Veilig Sporten curatief

Transcriptie

1 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 1 Veilig Sporten curatief Een cursus EHBO: een must? Basismodule Algemeen Gedeelte Initiator Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 2 Doel van deze cursus 1/2 De Initiator Kan optreden in elke levensbedreigende situatie Kan hulp verlenen bij een aantal (ernstige) aandoeningen en bij vaak voorkomende sportletsels Weet een degelijke EHBO-set samen te stellen en kent de algemene principes van wondverzorging Kent de basis transporttechnieken 1

2 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 3 Doel van deze cursus 2/2 Deze presentatie toont een selectie van mogelijke letsels en aandoeningen die regelmatig voorkomen bij sportbeoefening. Daarnaast wordt ook een sportspecifieke aanvulling voorzien in functie van de gekozen sporttak. Bv. onderkoeling bij de opleiding Initiator Waterski hitteslag bij de opleiding Initiator Bergwandelen Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 4 Overzicht Vier stappen in eerste hulp Basisprincipes Stabiele zijligging Veiligheid Toestand SL 112 Levensbedreigende situaties Reanimatie Levensbedreigende letsels en aandoeningen Sportletsels Transporttechnieken en eerstehulpmaterialen Levensbedreigende bloedingen Verslikking Hartaanval Beroerte Hoofd- en wervelletsels Letsels aan het bewegingsapparaat Letsels aan de huid Andere (sport)letsels Eenvoudige transporttechnieken Eerstehulpmateriaal Eerstehulpset Vragen? 2

3 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 5 Levensbedreigende situaties: reanimatie Levensbedreigende situatie Inleiding basisreanimatie Basisregels van de reanimatie Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 6 Letsels aan de huid Huidwonden Blaren Brandwonden Koudeletsels Insectensteken en tekenbeten 3

4 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 7 Andere (sport)letsels Flauwte Neusbloeding Hyperventilatie Onderkoeling Hitteslag Vergiftiging Epilepsie Letsels aan de geslachtsdelen Oogletsels Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 8 Basisprincipes van eerste hulp Basisprincipe 1: handel als hulpverlener Basisprincipe 2: blijf rustig in een noodsituatie Basisprincipe 3: verleen psychosociale eerste hulp Basisprincipe 4: vermijd besmetting Basisprincipe 5: zorg voor het comfort van het slachtoffer Basisprincipe 6: hou rekening met emotionele reacties nadien Deze basisprincipes zijn altijd en overal toepasbaar! 4

5 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 9 Zorg voor de veiligheid Veiligheid bepalen in functie van de situatie: Eigen veiligheid eerst, altijd en overal bv. besmettingsgevaar (HIV, HepB, enz.): gebruik handschoenen en mondmasker Veiligheid van het slachtoffer(s): slachtoffer niet verplaatsen, tenzij gevaarbron bv. E40, water, brandend voertuig, gaslek, enz. Veiligheid van de omstaanders Neem de tijd om de situatie op een afstand in te schatten! Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 10 Beoordeel de toestand van het slachtoffer 1/3 Controle van het bewustzijn Schud zacht aan de schouders Roep luid (zijn naam) Indien slachtoffer bij bewustzijn is: stel eenvoudige vragen: bv. Wat is er gebeurd? controleer of het slachtoffer letsels heeft: bv. bloedingen blijf het slachtoffer controleren Indien slachtoffer bewusteloos is: hulp inroepen 5

6 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 11 Beoordeel de toestand van het slachtoffer 2/3 De luchtweg openen Draai het slachtoffer op de rug (ERC) Kantel het hoofd achterwaarts Voer de kinlift uit Verwijder storende elementen wanneer een eerste beademingspoging niet succesvol was bv. loszittend mondbeschermstuk (basketbal, boksen, enz.) Opgelet: wervelletsel (ERC) Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 12 Beoordeel de toestand van het slachtoffer 3/3 De ademhaling controleren Kijk, luister en voel niet langer dan 10 seconden of het slachtoffer normale ademhaling vertoont LET OP! gasping Indien normale ademhaling: leg het slachtoffer in stabiele zijligging bel 112 en blijf het bewustzijn + de ademhaling controleren Indien geen normale ademhaling: bel 112 6

7 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 13 Alarmeer de hulpdiensten Verschillende mogelijkheden: dokter, 112, enz. 112: Waar, wat, wie en ernst van het voorval (aantal en toestand van de slachtoffers) melden/laten melden door een medesporter Situatiegebonden bv. bij het uit het water halen van een bewusteloze drenkeling mogen de hulpdiensten (112) reeds onmiddellijk verwittigd worden zonder voorafgaande controle FAQs: 112, MUG, ICE, enz. Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 14 Stabiele zijligging Elk bewusteloos slachtoffer dat normaal ademt, leg je in stabiele zijligging. De stabiele zijligging laat toe: dat het slachtoffer gemakkelijk ademt dat vloeistof uit de mond loopt 7

8 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 15 Levensbedreigende situatie Levensbedreigend = uitvallen van het bewustzijn en/of de ademhaling Wat doen? 1. Vier stappen in eerste hulp 2. Indien geen normale ademhaling: bel 112 en start de reanimatie (harde ondergrond!) Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 16 Inleiding basisreanimatie In normale omstandigheden zorgt de ademhaling voor voldoende zuurstofopname en zal de hartwerking zorgen voor de circulatie van dit zuurstofrijke bloed naar alle cellen. Het beademen brengt dus zuurstof in de longen en de bloedbaan, de hartmassage zorgt ervoor dat het bloed circuleert. Het doel van de reanimatie is het onderhouden van de zuurstofvoorziening in de vitale organen. 8

9 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 17 Hartwerking Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 18 Basisregels van de reanimatie: 30/2 30 hartmassages handen (hiel) in het midden van en loodrecht op de borstkas 4 à 5 cm diep masseren (niet stoten) bij volwassenen ritme: 100 keer per minuut 2 beademingspogingen hoofd achterwaarts kantelen en kinlift uitvoeren (neus toe!) 2 x (1 in / 1 uit ) en hoofd wegdraaien richting borstkas Doorgaan tot deskundige hulp ter plaatse overneemt het slachtoffer de normale ademhaling hervat de hulpverlener uitgeput is 9

10 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 19 Levensbedreigende bloedingen Inwendige bloeding (zeer moeilijk vast te stellen): pijn bel 112! controleer bewustzijn en ademhaling tot gespecialiseerde hulp overneemt Uitwendige bloeding: ernstig bloedverlies vermijd rechtstreeks contact met bloed slachtoffer bel 112 stelp de bloeding door rechtstreekse druk op wonde controleer bewustzijn en ademhaling tot gespecialiseerde hulp overneemt Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 20 Lichte verslikking: het slachtoffer kan nog hoesten, ademen, praten (hees) moedig het hoesten aan Verslikking Ernstige verslikking: het slachtoffer kan geen enkele klank meer uitbrengen geef eerst vijf rugslagen geef dan vijf buikstoten (controle arts achteraf!) controleer na elke slag of de luchtweg vrijgemaakt is bij bewustzijnsverlies: bel 112 en start met de reanimatie 10

11 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 21 Hartaanval 1/2 Wat: doorbloeding van de hartspier is verminderd waardoor een deel van het hart niet meer van bloed (en dus zuurstof) wordt voorzien en afsterft Oorzaken: klonter in de kransslagader De ernst v/h letsel hangt af v/d plaats v/d obstructie Alarmtekens vooraf: pijn in de borststreek zuurstofnood bij fysieke inspanning (niet alleen sport) Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 22 Hartaanval 2/2 Symptomen: pijn (borststreek), duizeligheid, snelle en zwakke hartslag, snelle en oppervlakkige ademhaling, misselijkheid, grauwe huidskleur bel 112 laat SL in comfortabele houding (op de grond) zitten maak knellende kledij los laat SL eigen medicatie innemen (indien aanwezig) blijf het bewustzijn en de ademhaling controleren 11

12 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 23 Beroerte Wat: bloedtoevoer naar een deel van de hersenen valt plotseling weg Symptomen: spierverzwakking meestal in 1 lichaamshelft, verstoord bewustzijn, gestoord gezichtsvermogen, hoofdpijn voer de FAST-test uit: Face Arms Speech Timing indien de test positief is: bel 112 plaats het slachtoffer in een comfortabele houding blijf het bewustzijn en de ademhaling controleren Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 24 Hoofd- en wervelletsels 1/2 Wat: Letsels als gevolg van plotse, hevige impact op het hoofd en het lichaam Symptomen: gevoelsuitval in armen en/of benen suf en verward (geen herinnering) misselijk spierkrachtvermindering hoofdpijn nekpijn last van licht of geluid braken 12

13 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 25 Hoofd- en wervelletsels 2/2 kalmeer het slachtoffer en overtuig hem om niet te bewegen bel 112 immobiliseer het hoofd van het slachtoffer ENKEL als het wil meewerken blijf de vitale functies controleren na trauma: géén medicatie toedienen Vrije ademhalingswegen zijn prioritair op een wervelletsel! Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 26 Letsels aan het bewegingsapparaat: Wat? Letsels aan botten en gewrichten breuk: bot gedeeltelijk of geheel gebroken ontwrichting: gewrichtskop uit gewrichtspan verstuiking: gewrichtsbanden uitgerokken of gescheurd Letsels aan onderhuidse weefsels kneuzing: weefsel gekneld tussen voorwerp en bot spier/peesscheur: geheel/gedeeltelijk gescheurde vezels spierkramp: onwillekeurig samentrekken van de spier spierverrekking: uitgerekt zonder te scheuren 13

14 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 27 Letsels aan het bewegingsapparaat: Symptomen Pijn Zwelling en blauwverkleuring (inwendige bloeding) Verminderde bruikbaarheid van het lidmaat Abnormale stand van het lidmaat (bij breuk of ontwrichting) Bloedingen (bij open breuk of ontwrichting) Zweepslag -gevoel (bij spier- of peesscheur) Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 28 Letsels aan het bewegingsapparaat: Wat doe je? Koel het letsel af met ijs: geen rechtstreeks contact met de wonde (doek) en maximum 20 minuten Lichaamsdeel zo onbeweeglijk mogelijk houden Geen repositie (bij breuk of ontwrichting) Bloeding stelpen (bij open breuk of ontwrichting) 14

15 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 29 Wat: beschadigingen van de huid na contact met een ruw of scherp voorwerp, hitte, enz. met twee grote risico s: bloedverlies infectierisico Initiator: Huidwonden: Situering behandeling van schaafwonden en snijwonden Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 30 Huidwonden: Wat doe je? Werk hygiënisch: was uw handen voor en na de hulpverlening en doe handschoenen aan Beperk het bloedverlies Reinig de wonde: met water (kraan) of HAC Sterk bevuilde wonde: arts raadplegen Bescherm de wonde: (liefst steriel) kompres, niet inklevend verband Controle tetanusinenting doorverwijzen 15

16 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 31 Detailinfo: Etter Etter wondvocht etter: visceus slijm dat niet afdruipt (wijst op infectie) wondvocht: vloeibare substantie dat uit de wonde loopt (wijst op normale genezing van grote wonde) Etter of wondvocht? Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 32 Blaren Onstaan door wrijving Laat een blaar gesloten (infectiegevaar), tenzij ze sterk hindert of veel kans maakt om stuk gestoten te worden. was de blaar en omgeving voorzichtig met water en zeep prik met een steriele naald enkele keren in de blaar en hou deze horizontaal met de huid druk met een kompres het vocht uit de blaar dek de blaar af met een verband 16

17 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 33 Brandwonden Wat: beschadiging van de huid (en onderliggende weefsels) ten gevolge van warmte, wrijving, straling, enz. In de sportbeoefening hebben we vooral te maken met eerste graad brandwonden Symptomen: pijn rode en licht gezwollen huid koel de brandwonde af met lauw water (15 à 20 min) verwijder niet klevende kledij en juwelen leg een vochtige doek rond de brandwonde laat blaren gesloten Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 34 Koudeletsels Wat: beschadiging van de huid (en onderliggende weefsels) door onvoldoende bescherming tegen extreme koude In de sportbeoefening hebben we vooral te maken met eerste graad vrieswonden Symptomen: eerst rode huid, nadien, bleekgrijze verkleuring en stekende pijn, functieverlies en gevoelloosheid van de huid bloedcirculatie bevorderen door beweging gebruik een isolatiedeken (tegen verdere afkoeling) raadpleeg (eventueel) een arts achteraf 17

18 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 35 Insectensteken en tekenbeten Insectensteek zwelling, jeuk, roodheid (soms pijn), meestal ongevaarlijk koel de plek af, breng nadien een insectenzalf aan indien levensbedreigend (bv. abnormale en ernstige allergische reactie): bel 112 en controleer bewustzijn en ademhaling Tekenbeet tekenbeet is niet pijnlijk, jeuk na enkele uren verwijder de teek met een tekentang bewaar de teek in een pot ter controle op de ziekte van Lyme bij steek in mond- of keelholte: laat SL op ijsblokje zuigen Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 36 Flauwte Wat: kort, plots bewustzijnsverlies door een tijdelijk zuurstoftekort in de hersenen Oorzaken: emoties, pijn, uitputting, enz. leg het slachtoffer (indien normale ademhaling) in stabiele zijligging, liefst in een verluchte ruimte maak knellende kledij los leg koude kompressen of een vochtige doek op het voorhoofd/in de nek bel 112 als het slachtoffer langer dan 2 minuten bewusteloos is 18

19 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 37 Neusbloeding Wat: bloeding uit de neus als gevolg van een slag of stoot op de neus of na een valpartij, hevig niezen, snuiten, enz. laat het slachtoffer zitten in leeshouding vraag het slachtoffer de neusvleugels dicht te knijpen gedurende 10 min en als de bloeding dan niet gestelpt is, probeer het dan opnieuw als het weeral niet lukt, raadpleeg een arts steek GEEN watten in de neus Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 38 Hyperventilatie Omdat hyperventilatie niet makkelijk te herkennen is, handel je pas als het slachtoffer zelf zegt dat het hyperventileert kalmeer het slachtoffer op een rustige plek vraag om langzaam in en uit te ademen lukt het niet, laat blazen in een zak of in de handen blijf bij het slachtoffer totdat het terug normaal ademt bel arts/112 indien de hyperventilatie aanhoudt 19

20 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 39 Onderkoeling: Wat? Bij een kerntemperatuur van: 37 C = normale lichaamstemperatuur 36 C = lichte onderkoeling: bibberen, blauwe lippen, vingers en tenen, knieën, verward 34 C 35 C = onderkoeling: versnelde AH, vertraagde HF, afname bewustzijn en verminderde motoriek en reactie 32 C = diepe onderkoeling: spierstijfheid, verminderde AH 30 C = bewustzijnsverlies: coma 28 C = hartstilstand na hartfibrillatie Beïnvloedende factoren: water- en omgevingstemperatuur, timing, kledij, vetmassa, leeftijd, activiteit, stroming, enz. Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 40 Onderkoeling: Wat doe je? Lichte onderkoeling: droog het slachtoffer goed af, isolatiedeken, bedek het hoofd, lauwe drank, (arts) Hypothermie: bel 112 gebruik isolatiedeken (ledematen afzond. inwikkelen) controleer vitale functies géén externe opwarming (zoals warme douche)! Opgelet voor watersporters: SL traag binnenhalen (weinig kracht en motoriek) horizontale redding om bloeddrukval te vermijden 20

21 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 41 Risico: fysieke inspanning + felle zon + warme kleren Symptomen: rood aangelopen gelaat, warme huid, hoofdpijn, dorst, misselijk, verward, (eventueel) blaren, enz. Hitteslag haal het SL uit de zon, laat hem stoppen met inspanning en breng hem in een koele omgeving/schaduw bel 112 dien actieve koeling toe (koude kompressen) Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 42 Wat: elke stof die het organisme schade toebrengt Vergiftiging bel het Antigifcentrum via 070/ , beschrijf wat er gebeurd is (zie opsomming) en volg hun instructies op. leeftijd, gewicht en toestand slachtoffer; naam product en ingenomen hoeveelheid; omstandigheden. laat het slachtoffer niet overgeven en dien geen enkele drank toe 21

22 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 43 Epilepsie Symptomen: (afhankelijk van de ernst van de aanval) staren, vertraagd reageren, lichte spierschokjes, bewustzijnsverlies, spierspasmen, urineverlies voorkom dat het slachtoffer zich blesseert steek nooit iets in de mond van het slachtoffer noteer de duur van de aanval en de reacties van het SL indien het slachtoffer bewusteloos blijft na de aanval: leg het slachtoffer in stabiele zijligging en bel 112 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 44 Letsels aan de geslachtsdelen laat het slachtoffer zich ontspannen en in een comfortabele houding plaats nemen koel in geval van zwelling laat het slachtoffer urineren verwijs door bij: blijvende pijn; bloedverlies bij urineren; verwondingen. 22

23 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 45 blauw oog: Oogletsels koel de omgeving van het getroffen oog (bv. natte kompres); raadpleeg een arts bij gezichtsproblemen. letsels aan het oog: hou beide ogen gesloten en maak geen oogbewegingen; oefen géén druk uit op het oog; raadpleeg (oog)arts/112. Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 46 Transporttechnieken Alleen als hulpverlener slachtoffer bij bewustzijn: ondersteunen of op de rug slachtoffer bewusteloos: Rautek Twee hulpverleners slachtoffer bij bewustzijn: ondersteunen, geïmproviseerde of echte stoel slachtoffer bewusteloos: Rautek 23

24 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 47 Eerstehulpmaterialen Kleefpleister (of sporttape) Wondpleister Tweedehuidverband Kompres Zwachtel of verband (techniek!) Steriel drukverband Driehoeksverband Isolatiedeken Reinigingsmiddel (uni), ook voor hulpverlener (zeeppompje) Ontsmettingsmiddel (uni) Cold pack Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 48 Eerstehulpset 1/2 Naast de hiervoor beschreven eerstehulpmaterialen, vul je uw eerstehulpset aan met: Wegwerphandschoenen Kleine, niet pluizige handdoek Naald Kousverband Splinterpincet Tekentang Koortsthermometer Roestvrije schaar met fijne punten Verbandschaar Doosje veiligheidsspelden 24

25 Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 49 Eerstehulpset 2/2 Plastiek zakjes Papier en potlood Zakmasker (reanimatie) Lijst met nuttige telefoonnummers Handleiding eerste hulp Steriele naalden GSM Snelle suikers Medicatielijst deelnemers sportkamp Inhoud eerstehulpset Paracetamol (enkel op initiatief van de betrokkene) Initiator - Basismodule - Veilig Sporten - Curatief 50 Vragen? Bedankt voor uw aandacht! Meer info omtrent opleidingen EHBO: Rode Kruis-Vlaanderen 25