Economische monitor 2014

Transcriptie

1 Reageren Meer informatie Vragen Gemeente Haarlem, Onderzoek en Statistiek Economische monitor 2014

2 Gemeente Haarlem, Onderzoek en Statistiek Arbeidsmarkt

3 Algemeen oordeel ondernemingsklimaat Haarlem, Haarlem 6,3 6,6 6,8 gemiddelde Nederland 6,5 6,8 6,8 Bron: Ministerie E.Z., L. en I./ 2014: Gemeente Haarlem (Ecorys Onderzoek) Ondernemersklimaat Het algemeen oordeel over het ondernemingsklimaat in Haarlem steeg in de periode van 6,3 naar 6,8. In 2005 en 2010 lag de Haarlemse score onder het gemiddelde, in 2014 is de score precies gelijk aan het gemiddelde. Begin 2014 is de gemeente Haarlem gestart met een ondernemerspanel. In april 2015 hadden 355 ondernemers zich aangemeld. Uit het eerste onderzoek met het ondernemerspanel en uit een in 2014 gehouden Ecorysonderzoek, komen de volgende top 3 van verbeterpunten (voor het ondernemersklimaat) naar voren: 1.Autobereikbaarheid ( Waarderpolder en binnenstad) en parkeren in de binnenstad 2. Visie/beleid o.a. over identiteit van de stad Haarlem en dit beter promoten ( Leiden innovatie, Delft techniek), 3.Samenwerking ( dienstverlening, regel- en lastendruk) De economische ontwikkeling van Regio Haarlem is al enkele jaren relatief gematigd. De toegevoegde waarde in 2013 verschilt niet veel van die in 1999, en met ups en downs ontwikkelt deze deelregio zich in een tempo dat onder het MRA-gemiddelde ligt. In het crisisjaar 2009 was de krimp minder dan in de MRA als geheel, maar in de jaren daarna groeide de economie van Regio Haarlem met uitzondering van 2011 niet. Hierdoor is de gemiddelde groei (een krimp van 0,8 procent per jaar) van de deelregio in de periode minder gunstig dan de gemiddelde economische ontwikkeling van de MRA als geheel (zie Economische verkenningen MetropoolRegio Amsterdam 2015). In de groeiprognose is uitgegaan van een soortgelijk beeld. Gemiddeld over 2014 en 2015 is uitgegaan van een lichte economische groei, onder het gemiddelde groeipad van de MRA. Voor Regio Haarlem zijn een herstellend consumentenvertrouwen en hiermee samenhangende bestedingen belangrijke drijfveren achter de positieve groeiprognose. Detailhandel speelt een dominante rol in de economische ontwikkeling van Regio Haarlem krimpt de toegevoegde waarde al enkele jaren (zie Economische verkenningen MetropoolRegio Amsterdam 2015). 3

4 Werkzame beroepsbevolking naar onderwijsniveau, 2014 mannen vrouwen in % Nederland in % Bevolking Beroeps- en niet-beroepsbev Beroepsbevolking w.o. w erkzame beroepsbevolking w.o. w erkloze beroepsbevolking niet-beroepsbevolking TOTAAL werknemer zelfstandige Beroepsbevolking De Haarlemse bevolking bestaat voor 75% uit inwoners in de leeftijd van jaar; dit is de potentiële beroepsbevolking. Deze bestaat weer voor 72% uit de beroepsbevolking en voor 28% uit niet-beroepsbevolking. Dit is het deel van de inwoners van jaar dat niet of minder dan 12 uur per week werkt en niet op zoek is naar werk. 82% van de werkzame beroepsbevolking is een werknemer, 18% is een zelfstandige. In Haarlem is het aandeel zelfstandigen hoger dan in Nederland (16%) werknemer zelfstandige Bron: CBS Werkzame beroepsbev. naar onderwijsniveau in %, 2014 Nijmegen Leiden 12,8 12,5 32,6 35,9 54,7 51,6 Groningen 13,1 37,4 49,5 Amersfoort 15,6 35,1 49,4 Arnhem 13,7 38,4 47,9 HAARLEM 13,9 39,2 46,8 Breda 18,9 35,6 45,6 Zwolle 15,9 39,7 44,4 Den Bosch 20,5 38,4 41,1 Maastricht 17,9 42,9 39,3 Dordrecht 21,4 44,6 33,9 Enschede 23,0 43,2 33,8 47% van de Haarlemse beroepsbevolking heeft een hoger onderwijsniveau (HBO of wetenschappelijk onderwijs). In 2001 gold dit nog voor 32%. Het opleidingsniveau ging niet alleen in Haarlem omhoog, maar ook in alle elf vergelijkbare steden. Tussen deze steden bezet Haarlem wat opleidingsniveau betreft een plaats in de middenmoot. De top-3 bestaat uit universiteitssteden. 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% laag middelbaar hoog Bron: CBS 4

5 Aandeel werkzame/werkloze beroepsbevolking, 2014 Amersfoort 74,1 Zwolle 73,9 HAARLEM 72,6 Den Bosch 71,8 Breda 71,3 Leiden 71,1 Nijmegen 70,7 Arnhem 70,4 Nederland 70,1 Dordrecht 68,5 Groningen 67,9 Enschede 67,8 Maastricht 62,9 In Haarlem is het aandeel van de beroepsbevolking op de bevolking van 15 tot en met 64 hoger dan in heel Nederland (73% versus 70%). Tussen de vergelijkbare steden is het Haarlemse aandeel, met een derde plek, ook relatief hoog. Maastricht blijft achter bij de rest. 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 90,0 Bron: CBS 5

6 % niet-werkende werkzoekenden op de bevolking jaar, 2013/14 Werkloosheid Enschede Groningen Arnhem Nijmegen Den Bosch Zwolle Leiden Amersfoort Maastricht Breda Dordrecht HAARLEM 9,9 9,2 8,7 8,6 5,9 7,5 5,2 6,8 4,7 6,7 4,5 6,5 5,8 6,3 5,2 6,3 5,2 6,3 4,7 11,5 6,4 10,1 7,4 8, Het aantal Niet-Werkende Werkzoekenden (NWW-ers) in Haarlem nam in 2013 toe en in 2014 opnieuw tot circa NWW-ers zijn personen van jaar die bij het UWV zijn ingeschreven en niet of minder dan 12 uur per week werken en beschikbaar zijn voor een baan van 12 uur of meer per week. Van de werklozen is 47% vrouw. Verder is 17% jonger dan 29 jaar en 60% ouder dan 40 jaar. Van de niet-werkende werkzoekenden staat 37% minder dan een half jaar ingeschreven. Hier tegenover staat 15% al meer dan drie jaar op non-actief. Bron: UWV Werkloosheid (NWW) in Haarlem naar geslacht, mannen vrouwen In vergelijking met elf andere steden kent Haarlem een lage werkloosheid. Ruim 6% van de Haarlemse bevolking van jaar (potentiële beroepsbevolking) staat ingeschreven als NWWer. In twee andere steden is dit percentage net zo laag (Breda en Dordrecht) en in de andere steden hoger. Vooral in Enschede en Groningen is het percentage werklozen een stuk hoger dan in Haarlem. De cijfers voor 2014 en 2015 vallen onder een gewijzigde definitie. Vanaf 2014 is het cijfer namelijk aangepast aan de internationale definitie. Hiermee vervalt het urencriterium van 12 uur en de leeftijdsgrens van 65 jaar. Let op: het peilmoment van deze reeks is steeds 1 januari van het betreffende jaar. Bron: UWV, ingeschreven niet-w erkende w erkzoekenden 6

7 Percentage WW-ontvangers op de bevolking jaar, 2013/14 Arnhem 4,52 3,54 Den Bosch 4,32 3,51 Breda 4,26 3,48 Enschede 4,25 3,44 Maastricht 4,10 3,13 Nijmegen 4,05 3,12 Dordrecht 3,86 3,28 Amersfoort 3,79 3,04 HAARLEM 3,49 2,95 Zwolle 3,30 2,80 Groningen 3,15 2,48 Leiden 2,93 2,29 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5, Naast het percentage NWW ers van de potentiële beroepsbevolking, geldt het aandeel WW-ontvangers als indicatie van werkloosheid. Dit zijn personen met een uitkering op grond van de WerkloosheidsWet. Het aantal WW-ontvangers is lager dan het aantal NWW ers; niet iedere niet-werkende werkzoekende komt in aanmerking voor WW. Tussen de steden doen zich verschillen voor. Haarlem telt verhoudingsgewijs weinig WW-ontvangers. Bron: CBS 7

8 Openstaande vacatures in Zuid-Kennemerland en IJmond, Vacatures De laatste twee kwartalen van 2013 was het niveau van het aantal vacatures laag in regio Haarlem (Zuid-Kennemerland en IJmond). In 2014 neemt het aantal weer toe (met als uitzondering het derde kwartaal). Dit is een teken van herstel: bedrijven vragen weer meer personeel e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw.2014 Bron: UWV Aantal vacatures op banen per regio, 2013/14 Tilburg 16,3 10,4 Dordrecht 14,3 8,9 HAARLEM 14,2 11,1 Amersfoort 13,8 10,3 Arnhem 13,4 9,4 Zoetermeer 12,6 9,5 Nijmegen 11,0 8,7 Zaandam 10,4 8,1 Zwolle 9,7 6,3 Venlo 9,4 6, Regio Haarlem (Zuid-Kennemerland en IJmond) scoort laag met het aantal vacatures per banen. In een staatje met vergelijkbare steden bezet de Haarlemse regio 14 vacatures op banen de derde plaats. Ten opzichte van de vorige monitor hebben de statistieken op deze pagina een wijziging ondergaan: de gegevens worden nu anders verzameld en het laagste betrouwbare schaalniveau is niet meer de gemeente maar de regio. Bron: UWV 8

9 Waar de Haarlemmers werken ( , in %) Haarlem 48,2 44,3 42,5 43,7 41,7 40,7 38,3 37,9 Heemstede 4,3 3,7 2,6 1,3 3,0 3,0 1,9 2,0 Bloemendaal 2,2 2,0 1,6 1,1 2,3 1,2 1,2 1,8 Zandvoort 1,0 0,9 1,3 0,7 1,1 0,8 0,8 0,8 Overig Zuid-Kennemerland 0,6 0,4 0,5 0,0 0,1 0,0 0,1 0,3 Totaal Zuid-Kennemerland 56,3 51,3 48,5 46,8 48,2 45,7 42,3 42,8 IJmond 4,0 4,6 3,8 5,1 3,0 4,3 4,4 4,5 Amsterdam Centrum 3,7 4,5 5,7 4,3 4,4 4,5 5,2 6,5 Amsterdam Westpoort/Sloterdijk 3,5 4,1 4,0 3,9 3,6 3,5 4,1 4,0 Amsterdam Zuid Oost 4,1 3,3 3,2 2,9 3,9 3,5 2,1 2,4 Amsterdam Zuidas 1,9 2,6 1,8 2,0 2,0 1,5 2,8 Amsterdam overig (incl. Amstelveen/ Amstelland) 5,8 6,2 7,6 4,5 6,8 7,6 7,4 7,5 Totaal regio Amsterdam 17,1 20,1 23,1 17,4 20,7 21,1 20,3 23,2 Schiphol 5,7 3,4 3,8 4,3 5,2 4,4 5,4 4,1 Hoofddorp 3,9 4,6 4,5 5,7 4,3 5,5 6,3 5,3 Haarlemmermeer overig 2,6 2,6 2,4 3,5 1,8 1,2 2,1 2,0 Totaal Haarlemmermeer 12,2 10,7 10,7 13,5 11,3 11,1 13,8 11,4 Overig Noord-Holland 2,8 3,6 3,3 3,2 3,4 2,8 3,9 3,8 Gooi- en Vechtstreek/Amstelland 0,3 0,9 1,3 0,4 1,0 0,5 0,8 0,1 Totaal Noord-Holland (excl. Zuid K'land) 36,4 39,8 42,2 39,6 39,4 39,8 43,2 43,0 Utrecht 0,8 0,9 1,8 2,2 1,6 2,3 2,5 2,1 Leiden/Bollenstreek 2,1 1,9 2,1 2,5 2,9 2,8 2,3 2,7 Den Haag 1,0 2,5 1,6 1,6 2,5 2,2 2,4 2,8 Overig Zuid Holland 2,3 1,5 0,8 1,1 1,3 2,2 2,1 2,3 Totaal Zuid-Holland 5,4 5,9 4,5 5,2 6,7 7,2 6,8 7,8 Overig Nederland 0,8 1,7 0,5 1,5 0,5 0,2 1,5 0,7 Buitenland 0,1 0,1 0,2 0,3 0,1 0,2 0,1 0,1 Meer antw oorden/geen vast w erkadres 0,2 0,4 2,4 4,5 3,4 4,7 3,5 3,5 Totaal Pendel Haarlemmers werken steeds minder vaak in eigen stad. Tussen 2002 en 2014 liep het percentage dat in Haarlem werkt terug van 48% naar 38%. Ook is het aandeel Haarlemmers, dat in Zuid-Kennemerland actief is, gedaald. Deze regio bestaat uit Haarlem en vier omliggende gemeenten. Tot 2010 was Bennebroek een aparte gemeente en is (samen met Haarlemmerliede c.a.) in overig Zuid-Kennemerland gedeeld. Vanaf 2010 is Bennebroek een onderdeel van de gemeente Bloemendaal. Veel Haarlemmers hebben een baan in de directe omgeving van hun stad. Zo pendelt 23% naar de regio Amsterdam en 11% naar de Haarlemmermeer (inclusief Schiphol). De flexibilisering van de arbeidsmarkt komt tot uitdrukking in de sterke stijging van het percentage Haarlemmers dat geen vast werkadres heeft. Anno 2014 geldt dat voor 4% van de werkenden, tegen niet meer dan 0,2% in Zuid-Kennemerland (de regio Haarlem) biedt werkgelegenheid aan mensen van buiten de stad. Deze inkomende pendel bestond uit personen in Iets meer dan de helft van hen werkenden- komt uit het gebied van de Metropoolregio Amsterdam (MRA). 9

10 Sociaal-economische index, Sociaal-economische index Amersfoort Den Bosch Zwolle Breda Leiden HAARLEM Arnhem Groningen Nijmegen Maastricht Dordrecht Enschede Jaarlijks verschijnt de Atlas voor gemeenten. De Atlas vergelijkt de 50 qua inwonertal grootste gemeenten (G50) op tal van onderwerpen. Een belangrijke component van de Atlas is de sociaaleconomische index. Een index gebaseerd op arbeidsmarkt, werkgelegenheid en lokale economie. Sociaal economisch heeft Haarlem lange in de lift gezeten in de periode , vanaf de 17 e positie tot de 9 e plaats in Recent, in 2015, is er sprake van een terugval tot de 12 e plaats, een positie die ook in 2011 werd ingenomen. De daling van Haarlem op de sociaal-economische ranglijst in 2015 lijkt vooral te wijten aan het percentage laagopgeleiden in de beroepsbevolking. Op deze factor zakte de stad van de vijftiende naar de twintigste plaats. Daarnaast verloor Haarlem de koppositie op het onderdeel arbeidsparticipatie van vrouwen en viel het wat werkloosheid betreft terug van plaats vijf naar zeven. Bron: Atlas voor gemeenten Met een twaalfde plaats in 2015 nestelt Haarlem zich in de subtop van de sociaal-economische ranglijst. Op drie van de acht bestanddelen staat Haarlem bij de top-10: arbeidsparticipatie van vrouwen (3 e ), werkloosheid (7 e ) en beroep op bijstandsuitkeringen (8 e ). Hier tegenover bivakkeert Haarlem op twee onderdelen in de achterhoede: arbeidsongeschiktheid (30 e ) en werkgelegenheid. Met het aantal banen als percentage van de beroepsbevolking komt Haarlem niet verder dan plaats

11 Woonaantrekkelijkheidsindex, Den Bosch 4 7 HAARLEM Nijmegen 7 9 Leiden Amersfoort Arnhem 12 8 Dordrecht Zwolle Groningen Breda Maastricht Enschede Bron: Atlas voor gemeenten Woonaantrekkelijkheidsindex De woonaantrekkelijkheid van Haarlem is mede een factor die van betekenis is voor de economische potentie van Haarlem. Jaarlijks verschijnt de Atlas voor gemeenten. De Atlas vergelijkt de 50 qua inwonertal grootste gemeenten (G50) op tal van onderwerpen. Een belangrijke component van de Atlas is ook de woonaaantrekkelijkheidsindex. Op de woonaantrekkelijkheidsindex zakte Haarlem in 2015 van de vierde naar de zevende plaats en keert hiermee terug op het niveau van De index komt op basis van acht componenten tot stand. Beter dan alle andere 49 gemeenten presteert Haarlem met het percentage vooroorlogse woningen. Het cultureel aanbod (podiumkunsten) is goed voor plaats zes. Zwakke schakels vormen het percentage koopwoningen (30 e plaats) en de nabijheid van natuur (38 e ). Op de meeste componenten bleef de klassering van Haarlem in 2015 stabiel. Dat de Spaarnestad toch drie plaatsen daalt, komt door de bereikbaarheid van banen met auto en openbaar vervoer. Op dit onderdeel viel Haarlem terug van de 16 e naar de 19 e plaats. Debet hieraan: de bereikbaarheid van banen per auto tijdens de spits, een aspect waarop Haarlem van de 10 e naar de 24 e plaats zakte. 11

12 Gemeente Haarlem, Onderzoek en Statistiek Banen/werkgelegenheid

13 Banen in Haarlem naar bedrijfsklasse, 2014 Banen Banen bedrijfstak abs. in % Nederland Land-/bosbouw, visserij, delfst.win. 47 0,1 2,7 Voedingsmiddelen, kleding, leer, hout, karton e.d ,7 Drukkerijen, reproductie van opgenomen media 905 1,4 Aardolie,chem.prod.,rubber,kunststof,glas e.d ,5 overige industrie ,0 Industrie ,6 9,9 Elektr.-/gas-/water-/warmtev.bedr ,5 0,9 Burg.-/uitiliteitsbouw,slopen,grond-water-wegenb ,6 Gespecialiseerde werkzaamh. in de bouw ,1 Bouwnijverheid ,7 5,4 Handel en reparatie auto's e.d ,0 Groothandel/handelsbemiddeling ,7 Detailhandel en reparatiebedrijven ,0 Handels- en reparatiebedrijven ,7 17,7 Vervoersbedrijven, opslag en dienstverl. vervoer ,0 Post- en koeriersdiensten 728 1,1 Vervoersbedr., opslag en postdiensten ,1 5,1 Horeca e.d ,0 4,5 Informatie en communicatie ,6 3,3 Financiële instellingen ,6 2,8 Verhuur van/handel in onroerend goed 509 0,8 Advisering, onderzoek en overige spec.zak.dvl ,0 Verhuur roerende goed. en Overige zak. dvl ,6 Zakelijke dienstverlening ,6 20,8 Openb.bestuur, overheid, verpl.soc.verzek ,7 5,4 Onderwijs ,7 6,7 Gezondheidszorg ,5 ) Verpleging, verzorging met overnachting ,6 16,4 Maatsch. Dienstverl. zonder overnachting ,4 ) Overheid, onderwijs, gezondh.-/welzijnsz ,9 28,4 Cultuur, sport en recreatie ,7 Overige dienstverlening ,2 Overige dienstverlening ,9 4,5 Banen naar bedrijfsklasse Medio 2014 telt Haarlem banen. Dat zijn er 653 minder dan in Net als nationaal is de bedrijfstak Overheid, onderwijs en gezondheids- en welzijnsinstellingen in Haarlem het sterkst vertegenwoordigd. Bevindt in heel Nederland 28% van de banen zich in deze bedrijfstak, in Haarlem geldt dat voor één op de drie banen. Daarnaast nemen ook de Zakelijke en Overige dienstverlening in Haarlem een groter deel van de werkgelegenheid voor hun rekening dan nationaal. Branches die in Haarlem een kleiner aandeel hebben dan landelijk zijn de Landbouw, Industrie, Bouwnijverheid en Vervoersbedrijven. TOTAAL HAARLEM ,0 100,0 13

14 Banen naar werkzame personen in Haarlem naar bedrijfstak, 2014 totaal banen mannen vrouwen bedrijfstak/-klasse absoluut in % fulltime parttime fulltime parttime Landbouw en visserij 47 0, Industrie, nutsbedrijven , Bouwnijverheid , Handel en reparatie in auto's e.d , Groothandel en handelsbemid , Detailhandel en reparatiebedr , Vervoer en opslag , Horeca e.d , Informatie en Communicatie , Financiële instellingen , Zakelijke dienstverlening , Overheid , Onderw ijs , Gezondheids- en welzijnszorg , Overige diensten , Het percentage vrouwen op de Haarlemse werkvloer neemt toe. Vrouwen bezetten 48% van de banen in 2014 en in 2001 was dat 44% (de bruto arbeidsparticipatie van vrouwen is 68% in 2014 ten opzichte van 65% landelijk). Branches waar vrouwen meer dan de helft van de banen innemen, zijn Zorg (83%), Onderwijs (65%), Detailhandel en reparatiebedrijven (58%) en de Overige diensten (55%). Zo'n 15% van de Haarlemse banen is part-time (minder dan 12 uur per week). Vooral vrouwen werken minder dan twaalf uur per week: 18% tegen 11% van de mannen. Bedrijfsklassen met naar verhouding veel personeel dat uit parttimers bestaat, zijn de Detailhandel, Horeca en Vervoer en opslag. TOTAAL HAARLEM Banen naar grootteklasse in Haarlem naar bedrijfstak, 2014 bedrijfstak grootteklasse van de vestiging totaal Landbouw en visserij Industrie, nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel en reparatie in auto's e.d Groothandel en handelsbemid Detailhandel en reparatiebedr Vervoer en opslag Horeca e.d Informatie en Communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderw ijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige diensten Grootteklassen verdelen bedrijven en andere vestigingen op basis van het aantal full-time banen. Per bedrijfstak bestaan er grote verschillen naar grootteklasse. Vooral bij de Overheid is het aantal banen per vestiging groot. Bedrijfstakken met juist relatief vele kleine vestigingen zijn de Landbouw, de Bouwnijverheid, de Zakelijke dienstverlening en Informatie en communicatie. De grote bedrijven en instellingen - 50 of meer banen - vormen een echte banenmachine: slechts 1,1% van alle vestigingen in de stad zorgt voor maar liefst 42% van de Haarlemse banen. Vestigingen met 50 of meer werknemers bevinden zich vooral in de Industrie, Overheid, Onderwijs en Zorg. Hier staat tegenover dat 86% van de vestigingen minder dan vijf banen bieden. Deze 'kleine' bedrijven en instellingen zorgen met elkaar voor 26% van de werkgelegenheid in de stad. Totaal Vestigingen Gemiddeld aantal banen 1,1 3,2 7,4 24,0 75,2 302,5 5,3 14

15 Aantal banen per 100 inwoners in vergelijkbare steden, 2014 Stedenvergelijking banen Zwolle Groningen Arnhem 72,4 68,1 66,8 Ten opzichte van elf met Haarlem vergelijkbare steden omvat de Haarlemse economie vrij weinig banen. Met 43 banen op 100 inwoners komt Haarlem zelfs op de laatste plaats. Den Bosch Nijmegen Maastricht Breda 59,4 58,6 57,1 66,5 Maar dat wil niet zeggen dat Haarlemmers moeilijk aan werk kunnen komen. In de directe omgeving bevinden zich economische hotspots als Amsterdam en natuurlijk de Haarlemmermeer met de luchthaven Schiphol. Amersfoort 56,5 Enschede 50,6 Leiden 50,0 Dordrecht 45,2 HAARLEM 42, /CBS Bereikbaarheid banen in en buiten de spits per auto, 2013 HAARLEM Leiden Den Bosch Amersfoort Arnhem Dordrecht Nijmegen Breda Zwolle Groningen Maastricht Enschede in de spits buiten de spits Hoewel Haarlem zelf relatief weinig werkgelegenheid biedt, liggen rondom de stad diverse concentraties van economische activiteit. Het werk valt doorgaans goed te bereiken met de auto of met het openbaar vervoer. Bij de bereikbaarheid van banen gaat het om: hoe goed kunnen mensen die in een gemeente wonen een gevarieerd aanbod banen in die gemeente en alle andere gemeenten bereiken (de definitie is gebaseerd op de gemiddelde reistijdwaardering). Haarlem scoort bij deze indicator naar verhouding goed. Wat betreft de situatie in de spits: 10 e op de ranglijst van de 50 grootste gemeenten. In de rij van de vergelijkbare steden neemt Haarlem hiermee de eerste plaats in (in 2011 werd nog een vierde plek ingenomen en moest Haarlem Arnhem, Den Bosch en Dordrecht laten voorgaan). Bron: Atlas voor Gemeenten 2014, Rijksw aterstaat 15

16 Ontwikkeling aantal banen in Haarlem naar sector, 2013/2014 Ontwikkeling aantal banen Handel en reparatiebedr. 266 Horeca 145 Overheid Overige dienstverl Gezondheids-/welzijnszorg 5 Landbouw en visserij Bouwnijverheid Financiële instellingen Vervoer en opslag Informatie en Communicatie Zakelijke dienstverlening Onderwijs Industrie, nutsbedrijven Het aantal banen in Haarlem nam tussen 2013 en 2014 met 653 af. De afname van het aantal banen was niet sterk geconcentreerd binnen een enkele bedrijfstak maar meer verspreid over verschillende bedrijfstakken: Industrie en nutsbedrijven, Onderwijs, Zakelijke dienstverlening, Informatie en communicatie, Vervoer en opslag, Financiële instellingen en Bouwnijverheid. Tegenover een per saldo afname was er ook sprake van groei binnen verschillende branches: Handel en reparatiebedrijven, Horeca e.d., Overheid en Overige dienstverlening. Ontwikkeling aantal banen in Haarlem naar sector, 2001/2014 Zakelijke dienstverlening Horeca 619 Onderwijs 616 Overige dienstverl. 291 Gezondheids-/welzijnszorg 279 Handel en reparatiebedr. 128 Landbouw en visserij -26 Overheid -326 Vervoer en opslag -360 Financiële instellingen -489 Bouwnijverheid -535 Industrie, nutsbedrijven -669 Informatie en Communicatie In de periode nam het aantal banen af met Tussen de sectoren bestaan belangrijke verschillen. Groei deed zich met name voor bij de zakelijke dienstverlening (+1.114). De grootste daler in de periode : Informatie en Communicatie (-1.734)

17 Ontwikkeling werkgelegenheid in Haarlem, jaren Haarlem banen Nederland toe-/afname % % ,6 1, ,5 0, ,3-0, ,1 0, ,0 1, ,2 2, ,1 2, ,7 0, ,2-0, ,4 0, ,3-0, ,4-1, ,0-1,1 totaal ,7 5,5 Een duidelijke groei van het aantal banen vond plaats in de periode (+2.200). Pieken deed de werkgelegenheid in 2008 met ruim banen. Groei banen in Haarlem en Nederland, (2001=100) In Nederland is het aantal banen eveneens gedaald tussen 2008 en De daling van de Haarlemse werkgelegenheid na 2008 is relatief gezien omvangrijker dan in Nederland als geheel Nederland Haarlem 17

18 Groei banen in % van vergelijkbare gemeenten, Zwolle Amersfoort Leiden Groningen Enschede Nijmegen Arnhem Breda NEDERLAND Den Bosch HAARLEM Maastricht Dordrecht -6,6-1,1-1,7-1,8 11,8 11,4 9,3 8,4 6,2 5,5 18,3 25,4 24,5 Tussen 2001 en 2014 nam het aantal banen in Haarlem met 1,7% af. De meeste vergelijkbare steden, Zwolle en Amersfoort in het bijzonder, kenden juiste een (relatief sterke) groei van de werkgelegenheid in deze periode (Nederlandse gemiddelde in deze periode: +5,5%) Groei/daling banen in % van vergelijkbare steden, Enschede Amersfoort Maastricht Zwolle Nijmegen Leiden Den Bosch HAARLEM NEDERLAND Groningen Arnhem Breda Dordrecht -4,4-1,8-2,0-1,3-0,6-0,7-0,9-0,9-1,0-1,1 0,8 0,3 0,2 Op de korte termijn, de periode , nam de werkgelegenheid in Nederland af met 1,1%. In Haarlem was de afname 1,0%. Tussen de vergelijkbare steden staat Haarlem hiermee in de middenmoot: er is een groepje steden met juist groei of een kleinere krimp van de werkgelegenheid dan in Haarlem en er is een groepje steden waar de afname van de werkgelegenheid omvangrijker was dan in Haarlem in de periode

19 Banen in Haarlem naar stadsdeel en bedrijfstak, 2014 Centrum Haarlem- ZuidWest Haarlem-Oost Haarlem-Noord Banen naar stadsdeel De bedrijfstakken kennen geen gelijkmatige spreiding over de stad. Zo herbergt Schalkwijk, mede dankzij het Kennemer Gasthuis, een flinke concentratie in de sector Zorg en welzijn. De banen in de Industrie en bouw bevinden zich vooral in Haarlem-Oost (Waarderpolder). Handel denk aan de vele winkels- en horeca is het sterk vertegenwoordigd in het Centrum. Schalkwijk industrie en bouw handel en horeca zakelijke dienst overheid en onderwijs zorg en welzijn overig Banen in de Waarderpolder naar bedrijfstak, 2011/2013/2014 industrie nutsbedrijven bouw handel vervoer en opslag informatie en communicatie overige zakelijke dienst overig Belangrijk voor de Haarlemse werkgelegenheid is de Waarderpolder. De bedrijven en andere organisaties op het enige grote bedrijventerrein van de stad zorgen samen voor banen, of anders gezegd: voor 21% van alle banen in de stad. De Waarderpolder geldt tevens als één van de veertig buurten van de stad. In de Waarderpolder woont echter maar 1% van de Haarlems bevolking. Grootste banenmonitor op het bedrijventerrein is de Industrie. Sterker nog: de Waarderpolder is goed voor het leeuwendeel van de Haarlemse banen in deze branche. Eveneens een belangrijk aandeel in de werkgelegenheid in dit gebied hebben de Zakelijke dienstverlening en de Handel en dan vooral de groothandel. 19

20 Ontwikkeling werkgelegenheid naar stadsdeel, 2001/2014 en 2013/2014 Centrum Haarlem-ZuidWest Haarlem-Oost Haarlem-Noord Schalkwijk Waarderpolder Naast bedrijventerrein de Waarderpolder zijn ook het Centrum en Schalkwijk gebieden met relatief veel werkgelegenheid. In dat laatste stadsdeel concentreert de werkgelegenheid zich vooral in het middengebied, met het winkelcentrum, Kennemer Gasthuis en enkele grote kantoren. De groei van het aantal banen in Haarlem het afgelopen decennium vond het meest plaats in de stadsdelen Oost vooral Waarderpolder- en Noord. De grootste daling deed zich voor in Zuid-West. De terugval van werkgelegenheid tussen 2013 en 2014 (-653), deed zich vooral voor in de Waarderpolder (-1.094) en Schalkwijk (-1.052). Berekening van het aantal banen per 100 inwoners leert welke buurten belangrijk zijn voor de Haarlemse werkgelegenheid (vooral bruin gekleurde buurten). Vooral sommige buurten in Oost en delen van Noord zijn woongebieden. 20

21 Gemeente Haarlem, Onderzoek en Statistiek Bedrijfsvestigingen

22 Vestigingen in Haarlem naar bedrijfsklasse, 2014 Vestigingen Banen bedrijfstak abs. in % abs. in % Land-/bosbouw, visserij, delfst.win. 20 0,2 47 0,1 Voedingsmiddelen, kleding, leer, hout, karton e.d. 77 0, ,8 Drukkerijen, reproductie van opgenomen media 39 0, ,5 Aardolie,chem.prod.,rubber,kunststof,glas e.d. 22 0, ,7 overige industrie 179 1, ,0 Industrie 317 2, ,0 Elektr.-/gas-/water-/warmtev.bedr. 12 0, ,4 Burg.-/uitiliteitsbouw,slopen,grond-water-wegenb , ,7 Gespecialiseerde werkzaamh. in de bouw 664 5, ,3 Bouwnijverheid , ,0 Handel en reparatie auto's e.d , ,1 Groothandel/handelsbemiddeling 603 4, ,3 Detailhandel en reparatiebedrijven , ,3 Handels- en reparatiebedrijven , ,7 Vervoersbedrijven, opslag en dienstverl. vervoer 123 1, ,6 Post- en koeriersdiensten 24 0, ,8 Vervoersbedr., opslag en postdiensten 147 1, ,4 Horeca e.d , ,7 Informatie en communicatie 824 6, ,9 Financiële instellingen 148 1, ,7 Verhuur van/handel in onroerend goed 171 1, ,9 Advisering, onderzoek en overige spec.zak.dvl , ,7 Verhuur roerende goed. en Overige zak. dvl , ,1 Zakelijke dienstverlening , ,4 Openb.bestuur, overheid, verpl.soc.verzek. 27 0, ,3 Onderwijs 416 3, ,0 Gezondheidszorg 509 4, ,6 Verpleging, verzorging met overnachting 59 0, ,1 Maatsch. Dienstverl. zonder overnachting 282 2, ,6 Overheid, onderwijs, gezondh.-/welzijnsz , ,5 Cultuur, sport en recreatie , ,7 Overige dienstverlening 626 5, ,2 Overige dienstverlening , ,9 TOTAAL HAARLEM Bedrijfsvestigingen naar bedrijfsklasse In 2014 telt Haarlem vestigingen van bedrijven en andere instellingen. Twee sectoren omvatten samen meer dan de helft van alle vestigingen: de Zakelijke dienstverlening (40%) en de Handels- en reparatiebedrijven (16%). De tabel laat zien hoe sterk de verschillende branches in Haarlem zijn vertegenwoordigd. Twee bedrijfstakken zijn elk goed voor zo n 11% van de vestigingen: de Bouwnijverheid en Overheid, onderwijs, gezondheids- en welzijnszorg. De industrie heeft met 3% een nog maar beperkt aandeel. Ter vergelijking toont de laatste kolom de verdeling van de banen over de sectoren. Hierdoor wordt bijvoorbeeld duidelijk dat de Zakelijke dienstverlening 22% van de banen omvat, terwijl het aandeel van deze branche in de vestigingen met 40% veel hoger is. Voor de sector Overheid, onderwijs, gezondheid/welzijnszorg is het beeld omgekeerd: 33% versus 11%. De gemiddelde vestiging in deze branche herbergt duidelijk meer werknemers dan die in de Zakelijke dienstverlening met zijn vele ZZP-ers. 22

23 Vestigingen per 100 woningen, 2014 Amersfoort Breda Arnhem Den Bosch Nijmegen HAARLEM Groningen Maastricht Zwolle Enschede 21,1 19,6 18,9 17,4 17,0 16,9 16,1 15,8 14,7 13,4 Dordrecht Leiden 9,2 8, De Spaarnestad telt 17 vestigingen per 100 woningen en staat hiermee op een zesde plek in een ranglijst van twaalf vergelijkbare steden. Koploper is Amersfoort met 21 vestigingen per 100 woningen, meer dan dubbel zoveel als Leiden en Dordrecht die de rij sluiten. /CBS Van de hier opgenomen steden heeft Breda de meeste vestigingen. Haarlem is hier een goede middenmoter. Vestigingen naar sector per gemeente, 2014 Van twaalf vergelijkbare heeft Breda de meeste vestigingen. Haarlem staat op de derde plek. Zwolle, Leiden, Maastricht en Dordrecht vormen de staartgroep. Breda Groningen HAARLEM Den Bosch Amersfoort Arnhem Nijmegen Enschede Zwolle Leiden Maastricht Dordrecht bouw, industrie, nutsbedr., landbouw handel, horeca en vervoer commerciële diensten maatschappelijke diensten De sector Commerciële diensten is naar verhouding sterk vertegenwoordigd in Haarlem. Bijna de helft van de bedrijven (49%) heeft deze signatuur (in Amersfoort gaat het zelfs om 53%, in de andere steden is het aandeel lager). Deze gegevens zijn afkomstig van het CBS en wijken iets af van de LISA-gegevens in andere tabellen van de sociaal-economische monitor. Bron: CBS 23

24 Vestigingen naar grootteklasse in Haarlem naar bedrijfstak, 2014 bedrijfstak grootteklasse van de vestiging totaal Landbouw en visserij Industrie, nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel en reparatie in auto's e.d Groothandel en handelsbemid Detailhandel en reparatiebedr Vervoer en opslag Horeca e.d Informatie en Communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderw ijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige diensten Totaal Arbeidsplaatsen Gemiddeld aantal banen 1,2 1,0 3,0 7,4 25,1 196,7 5,3 Bedrijfsvestigingen naar grootteklasse; zzp Per bedrijfstak bestaan er grote verschillen in de verdeling van de bedrijven over de grootteklassen. Vooral de Gezondheidszorg, Overheid en Onderwijs tellen veel vestigingen met meer dan 50 werkzame personen. De Haarlemse economie bestaat uit relatief veel kleine vestigingen. In iets meer dan van de Haarlemse vestigingen - 87% van het totaal - bevinden zich minder dan vijf banen. Percentage vestigingen naar sector met één baan in Haarlem, 2014 bouwnijverheid 84,1 zakelijke dienstverl. 78,3 informatie/ communic. 77,8 cultuur, sport en recr. 72,7 overige dienstverlening 65,8 vervoer en opslag 55,1 landbouw e.d. 55,0 overheid en onderwijs 51,9 industrie, nutsbedr. 49,5 handel 48,5 gezondheid en welzijn 45,9 horeca e.d. 32,1 financiële instellingen 28,4 In van de vestigingen werkt uitsluitend één full-timer (een zzp-er), 27% van de zzp-ers is vrouw. Veelal betreft het hier zzp ers. In de Bouwnijverheid, Zakelijke dienstverlening, Informatie en Communicatie en Cultuur, sport en recreatie zijn naar verhoudingen veel vestigingen met één full-time baan

25 Percentage vestigingen met 1 t/m 4 full-time banen naar stad, 2014 Amersfoort 85,5 Breda 84,5 Nijmegen 84,4 HAARLEM 84,3 Arnhem 84,1 Maastricht 82,9 Groningen 81,7 Den Bosch 79,4 Enschede 77,4 Zwolle 75,7 Leiden 73,0 Dordrecht 71,8 Uitsluitend Amersfoort, Breda en Nijmegen hebben procentueel meer kleine vestigingen - maximaal vier full-time banen - dan Haarlem. Het minst hoog is het percentage kleine vestigingen in Leiden en Dordrecht. Als het om het percentage vestigingen met één baan gaat, komt Haarlem in de middenmoot terecht met 63%. In Amersfoort is in 70% van de vestigingen slechts één full-timer werkzaam, in Dordrecht is dit 46%

26 Ontwikkeling bedrijfsvestigingen in Haarlem, Haarlem Nederland jaren bedrijfsvest. toe-/afname totaal 9383 % % ,2 2, ,4 1, ,9 1, ,1 3, ,1 3, ,6 4, ,2 5, ,9 5, ,2 4, ,3 4, ,5 1, ,3 2, ,0 1,9 Ontwikkeling aantal bedrijfsvestigingen Het aantal vestigingen in Haarlem nam tussen 2001 en 2014 met bijna toe. De groei vond plaats in 2002 en recent in de jaren en Dus ook een toename in de recessiejaren na 2008, uitgezonderd In heel Nederland liep het aantal vestigingen vanaf 2006 procentueel nog sneller op dan in Haarlem. Uitzondering: 2012, toen het Haarlemse groeipercentage ruim twee keer zo hoog uitkwam als nationaal. totaal ,4 49,8 Ontwikkeling vestigingen naar sector, 2001/2014 en 2013/2014 Zakelijke dienstverlening Overige dienstverlening Bouwnijverheid Informatie en Communicatie Onderwijs Gezondheid-/welzijnszorg Vervoer en opslag Landbouw en visserij Horeca e.d. Overheid Financiële instellingen Industrie, nutsbedrijven Handel en reparatiebedr. 2001/ / Tussen 2001 en 2014 steeg het aantal vestigingen in de Zakelijke dienstverlening het sterkst (+1.699). Deze branche neemt 71% van de totale groei van het aantal vestigingen in deze periode voor zijn rekening. Andere stijgers in Haarlem tussen 2001 en 2014 zijn de Overige dienstverlening, de Bouwnijverheid en Informatie en communicatie. Tegenover deze groeiers staat de sector Handel en reparatiebedrijven als grootste daler. Ook in 2014 was de Zakelijke dienstverlening de sector waar het aantal vestigingen het meest toenam.. 26

27 Groei vestigingen in Haarlem en Nederland, (2001=100) Haarlem Nederland Niet alleen in Haarlem, maar ook nationaal zat het aantal vestigingen vanaf 2001 en zeker ook in de recessiejaren na 2008 stevig in de lift. Steviger zelfs nog dan in Haarlem, waar het groeitempo in het afgelopen decennium achterbleef bij de landelijke trend. Zowel in Haarlem als in Nederland groeide het aantal vestigingen sneller dan het aantal banen. Gevolg van deze ontwikkeling in de periode : het gemiddeld aantal banen per vestiging werd kleiner. Groei vestigingen van vergelijkbare gemeenten, Groningen Amersfoort Breda Arnhem Nijmegen Maastricht Zwolle Enschede HAARLEM Den Bosch Leiden Dordrecht De groei van het aantal vestigingen in de periode was in veel andere steden omvangrijker dan in Haarlem. Van elf vergelijkbare steden boekten alleen Den Bosch, Leiden en Dordrecht een minder grote stijging dan de Spaarnestad. 27

28 Vestigingen naar grootteklasse in Haarlem, verschil 2014 grootteklasse vestiging < 1 werkzame persoon werkzame persoon werkzame personen werkzame personen werkzame personen werkzame personen > 100 werkzame personen Het aandeel kleine vestigingen (niet meer dan één full-time baan) is 66% in In 2008 was dat nog 58%. Het aantal kleine vestigingen groeide absoluut gezien van in 2008 naar in Het aantal vestigingen met twee tot en met vier full-time banen bleef nagenoeg gelijk in de periode Het aantal grotere vestigingen - vijf banen en meer - liep in de periode terug van tot (-313). Totaal Arbeidsplaatsen Gemiddeld aantal banen 6,6 6,0 5,8 5,6 5,4 5,3 28

29 Vestigingen in Haarlem naar bedrijfstak en stadsdeel, 2014 Oude Stad Haarlem-ZuidWest Haarlem-Oost Haarlem-Noord Schalkwijk industrie en bouw handel, horeca en vrvoer zakelijke dienst overheid en onderwijs zorg en welzijn overig Bedrijfsvestigingen per stadsdeel Van de Haarlemse stadsdelen telt Noord de meeste vestigingen van bedrijven en instellingen. Andersom herbergt Schalkwijk het kleinste aantal vestigingen. Vergelijking met het aantal banen per stadsdeel leert dat Noord veel kleinere vestigingen heeft en Schalkwijk verhoudingsgewijs veel grotere bedrijven en andere organisaties. Industrie en bouw concentreren zich in Oost en dan vooral op bedrijventerrein Waarderpolder- en Noord. Voor de Handel en horeca vormt de Oude Stad met zijn vele winkels, cafés en restaurants het focuspunt. De Zakelijke dienstverlening manifesteert zich het meest in Zuid- West en Noord en het minst in Schalkwijk. De meeste vestigingen in de bedrijfstak Zorg en welzijn bevinden zich in Noord en Zuid-West. Ontwikkeling vestigingen Haarlem naar stadsdeel, en Oude Stad Haarlem-ZuidWest Haarlem-Oost Haarlem-Noord Schalkwijk De groei van het aantal vestigingen tussen 2001 en 2014 vond vooral plaats in Noord (+933), Oost (+594) en Zuid-West (+534). Beperkter was de toename in de Oude Stad (+195), terwijl Schalkwijk een kleine toename meemaakte (+17). De toename van bedrijfsvestigingen tussen 2013 en 2014 was het sterkst in Noord (+78) en het minst sterk in Schalkwijk (+14). Waarderpolder

30 Gemeente Haarlem, Onderzoek en Statistiek Kantorenmarkt

31 Kantoorbranche in Haarlem naar bedrijfstak/grootteklasse, vestigingen banen % totaal bedrijfstak/ banen vest. grootteklasse in kantoren bouw nijverheid ,4 0,3 vervoer en opslag/ post ,9 0,3 informatie en communicatie ,8 15,0 financiële instellingen ,0 3,4 verhuur/handel onroerend goed ,9 4,0 specialistische zakelijke dienst ,4 63,2 verhuur roer.goed, ov. zak.dienst ,1 8,7 overheid en onderw ijs ,8 0,6 gezondheids-/w elzijnszorg ,5 1,9 overige dienstverlening ,2 2,5 1 arbeidsplaats ,3 74,6 2-9 arbeidsplaatsen ,7 21, arbeidsplaatsen ,5 3, arbeidsplaatsen ,9 0,5 100 arbeidsplaatsen en meer ,7 0,4 TOTAAL HAARLEM De kantorenbranche In de Haarlemse kantorenbranche werken mensen. Dat is 27% van de totale werkgelegenheid in de stad. De kantorenbranche valt voor het grootste deel (67%) onder de Zakelijke dienstverlening. Daarnaast bevindt 32% van de banen zich in de Overige (niet-commerciële) dienstverlening. De kantoorbranche bestaat voor 96% uit vestigingen met minder dan tien banen. Dat zijn de zogenaamde kleine vestigingen, die met elkaar goed zijn voor werkplekken. Verder bieden de middelgrote vestigingen (10 tot 100 banen) banen en de grote vestigingen (100 banen en meer) banen. 31

32 Aantal banen in kantoren per gemeente, Groningen Arnhem Amersfoort Den Bosch Breda Zwolle Nijmegen Enschede Maastricht HAARLEM Leiden Dordrecht Vergeleken met elf andere steden telt Haarlem relatief weinig banen in de kantorenbranche. Alleen in Leiden en Dordrecht is dat aantal nog kleiner. Percentage banen in kantoren per gemeente, 2014 Amersfoort Arnhem Groningen Den Bosch 36,3 35,7 33,1 32,6 Breda Zwolle HAARLEM Maastricht Leiden Enschede Nijmegen Dordrecht 29,3 29,0 28,0 27,5 27,3 24,7 22,1 20, Afgezet tegen de totale hoeveelheid banen in de stad zit de Haarlemse kantorenbranche met een aandeel van 28% iets onder het gemiddelde. Arnhem en Amersfoort scoren met meer dan 36% het hoogst. Dordrecht staat met 21% onderaan. 32

33 Betrokken kantoorruimte in Haarlem naar bouwperiode, De ontwikkeling kantorenmarkt In Haarlem namen bedrijven en instellingen in de periode 2006 tot en met 2014 jaarlijks m² tot m² aan kantoorruimte in gebruik. In 2014 is er minder kantoorruimte betrokken dan in 2013 (2012 was een dieptepunt). Voor het merendeel gaat het om kantoren die voor 1990 zijn gebouwd. Bron: Kantorenmarkt BV 2015 Betrokken kantoorruimte in Haarlem naar stadsdeel, Veel van de in 2014 betrokken kantoren staan in Haarlem- Centrum. Ook in de andere stadsdelen is er, in mindere mate, kantoorruimte betrokken in Bron: Kantorenmarkt BV

34 Betrokken kantoorruimte in Haarlem naar periode van leegstand Bedrijven en andere organisaties betrokken in 2014 relatief vaak panden die langer leeg stonden (drie jaar of meer). Bron: Kantorenmarkt BV 2015 Betrokken kantoorruimte in Haarlem naar type activteit, De overheid heeft relatief veel kantoorruimte betrokken in Bron: Kantorenmarkt BV

35 Ontwikkeling kantorenmarkt in Haarlem in m2 bruto vloeropp., De totale bruto vloeroppervlakte bereikte in 2012 een hoogtepunt met m² en daalde in 2013, 2014 en 2015 tot m² in 2015 (slechts m2 leegstand voorverhuurd in 2015) voorraad gebruikt leegstand voorverhuurd leegstand, niet voorverhuurd Bron : Kantorenmarkt BV 2015 Oplevering en functiewijziging m2 bruto vloeroppervlak, In 2014 is er naar verhouding weinig nieuwe kantoorruimte opgeleverd (ook in 2012 en 2013 was er weinig ontwikkeling na de periode , met naar verhouding veel nieuwe oplevering). Door functiewijziging/sloop verdwijnt er kantoorruimte in Haarlem. Die mutatie was in 2014 relatief groot ( m² ) oplevering functiewijziging/sloop Bron: Kantorenmarkt BV 35

36 Leegstand m2 kantoorruimte in Haarlem, leegstand, onverhuurd leegstand, verhuurd Bron : Kantorenmarkt BV De leegstand kantorenmarkt Aan de oplopende totale leegstand van kantoorruimte in de afgelopen jaren is in 2014 een halt toegeroepen. In 2015 is de leegstand opnieuw verminderd. De totale leegstand is in m² gedaald ten opzichte van Wanneer we afzien van de verhuurde leegstand, en dus uitsluitend inzoomen op de onverhuurde leegstand, dan is er in 2015 eveneens sprake van een vermindering van de leegstand (in 2014 was dat nog niet het geval; toen was er nog sprake van een doorgaande groei van de onverhuurde leegstand). Van de leegstand in 2015 is m² verhuurd (maar nog niet betrokken) en m² is onverhuurd. Het aantal m² leegstand van 2006 tot 2015 laat eenzelfde beeld zien als de procentuele leegstand, dit komt door de geringe groei van de totale voorraad. Leegstandpercentage kantoorruimte in Haarlem, Het percentage onverhuurde leegstand is 18% in 2015 en dat betekent een daling ten opzichte van 2014 (19% in 2014). In 2009 was de onverhuurde leegstand 9% (en het nam daarna elk jaar toe tot en met 2014). De verhuurde leegstand is van 2006 tot 2013 toegenomen van 1% naar 5% van de totale kantoorvoorraad. In 2014 is er sprake van een daling naar 2,5%. In 2015 zet die daling door tot 0,2% leegstand, onverhuurd leegstand, verhuurd Bron : Kantorenmarkt BV 36

37 Onverhuurde leegstand m2 kantoorruimte naar duur, We zien een toename van de langer leegstaande kantoorruimruimtes in 2013, 2014 en > 4 jaar 2-4 jaar 0-2 jaar vrijgekomen opgeleverd Bron: Kantorenmarkt BV 2015 Onverhuurde leegstand m2 kantoorruimte naar grootte, De leegstand nam de laatste jaren sterk toe doordat grote kantoorruimten vrijkwamen < 500 m m m m2 > 5000 m2 Bron: Kantorenmarkt BV

38 Onverhuurde leegstand m2 kantoorruimte naar ouderdom, Het belangrijkste deel van de leegstand omvat panden die zijn gebouwd in 1980 of eerder. We zien het aantal vierkante meters leegstaande kantoorruimtes uit deze bouwjaren ook toenemen in de tijd, met een hoogtepunt in In 2015 daalt het aantal echter t/m en later Bron: Kantorenmarkt BV Kantorenleegstand in % in de MRA, jan.2006-jan De leegstand van kantoren in de Regio Haarlem-IJmond zit anno 2015 iets onder het MRA-gemiddelde. Uitschieters naar boven zijn Almere/Lelystad en Amstelland/Meerlanden Metropoolregio Amsterdam IJmond-Haarlem Amstelland-Meerlanden Zaanstreek Waterland Gooi- en Vechtstreek Almere/Lelystad Bron: Kantorenmarkt BV 38

39 Kantooroppervlakte in Haarlem naar stadsdeel, Kantoren naar stadsdeel Centrum/Zuid Oost/Schalkwijk Waarderpolder Noord en West Uitsplitsing naar stadsdeel leert dat een groot deel van het Haarlemse kantooroppervlak, m², zich in Haarlem- Centrum/Zuid bevindt. Toch neemt de omvang hier af; in 1998 was er nog m² kantooroppervlak in Centrum/Zuid. Ook in Oost -waaronder Schalkwijk- is het oppervlak vanaf 1998 gedaald (van naar m²). Vooral in de Waarderpolder kwam er meer kantooroppervlak bij. In dit gebied bevindt zich in m² kantooroppervlak. Bron: Kantorenmarkt BV 2015 Kantooroppervlakte in Haarlem naar stadsdeel, Centrum Haarlem-Oost Waarderpolder Zuid West Haarlem-Noord Het Centrum en de Waarderpolder zijn stadsdelen met groei van het aantal vierkante meter kantooroppervlak tussen 2011 en In de andere stadsdelen neemt het kantooroppervlak af in deze periode. Bron: Kantorenmarkt BV