Naar een moderne Greenport. Duin- en Bollenstreek. Jaarverslag 2014 Greenport Ontwikkelingsmaatschappij b.v.

Transcriptie

1 Naar een moderne Greenport Jaarverslag 2014 Greenport Ontwikkelingsmaatschappij b.v.

2 Voorwoord 2014 is voor GOM in meerdere opzichten een markant en succesvol jaar geweest. We zijn daadwerkelijk begonnen met de fysieke aanleg van onze twee grote herstructureringslocaties Greenhouse Park en Bulb Trade Park. De verkoop van onze woningbouwkavels verliep boven verwachting. Beter dan de markt deed vermoeden. En we openden Bulb Trade Park in maart, leverden nog diezelfde week een eerste bedrijfskavel aan bloembollenhandels- en exportonderneming Westerbeek Bulb Company en zagen vervolgens dit bedrijf in juli haar vestiging officieel openen en in bedrijf nemen. De vraag naar herstructurering door GOM is onverminderd groot. Enerzijds zijn er signalen dat de markt door de ergste crisis heen is en zich weer opwaarts beweegt. Anderzijds is duidelijk dat kleinere en verouderde bollen- en sierteeltondernemingen hiervan niet meer zullen (kunnen) profiteren. In 2014 hebben wij voor zover onze financiële middelen dat toestonden een aantal contracten kunnen sluiten voor bollengrondcompensatie, de verkoop van (en reservering voor de verkoop van) woningbouwtitels en het opruimen van verrommeling. Eén van de meest in het oog springende contracten betreft de sloop van een groot bedrijfscomplex van maar liefst m² in Lisse. Dit gebouwcomplex wordt in het voorjaar van 2015 gesloopt. Consistentie in het ruimtelijke ordeningsbeleid is één van de belangrijkste voorwaarden om succesvol te kunnen herstructureren. De overheden (gemeenten en provincie) zijn zich hiervan bewust. Na de inwerkingtreding van de nieuwe Provinciale Verordening Ruimte en Mobiliteit vorige zomer, hebben de zes ISG gemeenten en de provincie Zuid-Holland in een zogenaamd Afsprakenkader het specifieke beleid voor de Greenport nog eens herbevestigd. De in het najaar van 2014 gestarte evaluatie en actualisatie van de Intergemeentelijke Structuurvisie zal hierop aansluiten. Eind 2015 moet de geactualiseerde ISG door de gemeenteraden worden vastgesteld. In 2015 zullen GOM en de modernisering van de Greenport vijf jaren op weg zijn. Met een goedgekeurd investeringsprogramma van meer dan 85 miljoen, een actieve projectenpijplijn van 182 (mogelijke) herstructureringslocaties in het buitengebied en twee grote herontwikkelings locaties in aanleg (Bulb Trade Park en Greenhouse Park) is er heel wat bereikt en op de rails gezet. Er wacht echter nog een hele grote opgave in de komende jaren.

3 De Greenport moderniseren is niet iets van GOM alleen. Het is een gezamenlijke opdracht aan allen die het goed voor hebben met de toekomst van de. Economisch vitaal en ruimtelijk op orde. Dank daarom aan allen die in 2014 met GOM hebben samengewerkt. Ik hoop dat het voorliggende jaarverslag u als lezer een goed inzicht geeft in de aard en de voortgang van de werkzaamheden van Greenport Ontwikkelingsmaatschappij. Herstructureren doen we samen; schroom dus niet om contact met ons op te nemen als u naar aanleiding van dit jaarverslag vragen, opmerkingen of plannen hebt. Graag zelfs! Onno Zwart Directeur GOM Colofon Datum: 27 mei 2015 Vormgeving: Aan Zee Communicatie Tekst: Onno Zwart Fotografie: Marcel Verheggen Contact Greenport Ontwikkelingsmaatschappij B.V. Dijkzicht HZ Noordwijkerhout T info@gomdb.nl Postbus AA Noordwijkerhout 1

4 Pact van Teylingen Offensief van Teylingen Bijeenkomst Witte Raaf Memorandum of Understanding Samenwerkingsovereenkomst Greenport 2009 Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport 2010 Oprichting Greenport Ontwikkelingsmaatschappij Provinciale Verordening Ruimte Eerste bollengrondcompensatie-overeenkomst 2011 Vaststelling Meerjarenprogramma Eerste verkoop bouwtitels Eerste overeenkomst opruimen verrommeling Ontwikkelovereenkomst Trappenberg Kloosterschuur Ontwikkelovereenkomst Bulb Trade Park 2013 Eerste verkoop woningbouwkavels Voorhouterweg 2014 Geactualiseerde provinciale Verordening Ruimte met afsprakenkader Vestiging eerste bedrijf op Bulb Trade Park Bouw eerste woning op Abeelenpark Bouw eerste woningen aan de Voorhouterweg Inmiddels bijna 10 ha verrommeling opgeruimd en 27 ha bollengrondcompensatie gecontracteerd 300e initiatiefproject in onderzoek genomen 2

5 Inhoudsopgave 2014 in headlines 04 Greenport Ontwikkelingsmaatschappij 06 Ontwikkelingen in de Greenport 08 Werk in uitvoering 12 Werkzaamheden en voortgang projecten in Financieel jaarverslag Ambities Bijlage: contractenoverzicht Abeelenpark 3

6 2014 in headlines Meerjarenprogramma In mei 2014 is door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van GOM het Meerjarenprogramma vastgesteld. Het totale uitvoerings- en investeringsprogramma dat GOM daarmee sinds de start in 2010 onderhanden heeft, bedraagt ruim 85 mln. Deze investeringen van GOM zullen leiden tot een private investeringsimpuls van 320 mln. Abeelenpark Tussen Bulb Trade Park en golfbaan Tespelduyn wordt de kleinschalige woningbouwlocatie Abeelenpark ontwikkeld. Medio 2014 is gestart met de kavelverkoop. De eerste woning is eind 2014 gebouwd. Bulb Trade Park Bulb Trade Park is inmiddels nagenoeg volledig bouwrijp. Eind 2014 is gestart met de landscaping zodat bij de aanvang van de bouw van de woningen de omgeving al tijd heeft gehad zich te ontwikkelen. Het eerste bedrijf heeft zich inmiddels gevestigd. Met meerdere belangstellende bedrijven is GOM in gesprek. Greenhouse Park Na moeizame jaren in de tuinbouweconomie lijkt 2014 het begin van een keerpunt. In de loop van het jaar is GOM in contact gekomen met meerdere in vestiging geïnteresseerde bedrijven. Parallel aan het verloop van deze gesprekken wordt de verdere ontwikkeling van Greenhouse Park geconcretiseerd. Woningbouwkavels Voorhouterweg Rijnsburg De verkoop van deze woningbouwkavels is buitengewoon succesvol verlopen. Op één kavel na zijn alle kavels verkocht. De eerste woningen zijn in aanbouw genomen. In 2015 start GOM met de planontwikkeling voor een 2e fase woningbouw. 4

7 Contracteringen GOM heeft in 2014 nieuwe contracten kunnen sluiten voor: 3,1 ha opruimen verrommeling; de verkoop of reservering van 18 bouwtitels voor green portwoningen. Dit zijn contracten onder de voorwaarde van planologische onherroepelijkheid. GOM heeft in 2014 de volgende productieresultaten gerealiseerd (contracten die zijn uitgevoerd c.q. geëffectueerd): 14,9 ha aangegane bollengrondcompensatieverplichting; 1,2 ha verrommeling opgeruimd; 1 bouwtitel verkocht. Bollengrondbalans In 2014 is in de 14,9 ha 1e klas bollengrond planologisch onttrokken. Anderzijds is 1,2 ha nieuwe 1e klas bollengrond geproduceerd en planologisch verankerd. Dit is gerealiseerd door het opruimen van verrommeling. Sinds 1 januari 2011 is het totale 1e klas bollenteeltareaal in de per saldo met 2,5 ha toegenomen. Portefeuille initiatiefprojecten In 2014 heeft GOM in totaal 53 nieuwe initiatiefprojecten in onderzoek genomen. Ultimo 2014 had de totale actieve portefeuille een omvang van 182 locaties waarvan er in totaal 38 in uitvoering of reeds uitgevoerd zijn. Voor de overige initiatieven wordt in overleg met de betrokken grondeigenaren onderzocht en overlegd welke mogelijkheden er zijn voor (her)ontwikkeling en modernisering en op welke termijn. Landschapsverbetering Gebiedsontwikkeling Compensatie bollengrond Opruimen verrommeling Economische herstructurering Greenportwoningen 5

8 Greenport Ontwikkelingsmaatschappij Greenport Ontwikkelingsmaatschappij B.V. is het regionaal ontwikkelbedrijf voor de herstructurering van de. GOM is in maart 2010 opgericht door de zes greenportgemeenten: Hillegom, Katwijk, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout en Teylingen. Zij zijn alle zes aandeelhouder van GOM. Greenport Ontwikkelingsmaatschappij heeft geen winstoogmerk. Alle inkomsten worden geïnvesteerd in herstructureringsmaatregelen in de. Bedrijf Greenport Ontwikkelingsmaatschappij is een uitvoerend grondbedrijf. Publieke en private verantwoordelijkheden zijn in het werkgebied van GOM strikt gescheiden. De overheid (gemeenten en provincie) is verantwoordelijk voor het ruimtelijk beleid, waaronder het vaststellen van de Provinciale structuurvisie, de Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport (ISG), bestemmingsplannen en het al dan niet toestaan van bepaalde ruimtelijke ontwikkelingen. Organisatie Het GOM team bestond in 2014 uit: Onno Zwart, directeur/bestuurder Martin Stout, financieel manager Erwin Uil, projectmanager Wilco Paap, administrateur Ellen Hand, officemanager Raad van Commissarissen Een onafhankelijke Raad van Commissarissen ziet namens de aandeelhouders toe op het bestuur van de onderneming. De Raad van Commissarissen van GOM bestond per ultimo 2014 uit dhr. J.P. Teelen (voorzitter) en dhr. W.R. Duursema. Per 1 juli 2014 is dhr. drs. J. de Boer teruggetreden als commissaris in verband met zijn benoeming tot voorzitter van VNO-NCW. Op 30 maart 2015 is dhr. N.C.A. Koomen benoemd als zijn opvolger. 6

9 Missie en doelstelling Greenport Ontwikkelingsmaatschappij zorgt er door ruimtelijke plannen en investeringen voor dat de Duin- en Bollenstreek mooier wordt en dat de regionale economie zich kan versterken. Dat doen we onder meer door met grondeigenaren afspraken te maken over het slopen van verouderde en niet meer gebruikte opstallen, het ruimtelijk faciliteren van de groei van Greenportondernemingen, het ontwikkelen van moderne vestigingslocaties, het verbeteren van het landschap en het maken van nieuw, modern bollenteeltgebied. Op deze wijze versterken we de Greenport. En maken we de woon-, werk- en leefomgeving voor de inwoners van de streek nog prettiger. Financiële sturing Greenport Ontwikkelingsmaatschappij werkt uitsluitend op basis van financieel verantwoorde Meerjarenprogramma s. Deze worden vastgesteld door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Strategie en werkwijze GOM GOM is partner van overheid, bedrijfsleven en grondeigenaren en levert de volgende diensten: Bollengrondcompensatie: bollengrond die planologisch wordt herbestemd, dient te worden gecompenseerd volgens de voor de geldende regelgeving. GOM sluit hiervoor bollengrondcompensatiecontracten af. Verstrekken van vergoedingen voor het produceren en moderniseren van het bollenteeltareaal: Greenport Ontwikkelingsmaatschappij verstrekt vergoedingen voor het maken van nieuwe 1e klasse bollengrond en het moderniseren en verbeteren van kavels. Verkoop van bouwtitels voor greenportwoningen: voor woningbouw in het buitengebied van de Duin- en Bollenstreek (buiten de planologisch vastgelegde bebouwingscontouren) dient een bouwtitel te worden gekocht via Greenport Ontwikkelingsmaatschappij (uitgezonderd woningbouw volgens de ruimte voor ruimte regeling). Verkoop van bedrijfskavels voor agrarische handels- en exportbedrijven en hulp- en nevenbedrijven: GOM biedt bedrijfskavels aan op Bulb Trade Park in Noordwijkerhout. Verkoop van glastuinbouwkavels: GOM verkoopt glastuinbouwkavels in Greenhouse Park in het gebied Trappenberg Kloosterschuur in Rijnsburg (gemeente Katwijk). Verkoop van woningbouwkavels: GOM verkoopt kavels voor vrijstaande woningen aan de Voorhouterweg/ Vinkenweg in Rijnsburg en in Abeelenpark bij de golfbaan Tespelduyn. Verstrekken van vergoedingen voor het slopen van opstallen in het buitengebied: Greenport Ontwikkelingsmaatschappij verstrekt vergoedingen voor het slopen van opstallen en het herbestemmen en herontwikkelen van (locaties in) het buitengebied tot 1e klasse bollengrond: Ontwikkelen van gebiedsgerichte plannen: GOM ontwikkelt gebiedsgerichte plannen voor herstructurering, modernisering en opwaardering van het buitengebied (bollengrond), waaronder landschapsontwikkeling; een en ander volgens de beleidskaders die in de Intergemeentelijke Structuurvisie ISG zijn vastgelegd. Voorhouterweg Rijnsburg 7

10 Ontwikkelingen in de Greenport De economische kracht van de Duin- en Bollenstreek en het belang van de Greenporteconomie en de ruimtelijke kwaliteiten van het buitengebied daarbij, zijn inmiddels genoegzaam bekend. Uitgebreid economisch structuuronderzoek dat in december 2014 in opdracht van de provincie Zuid-Holland is verricht, heeft dit nog eens ondubbelzinnig bevestigd. Op welvaart in brede zin scoort de Bollenstreek zelfs het hoogst van alle 46 Nederlandse regio s. De werkloosheid is zeer laag. Qua woonaantrekkelijkheid scoort de Bollenstreek een 2e plaats. En hoewel de Bollenstreek relatief meer arbeidsplaatsen telt dan normaliter verwacht zou mogen worden, is er tegelijkertijd sprake van een omvangrijke pendel. Gezien de strategische ligging van de Bollenstreek in de Randstad is dat niet verrassend. De Greenportactiviteiten worden ook in dit onderzoek zonder meer aangeduid als dragende economische cluster voor de regio. Er wordt echter tevens gewezen op het beperkte banengenererende vermogen in de afgelopen jaren, op de moeilijke marktomstandigheden voor de sector en op de zorgen over de innovatieve kracht. De noodzaak van herstructurering en modernisering wordt hiermee bevestigd. De zes ISG gemeenten werken inmiddels aan een gezamenlijke Economische Agenda. Ook de in 2014 ingestelde Economic Board is hier als representant van het regionale bedrijfsleven bij betrokken. Hoofddoelstelling is het verbeteren van de economische prestaties van de Duin- en Bollenstreek. Zowel het versterken van de Greenporteconomie als het vernieuwen en verbreden van het toeristisch product en het stimuleren van economische vernieuwing en innovatie gaan daarbij aandacht krijgen. 8

11 Nieuw bollenland in plaats van bedrijfsbebouwing aan de Prinsenweg in Voorhout De (internationale) marktontwikkelingen die voor de bollensector en sierteeltsector zo bepalend zijn, bewegen zich na moeilijke jaren weer in de goede richting. De KAVB spreekt in algemene zin over 2014 als een goed jaar voor de bollenteelt. De afzet ontwikkelde zich gunstig, de prijzen herstelden zich enigszins en telers maken weer investeringsplannen. Dit weerspiegelt zich in de handels- en exportsector. ING en Rabobank bevestigen deze positieve ontwikkeling en verdere groeikansen in hun branchestudies. Maar wel met een duidelijke waarschuwing en randvoorwaarde: verdere schaalvergroting is onafwendbaar en noodzakelijk en daarnaast zullen vooral de moderne, marktgedreven, innovatieve en ketenintegratiegeoriënteerde bedrijven van deze groei kunnen profiteren. Deze ontwikkeling en opgaven gelden zeker voor de Bollenstreek. Zowel voor de teelt als voor de handel. Het sierteelthandelscentrum rond veiling Flora in Rijnsburg en het cluster van in de Bollenstreek gevestigde bloembollenhandelsondernemingen zijn belangrijk voor de regionale economie en voor de internationale marktpositie van de BV Greenport Holland, maar zullen zich wel moeten kunnen blijven ontwikkelen. Voor de bollenteelt in de geldt dit wellicht nog in verhevigde mate. Relatief veel teeltbedrijven zijn beperkt in omvang, sterk conjunctuurgevoelig en kennen een ouder ondernemersbestand. Dit zal in het komende decennium leiden tot het staken van de bedrijfsvoering. Er ontstaat daardoor ruimte voor minder, maar grotere en sterkere teeltbedrijven. De in de ISG vastgelegde herstructureringsopgave is er op gericht deze economische en ruimtelijke transitie mogelijk te maken. De toekomst is uiteindelijk aan moderne bedrijven van een zekere schaalgrootte en met voldoende en goed verkaveld oppervlak. Ruilverkaveling zoals ooit bestaat niet meer en past ook niet meer in deze tijd. Dit laat echter onverlet dat het herstructureringsstreven erop gericht moet zijn en blijven om vrijkomende, kleine en niet optimaal verkavelde percelen om te vormen tot moderne kavels. Tegen deze achtergrond is GOM in 2014 ook gestart met het opstellen van een landschaps- en toekomstvisie voor de Hogeveensepolder in Noordwijkerhout. In samenwerking met LTO Noord en de Stichting Kavelruil Zuid-Holland en met medewerking van DLG (Dienst Landelijk Gebied) is gewerkt aan een gebiedsplan voor een toekomstbestendig teeltlandschap. Het is de bedoeling ook voor de andere polders en deelgebieden van de Greenport dergelijke plannen te gaan maken. Het sierteeltcluster in Katwijk (Rijnsburg) is weliswaar ten opzichte van Greenports als Aalsmeer of Westland relatief klein, maar kenmerkt zich juist als een sterk en economisch kansrijk cluster. De gemeente Katwijk heeft in 2014 het initiatief genomen voor het ontwikkelen van een integrale toekomstvisie op het cluster. Kenmerkend voor het cluster zijn de aanwezigheid van relatief kleine, maar gespecialiseerde en in een kwalitatief hoog segment opererende, innovatieve ondernemingen en een unieke marktplaats. Geen garantie op een zorgeloze toekomst, maar wel met de potentie van een gezonde economische ontwikkeling. Van een ontwikkeling naar grootschalige sierteeltproductie is daarbij geen sprake. Juist de combinatie van ondernemerschap, kennisgedreven innovatie en 9

12 handelsgeest zal bepalend zijn voor de toekomstbestendigheid van het cluster. De gemeente en GOM zijn om die reden in gesprek over de wijze waarop een dergelijke ontwikkeling ruimtelijk het meest adequaat kan worden ondersteund. Het gaat naar verwachting vooral om het bieden van maatwerk aan bedrijven met groei- en investeringsplannen. Het afzetperspectief voor Greenhouse Park laat zich tegen deze achtergrond verklaren. GOM heeft in 2014 een aantal acquisitiecontacten kunnen leggen waaruit mogelijkerwijze in de nabije toekomst de eerste concrete vestigingsplannen zouden kunnen voortkomen. De Bollenstreek behoort tot de meest aantrekkelijke woonregio s van ons land. Dit laat onverlet dat ook in de Bollenstreek de woningmarkt vele jaren in een diepe crisis verkeerde. Het eerste kwartaal van 2013 vormde het dieptepunt. Daarna begon het herstel. Er is sprake van een aanzienlijke, latente verhuisbehoefte. Het consumentenvertrouwen neemt weer toe. De prijzen stijgen. Landelijk is goed waarneembaar dat met name de steden in de Randstad en de Randstedelijke periferie profiteren van het herstel. De Bollenstreek kan hier door haar ligging en gebiedskwaliteit zeker van profiteren. Bulb Trade Park in Noordwijkerhout wordt door GOM specifiek ontwikkeld voor agrarische handels- en exportbedrijven en agrarische toeleveranciers. Het bedrijventerrein heeft vooral ten doel om bedrijven ontwikkelruimte te bieden, maar tegelijkertijd ook de herstructurering van het buitengebied te ondersteunen. Om die reden heeft GOM in 2014 acquisitiegesprekken gevoerd met vrijwel alle bedrijven uit de doelgroep ondernemingen die in de Bollenstreek gevestigd zijn en voor een eventuele bedrijfsverplaatsing naar Bulb Trade Park in aanmerking zouden kunnen komen c.q. die interesse hebben in een vestiging op Bulb Trade Park. De grote ondernemingen hebben vrijwel allemaal in de afgelopen jaren geïnvesteerd in hun huidige locatie. Met name in het segment middelgrote ondernemingen is de nodige dynamiek waarneembaar. Hetzij door groei, hetzij door consolidatie met collega-ondernemingen, hetzij door veranderende huisvestingswensen. Bij de kleine(re) handelsondernemingen is sprake van een sterk wisselend ondernemingsbeeld. De propositie Bulb Trade Park is voor dergelijke ondernemingen, mede door de beperkte omvang van deze bedrijven, minder relevant. De afzetperspectieven voor Bulb Trade Park lijken niet ongunstig. Het is, zonder op de zaken vooruit te lopen, maar wel rekening houdend met de aanzienlijke doorlooptijd van ruimtelijke plannen, van regionaal strategisch belang om tijdig na te gaan denken over de verdere ontwikkelingen vanaf het moment dat Bulb Trade Park uitverkocht zou raken. Het aantal verkochte woningen in de Bollenstreek neemt weer toe; in 2014 steeg het aantal verkopen met 14% ten opzichte van het jaar daarvoor. Het aantal verkopen ligt weer op het niveau van 2009 (maar nog altijd 25% lager dan in de topjaren voor 2009). Met name in Lisse en Katwijk nam het aantal woningverkopen toe. Samen met Teylingen zijn dit ook de grootste markten in de regio. De verkoopprijzen zijn redelijk stabiel, maar de verkooptijd neemt af. Het aantal verkochte vrijstaande woningen in 2014 nam eveneens aanzienlijk toe (stijging van 48% t.o.v. 2013). Samenvattend en zonder de pretentie de toekomst te kunnen voorspellen, mag worden verwacht dat het woningmarktherstel zich ook in de komende jaren zal doorzetten en dat er een zekere mate van inhaalbeweging op gang zal komen. Voor GOM en voor de voortgang van de herstructurering van de Greenport is dit van essentieel belang, gegeven het feit dat de inkomsten uit woningbouw (bouwtitels voor Greenportwoningen) de belangrijkste inkomstenbron voor de herstructurering zijn. 10

13 11

14 Werk in uitvoering 2014 was het vierde volledig operationele jaar van Greenport Ontwikkelingsmaatschappij en we zijn goed op weg. GOM werkt op dit moment met een goedgekeurd investeringsprogramma van ruim 85 miljoen. Dit bedrag wordt in de periode daadwerkelijk in het buitengebied van de Greenport geïnvesteerd. Tot en met 2014 is 26 miljoen daarvan reeds feitelijk geïnvesteerd. De twee grote herstructureringslocaties Bulb Trade Park en Greenhouse Park, samen ongeveer 55 ha groot, zijn in uitvoering genomen en worden aangelegd. 300 andere locaties in het buitengebied van de Greenport hebben we in de afgelopen jaren in studie genomen en 182 locaties daarvan rekenden wij ultimo 2014 tot onze actieve projectenpijplijn. Dit zijn locaties die bij wijze van spreken morgen herontwikkeld zouden kunnen worden. Het draagvlak voor het ISG beleid, voor de herstructurering van het buitengebied en voor de werkzaamheden van GOM lijkt stevig. De resultaten van de ISG evaluatie die eind 2014 in opdracht van de zes gemeenten is uitgevoerd, bevestigen dit. Hetgeen ook geldt voor het door de gemeenten en de provincie Zuid-Holland medio 2014 overeengekomen Afsprakenkader met betrekking tot de ruimtelijke ontwikkeling van de. GOM kan daardoor koersvast en resultaatgericht verder werken aan het uitbouwen van haar uitvoerings- en investeringsprogramma. In het onderstaande overzicht is de totaalproductie van GOM weergegeven voor de periode 1/1/2011 tot 1/1/2015. Contracten Bollengrondcompensatie Bollengrondproductie Opgeruimde verrommeling Greenportwoningen 38 projecten gecontracteerd waarvan 18 projecten reeds gerealiseerd 27 ha gecontracteerd waarvan 17 ha reeds planologisch onttrokken en betaald 24 ha gecontracteerd ha door GOM ha ruimte voor ruimte waarvan 19 ha reeds gerealiseerd ha door GOM ha ruimte voor ruimte 9.3 ha in totaal gesloopt ha door GOM ha ruimte voor ruimte bouwtitels GOM - 27 gecontracteerd door derden - 3 bouwtitels gerealiseerd (betaald) 12

15 Open bollenland aan de Beeklaan in Noordwijk De Greenport is, zoals uit deze cijfers blijkt, volop in beweging en verandering. In totaal 77 ha buitengebied is herbestemd ten gunste van een nieuwe ontwikkeling. Ruim 9,3 ha overbodige bedrijfsopstallen en onderliggende bestemmingen zijn reeds gesloopt en duurzaam verwijderd. De grondprijzen en vastgoedprijzen hebben zich genormaliseerd en de grondspeculatie is goeddeels een halt toegeroepen. Dit is een voorwaarde voor verdere, effectieve herstructurering. Per saldo is er sprake van een positieve bollengrondbalans per 1/1/2015. Er is 2,5 ha meer 1e klas teeltareaal in de regio dan op 1/1/2011 (bij het begin van de registratie) het geval was. Belangrijker is misschien dat het teeltareaal volop in gebruik is en blijft. En dat er sprake is van merkbare belangstelling bij ondernemers om hun teeltareaal te vergroten en te investeren in herverkaveling en kavelverbetering. De duidelijkheid en standvastigheid van het ruimtelijk (ISG) beleid in combinatie met een aantrekkende economie en grondprijsbeheersing, creëert een goed momentum. De noodzaak van en behoefte tot herstructureren worden ook steeds duidelijker. Dat komt enerzijds door het stoppen van kleinere ondernemingen en het overaanbod aan incourant en verouderd onroerend goed in het buitengebied. Maar anderzijds ook doordat ondernemers en bedrijven die willen groeien, vragen om een gemoderniseerde Greenportomgeving waarin zij duurzaam kunnen investeren. Greenport Ontwikkelingsmaatschappij ziet het daarom als haar hoofdtaak om het buitengebied zo snel mogelijk en zo volledig mogelijk te transformeren. De snelheid die wij kunnen maken, hangt echter sterk samen met het tempo waarin wij de benodigde financiële middelen weten te verdienen. Tegen die achtergrond wordt gewerkt aan een Masterplan voor de totale opgave die ons nog wacht. Eerste berekeningen laten zien dat er bijvoorbeeld in totaal meer dan 70 ha vastgoed geruimd zou moeten en kunnen worden. Het zal duidelijk zijn dat dat heel wat gaat kosten.. Hoofdopgave voor de komende tijd is daarom het vermarkten van de woningbouwtitels voor Greenportwoningen. 13

16 Werkzaamheden en voortgang projecten in 2014 Bulb Trade Park Bulb Trade Park kende een vliegende start. Begin 2014 werd het terrein officieel geopend. Vrijwel tegelijkertijd werd de eerste bedrijfskavel opgeleverd. GOM is trots op het feit dat Westerbeek Bulb Company zich als launching customer op Bulb Trade Park wilde vestigen. In juli al werd het nieuwe bedrijfsgebouw in gebruik genomen. Een modern uitziend gebouw voor een mooi bedrijf dat daarmee prima illustreert welke ontwikkeling we met Bulb Trade Park beogen. Bulb Trade Park heeft inmiddels zijn plek in de markt verworven. Voor het terrein bestaat belangstelling. en medio 2015 zullen de bruggen worden aangelegd. Helaas kon niet iedere belangstellende onderneming worden bediend. Het terrein is specifiek bedoeld voor bedrijven die behoren tot de categorie agrarische handel en export en agrarische hulp- en nevenbedrijven. Belangstellende bedrijven die niet in dat profiel passen, kunnen zich niet vestigen op Bulb Trade Park. Maar dan nog; helaas hebben we in 2014 ook nee moeten verkopen aan een onderneming die op zichzelf wel in het profiel paste, maar niet in het bestemmingsplan. Ook onze pogingen om de betreffende onderneming in te passen in het bestemmingsplan Trappenberg-Kloosterschuur leidden helaas niet tot resultaat omdat ook daar sprake was van een mismatch tussen enerzijds de bestemmingsplanregels en anderzijds het specifieke karakter van de betreffende bedrijfsactiviteit. Op basis van deze ervaring heeft GOM inmiddels initiatieven genomen om bedrijfsvraag en terreinaanbod beter op elkaar afgestemd te krijgen. Bulb Trade Park Noordwijkerhout De terreinaanleg is in 2014 grotendeels afgerond. Het terrein is bouwrijp gemaakt, de infrastructuur is gerealiseerd en er is een start gemaakt met de landscaping van de locatie. Begin 2015 wordt een glasvezelnetwerk aangelegd Abeelenpark Tussen Bulb Trade Park en de golfbaan Tespelduyn wordt Abeelenpark ontwikkeld. Een kleinschalige woningbouwlocatie voor maximaal dertig vrijstaande woningen. Medio 2014 zijn wij gestart met de verkoop van de eerste zestien kavels die bouwrijp zijn gemaakt. Ook hier was sprake van een vliegende start omdat vrijwel direct één kavel werd verkocht en de betreffende woning inmiddels gebouwd is. 14

17 Voor de kavels bestaat belangstelling. Doordat de woningmarkt aantrekt, neemt echter ook het kavel- en woningaanbod toe. Te midden van die concurrentie moet Abeelenpark zich positioneren. Met onze makelaar voeren wij een gerichte verkoopstrategie uit. Wonen bij de golfbaan Greenhouse Park De markt voor glastuinbouwbedrijven was ongunstig in de afgelopen jaren was niet anders. Toch lijkt er een lichte kentering waarneembaar. Gegeven de marktomstandigheden hebben wij er niet voor gekozen de nieuwe glastuinbouwkavels bouwrijp op voorraad aan te leggen, maar hebben wij een klantvolgende ontwikkelstrategie. In 2014 hebben zich enkele prospects aangediend op basis waarvan wij de aanleg van een eerste plandeel van ca. 15 ha glastuinbouwkavels aan het voorbereiden zijn. planfase met woningbouwkavels zullen wij daarom in voorbereiding nemen. Herstructureringsfonds Via het herstructureringsfonds contracteert GOM bollengrondcompensatieverplichtingen en de verkoop van woningbouwtitels. Op het moment dat bollengrond in de Duin- en Bollenstreek planologisch wordt onttrokken, dient een financiële bijdrage te worden gedaan aan het bollengrondcompensatiefonds dat door GOM wordt beheerd. Met het fonds zorgt GOM er vervolgens voordat de onttrokken bollengrond fysiek wordt gecompenseerd. De regelgeving vereist dat dit grotendeels gebeurt door het opruimen van verrommeling (tenminste 40%). Maximaal 30% mag worden gecompenseerd door het opwaarderen van 2e klas bollengrond en maximaal 30% door het omspuiten van grasland (de graslanden die hiervoor in aanmerking komen zijn specifiek vastgelegd in de ISG). GOM streeft er naar het produceren van 1e klas bollengrond zoveel mogelijk te combineren met een gebiedsgerichte aanpak waarbij tezamen met partners tevens wordt geïnvesteerd in schaalvergroting, verbetering van de waterhuishouding en de toeristisch-recreatieve infrastructuur. Het bollengrondcompensatiefonds is daarmee een belangrijke aanjager voor het moderniseren en verfraaien van het buitengebied. In de vorm van de verkoop van bouwtitels voor greenportwoningen (woonbestemmingen in het buitengebied) beschikt GOM over een tweede financieringsmogelijkheid om middelen te genereren ten behoeve van de herstructurering en modernisering van het buitengebied. Voorhouterweg Rijnsburg Woningbouwkavels Voorhouterweg Op één kavel na zijn in 2014 alle op de markt gebrachte kavels aan de Voorhouterweg verkocht. De eerste woningen zijn inmiddels in aanbouw. De belangstelling voor de kavels was en is onverwacht groot. Een volgende Sloop bedrijfscomplex Akervoorderlaan Lisse 15

18 GOM heeft in 2014 nieuwe contracten kunnen sluiten voor: 3,1 ha opruimen verrommeling; de verkoop of reservering van 18 bouwtitels voor greenportwoningen. Dit zijn contracten onder de voorwaarde van planologische onherroepelijkheid. In totaal heeft GOM daarmee (vanaf 2011) tot en met 2014 een totale contracteringsportefeuille opgebouwd van: 27 ha bollengrondcompensatie; 9,3 ha opruimen verrommeling; 7,2 ha nieuwe bollengrondproductie door verbetering van 2e klasse bollengrond tot 1e klasse bollengrond; 2,9 ha nieuwe bollengrondproductie door omspuiten van grasland; de verkoop of reservering van 27 bouwtitels voor greenportwoningen. Dit zijn contracten onder de voorwaarde van planologische onherroepelijkheid. GOM heeft in 2014 de volgende productieresultaten gerealiseerd (contracten die zijn uitgevoerd c.q. geëffectueerd): 14,9 ha aangegane bollengrondcompensatieverplichting; 1,2 ha verrommeling opgeruimd; 1 bouwtitel verkocht. In totaal heeft GOM daarmee (vanaf 2011) tot en met 2014 de volgende productieresultaten gerealiseerd (contracten die zijn uitgevoerd c.q. geëffectueerd): 16,8 ha aangegane bollengrondcompensatieverplichting; 2,7 ha verrommeling opgeruimd; 7,2 ha nieuwe bollengrond geproduceerd door verbetering van 2e klasse bollengrond tot 1e klasse bollengrond; 2,9 ha nieuwe bollengrond geproduceerd door omspuiten grasland tot 1e klasse bollengrond; 3 bouwtitels definitief verkocht. Sinds 2011 is door middel van bollengrondcompensatie een bedrag van 0,95 miljoen beschikbaar gekomen dat reeds is geïnvesteerd in het opruimen van verrommeling en het produceren van nieuw, open bollenproductielandschap. GOM streeft ernaar met zoveel mogelijk grondeigenaren in de Greenport in contact te komen om te onderzoeken en te bespreken op welke wijze er een bijdrage kan worden geleverd aan de modernisering van het buitengebied en het mooier en economisch sterker maken van de Duin- en Bollenstreek. Dit leidt tot een veelheid aan (initiatief) locaties die door GOM worden onderzocht op haalbaarheid en uitvoerbaarheid. Hierbij wordt gekeken naar wat planologisch mogelijk (toegestaan) is. Dit gebeurt vanzelfsprekend in nauwe samenspraak met de gemeenten. Daarnaast wordt gekeken of ontwikkelingen passen in de Intergemeentelijke Structuurvisie en in het landschapsperspectief. En wordt bezien of een bepaalde ontwikkeling ook financieel haalbaar c.q. uitvoerbaar is. Locaties die niet door die eerste onderzoeksfase heen komen, vallen af. Ontwikkelingen op locaties die echter wel haalbaar lijken te zijn, worden toegevoegd aan de pijplijn van GOM. Dat houdt helaas nog niet in dat de op die locaties beoogde ontwikkelingen ook daadwerkelijk ten uitvoer worden gebracht. Voor het zover is, zal nog veel moeten worden uitgewerkt, onderzocht en geconcretiseerd en zullen nog heel wat beslissingen moeten worden genomen. Bijvoorbeeld met betrekking tot bestemmingsplanprocedures, nader haalbaarheidsonderzoek en verdere onderhandelingen tussen grondeigenaar en gemeente en grondeigenaar en GOM. Last but not least moeten de projecten ook nog worden ingepast in de financiële planning van GOM. Omdat GOM feitelijk pas zal investeren als zij de gecontracteerde inkomsten ook daadwerkelijk heeft ontvangen, is de pijplijn te beschouwen als een dynamische werkvoorraad aan potentiële herstructureringslocaties. In 2014 is de totale locatieportefeuille van GOM toegenomen tot 182 actieve locaties. Afhankelijk van de (toekomstige) beschikbaarheid van financiële middelen bij GOM worden locaties uit deze portefeuille gecontracteerd. 16

19 Status Totaal Afgesloten Initiatief Voorbereiding Uitvoering Gereed Totaal aantal initiatieven In 2014 heeft GOM 53 nieuwe initiatieflocaties in onderzoek genomen. Per ultimo 2014 bedroeg de totale pijplijn aan mogelijke herstructureringslocaties 182 locaties. GOM heeft een inschatting gemaakt van de kans dat deze locaties ook daadwerkelijk worden herontwikkeld (hetgeen dus nog niet zeker is omdat daarvoor nog veel nadere uitwerkingen vereist zijn). Op basis van deze kans komt GOM tot een gewogen aantal ha te moderniseren buitengebied van 88 ha. De pijplijn kende per 1/1/2015 de volgende onderverdeling: Totaal m 2 gewogen onttrekken 1 e klas bollengrond onttrekken 2 e klas bollengrond Productie van 1 e klas bollengrond Slopen opstallen Opwaarderen 2 e klas bollengrond Omspuiten graslanden Productie GP woningen in aantallen 182 Bouwtitels voor greenportwoningen In totaal mogen maximaal 600 zogenaamde greenportwoningen in het buitengebied worden gerealiseerd als kostendrager voor de herstructurering van het buitengebied. Ultimo 2014 heeft GOM er daarvan 127 gecontracteerd. Honderd woningbouwtitels worden door GOM zelf afgenomen in het kader van de planontwikkelingen in Abeelenpark en aan de Voorhouterweg in Rijnsburg. Voor 27 andere woningbouwtitels heeft GOM contractuele afspraken kunnen maken met grondeigenaren en/of ontwikkelaars. De aantrekkende woningmarkt heeft er in 2014 toe geleid dat er door meerdere initiatiefnemers woningbouwvoornemens of plannen met GOM worden doorgesproken. Voorts heeft GOM zelf initiatieven genomen tot haalbaarheidsverkenningen voor de ontwikkeling van grotere clusterlocaties. Bollengrondbalans Per 1/1/2015 bedraagt de bollengrondbalans + 2,5 ha ten opzichte van de uitgangdatum 1/1/2011. De bollengrondbalans is opgebouwd uit het saldo van alle gronden met de bestemming bollenteelt en de classificatie 1e klasse bollengrond die planologisch zijn onttrokken en alle bollengrond die planologisch is toegevoegd. In de balans zijn zowel projecten opgenomen die via investeringen van GOM tot stand zijn gebracht als bollengrond die door middel van toepassing van de ruimte voor ruimte regeling is geproduceerd. 17

20 Financieel jaarverslag 2014 Greenport Ontwikkelingsmaatschappij B.V. opereert volledig binnen het door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders vastgestelde Meerjarenprogramma. Dit Meerjarenprogramma bepaalt de financiële kaders en daarmee het uitvoeringsprogramma van GOM. Meerjarenprogramma GOM geeft uitvoering aan de door de zes Bollenstreekgemeenten in de ISG vastgelegde ambities die zowel in ruimtelijke als in financiële zin niet los van elkaar kunnen worden gezien. Alle werkzaamheden van GOM vormen daarom één integraal project dat is ondergebracht in één financieel meerjarenexploitatiekader. Op deze manier kan GOM winsten en verliezen op projecten met elkaar verevenen en daardoor de volledige herstructureringsagenda uitvoeren. Die agenda bestaat namelijk uit zowel winstgevende als (per definitie) verlieslatende projecten. Dat is immers inherent aan herstructurering. Ook de organisatiekosten van GOM maken onderdeel uit van het Meerjarenprogramma en worden hierin geactiveerd. Omdat GOM als onderneming zelf de inkomsten dient te genereren die nodig zijn voor de herstructurering, zullen de Meerjarenprogramma s van GOM altijd een positief financieel resultaat moeten laten zien. Het in mei 2014 vastgestelde Meerjarenprogramma voldoet daaraan en heeft een investeringsagenda die doorloopt tot Het totale investeringsprogramma van GOM bedraagt daarmee ruim 85 miljoen, gemeten vanaf de start in Tot en met 2014 heeft GOM feitelijk reeds 26 miljoen geïnvesteerd. Het Meerjarenprogramma wordt overigens jaarlijks per 1 januari herzien. Investeringsniveau 2014 GOM beschikte voor het boekjaar 2014 over de financiële ruimte om tot ruim 10,5 miljoen te kunnen investeren. Het merendeel van dit budget was bestemd voor de beide herstructureringslocaties Greenhouse Park en Bulb Trade Park. Per saldo heeft GOM in 2014 ruim 9,5 miljoen geïnvesteerd en verplicht. Organisatie Alle organisatiekosten en algemene kosten van GOM worden geactiveerd in het Meerjarenprogramma. De totale organisatiekosten bedroegen in Iets meer dan de helft hiervan is besteed aan vaste, algemene apparaatskosten, personeelskosten, 18

21 huisvestingskosten, kantoorkosten e.d. De overige kosten betreffen variabele apparaatskosten die gemaakt zijn voor de diverse projecten (initiatiefprojecten, voorbereidingsprojecten en uitvoeringsprojecten). De organisatiekosten bleven in 2014 binnen de begroting. Winst & Verliesrekening Het verslagjaar 2014 is afgesloten met een nihil financieel resultaat. Dit is in overeenstemming met de doelstellingen van GOM. De bedrijfsvoering van GOM is ingericht als één geïntegreerd herstructureringsproject dat via het Meerjarenprogramma één integrale projectexploitatie kent. Alle kosten en opbrengsten worden in beginsel volledig naar dat project toegerekend en geactiveerd. De winst & verliesrekening van GOM is daardoor zeer beperkt in omvang en bevat uitsluitend de verwerking van uit voorzichtigheidsbeginsel getroffen voorzieningen. Het betreft hier een gedeelte van de studiekosten die worden gemaakt in de onderzoeksfase bij initiatiefprojecten en voorbereidingsprojecten. Omdat in het beginstadium van deze projecten niet is vast te stellen of ze uiteindelijk uitgevoerd zullen kunnen worden (en op dat moment alsnog geactiveerd in het Meerjarenprogramma), worden deze kosten voorzien en ten laste gebracht van de door GOM ontvangen RIF middelen. Regionaal Investerings Fonds (RIF) In 2014 heeft GOM van Holland-Rijnland de contractueel overeengekomen jaarlijkse bijdrage aan RIF middelen ontvangen ten behoeve van de versterking van de Greenport. Deze bijdrage van in totaal 10 miljoen voor de periode is verwerkt in het Meerjarenprogramma. Balanspositie De totale balanspositie van GOM per ultimo 2014 bedraagt 18,7 miljoen. GOM heeft een financieringsovereenkomst gesloten met de Bank Nederlandse Gemeenten. De zes aandeelhouders hebben hiertoe een garantstelling verstrekt. Met behulp van deze financieringsovereenkomst kan GOM in de komende jaren het Meerjarenprogramma financieren. Bouwtitels kostendrager voor herstructurering Risicomanagement en governance GOM is zich terdege bewust van de noodzaak om financieel zorgvuldig te manoevreren en de aanwezige risico s te beheersen. Directie en Raad van Commissarissen hebben alle aandacht hiervoor. GOM beschikt over een door onze accountant als zodanig beoordeelde, adequate planning & control organisatie, governance structuur en risicomanagementaanpak. Jaarlijks wordt een integrale risicoanalyse gemaakt die periodiek wordt bijgesteld en op grond waarvan specifieke risicobeheersingsmaatregelen worden genomen. Hogeveense Polder 19

22 Ambities 2015 GOM kijkt uit naar We signaleren een toenemende en concrete belangstelling bij bedrijven voor Bulb Trade Park en Greenhouse Park. We hebben goede hoop op kavelverkoop in Abeelenpark. We hopen aan de slag te kunnen met de plannen voor een volgende fase met woningbouwkavels in Rijnsburg. En last but not least: we werken er hard aan om ook in 2015 te kunnen blijven contracteren in het buitengebied. Zodat de regionale economie, de ondernemers en de samenleving profiteren van het voortgaand economisch herstel en het mooier en economisch weerbaarder worden van het fraaie buitengebied van de Greenport. Toekomstig open bollenland tussen Lisse en Voorhout 20

23 Bijlage contractenoverzicht Realisatieovereenkomst Greenhouse Park Katwijk 23 ha Resalisatieovereenkomst Bulb Trade Park Noordwijkerhout 18 ha Bollengrondcompensatie Bulb Trade Park Noordwijkerhout 15 ha Sloop glastuinbouwcomplex Gerleeweg Noordwijk 1.6 ha Bollengrondcompensatie watergang Bronsgeest Noordwijk 0.5 ha Bollengrondcompensatie Leidsestraat Hillegom 0.8 ha Bollengrondcompensatie Keukenhof Lisse 10 ha Bollengrondcompensatie Westeinde Noordwijkerhout 0.8 ha Greenportwoningen Zuider Leidsevaart Hillegom Slopen glastuinbouw Frederikslaan Hillegom 0.3 ha Bollengrondcompensatie Achterweg Zuid Lisse 0.15 ha Bollengrondcompensatie Oosteinderlaan Hillegom 0.07 ha Productie 1e klas bollengrond Menakkerweg Noordwijk 1 ha Productie 1e klas bollengrond Leidsevaart Noordwijkerhout 6.5 ha Bollengrondcompensatie De Zilk Noordwijkerhout 0.9 ha Slopen bedrijfsgebouw Heereweg Lisse 0.02 ha Bollengrondcompensatie De Engel Lisse 0.15 ha Slopen bedrijfsgebouwen Loosterweg Zuid Lisse 0.2 ha Slopen glastuinbouw t Laantje Noordwijk 0.24 ha Slopen glastuinbouw De Boender Noordwijk 0.63 ha Slopen bedrijfsbebouwing Beeklaan Noordwijk 0.5 ha Bollengrondcompensatie Achterweg Noordwijk Noordwijk 0.4 ha Slopen glastuinbouw Duinschooten Noordwijk 0.35 ha Slopen bedrijfsgebouwen Prinsenweg Teylingen 0.35 ha Greenportwoning Frederikslaan Hillegom Slopen bedrijfsgebouw Akervoorderlaan Teylingen 0.15 ha Slopen bedrijfsgebouwen Akervoorderlaan Lisse 3 ha Slopen glastuinbouw Beeklaan Noordwijkerhout 0.38 ha Slopen glastuinbouw Zwarteweg Noordwijk 0.44 ha Opruimen verrommeling Zwartelaan Lisse 0.65 ha Bollengrondcompensatie Schippersvaartweg Noordwijkerhout 1.3 ha Bollengrondcompensatie Delfweg Noordwijkerhout 0.02 ha Slopen bedrijfsgebouw Achterweg Zuid Lisse ha Bollengrondcompensatie Achterweg Zuid Lisse 0.35 ha Greenportwoningen Rijnsburgerweg Teylingen Greenportwoning Westeinde Noordwijkerhout Slopen glastuinbouw Noorderleidsevaart Hillegom 0.6 ha Greenportwoningen Zeeweg Noordwijkerhout Bollengrondcompensatie Jac. Van Beierenweg Teylingen 0,2 ha 21

24