Groningen. Aanpak Ring Zuid. Audit projectorganisatie. Concept Definitief. Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Rapportnummer: 8404.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Groningen. Aanpak Ring Zuid. Audit projectorganisatie. Concept Definitief. Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Rapportnummer: 8404."

Transcriptie

1 - \\\_ / 1* Audit projectorganisatie Aanpak Ring Zuid Groningen Rapportnummer: 8404 Concept Definitief t 1 ) December 2011

2 Managementsamenvatting 1. Aanleiding audit II. Doel, vraagstelling, object en scope van de audit III. Auditaanpak Auditresultaten: III. Leeswijzer auditresultaten IV. Bevindingen inrichting van het project V. Bevindingen sturing van het project VI. Bevindingen beheersing van het project -: s \. Bij lagen: 1. Lijst van geïnterviewden 2. Lijst van geraadpleegde documentatie 3. Organigram projectorganisatie ARZ 4. Sturingslijnen 5. Planningsproces %\\ \ Inhoudsopgave 2 Departementale Auditdienst December 2011

3 De audit betrof een organisatie-audit naar de wijze waarop de inrichting, sturing en beheersing zowel binnen als buiten de projectorganisatie ARZ is vormgegeven en hoe deze in de praktijk werken. Er wordt opgemerkt dat de audit expliciet niet als doel heeft gehad om een diepgaand onderzoek uit te voeren naar de financiële en technische aspecten van het project. Het auditteam is erkentelijk voor de medewerking en ondersteuning van de projectorganisatie tijdens het audittraject. De uitkomsten van de audit laten een positief beeld zien waarbij de projectorganisatie goed scoort op alle deelvragen en aandachtsgebieden. Ondanks de bijzondere organisatiestructuur heeft de projectorganisatie een professionele en gedreven indruk gegeven waarin goed en doelgericht wordt samengewerkt door de werknemers uit de verschillende organisaties. Ook de aansturing en beheersing vanuit de bestuurlijke partijen laten een soepel proces zien. Er zijn geen majeure knelpunten naar voren gekomen. Wel zijn enkele er aandachtspunten. Deze aandachtspunten zijn vooral gericht op de verbetering van de prestaties van de projectorganisatie richting de toekomst. Voor het functioneren van de organsatie op het huidige moment zijn er geen noemenswaardige risico s geconstateerd. Tenslotte wil het auditteam meegeven dat de samenwerking tussen de drie bestuurlijke partners goed verloopt en dat de inrichting van de projectorganisatie vanuit de drie deelnemende partners en de professionele en soepele samenwerking daarbinnen, als good practice voor toekomstige projecten zouden kunnen gelden. 3 Departementale Auditdienst December 2011 ManagementsamenvatUng (1 Van 2) In opdracht van de directeur Wegen van de dienst Noord Nederland van RWS ( ) heeft de Departementale Auditdienst (DAD) van het een audit uitgevoerd naar de vraag of de projectorganisatie van Aanpak Ring Zuid Groningen (ARZ) op het gebied van inrichting, beheersing en sturing in staat om de opdracht binnen de scope uit te voeren. In de huidige planuitwerkingsfase is de opdracht van de projectorganisatie ARZ gedefinieerd als: Het binnen de gestelde termijnen en budget realiseren van de benodigde in formatie- en besluitvormingsproducten, die conform de afspraken in de bestuursovereenkomst d.d. 10 november 2009 nodig zijn om te komen tot een vastgesteld TB. Dit TB dient te leiden tot een project dat met beheersbare risico s kan worden gerealiseerd.

4 ManagementsamenvatUng (2van2) Hoofdvraag: Conti. Is de projectorganisatie van ARZ op het gebied van inrichting, beheersing en sturing Ja in staat om de opdracht binnen de scope uit te voeren? Deelvragen: 1. Is het project qua inrichting en bemensing (capaciteit, competenties en samenwerking) in staat Ja om de opdracht adequaat uit te voeren? 2. In hoeverre worden de richtlijnen binnen RWS (o.a. werkwijzer Aanleg en RWS Sturingsmodel Goed projecten) adequaat toegepast? 3. Op welke wijze wordt het project beheerst op basis van de baseline (tijd, geld en scope)? Is het Goed risicomanagement en raakvlakmanagement daarbij goed ingericht? Hoe vindt de aansturing vanuit RWS en de Stuurgroep hierop plaats? 4. Hoe worden de externe relaties binnen het projectteam beheerst? Hoe worden de stakeholders Goed buiten het projectteam beheerst? 4 Departementale Auditdienst December 2011

5 In opdracht van de directeur Wegen van de dienst Noord Nederland van RWS ( ) heeft de Departementale Auditdienst (DAD) van het een audit uitgevoerd naar de vraag in hoeverre de projectorganisatie Aanpak Ring Zuid (ARZ) qua inrichting, beheersing en sturing gesteld staat voor haar taak en voldoende robuust is ingericht om de opdracht binnen de scope uit te kunnen voeren. Het Zuid maakt klaar voor morgen Het binnen de gestelde termijnen en budget realiseren van de benodigde in formatie- en besluitvormingsproducten, die conform de afspraken in de bestuursovereenkomst d.d. 10 november 2009 nodig zijn om te komen tot een vastgesteld TB. Dit TB dient te leiden tot een project dat met beheersbare risico s kan worden gerealiseerd. 5 Departementale Auditdienst December Aanleiding audit De projectorganisatie ARZ heeft als doel: (bron: ProiectDlan Planuitwerkina Zuideliike Rinawec Groninaen fase 2 d.d. 10 november 2010 Het project kent een aantal specifieke projectkarakteristieken: ARZ valt onder het regiem van de Crisis- en Herstelwet hetgeen betekent dat er een vereenvoudigde en versnelde besluitvormingsprocedure van toepassing is. Het Tracébesluit dient voor 1 januari 2014 te zijn vastgesteld, anders vervalt het Bestuurlijk Voorkeursalternatief (BVA) en zal opnieuw de reguliere Tracébesluit-/m.e.r.-procedure moeten worden doorlopen. Rijk (Ministerie I&M) treedt op als Bevoegd Gezag en initiatiefnemer van de planuitwerking. Financiering en uitvoering ARZ wordt door drie bestuurlijke partners (Gemeente Groningen, Provincie Groningen en Rijkswaterstaat) als PPS (Publiek Publieke Samenwerking) opgepakt. Rijkswaterstaat Noord Nederland is door het Rijk aangewezen als gedelegeerd opdrachtgever. De projectorganisatie ARZ wordt bemenst vanuit de drie partnerorganisaties. Afspraken over het BVA en de realisatie zijn vastgelegd in een bestuursovereenkomst. De bestuurlijke partners zijn vertegenwoordigd in een stuurgroep ARZ (bestuurlijk/strategisch niveau) en een directeurenoverleg (strategisch/tactisch niveau).

6 Het object van de audit betrof de projectorganisatie ARZ waarbij de (interne) opdrachtgever(s) van dit project (DGM0- DG RWS H.I.D. project opereert in het onderzoek zijn betrokken. voor wat betreft het sturingsvraagstuk - de relaties met Noord Nederland) en de bestuurlijke omgeving waarin dit II. Doel, vraagstelling, object en scope van de audit (1 van 2) Doel van de audit/centrale vraagstelling Is de projectorganisatie van ARZ op het gebied van inrichting, beheersing en sturing in staat om de opdracht binnen de scope uit te voeren? Deze hoofdvraag is uitgesplitst in een aantal deelvragen: 1. Is het project qua inrichting en bemensing (capaciteit, competenties en samenwerking) in staat om de opdracht adequaat uit te voeren? 2. In hoeverre worden de richtlijnen binnen RWS (o.a. werkwijzer Aanleg en RWS Sturingsmodel projecten) adequaat toegepast? 3. Op welke wijze wordt het project beheerst op basis van de baseline (tijd, geld en scope)? Is het risicomanagement en raakvlakmanagement daarbij goed ingericht? Hoe vindt de aansturing vanuit RWS en de Stuurgroep hierop plaats? 4. Hoe worden de externe relaties binnen het projectteam beheerst? Hoe worden de stakeholders buiten het projectteam beheerst? Object van de audït 6 Departementale Auditdienst December 2011 tevens

7 II. Doel, vraagstelling, object en scope van de audit (2van2) De audit betrof een organisatie-audit naar de wijze waarop de inrichting, sturing en beheersing zowel binnen als buiten de projectorganisatie ARZ is vormgegeven en hoe deze in de praktijk werken. Met het oog op de vraag of de Organisatie ifl staat is haar doelstellingen te halen binnen de scope is in het onderzoek de nadruk gelegd op het proces van beheersing. Er wordt opgemerkt dat de audit expliciet niet als doel heeft gehad om een diepgaand onderzoek uit te voeren naar de financiële en technische details van het project. Ook is er gekeken naar hoe de samenwerking tussen de projectmedewerkers en de overige belanghebbenden, waaronder de bestuur! ij ke partners, verloopt. Op 19 mei 2009 heeft het project een Gate Review 2 fase ondergaan aan de hand waarvan een aantal bevindingen en aanbevelingen zijn geformuleerd. Deze review viel expliciet buiten de scope van de audit. Echter voor de volledigheid zijn de resultaten van de Gate Review 2 fase ter kennisneming meegenomen in het onderzoek. 7 Departementale Audîtdienst December 2011 Scope van de audit

8 III. Auditaanpak (1 van 5) Opdrachtgever van de audït Directeur Wegen van Rijkswaterstaat Dienst Noord Nederland: Opdrachtnemer van de audit Derartementale Auditdienst (DAD) van het, vertegenwoordigd door de plv. directeur Auditteam Het auditteam bestond uit de volgende personen (DAD,opdrachtverantwoordelijke) (BCT/Noord Nederland) (PwC Advisory N.V.) (PwC Advisory N.V.) Aud itproces Deze audit is uitgevoerd overeenkomstig de aanpak zoals vastgesteld binnen het Plan van aanpak Audit Project Aanpak Ring Zuid Groningen d.d. 6 oktober Deze aanpak bestaat in hoofdlijnen uit de volgende 3 fasen: 1. Vooronderzoek; 2. Veldwerk; 3. Rapportage. 8 Departementale Auditdienst December 2011

9 Referentiekader en toetsïngskader Het referentiekader is opgesteld aan de hand van de RWS projectkaders voor infrastructurele projecten zoals beschreven in de brief Projectbeheersing en sturing D1-D2-D3 d.d. 22juli 2010 (Kenmerk: SDG/PROD 2010/1166) en de Werkwijzer Aanleg (zie linker figuur). Per aandachtsgebied (inrichting, sturing en beheersing) is een toetsingskader opgesteld bestaande uit de vier deelvragen die zijn uitgesplitst in een aantal toetsvragen waaraan de projectorganisatie ARZ zou moeten voldoen, ontleend aan het beheersmodel grote projecten. Dit toetsingskader is tevens gespiegeld met de Balanced Change Card van Koster en Bouwman (1997) (zie rechter figuur) om te komen tot een volledig toetsingskader. Zorgdragen voor tijdige aanpassing aan behoeften Zorgdragen voor resultaatgerichtheid Balanced Change Card RWS Projectkaders Bron: Koster en Bouwman, 1997 via Babeliowsky en Hartog, Departementale Auditdienst December III. Auditaanpak (2van5) Het volledige toetsingskader is te vinden op de volgende drie pagina s. Zorgdragen voor 1 een solide nd e rtea m ra Flexibiliteit Team Mngt. Interne Focus Externe Focus Ï Aan egj Stu ring Stuurlijn modeldl-d2-d3 Bestuurs-overeenkomst LARZ t Zorgdragen voor 1 duidelijke regels en procedures Regels Beheersing Doelgericht

10 III. Aud itaa n pak (3 van 5) swriorj 1 Toetsingskader - Inrichting De deelvragen die betrekking hebben op de inrichting van het project: Deelvraag 1: Is het project qua inrichting en bemensing (capaciteit, competenties en samenwerking) in staat om de opdracht adequaat uit te voeren? Deelvraag 3: Op welke wijze wordt het project beheerst op basis van de baseline (tijd, geld en scope)? Is het risicomanagement en raakvlakmanagement daarbii oed ingericht? Hoe vindt de aansturing vanuit RWS en de Stuurgroep hierop plaats? Hieruit volgen de volgende toetsvragen: A. Alle rollen uit het IPM-model van Rijkswaterstaat (projectmanager, manager projectbeheersing, omgevingsmanager, contractmanager en technisch manager) zijn door het project ingevuld. 6. De capaciteit van project(directie)team leden is afdoende. C. Alle project(directie)teamleden hebben de benodigde competenties om de opdracht op professionele, klantgerichte en zakelijke wijze, met oog en oor voor de omgeving, te volbrengen. D. Er wordt door de verschillende disciplines op goede wijze met elkaar samengewerkt. E. De raakvlakken tussen de verschillende disciplines worden goed gemanaged. F. Er heerst een goede, productieve werksfeer binnen het project. G. Men rekent elkaar binnen de projectdirectie niet af op tegenvallers. Deze worden op constructieve wijze aangepakt. H. De projectdirectie communiceert onzekerheden en presenteert geen schijnzekerheden. 1. De projectdirectie betrekt de opdrachtgever bij afwegingen in de driehoek tijd, geld en kwaliteit. 10 Departementale Auditdienst December 2011

11 [,rhtj] III. Au d ïta a n pa k (4 van 5) [Beheer 1T Toetsingskader - Sturïng De deelvragen die betrekking hebben op de sturing van het project: Deelvraag 2: In hoeverre worden de richtlijnen binnen RWS (o.a. werkwijzer Aanleg en RWS Sturingsmodel projecten) adequaat toegepast? Deelvraag 3: Op welke wijze wordt het project beheerst op basis van de baseline (tijd, geld en scope)? Is het risicomanagement en raakvlakmanagement daarbij goed ingericht? Hoe vindt de aansturing vanuit RWS en de Stuurgroep hierop plaats? A. De richtlijnen uit de Werkwijzer Aanleg en het RWS Sturingsmodel Projecten worden op juiste wijze toegepast. B. De bedrijfsvoering binnen het project is op orde. C. De opdrachtgever heeft een duidelijke rol binnen het sturingsmodel van het project. D. Er is een goed projectplan. E. Het projectplan is uitgewerkt in kaders en procedures. F. Het project heeft de audit en control functie intern, danwel extern geborgd G. Er is een duidelijke taakverdeling binnen het project, ook op het gebied van sturing, tussen RWS, de provincie Groningen en de gemeente Groningen. H. Er wordt op juiste wijze gerapporteerd. 1. Er wordt actief gestuurd op tijd, geld en scope. 11 Departementale Auditdienst December 2011 Hieruit volgen de volgende toetsvragen:

12 III. Auditaanpak (5 van 5) Toetsingskader - beheersing [ TflrIt 1 De deelvragen die betrekking hebben op de beheersing van het project: Deelvraag 2: In hoeverre worden de richtlijnen binnen RWS (o.a. werkwijzer Aanleg en RWS Sturingsmodel projecten) adequaat toegepast? Deelvraag 3: Op welke wijze wordt het project beheerst op basis van de baseline (tijd, geld en scope)? Is het risicomanagement en raakvlakmanagement daarbij goed ingericht? Hoe vindt de aansturing vanuit RWS en de Stuurgroep hierop plaats? Deelvraag 4: Hoe worden de externe relaties binnen het projectteam beheerst? Hoe worden de stakeholders buiten het projectteam beheerst? Hieruit volgen de volgende toetsvragen: A. Risicomanagement en raakviakmanagement zijn goed ingericht. 5. Er is een goede omgevingsanalyse uitgevoerd. Hierin zijn actoren met hun rol, belangen, macht en invloed in beeld gebracht. C. De omgeving (intern (RWS, provincie Groningen en gemeente Groningen) en extern (buiten het project)) wordt op adequate wijze gemanaged. D. Risico s zijn kwalitatief in beeld gebracht (oorzaak, kans en gevolg) en waar mogelijk gekwantificeerd. E. Voor zo veel mogelijk risico s zijn beheersmaatregelen benoemd. F. Er zijn toprisico s benoemd. G. De risico s worden periodiek binnen de projectorganisatie besproken. H. Er wordt gedaan aan actief scopebeheer. 1. Ramingen zijn opgesteld middels de SSK-systematiek en direct gekoppeld aan het ontwerp. ]. Elke raming bevat een post onvoorzien die middels een kwantitatieve risicoanalyse is onderbouwd. K. Ramingen zijn getoetst. L. Planningen zijn opgesteld middels de PPI-systematiek. M. Planningen worden ieder kwartaal geactualiseerd. 12 Departementale Auditdienst December 2011

13 AU DITRESU LTATEN 13 Departementale Auditdienst December 2011

14 A. Het toetsingsaspect waar de betreffende bevindingen over gaan. Conclusie = Botging afdoende L) Botging afdoende met een opmerking over een onderdeel = Botging niet afdoende IV Leeswijzer Audît resultaten De resultaten worden gepresenteerd aan de hand van de drie aandachtsgebieden, inrichting, besturing en beheersing. Per aandachtsgebied zullen de bevindingen, conclusie en eventuele aanbevelingen per toetsingsaspect worden gepresenteerd. Onderstaand tabel geeft woordelijk weet hoe de presentatie gelezen moet worden. Bevinding Bevindingen met betrekking tot de borging van het toetsingsaspect Aanbeveling Indien van toepassing, aanbevelingen ter verbetering van de borging 14 Departementale Auditdienst December 2011

15 A. Alle rollen uit het IPM-model van Rijkswaterstaat (projectmanager, manager projectbeheersing, omgevingsmanager, contractmanager en technisch manager) zijn door het project ingevuld. Conclusie: Ø Bevinding Het samenwerkingsverband tussen de drie bestuurlijke partners (gemeente Groningen, provincie Groningen en Rijkswaterstaat) heeft geresulteerd in een afwijkende projectopzet van het door RWS gehanteerde IPM rolmodel. Rollen zijn op sommige punten anders ingevuld dan voorgeschreven in het IPM-model: Het project kent afzonderlijke rolhouders voor Bereikbaarheid en voor Integraal Ontwerp & Stedelijke Inpassing. Ook is een afzonderlijke rol gecreëerd voor OTB/MER aangezien dit de core van het project betreft. De IPM-rollen zijn niet allen ingevuld door RWS, maar ook door de gemeente, de provincie en externen. Tussen de drie partijen zijn afspraken gemaakt over de invulling van de managersrollen en vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. De rol van projectdirecteur is ingevuld door een externe. Hier is expliciet voor gekozen om een onafhankelijke projectaansturing te realiseren en om te voorkomen dat er teveel macht/invloed bij één van de bestuurlijke partners komt te liggen. De projectorganisatie maakt tevens gebruik van een kwaliteitsteam. Dit team is in de huidige fase op afroep beschikbaar en fungeert als klankbord voor kwaliteitsvraagstukken. In bijlage 3 is het organigram opgenomen. Aanbeveling De inrichting van het project voldoet in de praktijk goed. Richting RWS is het aanbevelingswaardig om te onderzoeken of het wenselijk is om het IPM-model aan te passen voor afwijkende projecten waar meerdere (bestuurlijke) partijen in vertegenwoordigd zijn. Daarbij ligt de nadruk op de vraag welke posities eventueel door een andere partij ingevuld kan worden en of het wenselijk is om een externe op de positie van projectdirecteur te plaatsen. 15 Departementale Auditdienst December 2011 V 1 n richt 1 fl g (1 van 6)

16 V Inrichting. (2 van 6) stur] 5. De capaciteit van project(directie)teamleden is afdoende. Conclusie: Bevinding Aanbeveling De capaciteit lijkt zowel voor de sleutelposities als voor de overige functies afdoende. Op de sleutelposities zijn met uitzondering van de manager bereikbaarheid (0,3 FE) en de manager marktbenadering (0,4 FCE) tussen de 0,5 en 0,6 FE aanwezig en is er backup vanuit de secondanten. Wel zijn er relatief veel medewerkers, omdat veel functies part-time zijn ingevuld. Het project hanteert voor vaste medewerkers zelf een maatstaf van minimaal 0,5 FrE. Het projectbemensingsoverzicht van november geeft hier het volgende inzicht over m.b.t. de vaste medewerkers: 13 medewerkers zijn ingehuurd voor >0,5 FE (52%) 3 medewerkers zijn ingehuurd voor =0,5 FE (12 h) 9 medewerkers zijn ingehuurd voor <0,5 FE (36 h) De rol Marktbenadering en Contractering kent sinds de start een aanzienlijk verloop (3 managers in een tijdsbestek van 1 jaar). RWS, als verantwoordelijke voor deze positie, bleek niet in staat om deze rol snel en adequaat te kunnen invullen. Sinds oktober 2011 is een externe ingehuurd om de positie te vervullen. De eerder opgelopen achterstand is ingelopen ligt weer op koers (men is momenteel bezig met de PPC en LCC berekening, ter voorbereiding van de marktbenadering). Met de betreffende externe is een contract afgesloten tot 1 januari 2013 (na het OTE, maar voor TE). Er zijn afspraken gemaakt dat wanneer er tussentijds een competente RWS medewerker wordt gevonden deze de positie zal overnemen. De externe zal zolang aanblijven als nodig om de opgebouwde kennis over te dragen. Met betrekking tot de planning wordt gebruik gemaakt van een externe die op afroep beschikbaar is. Tijdens de audit was de positie van kwaliteitsmanager vacant. Per 1 januari 2012 zal de rol van kwaliteitsmanager worden ingevuld voor een gemeente medewerker voor 0,4 FrE. De projectorganisatie wordt geadviseerd te letten op de opbouw van haar personeelsbestand. De inzet van medewerkers met relatief weinig capaciteit brengt een aantal risico s met zich mee. Minder inzet kan resulteren in een lagere betrokkenheid bij het project en leiden tot versnippering en een groter verloop. Om de continuïteit en kennis te borgen wordt geadviseerd de eigen maatstaf van 0,5 FE te handhaven. 16 Departementale Auditdienst December 2011

17 V 1 n richt 1 fl g (3 van 6) Shng Conclusie Bevinding Uit interviews komt naar voren dat de verschillende achtergronden van projectmedewerkers elkaar goed aanvullen en dat de medewerkers afdoende competent zijn. Op het terrein van System Engineering (SE) is er sprake van enige kennisachterstand. Hier wordt goed op ingesprongen door SE-specialisten in te huren, ter ondersteuning van het projectteam. D. Er wordt door de verschillende disciplines op goede wijze met elkaar samengewerkt. Conclusie: Bevinding De samenwerking in het projectteam verloopt soepel; men vindt elkaar gemakkelijk en de onderlinge sfeer wordt als goed en professioneel ervaren, waardoor er resultaatgericht wordt gewerkt en men elkaar kan aanspreken op elkaars verantwoordelijkheden. Het feit dat het project op één locatie is gehuisvest draagt hier voor een belangrijk deel aan mee. De ervaring van alle sakeholders is dat deze samenwerking boven verwachting blijkt te werken. Door de geïnterviewden worden het commitment en het gedeeld belang van alle betrokken projectteamleden en externe stakeholders als belangrijkste factoren voor dit succes genoemd. Eveneens wordt door geïnterviewden aangegeven dat de manier waarop het project werkt als leerpunt kan worden gezien voor eventuele volgende soortgelijke projecten. 17 Departementale Auditdienst December 2011 C. Alle project(directie)teamleden hebben de benodigde competenties om de opdracht op professionele, klantgerichte en zakelijke wijze, met oog en oor voor de omgeving, te volbrengen. Aanbeveling - Aanbeveling -

18 Integraal ontwerp & planning V In n c h ti fl g 7 : (4 van 6) [Beneern Shrog E. De raakvlakken tussen de verschillende disciplines worden goed gemanaged. Conclusie: Bevinding Formeel is er wekelijks een afstemming in de projectteamvergaderingen (op dinsdagen). In deze vergaderingen komen de managers van de verschillende disciplines samen en delen hierbij info vanuit hun discipline. Daarboven houdt de projectdirecteur het algemene overzicht. Ook vinden er informele afstemmingen tussen de deelprojecten plaats. Aanbeveling Sinds enkele maanden is er een raakvlakmanager ingesteld die zich moet richten op de afstemming van de planningen en het verdelen van acties voortvloeiend uit interne en externe overleggen. De raakvlakmanager heeft als taak de inhoudelijke afstemming te verzorgen. Daarbij worden voornamelijk de drie deelprojecten MER OTB, Integraal Ontwerp & Planning en Projectbeheersing betrokken (zie figuur). Het proces van raakvlakmanager is nog in ontwikkeling. Project MER/OTB 1 1 beheersing Inhoudelijke afstemming tussen drie partijen Informeel en incidenteel vindt raakviakmanagement plaats door menskracht vanuit bepaalde deelprojecten mee te laten draaien in andere teams waardoor uitwisseling van kennis en informatie plaatsvindt. Hierbij kan gedacht worden aan de inzet van mensen uit het ontwerpteam in het OTB/MER team. 18 Departementale Auditdienst December 2011

19 F. Er heerst een goede, productieve werksfeer binnen het project. Conclusie: Bevinding De geïnterviewden geven unaniem aan dat de werksfeer als goed en professioneel wordt ervaren. Zoals eerder gezegd draagt de geconsolideerde locatie van de projectorganisatie hier voor een belangrijk deel aan mee. Wel is door enkele projectteamleden aangegeven dat er wat meer aan sociale binding gedaan zou kunnen worden zoals een borrel of werkuitje. G. Men rekent elkaar binnen de projectdfrectie niet af op tegenvallers. Deze worden op... Conclusie: constructieve wijze aangepakt. Bevinding De projectdirectie heeft te maken met een strak taakstellend budget. De projectdirectie hanteert het uitgangspunt om zoveel mogelijk in meevallers te communiceren i.p.v. tegenvallers. De geïnterviewden geven de indruk open en transparant te kunnen communiceren en tegenvallers op een constructieve wijze af te kunnen handelen. 19 Departementale Auditdienst December 2011 V Inrichting (5 van 6) [BeheeJ stnngj Aanbeveling - Aanbeveling -

20 V Inrichting (6 van 6) [seh1swrn] H. De projectdirectie communiceert onzekerheden en presenteert geen schijnzekerheden. Conclusie: Bevinding Geïnterviewden geven in de gesprekken het beeld af dat er realistisch wordt gecommuniceerd binnen het project en naar buiten. Men krijgt de mogelijkheid om externe experts te betrekken in het proces, e.g. DVS bij het ontwerp, om mee te denken en te zoeken naar oplossingen. Mede op basis van deze open houding is er geen aanleiding om aan te nemen dat de projectdirectie zich gedwongen voelt om schijnzekerheden te presenteren. Aanbeveling - 1. De projectdirectie betrekt de opdrachtgever bij afwegingen in de driehoek tijd, geld en kwaliteit. Conclusie: Ø Bevinding De projectdirectie heeft eens per kwartaal een PAR-overleg met de opdrachtgever. Tevens worden in het stuurgroep overleg de belangen van de overige bestuurlijke partners behandeld. In deze overleggen worden onder andere eventuele afwegingen in tijd geld en scope op een constructieve wijze besproken. Als voorbeeld: toen na het schetsontwerp aanpassingen aan het ontwerp gedaan moesten worden om binnen het budget te blijven zijn de verschillende ontwerpknoppen met de bestuurlijke partners besproken en is er een beslissing genomen. Aanbeveling - 20 Departementale Auditdienst December 2011

21 VI Sturng (1 van 6) \irn,_ Conclusie Ad 1. De formele sturing vindt plaatst vanuit het Ministerie I&M via DG DGMO (Dl), DG RWS (D2) en de HID RWS NN (D3) aan het project. In het RWS sturingsmodel D1-D2-D3 vindt de rapportage plaats via periodiek PAR-rapportages en -gesprekken. Voor ARZ zijn deze rapportages aangetroffen en zijn er gespreksverslagen van de PAR-gesprekken opgesteld. Ad 2. De laatste versie van het scopeformulier is 15 november 2010 en geaccordeerd in februari 2011 door DG RWS. Ad 3. Het budget en de raming zijn geüpdate voor het voorlopig ontwerp (VO). De kostenraming d.d , ter onderbouwing van het VO is opgesteld door Witteveen + Bos en getoetst door RWS DI Ad 4. Er is een masterplanning volgens de PPI-systematiek aanwezig. Deze wordt periodiek geüpdate door een externe. Het planningsproces is weergegeven in bijlage 5. Ad 5. Het risicodossier is ingedeeld volgens de RISMAN-methode en bevat endogene en exogene risico s. Inhoudelijke opmerkingen over het risicodossier worden behandeld onder het aandachtsgebied Beheersing. Ad 6. De toetsprocedures zijn verwerkt in de projectplannen en worden gevolgd. De stakeholders in dit toetsproces (DVS, HDJZ, SDG en Corporate Dienst) zijn ruim van tevoren betrokken en worden periodiek geïnformeerd zodat de voortoetsprocedure naar verwachting soepel(er) zal verlopen. 21 Departementale Auditdienst December 2011 A. De richtlijnen uit de Werkwijzer Aanleg en het RWS Sturingsmodel Projecten worden op juiste wijze toegepast Bevinding De volgende richtlijnen uit de Werkwijzer Aanleg/Sturingsmodel zijn onderzocht: 1. PAR rapportages 2. Scopeformulier 3. Budget en Raming (PRI/SKK) 4. Planning (PPI) 5. Risicomanagement (RISMAN) 6. Toetsprocedure Werkwijzer Planstudie Droog Aanbeveling

22 VlSturing 1 richting (2 van 6) B. De bedrijfsvoering binnen het project is op orde Conclusie: Bevinding Hoewel de interne bedrijfsvoering van het project niet expliciet onderdeel was van de audit is het beeld van het auditteam dat de bedrijfsvoering binnen ARZ op orde is. Zo zijn er tussen de drie partners afspraken vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst omtrent de procedure voor opdrachtverlening en de verrekening van kosten. Verscheidene sturingslagen hebben aangegeven tevreden te zijn over de bedrijfsvoering naar buiten. Een aandachtspunt is de vorming en het bijhouden van het projectdossier (archief). In het project is een documentbeheerstructuur aanwezig en zijn er procedures ontwikkeld die aansluiten bij de RWS-structuur. Er wordt gebruik gemaakt van een gelaagd systeem, waarbij de RWS DMS als officieel archief is aangewezen. Stukken die tussen de projectmedewerkers gedeeld kunnen worden, zijn op een online sharepoint beschikbaar gesteld. Uit interviews kwam naar voren dat niet iedereen bewust gebruik maakt van het systeem (met name van belang voor deelprojectmanagers). Reden was het ontbreken van de kennis over het gebruik en het gemak om eigen opslagsystemen te gebruiken. Tevens was er een achterstand met het verwerken van documenten in het projectarchief. Om dit bij te werken is een projectsecretaris aangewezen. Er is een (recent) Kwaliteitsplan en er is een kwaliteitssysteem ontwikkeld primair gericht de beheersing en voortgangsbewaking van acties binnen de deelprojecten. Aan kwaliteitszorg in bredere zin (kennis, medewerkers, samenwerking, etc.) wordt in dit kader nog geen structurele invulling gegeven. Aanbeveling Het belang van een goed actief gebruik en onderhoud van een documentenbeheerstructuur moet door alle projectmedewerkers gedeeld worden. Ten eerste is het voor de kennisborging en verantwoording van belang dat documenten worden gedeeld, toegankelijk zijn en opgeslagen. Door de snelheid waarmee het project voortbeweegt bestaat in de huidige situatie de kans dat het overzicht van informatie niet compleet is. Dit geldt ook voor het projectdossier. Uiteindelijk zal deze van belang zijn voor de verantwoording van het project en kennismanagement richting toekomstige projecten. Een aanbeveling die betrekking heeft op het kwaliteitszorg is om de rol breder te trekken zodat de kwaliteit van kennis en samenwerking ook geborgd wordt. Deze ambitie is overigens inmiddels ook uitgesproken door de manager projectbeheersing. 22 Departementale Auditdienst December 2011

23 VI Stu ri n g (3 van 6) [heernq1 C. De opdrachtgever heeft een duidelijke rol binnen het sturingsmodel van het project Conclusie: Bevinding De rol van de opdrachtgever is duidelijk geborgd in de aansturing. In het D1-D2-D3 model heeft hij zitting in de PAR-gesprekken. Ook is hij aanwezig in de Stuurgroep en in het Directeurenoverleg ter behartiging van aspecten voortkomend uit de belangen van de andere bestuurlijke partners. D. Er is een goed projectplan Conclusie: Bevinding Aan het projectplan Planuitwerking Zuidelijke Ringweg Groningen d.d. 10 november 2010 liggen alle deelplannen van de in het project aanwezige deelprojecten ten grondslag. In deze plannen zijn de belangrijke plan elementen goed uitgewerkt. Aanwezig zijn zowel in de deelplannen als in het projectplan o.a. de opdrachtomschrijving, projectaanpak, organisatie, projectbeheersing en risico s. E. Het projectplan is uitgewerkt in kaders en procedures Conclusie: Bevinding Zoals onder D. vermeld, voor de verschillende deelprojecten zijn deelplannen opgesteld waarin de specifieke kaders en procedures verder beschreven staan. Met betrekking tot de projectbeheersing is een aantal plannen noemenswaardig: Beheersplan kwaliteitsmanagement Baselinebeheer en Verzoek-tot-Wijzigingbeheer (VrW-beheer) Documentenbeheer Het baselinebeheer en VTW-beheer wordt in de komende maand geïnstalleerd. Als baseline wordt het VO gehanteerd dat onlangs is vastgesteld door DGMo. De baseline en VTW procedures zijn gebaseerd op de door RWS gehanteerde standaarden. Op sommige punten is de procedure aangepast om het geschikter te maken voor de betreffende fase waarin het project zich verkeert. 23 Departementale Auditdienst December 2011 rht-og ] Aanbeveling - Aanbeveling - Aanbeveling -

24 VI Stu ring (4 van 6) [ 1 G. Er is een duidelijke taakverdeling binnen het project, ook op het gebied van sturing, tussen RWS, de provincie Groningen en de gemeente Groningen Conclu ie F. Het project heeft de audit en control functie intern, danwel extern geborgd Conclusie: Ø Bevinding Projecten als ZRG zijn niet verplicht om zelfstandige audit en contro! functie te organiseren. Deze rol wordt in het IPM model ingevuld door de manager projectbeheersing. De afdeling Control- en Toezicht van RWS NN is verantwoordelijk voor de (tweede lijn) controlfunctie op het project. Dit is ook voor dit project op deze manier ingericht. Met betrekking tot het inkoopproces zijn er afspraken gemaakt tussen de bestuurlijke partners. Deze afspraken zijn vastgelegd in de Samenwerkingsovereenkomst. De bestuurlijke partners zijn zelf verantwoordelijk voor de controle op hun aandeel in het inkoopproces. Aanbeveling - Bevinding De rolverdeling en manier van samenwerken is voor de drie bestuurlijke partners vastgelegd in een (geaccordeerde) bestuursovereenkomst. Wel bleken de formele en informele lijn niet altijd goed gevolgd te worden (formele en informele door elkaar of schakels overgeslagen). Hierover zijn inmiddels duidelijke afspraken gemaakt. Op dit moment werken de sturingslijnen goed. Desalniettemin moeten de verschillende partijen er op blijven toezien dat bijvoorbeeld de informatievoorziening en communicatie verloopt via de juiste kanalen. Aanbeveling Het RWS Sturingsmodel D1-D2-D3 is niet toegesneden op projecten waarin bestuurlijke partners in de projectorganisatie zelf participeren en waarbij sprake is van een dubbele sturingslijn. In dit project heeft dit niet tot noemenswaardige problemen aanleiding gegeven maar het is niet ondenkbaar dat dit in andere soortgelijke projecten wel het geval zal zijn. Mogelijk kan een aanpassing van het RWS sturingsmodel voor dit soort projecten hierin voorzien (zie de aanbeveling bij Inrichting sub A). 24 Departementale Auditdienst December 2011

25 VI Stu ring (5 van 6) [eherm] H. Er wordt op juiste wijze gerapporteerd Conclusie: Ø Bevinding Voor de rapportage richting externe partijen wordt gebruik gemaakt van de rapportageprocedures zoals opgesteld door het RWS of, wanneer het richting een bestuurlijke partner gaat via de procedures als vastgelegd in de Bestuursovereenkomst. Zo worden t.b.v. het PAR-overleg rapportages opgesteld Algemeen wordt er gebruik gemaakt van het dashboard, welke elke twee maanden wordt geüpdatet. Dit middel wordt ingebracht in de verschillende stuuroverleggen en is geaccepteerd als rapportagemiddel richting RWS. 1. Er wordt actief gestuurd op tijd, geld en scope Conclusie: Bevinding Het scopefomulier vormt de basis voor de sturing op tijd, geld en scope. In de praktijk wordt het dasboard gebruikt om de stand van zaken inzichtelijk te maken. Dit wordt regelmatig besproken in het project en daarbuiten en twee maandelijks geüpdatet. Specifiek wordt er zowel intern als extern strak gestuurd op tijd vanwege de wettelijke deadline van 1 januari 2014 (Crisis- en Herstelwet) voor het vaststellen van een TE. Er is in de vigerende planning een (beperkte) speling van 6 maanden ingebouwd. Tevens wordt er actief op het budget gestuurd. Zo zijn in het voorlopig ontwerp (VO) een aantal aanpassingen doorgevoerd om budgettaire overschrijdingen uit eerdere ontwerpen zo veel mogelijk te compenseren. Op deze manier is er getracht het VO passende te maken binnen het taakstellend budget. Hiermee samenhangend is er een risicodossier dat frequent wordt geüpdatet. Onlangs is het VO aangenomen. De projectorganisatie is daarom per direct voornemens de baseline vast te zetten en een VTW-proced ure te installeren om daarmee directer te kunnen sturen op tijd, geld en scope. 25 Departementale Auditdienst December 2011 orchina ] Aanbeveling - Aanbeveling -

26 lnrichbflq B. Er is een goede omgevingsanalyse uitgevoerd. Hierin zijn actoren met hun rol, belangen, macht en invloed in beeld gebracht. Conclusie Aanbeveling De huidige omgevingsanalyse is als basis een goede inventarisatie van de belanghebbenden. Echter om het document te kunnen gebruiken voor de beheersing van de omgeving ontbreken er essentiële gegevens. Het advies is om de volgende zaken gedetailleerd in kaart te brengen: belangen van de partijen, de machtspositie in de omgeving, de wijze waarop het project in kan spelen op deze positie en een duidelijke prioritering van de belanghebbende o.b.v. de kenmerken. Vervolgens dient nodig - koppeling te worden gemaakt met het risicodossier indien VI Beheersing (1 van 6) [ trng A. Risicomanagement en raakvlakmanagement zijn goed ingericht. Conclusie: Bevïndïng Eerder zijn de bevindingen geponeerd waarin wordt geconstateerd dat het risicomanagement en raakviakmanagement beide zijn ingericht in de organisatie. Beide worden continu uitgevoerd. Aanbeveling Het raakviakmanagement is onlangs opgestart en nog in ontwikkeling. Met betrekking tot het risicomanagement is geconstateerd dat er vooral procesmatig wordt omgegaan met het risicodossier. Het risicodossier wordt goed bijgehouden, maar uit het dossier zelf blijkt niet wat de voortgang van de beheersmaatregelen is. Uit de interviews kwam naar voren dat dit inmiddels wordt opgepakt en wordt ingebracht in het risicodossier. Bevinding Eind november is de omgevingsanalyse in het projectteamoverleg aangenomen. In deze analyse zijn de verschillende stakeholders benoemd en de wijze waarop er met hen gecommuniceerd worden. In het plan ontbreken de gedetailleerde belangen van de belanghebbenden en hun macht en invloed op het project. 26 Depaftementale Auditdienst December 2011 een

27 Stakeholders buiten het project worden op verschillende manieren beheerst. Zo zijn er platforms opgericht voor verschillende groepen stakeholders, te weten: A. Omwonenden; B. Weggebruikers; C. Bedrijven; en D. Overige individuen. Bepaalde platforms hebben (of krijgen) de mogelijkheid om mee te praten over het ontwerp. Er zijn speciale platforms opgericht voor gebieden waar het project een hoge impact op heeft (voorbeeld: de Rivierenbuurt). Het project doet zogenaamde flitsbezoeken bij de top 15 economisch belangrijkste bedrijven in het invloedsgebied van het project [htnj Momenteel is men bezig met het opzetten van een denktank, waarin verschillende partijen / stakeholders plaatsnemen die nadenken over het ontwerp en de uitwerking hiervan. Er vindt tevens regelmatig afstemming en overleg plaats met andere projecten, die impact hebben op het project ARZ en andersom (zoals de Regiotram Groningen, Haak om Leeuwarden, et cetera). Zaken die hierbij besproken worden zijn de planningen, risico s, et cetera. 27 Departementale Auditdienst December 2011 VI Beheersing (2van6) C. De omgeving (intern (RWS, provincie Groningen en gemeente Groningen) en extern (buiten het project)) wordt op adequate wijze gemanaged. Conclusie Eevinding Om toetsptocessen zo soepel mogelijk te laten verlopen zijn er geregeld vooroverleggen met bijvoorbeeld juristen of DVS. Daarnaast worden stakeholders ook actief ingezet in de deelprojecten om zo tot een breed gedragen oplossing te komen Aanbeveling -

28 1OriChtflQ ] D. Risico s zijn kwalitatief in beeld gebracht (oorzaak, kans en gevolg) en waar mogelijk gekwantificeerd. Concl i US e. VI Beheersing (3 van 6) Eevindïng In het risicodossiet zijn voor de verschillende risico s kwalitatieve analyses gemaakt. Enkele risico s zijn aangeduid als containerrisico s wat betekent dat deze onvoldoende gespecificeerd zijn om een duidelijke oorzaak en gevolg analyse op los te laten. Aanbeveling Het ontbreken van de juiste beheersmaatregelen voor een containerrisico vormt een risico op zich. Zorg er voor dat de containerrisico s zoveel als mogelijk nader gespecificeerd worden, waardoor deze niet meer ambigue zijn en er duidelijke relaties gelegd kunnen worden met de oorzaken en gevolgen. Vervolgens kan per risico de bijbehorende beheersmaatregel opgesteld worden. E. Voor zo veel mogelijk risico s zijn beheersmaatregelen benoemd. Conclusie: Bevinding Aanbevelïng F. Er zijn toprisico s benoemd. Conclusie: Bevinding In het risicodossier zijn 10 toprisico s benoemd, zie hiervoor het dashboard en scopeformulier. Aanbeveling - In het risicodossier zijn voor alle risico s beheersmaatregelen opgenomen. De voortgang van deze beheersmaatregelen blijkt evenwel niet uit het dossier (hieraan wordt inmiddels invulling gegeven) 2$ Departementale Auditdienst December 2011

29 H. Er wordt gedaan aan actief scopebeheer. Conclusie: 1. Ramingen zijn opgesteld middels de SSK-systematiek en direct gekoppeld aan het ontwerp. Conclusie: Bevinding De laatste raming is opgenomen in de kostennota welk als begeleidend document is ingediend voor het voorlopig ontwerp. Deze kostennota is opgesteld door Witteveen + Bos en getoetst door RWS DI. [ 1nr,ntnO ] VI Beheersing (4 van 6) 1 storn] Aanbeveling Vanuit de wens van de projectorganisatie om te werken met de System Engineering methodiek is het aanbevelingswaardig om de ramingscomponenten te koppelen aan de verschillende ontwerpcomponenten. Dit kan bijvoorbeeld in SE-software. 29 Departementale Auditdienst December 2011 G. De risico s worden periodiek binnen de projectorganisatie besproken. Conclusie: Bevinding De risico s worden wekelijks geüpdate en besproken in het teamoverleg. Zoals eerder opgemerkt betreft het voornamelijk een procesmatige behandeling van het risicodossier. Er kan meer inspanning verricht worden in het monitoren en de toetsing van de inpassing van de beheersmaatregel. Aanbeveling Zie Beheersing aspect A. Eevinding Aanbeveling Middels de dashboard wordt actief gestuurd op de scope. Uit gesprekken met alle (intern en extern) partijen kwam naar voren dat de dashboard als een zeer prettig instrument wordt ervaren, met name omdat snel inzichtelijk wordt hoe het project ervoor staat. Aan de hand van de positieve ervaringen met het instrument Dashboard verdient het voor RWS aanbeveling om dit instrument als good practice te verbreden naar alle (grote) projecten.

30 1nhna 1 J. Elke raming bevat een post onvoorzien die middels een kwantitatieve risicoanalyse is onderbouwd. Conclusie VI Beheersing (5 van 6) Bevinding De risico s worden wekelijks geüpdate en besproken in het teamoverleg. Zoals eerder opgemerkt betreft het voornamelijk een procesmatige behandeling van het risicodossier. Er kan meer inspanning verricht worden in het monitoren en de toetsing van de inpassing van de beheersmaatregel. Aanbeveling Zie Beheersing aspect A. K. Ramingen zijn getoetst. Conclusie: Bevinding Aanbeveling L. Planningen zijn opgesteld middels de PPI-systematiek. Conclusie: Bevinding De planningen zijn opgesteld middels de PPI-systematiek en worden periodiek door een externbureau geüpdatet. De volgende update staat gepland voor januari De Masterplanning, afgeleid van de PPI systematiek wordt wekelijks in het teamoverleg geüpdatet. Aanbeveling - In de tijd dat het project loopt zijn verschillende ramingen opgesteld. In totaal zijn er drie toetsen door RWS DI uitgevoerd. De eerste toetsrapportage stamt van 22 november 2010, de tweede van 7 juni 2011 en de meest recente van 7 oktober Toetsbevindingen zijn meegenomen in volgende versies van de ramingen. 30 Departementale Auditdienst December 2011

31 M. Planningen worden ieder kwartaal geactualiseerd. Conclusie: Bevindïng De planning worden periodiek geactualiseerd. Dit wordt uitgevoerd door een extern bureau waar afspraken mee zijn gemaakt om de beschikbaarheid van de planner te garanderen. 31 Departementale Auditdienst December 2011 ClOng ] VI Beheersing (6 van 6) IIJ siorn] Aanbeveling -

32 BIJLAGEN 1.Lijst van geïnterviewden 2.Lijst van geraadpleegde documentatie 3.Organigram projectorganisatie ARZ 4.Sturingslijnen 5. Plan n i ngsproces 32 Departementale Auditdienst December 2011

33 (RWS/DVS) Senior adviseur/programmabureau Verkenningen en Planstudies DVS (RWS/SDG) Adviseur Productieproces Projectafspraken SDG : (RWS DNN) Manager marktbenadering en contractmanager (Gemeente Groningen) Manager Integraal ontwerp stedelijke inpassing 33 Departementale Auditdienst December 2011 Bijlage 1: Lijst van geïnterviewden Naam Functie Manager OTBJMER en TB (RWS DNN) Risicomanager (Twynstra Gudde) Projectdirecteur (RWS DNN) Manager Projectbeheersing iemeente Groningen) Kwaliteitsmanager Provincie Groningen) Manager Bereikbaarheidsplan Groningen (RWS DNN) Directeur wegen RWS DNN (RWS DNN) Hoofdingenieur-directeur RWS DNN Raakviakmanager (Hajema Communicatie) Omgevingsmanager

34 Bijlage 2: Lijst van geraadpieegde documentatie (1 van 2) Projectdocu mentatie Aanvangsbeslissing Staatscourant (30 december 2009) Bestuursovereenkomst ZRG2 (10 november 2010) Dashboard ARZ (31 juli 2011) Documentair Informatie Plan (projectarchief AZR Groningen) van 1 september 2011 Kwaliteitspian project Aanpak Ring Zuid Groningen (versie 13 oktober 2011) PAR-rapportages (30 juni 2010, 29 november 2010, 28 maart 2011 en 30 juni 2011 e.v.) Plan van aanpak omgevingsmanagement en communicatie Planuitwerking ZRG fase 2 (2 maart 2011) Plan van aanpak MER OTB TB fase 2 (24 februari 2011) Plan van aanpak Bereikbaarheid fase 2 (januari 2011) Plan van aanpak Contractmanagement fase 2 (1 februari 2011) Plan van Aanpak Integraal Ontwerp Zuidelijke Ringweg Groningen, fase 2 versie 2.2 (22 februari 2011) Projectplan Planuitwerking ZRG2 (versie 10 november 2010) Rapportage Risicoanalyse Aanpak Ring Zuid (april 2011) Samenwerkingsovereenkomst tussen de Staat, de provincie Groningen en de gemeente Groningen inzake de planstudie van de Zuidelijke Ringweg Groningen, fase 2 (maart 2011) Scopeformulier ZRG2 (december 2010) Toelichting Kennisgeving Planuitwerking ZRG2 (15 november 2010) Uitgangspuntennotitie Planuitwerking ZRG2 (21 april 2011) Vervlechtingsnotitie ZRG 2de fase (8 maart 2010) ZRG Bemensing projectorgansatie, (30 november 2011) 34 Departementale Auditdienst December 2011

35 Bijlage 2: Lijst van geraadpieegde documentatie (2van2) Overige documentatie MIRT Spelregel kader RWS Projectbeheersing en sturing D1-D2-D3, 22 juli 2010, SDG/PROD 2010/1166 RWS Werkwijzer Planstudies Droog! Werkwijzer Aanleg Beheersmodel voor de grote projecten vallend onder het Directoraat Rijkswaterstaat versie 2.1. : 14/9/2005 Babeliowsky A. en Hartog P, Het auditen van project- en programmamanagement., Auditing.nl, Departementale Auditdienst December 2011

36 Positie ingevuld door RWS Positie ingevuld door Prov. Groningen Projectdirecteur1 Kwaliteitsteam2 Projectbeheersing Bestuurlijke projectsecretns Manager Strategisch Omgevings management Manager Integraal Ontwerp en Stedelijke Inpassing Manager OTB/MER, TB Manager Marktbenadering en Contractering4 Bijlage 3: Organigram projectorganisatie Positie ingevuld door Gem. Groningen El Buiten de projectorganisatie Organigram ARZ projectorganisatie Planuitwerkingsfase Bron: Projectplan planuit werking Zuidelijke Ringweg Groningen fase 2 en interview gesprekken 1 De positie van projectdirecteur wordt ingevuld door een externe. 2 Het kwaliteitsteam bestaat uit een Rijksadviseur Infrastructuur van RWS, de provinciale bouwmeester en de stadsbouwmeester van de gemeente Groningen. De positie Manager OTE/MER, TB wordt voorlopig ingevuld door een externe. RWS heeft sinds kort een medewerker aangedragen die deze positie in de loop van de tijd zal overnemen De positie manager Marktbenadering en Contractering wordt momenteel ingevuld door een externe 36 Departementale Auditdienst December 2011

37 Bijlage 4: Sturingslijnen Adviserende Formele organen sturingslijn f Ambtelijk aoorapt Projecttea]<- - Schets van de informele lijn tussen de moederorgansatie en het ambtelijke-apparaat 37 Departementale Auditdienst December 2011 Dl D2 D3 Formele sturingslijn De formele sturing vindt plaatst vanuit het Ministerie I&M via DG DGMO (Dl), DG RWS (D2) en de HID RWS NN (D3) aan het project. De belangen van de bestuurlijke partners, gemeente en provincie Groningen, worden behartigd in de stuurgroep, waar de HID RWS NN ook in plaats neemt. Tevens adviseert de directeur Wegen RWS NN de HID RWS NN en de stuurgroep. DVS/CDR adviseert op zijn beurt DG RWS en het projectteam. Een schets van deze stuurlijn is hiernaast te vinden. Informele sturïngslïjn met betrekking tot projectmedewerkers Naast deze formele lijn zijn er informele lijnen via de moederorganisatie richting de project medewerkers. Als voorbeeld: een provinciemedewerker zal een algemene verantwoordingsplicht hebben tegenover de provincie. Afspraak met zowel de moederorganisatie als de projectmedewerkers is dat de medewerker in het projectteam zit met de identiteit projectmedewerker, en niet die van de moederorganisatie. Schets van de formele sturingsl,fn en aangrenzende organen Formele :uringslijn Gedeputeerde! Wethouder! HID ]

38 Planningsproces Het project kent het planningsproces zoals afgebeeld in onderstaand figuur. 1. Vanuit de mijlpalen van het project wordt per deelproject op hoofdlijnen de planning uitgewerkt. 2. Vervolgens wordt deze planning door de deelprojecten vertaald in detailplanning van het deelproject. 3. De deelprojectplanning worden periodiek geïntegreerd in de masterplanning welk vervolgens als basis dient voor het gehele project. 4. Vanuit de masterplanning worden de planningsafhankelijkheden van de deelprojecten gestuurd. [ Mijlpalen [ o Schets van het planningsproces in het project ARZ Masterplanning ] Bijlage 5: Planningsproces 38 Departementale Auditdienst December 2011

Governance realisatiefase Zuidelijke Ringweg Groningen Fase 2

Governance realisatiefase Zuidelijke Ringweg Groningen Fase 2 Bijlage V Governance realisatiefase Zuidelijke Ringweg Groningen Fase 2 21 oktober 2014 pagina 1 van 6 Bijlage V: Governance realisatiefase Zuidelijke Ringweg Groningen Fase 2 Inleiding Governance in de

Nadere informatie

Control bij Rijkswaterstaat: voor 1 april 2013

Control bij Rijkswaterstaat: voor 1 april 2013 Eventuele subtitel Control bij Rijkswaterstaat: voor 1 april 2013 16 diensten; Lijngerichte organisatie; Iedere dienst een Hoofd Control & Toezicht, die fungeert als dienstcontroller; Iedere dienst alle

Nadere informatie

Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek

Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek Raadsvergadering, 22 april 2008 Voorstel aan de Raad Nr: 228 Agendapunt: 6 Datum: 9 april 2008 Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek Onderdeel raadsprogramma:

Nadere informatie

Onderwerp: Risico inventarisatie project rwzi Utrecht Nummer: 604438. Dit onderwerp wordt geagendeerd ter kennisneming ter consultering ter advisering

Onderwerp: Risico inventarisatie project rwzi Utrecht Nummer: 604438. Dit onderwerp wordt geagendeerd ter kennisneming ter consultering ter advisering COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HOOGHEEMRADEN COMMISSIE BMZ ALGEMEEN BESTUUR Agendapunt 9A Onderwerp: Risico inventarisatie project rwzi Utrecht Nummer: 604438 In D&H: 22-01-2013 Steller: Drs. J.L.P.A. Dankaart

Nadere informatie

PROJECT INITIATION DOCUMENT

PROJECT INITIATION DOCUMENT PROJECT INITIATION DOCUMENT Versie: Datum: x.x dd-mm-jj DOCUMENTATIE Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum:. INHOUDSOPGAVE 1. Managementsamenvatting

Nadere informatie

Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Ministerie van Infrastructuur en Milieu > Retouradres Postadres: Postbus 2301 8901. 1H Leeuwarden Ministerie van Infrastructuur en Milieu Directeur Generaal De heer J.H. Dronkers Bezoekadres: Zuidersingel

Nadere informatie

De impact en implementatie van de outsourcing op de bedrijfsvoering is als één van de 6 deelprojecten ondergebracht binnen het project outsourcing.

De impact en implementatie van de outsourcing op de bedrijfsvoering is als één van de 6 deelprojecten ondergebracht binnen het project outsourcing. Bijlagen 1 en 2: Aanbevelingen en opvolging Gateway Reviews (corsa 2018017934) Bijlage 1: Aanbevelingen en opvolging Gateway Review 2018 Aanbeveling Opvolging Status Opmerking 1. Richt een apart project

Nadere informatie

Alternatief plan nieuwbouw Theater Aan de Parade.

Alternatief plan nieuwbouw Theater Aan de Parade. 1. PROJECTPLAN Naam project Alternatief plan nieuwbouw Theater Aan de Parade. Bestuurlijk Opdrachtgever Wethouder Huib van Olden Ambtelijk Opdrachtgever Gertjan Arts, directeur Stadsbeheer Gedelegeerd

Nadere informatie

PROJECTORGANISATIE EN OVERLEGSTRUCTUUR

PROJECTORGANISATIE EN OVERLEGSTRUCTUUR BIJLAGE 3: PROJECTORGANISATIE EN OVERLEGSTRUCTUUR 1. Organisatiemodel Partijen en de publiekrechtelijke rechtspersoon Stadsregio Parkstad Limburg (gevestigd te 6412 CN Heerlen aan de Kloosterweg 1, Carbon

Nadere informatie

Aanpak projectaudits

Aanpak projectaudits Aanpak projectaudits 1. Inleiding Veel lokale overheden werken op basis van een standaardmethodiek Projectmatig Werken. Op die manier wordt aan de voorkant de projectfasering, besluitvorming en control

Nadere informatie

Samen sturen. Onderzoek naar de bestuurlijke en ambtelijke aansturing van de realisatie van de Uithoflijn

Samen sturen. Onderzoek naar de bestuurlijke en ambtelijke aansturing van de realisatie van de Uithoflijn Samen sturen Onderzoek naar de bestuurlijke en ambtelijke aansturing van de realisatie van de Uithoflijn 1 Vooraf Aard bijeenkomst: besloten Zorgvuldigheid van het proces Rapport inclusief bestuurlijke

Nadere informatie

Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302

Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302 Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302 Doel Voorbereiden en opzetten van en bijbehorende projectorganisatie, alsmede leiding geven aan de uitvoering hiervan, binnen randvoorwaarden van kosten,

Nadere informatie

Regeling Grote Projecten Provincie Limburg 2018

Regeling Grote Projecten Provincie Limburg 2018 Regeling Grote Projecten Provincie Limburg 2018 Hoofdstuk 1 Begripsbepalingen Artikel 1 Begripsbepalingen In deze regeling wordt verstaan onder: a. Statencommissie: een commissie als bedoeld in de artikelen

Nadere informatie

Stappenplan nieuwe Dorpsschool

Stappenplan nieuwe Dorpsschool Stappenplan nieuwe Dorpsschool 10 juni 2014 1 Inleiding Het college van burgemeester en wethouders heeft op 10 juni 2014 dit stappenplan vastgesteld waarin op hoofdlijnen is weergegeven op welke wijze

Nadere informatie

Concretere eisen om te (kunnen) voldoen aan relevante wet- en regelgeving zijn specifiek benoemd

Concretere eisen om te (kunnen) voldoen aan relevante wet- en regelgeving zijn specifiek benoemd >>> Overgang Maatstaf 2016 Onderstaand overzicht bevat de selectie van de geheel nieuwe eisen uit de Maatstaf 2016 en de eisen waarbij extra of andere accenten zijn gelegd, inclusief een korte toelichting.

Nadere informatie

AUDITPLAN KWALITEITSCRITERIA EXTERNE VEILIGHEID

AUDITPLAN KWALITEITSCRITERIA EXTERNE VEILIGHEID AUDITPLAN KWALITEITSCRITERIA EXTERNE VEILIGHEID AUDITPLAN KWALITEITSCRITERIA EXTERNE VEILIGHEID Doel van de Audit Criteria Aandachtsgebieden Opzet van de audit o o o o o o o o o Uitvoering audit Opmerking:

Nadere informatie

INTEGRAAL PROJECTMANAGEMENT BIJ RIJKSWATERSTAAT

INTEGRAAL PROJECTMANAGEMENT BIJ RIJKSWATERSTAAT INTEGRAAL PROJECTMANAGEMENT BIJ RIJKSWATERSTAAT Integraal Projectmanagement bij Rijkswaterstaat Beknopte leaflet voor externen Versie: februari 2012 Voor meer informatie: Freek Wermer specialist projectmanagement

Nadere informatie

RAADSINFORMATIEBRIEF 19R.00511

RAADSINFORMATIEBRIEF 19R.00511 RAADSINFORMATIEBRIEF 19R.0011 Van : College van burgemeester en wethouders Datum : 18 juni 2019 Portefeuillehouder(s) : Wethouder Bolderdijk Portefeuille(s) : Financiën Contactpersoon : S. Mani Tel.nr.

Nadere informatie

Risicomanagement Ruimte voor de Rivier Van project- naar programmaniveau. Amersfoort, 7 februari 2012

Risicomanagement Ruimte voor de Rivier Van project- naar programmaniveau. Amersfoort, 7 februari 2012 Risicomanagement Ruimte voor de Rivier Van project- naar programmaniveau Amersfoort, 7 februari 2012 Ingrid Klokke & Fianne Lindenaar Inhoud Waar wil je graag een antwoord op krijgen? Toelichting Ruimte

Nadere informatie

Project Dijkversterking Krimpen

Project Dijkversterking Krimpen Project Dijkversterking Krimpen Dijkversterking & UAV-gc Samenwerken met de opdrachtnemer Huub Verbruggen Projectmanager Dijkversterking Krimpen Even voorstellen Huub Verbruggen Projectmanager van beroep

Nadere informatie

Toets uw eigen continuïteitsplan

Toets uw eigen continuïteitsplan Inspectiebericht Inspectie Openbare Orde en Veiligheid Jaargang 6, nummer 1 (maart 2010) 9 Toets uw eigen continuïteitsplan Deze vragenlijst is een gecomprimeerde en op onderdelen aangepaste versie van

Nadere informatie

Referentieprofielen Kennis-, ervaring, vaardigheden, houding en gedrag voor rollen in projecten

Referentieprofielen Kennis-, ervaring, vaardigheden, houding en gedrag voor rollen in projecten Rollen&Projectmanager,&Omgevingsmanager,&Technisch&manager,&Contractmanager,&Manager&Projectbeheersing& & Visie, doel en uitgangspunten bij de referentieprofielen: Visie Het succes van een project of programma

Nadere informatie

Assetmanagement. Resultaten maturityscan. 14 januari 2015

Assetmanagement. Resultaten maturityscan. 14 januari 2015 Assetmanagement Resultaten maturityscan 14 januari 2015 De 7 bouwstenen van Assetmanagement 2 22.Afwijkingen en herstelacties 23. Preventieve acties 24. Verbetermanagement 5.Leiderschap en betrokkenheid

Nadere informatie

Vernieuwende blik op project control

Vernieuwende blik op project control PLANNINGSMANAGEMENT RISICOMANAGEMENT KWALITEITSMANAGEMENT Vernieuwende blik op project control PrYme consulting BV biedt sinds 2001 diensten op het gebied van projectbeheersing. Wij zijn ervan overtuigd

Nadere informatie

Rekenkamercommissie gemeente Bloemendaal

Rekenkamercommissie gemeente Bloemendaal Rekenkamercommissie gemeente Bloemendaal Evaluatie onderzoek Externe Inhuur Overveen, 25 januari 2018 Aanleiding De Rekenkamercommissie Bloemendaal evalueert al haar onderzoeken om na te gaan in hoeverre

Nadere informatie

Afspraken tussen raad, college en organisatie bij (grote) ruimtelijke gemeentelijke projecten S.Reijmer, 2 maart 2016, TA

Afspraken tussen raad, college en organisatie bij (grote) ruimtelijke gemeentelijke projecten S.Reijmer, 2 maart 2016, TA Afspraken tussen raad, college en organisatie bij (grote) ruimtelijke gemeentelijke projecten S.Reijmer, 2 maart 2016, TA 1. Inleiding De raad heeft in de vergadering van februari 2014 het college de opdracht

Nadere informatie

DNB BEOORDELINGSKADER VOOR DE AUDITFUNCTIE BIJ TRUSTKANTOREN INGEVOLGE DE RIB WTT 2014

DNB BEOORDELINGSKADER VOOR DE AUDITFUNCTIE BIJ TRUSTKANTOREN INGEVOLGE DE RIB WTT 2014 DNB BEOORDELINGSKADER VOOR DE AUDITFUNCTIE BIJ TRUSTKANTOREN INGEVOLGE DE RIB WTT 2014 In het kader van de integere bedrijfsvoering is een trustkantoor met ingang van 1 januari 2015 verplicht om zorg te

Nadere informatie

LOL VAN EEN TENDERBOARD

LOL VAN EEN TENDERBOARD LOL VAN EEN TENDERBOARD A FOCUS OP AANBESTEDEN / LOL VAN EEN TENDERBOARD / NOVEMBER 2011 Het Opdrachtgeversforum is een actieve kring van (semi-) publieke opdrachtgevers in de bouw en infrastructuur die

Nadere informatie

Functieprofiel Projectleider Functieprofiel titel Functiecode 00

Functieprofiel Projectleider Functieprofiel titel Functiecode 00 1 Functieprofiel Projectleider Functieprofiel titel Functiecode 00 Doel Voorbereiden en opzetten van projecten en bijbehorende projectorganisatie, alsmede leiding geven aan de uitvoering hiervan, binnen

Nadere informatie

III I 111 1 li Dili 1 \ till iiiiiiiii HI

III I 111 1 li Dili 1 \ till iiiiiiiii HI Raadhuisplein 1 7811 AP Emmen t. 14 0591 f. 0591 685599 Postbus 30001 7800 RA Emmen e. gemeente@emmen.nl i. www.emmen.nl III I 111 1 li Dili 1 \ till iiiiiiiii HI * 1 3. 5 2 1 7 8 3 *, Aan de raad van

Nadere informatie

Project-, Programma- en AdviesCentrum. Resultaten die eruit springen PPAC

Project-, Programma- en AdviesCentrum. Resultaten die eruit springen PPAC Project-, Programma- en AdviesCentrum Resultaten die eruit springen PPAC Binnen Veiligheid en Justitie groeit het belang van projectmatig en programmatisch werken. Ook neemt de behoefte toe om medewerkers

Nadere informatie

INLEIDING GEORISICOSCAN 2.0 VOOR TE TOETSEN PROJECTEN

INLEIDING GEORISICOSCAN 2.0 VOOR TE TOETSEN PROJECTEN INLEIDING GEORISICOSCAN 2.0 VOOR TE TOETSEN PROJECTEN Wat is de GeoRisicoScan (GRS) 2.0? De GRS 2.0 is een instrument om de kwaliteit van de toepassing van GeoRM in een project te toetsen. Wat is het doel

Nadere informatie

Onderzoekscommissie Steenwijkerland

Onderzoekscommissie Steenwijkerland Onderzoekscommissie Steenwijkerland Adviesrapportage onderzoek verbouwing De Meenthe (2) 1 oktober 2012 Colofon Een onderzoek door de raad is een op waarheidsvinding gericht onderzoek naar een specifiek

Nadere informatie

Programma Hoogfrequent Spoorvervoer. Gemeenteraad 22 maart 2016

Programma Hoogfrequent Spoorvervoer. Gemeenteraad 22 maart 2016 Programma Hoogfrequent Spoorvervoer Gemeenteraad 22 maart 2016 Maatregelenpakket PHS Boxtel Agenda even opfrissen.wat hebben we in de bestuursovereenkomst vastgelegd plan van aanpak Maatregelenpakket PHS

Nadere informatie

Rekenkamercommissie. Onderzoeksplan proces- kwaliteit majeure projecten. gemeente Best

Rekenkamercommissie. Onderzoeksplan proces- kwaliteit majeure projecten. gemeente Best Rekenkamercommissie Onderzoeksplan proces- kwaliteit gemeente Best September 2014 Rekenkamercommissie gemeente Best Drs. J. J.M. van den Heuvel, Voorzitter Drs. M.A. Koster RA, Lid J.M. van Berlo (secretaris)

Nadere informatie

Het sturend niveau: onderlinge afstemming en jaarplannen Een whitepaper van The Lifecycle Company

Het sturend niveau: onderlinge afstemming en jaarplannen Een whitepaper van The Lifecycle Company Het sturend niveau: onderlinge afstemming en jaarplannen Een whitepaper van The Lifecycle Company Met dit whitepaper lichten we de sturende processen uit het BiSL-model nader toe en laten we zien hoe jaarplannen

Nadere informatie

BESTUURSOPDRACHT MAJEURPROJECT VOORTGEZET ONDERWIJS Gemeenteraad

BESTUURSOPDRACHT MAJEURPROJECT VOORTGEZET ONDERWIJS Gemeenteraad BESTEMD VOOR BESTUURSOPDRACHT MAJEURPROJECT VOORTGEZET ONDERWIJS Gemeenteraad STATUS Openbaar DATUM BESTUURLIJKE Wethouder F. Strik OPDRACHTGEVER AMBTELIJKE OPDRACHTGEVER H. Damen hoofd Afdeling Beleid

Nadere informatie

Review op uitgevoerde risico-inventarisatie implementatie resultaatgerichte bekostiging

Review op uitgevoerde risico-inventarisatie implementatie resultaatgerichte bekostiging Review op uitgevoerde risico-inventarisatie implementatie resultaatgerichte bekostiging mr. drs. E.P.J. de Boer Rotterdam, Aanleiding en opzet van de review In opdracht van de GR Jeugdhulp Rijnmond is

Nadere informatie

Zeetoegang IJmond. Rijkswaterstaat Noord-Holland. Beter Benutten Brabant. Programmateam Beter Benutten Brabant. Oktober 2012 - heden

Zeetoegang IJmond. Rijkswaterstaat Noord-Holland. Beter Benutten Brabant. Programmateam Beter Benutten Brabant. Oktober 2012 - heden Zeetoegang IJmond Vormgeving en aansturing van risicomanagement ter voorbereiding op aanbesteding en realisatie van nieuwe zeesluis bij IJmuiden in een DBFM-contract, met toepassing van parallelle procedures

Nadere informatie

Cluster Bedrijfsvoering rve ICT

Cluster Bedrijfsvoering rve ICT Cluster Bedrijfsvoering rve ICT ACTIEPLAN 2017-2020 Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) 30 juni 2017 Pagina 1 van 10 Inhoud 1 INLEIDING... 3 2 AMBITIE RVE ICT MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN...

Nadere informatie

Stuurgroep Nieuw Hydepark

Stuurgroep Nieuw Hydepark Voortgangsrapportage 1 Stuurgroep Nieuw Hydepark Periode januari t/m mei 2013 4 juni 2013 Kleine Synode 21 juni 2013 OZ 13-06 Bestuur Dienstenorganisatie Pagina 3 van 7 Inhoud 1. Inleiding 5 2. Projectkaders

Nadere informatie

KWETSBARE HANDELINGEN BINNEN HET WATERSCHAP. Handreiking

KWETSBARE HANDELINGEN BINNEN HET WATERSCHAP. Handreiking KWETSBARE HANDELINGEN BINNEN HET WATERSCHAP Handreiking Versie maart 2013 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding/leeswijzer... 3 2. Criteria: wat maakt een handeling kwetsbaar... 4 2.1 Definities en integriteitscriteria...

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 20 april 2018 Rapportage plancapaciteit

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 20 april 2018 Rapportage plancapaciteit Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

BESPREEKNOTITIE VOOR DE GEMEENTERAAD

BESPREEKNOTITIE VOOR DE GEMEENTERAAD Definitieve versie BESPREEKNOTITIE VOOR DE GEMEENTERAAD aan van de gemeenteraad Fred Dellemijn, namens het college bespreken in raadscommissie Openbare Ruimte, woensdag 12 februari 2014 onderwerp Overeenkomst

Nadere informatie

Rijkswaterstaat in verandering...

Rijkswaterstaat in verandering... Risk is like fire: If controlled it will help you; if uncontrolled it will rise up and destroy you. Theodore Roosevelt in verandering.....en control & risicomanagement verandert mee. Control bij voor 1

Nadere informatie

Voortgangsbericht projectopdrachten en voortgang Strategische Agenda Versterking Veiligheidsregio's

Voortgangsbericht projectopdrachten en voortgang Strategische Agenda Versterking Veiligheidsregio's Aan Veiligheidsberaad Van DB Veiligheidsberaad Datum 17 september Voortgangsbericht projectopdrachten en voortgang Strategische Agenda Versterking Veiligheidsregio's Context en aanleiding Tijdens het Veiligheidsberaad

Nadere informatie

Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas

Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas provincie :: Utrecht Plan van aanpak Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas In samenwerking tussen Veenendaal: 23 oktober 2017 Versie: 0.1 Opgesteld door: Maurice Kassing Gemeente

Nadere informatie

Leren uit het buitenland Risicomanagement en interne audit bij de Nederlandse Rijksoverheid.

Leren uit het buitenland Risicomanagement en interne audit bij de Nederlandse Rijksoverheid. Leren uit het buitenland Risicomanagement en interne audit bij de Nederlandse Rijksoverheid. SBOV workshop Mark Vandersmissen, manager-auditor Interne Audit 31 januari 2005 1 Opbouw presentatie Situering

Nadere informatie

Regiovisie Bergen-Gennep-Mook en Middelaar

Regiovisie Bergen-Gennep-Mook en Middelaar Bijlage 5 bij Raadsvoorstel Regionale Agenda dd 16 mei 2011 Bestuursovereenkomst Regiovisie Bergen-Gennep-Mook en Middelaar Vastgesteld door de Stuurgroep Regiovisie Bergen, Gennep, Mook en Middelaar op

Nadere informatie

Hogesnelheidslijn-Zuid

Hogesnelheidslijn-Zuid Departementale Auditdienst Hogesnelheidslijn-Zuid Onderzoeksrapport, Accountantsverslag bij voortgangsrapportage 14 Peildatum 1 januari 2004 Inhoudsopgave............................................................................................

Nadere informatie

PUNT NR. 9 VAN DE AGENDA VAN DE VERGADERING VAN HET ALGEMEEN BESTUUR D.D. 19 december 2013.

PUNT NR. 9 VAN DE AGENDA VAN DE VERGADERING VAN HET ALGEMEEN BESTUUR D.D. 19 december 2013. PUNT NR. 9 VAN DE AGENDA VAN DE VERGADERING VAN HET ALGEMEEN BESTUUR D.D. 19 december 2013. Zwolle, 20 november 2013 Nr. Bestuur-4232 Aan het algemeen bestuur Onderwerp: HWBP Plannen van Aanpak Verkenningsfase

Nadere informatie

Verbetertraject beheersing grondexploitaties & Optimalisatie Vastgoed Stand van zaken

Verbetertraject beheersing grondexploitaties & Optimalisatie Vastgoed Stand van zaken Verbetertraject beheersing grondexploitaties & Optimalisatie Vastgoed Stand van zaken Commissie Ruimte, Verkeer en Wonen, 2 februari 2015 Agenda Onderwerpen 1. Verbetertraject beheersing grondexploitaties

Nadere informatie

Nieuwe aanpak voor planstudie Hoevelaken

Nieuwe aanpak voor planstudie Hoevelaken Nieuwe aanpak voor planstudie Hoevelaken Vervroegd betrekken van de markt December 2011 Nieuwe aanpak voor planstudie Hoevelaken Aanleiding Knooppunt Hoevelaken heeft een vaste plaats in de file top-25.

Nadere informatie

PLAN VAN AANPAK FINANCIELE PARTICIPATIE EN GEBIEDSFONDS WINDPARK NIJ HIDDUM HOUW

PLAN VAN AANPAK FINANCIELE PARTICIPATIE EN GEBIEDSFONDS WINDPARK NIJ HIDDUM HOUW PLAN VAN AANPAK FINANCIELE PARTICIPATIE EN GEBIEDSFONDS WINDPARK NIJ HIDDUM HOUW Datum : 15 juli 2019 Auteur : Vereniging Noordenwind Versie : 1.0 (definitief) Status : vastgesteld 1 Revisiehistorie Datum

Nadere informatie

Mededeling. Voortgangsrapportage Verbetering doorstroming N307 Roggebot - Kampen

Mededeling. Voortgangsrapportage Verbetering doorstroming N307 Roggebot - Kampen PROVINCIE FLEVOLAND Mededeling Onderwerp Voortgangsrapportage Verbetering doorstroming N307 Roggebot - Kampen Kern mededeling: In de vergadering van de commissie Economie en Bereikbaarheid van 14 oktober

Nadere informatie

De Inspecties stellen dat VTRR aan 18 van de 24 verwachtingen van het toetsingskader voldoet.

De Inspecties stellen dat VTRR aan 18 van de 24 verwachtingen van het toetsingskader voldoet. Verbeterplan Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond. VTRR is een nieuwe organisatie die nog volop in ontwikkeling is. De wettelijke taken van VTRR, het oppakken van meldingen huiselijk geweld en kindermishandeling,

Nadere informatie

Briefadvies NVWA. 21 januari 2019

Briefadvies NVWA. 21 januari 2019 Briefadvies NVWA 21 januari 2019 Colofon ABDTOPConsult Muzenstraat 97 2511 WB DEN HAAG www.abdtopconsult.nl Hans van der Vlist ABDTOPConsult Dichtbij en onafhankelijk De consultants van ABDTOPConsult zijn

Nadere informatie

Functieprofiel Functioneel Beheerder Functieprofiel titel Functiecode 00

Functieprofiel Functioneel Beheerder Functieprofiel titel Functiecode 00 Functieprofiel Functioneel Beheerder Functieprofiel titel Functiecode 00 Doel Zorgdragen voor adequaat beheer en onderhoud van systemen en applicaties, voor tijdige en effectieve ondersteuning van en kennisontwikkeling

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1987-1988 Rijksbegroting voor het jaar 1988 20 200 Hoofdstuk X Ministerie van Defensie Nr. 34 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter

Nadere informatie

Beoordelingskader Dashboardmodule Claimafhandeling

Beoordelingskader Dashboardmodule Claimafhandeling Beoordelingskader Dashboardmodule Claimafhandeling I. Prestatie-indicatoren Een verzekeraar beschikt over verschillende middelen om de organisatie of bepaalde processen binnen de organisatie aan te sturen.

Nadere informatie

met de juiste inhoudelijke ondersteuning. Wij leveren vanuit onze Twin-Management Methode deze combinatie van dienstverlening op maat.

met de juiste inhoudelijke ondersteuning. Wij leveren vanuit onze Twin-Management Methode deze combinatie van dienstverlening op maat. Twin-Management Inspirerend en veelzijdig bestuurlijk advies Vanuit de gedachte dat ieder vraagstuk en probleemstelling meer dan één dimensie kent en dat naast inhoud ook het proces doorslaggevend is voor

Nadere informatie

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van. B.K. Potjer (GroenLinks) (d.d. 5 augustus 2015) Nummer 3066

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van. B.K. Potjer (GroenLinks) (d.d. 5 augustus 2015) Nummer 3066 van Gedeputeerde Staten op vragen van B.K. Potjer (GroenLinks) (d.d. 5 augustus 2015) Nummer 3066 Onderwerp A13-A16 niet horen, zien, noch ruiken Aan de leden van Provinciale Staten Toelichting vragensteller

Nadere informatie

Aan de leden van Provinciale Staten. Nr.: 2003-20.133/47/A.20, EZ Groningen, 20 november 2003

Aan de leden van Provinciale Staten. Nr.: 2003-20.133/47/A.20, EZ Groningen, 20 november 2003 Aan de leden van Provinciale Staten Nr.: 2003-20.133/47/A.20, EZ Groningen, 20 november 2003 Behandeld door : Schouwstra, P. Telefoonnummer : (050) 3164080 Antwoord op : Bijlage : Onderwerp : digitale

Nadere informatie

: Audit Vertraging Tunnelcontract A73-Zuid

: Audit Vertraging Tunnelcontract A73-Zuid Vertraging Tunnelcontract A73-Zuid Bespreking van het auditrapport van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (2008) door Arno Eversdijk & Arno Korsten 1 Titel rapport : Audit Vertraging Tunnelcontract

Nadere informatie

1. FORMAT PLAN VAN AANPAK

1. FORMAT PLAN VAN AANPAK INHOUDSOPGAVE 1. FORMAT PLAN VAN AANPAK 1.1. Op weg naar een kwaliteitsmanagementsysteem 1.2. Besluit tot realisatie van een kwaliteitsmanagementsysteem (KMS) 1.3. Vaststellen van meerjarenbeleid en SMART

Nadere informatie

Voorblad agendapunt 3 Stand van zaken speerpunt Informatiemanagement

Voorblad agendapunt 3 Stand van zaken speerpunt Informatiemanagement Voorblad agendapunt 3 speerpunt Informatiemanagement Ruud vd Belt en Peter Antonis In bijgaande notitie treft u de bestuursopdracht Informatiemanagement (IM) aan. De samenleving en werkorganisaties zijn

Nadere informatie

Visie op toezicht Raad van commissarissen WBO Wonen

Visie op toezicht Raad van commissarissen WBO Wonen Visie op toezicht Raad van commissarissen WBO Wonen Versie: september 2018 Vastgesteld door raad van commissarissen en bestuur: 19 november 2018 Inleiding Met de invoering van de Woningwet per 1 juli 2015

Nadere informatie

Handreiking Systeemgerichte Contractbeheersing Design en Construct

Handreiking Systeemgerichte Contractbeheersing Design en Construct Handreiking Systeemgerichte Contractbeheersing Design en Construct Ministerie van Verkeer en Waterstaat Rijkswaterstaat BIBLIOTHEEK RIJKSWATERSTAAT UTRECHT NR 2..^1.\1..CD.B RWS bibliotheek locatie Utrecht

Nadere informatie

Wie bewaakt mijn geld? Financiële controle en risicobeheersing binnen de gemeente Nuth

Wie bewaakt mijn geld? Financiële controle en risicobeheersing binnen de gemeente Nuth Wie bewaakt mijn geld? Financiële controle en risicobeheersing binnen de gemeente Nuth De taak van de raad onder het dualisme Kaders stellen (WMO, Jeugdwet, handhaving) Budgetteren (begroting) Lokale wetgeving

Nadere informatie

Deelprojectplan. Bestuurlijke Informatie Voorziening

Deelprojectplan. Bestuurlijke Informatie Voorziening Deelprojectplan Bestuurlijke Informatie Voorziening Beheersing van risico s en verbetering van de besturing van de Hogeschool van Utrecht, door middel van effectieve en efficiënte informatiestromen, als

Nadere informatie

Gemeente Amersfoort en Best Value

Gemeente Amersfoort en Best Value Gemeente Amersfoort en Best Value Reconstructie Wagnerstraat en omgeving Platform WOW thema Best Value (P ) 1 december 2016 Sprekers: - Wim Noordhoff Projectmanager gemeente Amersfoort - Gert de Haan Omgevingsmanager

Nadere informatie

besproken en goedgekeurd d.d. voorzitter secretaris

besproken en goedgekeurd d.d. voorzitter secretaris AB-advies schap: AB-vergadering van: 2 juli 2015 behoort bij agendapunt: 5a kenmerk: opsteller: e-mail: besproken en goedgekeurd d.d. voorzitter secretaris Onderwerp Voorstel aanpassing ontmantelingsproces

Nadere informatie

VAN AMBITIE NAAR UITVOERING - INRICHTING EN BESTURING I&A DELFLAND. 31 augustus 2013

VAN AMBITIE NAAR UITVOERING - INRICHTING EN BESTURING I&A DELFLAND. 31 augustus 2013 VAN AMBITIE NAAR UITVOERING - INRICHTING EN BESTURING I&A DELFLAND 31 augustus 2013 CONTEXT Delfland wordt de komende jaren geconfronteerd met een groeiende interne en externe vraag naar (innovatieve)

Nadere informatie

KWALITEIT DIENSTVERLENING Gemeente Oirschot Onderzoeksaanpak

KWALITEIT DIENSTVERLENING Gemeente Oirschot Onderzoeksaanpak KWALITEIT DIENSTVERLENING Gemeente Oirschot Onderzoeksaanpak Rekenkamercommissie Kempengemeenten 23 september 2011 1. Achtergrond en aanleiding In 2008 heeft de gemeente Oirschot de Bestuursvisie 2002-2012

Nadere informatie

Aan de commissie: Algemeen bestuur en middelen Datum vergadering: 22 maart 2007 Agendapunt: Aan de Raad. Made, 13 februari 2007

Aan de commissie: Algemeen bestuur en middelen Datum vergadering: 22 maart 2007 Agendapunt: Aan de Raad. Made, 13 februari 2007 Aan de Raad Made, 13 februari 2007 Aan de commissie: Algemeen bestuur en middelen Datum vergadering: 22 maart 2007 Agendapunt: Raadsvergadering: 12 april 2007 Onderwerp: Diagnose Integrale Veiligheid gemeente

Nadere informatie

Verkoop kavels Dolderseweg

Verkoop kavels Dolderseweg ONDERZOEKSOPZET Verkoop kavels Dolderseweg Utrecht april 2018 Inhoudsopgave 1. AANLEIDING EN ACHTERGROND... 3 2. PROBLEEMSTELLING EN WERKWIJZE... 4 3. UITWERKING ONDERZOEKSVRAGEN... 4 4. ORGANISATIE, RAPPORTAGE,

Nadere informatie

Functieprofiel: Manager Functiecode: 0202

Functieprofiel: Manager Functiecode: 0202 Functieprofiel: Manager Functiecode: 0202 Doel Zorgdragen voor de vorming van beleid voor de eigen functionele discipline, alsmede zorgdragen voor de organisatorische en personele aansturing van een of

Nadere informatie

Totaalbeeld rekenkameronderzoek naar de positie van de raad bij kaderstelling, sturing en controle van grote projecten Overkoepelende rapportage

Totaalbeeld rekenkameronderzoek naar de positie van de raad bij kaderstelling, sturing en controle van grote projecten Overkoepelende rapportage Totaalbeeld rekenkameronderzoek naar de positie van de raad bij kaderstelling, sturing en controle van grote projecten Overkoepelende rapportage Status: overkoepelende rapportage, vastgesteld door de rekenkamercommissies

Nadere informatie

Voorstel onderzoek ADR in het kader van de basisrapportage van het grote project PHS

Voorstel onderzoek ADR in het kader van de basisrapportage van het grote project PHS Voorstel onderzoek ADR in het kader van de basisrapportage van het grote project PHS Uitgebracht aan de Vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat Tweede Kamer der Staten-Generaal Colofon Titel

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 34 200 VIII Jaarverslag en slotwet Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 2014 Nr. 11 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN

Nadere informatie

Inhuur in de Kempen. Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden. Onderzoeksaanpak

Inhuur in de Kempen. Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden. Onderzoeksaanpak Inhuur in de Kempen Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden Onderzoeksaanpak Rekenkamercommissie Kempengemeenten 21 april 2014 1. Achtergrond en aanleiding In gemeentelijke organisaties met een omvang als

Nadere informatie

Ruimte voor ontwikkeling. Financiële haalbaarheid en management van gebiedsontwikkeling

Ruimte voor ontwikkeling. Financiële haalbaarheid en management van gebiedsontwikkeling Ruimte voor ontwikkeling Financiële haalbaarheid en management van gebiedsontwikkeling U WILT UW GEBIED ONTWIKKELEN. DAT ROEP VEEL VRAGEN OP: HOE PAK IK DAT AAN? EN IS HET FINANCIEEL WEL HAALBAAR IN DEZE

Nadere informatie

Datum 16 september 2013 Onderwerp V62008 Verslag inspectiebezoek Convenant Veilige toepassing van medische technologie in het ziekenhuis

Datum 16 september 2013 Onderwerp V62008 Verslag inspectiebezoek Convenant Veilige toepassing van medische technologie in het ziekenhuis > Retouradres Postbus 90700 2509 LS Den Haag Ziekenhuis St. Jansdal xxxx, Raad van Bestuur Postbus 138 3840 AC HARDERWIJK Werkgebied Zuidwest Wilh. van Pruisenweg 52 Den Haag Postbus 90700 2509 LS Den

Nadere informatie

De volgende stap naar certificering!

De volgende stap naar certificering! ISO 9001 CERTIFICERING De volgende stap naar certificering! 2 - Kader, bureau voor kwaliteitszorg b.v. Inleiding Fijn dat u geïnteresseerd bent in ISO 9001 certificering. Naast het voldoen aan de eisen

Nadere informatie

BELEIDSEFFECTMETING - HANDLEIDING VOOR STATENCOMMISSIES

BELEIDSEFFECTMETING - HANDLEIDING VOOR STATENCOMMISSIES BELEIDSEFFECTMETING - HANDLEIDING VOOR STATENCOMMISSIES 26 APRIL 2006 CONTEXT EN AANLEIDING Sinds maart 2003 is de Wet dualisering provinciebestuur van kracht. Mede in dit kader heeft het Presidium van

Nadere informatie

Betreft: resultaten tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus. Van: De tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus

Betreft: resultaten tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus. Van: De tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus Wijk bij Duurstede, 6 maart 2012 Betreft: resultaten tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus Memo Van: De tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus Aan: Leden van de

Nadere informatie

Omgevingsmanagement Nieuwe Sluis Terneuzen. Nancy Vinke, omgevingsmanager Sassevaart 29 maart 2019

Omgevingsmanagement Nieuwe Sluis Terneuzen. Nancy Vinke, omgevingsmanager Sassevaart 29 maart 2019 Omgevingsmanagement Nieuwe Sluis Terneuzen Nancy Vinke, omgevingsmanager Sassevaart 29 maart 2019 Project Nieuwe Sluis Terneuzen Kosten: Totaal: 934 miljoen incl. BTW Aanneemsom: 753 miljoen incl. BTW

Nadere informatie

Bijlage II - Het spoorboekje kwaliteit: De BIG-8 stap voor stap. Inleiding

Bijlage II - Het spoorboekje kwaliteit: De BIG-8 stap voor stap. Inleiding Bijlage II - Het spoorboekje kwaliteit: De BIG-8 stap voor stap Inleiding In het omgevingsrecht worden regels gesteld waar de overheden zich aan moeten houden bij het uitvoeren van vergunningverlening,

Nadere informatie

Omgevingsvisie Giessenlanden. Plan van aanpak V1.3. Inleiding

Omgevingsvisie Giessenlanden. Plan van aanpak V1.3. Inleiding Omgevingsvisie Giessenlanden Plan van aanpak V1.3 Inleiding De omgevingsvisie van de gemeente Giessenlanden moet inspireren, ruimte bieden en uitnodigen. Een uitnodiging aan burgers, bedrijven en instellingen

Nadere informatie

Plan van aanpak implementatie WMO-dienstverlening gemeente Drimmelen

Plan van aanpak implementatie WMO-dienstverlening gemeente Drimmelen Plan van aanpak implementatie WMO-dienstverlening gemeente Drimmelen Auteur : drs. Natasja de Bruin Datum : Donderdag 16 februari 2006 Versie : 2.0 (definitief) LEGAL FINANCE PROCESS Inhoudsopgave 1. Inleiding...3

Nadere informatie

Algemeen Onderwerp Projectplan marktbewerkingsplan Gooi & Vechtstreek Verspreiden Ja Contactpersoon Paul Scholtz

Algemeen Onderwerp Projectplan marktbewerkingsplan Gooi & Vechtstreek Verspreiden Ja Contactpersoon Paul Scholtz OPLEGGER Algemeen Onderwerp Projectplan marktbewerkingsplan Gooi & Vechtstreek Verspreiden Ja Contactpersoon Paul Scholtz Eenheid Sturing E-mail p.scholtz@gooisemeren.nl Kenmerk 17.0013276 Datum 17 november

Nadere informatie

GEMEENTELIJKE TELECOMMUNICATIE MOBIELE COMMUNICATIE. Bijlage 04 Kwaliteitsborging en auditing

GEMEENTELIJKE TELECOMMUNICATIE MOBIELE COMMUNICATIE. Bijlage 04 Kwaliteitsborging en auditing GEMEENTELIJKE TELECOMMUNICATIE MOBIELE COMMUNICATIE Bijlage 04 Kwaliteitsborging en auditing Inhoud 1 Inleiding 3 2 Aantonen kwaliteitsborging van de dienstverlening 4 3 Auditing 5 3.1 Wanneer toepassen

Nadere informatie

hierna te noemen QWHOVNO (Quick-Wins Hoogwaardig Openbaar Vervoer Noordoost-Brabant)

hierna te noemen QWHOVNO (Quick-Wins Hoogwaardig Openbaar Vervoer Noordoost-Brabant) BESTUURSOVEREENKOMST TUSSEN DE PROVINCIE NOORD-BRABANT EN DE GEMEENTEN BERNHEZE, EINDHOVEN, OSS, S HERTOGENBOSCH, SCHIJNDEL, UDEN EN VEGHEL MET BETREKKING TOT HET REALISEREN VAN QUICK-WINS VOOR HET HOV

Nadere informatie

Plan van aanpak Rekenkameronderzoek naar (be)sturing van Gemeenschappelijke Regelingen

Plan van aanpak Rekenkameronderzoek naar (be)sturing van Gemeenschappelijke Regelingen Plan van aanpak Rekenkameronderzoek naar (be)sturing van Gemeenschappelijke Regelingen Rekenkamercommissies Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Waterland Inleiding In de maanden mei tot en met oktober

Nadere informatie

Onderzoek Invoering nieuwe WMO per 2015

Onderzoek Invoering nieuwe WMO per 2015 Onderzoek Invoering nieuwe WMO per 2015 Onderzoeksopzet van de Rekenkamercommissie voor Vlagtwedde en Bellingwedde Inleiding De gezamenlijke Rekenkamercommissie (RKC) van de gemeenten Vlagtwedde en Bellingwedde

Nadere informatie

Proceseisen blauwdruk VCM

Proceseisen blauwdruk VCM Proceseisen blauwdruk VCM Bijlage D bij het bestek met zaaknummer 31049665 Verkeersmanagement Centrale van Morgen (VCM) Datum 24 juni 2011 Status definitief Proceseisen Blauwdruk VCM Bijlage D bij het

Nadere informatie

Bureau Waardenburg B.V. Communicatieplan Bijlage C Bij Energiemanagement actieplan

Bureau Waardenburg B.V. Communicatieplan Bijlage C Bij Energiemanagement actieplan Bureau Communicatieplan Bijlage C Bij Energiemanagement actieplan CULEMBORG, DECEMBER 2014, VERSIE 1 BUREAU WAARDENBURG B.V. Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Belanghebbenden (stakeholders) 3 2.1 Interne doelgroepen

Nadere informatie

Bijlage 2 Indicatieve doorlooptijden (open) aanbesteding(svarianten)

Bijlage 2 Indicatieve doorlooptijden (open) aanbesteding(svarianten) Bijlage 2 Indicatieve doorlooptijden (open) aanbesteding(svarianten) Wanneer duidelijkheid burger* Aanbestedings dossier gereed Opties 0 en 1 Optie 2 Optie 3 Optie 4 DT Noord (verlegd en verdiept**) met

Nadere informatie

Life Cycle. Management. . als aandachtsgebied binnen Asset Management. Jaap Bakker Senior Adviseur Asset Management Rijkswaterstaat.

Life Cycle. Management. . als aandachtsgebied binnen Asset Management. Jaap Bakker Senior Adviseur Asset Management Rijkswaterstaat. Realisatie Verkenning Planuitwerking Life Cycle Prestaties Life Cycle Risico s Life Cycle Kosten Life Cycle Management. als aandachtsgebied binnen Asset Management Beheer, onderhoud, exploitatie Jaap Bakker

Nadere informatie

Onderzoeksopzet De Poort van Limburg gemeente Weert

Onderzoeksopzet De Poort van Limburg gemeente Weert Onderzoeksopzet De Poort van Limburg gemeente Weert Weert, 6 september 2011. Rekenkamer Weert Inhoudsopgave 1. Achtergrond en aanleiding 2. Centrale vraagstelling 3. De wijze van onderzoek 4. Deelvragen

Nadere informatie