EDELMETAAL. Edelmetaal is het vakblad van de Federatie Goud en Zilver 69e jaargang april Beurzen: Inhorgenta, Qatar & Preview BaselWorld

Transcriptie

1 EDELMETAAL Edelmetaal is het vakblad van de Federatie Goud en Zilver 69e jaargang april 2014 Beurzen: Inhorgenta, Qatar & Preview BaselWorld

2 edelstenen edelmetaal april 2014 Synthetische diamant een update Figuur 1. Synthetische diamant die wordt gemaakt met behulp van HPHT, wordt door het toepassen van geavanceerder technieken en behandelingen in veel verschillende kleuren en grotere maten aangeboden. De rode steen weegt 2,02 caraat. Synthetische diamant is de laatste tijd internationaal weer uitgebreid in het nieuws geweest. Zo werd er een aantal keer luid alarm geslagen omdat er synthetische diamanten waren aangetroffen tussen partijen natuurlijke diamanten, zonder dat dit vermeld werd. Door verbeteringen in technologie en productieprocessen en door een toename van het aantal aanbieders verschijnen er steeds meer synthetische diamanten op de markt, met ook steeds meer variatie in eigenschappen. Edelsteenkundige laboratoria volgen deze ontwikkelingen natuurlijk nauwgezet, zodat natuurlijke en synthetische diamant te allen tijde onderscheiden kunnen blijven worden. Maar ook voor de groothandel en juwelier ligt er een belangrijke taak. Hanco Zwaan Nederlands Edelsteen Laboratorium Foto s: Nederlands Edelsteen Laboratorium Toenemende hoeveelheden Synthetische diamant is al lang beschikbaar in de juwelenbranche. Over de productiemethoden en eigenschappen van dit materiaal verscheen ook al een aantal artikelen in Edelmetaal (waaronder bijvoorbeeld in december 2003, november 2008 en december ). Hoewel de bulk van synthetische diamant nog steeds gebruikt wordt voor industriele doeleinden, zijn ook de hoeveelheden die gebruikt worden in juwelen gestaag toegenomen. In 2013 alleen al werd naar schatting bijna 1 miljoen caraat syntheti- 30

3 Figuur 2. Synthetische diamant die wordt gemaakt met behulp van de CVD-methode, getint wit tot wit, de grootste steen weegt 0,62 caraat. De nieuwe CVD-generatie is heel zuiver en in eigenschappen vrijwel identiek aan natuurlijke diamant. In 2013 alleen al werd naar schatting bijna 1 miljoen caraat synthetische diamant geproduceerd sche diamant geproduceerd; ten opzichte van ongeveer 50 miljoen caraat geproduceerde diamant van edelsteenkwaliteit 2 ). Steeds betere kwaliteit De kwaliteit van synthetische diamant is inmiddels sterk toegenomen. Behalve synthetische diamant in veel verschillende fantasiekleuren (fig. 1) worden sinds ongeveer twee jaar heel zuivere, witte synthetische diamanten geproduceerd (fig. 2). De synthetische diamant met kleur wordt in het algemeen geproduceerd onder hoge druk en hoge temperatuur (HPHT), waarbij gewichten van geslepen stenen boven de 2,5 caraat geen uitzondering meer zijn. De zuivere kleurloze stenen worden doorgaans met de CVD-methode (Chemical Vapour Deposition) geproduceerd; na het slijpen wegen deze inmiddels tot ongeveer 1,5 caraat, met een gemiddeld gewicht dat echter nog rond de 0,5 caraat ligt. CVD goedkoper dan HPHT Met de CVD-methode kunnen synthetische diamanten, in plaats van onder heel hoge druk, juist onder vacuümomstandigheden groeien, waarbij uit een methaangas koolstof kan neerslaan op een substraat, en diamant gevormd kan worden. Met deze methode is het veel economischer geworden om heel zuivere, kleurloze stenen te laten groeien dan met de HPHT-methode. In 2013 werd een vrijwel zuivere diamant van 1,29 caraat met E-kleur, verkregen met behulp van de CVD-methode, te koop aangeboden op de website van Gemesis Corp. (gevestigd in Florida) voor $ 7.633, ongeveer 38 procent goedkoper dan een natuurlijke diamant met gelijke kleur en zuiverheid, die voor ongeveer $ op de markt te vinden was 2 ). Figuur 3. Klein, zwart insluitsel (waarschijnlijk grafiet), met reflectie in een paviljoenfacet van een CVD synthetische diamant. Een dergelijk type insluitsel kan ook worden aangetroffen in een natuurlijke diamant. De betreffende steen weegt 0,46 caraat en heeft een VS2-zuiverheid door een aantal van deze insluitsels. Geavanceerde instrumenten nodig De nieuwe generatie kleurloze CVD synthetische diamanten zijn optisch en met standaard meetinstrumenten nauwelijks meer te onderscheiden van natuurlijke diamant. Deze stenen hebben niet meer een heel lichtbruinachtige tint, zoals de eerste generatie geproduceerde stenen, en zijn bovendien heel zuiver: veel stenen zijn VVS of zelfs loepzuiver. In sommige stenen komen heel kleine, zwarte insluitsels voor, die meestal niet van zwarte insluitsels in natuurlijke stenen zijn te onderscheiden (fig. 3). > 31

4 edelstenen edelmetaal april 2014 > Met de CVDmethode is het veel economischer om zuivere, kleurloze stenen te laten groeien dan met de HPHT-methode. Een combinatie van geavanceerde instrumenten is daarom nodig om duidelijk onderscheid te kunnen maken tussen deze synthetische en natuurlijke diamanten. Spectrometrisch kan worden vastgesteld dat de CVD synthetische diamant van het type IIa is. Dit betekent dat geen stikstof of boron aanwezig zijn; bij natuurlijke diamanten komt dit naar verhouding weinig voor. Dit, in combinatie met andere specifieke spectrale kenmerken en afwijkende kenmerken die zichtbaar zijn onder kortgolvige UV-straling met de De Beers Diamondview (fig. 4), levert het bewijs dat het gaat om een synthetische diamant. De nieuwe generatie stenen heeft eigenschappen die sterk afwijken van de oude generatie stenen, mede door een verhitting (HPHT-behandeling) die na het produceren veelal wordt toegepast, waardoor het kristalrooster nog eens extra wordt hersteld 3 ). Dit bevordert de kleur en mogelijk ook de helderheid van deze stenen sterk. Geaccepteerde nomenclatuur Internationaal wordt gewerkt aan een Europese (-CEN) en wereldwijde (ISO) norm voor nomenclatuur (naamgeving) in de diamantindustrie. Vanuit Nederland (Nederlands Normalisatie Instituut) oefenen de Vereniging Beurs voor den Diamanthandel, de Federatie Goud en Zilver en het Nederlands Edelsteen Laboratorium invloed uit op dit proces. Het komt erop neer dat de term diamant, zonder enige toevoeging, alleen gebruikt mag worden voor natuurlijke diamant. Bij imitaties moet de term diamant natuurlijk helemaal vermeden worden in de naamgeving. Als er sprake is van een synthetische diamant, zijn er wereldwijd drie termen die als synoniemen mogen worden gebruikt: synthetic diamond, laboratory-grown diamond en laboratory-created diamond. Het onderscheid tussen natuurlijke en synthetische diamant moet altijd klip en klaar zijn, bij elke vorm van communicatie hierover. Een aantal producenten van synthetische diamant geeft al het goede voorbeeld, door bij elke steen een edelsteenkundig rapport te leveren en/of de steen te voorzien van een duidelijke laserinscriptie op de rondist (figuur 5). Figuur 4. Veel synthetische diamant van de nieuwe generatie gemaakt met behulp van de CVD-methode fluoresceert groen tot groen-blauw onder de DiamondView en laat karakteristieke, fijne, parallelle strepen zien. De hier afgebeelde steen is getint wit (K), VVS1 en weegt 0,62 caraat. De term diamant, zonder enige toevoeging, mag alleen gebruikt worden voor natuurlijke diamant. 32

5 Figuur 5. Gemesis Corp., een belangrijke producent, geeft elke geproduceerde steen een laserinscriptie op de rondist, waaruit ondubbelzinnig blijkt waar het product vandaan komt en dat het gaat om een laboratorium-gecreëerde diamant. Openheid belangrijk Het spreekt vanzelf dat er oneindig veel regels verzonnen kunnen worden, en dat producenten glashelder kunnen zijn over hun product, maar uiteindelijk moet iedereen in de branche- pijplijn van mijn of producent tot juwelier ervan doordrongen zijn dat het op lange termijn de meeste opbrengst genereert om openheid te betrachten en altijd correcte informatie te verstrekken. Achteraf een naald in de hooiberg zoeken is duur, en ook de handzame, goedkope instrumenten die aan handelaren worden aangeboden om alle problemen op te lossen zijn vaak weliswaar bruikbaar om een eerste schifting te maken, maar kunnen degelijk laboratoriumwerk niet vervangen als het gaat om honderd procent zekerheid in individuele gevallen. Nieuw screeninginstrument Dit onderwerp staat dit jaar wereldwijd op de agenda bij overkoepelende organisaties als de World Federation of Diamond Bourses (WFDB) en de World Jewellery Confederation (CIBJO). Daarnaast brengt De Beers dit jaar een screeninginstrument op de markt om grote hoeveelheden kleine synthetische diamanten (van 0,01 tot 0,20 caraat) snel te kunnen detecteren 4). Alles is erop gericht om het de juwelier mogelijk te blijven maken met volledige zekerheid diamanten te kunnen verkopen. In dit proces is een proactieve houding van de juwelier nodig. Hij mag, nee: hij moet, daarbij de juiste informatie eisen bij zijn leverancier. Voor meer informatie: < Als het niet (meer) mogelijk zou zijn om natuurlijke van synthetische diamant te onderscheiden, zou de prijs van natuurlijke diamant terugvallen naar die van synthetische diamant. Het is nog steeds goed mogelijk om natuurlijke van synthetische diamant te onderscheiden. Dat is een belangrijke sleutel. Als dat immers niet (meer) mogelijk zou zijn, zou de prijs van natuurlijke diamant terugvallen naar die van synthetische diamant. Maar detectie helpt weinig als er niet wordt gedocumenteerd en geïnformeerd bij elke transactie, tot aan de eindconsument bij de juwelier. Noten: 1) Zie o.a. Zwaan, J.C., Toenemende productie van synthetische diamant. Edelmetaal, 58e jaargang, december, p ; Zwaan, J.C., Nu ook witte synthetische diamant. Edelmetaal, 63e jaargang, november, p ; Zwaan, J.C., Diamant met onduidelijke identiteit. Edelmetaal, Volume 67, december, p ) Bron: Bain & Co., Tacy LTD, Kimberly Process, Paul Zimnisky analysis. 3) Wang, W., et al., CVD Synthetic Diamonds from Gemesis Corp. Gems & Gemology, Vol. 48, No. 2, p ) Rapaport, M., Sinthetics. Rapaport Diamond Report, december 2013, p