Onze passie. Onze passie. NELOS Theorie Duikgeneeskunde. Subcommissie Edit Departement didactiek. Sportduiken. Hoofdredactie.

Transcriptie

1 Subcommissie Edit Departement didactiek Sportduiken Onze passie Studio opnames Coolshots.be Foto s Dirk De Bilde NAVAL base Zeebrugge Manuel Geerts Algemene coördinatie Dirk De Bilde Sportduiken Hoofdredactie Manuel Geerts Werkgroep duikgeneeskunde Catherine De Maeyer Anjes Daems Walter Mellaerts Roland Wantens Herwig Van Cotthem Manuel Geerts Tekeningen Peter Bosteels Herwig Van Cotthem Onze passie

2 Longoverdruk Oren Gevolgen van druk Brilsqueeze Tanden Stofwisselling Sinussen Ademhaling Decompressieongevallen Lichaam Duikgeneeskunde Duikongevallen Complicaties: shock Bloedsomloop Stikstofnarcose Vergiftigingen Zuurstof CO 2 Oren CO Hypoxie Verdrinking Onderkoeling

3 Duikgeneeskunde Hoofdstuk 4 Anatomie en fysiologie Het menselijk lichaam

4 Voorwaarden Voorwaarden om deze les goed te kunnen volgen: Geen. Verwachtingen 2*D WETEN KENNEN Mechanisme van de ademhaling Mechanisme van de bloedsomloop Samenstelling van lucht (20-80) Bouw van het menselijk oor (zonder details) Drukveranderingen die het oor ondergaat tijdens het duiken

5 Verwachtingen 3*D Mechanisme van de ademhaling KENNEN Mechanisme van de bloedsomloop Rol van de gassen bij de stofwisseling Samenstelling van lucht (20-80) en zijn massa Bouw van het menselijk oor (zonder details) Drukveranderingen die het oor ondergaat tijdens de duik Het menselijk lichaam Stofwisseling of metabolisme Ademhaling

6 Het menselijk lichaam Bloedsomloop Het oor Stofwisseling of metabolisme

7 Stofwisseling of metabolisme Voedingstoffen Afvalstoffen ENERGIE Koolstofdioxide (C0 2 ) Zuurstof (O 2 ) Water (H 2 0) Ademhaling

8 Ademhaling Foto: Manuel Geerts Borstholte of thorax Luchtwegen Ademhalingsspieren Ademhalingscentrum Ademhalingsmechanisme Lucht Massa Borstholte of thorax Borstbeen Ribben Wervelkolom Middenrif of diafragma

9 Luchtwegen Neus- en keelholte Luchtpijp of trachea Strottenhoofd Longen Brochenbomen Longblaasjes of alveolen Longblaasjes of alveolen Bronchen Bronchiolen Alveolen (longblaasjes) Gedeoxigeneerd bloed Haarvat Geoxigeneerd bloed CO2 O2 Alveool Alveolair membraan

10 Ademhalingsspieren Ademhalingsspieren Middenrif of diafragma Ademhalingscentrum : geeft de ademhalingsprikkel Hersenen Verlengde ruggenmerg Ruggengraat

11 Ademhalingsmechanisme Uitademen = passief = gebeurt vanzelf Inademen = actief Ademhalingsmechanisme

12 Lucht Zuurstof Stikstof Koolstofdioxide O2 20,95 % N2 78,08 % CO2 00,03 % Foto: Manuel Geerts Sporen van edelgassen 00,94 % Massa Bij normale atmosferische druk en 0 Celcius heeft 1liter lucht een massa van 1,29 gr Foto: Manuel Geerts Foto: Manuel Geerts

13 Longvolumina 6000 Typische resultaten van longspirometrie bij de arts: VC = Vitale capaciteit = max in uit Luchtvolume in de longen (ml) TV VC TLC TV = Tidaal volume normale ademhaling in rust Opm.: tidaal = getijdenwerking, cfr. eb/vloed Tijd RV RV = Residueel volume TLC = Totale longcapaciteit Bloedsomloop

14 Bloedsomloop Hart Bloed Bloedvaten Foto: Manuel Geerts Bloedsomloop Kleine bloedsomloop Grote bloedsomloop Bloedsomloop Foto: Manuel Geerts

15 Bloedsomloop Foto: Manuel Geerts Hart Voorkamer of atrium Rechtervoorkamer Linkervoorkamer Linkerkamer Rechterkamer Rechterkamer Kamer of ventrikel

16 PFO Patent Foramen Ovale Rechts Links - 1-richtingsklep die een overblijfsel is uit het foetus-stadium (geen longfunctie nodig/aanwezig). - Bij de geboorte worden de longen geactiveerd ( levensschreeuw ) en wijzigen de interne relatieve bloeddrukken en wordt die klep dichtgedrukt en mettertijd groeit die gewoon dicht. - Bij ongeveer 15-20% van de mensen is die klep in meer of mindere mate open ( patent ) en zal een deel van de bloedstroom niet via de longen passeren om uitgewassen te worden. - Risico bij het duiken: deel van de N2-microbellen komen opnieuw in de bloedstroom terecht en kunnen tot pathogene bellen uitgroeien! Bloed Bloed = bloedplasma + bloedcellen (ongeveer 60% plasma, 40% bloedcellen qua volume) Rode Bloedcellen Witte bloedcellen = afweer Bloedplaatjes Bloedplaatjes = stolling Witte Bloedcellen Rode bloedcellen = O2 en CO2 transport Bloedplasma = bloedvloeistof, bevat eiwitten, voedingsstoffen, hormonen, anorganische elektrolyten, metabole eindproducten, enz. En dient tevens als ph-buffer

17 Bloedvaten Aders of venen = naar het hart toe Slagaders of arteriën = van het hart weg Bloedvaten: haarvaten of capilairen Bronchen Alveolen Bronchiolen Gedeoxigeneerd bloed Haarvat Geoxigeneerd bloed CO2 O2 Alveool Alveolair membraan

18 Bloedsomloop longen n 7 Hersenen en Bovenste ledematen Buik en onderste ledematen 1 Longen 2 Rechtervoorkamer 3 Rechterkamer 4 Linkervoorkamer 5 Linkerkamer 6 Bovenste holle ader 7 Onderste holle ader 8 Longslagader 9 Aorta 10 Longader 11 Hersenen en bovenste ledematen 12 Buik en onderste ledematen Kleine Bloedsomloop Longen Longslagader Longader Rechts Links = longfunctie/filter + onmiddellijk hartspier zelf van verse O2 voorzien!

19 Grote Bloedsomloop Hersenen en bovenste ledematen Bovenste holle ader Onderste holle ader Buik en onderste ledematen Bloedsomloop longen n 7 Hersenen en Bovenste ledematen Buik en onderste ledematen Een gemiddelde mens heeft ongeveer 5 liter bloed Per hartslag wordt gemiddeld ongeveer 70ml bloed verpompt De gemiddelde hartslag in rust zit rond de 70/minuut Per minuut wordt dus ongeveer 5 liter verpompt, d.w.z. 1 volledige circulatie duurt ongeveer 1 minuut

20 Het oor Het oor

21 Aambeeld Stijgbeugel Ovale venster Zenuw Hamer Slakkenhuis Externe Gehoorgang Trommelvlies Buis van Eustachius Ronde venster Buitenoor Middenoor Binnenoor Cochlea (slakkenhuis) Zenuw Hamer Aambeeld Stijgbeugel Perilymfe Endolymfe Ovale venster Tectoriaal membraan Haarcellen Vestibulair membraan middenoor holte Basilair membraan Trommelvlies Externe gehoorgang Ronde venster Buis van Eustachius BUITENOOR MIDDENOOR BINNENOOR

22 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Samenvatting Samenvatting Stofwisseling of metabolisme Ademhaling Mechanisme van de ademhaling Bloedsomloop Mechanisme van de bloedsomloop Borstholte of thorax Luchtwegen Ademhalingsspieren Ademhalingscentrum Ademhalingsmechanisme Lucht Massa Aders Haarvaten Slagaders Het hart Kleine bloedsomloop Grote bloedsomloop Het oor De bouw Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Duikgeneeskunde Hoofdstuk 5 Duikongevallen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

23 Barotraumata Voorwaarden Voorwaarden om deze les goed te kunnen volgen: Les Het menselijk lichaam gevolgd hebben.

24 Verwachtingen 2*D en 3*D KENNEN TOEPASSEN Principe van mechanische duikongevallen Gevaren van mechanische duikongevallen Voorkomen van mechanische duikongevallen Symptomen van mechanische duikongevallen herkennen Behandeling van mechanische duikongevallen Barotraumata Maskersqueeze Het oor Sinussen

25 Barotraumata Tanden Darmkolieken Longoverdruk Barotraumata Wet van Boyle-Mariotte Bij constante temperatuur is het volume van een bepaalde hoeveelheid gas omgekeerd evenredig met de druk p x V = constant

26 Maskersqueeze Maskersqueeze Dalen = waterdruk wordt groter dan druk in het masker squeeze Huid Ogen Stijgen: geen probleem, teveel aan lucht floept weg via maskerrand

27 Het oor Het oor Onderdruk Overdruk Drukgolf

28 Aambeeld Stijgbeugel Ovale venster Zenuw Hamer Slakkenhuis Externe Gehoorgang Trommelvlies Buis van Eustachius Ronde venster Buitenoor Middenoor Binnenoor Het oor Dalen onderdruk in middenoor Buis van Eustachius Alternobar Vertigo Trommelvliesscheur

29 Het oor Stijgen overdruk in middenoor Wet van Boyle-Mariotte Aanwezige lucht uitzetten in middenoor Buis van Eustachius drukevenwicht Evenwichtstoornissen of alternobar vertigo Trommelvliesscheur gedesoriënteerd Het oor De wet van Boyle- Mariotte Grade 1 Grade 1b Grade 2 Grade 3 Buis van Eustachius Verkoudheid Medicatie Afsluiten gehoorgang Grade 4 Grade 5

30 Het oor Dalen onderdruk Pijn Alternobar Vertigo Bloeding trommelvlies dalen opzwellen slijmvlies en barsten van bloedvaatjes Trommelvliesperforatie gedesoriënteerd Behandeling Beëindig de duik Pijn boven water duikarts Voorkomen = beter Tijdig equilibreren de valsalva of geeuw-, kauwbewegingen Verkouden = stel de duik uit Geen medicatie (risico op rebound) Het oor Stijgen overdruk Alternobar Vertigo Trommelvliesperforatie gedesoriënteerd Behandeling Opstijging even stoppen: equilibreren vraagt tijd Pijn boven water duikarts Voorkomen beter Normaal automatisch Opstijgsnelheid verminderen Slikbewegingen met gesloten mond; manoeuvre van Toynbee GEEN VALSALVA!!! Verkouden stel de duik uit Geen medicatie

31 Het oor Binnenoorletsel Te fel (en dikwijls te laat) equilibreren Plotse compressie Plotse schokgolf Vernietiging gehoorcellen Doofheid Evenwichtstoornissen Oorsuizen of oorfluiten (tinnitus) Evenwichtstoornissen deco-ongeval oorsuizen Alternobar Vertigo Indien beide middenoren ongelijk klaren drukverschil tussen de twee evenwichtsorganen Evenwichtstoornissen of alternobar vertigo

32 Evenwichtsorgaan Evenwichtsorgaan binnenoor lymfe gevuld Vestibulum gelegen halfcirkelvormige kanalen Evenwichtsorgaan Bovenste boog Ovale venster Zijdelingse boog Cochlea Achterwaartse boog Ronde venster 1,6 cm

33 Sinussen Sinussen Voorhoofdsinussen of sinus frontalis Zeef- en wiggebeenholte Bovenkaaksinussen of sinus maxillaris

34 Sinussen Voorhoofdsinussen of sinus frontalis Dalen onderdruk of squeeze Symptomen Druk pijn boven neus stekende pijn voorhoofd Snuiten bloedresten Voorkomen = beter Verkouden = stel de duik uit Geen medicatie Sinussen Voorhoofdsinussen of sinus frontalis Stijgen overdruk Symptomen Druk pijn boven neus Druk buiten gericht Snuiten bloedresten Voorkomen = beter Normaal automatisch Opstijgsnelheid verminderen Verkouden = stel de duik uit Geen medicatie

35 Sinussen Bovenkaaksinussen of sinus maxillaris Dalen onderdruk of squeeze Symptomen Stekende pijn tandpijn Voorkomen = beter Verkouden = stel de duik uit Geen medicatie Sinussen Bovenkaaksinussen of sinus maxillaris Stijgen overdruk Symptomen Stekende pijn tandpijn Druk buiten gericht Snuiten bloedresten Voorkomen = beter Normaal automatisch Opstijgsnelheid verminderen Verkouden = stel de duik uit Geen medicatie

36 Tanden Tanden Dalen squeeze Stijgen overdruk Vermijd holtes in/onder de tanden! Belangrijk bij v.b. tandvullingen bij de tandarts: leg er de nadruk op dat er GEEN holtes mogen overblijven!

37 Volgende barotraumata komen enkel voor tijdens flessenduiken. Darmkolieken

38 Darmkolieken Lucht inslikken Eventueel voedsels met gasproductie tijdens vertering De wet van Boyle-Mariotte uitzetten Obstructie buikkrampen of kolieken Behandeling Herdrukken 15 min. 3 m max. 6 m Longoverdruk

39 Longoverdruk Long overdrukt Boyle-Mariotte Overdruk: reeds vanaf 0,15 bar Longoverdruk Diepte Druk Volume p xv 0 m 10 m 20 m 30 m 40 m 50 m 1 bar 2 bar 3 bar 4 bar 5 bar 6 bar Lucht 10 l 1/2 =5l 1/3 = 3,3l 1/4 = 2,5l 1/5 = 2l 1 x 10 = 10 2 x 5 = 10 3 x 3,3 = 10 4 x 2,5 = 10 5 x 2 = 10 6 x 1,66 = 10 Ongecontroleerd stijgen Hindernis bij stijgen Spasme glottisspier of stemspleet Misvorming/letsels en littekens van de luchtwegen Slijmen luchtwegen Airtrapping Bloodshift Bronchiaal astma Chronische bronchitis Aanwezigheid van bullae

40 Longoverdruk Voorkomen = beter Aandoeningen longen luchtwegen Stijgen: blijven ademen Longhyperpressie = verboden Gecontroleerd stijgen De laatste meters extra traag stijgen Je buddy heeft ademhalingsproblemen? (hulp bij) stijgen Longoverdruk Longbeschadiging Pneumothorax of Klaplong

41 Longoverdruk Mediastinaal emfyseem Halsemfyseem Luchtembolie (AGE) Longbeschadiging Alveool scheurt haarvat Alveolen Bronchen Bronchiolen Bloed met luchtbellen Lucht Beschadigd alveool Gasuitwisseling belemmerd

42 Pneumothorax of klaplong Pleurabladen Longvlies Borstvlies Beide vliezen plakken aan mekaar en zo worden de longen open gehouden en kunnen toch bewegen Scheur(tje) in de long = vacuüm weg, long klapt ineen Pneumothorax of klaplong Alveolen scheuren Pleurabladen: vacuüm wordt gebroken Long zakt in Longventilatie en gasuitwisseling wordt sterk gereduceerd

43 Pneumothorax of klaplong Absolute druk hoger Lucht geraakt tussen de pleurabladen Boyle-Mariotte Druk in het mediastinum Mediastinaal emfyseem Mediastinum = ruimte tussen de longen en borstbeen en ruggengraat Hart Trachea of luchtpijp Slokdarm Grote bloedvaten Lucht in mediastinum Druk in mediastinum

44 Halsemfyseem Halsemfyseem of subcutaan emfyseem Lucht in de hals Nek wordt opgeblazen kraakt als natte sneeuw of eierschalen Luchtembolie Alveolen met haarvaten worden beschadigd Luchtbel(len) geraakt in bloedbaan Obstructie mogelijk ergens in het gestel

45 Luchtembolie Acute hartstilstand Owv luchtbel(len) in de kransslagader Massale aanvoer leidt tot zuurstoftekort en hartinfarct Luchtembolie CAGE Cerebraal Arterieel Gas Embolie

46 Luchtembolie CAGE Luchtbelletjes Obstructie Bloedvaten Luchtembolie Foto: Centrum duik- en hyperbare geneeskunde Zeebrugge Behandeling Enkel luchtembolie recompressiekamer

47 Longoverdruk Symptomen: onmiddellijk bij bovenkomst De ademhaling Pijnlijk en moeilijk met hoesten bloed Snel en ondiep Borstkast beweegt asymmetrisch bij klaplong Ademhalingsstilstand Longoverdruk Symptomen: onmiddellijk bij bovenkomst Zenuwsymptomen Hemiplegie Spraakstoornissen Gestoord zicht Verwardheid Bewusteloosheid Stuipen... Shock

48 Longoverdruk Foto: Dirk De Bilde Behandeling Zo snel mogelijk evacueren naar reanimatiecentrum Noodnummer bellen 112 Zuurstof toedienen 100 % Slachtoffer geruststellen is heel belangrijk Bewust V-houding, bewusteloos stabiele zijligging Longoverdruk Het belang van zuurstoftoediening Anti-shock werking Zuurstofvoorziening door collaterale voorziening = via een omweg Zuurstofvoorziening door intercellulaire diffusie = overal doorheen Oppassen tijdens de zuurstoftoediening! Brandgevaar door Synthetische kleding Sigaretten Andere ontstekingsbronnen Haren Vet en olie

49 Barotraumata Luchtembolie Maskersqueeze Blokkage van Eustachiusbuis Mediastinaal en halsemfyseem Pneumothorax Blokkage van de sinussen Bloed met luchtbellen Darmkolieken Luchtbellen als gevolg van alveoolbeschadiging Beschadigd alveool Lucht Samenvatting Steunt op de wet van Boyle-Mariotte Barotraumata Het oor Tanden Sinussen Maskersqueeze Darmkolieken Longoverdruk Longbeschadiging Pneumothorax of klaplong Mediastinaal emfyseem Halsemfyseem of subcutaan emfyseem Luchtembolie recompressiekamer Symptomen Behandeling Zuurstof Het nut Het gevaar

50 Vergiftigingen Verwachtingen 2*D KENNEN TOEPASSEN Principe van stikstofvergiftiging Symptomen van stikstofvergiftiging Oorzaken van buiten adem zijn Symptomen van buiten adem zijn Acties bij stikstofvergiftiging Te nemen acties bij buiten adem zijn

51 Verwachtingen 3*D WETEN KENNEN TOEPASSEN Toxisch effect van zuurstof onder druk Principe van stikstofvergiftiging met zijn symptomen Oorzaken van buiten adem zijn Koolstofdioxide- en koolstofmonoxidevergiftiging Acties bij stikstofvergiftiging Te nemen acties bij buiten adem zijn Vergiftigingen Foto: Manuel Geerts

52 Vergiftigingen Zuurstof Stikstof Koolstofdioxide O2 20,95 % N2 78,08 % CO2 00,03 % Foto: Manuel Geerts Sporen van edelgassen 00,94 % Vergiftigingen Koolstofdioxide Foto: Manuel Geerts Stikstof Foto: Manuel Geerts

53 Vergiftigingen Koolstofmonoxide Foto: Manuel Geerts Zuurstof Foto: Manuel Geerts Vergiftigingen Wet van Henry Bij constante temperatuur en bij verzadiging is de hoeveelheid opgelost gas in een vloeistof evenredig met de druk van dat gas in contact met die vloeistof.

54 Vergiftigingen Wet van Dalton Als twee of meer gassen, die met elkaar geen scheikundige reactie aangaan, zich in eenzelfde ruimte bevinden, dan is bij constante temperatuur de druk van het mengsel gelijk aan de som van de drukken die elk gas afzonderlijk zou hebben als het alleen in die ruimte was. Koolstofdioxide Afvalstof bij stofwisseling Regelaar/trigger van de ademhaling via het ademhalingscentrum Hypercapnie Oorzaken Uitwendig Inwendig

55 Koolstofdioxide Uitwendige oorzaak De compressor Faling in de filters Aanzuigen gepollueerde lucht Tuba Te lang of te dik zodat teveel uitgeademende lucht in de snorkel blijft Te smal: onnodige extra ademhalingsweerstand en extra inspanningen Inwendig oorzaak Metabolisme hogere werking Inwendige temperatuur Slechte conditie Emotie Stress Koolstofdioxide Buiten adem behandeling Duik uitgerust en rustig Stroming doseer inspanning, zwem schuin tegen stroming in Controleer de ademhaling It s all in the brains Inspanningen stoppen Oppervlak laat brengen geen controle over de ademhaling Hypothermie vermijden Duikpak Botjes Handschoenen Duiktijd beperken bij koude

56 Stikstof Stikstof = inert gas Wet van Henry Inwerken op het zenuwstelsel Dieptedronkenschap Stikstof Diepe duiken alertheid geboden Hou er rekening mee en controleer ook elkaar Symptomen Vergelijkbaar met dronkenschap persoonsgebonden, maar ook ifv de omstandigheden (v.b. vermoeid, gestresseerd, enz.) Losbol Agressief Angstig Tunnelvisie Verward, versuft, vergeetachtig... Behandeling Kijk buddy in de ogen Stijg met je buddy normaal reageert Terug de diepte in herval heel waarschijnlijk

57 Koolstofmonoxide Verbrandingsproces Koolstofmonoxide Kleurloos Smaakloos Reukloos Giftig Sterke verbinding met de hemoglobine (rode bloedcellen) = competitie met O2-transport!!! Hypoxie of zuurstoftekort Koolstofmonoxide Symptomen intoxicatie ernst Lichte hoofdpijn Duizeligheid Misselijkheid Braken Ernstige hoofdpijn denkvermogen Kersrode lippen Algemene spierslapte Snelle pols Snelle zwakke ademhaling Krampaanvallen Bewusteloos Dood

58 Koolstofmonoxide Foto: Centrum duik- en hyperbare geneeskunde Zeebrugge Behandeling Noodnummer bellen 112 Zuurstof toedienen 100 % Slachtoffer geruststellen is heel belangrijk Hyperbare zuurstoftherapie nodig: waarschijnlijk Zuurstof Zuurstof Niet onschuldig Brandbaar Medicatie Toxisch ifv druk en tijd Hyperoxie: trop is teveel Lorrain-Smith longfunctie Paul-Bert CZS

59 Zuurstof Lorrain-Smith : langdurig O2 en reeds bij lage ppo2 Problemen mogelijk na uren zuurstof bij ppo2 meer dan 0,5 bar Beschadiging surfactant sterk verminderde O2-uitwisseling N.v.t. bij gewone ademluchtduiken tijdsduur veel te kort, maar wel opletten bij successieve nitroxduiken en daar de zuurstofklok goed in het oog houden! Zuurstof Paul-Bert : bij hogere ppo2 ppo2 bewust of onbewust te hoog De partiële zuurstofdruk Lucht 2 bar Gasmengsels 1,4 bar Centraal zenuwstelsel (CZS): aangetaste functionaliteit Symptomen Stikstofvergiftiging? Zuurstofvergiftiging Maximum diepte beperkt door de max. partiële druk

60 Zuurstof SNAPDOOS S piersamentrekkingen N ausea A demhalingmoeilijkheden P sychisch D uizeligheid O gen O ren S tuiptrekkingen convulsies Zuurstof Enkele belangrijke verschillen tussen beide vergiftigingen Stikstofvergiftiging Zuurstofvergiftiging Symptomen gradueel Symptomen plots ( O2-hit ) Gewenningseffect mogelijk Hoge ppo2 gevoeliger Herkennen symptomen Onvoorspelbaar symptomen

61 Zuurstof Behandeling Symptomen SNAPDOO S gecontroleerd stijgen Symptomen SNAPDOO S direct stijgen verboden bij epileptische aanval! Houd mondstuk mond Houd convulsiediepte aan Blijf op diepte tot na derde fase, dwz tot de glottis ontspant en luchtpijp vrijkomt Gespannen fase Schokkende fase Ontspanningsfase Stijgen: gecontroleerd Aangepaste verzorging aan de oppervlakte Samenvatting Steunt op de wetten van Henry en Dalton Koolstofdioxide Uitwendige oorzaak Inwendige oorzaak Stikstof Koolstofmonoxide Zuurstof Hyperoxie Lorrain-Smith Paul-Bert Symptomen SNAPDOOS Belangrijke verschillen tussen N2 en O2 vergiftiging Behandeling

62 Vrijduiken Verwachtingen 2*D en 3*D Gevaren van het vrijduiken KENNEN Veiligheidsmaatregelen bij het beoefenen van vrijduiken Mechanisme van hyperventilatie Gevaren van hyperventilatie

63 Vrijduiken Foto: Manuel Geerts Vrijduiken Zwembad black-out Longsqueeze Syncopale afspraak op 7 meter Verdrinking Foto: Manuel Geerts

64 Vrijduiken Diepte Druk Volume p xv 0 m 10 m 20 m 30 m 40 m 50 m 1 bar 2 bar 3 bar 4 bar 5 bar 6 bar Lucht 10 l 1/2 =5l 1/3 = 3,3l 1/4 = 2,5l 1/5 = 2l 1 x 10 = 10 2 x 5 = 10 3 x 3,3 = 10 4 x 2,5 = 10 5 x 2 = 10 6 x 1,66 = 10 Longsqueeze Totale longinhoud Vitale capaciteit In maximaal uit Tussen 3 en 5 liter Residueel volume Rest maximale Uitademing Tussen 0,8 en 1,4 liter Vrijduiken Oorzaken syncopale afspraak op 7 meter: Hyperventileren: dwz ademprikkel uitstellen en daarmee te lang wachten om terug te stijgen (ppo2 reeds marginaal!) Einde vrijduik tussen 10 meter en oppervlakte: relatief grote drukdaling Stijgen hydrostatische druk daalt partiële zuurstofdruk daalt, bovendien ook meer bloed naar periferie en dus wat minder naar de hersenen Inspanning opstijgen extra zuurstof verbruik Duikreflex (bradycardie) blijft aanwezig Dit alles zuurstoftekort in hersenen bewusteloos Niet snel ingrijpen verdrinking

65 Vrijduiken Veiligheidsmaatregelen Vrijduiken: nooit alleen uitvoeren Apneu-oefeningen: steeds met begeleider/toezicht Beperk hyperventileren tot 1/3 van de tijd nodig om duizeligheid te laten optreden hyper = TEVEEL Behandeling Zo snel mogelijk boven water brengen CPR-protocol plus zuurstof Verdrinking CPR-protocol tot zelfstandig ademen, dan zuurstof Vervoer naar reanimatiecentrum: altijd Samenvatting Mechanisme van hyperventilatie Gevaren van hyperventilatie Gevaren van vrijduiken Veiligheidsmaatregelen bij het beoefenen van vrijduiken Voorkoming van problemen in verband met hyperventilatie Behandeling

66 Decompressieongeval Verwachtingen 3*D KENNEN TOEPASSEN Het ontstaan van decompressieongeval Voorkoming van decompressieongeval Symptomen van decompressieongeval Risicofactoren van het decompressieongeval Behandeling van decompressieongeval

67 Decompressieongeval Foto: Manuel Geerts Decompressieongeval Wet van Henry Bij constante temperatuur en bij verzadiging is de hoeveelheid opgelost gas in een vloeistof evenredig met de druk van dat gas in contact met die vloeistof.

68 Decompressieongeval Wet van Dalton Als twee of meer gassen, die met elkaar geen scheikundige reactie aangaan, zich in eenzelfde ruimte bevinden, dan is bij constante temperatuur de druk van het mengsel gelijk aan de som van de drukken die elk gas afzonderlijk zou hebben als het alleen in die ruimte was. Decompressieongeval Wet van Boyle-Mariotte Bij constante temperatuur is het volume van een bepaalde hoeveelheid gas omgekeerd evenredig met de druk p x V = Cte

69 Decompressieongeval Voor de duik: volledig gestel 1 ppn2 = 0,78 bar Aanvang duik: de Wet van Henry treedt in werking Tijdens het dalen verzadigen Drukgradiënt of vector van alveolen bloed weefsels tot verzadiging is voltrokken exponentiële curve Op diepte: verdere saturatie ifv de duiktijd Tijdens het stijgen: drukverlaging ontgassen, dient gecontroleerd te gebeuren! Drukgradiënt of vector twee richtingen K.O.C. Enerzijds nog steeds van bloed weefsels Anderzijds keert de drukgradiënt om van bloed alveolen tot volledige desaturatie Decompressieongeval Microbellen of silent bubbles Bloedbaan en/of weefsels Ongeveer 10 micron groot Uitwassen via de longen Niet respecteren van de kritische oververzadiging macrobellen

70 Decompressieongeval Stikstofbellen schadelijk Stationaire of autochtone Beschadigen het weefsel Verscheuren Samendrukken Circulerende stikstofbellen Blokkeren zuurstoftoevoer Irriteren bloedvaten Oedeemvorming Reacties bedekken bel met Proteïnes Vetten Fibrine Bloedplaatjes Decompressieongeval Waar kunnen stikstofbellen problemen veroorzaken? Binnenoor Hersenen Gewrichten Longen Ruggenmerg Huid

71 Decompressieongeval Abnormale vermoeidheid Vermoeidheid Inspanning Foto: Manuel Geerts Decompressieongeval Huidsymptomen Schapen Vlooien

72 Decompressieongeval Bends Schouder Knie Elleboog Heup Pols Voet Decompressieongeval Paraplegie Hemiplegie Quadriplegie

73 Decompressieongeval Binnenoorletsel Gehoorslagader Endolymfe Decompressieongeval? vergelijkbare symptomen barotraumata (IEBT) Decompressieongeval Indien het vestibulum systeem aangetast Evenwichtstoornissen Braakneigingen

74 Decompressieongeval Chokes Massaal veel stikstofbellen Blokkade in haarvatenstelsel Samenvatting Steunt op de wetten Henry Boyle-Mariotte Dalton Symptomen Abnormale vermoeidheid Huidsymptomen» Schapen» Vlooien Bends Zenuwsymptomen» Paraplegie» Hemiplegie» Quadriplegie Binnenoorletsel Chokes Shock

75 Decompressieongeval: enkele risicofactoren Het verouderingsproces ademhaling Het verouderingsproces bloedsomloop Het uitvoeren longhyperpressie valsalva, trimvest opblazen Medicamenten onvoldoende getest Vet oplossen van stikstof trager maar vijf maal meer, extra risico ook owv meer saturatie bij successieve duiken Decompressieongeval: enkele risicofactoren Vette maaltijd voor de duik vetpartikels zijn kernen voor N2-belvorming Inspanningen en/of hypothermie tijdens de duik afvalstoffen zijn kernen voor N2-belvorming Snel stijgen in de laatste meters, liefst TRAGER dan 10m/min: van -10m tot oppervlakte = drukhalvering in 1min tijd, terwijl het bloed amper 1 circulatie kan doen Koolstofdioxide samenwerking met stikstof

76 Decompressieongeval: enkele risicofactoren Grote breuken microbellen sluiten nieuwe haarvaten af Duikprofiel jojoduiken, duikdiepte en duiktijd Dehydratatie indikken van het bloed Alcohol diuretisch, plus vasodilatatie gevolgd door vasoconstrictie Patent foramen ovale (PFO) Decompressieongeval: invloed van een PFO Patent Foramen Ovale Risico: vuil bloed met mogelijks een aantal N2- microbellen komt ongezuiverd rechtstreeks opnieuw in de bloedstroom terecht en deze N2-microbellen kunnen tijdens een 2de circulatie doorheen het lichaam eventueel uitgroeien tot grotere pathogene bellen! Rechts Links

77 Decompressieongeval en vrijduiken? Geen perslucht (alleen the bare essentials ) maar toch DCS-verschijnselen (taravana: vertigo, nausea, verlamming, letargie, zelfs dood) bij Polynesische Tuamoto en Japanse Ama parelduiksters tientallen vrijduiken per dag, telkens sec naar 30-50m met maar een 5 min interval trop is teveel Vermijd vrijduiken tussen successieve duiken! Decompressieongeval: omgaan met risicofactoren Diepe duiken = groter risico Jojoduiken vermijden (repetitieve belvergroting en belcompressie) Zware inspanningen vermijden Onderkoeling vermijden (meer gas kan oplossen, tragere ontgassing owv tragere circulatie) Tussentijden: minimaal 2 uur

78 Decompressieongeval: omgaan met risicofactoren Sportprestaties voor en na vermijden Snelle opwarming na duik (hete douche, sauna, enz.) vermijden owv verlaagde oplosbaarheid van gassen en snellere ontgassing Dehydratatie vermijden (simpele test: heldere urine) Extra veiligheid extra marges bij decompressietechnieken Intensieve successieve duiken (duikvakantie, duikcruise): voldoende rustdagen inlassen! Decompressieongeval Om een duiker gerust te stellen na een mogelijks onvoorzichtige duik kan je volgende vragen stellen: Ben ik normaal vermoeid? Adem ik normaal? Hou ik mijn evenwicht? Kan ik eenmaal zonder moeite door de benen buigen? Voel ik tintelingen of krampen in mijn ledematen? Voel ik pijn tussen mijn schouderbladen of in de lenden? MAAR (!!!) ontkenning blijft grootste probleem en bij de minste twijfel toch direct toezicht + mogelijks afvoeren naar recompressiekamer!

79 Decompressieongeval Decompressieongeval Behandeling Zo snel mogelijk evacueren ziekenhuis met caisson Noodnummer bellen 112 Zuurstof toedienen 100 % Slachtoffer geruststellen heel belangrijk Laten drinken 2 liter water Foto: Dirk De Bilde

80 Decompressieongeval Foto: Dirk De Bilde Decompressieongeval Het belang van zuurstoftoediening Anti-shock werking Maximale uitwassing van N2 Zuurstofvoorziening door collaterale voorziening = via omweg Zuurstofvoorziening door intercellulaire diffusie Gevaar tijdens de zuurstoftoediening Brandgevaar door Synthetische kleding Sigaretten Andere ontstekingsbronnen Haren Vet en olie

81 Decompressieongeval Foto: Centrum duik- en hyperbare geneeskunde Zeebrugge Samenvatting Steunt op de wetten Henry Dalton Boyle-Mariotte Risicofactoren Omgaan met risicofactoren Wat na een onvoorzichtige duik Behandeling Zuurstof Het nut Het gevaar Zuurstoftherapie

82 Dehydratatie Dehydratatie Foto: Manuel Geerts

83 Dehydratatie Het lichaam: 70 % water Vochtbalans = heel belangrijk Dehydratatie Verhoogd risico op decompressieongeval Fysieke capaciteit: daalt tot 10 % Maximum 3 % van het lichaamsgewicht Foto: Manuel Geerts Dehydratatie Hoe en waarom drogen duikers uit? Onvoldoende vochtinname Onderdompeling Koude Hypercapnie Transpiratie (vakantie!) Ademhaling: droge perslucht Andere Foto: Manuel Geerts

84 Dehydratatie Hydrateren, hoe doe je dat? Preventief Voldoende vochtinname Voor, tussen en na de duiken Gespreid minstens 2 liter gans de dag Vermijd alcoholhoudende dranken Vermijd cafeïnehoudende e.a. diuretische dranken Koffie Thee Cola Dehydratatie Wie mag er niet gehydrateerd worden? Slachtoffers van een duikongeval Duikers in shock Duikers met een verminderd bewustzijn Duikers met een ernstig trauma: mogelijk operatie nodig, vermijden van reflux tijdens de operatie! Een wonde Een breuk Wie mag er dan wel gehydrateerd worden? Alle andere vrij van bovenstaande symptomen!

85 Samenvatting Oorzaken van dehydratatie Voor de duik Onvoldoende drinken Zweten Diarree Braken Alcoholische en cafeïnehoudende dranken Vochtafdrijvende geneesmiddelen Tijdens de duik Onderdompeling Koude Gebruik van de ademlucht uit de fles Hypercapnie Inspanningen / transpiratie Goede hydratatie Drink voldoende voor, tussen en na het duiken Spreid je vochtinname minstens 2 liter over gans de dag Vermijd alcoholische en cafeïnehoudende dranken Uitzonderingen Duikers met verminderd bewustzijn Duikers met ernstig trauma mogelijk geopereerd Duikers in shock geen drinken Verdrinking

86 Verwachtingen 3*D WETEN KENNEN Principe van uitgestelde verdrinking Principe van verdrinking Verdrinking Foto: Manuel Geerts

87 Verdrinking Droge verdrinking 20 tot 25 % Natte verdrinking 75 tot 80 % Uitgestelde verdrinking Strottenhoofd of Larynx Verdrinking Behandeling Geen tijd te verliezen Controle bewustzijn Controle ademhaling Bel de hulpdiensten 112 Start de reanimatie Slachtoffer bij bewustzijn reanimatiecentrum

88 Samenvatting Soorten verdrinkingen Droge Natte Uitgestelde Mechanisme van Verdrinking Uitgestelde verdrinking Behandeling van verdrinking Hypothermie of onderkoeling

89 Verwachtingen AI KENNEN Gevolgen en gevaren van de onderkoeling Preventieve maatregelen om onderkoeling te voorkomen Hypothermie of onderkoeling Water warmte lucht Geleidt 23 maal beter Neemt 3500 maal meer op Hypothermie 36 C Rillen Gevoelloosheid Gezicht Tenen Vingers Foto: Manuel Geerts Opwarming dood

90 Hypothermie of onderkoeling ,5 C Normaal 36 C Koud gevoel 35 C Bibberen < 35 C Hypothermie of onderkoeling Hypothermie of onderkoeling C Onhandig verward 33 C Spierstijfheid 32 C Bibberen stopt 31 C Bewustzijnsverlies 30 C Bewusteloos 29 C Ademhaling en pols traag 28 C Hartstilstand < 28 C Error geen teken van leven

91 Hypothermie of onderkoeling Behandeling Voorkom verdere afkoeling Controleer de vitale parameters CPR-protocol Verwittig de hulpdiensten 112 Geef nooit alcohol Slachtoffer bij bewustzijn warme energierijke drank Voorkomen beter Kleed je gepast conform de duik Beëindig tijdig je duik Zorg voor droge kleding ook al heb je een droogpak Samenvatting Gevaren van hypothermie Gevolgen van hypothermie Behandeling van hypothermie Preventieve maatregelen om hypothermie te voorkomen

92 Stress Stress Gevolg van een situatie waarin meer van je verwacht wordt dan je aankan, of denkt aan te kunnen. Iedereen onderhevig Stress problemen Stress twee groepen Gedragsveranderingen Fysiologische symptomen Foto: Manuel Geerts

93 Stress Gedragsveranderingen waarneembaar Duikleiders kandidaten erkennen angst paniek Spanning Beschrijft spieren actie geestelijke opwinding Vroege symptomen Organisatiegedrag of informatie inwinnen Treuzelen Vergeetachtigheid Galgenhumor Overdreven humor Prikkelbaarheid Bijgelovige handelingen Macho- of bravadogedrag Stress Fysiologische symptomen minder waarneembaar Storingen autonome zenuwstelsel Ademhalingsveranderingen Circulatieveranderingen Spijsverteringsklachten Urogenitale veranderingen Spier- en skeletveranderingen Stemveranderingen

94 Stress: Wat kan je er aan doen? Stress VERMIJDEN! NEEN ZEGGEN is altijd een geldige optie bij het duiken. Zeg op voorhand dat je iets niet wil of niet ziet zitten, breng jezelf (en je buddy) niet onnodig in een probleemsituatie. JA als het NEEN is = niet stoer maar DOM!!! Trop is teveel wees selectief in wat je doet of niet doet. Wees eerlijk en realistisch met jezelf ivm wat je kan! Wie hoger wil kakken dan zijn gat zit met de benen vol stront, dixit Boma (FC Kampioenen) STOP THINK ACT! STOP - DENK DOE! Luctor et emergo Samenvatting Stress ingedeeld in twee groepen Gedragsveranderingen Waarneembaar Fysiologische symptomen Minder waarneembaar Wat kan je eraan doen

95 Duikgeneeskunde Einde