op de Gement, want daar zijn veel bijzondere vogelsoorten te zien. Bij

Nadere informatie

7-12 jaar Scharrelavontuur. 7-12 jaar Scharrelavontuur

7-12 jaar Scharrelavontuur. 7-12 jaar Scharrelavontuur Geluiden Wees 1 minuut helemaal stil. Luister naar de geluiden om je heen. Hoeveel geluiden heb je gehoord? Welke geluiden heb je herkend? Je eigen geur maken Verzamel verschillende soorten blaadjes, mos,

Nadere informatie

Lespakket Vogels. Instructieblad groep 3 & 4. Inhoud pakket. Begrippen:

Lespakket Vogels. Instructieblad groep 3 & 4. Inhoud pakket. Begrippen: Lespakket Vogels Instructieblad groep 3 & 4 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op: www.rotterdam.nl/lesmateriaalnatuuronderwijs - Instructieblad groep 3-4 - Materialen van het pakket: Woordkaarten

Nadere informatie

Hoe bereid ik een spreekbeurt voor?

Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Het maken van een spreekbeurt is eigenlijk niets anders dan het schrijven van een informatieve tekst (weettekst). Het is daarom handig om net zo te werk te gaan als

Nadere informatie

Wie eet wie en wie eet wat?

Wie eet wie en wie eet wat? Leerkracht Wie eet wie en wie eet wat? Maak een voedselweb Inhoud in het kort In deze les krijgen de leerlingen een beeld van de relaties tussen dieren en planten. Leerlingen maken een voedselweb van één

Nadere informatie

Dieren in de winter 3

Dieren in de winter 3 Dieren in de winter 3 inhoud blz. 1. Winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. Filmpjes 11 Bronnen en foto s 12 Colofon

Nadere informatie

Kaart 7 Vogels op reis

Kaart 7 Vogels op reis Kaart 7 Vogels op reis Informatiekaart Werkblad Onderzoek: o Bij het wak Quiz: o http://natuur.ariena.com Voor de leerkracht: De kinderen leren de volgende begrippen: Vogeltrek Standvogels Wintergasten

Nadere informatie

1. Nest. Opdracht. Hallo allemaal,

1. Nest. Opdracht. Hallo allemaal, 0 Hallo allemaal, Wat leuk dat jullie vandaag met mijn koffer op pad gaan! Mijn naam is Berend Buizerd. Ik woon in Weerribben-Wieden. Ik voel me hier heel goed thuis. Mijn belevenissen heb ik in dit boekje

Nadere informatie

Wat eten vogels in de winter? Wat is ruien? Hoe oud worden vogels? Waar slapen ze? Wat is een vogel? Tuinvogel schoolkrant

Wat eten vogels in de winter? Wat is ruien? Hoe oud worden vogels? Waar slapen ze? Wat is een vogel? Tuinvogel schoolkrant Vogels in de winter Tuinvogel schoolkrant Vogels Iedereen kent wel vogels, vaak verschillende soorten. Hieronder zie je een vogel getekend. Vogels hebben vleugels, twee poten, een snavel en een staart.

Nadere informatie

vetbollen en kettingen maken

vetbollen en kettingen maken THEMA 1 VOGELS Dit materiaal is ontwikkeld in opdracht van IVN, in het kader van Gezonde Schoolpleinen. Tekst: Dieuwertje Smolenaars, NME Amsterdam-Noord. Vormgeving en illustraties: Paper & Pages. Docentenhandleiding

Nadere informatie

4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in:

4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in: 4 Vind me dan Er is altijd wel een verjaardag of een ander feestje om te vieren. En bij een feestje horen cadeautjes. Maar voor het zover is, wil je het cadeautje natuurlijk zo goed mogelijk verstoppen.

Nadere informatie

Nachtvlinders. Glasvleugelpijlstaart. De sint-jansvlinder is een dagactieve nachtvlinder

Nachtvlinders. Glasvleugelpijlstaart. De sint-jansvlinder is een dagactieve nachtvlinder Nachtvlinders Wist je dat er 2 groepen vlinders zijn? De ene groep noemen we dagvlinders, de andere groep noemen we nachtvlinders. Het verschil tussen dag- en nachtvlinders lijkt heel simpel: dagvlinders

Nadere informatie

Introductieles. Vogels in de klas. groep 7/8. Leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen

Introductieles. Vogels in de klas. groep 7/8. Leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen Leerkracht Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 7-8 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les activeren de leerlingen hun

Nadere informatie

Winterboek. Met filmpjes, werkblad en puzzels. Groep 3/4. uitgave januari 2013

Winterboek. Met filmpjes, werkblad en puzzels. Groep 3/4. uitgave januari 2013 Winterboek uitgave januari 2013 Met filmpjes, werkblad en puzzels Groep 3/4 inhoud blz. Winter 3 1. Slaap 4 2. Glad 5 3. Geheime plekjes 6 4. Dikke jas 7 5. Dikke vacht 8 6. Vogels voeren 9 7. Broeden

Nadere informatie

Vlinders kijken. op Landgoed Schothorst

Vlinders kijken. op Landgoed Schothorst Vlinders kijken op Landgoed Schothorst Enke Kleine vos erdpa In de maanden mei tot en met september zie je ze vliegen: eeg vandaag ga je op zoek naar s. In dit boekje s!iveook nst Du vind je allerlei spelletjes

Nadere informatie

Voorbereiding post 5. Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 1-2-3

Voorbereiding post 5. Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 1-2-3 Voorbereiding post 5 Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 1-2-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 5: Iedere vogel zijn eigen plekje, voor groep 1, 2 en 3. Inhoud:

Nadere informatie

Vogelhuisjes. Cindy Postma ; Cindy Postma. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Vogelhuisjes. Cindy Postma ; Cindy Postma. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Cindy Postma ; Cindy Postma 13 October 2011 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/27273 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Van eitje tot vlinder

Van eitje tot vlinder Werkblad Van eitje tot vlinder Wat is de goede volgorde van de plaatjes? Begin bij plaatje : de vlinder legt eieren. Schrijf de letter a in hokje. Welk plaatje is de volgende? Zet de letter ervan in hokje

Nadere informatie

SPEURTOCHT. Groep 5 en 6. Deze speurtocht bestaat uit twee delen.

SPEURTOCHT. Groep 5 en 6. Deze speurtocht bestaat uit twee delen. SPEURTOCHT Groep 5 en 6 Deze speurtocht bestaat uit twee delen. 1. Tijdens het eerste deel volg je de wandelroute. Kijk dus goed naar de bordjes. Ben jij een echte spoorzoeker? 2. Tijdens het tweede deel

Nadere informatie

Verzamelen. Les 1. Verzamelen. Opdracht. Lesbrief groep 7 en 8. Van: Heb jij een verzameling? JA / NEE

Verzamelen. Les 1. Verzamelen. Opdracht. Lesbrief groep 7 en 8. Van: Heb jij een verzameling? JA / NEE Regionaal Historisch Centrum Eindhoven Postbus 191, 5600 AD Eindhoven www.rhc-eindhoven.nl Lesbrief groep 7 en 8 Verzamelen Van: Les 1 Verzamelen Heel veel mensen sparen iets. Als je iets spaart, dan krijg

Nadere informatie

Natuur & Milieu Educatie

Natuur & Milieu Educatie Natuur & Milieu Educatie Groep 3-4 Dieren in de winter Excursie Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Leerdoelen, doelgroep, samenvatting 3. Lesschema 4. Inhoud

Nadere informatie

1 Vinden de andere flamingo s mij een vreemde vogel? Dat moeten ze dan maar zelf weten. Misschien hebben ze wel gelijk. Het is ook raar, een flamingo die jaloers is op een mens. En ook nog op een paard.

Nadere informatie

LESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van

LESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van LESPAKKET ECOLOGIE VMBO Naam Docent Klas LEKKER BEESTEN TUSSEN DE DIEREN Dierenrijk is onderdeel van WELKOM IN DIERENRIJK SPOREN Om ervoor te zorgen dat je een leuke en leerzame excursie hebt, volgen hier

Nadere informatie

Vogels. 2009 All rights reserved by C.J.F. Evers. www.natuurnabij.nl

Vogels. 2009 All rights reserved by C.J.F. Evers. www.natuurnabij.nl Vogels Je wordt je pas in het voorjaar bewust van de vogels om je heen. Dat komt omdat het in de winter vrij stil is geweest en er weinig gezongen werd door de vogels die aanwezig waren. Het is nu medio

Nadere informatie

,:,- ::s (\') ., - n. -==-. (\) ==} (\) (\) (ih. (\) (h. b,. (\)

,:,- ::s (\') ., - n. -==-. (\) ==} (\) (\) (ih. (\) (h. b,. (\) ë' - ::s r,:,- -+ o -+ (\') 0 lo., o_ 0 - n. ==} -==-. < (ih o= (h b,. =g ) Tuinwandeling voor groep 1 / 2 van het primair onderwijs HET LIEVEHEERSBEESTJESPAD Tuin: Landzigt Tijdsduur: cira 1 uur Eigen

Nadere informatie

www.natuurindewijk.nl

www.natuurindewijk.nl OPHANG- EN PLAATSINGSINSTRUCTIE Gefeliciteerd met Uw nestkast verblijfkast bijenhotel! Fijn dat U mee wilt werken aan het project. In de stad zijn er voor gebouw bewonende dieren steeds minder mogelijkheden

Nadere informatie

NME-leerroute Vogels in het Wandelbos

NME-leerroute Vogels in het Wandelbos NME-leerroute Vogels in het Wandelbos 7 Groep 1 Tilburg, BS Wandelbos Inleiding Kinderen meer in contact brengen met de natuur, dat is de doelstelling van het project Brede scholen als groen netwerk in

Nadere informatie

Eekhoorn. Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt. Eekhoorn kennis. Woonplaats

Eekhoorn. Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt. Eekhoorn kennis. Woonplaats Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt Eekhoorn Eekhoorn kennis Natuurlijk ken je de eekhoorn al. Ikki is er een! Eekhoorns kun je herkennen aan hun roodbruine vacht en mooie grote pluimstaart. Ze hebben

Nadere informatie

HANDIG KONIJNEN KOPPELEN

HANDIG KONIJNEN KOPPELEN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG KONIJNEN KOPPELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HET KOPPELEN VAN TWEE KONIJNEN.

Nadere informatie

NAAM. Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever.

NAAM. Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever. Vos en Waar is Haas het ijs? NAAM Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever. Wat een raar beest! lacht Uil.

Nadere informatie

inh oud 1. Dieren in de winter 2. De egel 3. De vleermuis 4. De eekhoorn 5. De merel 6. De ree 7. De pad 8. Het lieveheersbeestje 9.

inh oud 1. Dieren in de winter 2. De egel 3. De vleermuis 4. De eekhoorn 5. De merel 6. De ree 7. De pad 8. Het lieveheersbeestje 9. Dieren in de winter inhoud 1. Dieren in de winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. De koe 11 10. Filmpjes 12 Pluskaarten

Nadere informatie

Doe- pad Watertorenweg. Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 5-6

Doe- pad Watertorenweg. Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 5-6 Doe- pad Watertorenweg Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 5-6 Colofon Deze lesbrief in opgesteld door De Hortus, Centrum voor Natuur en Mileu, in opdracht van de Gemeente Harderwijk. Wij

Nadere informatie

Minipret.nl Lente Werkboekje Groep 5-6

Minipret.nl Lente Werkboekje Groep 5-6 Minipret.nl Lente Werkboekje Groep 5-6 Naam: Groep: Woordzoeker Zoek de woorden en streep ze door! lente voorjaar kikkerdril bloemen vogels maart april mei vlinders groeien kikkers lammetjes rups wandelen

Nadere informatie

Van ei tot vogel. Rekenen met eieren. Vogels in de klas. groep 5-6. Leerkracht. Lesduur: Inhoud in het kort. Leerdoelen: Lesdoelen: Materiaal

Van ei tot vogel. Rekenen met eieren. Vogels in de klas. groep 5-6. Leerkracht. Lesduur: Inhoud in het kort. Leerdoelen: Lesdoelen: Materiaal Van ei tot vogel Rekenen met eieren Inhoud in het kort Leerlingen gebruiken een tabel met gegevens over de broedperiode van vogels (broedduur, verzorging van jongen, enz.). Ze maken zelf een tabel en berekenen

Nadere informatie

Met vogels op trektocht

Met vogels op trektocht Met vogels op trektocht Leerdagboek van:... Een (on)bekend geluid Wat voor geluid hoor je? Waar komt het geluid vandaan? Dit wil ik opschrijven over de vogel: Denk aan vragen als: Hoe ziet de vogel eruit?

Nadere informatie

4 Gedrag. 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? 4.1 Opdrachten 1-24. 4.2 Opdrachten 1-20. 4.

4 Gedrag. 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? 4.1 Opdrachten 1-24. 4.2 Opdrachten 1-20. 4. 4 Gedrag DO-IT Datum 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? PARAGRAFEN Datum 4.1 Opdrachten 1-24 4.2 Opdrachten 1-20 4.3 Opdrachten 1-16 4.4 Opdrachten 1-16 Samenvatten Test

Nadere informatie

SPREEKBEURT VALKPARKIET

SPREEKBEURT VALKPARKIET SPREEKBEURT VALKPARKIET l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE VALKPARKIET

Nadere informatie

SPREEKBEURT GANS VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n

SPREEKBEURT GANS VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT GANS l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE GANS BIJ ELKAAR GEZOCHT.

Nadere informatie

Vogelzang: waarom zingen vogels en

Vogelzang: waarom zingen vogels en Vogelzang: waarom zingen vogels en hoe herken je ze aan hun zang? Natuurpunt organiseert de Grote Vogelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er zijn en doe mee aan belangrijk

Nadere informatie

Hoe dieren wonen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/54785

Hoe dieren wonen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/54785 Auteur DigilessenPO Laatst gewijzigd 03 September 2015 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/54785 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Werkboekje. Natuur- en milieu educatie. Groep 3/4 Winterfeest voor vogels. Naam: Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna

Werkboekje. Natuur- en milieu educatie. Groep 3/4 Winterfeest voor vogels. Naam: Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna Werkboekje Natuur- en milieu educatie Naam: Groep 3/4 Winterfeest voor vogels Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna Werkblad 1 Winterkoninkje en zijn vriendjes Het was een koude winterdag

Nadere informatie

SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD

SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE

Nadere informatie

Bosmuseum Gerhagen Zavelberg 10 3980 Tessenderlo

Bosmuseum Gerhagen Zavelberg 10 3980 Tessenderlo Bosmuseum Gerhagen Zavelberg 10 3980 Tessenderlo Tel: 013 / 67.38.44 GERHAGEN E-mail: bosmuseum@skynet.be Website: wet.gerhagen.be Samengesteld door Willy Vanwesemael Kerkuil WERKBLADEN OPLOSSINGEN Lager

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

Tuin- en stadsvogels, leer ze herkennen!

Tuin- en stadsvogels, leer ze herkennen! Leerkracht Tuin- en stadsvogels, leer ze herkennen! Inhoud in het kort Leerlingen maken kennis met het uiterlijk van vogels: hoe zijn ze gebouwd, wat zijn verschillen en overeenkomsten met onze eigen lichaamsbouw?

Nadere informatie