Duurzaamheidsagenda "Samenwerken en verbinden"

Transcriptie

1 Duurzaamheidsagenda "Samenwerken en verbinden" Gemeente Teylingen Gemeente Teylingen juli 2011 definitief

2 Duurzaamheidsagenda "Samenwerken en verbinden" Gemeente Teylingen Gemeente Teylingen juli 2011 definitief DHV Groep

3 INHOUD BLAD VOORWOORD 3 BESTUURLIJKE SAMENVATTING EN SPEERPUNTEN 4 1 INLEIDING Uitgangspunten en doelstelling Wat is duurzaamheid? Verbindingen in het beleid en de doelgroepen Partners bij de realisatie van onze ambities 13 2 DUURZAAMHEID IN TEYLINGEN 14 3 GEZONDE EN VEILIGE LEEFOMGEVING Inleiding Wonen Werken Mobiliteit Groene en natte ruimte Gemeentelijke organisatie 25 4 DUURZAME INRICHTING Inleiding Wonen Werken Mobiliteit Groene en natte ruimte 33 5 DUURZAME WERELD Inleiding Wonen Werken Mobiliteit Groene en natte ruimte Gemeentelijke organisatie 45 6 ORGANISATIE EN BORGING VAN DE UITVOERING 48 7 BEGRIPPENLIJST 49 8 COLOFON 50 BIJLAGEN 1 Uitvoeringsprogramma 2 Doelenmatrix 3 Verbindingen in het beleid - 2 -

4 VOORWOORD Teylingen wil een duurzame gemeente zijn. Dat staat in het coalitieakkoord van En duurzaamheid is één van de vier sporen die centraal staan in het collegeprogramma over de bestuursperiode Een duurzame gemeente houdt veel meer in dan een duurzaam beleid van het college van B&W en de gemeenteraad. Een duurzame gemeente gaat over iedereen in die gemeente: bewoners, stichtingen, (sport- en wijk)verenigingen, scholen, bedrijven, woningcorporaties en leveranciers van de gemeente. In het coalitieakkoord 2010 staat ook de werkwijze die het college wil toepassen om de doelen te bereiken: participatie en regie. Dat is dus zeker ook van toepassing op de duurzaamheidsagenda. Het valt niet te ontkennen: we hebben een probleem. Als we de manier waarop wij met onze leefomgeving omgaan niet snel en ingrijpend veranderen, laten we voor onze kinderen en kleinkinderen een wereld na, waar we zelf niet in zouden willen wonen. Ons verbruik van fossiele brandstoffen en andere grondstoffen moet veranderen. En gaat ook veranderen, zelfs als we daar zelf geen bewuste keuze voor maken, om de eenvoudige reden dat veel van die grondstoffen en zeker de brandstoffen binnen afzienbare tijd op zijn. De kinderen die nu op de basisschool zitten, zullen als ze volwassen zijn geen benzine meer tanken. Het probleem trekt zich niets aan van gemeentegrenzen en ook niet van landsgrenzen. De oplossingen die we bedenken moeten dus de gemeentegrenzen overstijgen en dat doen ze ook. Onder regie van de Milieudienst West Holland hebben 16 gemeenten in de regio Holland-Rijnland afgesproken samen aan de oplossingen te werken. Teylingen wil binnen die groep een voortrekker zijn. De 16 gemeenten sluiten aan bij het Rijksbeleid, bij voorbeeld met het door alle raden vastgestelde Klimaatprogramma En het Rijksbeleid is mede gebaseerd op het beleid in de Europese Unie. Het zou mooi zijn als er wereldwijd harde afspraken over het duurzaam omgaan met de schaarse grondstoffen zouden worden gemaakt, maar helaas is dat (nog) niet het geval. Toch houd ik mij vast aan het principe dat Teylingen met deze duurzaamheidsagenda een bescheiden bijdrage levert aan de oplossing van een wereldwijd probleem. Duurzaamheid gaat niet alleen over het milieu. Duurzaam betekent kort gezegd: toekomstbestendig. Duurzaamheid gaat ook over de sociale samenleving en zeker ook over de economie. Duurzaamheid gaat over People, Planet en Profit (of Prosperity). Dus over mensen, onze wereld (leefomgeving) en over de economie en de welvaart. Een maatregel die een niet te verantwoorden investering vergt is dus nooit in alle opzichten duurzaam. We willen in Teylingen de voorgestelde maatregelen daarom toetsen op alle aspecten van duurzaamheid. Een duurzame gemeente is zoals gezegd van iedereen. Teylingen zet stevig in op het eigen initiatief van de bewoners. Daarmee heeft de gemeente vooral een taak als aanjager en stimulator. En als overheid die het goede voorbeeld geeft, want dat blijft een niet te onderschatten rol. Het college van Teylingen wil met deze rollen nadrukkelijk samen met alle bewoners van Teylingen de weg op van een voorbeeldgemeente op het gebied van duurzaamheid. En dus van een zeer actieve gemeente in de Regio Holland-Rijnland, Nederland en Europa. En jazeker, ook in de wereld. Dhr. J. Stuurman wethouder van Teylingen - 3 -

5 BESTUURLIJKE SAMENVATTING EN SPEERPUNTEN Teylingen komt op voor een goede leefomgeving, voor veiligheid en duurzaamheid. Duurzaamheid is daarbij de ideale mix van ecologische, economische en sociale belangen voor onze gemeente voor de lange termijn. We werken hier al lang aan en gaan met deze Duurzaamheidsagenda een nieuwe stap maken wat gaat leiden tot veel concrete acties. We willen vooral zo veel mogelijk duurzaamheidkansen benutten. De basis voor de realisatie van de duurzaamheidsambities van de gemeente ligt in: - Collegeprogramma ( ) waarin duurzaamheid een belangrijke plaats inneemt; - de uitvoering van de reguliere (wettelijke) milieutaken; - het actieprogramma Teylingen Millenniumgemeente (actieprogramma ); - de visie Teylingen 2040, Kompas voor de Toekomst, de Woonvisie Teylingen en het Gemeentelijk Verkeer- en Vervoerplan (GVVP); - het regionale Klimaatprogramma ( ); - de regionale ambities voor duurzaam bouwen en duurzame gebiedsontwikkeling. Wanneer we zelf initiatiefnemer zijn van een project dan geven we het goede voorbeeld. Verder stimuleren we de duurzame invulling van initiatieven van derden en maken die mogelijk waar het kan. De achtergronden, ambities en doelen voor specifieke thema s vindt u in het hoofddocument. Het Uitvoeringsprogramma is opgenomen in de bijlage. In deze samenvatting worden de belangrijkste speerpunten kort benoemd. GEZONDE EN VEILIGE LEEFOMGEVING We controleren de luchtkwaliteit en geluidhinder en nemen maatregelen waar nodig. Preventief zijn luchtkwaliteit en geluid ook onderdeel van ons beleid voor duurzame inrichting. We geven het goede voorbeeld door bij aanschaf van nieuwe voertuigen te kiezen voor schoon en zuinig. We nemen deel aan strategische overleggen (CROS) om geluidhinder van Schiphol zo veel mogelijk te beperken. Gevels van te zwaar door verkeersgeluid belaste woningen worden gesaneerd. We stimuleren het gebruik van deelauto s en stellen parkeerplaatsen ter beschikking aan exploitanten. We stimuleren bovendien elektrisch rijden, in het tempo dat de techniek ons toestaat. De risico s die mensen lopen door opslag, productie, gebruik en vervoer van gevaarlijke stoffen zijn in beeld en inzichtelijk, worden voorkomen of aangepakt. Bedrijven worden hierop gecontroleerd. Regionaal actualiseert Holland Rijnland voor Externe veiligheid de EV-visie (Omgevingsvisie), het is de bedoeling dat ook Teylingen die vaststelt. Daarna wordt bekeken of het nodig is om hier nog een lokale invulling aan te geven. Communicatie: met de kaartviewer Mijn Leefomgeving op de website: kan iedereen informatie vinden over: bodemkwaliteit, routes gevaarlijke stoffen en bedrijven in onze gemeente. DUURZAME INRICHTING In 2012 stellen we de Structuurvisie Teylingen vast, met een aparte paragraaf duurzaamheid, waarin onder andere de overlap met deze Duurzaamheidsagenda wordt aangegeven. Teylingen is één van de twee pilotgemeenten voor het programma Kwaliteitsimpuls Ruimte en Milieu van de provincie Zuid-Holland. In die pilot wordt de meest effectieve manier gezocht om duurzaamheid in de structuurvisie te verankeren. Alle nieuwbouwprojecten worden zo veel mogelijk duurzaam ontwikkeld, bij voorkeur energieneutraal en mogelijk energieleverend. We realiseren het maximaal haalbare bij de actuele stand van de - 4 -

6 techniek en we doen dat meetbaar 1. Voor ontwikkelaars van nieuwbouwprojecten stellen we een zogenoemde energievisie verplicht. Waar we zelf initiatiefnemer zijn, stellen we de energievisie zelf op. Waar private partijen initiatiefnemer zijn, nodigen we deze uit om hierin mee te gaan en ondersteunen hen daarbij maximaal. Bij gefaseerde ontwikkeling zal voor ieder fase opnieuw worden beschouwd of er aanvullende duurzaamheid kansen kunnen worden gerealiseerd. Voorbeeldprojecten: Engelse Tuin; Hooghkamer; omgeving NS-stations Voorhout en Sassenheim; Langeveld. Duurzame gemeentegebouwen: - bij de herinrichting van het gemeentekantoor in Sassenheim en het bestuurcentrum in Voorhout is duurzaamheid - specifiek energiezuinigheid - een speciaal aandachtspunt; - we maken gebruik van een duurzame (energiezuinig) meerjaren onderhoudsplanning; - bij de geplande aanpassingen aan de Gemeentewerf is de ambitie een energieneutraal gebouw. Natuurontwikkeling in combinatie met recreatiemogelijkheden zijn voor ons belangrijk. Dat komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in de projecten: Natuur- en landschapspark de Rode Molenpolder; duurzaam recreatie eiland Koudenhoorn; verbetering rond de Kaag (boten van sloot naar jachthaven en een fietspad langs de Kaag); het project Groen in de Leidsche Ommelanden. Mobiliteit: de gemeente gaat eenvoudig beschikbaar duurzaam vervoer bij de NS-stations stimuleren/realiseren. Verder bevat het Uitvoeringsprogramma van het GVVP verschillende acties voor het verduurzamen van onze mobiliteit. DUURZAME WERELD Teylingen heeft het regionaal FSC-convenant getekend en gebruikt daarom alleen FSC-hout en papier. Dit keurmerk verzekert dat deze producten afkomstig zijn uit verantwoord beheerde bossen. Teylingen wil met het nieuwe werken in een stap zetten in de richting van een papierloze organisatie. Daarmee wordt al in tot 60 % op de papierkosten bespaard. Duurzaam bouwen: Ten behoeve van duurzaam bouwen maken we gebruik van het software instrument Gemeentelijke Praktijk Richtlijn GPR-Gebouw (of gelijkwaardig) en adviseren we ontwikkelaars en architecten dat te gebruiken. Uitgangspunt is en score 8 voor gemeentelijke gebouwen en minimaal een score 7 voor initiatieven van derden. Ons GFT afval wordt vergist, dat levert duurzame energie (biogas) en compost op. Ook de overige afvalstromen (bij voorbeeld agrarisch afval) worden zo veel mogelijk gescheiden en duurzaam verwerkt. We werken mee aan een regionaal plan voor meer lokale opwekking van duurzame energie. In de keukens van de gemeentegebouwen worden streekproducten gebruikt, de gemeente gebruikt Fair Trade producten, we beleggen duurzaam en in 2015 wordt 100% duurzaam ingekocht. Voor woon-werkverkeer en dienstreizen stimuleert de gemeente zijn medewerkers om meer gebruik te maken van openbaar vervoer, fietsverkeer en (elektrische) dienstfietsen. Op scholen wordt door de gemeente voorlichting verzorgd over milieu- en klimaatbeleid. We zorgen er voor dat de openbare verlichting steeds energiezuiniger wordt, gebruik makend van de nieuwste techniek. Particulieren worden gestimuleerd om energiebesparende maatregelen te treffen. Hiervoor wordt de website gebruikt en er worden campagnes uitgevoerd. En er wordt een onderzoek uitgevoerd naar effectieve financieringsvormen in dit kader. Met de woningcorporaties maken we afspraken over energiebesparende maatregelen. Afvalwater: bij groot rioolonderhoud wordt ca. 50% afgekoppeld om het hemelwater te scheiden. 1 Uitgangspunt is het (bovenwettelijke) basisniveau uit het RBDS, met waar mogelijk voor één of meer deelaspecten een hoger niveau. Wanneer DPL als instrument wordt gebruikt, is het streven een minimale score

7 Biodiversiteit wordt gestimuleerd door uitvoering van het Groenverbeterplan om het huidige groen in stand te houden (ecologisch beheer), te verbeteren of uit te breiden onder meer door de aanleg van natuurvriendelijke oevers. Ook stimuleren we de realisatie van groene daken. BORGING VAN DE UITVOERING De realisatie van onze ambities hebben we vanaf begin 2011 een impuls gegeven door het aanstellen van een gemeentelijke coördinator duurzaamheid. Toekomstige beleidsdocumenten zullen een paragraaf over duurzaamheid bevatten. Voorbeeld: de nota over de bedrijfsvoering van de gemeente Teylingen. Alle collegeadviezen en raadsvoorstellen krijgen standaard een paragraaf Duurzaamheid - 6 -

8 1 INLEIDING 1.1 Uitgangspunten en doelstelling In deze Duurzaamheidsagenda beschrijft de gemeente Teylingen hoe zij in nauwe samenwerking met de Milieudienst West-Holland werkt aan het uitvoeren van haar ambities en doelstellingen voor duurzaamheid. Gemeentelijke ambities centraal en duidelijke doelen voor duurzaamheid Centraal in de Duurzaamheidsagenda staan de gemeentelijke speerpunten en prioriteiten voor de Van Milieubeleidsplan naar komende periode op het gebied van gezondheid, Duurzaamheidsagenda veiligheid en duurzaamheid. In deze agenda wordt met behulp van de doelenmatrix (zie bijlage 2) In verband met het aflopen van het duidelijk aangegeven hoe deze centrale thema s Milieubeleidsplan is de gemeente worden uitgewerkt voor de gemeentelijke Teylingen (evenals de andere bij de Milieudienst aandachtsgebieden wonen, werken, mobiliteit, aangesloten gemeenten) begin 2010 samen met de groene en natte ruimte, en gemeentelijke Milieudienst gestart met het opstellen van een nieuw organisatie. Op deze wijze wordt invulling gegeven plan/agenda. Omdat Duurzaamheid hèt centrale aan de bestuurlijke wens om te komen tot heldere begrip is binnen de agenda is de naam gewijzigd in doelen die ook maximaal meetbaar zijn. Duurzaamheidsagenda In de Hoewel de speerpunten duidelijk voor de komende periode zijn vastgesteld en centraal staan, is ook eerder (regionaal) beleid vastgesteld. Te denken valt dan aan: het Regionale Beleidkader Duurzame Stedenbouw (RBDS), het Klimaatprogramma , de uitvoering van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit, het Bodembeleid, het samenwerkingsprogramma Kwaliteitsimpuls Ruimte en Milieu en het regionale Uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid. Dit bestaande gezamenlijke beleid is vertaald naar de situatie in deze gemeente. Aanvullend daarop heeft ook specifiek gemeentelijk beleid op het gebied van duurzaamheid een plaats gekregen in deze agenda. Duurzaamheidsagenda staan de gemeentelijke ambities voor de komende tijd centraal. Een van de uitgangspunten was dat de eigenheid van de gemeente zichtbaar wordt in de agenda. Om dit te bereiken is in nauwe samenwerking met de gemeente deze agenda ingevuld. Nieuw is dat geen sprake is van één identieke Duurzaamheidsagenda voor alle bij de Milieudienst aangesloten gemeenten. Voor iedere aangesloten gemeente is een eigen Duurzaamheidsagenda opgesteld met een lokale en een gezamenlijke component. Ook opgenomen zijn de ambities van de gemeente op een aantal milieugerelateerde terreinen waar de uitvoering aan een andere partner dan de Milieudienst is uitbesteed. Te denken valt aan afvalbeleid, beleid met betrekking tot groenbeheer, onderhoud en schoonhouden van straten et cetera. De geformuleerde ambities sluiten aan bij de ambities die voortvloeien uit het collegeprogramma

9 Structuur van de Duurzaamheidsagenda De Duurzaamheidsagenda verbindt de diverse beleidsuitgangspunten inhoudelijk. De organisatorische kaders worden hierdoor goed afgestemd. Met de agenda worden bestaand beleid en ambities omgezet naar concrete activiteiten in de periode van Onze missie Duurzaamheid, veiligheid en verbetering van de leefomgeving is in deze agenda vertaald naar wensbeelden en aandachtpunten. Hieraan zijn milieu- en duurzaamheidsthema s verbonden met ieder een eigen doel. Deze doelen zijn samenvattend weergegeven in de Doelenmatrix in bijlage 2. Wensbeelden + Aandachtsgebieden Gezonde en veilige leefomgeving Duurzame inrichting Duurzame wereld Wonen Werken Mobiliteit Groene en natte ruimte Gemeentelijke organisatie Opbouw Duurzaamheidsagenda De Duurzaamheidsagenda bestaat uit een hoofddocument en een uitvoeringsprogramma. In het hoofddocument wordt het gemeentelijke duurzaamheidsbeleid beschreven. In het uitvoeringsprogramma wordt aangegeven hoe de ambities van Teylingen in de periode tot en met 2014 worden gerealiseerd en wie daarvoor verantwoordelijk is: de gemeente (deel één) of de Milieudienst (deel twee) als uitvoeringspartner. Rapportage over de voortgang van deel twee neemt de Milieudienst op in haar de begroting en jaarverslag. Uitgangspunt is dat de activiteiten passen binnen de reguliere capaciteit en de bestaande budgetten van Teylingen en van de Milieudienst. In een aantal gevallen is aanvullende financiering noodzakelijk of worden kosten doorberekend binnen projecten - 8 -

10 Rol en missie van de Milieudienst West-Holland De Milieudienst voert in opdracht van onder andere gemeenten taken uit op het gebied van de fysieke leefomgeving. Dit doet zij door: het bundelen van gespecialiseerde kennis; een efficiënte, kwalitatief goede en prijsbewuste uitvoering van de taken; te werken vanuit een sterke betrokkenheid bij de opdrachtgever; gezamenlijk en uniform uitvoeringsbeleid te ontwikkelen, met oog voor maatwerk. De Milieudienst werkt met een team van circa 120 mensen voor ruim inwoners en meer dan bedrijven in Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Leiden, Leiderdorp, Nieuwkoop, Oegstgeest, Teylingen, Rijnwoude en Zoeterwoude. Voor deze gemeenten voert de Milieudienst alle milieutaken uit. Voor de gemeenten Katwijk, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout en Voorschoten voert de Milieudienst op contractbasis regionale milieutaken uit. De Milieudienst staat voor duurzaamheid, veiligheid en een verbetering van de leefomgeving. De dienst kenmerkt zich als een professionele deskundige organisatie die effectief en efficiënt werkt. De Milieudienst kan een goede prijskwaliteitverhouding leveren door het beschikbaar hebben en flexibel inzetten van gebundelde deskundigheid en specialistische kennis (zonder winstoogmerk). Ze beschikt over een breed palet aan specialisten op het gebied van bodem, lucht, geluid, klimaat, duurzaam bouwen, ruimtelijke ordening, externe veiligheid, milieustrategie en milieucommunicatie. De Milieudienst heeft daarnaast gespecialiseerde juristen, toezichthouders, vergunningverleners en procedurebewakers die verantwoordelijk zijn voor de vergunningverlening en handhaving van milieuregelgeving. Hiermee is ze de regisseur van de milieuhandhaving en het milieugedrag van bedrijven in de regio. Visie De Milieudienst wil een kwalitatief hoogstaand uitvoeringsdeskundige zijn in het integraal aanpakken van omgevingsvraagstukken. Voordelen van deelname zijn: meer efficiënte en kostenbewuste aanpak van milieuproblemen meer flexibiliteit en risicospreiding voor deelnemers meer stabiliteit voor inhoudelijke specialismen en dus meer stabiliteit in de aanpak van de Milieudienst als aantrekkelijke werkgever meer aantrekkingskracht voor schaarse specialismen op de (krappe) arbeidsmarkt 1.2 Wat is duurzaamheid? Het centrale thema van deze agenda is duurzaamheid. De lokale invulling van duurzaamheid sluit aan op internationale, Europese en nationale doelstellingen. De gemeente en de Milieudienst voeren in samenwerking de acties uit de Duurzaamheidsagenda uit. Vanaf eind jaren tachtig 2 van de vorige eeuw wordt mondiaal onderkend dat duurzame ontwikkeling noodzakelijk is voor onze toekomst. Het begrip wordt internationaal vaak uitgelegd aan de hand van de zogenoemde 3P s: People, Planet, Profit (ook wel Prosperity genoemd). Winst is belangrijk. Maar het levert letterlijk en figuurlijk nog veel meer winst op als tegelijkertijd wordt gekeken naar de kansen voor een beter milieu en het welzijn van de maatschappij. Als de drie P s steeds integraal worden afgewogen, vaart iedereen er bij. Elke P is opgebouwd uit meerdere thema s die deels overlappen. In figuur 1 zijn deze thema s weergegeven. 2 In 1987: World Commission on Environment and Development het rapport Our common future (Brundtland rapport). Het rapport riep voor het eerst op tot duurzame ontwikkeling. Andere mijlpalen zijn bijvoorbeeld de VN-conferenties van Rio de Janeiro in 1992 en de Wereldtop voor duurzame ontwikkeling in Johannesburg, Zuid-Afrika in

11 Figuur 1: Duurzaamheid volgens People, Planet, Profit/Prosperity Toelichting op figuur 1 3 : Grijs gedrukte thema s: Donkerblauwe thema s: Voor de uitvoering van de plannen die hiermee samenhangen is de gemeente in principe de trekker. Deze uitvoeringsplannen komen voort uit het huidige of uit vorige collegeprogramma s. De werkzaamheden die hieruit volgen zijn door de gemeente aan de Milieudienst overgedragen (daar kunnen ook acties uit voortvloeien voor de gemeente). De Duurzaamheidsagenda beschrijft voor alle donkerblauwe thema s welke activiteiten de komende vier jaar door de Milieudienst worden uitgevoerd. Voor de grijze thema s richt de aandacht in deze agenda zich op de gemeentelijke speerpunten gerelateerd aan duurzaamheid. Deze uitvoeringsplannen komen voort uit het huidige of uit vorige collegeprogramma s. 3 De plaatsing van de verschillende thema s en wensbeelden in figuur 1 is enigszins arbitrair en ligt niet volledig vast. De indeling is een benadering. Zo heeft Duurzame Wereld wel degelijk ook veel te maken met People

12 Wettelijke taken en bovenwettelijke ambities De primaire doelstelling voor de gemeente is het adequaat uitvoeren van de wettelijke taken. Deze agenda beschrijft uitgebreid de wettelijke taken op het gebied van milieu en duurzaamheid. Strategie en uitgangspunten met betrekking tot de uitvoering van de wettelijke taken worden slechts kort benoemd. De Duurzaamheidsagenda is verder vooral bedoeld voor de aanvullende - bovenwettelijke - ambities. 1.3 Verbindingen in het beleid en de doelgroepen Wanneer de gemeente zelf initiatiefnemer is van (ruimtelijke) projecten, realiseert ze zelf haar duurzaamheidambities. Bij initiatieven van derden stimuleren we een duurzame uitvoering, denk aan duurzaam bouwen. Binnen de gemeentelijke organisatie heeft iedereen daarom te maken met de uitvoering van de realisatie van onze ambities. De achterliggende beleidskaders zijn echter soms onvoldoende bekend en de verbindingen tussen de kaders zijn niet altijd even duidelijk. Toelichting op figuur 2 Figuur 2 geeft aan hoe de verschillende thema s en de beleidskaders zich tot elkaar verhouden en welke verbindingen er zijn. De onderdelen duurzame gebiedsontwikkeling en klimaat en energie zijn de pijlers van de Duurzaamheidsagenda en vormt de kern van het beleid. Bij duurzame gebiedsontwikkeling worden alle duurzaamheidthema s integraal afgewogen en zo goed mogelijk ingepast. De afzonderlijke thema s kennen vaak ook een eigen doelstelling en uitvoeringsprogramma. Denk aan de actieprogramma s Luchtkwaliteit. Klimaat en energie (Klimaatprogramma) gaat over energiebesparing en een duurzame efficiënte energievoorziening. Het overlapt daarmee met de duurzame gebiedsontwikkeling. Maar er is ook overlap met duurzame mobiliteit (zoals rijden op biogas). Duurzame mobiliteit heeft weer een verbinding met gezondheidsthema s als geluid en luchtkwaliteit (schone, zuinige en stille voertuigen). Voor de energieambities is ook de bodem een belangrijk aspect. Denk aan warmte-koude opslag en geothermie. Duurzaam inkopen en duurzaamheid in de gemeentelijke structuurvisie zijn overkoepelende onderdelen die het uitgangspunt vormen voor veel initiatieven van de gemeente. In bijlage 3 wordt verder ingezoomd op de diverse onderdelen uit figuur

13 Figuur 2: Verbindingen in het beleid Doelgroepen Burgers, bedrijven en organisaties zoals woningcorporaties en scholen, worden gestimuleerd om energie te besparen en duurzame energie te gebruiken. Afvalscheiding wordt in algemene zin gestimuleerd. Bedrijven krijgen in hun omgevingsvergunning te maken met eisen op het gebied van bodembescherming en geur- en geluidrestricties maar ook met voorwaarden op het gebied van veiligheid en beïnvloeding van de luchtkwaliteit. Ontwikkelaars werken mee aan duurzame gebiedsontwikkeling en aan duurzaam bouwen

14 1.4 Partners bij de realisatie van onze ambities Wanneer de gemeente zelf initiatiefnemer is van een ruimtelijk plan of waar het gaat om de bedrijfsvoering van de organisatie, dan geven we het goede voorbeeld. Verder stimuleren we de duurzame invulling van initiatieven van derden en maken die mogelijk waar het kan. Teylingen kan haar ambities voor een duurzame gemeente ook niet realiseren zonder externe partners. Een aantal belangrijke wordt hierna benoemd. Deze opsomming is niet compleet, iedereen heeft immers een rol in een duurzame samenleving. De rijksoverheid Voor de realisatie van onze ambities zijn we voor een belangrijk deel afhankelijk van overheidsfinanciering. Naar verwachting zal die afhankelijkheid in de komende jaren geleidelijk afnemen. Door afbouw van Rijkssubsidies en dankzij een toenemend aantal particuliere initiatieven zal het accent in de financiering verschuiven naar de private sector. Milieudienst West-Holland Zoals al in 1.1. beschreven maken we gebruik van specialisten milieu en duurzaamheid van de Milieudienst. We nemen deel aan deze gezamenlijke regeling, dat helpt ons om onze milieutaken deskundig uit te voeren. De Milieudienst ondersteunt ons bij de uitvoering van de Duurzaamheidsagenda. Hoogheemraadschap van Rijnland Ook het waterschap heeft ambities op het gebied van duurzaamheid. Hoogheemraadschap van Rijnland beheert ons oppervlaktewater en zuivert ons afvalwater. Samenwerking ligt voor de hand bij het realiseren van gemeenschappelijke ambities op het gebied van duurzame energie en duurzame efficiënte afvalwaterzuivering en peilbeheer. Afvalwaterzuivering en peilbeheer kosten energie. Waterzuivering levert echter ook slib op, een energiebron die steeds vaker en beter benut wordt. Behalve opwekking van duurzame energie kan er ook nog veel energie bespaard worden. Dat draagt bij aan onze ambities op dat gebied en biedt ook financieel voordeel voor de gemeente. Provincie Zuid-Holland Ook de provincie is een belangrijke partner. We werken met ze samen om bijvoorbeeld onze energieambities te realiseren, om onze structuurvisies duurzaam te maken en onze mobiliteit te verduurzamen. En verder Zoals al genoemd; we hebben iedereen nodig om ons doel te bereiken. De inwoners, het bedrijfsleven (en Kamer van Koophandel), onze buurgemeenten en het regioverband Holland Rijnland, woningcorporaties, maatschappelijke organisatie, scholen, het verenigingsleven enz. Om de betrokkenheid van onze bewoners te stimuleren, richten we een Platform Duurzaamheid op

15 2 DUURZAAMHEID IN TEYLINGEN Kenmerken van de gemeente Teylingen heeft de karakteristieken van een dorp en is een echte woongemeente waar de woonkwaliteit centraal staat. Met veel water en groen, de bollenvelden en de Kagerplassen biedt de gemeente een prettige en gevarieerde woonomgeving. De drie dorpskernen hebben naast veel nieuwbouw ook mooie karakteristieke oude woningen. Het centrum van Warmond is een beschermd dorpsgezicht. Sassenheim en Voorhout hebben daarbij ook moderne winkelcentra. Teylingen hecht veel waarde aan haar groene omgeving. Om die reden heeft de gemeente verschillende projecten, zoals het Groenverbeterplan, die het huidige groen in stand houden en waar mogelijk verbeteren of uitbreiden. Duurzaamheidsambities van Teylingen De gemeente is ambitieus op het gebied van duurzaamheid. Duurzaamheid is één van de vier centrale sporen in het collegeprogramma Dat is niet nieuw, ook in vorige perioden heeft de gemeente veel aandacht aan milieu en duurzaamheid besteed en dat ook verwoord in de Toekomstvisie Vitaal en Vernieuwend en de Strategische visie Teylingen De gemeente geeft het goede voorbeeld. We kopen we bijvoorbeeld duurzaam in. En bij de herinrichting van het gemeentekantoor en het bestuurscentrum speelt duurzaamheid een belangrijke rol. De NUONgelden zijn groen belegd en langs de Rijksstraatweg hebben we zuinige led-verlichting geplaatst. Verder onderzoeken we waar we de openbare verlichting gedurende bepaalde periodes per etmaal kunnen dimmen of uitschakelen. Samen met partners (Milieudienst, Kamer van Koophandel, Stichting Stimular) stimuleert de gemeente bedrijven om duurzaam te ondernemen. De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld door zelf duurzaam in te kopen. Duurzaam bouwen is een belangrijk onderdeel van onze ambities. Er wordt ruimte geboden aan innovatieve bouwprojecten. Vanaf de ontwerpfase wordt aandacht besteed aan duurzaamheid. Denk aan energieneutrale woningen, een goede bereikbaarheid van woonwijken en het gebruik van duurzame materialen. Duurzaamheid is daarbij meer dan aandacht voor het milieu alleen. Het betekent ook dat de woonwijken inspelen op de behoeften van de bewoners, nu en in de toekomst. Daarom worden bijvoorbeeld levensloopbestendige woningen gebouwd en wordt het mogelijk gemaakt om wonen en werken makkelijker te combineren. Zo wordt ingespeeld op trends als de vergrijzing en de toename van flexwerken en thuiswerken

16 De nieuwe woonwijk Langeveld (Sassenheim) is een voorbeeldproject. Samen met omwonenden en toekomstige bewoners wil de gemeente daar een duurzame en toekomstbestendige woonwijk neerzetten. Alle beschikbare middelen worden daarvoor benut. Millenniumgemeente Teylingen is sinds december 2008 Millenniumgemeente en wil daarmee bijdragen aan het terugbrengen van de armoede in de wereld, een schoner milieu en eerlijke handel. De acht millenniumdoelen De acht millenniumdoelen zijn afgesproken in september Toen kwamen de wereldleiders in VNverband bij elkaar voor de Millenniumtop. De doelen zijn: 1. Extreme armoede en honger zijn uitgebannen; 2. Alle jongens en meisjes gaan naar school; 3. Mannen en vrouwen hebben dezelfde rechten; 4. Kindersterfte is sterk afgenomen; 5. Minder vrouwen sterven door zwangerschap; 6. De verspreiding van ziektes als AIDS en malaria is gestopt; 7. Er leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu; 8. Er is meer eerlijke handel, schuldverlichting en hulp. Deze doelen moeten in 2015 zijn gehaald. Actieprogramma Teylingen Millenniumgemeente In het actiepuntenprogramma staat hoe Teylingen wil bijdragen aan het halen van de millenniumdoelen. Vanaf 1 januari 2009 dragen wij bij door: bij de aanschaf van dienstkleding te kijken of deze vrij is van kinderarbeid; papier te gebruiken met het FSC keurmerk; te kiezen voor duurzaam geproduceerd hout met FSC keurmerk; energie besparing en vermindering/compensatie van uitstoot CO 2; inwoners en bedrijven inspireren over ons klimaatbeleid; een goed klimaatbeleid onder de aandacht brengen van jongeren; lokale fondswerving voor projecten in ontwikkelingslanden stimuleren; bewust beleggen; het afnemen van fair trade producten; het ondersteunen van de plaatselijke wereldwinkel. De actiepunten staan beschreven in Actiepuntenprogramma Teylingen Millennium Gemeente!

17 3 GEZONDE EN VEILIGE LEEFOMGEVING 3.1 Inleiding Voor mensen die in onze regio wonen, werken en recreëren moet de omgeving gezond en veilig zijn. Dit heeft vooral betrekking op luchtkwaliteit en geur, geluid en verkeer, externe veiligheid bodem en waterbodembeheer. In de volgende paragrafen wordt per aandachtsgebied doelen geformuleerd om de leefomgeving van onze inwoners, en overigen die hier werken en verblijven, gezond en veilig te maken en te houden. Deze zijn in de tabel aan het eind van deze paragraaf opgenomen. De tabel is een onderdeel van de complete doelenmatrix van deze agenda die is opgenomen in bijlage Wonen Wonen en een gezonde en veilige leefomgeving We willen wonen in een gezonde en veilige leefomgeving. We leven echter in een sterk verstedelijkt gebied met veel infrastructuur en bedrijvigheid. Weg-, trein- en vliegverkeer, het vervoer van gevaarlijke stoffen en bedrijfsactiviteiten zijn geregeld zodat ze geen gevaar voor onze gezondheid en veiligheid vormen. Dat wil we als gemeente ook zou houden. Dat betekent aandacht voor luchtkwaliteit en geur, voor geluid en verkeer maar ook voor bedrijfsactiviteiten en het gebruik en vervoer van gevaarlijke stoffen. De bodemkwaliteit moet geschikt zijn om op te wonen. En voor de samenleving moet de informatie hierover eenvoudig beschikbaar zijn. Luchtkwaliteit Mede vanwege onze verplichtingen vanuit het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) blijft luchtkwaliteit een belangrijk aandachtspunt. De volksgezondheid staat daarbij voorop. Normen voor luchtkwaliteit en het NSL De EU-normen voor de kwaliteit van de buitenlucht zijn in Nederland opgenomen in de Wet milieubeheer. Nederland heeft er voor gekozen om ruimtelijke ontwikkelingen (wegen, woonwijken, bedrijventerreinen enz.) te koppelen aan die eisen. In het planproces moet worden aangetoond dat de ontwikkeling niet leidt tot overschrijding van de normen. Toen enige jaren In 2010 werden de normen voor geleden duidelijk werd dat het op tijd voldoen aan de normen luchtkwaliteit in onze gemeente niet meer minder eenvoudig was dan gedacht, dreigde er stagnatie voor overschreden. Voor de controle van de diverse ruimtelijke projecten. Daarom is het NSL opgesteld. Het luchtkwaliteit worden de door het Rijk geeft Nederland vijf jaar uitstel om overal de normen voor fijn voorgeschreven rekenmodellen gebruikt. stof en stikstofdioxide te halen. In het programma zijn alle Jaarlijks wordt de situatie van de voorziene ruimtelijke ontwikkelingen opgenomen, inclusief de luchtkwaliteit geactualiseerd op basis van aanvullende maatregelen die nodig zijn om de effecten van die nieuwe verkeersgegevens, emissiecijfers projecten op de luchtkwaliteit te compenseren en om in 2015 van motoren en de achtergrondconcentratie. De resultaten worden overal onder het normniveau te komen. gerapporteerd in een nationale monitoringrapportage. Wanneer blijkt dat op een bepaalde locatie de concentraties te hoog zijn, neemt de gemeente, de provincie of Rijkswaterstaat aanvullende maatregelen. In Teylingen streven we naar een betere luchtkwaliteit dan de normen voorschrijven. Aandacht voor luchtkwaliteit is daarom verweven in diverse beleidskaders

18 Geur Inwoners kunnen last van geur ondervinden afkomstig van bedrijfsactiviteiten. Dat kunnen industriële of agrarisch activiteiten zijn. Door middel van Wet Milieubeheer vergunningen, het toezicht daarop en door een goede ruimtelijke ordening zorgen we er voor dat bedrijfsgeuren niet leiden tot overlast. Geluid De gemeente zorgt er voor dat de bestaande geluidshinder in kaart is. Waar nodig nemen we gerichte maatregelen. Woningen met een te hoge geluidbelasting worden waar mogelijk gesaneerd (gevelsanering). Nieuwe gevallen van geluidoverlast worden voorkomen. Er is controle op de geluidsbelasting van het vliegverkeer van Schiphol. Daarom worden binnen CROS (Commissie Regionaal Overleg luchthaven Schiphol) de belangen van de inwoners van onze regio behartigd. ISV3 en geluidhinder De rijksoverheid stimuleert duurzame inrichting van de woonomgeving. Dat gebeurt via stedelijke herstructurering en het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV). De derde ISV periode (ISV3) gaat uit van verbetering van de leefbaarheid door ook lokale milieuproblemen, zoals geluidsoverlast op te heffen. Het gevelisolatieproject dat de Milieudienst voor de gemeenten binnen de regio Holland Rijnland uitvoert richt zich op de zogeheten A-lijstwoningen en wordt uit ISV3 gefinancierd. Woningen die in deze lijst zijn opgenomen kenden in 1986 een geluidbelasting van 65 db(a) (eenheid oude Wet geluidhinder) of hoger. Het geluidsniveau in deze woningen dient voor 2023 gereduceerd te zijn tot 43 db (onder oude Wgh 45 db(a)) of lager. Teylingen had in 2010 nog 28 woningen op de zogenaamde A-lijst staan. Bij nieuwe ruimtelijke plannen kijken we specifiek naar de geluidsbelasting voor woningen, scholen en ziekenhuizen (zogenaamde gevoelige bestemmingen). Indien nodig worden hogere grenswaarden voor geluid gesteld (zie kader). Evenementen en festiviteiten kunnen leiden tot te hoge overlast. De gemeente voert daarom een actief beleid om deze geluidsbelasting binnen de perken te houden. Hogere waarde procedure voor geluid Vanaf 1 januari 2007 kan het college van burgemeester en wethouders als bevoegd gezag een procedure volgen om hogere waarden toe te staan. In de in 2010 geactualiseerde regionale richtlijn De Hogere grenswaarde procedure gaat uit van een 5 db lagere maximale ontheffingswaarde dan de wettelijke maximale waarde voor wegverkeer- en raillawaai. Externe veiligheid Met externe veiligheid bedoelen we de kans dat personen in de omgeving van een activiteit waar met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt, slachtoffer worden van een ongeval met die stoffen. Onder het externe veiligheidsbeleid vallen bijvoorbeeld: ruimtelijke ontwikkelingen in de buurt van een risicobron (bijvoorbeeld een LPG tankstation of een rijksweg waarover gevaarlijk stoffen worden vervoerd); omgevingsvergunningen voor bedrijven met opslag van gevaarlijke stoffen. Vrijwel alle activiteiten op het terrein van externe veiligheid zijn ondergebracht in het door de provincie gesubsidieerde Uitvoeringsprogramma externe veiligheid. In het tvoeringsprogramma zijn de acties beschreven die de komende jaren op het gebied van externe veiligheid worden uitgevoerd. De Milieudienst stelt voor de regio Holland-Rijnland het regionale Uitvoeringsprogramma op. Bij incidenten en rampen is de Milieudienst bereikbaar voor de crisisdiensten, vooral voor de brandweer. Deze taak richt zich op nazorg. In geval van opschaling van het rampenplan formeert de Milieudienst het

19 Actiecentrum Milieu. De taak van de Milieudienst bij een incident of calamiteit omvat: onderzoek ter plaatse naar aard en oorzaak ondersteunen van andere hulpdiensten inschakelen van andere ondersteunende hulpdiensten en bedrijven Er is afstemming tussen de gemeentelijke rampencoördinator en de coördinator bereikbaarheidsdienst van de Milieudienst over de actualiteit van het rampenplan en alles wat daar bij hoort. De Milieudienst actualiseert de Holland Rijnland EV-visie (Omgevingsvisie) 4 en legt deze vervolgens voor vaststelling voor. Daarna wordt bekeken of het nodig is om hier nog een lokale invulling aan te geven 5. Overige veiligheids- en gezondheidaspecten (asbest) Er is meer nodig voor een gezonde, veilige leef- en woonomgeving dan alleen bovengenoemde thema s. Sociale veiligheid en verkeersveiligheid zijn net zo goed belangrijk. Verder is het voorkomen van blootstelling aan asbest een specifiek aandachtspunt. Bij sloopvergunningen hoort een rapport over asbestinventarisatie. Onze specialisten beoordelen dit en voorzien het van een advies over handhaving bij asbestsloop. Waar relevant wordt overleg gevoerd met de arbeidsinspectie en de milieupolitie. Het gebruik van asbest is sinds 1994 verboden. Daarmee is de asbestproblematiek echter nog niet opgelost. Asbest is vandaag de dag nog steeds aanwezig in tal van toepassingen. Er is daarom aandacht nodig om alle asbesthoudende materialen op een verantwoorde manier te verwijderen bij de sloop van gebouwen of tijdens renovatie. Als gemeente is het onze taak vergunningen voor het verwijderen van asbest te verlenen en zijn we belast met het toezicht op de asbestverwijdering. Tot voor kort lag het accent op de vergunningverlening. Vanaf 2011 richten we ons meer op de gehele asbestketen. Toezicht tijdens de asbestverwijdering en controle op de eindbeoordeling en de afvoer van het asbest zijn nu vast onderdeel van ons werk. Bodem en waterbodembeheer Ons lokale bodembeleid is opgenomen in de volgende beleidsnota s: Nota Bodembeheerbeleid 2006 (Milieudienst) Nota Gezamenlijk bodemsaneringsbeleid 2003 (provincie Zuid-Holland) Beide nota s worden in 2011 herzien. Het Besluit bodemkwaliteit is van toepassing op grondverzet van schone en verontreinigde grond, verspreiding van baggerspecie, tijdelijke opslag en grootschalige toepassingen van grond. Als lokale problematiek daar aanleiding voor geeft, ontwikkelt de Milieudienst gebiedsspecifiek beleid. Dit omvat het: ontwikkelen van bodemkwaliteitskaarten opstellen van een nota bodembeheerbeleid (algemeen en gemeentespecifiek deel) 4 De komende periode zal Holland Rijnland de Omgevingsvisie actualiseren, dit is nodig gezien de nieuwe EV-visie van de provincie die is opgenomen in de provinciale Structuurvisie. 5 In een lokale EV-visie formuleert een gemeente haar eigen ambities op veiligheidsgebied, waarbij rekening wordt gehouden met verschillende belangen (economische, ruimtelijke, milieu, veiligheid). Ruimtelijke ontwikkelingen, planning woonwijken en bedrijfsvestigingsbeleid worden vervolgens getoetst aan deze visie. De visie is zodoende een hulpmiddel bij het opstellen van bv. bestemmingsplannen, de inrichting van bedrijventerreinen en bij het verlenen van omgevingsvergunningen. Er hoeft dan niet meer bij elk plan een geheel nieuwe afweging gemaakt te worden tussen economische, ruimtelijke en veiligheidsbelangen. Een goede en consistente EV advisering is geholpen met het vaststellen van de regionale visie en een lokale visie

20 De provincie handhaaft in onze gemeente op grond van de Wet bodembescherming. De Milieudienst doet dit voor het Besluit bodemkwaliteit conform het Handhavingsplan (zie 3.3). De provincie handhaaft in onze gemeente op grond van de Wet bodembescherming. Onze Milieudienst doet dit voor het Besluit bodemkwaliteit conform het Handhavingsplan (zie 3.3). Samenleving en communicatie Milieu-informatie en informatie over sociale- en verkeersveiligheid in de eigen buurt of wijk is te vinden op de gemeentelijke website op deze site zijn ook verwijzingen naar andere relevante sites te vinden. Ons beleid is er op gericht om specifiek ook op scholen voorlichting te verzorgen over ons duurzaamheidbeleid. De gemeentelijke website geeft algemene informatie over onze gemeente. Omdat we veel milieu- en duurzaamheidstaken hebben overgedragen aan de Milieudienst, is de milieu-informatie die relevant is voor onze inwoners te vinden op de website van de Milieudienst : Actuele lokale milieuinformatie is te vinden bij Kaartviewer, Mijn Leefomgeving. Hier wordt informatie gegeven over: bodemkwaliteit externe veiligheid (routes gevaarlijke stoffen) milieuvergunningen- en meldingen De gegevens kunnen via een interactieve kaart worden bekeken. Alle onderdelen van Mijn leefomgeving worden dagelijks geactualiseerd. Achtergrondinformatie en nieuws over de lokale luchtkwaliteit is beschikbaar op de website van het RIVM Actuele informatie over risicobronnen, zoals bedrijven met opslag van gevaarlijks stoffen en routes van gevaarlijke stoffen, is te vinden op De Milieudienst voert voor onze gemeente en de andere gemeenten van Holland Rijnland een Meerjarenprogramma Milieucommunicatie uit. Het doel is het bevorderen van milieubewust gedrag. De projecten van het meerjarenprogramma zijn opgenomen in het Uitvoeringsprogramma van de duurzaamheidsagenda (nr ). Voor deze Duurzaamheidsagenda wordt binnen het Meerjarenprogramma een specifiek communicatieplan opgesteld