BETER FOTOGRAFEREN Vraag en Antwoord - Lenzen

Transcriptie

1 BETER FOTOGRAFEREN Vraag en Antwoord - Lenzen VRAAG: Ik heb een vraag en hoop dat jij hem wilt beantwoorden en mij wat wijzer wilt maken. Ik fotografeer nog niet zo lang en moet nog heel veel leren. Ik doe dit met een : Ca non EOS 400D Digital camera met daar op nog de standaard lens EF-S 18-55MM Nu werkt dat prima bij portretfotografie in mijn piepkleine studio maar als ik de dames helemaal wil fotograferen kom ik mijzelf tegen. Ik kom niet uit me t mijn brandpunt afstand zo heet dat g e- loof ik. Ik moet te veel mee fotograferen van de omgeving en dat is niet wat ik wil begrijpt u zo wat ik bedoel? Nu dacht ik dat ik toe ben aan een nieuwe lens voor mijn huidige camera om dit probleem op te lossen, Is dat goed gedacht of niet? Zo ja kunt u mij vertellen wa ar ik op moet letten bij de aanschaf ik hoop dat u wat tips voor mij heeft zodat ik mijn gespaarde centjes niet in de prullenbak gooi. ANTWOORD: Als ik je vraag goed begrijp kaart je eigenlijk twee zaken aan. 1. Het ene is dat je in een kleine studio he t m odel to ch hel e- maal in beeld wilt brengen. 2. En het tweede is dat je niet te veel van de omgeving in beeld wilt krijgen wanneer je zo n foto maakt. Het eerste kan je bereiken door iets verder van het model weg te gaan staan of d oor een kleiner br andp unt te g ebruiken. Bijvoorbeeld de 18mm die je huidige lens aa nkan. Daarmee stuit je echter wel direct op het tweede deel van je vraag. Want ga je verder weg staa n, of kies je een kleiner br an d- punt, dan heeft dat gevolgen voor het gebied dat je gaat vastleggen.

2 BRANDPUNTSAFSTAND De brand pun tsafs tand va n een ob jectief is d e afstan d in millim e- ters tussen het midden van de lens en de pl aats waar de invalle n- de lichtstralen samenkomen. Een kort brandpuntsafstand (bijvoorbeeld 18mm) zorgt voor een groothoek opn ame. Dat wil zeggen dat er een groot gebied op de foto vastgelegd wordt. 18mm 180mm Een voorbeeld daarvan is een landschap als hierboven. Met een korte brandpuntsafstand (Groothoek) zul je een heel landschap kunnen vastleggen. Wanneer de brandpuntsaftstand langer (bijvoorbeeld 180mm) is ( Tele) dan zal er slech ts ee n klei n gebied vas t- gelegd worden. Waar je bij een korte brandpuntsafstand het hele lan dschap ziet, zie je bij een lange brandpuntsafstand slechts een klein gebied uit datzelfde landschap. Dit zelfde geldt ook wanneer je in een studio fotografeert. Bij groothoek opnames (bijv. 18mm) of verder weg gaan staan van het object, zie je meer van de omgeving. De bran dpun tsafs tand heef t niet alleen inv loed op de h oevee l- heid informatie op de foto, de grootte van het zichtbare veld, maar ook op de scherptediepte van de foto. Een k orte bra ndpu ntsaf stan d ( bijvoorbeeld 18mm) geeft een gr o- tere scherptediepte dan bij een lange brandpuntsafstand van 300mm.

3 Een diafragma van bijvoo rbeeld f/ 5.6 geef t dus o p ee n bran d- puntsafstand van 18mm meer scherptediepte dan op 300mm. Wanneer je een foto maakt op 18mm zal zowel het onderwerp als de achtergrond scherp lijken. Bij een langere brandpuntsafstand zal het onde rwerp s cherp zijn, maar de a chtergron d v ager wo r- den. DE BRANDPUNTSAFSTAND BIJ PORTRETFOTOGRAFIE De brandpuntsafstand van een lens wordt zoals we gezien hebben weergegeven in millimeters. Bij een kleinbeeldcamera is dat voor een groothoek 28 mm, voor een gewone lens 50 mm en voor een telelens vanaf 135 mm. Een praktische zoomlens moet dus ook ongeveer dit bereik he bben, maar da t is hel aas vaak niet he t g e- val. Vaak is een gewone brandpuntsafstand aan te bevelen omdat die overeen komt met wa t o ns o og waarneem t, maar binnen een a f- stand van 1 meter krijg je daarmee vertekende gezichten (dat is een veel gemaakte fo ut). Daarom moet je v oor close - up po rtre t- ten een afstand van minimaal 1 meter aanhouden en een telelens van rond 100 mm gebruiken. Wil je grote menigten fotograferen dan gebruik je het be ste een groothoeklens. Die zijn gemakkelijk in het gebruik omdat je een grote scherptediepte hebt, wat de kans op een onscherpe foto aanzienlijk verkleint. Boven dien kan je me t een gro otb oekobje c- tief mensen om de tuin leiden. Vooral wanneer je ze niet in h et midden kader t, krijgen ze de indruk da t je i ets a nders wilt f ot o- graferen. Met een sterke telelens kan je nodige afstand tot de te fotograf e- ren personen bewaren. Een nadeel is wel dat de achtergrond als het ware tegen je onderwerp 'aanplakt'. EEN ST APJE VERDER: We hebben in feite niet alleen te maken met brandpuntsafstand, maar ook met focus afstand brandpuntsafstand (ƒ): afstand tot aan het "brandpunt" voor evenwijdige lichtstralen, focus afstand: vlak waar het reëel beeld ontstaat (en waar de sensor moet staan).

4 TELEPHOTO EN RETROFOCUS Bij telelenzen w ordt een speciale lease cons tructie gebruikt ( telephoto) waardoor men niet verplicht is te werken met extreem lange lenzensystemen. Zonder "telefoto" zou een telelens van 200mm bijna een halve meter lang m oeten zi jn! Dezelfde principe ( maar n u omgekeerd) w ordt trouwen s toeg e- past bij extreme groothoeklenzen, omdat anders de lenzen veel te dicht tegen de sensor zouden moeten gepl aatst worden. INVLOED VAN DE SENSORAFMETING Met alleen het gegeven van een bra ndpu ntsafstan d van bijvoo r- beeld 50mm kan je niet zeggen hoe het beeld (gezichtshoek) er uit zal zien. Di t hangt namelijk ook af van de sensor. In een comp act toes tel ( met een kleine sen sor) geef t ee n b randpuntsafstand van 50mm een tele beeld, bij een grootbeeldcamera (met een gevoelige plaat van bijvoorbeeld 6 6cm) geeft een lens van 50mm een groothoek beeld. Omdat de mees te f ototoe stellen met he t f o rmaat 24* 3 6mm we r- ken, w ordt er vaak "omgerekend" naar dit f ormaat om z o verg e- lijkingen te kunnen maken. Een zakcamera met een kleine sensor (som s wel 4 maal kleiner dan een full size sensor) zou een lens met een brandpunt van mm kunnen hebben. Omgerekend komt dit dan overeen met een lens van mm op een toestel. Deze omgerekende waarden staan bij sommige toestellen op de zoom-ring, in plaats van echte optische waarden (waarmee je g een vergelijkingspunt hebt). De cropfactor van de Canon EOS 400D van de vraagsteller is 1.6

5 In het bovenstaande voorbeeld zie je wat de professionele 5D camera vastlegt ten opzichte van een camera uit de 300 of 20 s e- rie. De Canon EOS 5 D is een zogenaamde F ull F rame ( FF) digitale reflex, wa t inho udt dat de afmetingen van d e beeldsens or ( nag e- noeg) identiek zijn aan de kleinbeeld film, te weten 36x24 mm. Dit oppervlak is het uitgangspunt. Het buitenste kader geeft aan wat we op de foto krijgen wanneer we de opname maken met een bepaalde lens. Welke lens is niet relevant. Vervolgens bevestigen we die zelfde lens op een Canon EOS 20D. Dit is een digitale reflex met een sensor van 22,5x15 mm. Deze is een s tuk kleiner en registreer t d us een kleiner gedeelte van het beeld. Dit is aangegeven met het bi nnenste kader. Conclusie: Met een camera met een kleinere sensor krijgen we dus minder in beeld t.o.v. een camera met een F ull Frame sensor bij het gebruik van de zel fde lens. Minder in beeld krijgen betekent dus een stuk verder i n- zoomen. Dus een lens van 200 mm in kleinbeeld (Full Frame) wordt een 320 mm lens op een digitale reflex met een sensor van 22,5x15 mm. Hoe komen we nou aan die 320mm? Welnu, tussen de 2 sensoren zit een factor 1,6: 36 / 22,5 = 1,6 1,6 x 200mm = 320mm Let op: Omdat de EF-S lenzen afgestemd zijn op camera s ui t de 300 en 20-serie zijn deze niet te gebruiken op een full frame camera. Plaats je zo n lens op een Full Frame camera, dan geeft dit een ernstige vignetering op de foto. INVLOED VAN DE AFSTAND (FOCUS BREATHING) De brandpuntsafstand wordt altijd vermeld voor een onderwerp op oneindig. Als er wordt scherp gesteld op een onderwerp dat dichter bij staa t, dan kan de brand pun tsafs tand ( en d us de op e- ningshoek) veranderen.

6 Bij voorbeeld de Nikon mm f2. 8-GB AF-S ED VR II heeft een brandpuntsafstand van 200mm v oor onderwerpen op oneindig. Op 1.4m (de kor tste afstand waarop scherpgesteld kan worden), is de brandpuntsafstand gereduceerd tot 128mm. Dit is het geval bij de meeste lenzen, maar in dit geval is het fenomeen duidelijk merkbaar. Ook de bekende lenzen (in al hun gedaantes) hebben last van di t fenomeen. Enkel cinematografische lenzen zijn volledig gecompenseerd. OPENINGSHOEK (GEZICHTSHOEK) In plaats van te we rke n met b randp untsafs tanden ( die omgerekend moeten worden rekening houdend met de sensorgrootte om een "equivalente brand pun tsafs tand" te ver krijgen) zou men beter de openingshoek kunnen gebruiken. Een normale lens met een brandpunt equivalent van 50mm heeft een openingshoek van 45. Een lens met een openingshoek van 90 heef t een brede kijk o p de wereld en wordt daar om gro othoeklens genoemd. Door de openingshoeken met elkaar te vergelijken kan je een idee krijgen van het soort beeld dat de lens zal produceren, zonder de brandpuntsafstand en de sensorgrootte te kennen. Het probleem is echte r da t men zo gewo on is te werken met de b randp unts a f- stand (vroeger bestond er eigenlijk maar één formaat, namelijk het 24 36mm filmformaat) dat de mijns inzi ens juistere weergave d.m.v. de openingshoek misschien wel no oit in gebr uikt zal worden. GEZICHTSVELD Het gezichtsveld dat op de foto zichtbaar gaat zijn heft dus ene r- zijds te maken met de brandpunts afstand en anderzijds met de grootte van de sensor.

7 Bij een bran dpun tsafs tand van 50m m en een afsta nd van 3, 5 meter tot het onderwerp is het gezi chtsveld v oor de verschillende camera s Sensorafmetingen Langste zijde Korste zijde Diagonaal Full size (36 24mm) Canon 1.3 ( mm) Nikon 1.5 ( mm) Canon 1.6 ( mm) Olympus 2.0 ( mm) 2m 52cm 1m 68cm 3m 3cm 1m 97cm 1m 31cm 2m 36cm 1m 65cm 1m 11cm 1m 99cm 1m 55cm 1m 4cm 1m 87cm 1m 26cm 0m 95cm 1m 58cm Het Olympus Four Thirds formaat gebruikt een sensor dat meer vierkantig i s ( letterlijk: 4/ 3) zoals bij de me este compacttoeste l- len. Four thirds ( van een in ch) is o ok de afm eting van de compl e- te sensor. Reflextoestellen blijven de klassieke beeld verhouding ( 3/ 2) g e- bruiken. Opgelet: Bij de meeste spiegelreflex camera s geeft de optische zoeker niet het exacte beeld weer zoals het opgenomen zal worden. Op de uiteindelijke foto zal ong eveer 5 tot 10% méér zichtbaar zijn. WAT HOUDT DI T ALLES NU IN? Dat je op 3,5 meter afstand met een reflextoestel met een full size sensor en een 50mm lens, (de professi onele toestellen) een basketbalspeler ( m) full b ody k unt fo tograferen in por tre t- mode en kinderen (1.68m) in landscape. Met een Nikon zo u het miss chien lukken o m een volwassen pe r- soon diagonaal in beeld te brengen (1.99m) en met e en Olympus kan je enkel kinderen full body fotograferen.

8 Natuurlijk kan je op een andere brandpuntsafstand die personen wel goed in beeld k rijgen. Daar om hier onde r nog even ee n ove r- zichtje van het gezichtsveld bij een brandpuntsafstand van 18mm, wederom op een afstand van 3,5 meter. Sensorafmetingen Langste zijde Korste zijde Diagonaal Full size (36 24mm) Canon 1.3 ( mm) Nikon 1.5 ( mm) Canon 1.6 ( mm) Olympus 2.0 ( mm) 7m 0cm 4m 67cm 8m 41cm 5m 46cm 3m 64cm 6m 56cm 4m 59cm 3m 7cm 5m 52cm 4m 32cm 2m 88cm 5m 19cm 3m 50cm 2m 63cm 4m 38cm ZOOMLENS OF EEN VASTE BRANDPUNTSAFSTAND? Stel dat je na dit gelezen te hebben besluit dat je met dichterbij of verder weg gaan staan geen oplossing hebt en toch een len s wilt kopen. Wat kies je dan? Een zoomlens of een lens met een vaste brandpuntsafstand?

9 Op internetfora zijn lenzen keer op keer de aanleiding tot felle discussies, waarin mensen behoorlijk vasthoudend worden in welke lenzen ze wel of niet gebruiken. Een actuele discussie is die over lenzen met vaste brandpuntsafstand versus zoomlenzen. Er zijn mensen die blijven volhouden dat lenzen met vaste bran d- puntsafstand (lenzen die niet zoomen; ze hebben een bepaalde afstand en dat is het) duidelijk scherper zijn dan zoomlenzen. Ik weet zeker dat dit ooit absoluut het geval was. Zoomlenzen waren gewoon van mindere kwaliteit en l enzen met een vast brandpuntsafstand leverden een scherper beeld. En meestal kon je ook nog eens dichterbij scherpstellen. Di t laatste is overigens nog steeds zo. Ik vind echter dat dit niet meer geldt voor de moderne kwaliteitszoomlenzen. (Niet zomaar een zoomlens, maar een van hoge kw a- liteit, zoals een f/2.8.) Volgens mij zijn er maar een paar fotografen die zo met het blote oog zien of een foto met een zoomlens of m et een lens met vaste brandpuntsafstand is gemaakt. Maar da t neemt niet weg da t er ein deloz e discussies over b e- staan. Degene n die wel geloven da t er een groot vers chil is worden vas t woedend als ze dit lezen. Maar ik heb fab rikanten ge - sproken die beide lenzen maken en ze hebben me onomwonden gezegd dat er bij moderne kwaliteitszoomlenzen geen zichtbaar verschil in scherpte is tussen zoomlenzen en lenzen m et vaste brandpuntsafstand. Zelf heb ik op dit moment nog maar een lens met een vast brandpuntsafstand. Toegegeven... Hij maakt erg scherpe foto s, maar dat geld ook voor mijn andere zoomlenzen.