Overstap naar rijden op aardgas voor wagenpark Heusden

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Overstap naar rijden op aardgas voor wagenpark Heusden"

Transcriptie

1 College Onderwerp: V Overstap naar rijden op aardgas voor wagenpark Heusden Collegevoorstel Inleiding: De raad heeft in het actieplan Luchtkwaliteit, vastgesteld op 6 november 2007, het belang aangegeven van schone gemeentelijke voertuigen. Daarnaast heeft het college het Convenant Duurzaam Inkopen ondertekend waarmee de gemeente Heusden verklaart zich in te spannen voor duurzaam inkopen. In het Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid, vastgesteld door de raad op 15 december 2009, is opgenomen dat op basis van de resultaten van een milieu efficiency scan een gefaseerd vervangingsplan voor het wagenpark wordt opgezet. In het bijgaand rapport Kansen voor alternatieve brandstoffen: wagenparkscan gemeente Heusden zijn de mogelijkheden voor de overstap naar alternatieve brandstoffen voor het gemeentelijk wagenpark in kaart gebracht. Uit het rapport blijkt dat rijden op aardgas een betaalbaar en milieuvriendelijk alternatief is. Dit voorstel geeft de mogelijkheid aan om een overstap voor rijden op aardgas te maken, aansluitend op de vervanging van voertuigen op natuurlijke vervangmomenten. Dit betekent initieel de vervanging van enkele voertuigen en parallel daaraan de realisatie van een aardgasvulpunt in eigen beheer. Feitelijke informatie: De conclusies van het rapport zijn te vinden in hoofdstuk 6: Rijden op aardgas betekent een verbetering van de luchtkwaliteit. Emissies van fijnstof en stikstof nemen zeer sterk af. (De emissie van het broeikasgas CO2 neemt nauwelijks af). Aardgas is de goedkoopst beschikbare brandstof in Nederland. Dit betekent veel lagere brandstofkosten ten opzichte van diesel; ongeveer 40 tot 50% lager per kilometer. Op termijn kan zonder verdere aanpassingen aan de voertuigen overgeschakeld worden op biogas; aardgas is een belangrijke tussenstap naar het gebruik van nietfossiele brandstoffen. Afweging: Uit de wagenparkscan komt naar voren dat voor onze gemeente rijden op aardgas de beste optie is. De gemeente heeft nog geen ervaring met rijden op aardgas. De aanschaf van enkele aardgasvoertuigen op proef kan waardevolle gebruikerservaring verschaffen. Het tijdsverloop van een gefaseerde overstap moet aansluiten op de natuurlijke vervangingsmomenten van de voertuigen. In 2010 komen 9 voertuigen in aanmerking voor vervanging. Van deze voertuigen zijn 4 bestelwagens/pick-ups geselecteerd voor vervanging naar rijden op aardgas. Een programma van eisen voor vervanging van deze voertuigen wordt op dit moment opgesteld. Vooral voor bestelwagens blijkt het financieel aantrekkelijk te zijn om op aardgas te rijden; een groot aantal gebruikers verdient de meerkosten binnen 5 jaar terug. Het grootste deel van het brandstofverbruik in het gemeentelijke wagenpark van Heusden (79%) komt voor rekening van de bestelwagens. De brandstofkosten voor rijden op aardgas zijn ten opzichte van diesel bijna de helft lager. Voor de 4 geselecteerde voertuigen betekent dit een jaarlijks besparing van globaal 2.900,-. 1/3

2 College Onderwerp: V Overstap naar rijden op aardgas voor wagenpark Heusden Binnen de gemeente Heusden is momenteel geen vulpunt voor aardgas. Een vulpunt in de nabijheid is nodig om extra kilometers en tijdverlies voor de medewerker te voorkomen. Vaste vulpunten in aangrenzende gemeenten zijn te ver weg (15 kilometer of meer). Om het afvullen van de aardgasvoertuigen te waarborgen is een thuisvulinstallatie nodig. Dit is een kleine compressor die het voertuig in 5 tot 8 uur vult. Twee voertuigen kunnen gelijktijdig worden gevuld. Voor een plaatsing op de gemeentewerf zijn geen ingrijpende (bouwkundige) aanpassingen nodig. De actieradius van monofuel aardgasvoertuigen (alleen gastank) is lager dan die van voertuigen op benzine of diesel; max km. Een gastank heeft een kleiner volume. Voor het gemeentelijk wagenpark ligt de benodigde actieradius lager. Indien nodig kan een bi-fuel voertuig (gas- èn benzinetank) naast aardgas ook gebruik maken van benzine. Voor het wagenpark Heusden wordt standaard voor bi-fuel voertuigen gekozen. Dit voorkomt problemen als aardgas niet beschikbaar is. Rijden op aardgas draagt bij aan duurzame mobiliteit in de toekomst. Duurzame mobiliteit in de gemeente wordt mede ondersteund door een cursus Het Nieuwe Rijden, stimuleren van fietsgebruik en verduurzaming van het gemeentelijk verkeers- en vervoersplan. De voorbeeldfunctie van de gemeente moet in de communicatie rondom duurzame mobiliteit benut worden, om het draagvlak voor alternatieve brandstoffen te vergroten. Bovendien kan de pioniersrol van de gemeente bijdragen aan de animo om een vast aardgasvulpunt binnen de gemeentegrenzen te realiseren. Inzet van middelen: Financiële aspecten: Voor de vervanging van de 4 geselecteerde voertuigen is een budget beschikbaar in de begroting Omdat het programma van eisen van de voertuigen nog niet is vastgesteld, kan op dit moment niet aangegeven worden of het budget toereikend is voor de aanschaf van voertuigen op aardgas. Gelet op het feit dat 4 voertuigen aangeschaft gaan worden is de verwachting dat de eventuele meerkosten gecompenseerd worden door een aanbestedingsvoordeel. Als besloten wordt tot de aanschaf van voertuigen op aardgas moet rekening gehouden worden met de aanschafkosten van een thuisvulinstallatie. Deze kosten ad ,- kunnen in 2010 ten laste gebracht worden van het beschikbare budget voor onderhoud terrein gemeentewerf. Op het moment dat er meer duidelijk is over de kosten zal uw college verzocht worden om de benodigde middelen beschikbaar te stellen (omzetting stelpost vervangingsinvesteringen naar krediet). Procedure Vervolgstappen Na uw besluit wordt de aanbesteding uitgevoerd conform het inkoopbeleid. De initiële vervanging van de 4 voertuigen zal waardevolle gebruikerservaring opleveren. Vóór de geplande vervanging van voertuigen in 2011 wordt een evaluatie uitgevoerd om de gebruikerservaring te benutten voor toekomstige vervangingen. Communicatie Rijden op aardgas heeft een hoge publiciteitswaarde die optimaal benut moet worden. De voertuigen worden mede ingezet om rijden op aardgas te promoten. Er wordt gebruik gemaakt van promotionele bestickering, het bedrijfsleven wordt voorgelicht en gestimuleerd en via de gemeentelijke website en informatiepagina s worden milieuvoordelen en positieve gebruikerservaring gecommuniceerd. 2/3

3 College Onderwerp: V Overstap naar rijden op aardgas voor wagenpark Heusden Advies: Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen. BESLUIT Het college van Heusden heeft in de vergadering van 26 januari 2010 besloten: - Kennis te nemen van het rapport 'Kansen voor alternatieve brandstoffen: wagenparkscan gemeente Heusden'. - tot de initiële vervanging van 4 voertuigen over te gaan en naar aanleiding van de ervaringen hiervan een evaluatie uit te voeren voordat overgegaan wordt tot verdere vervanging van voertuigen in namens het college van Heusden, de secretaris, mr. J.T.A.J. van der Ven 3/3

4 Kansen voor alternatieve brandstoffen Wagenparkscan gemeente Heusden Gemeente Heusden

5

6 Kansen voor alternatieve brandstoffen Wagenparkscan gemeente Heusden dossier : B9288 registratienummer : MD-MK versie : definitief DHV B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DHV B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van DHV B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001.

7

8 INHOUD BLAD 1 INLEIDING 3 2 HUIDIGE SITUATIE Het wagenpark van de gemeente Heusden Rekenmodel Emissies 7 3 BASIS SCENARIO 8 4 RIJDEN OP AARDGAS (CNG) Overschakelen op aardgas: milieu aspecten Overschakelen op aardgas: financiële aspecten Overschakelen op aardgas: operationele aspecten Samenvatting scenario aardgas 17 5 MOGELIJKHEDEN BIOBRANDSTOFFEN Algemeen Bio-ethanol Samenvatting Bio-ethanol Biodiesel Samenvatting Bio-ethanol 23 6 CONCLUSIES 24 7 AANBEVELINGEN 27 8 COLOFON 29 BIJLAGE 1 Overzicht wagenpark gemeente Heusden MD-MK

9

10 1 INLEIDING Algemeen Klimaatbeleid en maatregelen voor het verbeteren van de luchtkwaliteit staan momenteel hoog op de agenda van veel Nederlandse gemeenten. Met betrekking tot luchtkwaliteit stelt de Europese regelgeving strenge eisen aan de concentraties vervuilende stoffen (stikstofdioxide en fijn stof) in de lucht. In Nederland is deze richtlijn vertaald naar de Wet Luchtkwaliteit ( ). Het besluit wordt streng gehandhaafd door de Raad van State met als gevolg dat veel bouwprojecten worden opgeschort. Er is aan gemeenten dan ook veel gelegen om de luchtkwaliteit te verbeteren en aan de normen te voldoen. Ook de gemeente Heusden wil op het gebied van klimaat stappen zetten. Gemeente Heusden geeft in het actieplan luchtkwaliteit van de gemeente het belang aan dat gehecht wordt aan schone gemeentelijke voertuigen. Een schoon wagenpark heeft op lokaal niveau een positieve invloed op de luchtkwaliteit binnen de gemeente. Daarnaast heeft Heusden het Convenant Duurzaam Inkopen ondertekend waarmee Heusden verklaart zich in te spannen duurzaam in te kopen. Een schoon wagenpark valt hieronder. Een ander belangrijk aspect is de voorbeeldfunctie die de gemeente Heusden heeft. De gemeente Heusden kan een goed voorbeeld geven met een bijdrage aan een schonere lucht en een reductie van broeikasgasemissie. Door dit initiatief worden mogelijk ook andere partijen over de streep getrokken om aan de slag te gaan met duurzame mobiliteit. Middels het uitvoeren van de wagenparkscan wordt in kaart gebracht wat de emissies in de huidige situatie zijn en worden kosten en baten uitgerekend voor het scenario dat het gemeentelijk wagenpark rijdt op aardgas, biodiesel of bio-ethanol. Het uitvoeren van onderliggende wagenparkscan van de gemeente Heusden is mede mogelijk gemaakt door Provincie Noord-Brabant. Verkennen mogelijkheden alternatieve brandstoffen Deze wagenparkscan is een belangrijke stap om te komen tot een onderbouwde beslissing om (een deel van) het wagenpark van de gemeente te laten rijden op een alternatieve brandstof. Bedrijfseconomische overwegingen zullen daarbij een belangrijke rol spelen, maar niet de enige. In die gevallen waar naast milieubaten ook kostenvoordelen worden bereikt is de keuze uiteraard makkelijk. Maar meestal geldt dat de inzet van alternatieve brandstoffen meerkosten met zich meebrengt. De uitkomst hangt sterk af van de alternatieve brandstof en van het totale verbruik per voertuig per jaar. De scan richt zich op CNG (aardgas) en biobrandstoffen. De verwachting is dat rijden op CNG voor de gemeente Heusden economische voordelen kan bieden vanwege de lage brandstofprijs ten opzichte van diesel en benzine. Omdat op dit moment CNG de enige brandstof is die op korte termijn economisch voordeel kan opleveren, worden de mogelijkheden hiervan het meest uitgebreid onderzocht. De mogelijkheden van biobrandstoffen (biodiesel en bio-ethanol) worden ook beschreven in dit rapport. Doordat de brandstofprijzen van biodiesel en bio-ethanol veel hoger liggen dan die van diesel of benzine, zijn kostenvoordelen (vooralsnog) uitgesloten. Potentiële afzet alternatieve brandstoffen Bij de keuze voor een alternatief spelen overwegingen mee ten aanzien van de lange termijnontwikkeling van alternatieve brandstoffen en heel praktisch, het beschikbaar komen van een brandstofinfrastructuur van alternatieve brandstoffen. Voor alle alternatieve brandstoffen geldt dat er een infrastructuur MD-MK

11 beschikbaar moet zijn of gerealiseerd dient te worden. In provincie Noord-Brababant zijn op dit moment twee aardgas-vulpunten. In de toekomst zullen er meerdere worden aangelegd MD-MK

12 2 HUIDIGE SITUATIE 2.1 Het wagenpark van de gemeente Heusden De gegevens van het wagenpark vormen een essentiële input voor de scan. In deze wagenparkscan worden 48 voertuigen meegenomen. Het wagenpark omvat 1 personenwagen, 27 bestelwagens en/of pick-ups, 7 vrachtwagens (waaronder 5 brandweertrucks), 2 veeg/onkruidmachines, 4 tractoren, 1 huisvuilauto en een overig voertuig. Van het wagenpark zijn de onderstaande gegevens in kaart gebracht: soort voertuig; gebruiker; jaarkilometrage of aantal draaiuren; brandstofverbruik; brandstoftype (diesel en benzine); aanwezigheid roetfilter (uitsluitend zonder roetfilter); bouwjaar; gebruiksjaren vervangingsjaar. In totaal leggen alle voertuigen gezamenlijk ongeveer kilometers af en worden er bijna 9000 uren stationair gedraaid. Het totale brandstofverbruik in de huidige situatie bedraagt ruim liter per jaar. Het grootste gedeelte hiervan (79%) komt voor rekening van de categorie bestelwagen/pick-up s (zie ook tabel 2.1). Tabel 2.2 geeft de brandstofprijzen waar mee gerekend is. Tabel 2.1 Overzicht gebruik voertuigen per categorie Voertuigcategorie Aantal Jaarkilometrage / draaiuren % Brandstofverbruik per jaar (liters) % Brandstofkosten per jaar (excl. BTW) ( ) Personenauto s km 4% 750 1% 743 Bestelwagen/Pick-up km 79% % Vrachtwagen km 12% % Veeg/onkruidmachines u. 0% % Maaimachine u. 1% % Tractoren u. 1% % Huisvuilauto s km 3% % Optioneel voertuigsoort u. 0% % TOTAAL km 8920 uren * De percentages zijn afgerond naar hele getallen. 100% % MD-MK

13 Tabel 2.2 Overzicht brandstofprijzen (15 november 2008) Brandstof Prijs (excl. Eenheid BTW) Benzine (Euro 95 ongelood) 1,13 [ / liter ] Diesel (Autodieselolie ULZ) 0,99 [ / liter ] E85 Bio-ethanol 1,13 [ / liter ] BIO Diesel B-100 1,00 [ / liter ] Aardgas 0,61 [ / kg ] Biogas 0,83 [ / kg ] 2.2 Rekenmodel Als basis voor onze analyse van het wagenpark gebruiken we een door DHV verbeterde uitvoering van het instrument MES (Milieu Efficiency Scan) dat is ontwikkeld door SenterNovem en TNO. Emissiefactoren, brandstofverbruik en onderhoud zijn gedetailleerder in het model verwerkt. Aan alle combinaties van voertuigcategorie, brandstofsoort, Euroklasse en verbruik zijn emissiecijfers gekoppeld. Tezamen hebben deze geleid tot de emissietotalen van fijn stof (PM10), stikstofoxiden (NOx, samengesteld uit NO en NO 2) en koolstofdioxide (CO 2). Euronormen Voor de emissies van iedere voertuigcategorie is gerekend met de Euroklassen. Uitgangspunt hierbij zijn de Euronormen waaraan voertuigen moeten voldoen (volgens Europese regelgeving) in het jaar van aanschaf. In tabel 2.3 is aangegeven welke normen gelden vanaf welke jaren per voertuigcategorie. De emissieklassen zijn bepaald door de bouwjaren van de auto s te koppelen aan de geldende norm voor de betreffende jaren. Voor non-road voertuigen geldt een andere Euronormering, deze worden aangegeven met Romeinse cijfers. De corresponderende Euronormen voor non-road voertuigen zijn aangegeven tussen haakjes. Tabel 2.3 Wettelijke jaren van ingang Euronormen Euronorm Euroklasse <3.500 kg Euroklasse >3.500 Euroklasse Non-road Euro Euro (Euro I) Euro (Euro II) Euro (Euro IIIa) Euro (Euro IIIb) De Euro 4 norm is in 2006 van kracht geworden. In 2008 is de Euro 5 norm van kracht geworden voor vrachtwagens (voertuigen boven de 3,5 ton). De normen ten aanzien van de PM10 uitstoot blijven ongewijzigd ten opzichte van de Euro 4 norm. Wel worden de normen met betrekking tot de NOx-uitstoot bijna 50% strenger. De Euro 5 norm voor personenwagens en bestelwagen onder de 3,5 ton gaat pas in 2010 van kracht (zie tabel 2.3) MD-MK

14 2.3 Emissies Met de bovengenoemde invoergegevens is de emissie van het huidige wagenpark berekend. De emissies zijn het resultaat van de brandstofsoort, het verbruik per kilometer, het aantal verreden kilometers, euroklasse en andere voertuig gerelateerde kenmerken. De resultaten staan in de tabel 2.4. De totale emissies per jaar van het huidige wagenpark van de gemeente Heusden bedragen: 107,5 kg PM10, 2147 kg NOx, 293 ton CO 2. Tabel 2.4 Emissies per jaar van de huidige vloot Emissies huidige vloot Voertuigcategorie km's / uren PM10 NOx CO 2 kg % kg % ton % Personenauto s km 1,2 1% 9,5 0% 2,0 1% Bestelwagen/Pick-up km 39,0 36% 371,3 17% 92,7 32% Vrachtwagens km 10,8 10% 499,0 23% 51,1 17% Veeg/ onkruidmachines u. 11,34 11% 489,32 23% 46,07 16% Maaimachines u. 18,88 18% 306,77 14% 49,04 17% Tractoren u. 13,27 12% 160,89 7% 25,27 9% Huisvuilauto km 10,62 10% 207,56 10% 14,64 5% Categorie overig 940 u. 2,37 2% 103,01 5% 12,07 4% TOTAAL km 8920 uren 107,5 100% 2147,3 100% 292,9 100% Ter vergelijking: Een CO 2-uitstoot van 1 ton komt overeen met een volume van 512 m 3. In totaal wordt er dus m 3 CO 2 uitgestoten. Dit is ongeveer gelijk aan de CO 2 uitstoot van ruim 32 huishoudens per jaar. Tabel 2.5 Voertuigtype Planning van de te vervangen voertuigen Aantal te vervangen voertuigen Personenauto s Bestelwagen/Pick-up Vrachtwagen Veeg/onkruidmachines Maaimachine Tractoren Huisvuilauto s Optioneel voertuigsoort TOTAAL MD-MK

15 3 BASIS SCENARIO Het regulier vervangen van oude voertuigen door nieuwe van een gelijke technologie en brandstof zal ook een investering vergen en door de voortgang van de techniek zal dit tevens een milieuvoordeel opleveren. Voor een eerlijke analyse dient de laatst genoemde investering én milieuwinst (reductie van emissies) buiten de vergelijking gehouden. Een eerlijke en transparante vergelijking is namelijk onontbeerlijk voor de onderbouwing van de afweging om te gaan rijden op alternatieve brandstoffen. Naast de berekening van de emissies van de huidige vloot is daarom een basisscenario berekend. Het basisscenario gaat uit van de huidige samenstelling van het gemeentelijke wagenpark en het reguliere vervangingsschema waarbij alle voertuigen worden vervangen door voertuigen die alle voldoen aan de Euro 5 norm met dezelfde brandstof. In tabel 3.1 worden de absolute emissies weergegeven in het geval de gemeente Heusden over zou schakelen op een vloot uitsluitend bestaande uit voertuigen voorzien van een Euro 5 motor. Daarnaast is aangegeven welk percentage van de emissies ten opzichte van de huidige vloot resteert. Tabel 3.1: Absolute emissies per jaar van het basisscenario met Euro 5 motoren en de verschilemissies per jaar ten opzichte van de huidige vloot (huidige vloot 100%) Emissies basisscenario tov huidige vloot Voertuigcategorie PM10 NOx CO 2 kg % kg % ton % Personenauto s 0,1 5% 3,4 36% 2,0 99% Bestelwagen/Pick-up 3,0 8% 193,4 52% 84,9 92% Vrachtwagens 1,7 15% 156,0 31% 48,9 96% Veeg/ onkruidmachines 1,78 16% 244,66 50% 46,07 100% Maaimachines 2,31 12% 239,11 78% 49,04 100% Tractoren 1,57 12% 135,67 84% 25,27 100% Huisvuilauto 0,59 6% 69,46 33% 14,33 98% Categorie overig 0,40 17% 37,04 36% 11,61 96% TOTAAL 11,4 11% 1078,8 50% 282,1 96% Uit de tabel blijkt dat er bij verjonging van het wagenpark voor alle voertuigcategorieën met name bij vrachtwagens, huisvuilauto s en de categorie overig sterke verbeteringen optreden in de uitstoot van PM10 en NOx. Een waarde van 5% voor PM10 betekent een reductie van 95% (100%-95% = 5%) ofwel er resteert 5% van de emissie van PM10. Hoe dichter de waarde bij de 0% hoe minder emissie resteert. De uitstoot van PM10 bij huisvuilauto s neemt zelfs met 94% af. Dit komt ondermeer doordat de huisvuilauto al relatief oud is. Verjonging van het wagenpark heeft in tegenstelling tot bij PM10 en NOx nauwelijks effect op reductie van CO MD-MK

16 4 RIJDEN OP AARDGAS (CNG) Aardgas 1 is de goedkoopste beschikbare brandstof in Nederland. Op dit moment is het de enige alternatieve brandstof die in bedrijfseconomisch opzicht interessant kan zijn in vergelijking met benzine of diesel. In dit hoofdstuk worden de voor- en nadelen van aardgas op een rij gezet en wordt een indicatie gegeven van de operationele en bedrijfseconomische consequenties indien de gemeente Heusden besluit (deels) over te schakelen op aardgas. Eerstelijns brandweervoertuigen niet meegenomen in aardgasscenario In de modelberekeningen schakelen de personenauto s, bestelwagens en vrachtauto s over op aardgas. De voertuigen met de kentekens VT-45-ZH, BF-PJ-25, BB-NV-64, BT-SN-61 en BB-HD-21 zijn niet meegenomen in het aardgasscenario. Het betreft een vijftal eerstelijns voertuigen (zwaardere vrachtwagens), van de brandweer. Deze voertuigen zullen op basis van verwachtingen van de Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR) niet over kunnen schakelen op aardgas als gevolg van een volumeprobleem. De LFR verwacht dat er op de volgepakte voertuigen geen andere plek dan bovenop het voertuig voor bestaat maar dat deze plek het voertuig topzwaar zou maken wat de rijeigenschappen niet ten goede zou komen. 4.1 Overschakelen op aardgas: milieu aspecten Aardgas draagt met name bij aan verbetering van de luchtkwaliteit. Ten opzichte van rijden op diesel nemen de emissies van PM10 en NO x afhankelijk van de uitgangspositie met 75% tot 95% af. De emissie van het broeikasgas CO 2 neemt echter nauwelijks af: afhankelijk van het motormanagement bedraagt het verschil in CO 2 tussen de +5% (bij multifuel motoren) en de -15% (bij monofuel motoren). Klimaatneutraal: overschakelen op biogas Aardgas is een transitiebrandstof. Dat wil zeggen: aardgas is een stap op het pad naar duurzaamheid. Op termijn kan namelijk worden overgeschakeld biogas (groen gas). De motor hoeft daarvoor niet te worden aangepast en biogas is in iedere verhouding met aardgas te mengen. Omdat biogas een hernieuwbare brandstof is, heeft het als voordeel dat het net zo schoon is als aardgas, maar dat vrijwel CO 2-neutraal gereden kan worden. Als transitiebrandstof draagt aardgas dus bij om op termijn de overstap te kunnen maken naar een CO 2-neutrale mobiliteit. De CO 2-uitstoot van biogas kan middels een Well-to-Wheel analyse vergeleken worden met conventionele brandstoffen. Hierbij wordt rekening gehouden met de totale emissies in de keten. Hierin worden alle emissies meegenomen die vrijkomen bij de winning of verbouwing, raffinage, transport, opslag en uiteindelijk de uitstoot door de voertuigen. Bij de conventionele brandstoffen is de CO 2-uitstoot afkomstig van ruwe olie of aardgas. De CO 2 die bij verbranding van biogas vrijkomt, is eerder opgevangen uit de huidige atmosfeer en vormt daarom geen extra bijdrage aan het broeikas effect (er komt geen extra CO 2 vrij). Om deze reden tellen alleen de emissies mee die veroorzaakt worden bij de productie, transport en opslag van de biobrandstoffen (brandstoffen afkomstig van organisch materiaal). De uitstoot van CO 2 zal in het geval van biogas nog maar 25% bedragen van de CO 2-uitstoot van aardgas. 1 Aardgas wordt verkocht als Compressed Natural Gas (CNG) en Liquefied National Gas (LNG). Beide verschillen van het huidige alternatief op diesel en benzine wat verkocht wordt als LPG (Liquefied Pertroleum Gas). MD-MK

17 Er is echter nog niet gekozen voor een volledig biogas scenario aangezien de productie hiervan nog alleen maar kleinschalig plaatsvindt. Naar verwachting zal biogas pas rond 2010 grootschalig geproduceerd (kunnen) worden. Aardgas -voertuigen kunnen in de toekomst zonder verdere aanpassingen en in alle mengverhoudingen rijden op biogas omdat er geen verschil in samenstelling is. Emissies aardgas -scenario In de modelberekeningen schakelen de personenauto s en bestelwagens over op aardgas. Vanwege de problemen die er in het verleden zijn geweest bij het ombouwen van voertuigen van diesel naar aardgas, geldt als uitgangspunt dat bestaande voertuigen vervangen dienen te worden door nieuwe af-fabriek voertuigen op aardgas. Verschillen in emissies van de voertuigen die overschakelen op aardgas zijn daarom berekend ten opzichte van het basisscenario. Dit om een eerlijke vergelijking mogelijk te maken: bij het regulier vervangen van voertuigen treedt namelijk ook een milieuwinst op! Tabel 4.1 Absolute emissies per jaar bij overschakeling personenauto s, bestelwagens, veeg/onkruidmachines, tractoren, huisvuilauto s en optionele voertuigsoort op aardgas en de verschilemissies per jaar ten opzichte van het basisscenario in % (basisscenario is 100%). Emissies aardgas-scenario tov basisscenario Voertuigcategorie PM10 NOx CO 2 kg % kg % ton % Personenauto s 0,0 70% 0,7 20% 1,8 91% Bestelwagen/Pick-up 1,9 63% 52,0 27% 75,7 89% Vrachtwagens* 0,7 59% 50,6 44% 32,8 91% Veeg/ onkruidmachines 0,5 25% 32,7 13% 42,0 91% Maaimachines 2,3 100% 239,1 100% 49,0 100% Tractoren 1,6 100% 135,7 100% 25,3 100% Huisvuilauto 0,3 44% 24,2 35% 13,0 91% Categorie overig 0,4 100% 37,0 100% 11,6 100% TOTAAL 7,6 70% 572,0 55% 251,2 93% * Slechts twee van de zeven vrachtwagens zijn hier meegenomen in het aardgasscenario. De vijf zware brandweerwagens zijn meegenomen in als het basisscenario MD-MK

18 Aardgasscenario t.o.v. basisscenario 100% 80% 60% 40% 20% 0% PM10 [%] NOx [%] CO2 [%] 0 Personenauto Bestelwagen/Pick-up Vrachtwagen Veeg/onkruidmachines Huisvuilauto TOTAAL Voertuigtype Figuur 4.1 Verschilemissies aardgas-scenario t.o.v. basisscenario (= 100%) De waarden in de tabel zijn de resterende uitstoot van PM10, NOx en CO 2 bij het aardgasscenario (exclusief brandweerwagens) ten opzichte van het basisscenario (Euro 5 voertuigen). In 2010 worden de normen met betrekking tot de uitstoot van PM10 voor personen- en bestelwagens flink aangescherpt in verband met het in werking treden van de Euro 5 norm. Desondanks de strenge Euro 5 norm voor dieselvoertuigen is de uitstoot van PM10 bij aardgas nog altijd significant lager. Voor personenauto s, bestelwagens en vrachtwagens is een grote fijn stof reductie haalbaar van 30 tot 40% tov het basisscenario. In 2010 worden de normen met betrekking tot de uitstoot van PM10 voor personen- en bestelwagens eveneens flink aangescherpt in verband met het in werking treden van de Euro 5 norm. Ook in vergelijking met de Euro 5 norm voor dieselvoertuigen is de uitstoot van PM10 bij aardgas dan nog steeds ongeveer 30% lager. Bij overschakelen op aardgas treedt voor de uitstoot van NOx een reductie op van 73% bij bestelwagens tot 80% bij de personenauto. Ook bij vrachtwagens worden de normen voor de uitstoot van NOx bij het in werking treden van de Euro 5 norm tot bijna 50% aangescherpt. De CO 2-uitstoot neemt bij de bestelwagens en huisvuilauto s die overschakelen op aardgas met enkele procenten af. Overschakeling op aardgas draagt dus slechts in geringe mate bij aan reductie van de CO 2- uitstoot. Door over enkele jaren over te schakelen op biogas, kan de CO 2-uitstoot wel aanzienlijk worden teruggebracht. MD-MK

19 4.2 Overschakelen op aardgas: financiële aspecten Investeren: hogere aanschafprijzen Overschakeling op aardgas impliceert de aanschaf van nieuwe voertuigen 2. De initiële meerkosten van een aardgasvoertuig ten opzichte van dieselvoertuig bedraagt voor een personen- of een bestelwagen circa 2.000,- tot 3.000,- (afhankelijk van merk en type). In de praktijk neemt de meerprijs voor een aardgas voertuig (vanwege het toenemende aanbod) snel af. Een aantal leasebedrijven hanteert reeds gelijke kosten voor aardgas - en dieselvoertuigen (inclusief onderhoud en brandstof) voor het maandbedrag. In de onderstaande tabel zijn de meerkosten weergegeven voor de aanschaf van aardgasvoertuigen in plaats van de gebruikelijke voertuigen (op diesel of benzine). Hierbij is uitgegaan van het reguliere vervangingsschema, exclusief de vijf zware brandweervoertuigen, en is geen rekening gehouden met de mogelijke prijsdalingen voor aardgasvoertuigen. Tabel 4.2 Meerkosten investering aardgasvoertuigen per jaar o.b.v. reguliere vervanging Meerkosten aanschaf aardgasvoertuigen per jaar Personenauto s Bestelwagen/Pickup Vrachtwagens* Veeg/ onkruidmachines Maaimachines Tractoren Huisvuilauto Categorie overig TOTAAL * Slechts twee van de zeven vrachtwagens zijn hier meegenomen in het aardgasscenario. De vijf zware brandweerwagens zijn meegenomen in als het basisscenario. Uit de tabel blijkt dat de meerkosten met name in 2010 erg hoog uitpakken. Dit komt doordat er in dat jaar 14 voertuigen vervangen dienen te worden, waaronder het vervangen van een vrachtwagen. NB. Voor voertuigen met een gewicht boven kilogram is een subsidieregeling beschikbaar voor de aanschaf van voertuigen die voldoen aan de Euro 5 of EEV norm. Per voertuig is een subsidie van 2.500,- beschikbaar voor Euro 5 voertuigen en 5.000,- voor EEV voertuigen. Aardgasvoertuigen voldoen vaak al aan de EEV norm. In Heusden komen de inzamelvoertuigen wellicht in aanmerking voor deze subsidie ( 2 In de praktijk is gebleken dat het ombouwen van bestaande voertuigen niet aantrekkelijk is vanwege de vele technische storingen die bij omgebouwde voertuigen voorkwamen. Technische verbeteringen moeten dit in de toekomst oplossen. Af-fabriek aardgasvoertuigen leveren vrijwel geen extra technische storingen op ten opzichte van benzine- of dieselvoertuigen MD-MK

20 Lagere brandstofkosten bij aardgas De grote winst bij aardgas zit in de lage brandstofkosten. Ten opzichte van diesel zijn deze per kilometer ongeveer 40 tot 50% lager (afhankelijk van de dieselprijs en de pompexploitant). De prijzen van een kg aardgas liggen rond de 0.69/kg 3 (de actieradius van één kg aardgas is vergelijkbaar met een liter diesel). De brandstofkosten van aardgas zijn zo laag doordat er slechts 0,03 accijns wordt geheven op aardgas. De komende twee jaar zal hier in ieder geval niets aan veranderen. Onzekerheden onderhoudskosten In de praktijk lijken de onderhoudskosten van aardgasvoertuigen iets hoger te liggen ten opzichte van dieselvoertuigen. Dit is goeddeels toe te schijven aan onbekendheid met de techniek. Ook zijn onderdelen door het nu nog beperkte aantal aardgasvoertuigen vaak iets duurder. Naarmate het aantal aardgasvoertuigen toeneemt, zullen de kosten en onzekerheden naar verwachting verder afnemen. Doordat een aardgasmotor minder trillingen veroorzaakt dan een dieselmotor, zou het aantal storingen lager moeten zijn. Ook verbrand de aardgasmotor schoner dan een dieselmotor. Daartegenover staat dat de temperatuur van verbranding in de aardgasmotor hoger is. Al met al wegen de voordelen ongeveer op tegen de nadelen, waardoor de daadwerkelijke onderhoudskosten van voertuigen op aardgas of diesel waarschijnlijk niet ver uit elkaar liggen. Overige operationele kosten In de Motorrijtuigenbelasting (MRB) voor bestelwagens (met grijs kenteken) en vrachtwagens wordt geen onderscheid gemaakt in brandstofsoort: voertuigen met hetzelfde gewicht betalen evenveel MRB. De MRB voor de personenwagen is wel lager: aardgas valt namelijk in dezelfde categorie als benzine voertuigen. Dit is de goedkoopste categorie. Doordat de verzekeringskosten vaak gebaseerd zijn op een percentage van de aanschafprijs (3,5%), zijn deze vanwege de hogere aanschafprijs van een voertuig op aardgas iets hoger. Dit is op jaarbasis ongeveer 100,- voor personen- en bestelwagens. Jaarlijkse besparing op operationele kosten In tabel 4.3 is de jaarlijkse besparing op de operationele kosten uitgerekend op basis van reguliere vervanging van de huidige voertuigen. 3 Prijzen op 12 november 2008 incl. BTW ( MD-MK

Ga vooruit naar een duurzame toekomst.

Ga vooruit naar een duurzame toekomst. Ga vooruit naar een duurzame toekomst. Rijden op OGO CNG is schoner, goedkoper en makkelijk. Verder vooruit Inhoudsopgave Duurzame en betaalbare mobiliteit binnen handbereik 4 Groeiende behoefte naar duurzaamheid

Nadere informatie

De maatregelen bestaan in hoofdlijnen uit: Betrekken medewerkers bij reduceren energieverbruik en reduceren CO2-uitstoot

De maatregelen bestaan in hoofdlijnen uit: Betrekken medewerkers bij reduceren energieverbruik en reduceren CO2-uitstoot Beleidsverklaring Co2 Deze beleidsverklaring met betrekking tot de CO2 uitstoot is onderdeel van het door M, van der Spek Hoveniersbedrijf B.V. gevoerde milieubeleid. M. van der Spek Hoveniersbedrijf B.V.

Nadere informatie

Resultaten onderzoek Verduurzaming Wagenpark gemeente

Resultaten onderzoek Verduurzaming Wagenpark gemeente Resultaten onderzoek Verduurzaming Wagenpark gemeente 1. Achtergrond Uit de klimaatvoetafdruk zoals dat voor het jaar 2013 is opgesteld, bleek dat de klimaatvoetafdruk van de gemeente Utrechtse Heuvelrug

Nadere informatie

aardgas tank ik bij DATS 24 www.dats24.be CNG aardgas voor voertuigen De slimme ecomobiele toekomst is vandaag Transitiebrandstof

aardgas tank ik bij DATS 24 www.dats24.be CNG aardgas voor voertuigen De slimme ecomobiele toekomst is vandaag Transitiebrandstof aardgas voor voertuigen betekent letterlijk samengeperst natuurlijk gas en is eenvoudigweg de samengeperste variant van het aardgas dat we kennen voor huishoudelijk gebruik. is al een tijdje populair als

Nadere informatie

E85 rijdende flexifuel auto uitstoot ten gevolge van de aanwezigheid van benzine in de brandstof.

E85 rijdende flexifuel auto uitstoot ten gevolge van de aanwezigheid van benzine in de brandstof. Energielabel auto Personenwagens moeten voorzien zijn van een zogenaamd energielabel. Deze maatregel is ingesteld om de consument de mogelijkheid te geven om op eenvoudige wijze het energieverbruik van

Nadere informatie

aardgas tank ik bij DATS 24 www.dats24.be CNG aardgas voor voertuigen De slimme ecomobiele toekomst is vandaag Transitiebrandstof

aardgas tank ik bij DATS 24 www.dats24.be CNG aardgas voor voertuigen De slimme ecomobiele toekomst is vandaag Transitiebrandstof CNG aardgas voor voertuigen CNG betekent letterlijk samengeperst natuurlijk gas en is eenvoudigweg de samengeperste variant van het aardgas dat we kennen voor huishoudelijk gebruik. CNG is al een tijdje

Nadere informatie

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Alternatieve brandstoffen

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Alternatieve brandstoffen Afsluitende les Leerlingenhandleiding Alternatieve brandstoffen Inleiding Deze chemie-verdiepingsmodule over alternatieve brandstoffen sluit aan op het Reizende DNA-lab Racen met wc-papier. Doel Het Reizende

Nadere informatie

Groen rijden? Gewoon doen!

Groen rijden? Gewoon doen! Groen rijden? Gewoon doen! Presentatie wagenparkbeheerders NHrijdtGroen! September 2012 1 DHV 2012 All rights reserved Agenda 1. Groen rijden? Waarom groen rijden? Project NHrijdtGroen! 2. Gewoon doen!

Nadere informatie

Wie vooruit wil, rijdt duurzaam!

Wie vooruit wil, rijdt duurzaam! Wie vooruit wil, rijdt duurzaam! Noord-Nederland is een prachtig deel van Nederland. Prachtig vanwege de natuur, de mentaliteit van de mensen en de ruimte. Een plek waar duurzaamheid steeds meer ruimte

Nadere informatie

Overzicht subsidieregelingen aardgasauto s diverse overheden September 2010

Overzicht subsidieregelingen aardgasauto s diverse overheden September 2010 Overzicht subsidieregelingen aardgasauto s diverse overheden September 2010 1. PROVINCIE UTRECHT Subsidieverordening stimulering aardgasvoertuigen Provincie Utrecht (tot 7,5 ton) 5.000 (vanaf 7,5 ton)

Nadere informatie

Jan Schouten. Volvo Truck Nederland

Jan Schouten. Volvo Truck Nederland Jan Schouten Quality Safety Environmental care A company driven by strong core values CO 2 -neutrale productie Eerste 100 % CO 2 -neutrale truckfabriek in Gent Windenergie, zonne-energie, biobrandstoffen

Nadere informatie

Overzicht subsidieregelingen aardgasauto s diverse overheden Maart 2011

Overzicht subsidieregelingen aardgasauto s diverse overheden Maart 2011 Overzicht subsidieregelingen aardgasauto s diverse overheden Maart 2011 1. LANDELIJK Subsidieprogramma Proeftuinen duurzame mobiliteit: rijden op biogas en hogere blends biobrandstoffen Bedrag personenauto

Nadere informatie

Leerlingenhandleiding

Leerlingenhandleiding Leerlingenhandleiding Afsluitende module Alternatieve Brandstoffen - Chemie verdieping - Ontwikkeld door dr. T. Klop en ir. J.F. Jacobs Op alle lesmaterialen is de Creative Commons Naamsvermelding-Niet-commercieel-Gelijk

Nadere informatie

Kwantitatieve verkenning van het potentieel voor LNG in de binnenvaart. Martin Quispel, DCMR Schiedam 28 maart 2017

Kwantitatieve verkenning van het potentieel voor LNG in de binnenvaart. Martin Quispel, DCMR Schiedam 28 maart 2017 Kwantitatieve verkenning van het potentieel voor LNG in de binnenvaart Martin Quispel, DCMR Schiedam 28 maart 2017 Achtergrond Verkennende studie uitgevoerd door STC-NESTRA en EICB in opdracht voor het

Nadere informatie

Rijden op alternatieve brandstoffen

Rijden op alternatieve brandstoffen Rijden op alternatieve brandstoffen Onderzoek naar de mogelijkheden van aardgas, groengas, bio-ethanol, biodiesel en elektrisch rijden ln89ko(nen-. Routing. opbergen Wagenparkscan Gemeente Alphen aan de

Nadere informatie

CO2 Emissies & voortgang van doelstellingen Nieuwsbrief 2 van 2017

CO2 Emissies & voortgang van doelstellingen Nieuwsbrief 2 van 2017 Inleiding CO 2 prestatieladder Sinds 2013 is Gebr. Beentjes gecertificeerd voor de CO2 prestatieladder. Een van de onderdelen van het CO2 beleid is het periodiek communiceren over de CO2 uitstoot alsmede

Nadere informatie

Hoe kan innovatie helpen?

Hoe kan innovatie helpen? Themabijeenkomst 16 december: Luchtvervuiling, en hoe houden wij Nederland mobiel? Verkeer Toenemende en invloed luchtvervuiling: van milieu-eisen op de sector hoe kan 2 Inhoud Waar komen verkeersemissies

Nadere informatie

Mobiliteit. Verdiepende opdracht

Mobiliteit. Verdiepende opdracht 2015 Mobiliteit Verdiepende opdracht Inleiding In dit onderdeel kun je meer leren over het onderwerp Mobiliteit. Pagina 1 Inhoud 1. Mobiliteit... 3 1.1 Doel... 3 1.2 Inhoud... 3 Pagina 2 1. Mobiliteit

Nadere informatie

Emissies van het wegverkeer in België 1990-2030

Emissies van het wegverkeer in België 1990-2030 TRANSPORT & MOBILITY LEUVEN VITAL DECOSTERSTRAAT 67A BUS 1 3 LEUVEN BELGIË http://www.tmleuven.be TEL +32 (16) 31.77.3 FAX +32 (16) 31.77.39 Transport & Mobility Leuven is een gezamenlijke onderneming

Nadere informatie

Duurzame mobiliteit in de praktijk

Duurzame mobiliteit in de praktijk Duurzame mobiliteit in de praktijk Raymond Gense Manager duurzame ontwikkeling Pon Holdings Mobiliteit en duurzaamheid 16 Januari 2009 1 Inhoud: Wat is Duurzame mobiliteit Welke Duurzame voertuigoplossingen

Nadere informatie

Business case afnemer CBG Virtual Pipeline Ten behoeve van Virtual Pipeline concept Ameland Flexigas

Business case afnemer CBG Virtual Pipeline Ten behoeve van Virtual Pipeline concept Ameland Flexigas Business case afnemer CBG Virtual Pipeline Ten behoeve van Virtual Pipeline concept Ameland Flexigas Februari 204 Rapport R-0022-03 Eilandstraat 3 335AB Papendrecht kamst@cleanmiles.eu www.cleanmiles.eu

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 31 066 Belastingdienst Nr. 91 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 13 juli 2010

Nadere informatie

Rijden op groen gas Feiten en cijfers

Rijden op groen gas Feiten en cijfers Rijden op groen gas Feiten en cijfers Rijden op groen gas Transporteurs, bedrijven en particulieren rijden steeds vaker op groen gas. Er komt meer groen gas beschikbaar en het aantal auto s dat op groen

Nadere informatie

Overzicht subsidieregelingen voor voertuigen op alternatieve brandstoffen vanuit diverse overheden buiten Gelderland December 2012

Overzicht subsidieregelingen voor voertuigen op alternatieve brandstoffen vanuit diverse overheden buiten Gelderland December 2012 Overzicht subsidieregelingen voor voertuigen op alternatieve brandstoffen vanuit diverse overheden buiten Gelderland December 2012 1. PROVINCIE OVERIJSSEL Subsidieregeling voor rijden op groengas Bedrag

Nadere informatie

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014 Energie in Beweging Wat is Well to Wheel Met Well to Wheel wordt het totale rendement van brandstoffen voor wegtransport uitgedrukt Well to Wheel maakt duidelijk

Nadere informatie

Uw wagenpark op biobrandstof laten rijden Een overzicht van de nieuwste mogelijkheden

Uw wagenpark op biobrandstof laten rijden Een overzicht van de nieuwste mogelijkheden Uw wagenpark op biobrandstof laten rijden Een overzicht van de nieuwste mogelijkheden Een inleiding op de Technical Guidance Koolstofkringloop Waar gaat deze folder over? Duurzame mobiliteit is een hot

Nadere informatie

Doorrekenen H2 scenario

Doorrekenen H2 scenario Doorrekenen H2 scenario Significant B.V. 28 oktober 2010 Paul van Hooff Scenarioberekeningen Om de gevolgen van veranderingen in de samenstelling van de busvloot in de Stadsregio Arnhem Nijmegen te kunnen

Nadere informatie

(autogas en propaan)

(autogas en propaan) Petitie Geen accijnsverhoging LPG (autogas en propaan) De Vereniging Vloeibaar Gas (VVG) vraagt u de voorgenomen accijnsverhoging op LPG met 0,07 per liter naar 0,18 per liter per 1 januari 2014 niet door

Nadere informatie

ENERGIE ACTIEPLAN

ENERGIE ACTIEPLAN ENERGIE ACTIEPLAN 2018-2 Van der Wiel Holding BV Conform NEN 50001 November 2018 Verantwoordelijke voor dit verslag is de VGM-coördinator Versie 1.0 Pagina 1 van 6 Scope 1 1 Vervanging en/of aanschaf van

Nadere informatie

CNG: aardgas als autobrandstof. Een selectie van vragen en antwoorden

CNG: aardgas als autobrandstof. Een selectie van vragen en antwoorden CNG: aardgas als autobrandstof Een selectie van vragen en antwoorden s.a. D'Ieteren nv Marketing, Training & Direct Sales Creation & Copywriting november 2014 Inhoud 2 De auto op aardgas > > Waarom op

Nadere informatie

LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar

LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar De transportsector stapt over op LNG... De brandstof van de toekomst Liquefied

Nadere informatie

De Groningen weg van Broem naar Zoem

De Groningen weg van Broem naar Zoem NVRD Noord Nederland 14 maart 2019, Resato, Assen De Groningen weg van Broem naar Zoem Gerrit Griffioen Hoofd Materieel gemeente Groningen 1 Brandstof gerelateerd equipment Gemeente Groningen heeft ongeveer

Nadere informatie

Clean fuel. LNG Facts & Figures

Clean fuel. LNG Facts & Figures 1 LNG Facts & Figures Waarom LNG Schoon Zonder nabehandeling voldoen aan emissie standaarden Veilig Lichter dan lucht als het verdampt Moeilijk ontsteekbaar Enorme voorraden Past in Europese doelstelling

Nadere informatie

Introductie. Duurzame stedelijke distributie. Goevaers Consultancy. België 16 februari 2013

Introductie. Duurzame stedelijke distributie. Goevaers Consultancy. België 16 februari 2013 Goevaers Consultancy Duurzame stedelijke distributie België 16 februari 2013 GC Introductie Duurzaam goederen vervoer Duurzaamheid vraagt om samenwerking in de keten Nieuwe technologieën kunnen alleen

Nadere informatie

Biodieselproductie uit palmolie en jatropha in Peru en impact voor duurzaamheid.

Biodieselproductie uit palmolie en jatropha in Peru en impact voor duurzaamheid. Biodieselproductie uit palmolie en jatropha in Peru en impact voor duurzaamheid. Een Levens Cyclus Duurzaamheids Analyse Auteur: Baukje Bruinsma November 2009 Samenvatting. Door het verbranden van fossiele

Nadere informatie

Wist je dat. ... aardgas als brandstof al op grote schaal gebruikt wordt bij onze Duitse en Nederlandse buren?

Wist je dat. ... aardgas als brandstof al op grote schaal gebruikt wordt bij onze Duitse en Nederlandse buren? doen! Mobiliteit en milieuvriendelijkheid combineren is een missie van zowel de Belgische als Europese overheden en een uitdaging voor iedereen. Aardgasvoertuigen zijn een deel van de oplossing. Je gebruikt

Nadere informatie

Bioethanol in den Niëderlanden

Bioethanol in den Niëderlanden Bioethanol in den Niëderlanden Nationale Ziele und Bioethanol für Mobilität Age van der Mei 13 december 2007 DUINN Age van der Mei. Dit werk is auteursrechtelijk beschermd. Niets uit dit stuk mag worden

Nadere informatie

Colruyt (DATS 24) goes for CNG Natural Power

Colruyt (DATS 24) goes for CNG Natural Power Colruyt (DATS 24) goes for Natural Power De Groep Colruyt is beroemd door de gelijknamige supermarkten in België, Frankrijk en Luxemburg. Maar men moet niet vergeten dat de groep nog andere merken en activiteiten

Nadere informatie

Energie Management Actieplan

Energie Management Actieplan Energie Management Actieplan Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 3.0 Auteur: Mariëlle de Gans - Hekman Datum: 5 september 2017 Versie: 2.0 Status: Concept Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Reductiedoelstellingen...

Nadere informatie

EFRO project. Factsheets rondvaart. Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek

EFRO project. Factsheets rondvaart. Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek EFRO project Factsheets rondvaart Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek 2 Inhoud Inleiding Technische opties voor een schonere vloot Emissie in de praktijk Overzicht Conclusies

Nadere informatie

Inhoud. ROVA rijden op GFT. 1. ROVA en duurzaamheid. 2. Introductiefilm Vergister. 3. Vergisting en gasopwaardering. 4.

Inhoud. ROVA rijden op GFT. 1. ROVA en duurzaamheid. 2. Introductiefilm Vergister. 3. Vergisting en gasopwaardering. 4. ROVA rijden op GFT GFT-vergister Groen gas opwaardering Rijden op GFT 1 november 2012 Huibert Boer Inhoud 1. ROVA en duurzaamheid 2. Introductiefilm Vergister 3. Vergisting en gasopwaardering 4. Rijden

Nadere informatie

Seminar Schone Voertuigtechnieken

Seminar Schone Voertuigtechnieken Seminar Schone Voertuigtechnieken Milieu 2012 Hans Bosma, HAN Automotive Lejo Buning, HAN Automotive Peter Kerris, NVRD o Achtergrond Agenda o Overzicht: emissies en andere omgevingsfactoren o Afwegingskader

Nadere informatie

Introductie. Annelies van der Kolk. Gedeputeerde klimaat en milieu. Provincie Gelderland

Introductie. Annelies van der Kolk. Gedeputeerde klimaat en milieu. Provincie Gelderland Introductie Energiebesparing én meer duurzame energie moeten we de komende jaren in een hoger tempo dan nu realiseren. Auto s, vrachtwagens en ander gemotoriseerd verkeer dragen in hoge mate bij aan het

Nadere informatie

De Caddy en Caddy Maxi

De Caddy en Caddy Maxi De Caddy en Caddy Maxi Naast de zuivere diesel- of benzinemodellen zijn de Caddy en de Caddy Maxi als optie ook verkrijgbaar als modelvarianten Caddy EcoFuel en Caddy BiFuel. Met deze alternatieve aandrijvingsvarianten

Nadere informatie

Ontstaan rijden op aardgas

Ontstaan rijden op aardgas Ontstaan rijden op aardgas - Luc Goossens bioboer uit Ieper heeft geen gas in de straat en wenst een aardgasvoertuig aan te kopen - Vraag gesteld aan de stad om de mogelijkheden te onderzoeken - Samen

Nadere informatie

Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen. Jan Van Houwenhove 3 December 2015

Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen. Jan Van Houwenhove 3 December 2015 Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen Jan Van Houwenhove 3 December 2015 Agenda Cryo Advise Aardgas - eigenschappen Voordelen Uitdagingen Cryo Advise advies voor LNG systemen

Nadere informatie

Energie Management Actieplan

Energie Management Actieplan Energie Management Actieplan Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 3.0 Auteur: Mariëlle de Gans - Hekman Datum: 30 september 2015 Versie: 1.0 Status: Concept Inhoudsopgave 1 Inleiding...2 2 Reductiedoelstellingen...3

Nadere informatie

4.A.1 Inventaris ketenanalyse 1

4.A.1 Inventaris ketenanalyse 1 4.A.1 Inventaris ketenanalyse 1 Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke

Nadere informatie

SCHADELIJKE EMISSIES VAN DIESELVOERTUIGEN. TNO - Willar Vonk 4 juni 2015 Louwman Museum Bron: rapportnummer TNO 2015 R10733

SCHADELIJKE EMISSIES VAN DIESELVOERTUIGEN. TNO - Willar Vonk 4 juni 2015 Louwman Museum Bron: rapportnummer TNO 2015 R10733 SCHADELIJKE EMISSIES VAN DIESELVOERTUIGEN TNO - Willar Vonk 4 juni 2015 Louwman Museum Bron: rapportnummer TNO 2015 R10733 TNO MEET SINDS 1986 EMISSIES In opdracht van het Ministerie van Infrastructuur

Nadere informatie

Petitie GELIJK SPEELVELD VOOR AUTOGAS (LPG) Autogas (LPG) voor kostenefficiënte CO2-besparing

Petitie GELIJK SPEELVELD VOOR AUTOGAS (LPG) Autogas (LPG) voor kostenefficiënte CO2-besparing Petitie GELIJK SPEELVELD VOOR AUTOGAS (LPG) (LPG) voor kostenefficiënte CO2-besparing Datum overhandiging: Dinsdag 3 november 2015 Petitie Met deze petitie die wij u aanbieden, willen wij u vragen een

Nadere informatie

kwh 28,2 ton CO2 15,0 personenwagen in km km 0,22 kg CO2 / km 28,3 ton CO2 15,1 Subtotaal 56,5 ton CO2 30,1

kwh 28,2 ton CO2 15,0 personenwagen in km km 0,22 kg CO2 / km 28,3 ton CO2 15,1 Subtotaal 56,5 ton CO2 30,1 CO₂-Prestatieladder Hoogstraten Wegenbouw is sinds 2014 gecertificeerd op niveau 3 voor de CO₂ - Prestatieladder. Er is een plan van aanpak geschreven conform de norm ISO 14064-1. Hieruit is over 2013

Nadere informatie

Notitie. Stadsontwikkeling Rotterdam

Notitie. Stadsontwikkeling Rotterdam Notitie Aan Stadsontwikkeling Rotterdam Kopie aan Datum Documentnummer Project Auteur 1 augustus 2017 22188119 MZ Rotterdam S.M. Davison J.W.T. Voerman M. Ameling J.H.H. van den Elshout Onderwerp Effect

Nadere informatie

38,6. CO 2 (ton/jr) 2014

38,6. CO 2 (ton/jr) 2014 Carbon footprint Op basis van de diverse soorten CO 2 -emissies is de totale CO 2 -emissie van Den Ouden Groep berekend. 9,8 38,6 51,6 Diesel personenwagens Diesel combo's en busjes Hybride personen wagens

Nadere informatie

Datum 13 juli 2010 Betreft Integraal overzicht fiscale behandeling van brandstoffen in het verkeer

Datum 13 juli 2010 Betreft Integraal overzicht fiscale behandeling van brandstoffen in het verkeer > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.minfin.nl

Nadere informatie

BRANDSTOFFEN WEGVERKEER

BRANDSTOFFEN WEGVERKEER BRANDSTOFFEN WEGVERKEER Update toekomstverkenning Paul Hofmeijer, 25 juni 2013 Partner MMG Advies Voor strategie, organisatieadvies en duurzame mobiliteit AGENDA 1. Actualiteiten uit media & drivers 2.

Nadere informatie

Halfjaarlijkse rapportage footprint, doelstellingen en maatregelen

Halfjaarlijkse rapportage footprint, doelstellingen en maatregelen A. Hak Infranet - CO 2-emissies scope 1 en 2 - eerste helft 2018 Inleiding A. Hak Infranet was gecertificeerd op niveau 5 van de CO 2-Prestatieladder, en is in 2017 terug naar niveau 3. Onze nulmeting

Nadere informatie

DE NIEUWE VOLVO FM METHAAN-DIESEL. Een doorbraak voor gasaangedreven zware voertuigen

DE NIEUWE VOLVO FM METHAAN-DIESEL. Een doorbraak voor gasaangedreven zware voertuigen DE NIEUWE VOLVO FM METHAAN-DIESEL Een doorbraak voor gasaangedreven zware voertuigen HOGE PRESTATIES, ZEER EFFICIËNT - ÉN EEN DUURZAME OPLOSSING De introductie van de Volvo FM Methaan-Diesel betekent

Nadere informatie

Praktische opdracht Wiskunde A Vergelijking Benzine, LPG en Diesel

Praktische opdracht Wiskunde A Vergelijking Benzine, LPG en Diesel Praktische opdracht Wiskunde A Vergelijking Benzine, LPG en Diesel Praktische-opdracht door een scholier 1765 woorden 10 december 2006 5,6 11 keer beoordeeld Vak Wiskunde A Inleiding: Wij doen ons wiskunde

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

CNG: aardgas als autobrandstof. Een selectie van vragen en antwoorden

CNG: aardgas als autobrandstof. Een selectie van vragen en antwoorden CNG: aardgas als autobrandstof Een selectie van vragen en antwoorden s.a. D'Ieteren nv Marketing, Training & Direct Sales Creation & Copywriting november 2014 Inhoud 2 De auto op aardgas Waarom op aardgas

Nadere informatie

FIAT NATURAL POWER INHOUD

FIAT NATURAL POWER INHOUD FIAT NATURAL POWER INHOUD 1. DE SCHOONSTE BRANDSTOF VAN HET MOMENT P.02 2. DE VOORDELEN P.03 3. FIAT PANDA P.04 4. FIAT PUNTO P.06 5. FIAT QUBO P.08 6. FIAT DOBLO P.10 7. FIAT FIORINO CARGO P.12 8. FIAT

Nadere informatie

LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT DE LNG SPECIALIST LNG LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST SOLUTIONS

LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT DE LNG SPECIALIST LNG LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST SOLUTIONS DE LNG SPECIALIST LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST LNG SOLUTIONS DE TRANSPORTSECTOR STAPT OVER OP LNG... DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST

Nadere informatie

EEN NIEUWE KIJK OP DIESELAUTO S

EEN NIEUWE KIJK OP DIESELAUTO S WHITEPAPER DIESELFEITEN EEN NIEUWE KIJK OP DIESELAUTO S DIESEL, BENZINE OF KIES IK VOOR EEN ALTERNATIEVE BRANDSTOF? Diesel maakt heel lang de dienst uit binnen het wagenpark van bedrijven. Dieselbrandstof

Nadere informatie

Vraag 1. Antwoord 1. Vraag 2 en 3

Vraag 1. Antwoord 1. Vraag 2 en 3 Vraag 1 Klopt het dat de Mitsubishi Outlander PHEV in aanmerking komt voor 0% BPM (belasting op personenauto s en motorrijwielen), de subsidieregelingen KIA (kleinschaligheidsinvesteringsaftrek), MIA (milieuinvesteringsaftrek)

Nadere informatie

Een mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken

Een mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken Hoofdstuk 5 In vuur en vlam 5.1 Brand! Voorwaarden voor verbranding Ontbrandingstemperatuur De temperatuur waarbij een stof gaat branden De ontbrandingstemperatuur is ook een stofeigenschap. Er zijn drie

Nadere informatie

De SLIMME KEUZE voor

De SLIMME KEUZE voor Aardgas voor voertuigen De SLIMME KEUZE voor uw onderneming DATS 24, meer dan brandstof alleen DATS 24 maakt deel uit van Colruyt Group en zet ook resoluut in op duurzaamheid. DATS 24 draagt dus graag

Nadere informatie

1.5 Alternatieve en gasvormige brandsstoffen

1.5 Alternatieve en gasvormige brandsstoffen 1.5 Alternatieve en gasvormige brandsstoffen Vooreerst worden de gasvormige brandstoffen uiteengezet. Vervolgens worden de verschillende alternatieve brandstoffen. 1.5.1 Gasvormige brandstoffen Aardgas

Nadere informatie

1. INLEIDING 2. CARBON FOOTPRINT

1. INLEIDING 2. CARBON FOOTPRINT 1. INLEIDING Binnen Van der Ende Beheermaatschappij B.V. staat zowel interne als externe duurzaamheid hoog op de agenda. Interne duurzaamheid richt zich met name op het eigen huisvestingsbeleid, de bedrijfsprocessen

Nadere informatie

De doelstellingen luidt: 4% reductie veroorzaakt door elektraverbruik door het geheel over te stappen naar groene stroom in 2017.

De doelstellingen luidt: 4% reductie veroorzaakt door elektraverbruik door het geheel over te stappen naar groene stroom in 2017. Twee maal per jaar voert Rail Partner Holland een review uit m.b.t. de stand van zaken aangaande CO2- reductiedoelstellingen. Tijdens deze halfjaarlijkse evaluatie worden alle genoemde maatregelen gecheckt.

Nadere informatie

Alfen MVO nieuws. Voortgang acties m.b.t. onze CO2 ambities

Alfen MVO nieuws. Voortgang acties m.b.t. onze CO2 ambities Alfen MVO nieuws Voortgang acties m.b.t. onze CO2 ambities 9 april 2018 In het kader van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) willen wij u middels deze nieuwsbrief informeren over de voortgang

Nadere informatie

W & M de Kuiper Holding

W & M de Kuiper Holding 2 januari t/m juni 2018 2 Pagina 2 van 6 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Overzicht -emissie gegevens 3 Vergelijking met voorgaande jaren 4 3 -gerelateerd gunningsvoordeel 5 4 Doelstellingen 5 Reductiedoelstellingen

Nadere informatie

CO2 prestatieladder. Het CO2-verbruik reduceren binnen de gehele organisatie. Inzicht. Doelstelling CO2-reductie

CO2 prestatieladder. Het CO2-verbruik reduceren binnen de gehele organisatie. Inzicht. Doelstelling CO2-reductie CO2 prestatieladder Het CO2-verbruik reduceren binnen de gehele organisatie Inzicht De CO2-emissie (footprint) van J. van Etten Holding geeft de totale hoeveelheid CO2- productie die vrijkomt onder andere

Nadere informatie

Inleiding. Voor bedrijven. Inleiding. Voor bedrijven. Voor bedrijven. Financiële stimulansen voor bedrijven en lokale overheden

Inleiding. Voor bedrijven. Inleiding. Voor bedrijven. Voor bedrijven. Financiële stimulansen voor bedrijven en lokale overheden Inleiding Financiële stimulansen voor bedrijven en lokale overheden Roel Vanderbeuren Projectverantwoordelijke WATT Roadshow Bond Beter Leefmilieu Vergroening van het wagenpark deel van totale mobility

Nadere informatie

Footprint Totaal scope 1 en 2. Scope 1 en 2 emissies Pilkes 2016 (totaal = 518,44 ton CO 2 )

Footprint Totaal scope 1 en 2. Scope 1 en 2 emissies Pilkes 2016 (totaal = 518,44 ton CO 2 ) Juli 2017 Extern Sinds november 2013 beschikt Pilkes over een CO2-bewust certificaat. In eerste instantie op niveau 3 van de ladder en vanaf januari 2015 is Pilkes gecertificeerd voor niveau 5 van de CO2-Prestatieladder.

Nadere informatie

CNG: aardgas als autobrandstof. Een selectie van vragen en antwoorden

CNG: aardgas als autobrandstof. Een selectie van vragen en antwoorden CNG: aardgas als autobrandstof Een selectie van vragen en antwoorden s.a. D'Ieteren nv Marketing, Training & Direct Sales Creation & Copywriting november 2014 Inhoud 2 De auto op aardgas Waarom op aardgas

Nadere informatie

Biomassa: brood of brandstof?

Biomassa: brood of brandstof? RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 202 203 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 323 Vragen van de leden Omtzigt,

Nadere informatie

ENERGIE ACTIEPLAN

ENERGIE ACTIEPLAN ENERGIE ACTIEPLAN 2017-2 Van der Wiel Holding BV Conform NEN 50001 December 2017 Verantwoordelijke voor dit verslag is de consultant van AMK Inventis Dit document zal minimaal 2 keer beoordeeld en aangepast.

Nadere informatie

Top10 Zuinige auto's: Klein Diesel April 2008

Top10 Zuinige auto's: Klein Diesel April 2008 Top10 Zuinige auto's: Klein Diesel 1-3 4 5 Merk Seat Volkswagen MINI Fiat Fiat Model Ibiza Polo Cooper D 500 Panda 1.4 TDI DRF 1.4 TDi DRF Trendline 1.3 Multijet 16v 1.3 Multijet 16v 81 KW Ecomotive 3

Nadere informatie

CO 2 - en energiereductiedoelstellingen t/m 2012. Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 2.4 Datum: 16-aug-2011 Doc.nr: 10.

CO 2 - en energiereductiedoelstellingen t/m 2012. Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 2.4 Datum: 16-aug-2011 Doc.nr: 10. CO 2 - en energiereductiedoelstellingen t/m 2012 Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 2.4 Datum: Doc.nr: 10.A0320 CO 2 -reductierapport Distributielijst Naam B.Bor (Alf) M. Roeleveld (ALF) Accorderingslijst

Nadere informatie

AARDGAS als voertuigbrandstof

AARDGAS als voertuigbrandstof AARDGAS als voertuigbrandstof - reeds vandaag de ecologische impact van het voertuigenpark significant verbeteren - Praktijkdag Nieuwe Mobiliteit Brugge - 11 september2012 KVBG Kris De Wit Wie en wat is

Nadere informatie

Wanneer toont uw bedrijf zijn ware aard?

Wanneer toont uw bedrijf zijn ware aard? Wanneer toont uw bedrijf zijn ware aard? Aardgas komt eindelijk uit de kast Aardgas heeft lang genoeg alleen maar binnen gezeten. In uw huizen. In uw verwarming. Verstopt in de boilerkast. Nu is de wereld

Nadere informatie

CO2-Emissie-inventaris

CO2-Emissie-inventaris Nebest Adviesgroep B.V. Marconiweg 2 T 085 489 01 00 4131 PD Vianen F 085 489 01 01 Postbus 106 E info@nebest.nl 4130 EC Vianen I www.nebest.nl CO2-Emissie-inventaris 1e helft 2017 Opdrachtgever Nebest

Nadere informatie

CO 2 Prestatieladder. Ketenanalyse diesel. Aspect(en): 4.A.1

CO 2 Prestatieladder. Ketenanalyse diesel. Aspect(en): 4.A.1 CO 2 Prestatieladder Ketenanalyse diesel Auteur: Dhr. A.J. van Doornmalen Aspect(en): 4.A.1 Vrijgegeven: Dhr. A.J. van der Heul Datum: 17 april 2014 Inhoudsopgave 1.0 Inleiding... 3 2.0 Doelstelling...

Nadere informatie

Jade Beheer B.V. 4.A1 Ketenanalyse scope III

Jade Beheer B.V. 4.A1 Ketenanalyse scope III Jade Beheer B.V. 4.A1 Ketenanalyse scope III Ketenanalyse 1 Inleiding Eis: Aantoonbaar inzicht in de meest materiele emissies uit scope 3 middels 2 ketenanalyses. Voor het in kaart brengen van scope III

Nadere informatie

Bestemmingsplanwijziging spoor HOV Velsen

Bestemmingsplanwijziging spoor HOV Velsen Bestemmingsplanwijziging spoor HOV Velsen Luchtkwaliteitonderzoek luchtkwaliteit/hov Provincie Noord-Holland oktober 2013 Bestemmingsplanwijziging spoor HOV Velsen Luchtkwaliteitonderzoek luchtkwaliteit/hov

Nadere informatie

Les Biomassa LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad. Les Biomassa Werkblad. Over biomassa. Generaties biobrandstoffen

Les Biomassa LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad. Les Biomassa Werkblad. Over biomassa. Generaties biobrandstoffen LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne- energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%

Nadere informatie

KIVI NIRIA jaarcongres 2013 1

KIVI NIRIA jaarcongres 2013 1 2 KIVI NIRIA Jaarcongres 2013 Sustainable Mobility voor duurzame Toenemende invloed innovatie van milieu-eisen op de sector Inhoud Euro-normen CO 2 -normen waarom werken ze? katalysator voor innovatie

Nadere informatie

Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën

Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën Studiedag elektrische wagens en laadpalen 31 mei 2012 Overview Mobimix.be? Duurzaam vlootbeheer? Technologie Milieuprestaties Financieel Conclusies + vragen Overview

Nadere informatie

Tarieven met ingang van 1 juli 2012

Tarieven met ingang van 1 juli 2012 12345 Tarieven met ingang van 1 juli 2012 Motorrijtuigenbelasting In deze brochure vindt u de tarieven van motor rijtuigenbelasting voor motoren, personenauto s, bestelauto s, autobussen en vrachtauto

Nadere informatie

Tarieven met ingang van 1 januari 2013

Tarieven met ingang van 1 januari 2013 12345 Tarieven met ingang van 1 januari 2013 Motorrijtuigenbelasting In deze brochure vindt u de tarieven van motor rijtuigenbelasting voor motoren, personenauto s, bestelauto s, autobussen en vrachtauto

Nadere informatie

Subsidies aanschaf Aardgas/Groengas auto

Subsidies aanschaf Aardgas/Groengas auto Subsidies aanschaf Aardgas/Groengas auto Ter stimulering van Groengas auto s zijn er diverse subsidieregelingen mogelijk. Landelijk bestaan de fiscale regelingen MIA en VAMIL. Regionaal worden verschillende

Nadere informatie

Aardgas voor voertuigen,

Aardgas voor voertuigen, Aardgas voor voertuigen, slim voor uw portemonnee Inhoud 03 Aardgas voor voertuigen (CNG) 04 Aardgas, slim voor uw portemonnee 05 Aardgas, slim voor het milieu 06 CNG-voertuigen 07 Waar tankt u aardgas

Nadere informatie

Inzicht. Doelstelling CO2-reductie

Inzicht. Doelstelling CO2-reductie Loonbedrijf J. van Etten BV en Grondbewerkingsbedrijf Blijdorp BV zijn twee bedrijven die bij J van Etten Holding behoren. Loonbedrijf van Etten is één van de grootste tuinbouwloonbedrijven van Nederland,

Nadere informatie

Carbon Footprint 2e helft 2015 (referentiejaar = 2010)

Carbon Footprint 2e helft 2015 (referentiejaar = 2010) Carbon Footprint 2e helft 2015 (referentiejaar = 2010) Opgesteld door: Akkoord: I. Bangma O. Van der Ende 1. INLEIDING Binnen de Van der Ende Steel Protectors Group BV staat zowel interne als externe duurzaamheid

Nadere informatie

Op weg naar een schoner wagenpark

Op weg naar een schoner wagenpark CE Oplossingen voor milieu, economie en technologie Oude Delft 180 2611 2611 HH HH Delft Delft tel: 015 2 150 150 tel: 015 2 150 150 fax: 015 2 150 151 fax: 015 2 150 151 e-mail: ce@ce.nl website: e-mail:

Nadere informatie

P. DE BOORDER & ZOON B.V.

P. DE BOORDER & ZOON B.V. Footprint 2013 Wapeningscentrale P. DE BOORDER & ZOON B.V. Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien 31 maart 2014 Definitief Dhr. S.G. Jonker Dhr. K. De Boorder 2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2017

Milieubarometerrapport 2017 Milieubarometerrapport Qualm Milieubarometer - Qualm Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen die de milieubelasting van het

Nadere informatie

1. INLEIDING 2. CARBON FOOTPRINT

1. INLEIDING 2. CARBON FOOTPRINT 1. INLEIDING Binnen Van der Ende Beheermaatschappij B.V. staat zowel interne als externe duurzaamheid hoog op de agenda. Interne duurzaamheid richt zich met name op het eigen huisvestingsbeleid, de bedrijfsprocessen

Nadere informatie