Rendabele investeringen in beeld (5)

Transcriptie

1 Rendabele investeringen in beeld (5) Duurzaam Ondernemen, gewoon doen Mens & Milieu TRENDS IN SUSTAINABILITY West-Vlaams CHARTER DUURZAAM ONDERNEMEN

2 Inhoud Voorwoord Met oog voor duurzaamheid Mensen maken het verschil Ondernemen met minder energie Cijfers spreken voor zichzelf Laureaten COLOFON Rendabele investeringen in beeld is een bijlage van het magazine ecotips Samenstelling en redactie: Eefje Hernalsteen, Katrien Moens, Laeti Lemahieu en Lieve Crauwels Eindredactie: Guido Redant Grafische vormgeving: Evelyn Vermeersch Druk: Drukkerij Geers Offset, Gent-Oostakker Foto s, grafieken en bijdrages van Alpro (p17,19), Amival vzw (p8), Arcotec (p9), Ardo (p12), Belgomilk (p24), Beltrami (p4), Electrawinds (p18), Hamann International Logistics (p24,25,26), Honda Belgium Factory (p5), ICO (p16), Initial Textiles (p27), KatoenNatie - Antwerp Bulk Cleaning (p11), Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde - Zoo Antwerpen (p6), NIKO (p7), ODTH (p21), OptimaT (p18), PinguinLutosa (p16,17), Plastal (p9), Technopolis (p13,14), Unilin (p10), t Veer (p27), Vink (p22,23), Westlandia (p12)

3 Rendabele investeringen in beeld Duurzaam ondernemen... gewoon doen Duurzaam Ondernemen... gewoon doen typeert het duurzaamheidsbeleid en de acties van deelnemende bedrijven aan het West-Vlaams Charter Duurzaam Ondernemen en de Milieucharters in Oost-Vlaanderen, Mechelen en de Kempen. Meten is weten, continue verbetering, open communicatie en een actieve participatie van de werkvloer bij het uitdenken en het uitvoeren van verbeteringsacties vormen de sleutels van het succes van deze charters. De pragmatische gepersonaliseerde benadering van de initiatiefnemers maakt deelname haalbaar voor alle bedrijven uit de diensten- en productiesector. De Charterinitiatieven groeien verder. In 2011 ontvingen 131 bedrijven het Charter en engageerden een dertigtal bedrijven zich voor het eerst. Daarenboven lanceerden VOKA Kamer van Koophandel en de Provincie Limburg het Charter milieu en duurzaam ondernemen Limburg dat door vijftien bedrijven werd ondertekend. Ook de evolutie van Milieucharter naar Charter Duurzaam Ondernemen zet zich door. Na West- Vlaanderen, waar in 2008 de overgang werd gemaakt, en het nieuwe Limburgse initiatief kunnen nu ook bedrijven in Mechelen en de Kempen kiezen voor een MVO-Charter. Tevens werkt de POM West-Vlaanderen in opdracht van de Dienst Algemeen Regeringsbeleid de uitbouw uit van een uniform Vlaams Charter Duurzaam Ondernemen. De lancering hiervan zal Vlaamse bedrijven verder stimuleren tot een duurzaamheidsbeleid met een evenwichtige uitbouw van economische, sociale, omgevings- en veiligheidsgerichte thema s. Nieuwe uitdagingen waartoe bedrijven via dit Vlaamse Charter gestimuleerd worden zijn: behoorlijk bestuur, gezondheid van de werknemer, maatschappelijk engagement, biodiversiteit, ketenbeheer en cradle-to-cradle. Het Charter Duurzaam Ondernemen bereidt op die manier bedrijven voor op een gemakkelijke integratie van de MVO-richtlijn ISO en certificatiesystemen zoals de MVO-prestatieladder. Charterbedrijven engageren zich om een voorbeeldfunctie rond duurzaam ondernemen uit te dragen door extern te communiceren over hun realisaties. Deze brochure is hiervan een illustratie. Voor het vijfde jaar op rij wordt een selectie uit de acties van Charterdeelnemers gebundeld in een autonome brochure. We hopen dat deze praktijkgetuigenissen u inspireren om ook binnen de eigen onderneming/organisatie over te gaan tot duurzame initiatieven en acties! Philippe Tavernier POM West-Vlaanderen

4 1. Met oog voor duurzaamheid BELTRAMI hield bij het bouwen van het nieuwe kantoorgebouw, inclusief showroom, rekening met de principes van duurzaam bouwen. BELTRAMI Nieuw kantoorgebouw en showroom met oog voor duurzaamheid BELTRAMI is een groothandel in natuursteen, gevestigd in Harelbeke. Het bedrijf zorgt voor import en verwerking van natuursteen tot (half)afgewerkte producten. Deze producten worden verdeeld over heel West-Europa en Polen. BELTRAMI bouwde in een nieuw kantoorgebouw, inclusief showroom, dat zo energieefficiënt mogelijk moest zijn. Ook wilde het bedrijf een aangename werkplek creëren waarin zowel de dienst logistiek als verkoop samen zitten. De demoruimte heeft een oppervlakte van 649 m², de kantoren zijn 2 x 417 m² groot. Het kantoorgebouw heeft een E-peil van ± 70 (zonder PV-installatie) en een K-waarde van 29. De elementen van duurzaam bouwen die geïntegreerd werden in de nieuwbouw zijn: - Een stevige isolatie van 8-15 cm dik werd aangebracht. - Hoogrendementsglas met een U-waarde van 1.1 W/m²K werd geïnstalleerd. - De buitengevel van de demoruimte is afgewerkt met Stoneskin, gemaakt met restranden van gezaagde natuursteenplaten. - De individuele kantoren die zich aan de binnenzijde van het gebouw bevinden, hebben minstens twee glazen wanden zodat er doorstroming van licht is vanuit de demoruimte naar de kantoren en de werknemer altijd daglicht kan zien. - Er is balansventilatie met warmterecuperatie. De warmtewisselaar met warmtewiel zorgt voor de recuperatie van warmte (80%) en vochtigheid. - Verwarming gebeurt met een warmtepomp lucht/lucht. - In de kantoorruimtes zijn TL-T5 lampen met elektronische voorschakelapparatuur aanwezig. Het geïnstalleerd vermogen bedraagt ongeveer 2 W/m².100 lux. De lichten worden handmatig aangestoken en een sensor dooft automatisch de verlichting bij afwezigheid. - De verlichting in de gangen en sanitaire ruimtes werkt met een aanwezigheidssensor. - Spaarspoeltoiletten werden geïnstalleerd. - Er is een hemelwateropvang van 5 x liter. De parking is niet-waterdoorlatend uitgevoerd om zo veel mogelijk hemelwater te kunnen opvangen. - Zonnepanelen met een geïnstalleerd vermogen van 56 kwp zorgen voor groene energie. - Daarnaast werd het gebouw toegankelijk gemaakt voor rolstoelgebruikers. Twee hellingen zijn aanwezig en de hoogteverschillen in het gebouw zijn beperkt tot 2 cm. Rendabele investeringen in beeld ecotips

5 Honda Belgium Factory NV verhoogde de poort-opening aan de laadkade om zo de beladingsgraad van de vrachtwagens te verbeteren. Honda Belgium Factory NV liet vrachtwagens uitrusten met een verhoogbaar dak, waardoor twee kratten boven elkaar geplaatst kunnen worden. Door het efficiënter gebruik van water en energie verminderen de overheadkosten. Een mooi en comfortabel gebouw oefent ook een grotere aantrekkingskracht uit bij de aanwerving van nieuwe medewerkers. Voor BELTRAMI betekent het gebouw tevens een betere uitstraling en imago. De nieuwbouw levert een verkleining van de ecologische voetafdruk. Het gebouw vormt een aangename en open werkplek voor tevreden medewerkers. HONDA BELGIUM FACTORY NV In de hoogte verstelbaar dak van vrachtwagens zorgt voor halvering transporten Honda Belgium Factory NV doet opslag en distributie van koetswerkonderdelen voor Europa. Voor het transporteren van koetswerkonderdelen naar de UK, worden herbruikbare kratten gebruikt. De afmetingen, die standaard zijn voor het magazijn in UK, zijn zodanig, dat men slechts één laag kratten kan zetten in de vrachtwagens. In samenspraak met het transportbedrijf werd gezocht naar een oplossing om de beladingsgraad van de vrachtwagens te verbeteren. Het transportbedrijf heeft speciale vrachtwagens voorzien waarvan het dak een dertigtal centimeter omhoog kan bewegen. Hierdoor kunnen er twee kratten boven elkaar geplaatst worden. Na het laden van de vrachtwagen brengt men het dak terug naar beneden. Om deze vrachtwagens te kunnen laden, dienden de poorten van de laadkades verhoogd te worden. Een reductie van 110 transporten op jaarbasis. Een reductie van 30 ton CO 2 op jaarbasis. Het heeft een gunstige invloed op de eventuele hinder voor de buren. Ook komt het ten goede aan de verkeersdrukte op de wegen. Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde Zoo Antwerpen Zoo Antwerpen vermindert Carbon Footprint van zijn vissen De Zoo van Antwerpen is het groene hart van Antwerpen. Jaarlijks bezoeken 1,1 miljoen bezoekers de bijna 5000 dieren en 769 diersoorten. Bij alles ecotips Rendabele investeringen in beeld

6 De Zoo van Antwerpen optimaliseerde de filterwerking van de zeewatertoepassingen en kon zo de aanvoer van vers zeewater reduceren met een factor zes. wat de Zoo doet, staan drie waarden centraal: conservatie (natuurbehoud), duurzaam ondernemen en educatie. Het aquarium van de Zoo vormt een unieke locatie: een huwelijk tussen exotische architectuur uit het begin van de 20e eeuw en de nieuwste technologieën uit de dierentuinwereld. Het is een heus huzarenstukje om de beperkingen van dit historisch beschermd gebouw te combineren met de moderne inzichten in het houden en verzorgen van dieren. Binnen het aquarium staat de rechterkant voor de zoetwaterkant en aan de linkerkant vindt de bezoeker de zoutwatervissen. Tot voor kort was voor de aquaria van deze zoutwatervissen een frequente verversing van het zeewater nodig. Dit omwille van twee factoren: een ophoping van nitraat en een tekort aan calcium. Dit was te wijten aan de aerobe filterwerking waarbij nitrieten omgezet worden in minder schadelijke nitraten. Deze nitraten worden niet afgebroken maar stapelen zich op waardoor het water uiteindelijk onbruikbaar wordt. In de praktijk betekende dit dat maandelijks een liter water ververst werd zodat de concentratie aan nitraat terug aanvaardbaar was. Na een tijd verliest zeewater zijn calciumgehalte door biologische processen en door opname van kalk door zich vormende koralen. Dus werd er weer water ververst om het calciumgehalte op peil te houden. Maandelijks werd er zo liter vers zeewater aangevoerd om de waterkwaliteit voor de vissen optimaal te houden. Het water werd opgezogen op het eiland Neeltje Jans in de Oosterschelde op de stormvloedkering. Dit betekende dat ook liter vervuild zeewater in de riolering moest geloosd worden, wat zeer milieubelastend is. Ook de transporten van het verse zeewater en de uitstoot van de uitlaatgassen van de vrachtwagen (12 vrachten per jaar van 28 m³, de maximum lading op de Belgische wegen) waren milieubelastend. De Zoo onderzocht de mogelijkheden om de Carbon Footprint en de hoeveelheid geloosd afvalwater van deze activiteit te verminderen. Na onderzoek van een aantal mogelijkheden werd gekozen om de filterwerking van de zeewatertoepassingen te optimaliseren. In de aquariumzone werd een nieuw filtersysteem geïmplementeerd. Nitraten worden nu wel afgebroken door anaerobe bacteriën. Om deze bacteriën te activeren, wordt bij het water azijn toegevoegd in het zandbed in het filterkanaal. Daardoor gaan de bacteriën zuurstofgasatomen onttrekken aan het nitraat (NO 3 ) waardoor het stikstofgas vrijkomt. Deze bacteriën gebruiken dus het zuurstofgas van de nitraten om de azijn af te breken. Op de bodem van het filterkanaal ligt koraalzand dat voornamelijk uit calcium bestaat, maar niet goed oplosbaar is in water. Daarom wordt er koolstofdioxide (CO 2 ) aan het water toegevoegd. Dit CO 2 onttrekt calcium aan het koraalzand en maakt het water bijgevolg calciumrijk. Dankzij dit nieuwe filtersysteem moet het water niet meer maandelijks ververst en dus ook niet meer geloosd worden. Omdat er altijd wat verlie- Rendabele investeringen in beeld ecotips

7 Niko verving de vroegere solventhoudende ontvetting door een gebruiksvriendelijke, biologische onderdelenreiniger, de Bio-Circle van Bio-chem, en bespaarde daarmee euro per jaar. zen zijn, volstaan nu één à twee vrachten vers zeewater per jaar. Het hele systeem wordt gemonitord via een computer zodat het water voortdurend geanalyseerd wordt en de parameters automatisch aangepast worden. De vissen zwemmen nu rond in water van betere kwaliteit dan vroeger. Dankzij het nieuwe filtersysteem kan de waterkwaliteit in stand gehouden worden met de aanvoer van één tot twee vrachten vers zeewater per jaar in plaats van twaalf. Het water hoeft niet meer maandelijks ververst en geloosd te worden. De milieubelasting door de uitstoot van de vrachtwagen is aanzienlijk verkleind: van km naar 368 km per jaar. Niko Solventvrij reinigen van onderdelen Niko produceert elektrisch installatiemateriaal (stopcontacten, schakelaars ) en intelligente domoticaoplossingen. In de gereedschapsmakerij werd het vroegere solventhoudende ontvettingsproduct (gevarensymbolen: schadelijk, milieugevaarlijk en ontvlambaar) vervangen door een biologische reinigingsvloeistof zonder gevarensymbool. Bio-Circle is een gebruiksvriendelijke, biologische onderdelenreiniger, bestaande uit een uitgekiende combinatie van wastafel met verwarmingselement en zuurstofpomp en het krachtige reinigingsmiddel Bio-Circle L. Bio-Circle L bevat natuurlijke micro-organismen die de olie afbreken waardoor de standtijd van de reinigingsvloeistof onbeperkt is. Het product is niet ontvlambaar en het heeft een neutrale ph-waarde waardoor huidirritaties voorkomen worden (dermatologisch getest). Hierdoor behoort het werken met oplosmiddelen en koudreinigers tot het verleden euro besparing/jaar op kostprijs product. Geen VOC s meer, product zonder gevarensymbolen, geen afval meer door de onbeperkte standtijd van de reinigingsvloeistof. Niet schadelijk, cleanere werkomgeving omdat men nu werkt zonder vernevelen. AMIVAL VZW Verbeteren afvalbeheer door interne communicatie en betere identificatie van de afvalstromen Amival vzw (Arbeid voor MInderVALiden) is een beschuttende werkplaats die sedert 1964 zinvol en lonend werk verschaft aan personen met een handicap die in het gewone arbeidscircuit moeilijk terechtkunnen. Amival biedt werk aan 460 personen in twee vestigingen. Deelname aan het Milieucharter was de start voor het opzetten van een milieumanagementsysteem. Binnen de context van een beschuttende werkplaats is het niet vanzelfsprekend om aan milieuzorg te doen. Toch slaagde het management er met glans in om het aspect duurzaamheid te integreren in het bedrijfsbeleid. In de Werkgroep Kwaliteit, Veiligheid en Ergonomie (KVE) en in het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (PBW) werd onderzocht hoe acties rond milieu best konden overgebracht worden bij de werknemers. Verbeteren van het afvalbeheer werd als eerste actiepunt aangepakt. Het thema moest gebracht worden op het begripsniveau van de doelgroep. Als strategie werd gekozen voor train-the-trainer : de werkleiders zullen de informatie zelf overbrengen aan hun eigen medewerkers. ecotips Rendabele investeringen in beeld

8 Amival vzw ontwikkelde speciale posters om de interne flow van herbruikbaar en niet-herbruikbaar afval te visualiseren. Amival vzw bracht het herkennen en sorteren van de verschillende afvalstromen in beeld op het begripsniveau van de doelgroep. De praktische uitwerking werd in detail voorbereid. Alle afvalstromen werden in kaart gebracht. Ook de kostprijs/inruilwaarde werd bekeken. Dan werd nagegaan welke van deze afvalstromen nog niet gekend of slecht gecommuniceerd waren bij de werknemers. Fotomateriaal en mondelinge toelichting moesten ertoe bijdragen om de materie op een begrijpbare manier over te brengen aan een overwegend mentaal zwakkere doelgroep. Opleiding en training moesten ervoor zorgen om de afvalstromen te optimaliseren en recycleerbare producten nog beter te scheiden. Heel wat sensibilisatiemogelijkheden werden gebruikt. Drie grote schermen (media-tiles) werden geïnstalleerd en meteen in gebruik genomen voor interne communicatie. Op deze schermen werden verschillende milieuboodschappen geprojecteerd, bijvoorbeeld brooddoos in plaats van alufolie, PMD-flesjes platduwen, flesje afsluiten met dop... Twee posters werden ontwikkeld: herbruikbaar afval en niet-herbruikbaar afval werden apart in beeld gebracht en de interne flow werd gevisualiseerd. Op elke afvalcontainer werd een gelamineerde foto geplakt met een afbeelding van het soort afval dat in deze container ingezameld mocht worden. Voor sommige afvalstromen werden specifieke containers aangemaakt, bijvoorbeeld voor metalen houders van montageringen. De Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen (IOK) stelde een demobox en folders over afvalbeheer ter beschikking. Zo kregen de medewerkers info over wat er met de verschillende afvalstromen gebeurt na ophaling. De groepen werden bewust klein gehouden. Iedereen kreeg de mogelijkheid om interactief deel te nemen aan de uiteenzetting. In totaal kregen 22 groepen een toelichting. Voor de gehoorgestoorden werd een doventolk ingeschakeld. Dankzij het gedreven teamwerk en de geslaagde sensibilisatiecampagne werd het project tot een goed einde gebracht. De continuïteit wordt verzekerd door herhalingsmomenten die in de toekomst ingelast zullen worden en door verdere sensibilisatie via dynamische risicobeheerssystemen. Door de reductie van het PMD-afval kan flink bespaard worden op de aankoop van PMD-afvalzakken. Door de overgang van glas (manuele verdeling) naar plastic uit een drankenautomaat wordt de kost van een personeelslid voor de verdeling en voor de ophaling van de flesjes op het einde van de werkdag uitgespaard. De leverancier van de dranken vult zelf de voorraad aan zodat er geen bestellingen en stocktelling meer moeten gebeuren. Bovendien moet niet meer geïnvesteerd worden in enorme voorraden (450 personeelsleden). Een betere scheiding van de verschillende afvalstromen verhoogt de recycleerbaarheid van het afval in een latere verwerking. Dankzij doorgedreven sensibilisatie, opleiding en training op hun begripsniveau ervaren de werknemers dat ze concreet hun steentje bijdragen tot een schoner milieu. In tegenstelling tot de glazen flesjes zijn plastic flesjes wel toegelaten in bepaalde zones omdat het aspect glasbreuk wegvalt. De flesjes die niet leeggedronken zijn, mogen aan het einde van de dag mee naar huis genomen worden. Rendabele investeringen in beeld ecotips

9 Plastal Plastal verwarmt werkzone met stralingsbuizen Plastal produceert, lakt en monteert bumpers voor Volvo en levert deze in sequentie aan. In de inpakzone werd stralingsverwarming geplaatst. De inpakzone is een afgebakende beperkte werkzone, gelegen in een groot magazijn. Door de plaatsing van stralingsbuizen op aardgas kan de inpakzone plaatselijk heel snel verwarmd worden, en is het niet langer nodig het hele magazijn te verwarmen tot een aangename werktemperatuur. De sturing is voorzien van bewegingsdetectoren zodat er enkel verwarmd wordt bij activiteiten in de specifieke zone. Alle stralingspanelen zijn bovendien afzonderlijk regelbaar. Theoretische besparing van 380 MWh/jaar. Besparing op energieverbruik en dus op CO 2 -uitstoot. Beter werkcomfort en aangenamere verwarmingsbron. Beschuttende werkplaats Arcotec Herinrichting van een laswerkpost De beschuttende werkplaats Arcotec uit Brugge zoekt continu naar het aanpassen van de werkposten in functie van de mogelijkheden en beperkingen van de mindervalide werknemers. Het bedrijf beschikt over twee personen (ergonomen/ arbeidsanalisten), actief in de methodedienst, die hier fulltime rond werken. Hierbij wordt rekening gehouden met ergonomie (people), productiviteit (profit) en kwaliteit (planet). Arcotec ontwerpt en vervaardigt draadproducten voor industriële en huishoudelijke toepassingen. Vertrekkend van metaaldraad wordt door het richten, puntlassen, plooien en persen een product gevormd in een laskaliber. Een gewoon houten laskaliber (uit multiplex) van 11 kg dat de werknemer manueel moest verplaatsen bij iedere lasbeweging, werd vervangen door een duurzamer kaliber gemonteerd op rails. Hierdoor is heffen overbodig en kan het kaliber gemakkelijker verschuiven. Ook werd de positie van de gebruikte materialen rond de werkpost aangepast zodat zinloze bewegingen worden uitgeschakeld. De aanpassing van de werkpost leidt naar een verbetering van de ergonomie, gebruiksvriendelijkheid en kwaliteit. Niet harder maar slimmer werken! Door minder verloren bewegingen en stappen en door het gemakkelijker hanteren van het kaliber kan de werknemer meer stukken per dag produceren. Met het nieuwe kaliber en de aangepaste werkmethode is er een tijdwinst van 25% per gelast stuk. De investering in de aangepaste laspost bedraagt euro en wordt in één jaar terugverdiend. Bij een eventuele verandering van het product moet Arcotec alleen het kaliber vernieuwen en kan de aangepaste werktafel behouden blijven. Dankzij de aangepaste werkpost stijgt de kwaliteit van de draadproducten waardoor minder uitval ontstaat. Minder uitval betekent minder aankoop van grondstoffen. Het streefdoel van het bedrijf is om onder de 5% schroot te blijven op de totale hoeveelheid verwerkt metaal. In de oude toestand werd het kaliber van 11 kg ongeveer maal per dag opgetild en verschoven. Met het kaliber op rails valt het heffen weg en is het schuiven minder belastend. De belasting naar schouders en rug daalt sterk zodat nu ook zwakkere arbeiders dit werk aankunnen. Minder belastend werk betekent meer tevreden arbeiders, een betere motivatie en een hogere productiviteit. Plastal verwarmt de inpakzone plaatselijk door gebruik te maken van stralingsbuizen op aardgas. Daardoor is het niet langer nodig het hele magazijn te verwarmen. Arcotec ontwikkelde een nieuw kaliber dat op rails gemonteerd is. Dat maakt het werken heel wat ergonomischer én efficiënter. ecotips Rendabele investeringen in beeld

10 2. Mensen maken het verschil UNILIN Fietsdag zet fietsers in de bloemetjes De site Flooring/Decor van Unilin in Wielsbeke produceert naast laminaatvloeren (Quick-Step ) ook samengesteld parket en gemelamineerde platen. Als eerste binnen de groep Unilin heeft deze site het West-Vlaams Charter Duurzaam Ondernemen behaald. Een actie die kaderde binnen het thema duurzame mobiliteit was de organisatie van een eerste fietsdag met gratis ontbijt. Om de fietsactie te promoten, werd een uitgebreide fietscampagne op touw gezet met onder andere een sensibiliserende cartoon op alle werkposten en artikels in de verschillende bedrijfskrantjes. Op de cartoon gaf de duurzaamheidsmascotte UNI-lientje alvast het goede voorbeeld. Aan de deelnemende fietsers werd een folder meegegeven met tips en voordelen van het fietsen. Hierin werden meteen ook de uitvluchten om niet met de fiets naar het werk te komen ontkracht. Ondanks het barslechte weer was de fietsdag een groot succes! Méér dan honderd enthousiaste werknemers kwamen met de fiets naar het werk. De fietsers van de ochtend-, dag- en nachtploeg kregen een heerlijk ontbijt met voedzame producten. Ook de namiddagploeg werd niet vergeten, zij kregen een lekker vieruurtje. De duurzaamheidsmascotte UNI-Lientje geeft het goede voorbeeld. De medewerkers van Unilin die gedurende zes maanden per kalenderjaar met de fiets naar het werk komen, genieten een fietsvergoeding. Zo ontsnappen ze ook aan de hoge brandstofprijzen. Daarnaast zijn fitte en gezonde medewerkers minder afwezig op het werk. 10 Rendabele investeringen in beeld ecotips

11 Katoen Natie - Antwerp Bulk Cleaning stelde proefondervindelijk vast dat de warmwatertemperatuur kon omlaag gebracht worden van 90 C tot 68 C zonder dat aan reinigingskracht moest ingeboet worden. Our people make the difference (Katoen Natie - Antwerp Bulk Cleaning) De deelnemers legden méér dan kilometer af met de fiets. Per kilometer met de fiets (als alternatief voor de wagen) komt er 130 gram CO 2 minder in de atmosfeer. De ijverige fietsers bespaarden zo 260 kg CO 2. Dergelijke acties stimuleren de teamspirit. Katoen Natie Antwerp Bulk Cleaning Optimalisatie van de warmwaterproductie voor de reinigingsoperaties Antwerp Bulk Cleaning (ABC) exploiteert een cleaninghal voor het inwendig reinigen van tankwagens die geen ADR-goederen vervoerd hebben, zoals bijvoorbeeld voedingsmiddelen of plasticgranulaten. Sinds mei 2006 is Antwerp Bulk Cleaning een onderdeel van Katoen Natie. De activiteiten gebeuren in een hal met vier ingerichte wasstraten. De tanks van de vrachtwagens werden inwendig gereinigd met water op een temperatuur van 90 C. In het kader van een actiepunt over energiebesparing onderzocht ABC of een even goed resultaat kon bekomen worden met water op een lagere temperatuur. Er werd een proefproject opgezet waarbij de temperatuur van de brander systematisch een graad lager werd ingesteld en de grondigheid van de reinigingen werd gecontroleerd. Uit onderzoek bleek dat de warmwatertemperatuur kon omlaag gebracht worden tot 68 C zonder dat aan reinigingskracht moest ingeboet worden. Het instellen van de brander op 68 C leidde tot een aanzienlijke vermindering van de energiekosten. Ondanks de matig toenemende bedrijfsactiviteit daalde het stookolieverbruik per tankspoeling van zeven à acht liter naar vijf liter. In 2009 werden in totaal wagens gespoeld. 7,5 liter stookolie per spoeling vormt een totaal jaarverbruik van liter stookolie. Nu er slechts 5 liter stookolie per spoeling verbruikt wordt, daalt het totaal jaarverbruik naar liter. Hiermee wordt dus liter stookolie bespaard. In deze cijfers is eveneens het verbruik van de centrale verwarming meegerekend. 33% minder verbruik van stookolie en dus evenredig minder luchtemissies. Voor de werknemers die de tanks reinigen, is het veel comfortabeler en veiliger werken. Door deze maatregel verlaagt ook de kans op (minder ernstige) brandwonden. ecotips Rendabele investeringen in beeld 11

12 Ardo informeert alle medewerkers over de key performance indicatoren (pki s) en de evolutie daarvan. Dit zorgt voor een grotere betrokkenheid bij de werknemers. Westlandia realiseerde een aanzienlijke besparing op het energieverbruik én zorgde voor een verhoging van het comfort in de productieruimtes door een doorgedreven relighting. ARDO Elke werknemer in vijf minuten geïnformeerd! Ardo produceert vriesverse groenten en is gevestigd in Ardooie. De afdelingsverantwoordelijken komen maandelijks samen in de werkgroep Duurzaam Ondernemen (DO) rond een centraal thema (afval, energie, veiligheid, personeel, ). De prestatie-indicatoren worden in deze vergadering meegedeeld, geanalyseerd en geëvalueerd. Onder meer volgende KPI s (key performance indicators) worden besproken: verbruik water, gas en elektriciteit, productiecijfers, afvalwatergegevens (vervuiling, debiet), afvalcijfers, cijfers personeel (absenteïsme, aantal medewerkers, verloop,...). De KPI s die relevant zijn voor een bepaalde afdeling worden door de desbetreffende verantwoordelijke gecommuniceerd naar zijn ploegchefs. Maandelijks legt de werkgroep DO ook een thema vast voor de vijf-minuten-info. De ploegchef krijgt een onderwerp aangereikt dat hij beknopt en duidelijk (in vijf minuten!) communiceert naar de werknemers voor wie hij verantwoordelijk is. Een voorstelling van deze vijf-minuten-info is ook te zien op de informatieschermen in de refters. De vijf-minuten-info werd in het bedrijf geïntroduceerd in Daarin werden onderwerpen behandeld als scheiden van afval, brandpreventie, nieuw circulatieplan rond de bedrijfsgebouwen, watergebruik, acties Charter Duurzaam Ondernemen. Elke medewerker weet wat de KPI s zijn en hoe deze evolueren. Daardoor weet iedereen wat duurzaam ondernemen inhoudt en is iedereen gemotiveerd om mee na te denken hoe continu verbeterd kan worden. De communicatie gebeurt mondeling terwijl de presentatie te raadplegen is op de infoschermen in de refters. Elke chef kan zijn eigen medewerkers informeren en motiveren. Iedereen is geïnformeerd over de KPI s en de evolutie, wat zorgt voor een grotere betrokkenheid. Elke medewerker wordt gestimuleerd tot duurzaam ondernemen. WESTLANDIA Relighting zorgt voor een resem voordelen Westlandia vzw uit Ieper is een beschuttende werkplaats die mensen met een handicap volwaardige arbeid verschaft in een aangepast kader. Binnen Westlandia is in twee gebouwen een metaalverwerkende afdeling aanwezig. Deze afdeling bestaat uit machines voor het frezen, draaien, persen, plooien, zagen, laseren en de bijhorende magazijnen. Voor de productiehallen, goed voor m², werd een lichtstudie uitgevoerd. Op basis hiervan werd in verschillende fasen een volledige relighting uitgevoerd over een periode van 2,5 jaar. Als eis werd 12 Rendabele investeringen in beeld ecotips

13 Technopolis herinnert de laatste medewerker die de ruimte verlaat eraan het licht te doven door middel van opvallende teasers. Technopolis stimuleert medewerkers om de trap te nemen in plaats van de lift. gesteld dat de gemiddelde verlichtingssterkte in de productieruimtes 500 lux moest bedragen, in de magazijnen 300 lux en in de gangen 120 lux. Bijkomend werd gestreefd naar een specifiek vermogen van de installatie van minder dan 2 W/m²/100 lux. De bestaande armaturen (hoofdzakelijk 2 x 58 W TL-lampen met conventionele ballasten) werden vervangen door nieuwe armaturen met elektronische voorschakelapparatuur. Hierbij werden de lampen vervangen door hoogrendements-tl-lampen type T5. In bepaalde zalen is een automatische dimming geïnstalleerd. Bij eenzelfde brandtijd gedurende het ganse jaar, verminderen de kosten van de aangekochte elektriciteit voor verlichting met 46%. Door het gebruik van de energiezuinige T5-lampen stijgt de gemiddelde levensduur van de lampen van uren naar uren, waardoor ook de onderhoudskosten van de verlichtingsinstallatie dalen. Door de relighting verminderde het totaal geïnstalleerde vermogen voor de verlichtingsinstallatie met 38,5%. Bij het gebruik van gewone elektriciteit vermindert de CO 2 -uitstoot met 85,2 ton per jaar. Het lichtcomfort voor de werknemers steeg met 145%. Technopolis Verhoging milieubewustzijn van de medewerkers met doelgerichte communicatie Technopolis in Mechelen is het Vlaams doe-centrum voor wetenschap en technologie. Al experimenterend kan de bezoeker jong en oud de wetenschap en de technologie die schuilgaan achter vertrouwde dingen ontdekken. Technopolis neemt zijn verantwoordelijkheid in het bewustmaken van het grote publiek over milieu en klimaatverandering. Maar ook intern streeft het bedrijf naar een groter milieubewustzijn van de 68 medewerkers. Een eenvoudige manier om medewerkers te bereiken, is het gebruik van simpele herhaalde boodschappen. Zo deed iemand twee weken lang elke avond een ronde langs de burelen om na te gaan of de pc-schermen uitgeschakeld waren. Wiens scherm af stond, kreeg een :-) met de boodschap: Je hebt je scherm bij het afsluiten van je pc uitgezet. Bedankt om mee te besparen. Wiens scherm niet uitgeschakeld was, kreeg een :-( met de boodschap: Je bent vergeten om je scherm uit te zetten bij het afsluiten van je pc. Tracht ook mee te besparen en denk eraan. Bedankt. Na twee weken was de boodschap begrepen: de meerderheid van de kantoormedewerkers zette het scherm na de werkdag uit. Om het gebruik van de hydraulische liften te verminderen, werd aan de personenlift volgende boodschap opgehangen: Gebruik je eigen energie en neem de trap. Deze lift kost 1 euro per dag. ecotips Rendabele investeringen in beeld 13

14 Aan de goederenlift werd een andere boodschap opgehangen: Gebruik je eigen energie en neem de trap. Deze lift kost 2 euro per dag. Vergelijkbare metingen wijzen niet onmiddellijk op een efficiënter gebruik van de liften, omdat hier waarschijnlijk ook gewenning optreedt. Een herhaling van de actie in een andere vorm is misschien nodig om het opnieuw onder de aandacht te brengen. Medewerkers krijgen van externen wel positieve reacties op de boodschap die aan de liften hangt. Externen stellen hierdoor vaak zelf voor om de trap te nemen. Al deze acties worden ook voorgesteld in de wekelijkse Flash, de interne Technopolis -nieuwsbrief. Wie de Flash leest, krijgt een goed beeld van de milieubetrokkenheid van Technopolis. In de interne nieuwsbrief voor de medewerkers komen de verschillende projecten waaraan Technopolis zijn medewerking verleent aan bod. Bijvoorbeeld de deelname aan Dikke-Truien-Dag, aan Earth Hour waarbij de lichten (verlichtingspalen parking, lichtreclame, ) gans de nacht gedoofd worden om elektriciteit te besparen en lichtvervuiling te beperken, en aan het project Bright Green Youth, een wedstrijd voor jongeren over klimaatverandering die georganiseerd werd in aanloop naar de COP15, de klimaatconferentie in Kopenhagen. De Belgische jongeren die mochten deelnemen aan een vierdaagse conferentie in Sønderborg (DK), werden geselecteerd via een wedstrijd van Technopolis. Ook alle milieubewuste keuzes van Technopolis worden toegelicht in de Flash: de keuze voor printpapier met 100% gerecycleerde vezel, het vervangen van neonverlichting in de lichtreclame aan de gevel door LED-verlichting en het plaatsen van timers op de printers waardoor deze automatisch in- en uitschakelen en het sluimerverbruik buiten de kantooruren wordt gereduceerd. Wekelijks wordt in de Flash ook een milieutip gepubliceerd die afwisselend betrekking heeft op werk en op thuis; bijvoorbeeld Doof de lichten als je als laatste persoon jouw deel van het kantoorlandschap verlaat. Een tip voor het thuisfront is bijvoorbeeld Je bent op zoek naar de meest energiezuinige diepvriezer. Welk model moet je kiezen? Een diepvrieskist, want die laat minder koude ontsnappen. De reacties van de medewerkers op dit soort initiatieven zijn over het algemeen positief, zeker als ze op een originele of ludieke manier gebracht worden. Medewerkers communiceren hier ook onderling over, wat het milieubewustzijn ten goede komt. en milieuvoordeel Kwantitatief meten of het milieubewustzijn verandert, is moeilijk. De resultaten in de vorm van energiebesparing kunnen wel gemeten worden en die zijn in de meeste gevallen bemoedigend en sporen aan om de acties en projecten verder te zetten. De bewustmakingsacties werken in op het preventief gedrag van de medewerkers waardoor er altijd op een of ander milieuvlak een besparing, hoe klein ook, gerealiseerd wordt. Door de milieutips ook op het thuisfront te betrekken, vergroot de slaagkans van een bewustmakingsactie. Technopolis sensibiliseert medewerkers die aan het einde van de werkdag hun pc-scherm niet afsloten, met een speciaal bericht, kleurloos afgedrukt op kladpapier. 14 Rendabele investeringen in beeld ecotips

15 3. Ondernemen met minder energie PINGUINLUTOSA Energiebesparend project koelinstallatie PinguinLutosa is gespecialiseerd in de ontwikkeling, productie en verkoop van diepgevroren groenten, aardappelproducten (frieten en specialiteiten) en culinaire gebruiksklare bereidingen. De groep produceert en verkoopt ook versgekoelde, voorgebakken frieten en aardappelvlokken. De vestiging in Westrozebeke beschikt over een ammoniak koelinstallatie voor het invriezen van verse groenten tot diepvriesgroenten, alsook voor het stockeren van deze diepvriesgroenten. In werkelijkheid bestaat de koelinstallatie bij PinguinLutosa NV uit 9 compressoren, 11 condensors en in iedere te koelen ruimte 1 of meerdere verdampers. De figuur op pagina 16 geeft een schematische voorstelling van de koelinstallatie. Met deze koelinstallatie wordt de ammoniak tot -40 C afgekoeld om zodoende de ruimtetemperatuur in de invriestunnel van de productie op -30 C te kunnen brengen. Deze extreem lage temperatuur is nodig om het product voldoende snel in te vriezen. Naast de productie wordt deze ammoniak ook gebruikt om de diepvriesstockages te koelen. Daar moet de ruimtetemperatuur -20 C zijn. Om deze ruimte op -20 C te houden is ammoniak van -40 C in principe te koud en heeft men met -30 C ruim voldoende (een temperatuurverschil tussen het koudemiddel en de ruimtetemperatuur van 10 C is optimaal). Werken met ammoniak van -30 C in plaats van -40 C betekent dat de koelinstallatie minder diep moet koelen om de stockages op -20 C te houden, en dat er dus een grote hoeveelheid energie gespaard wordt. Om dit te realiseren, diende de koelinstallatie opgesplitst te worden in twee verschillende circuits: één circuit met ammoniak van -40 C en één circuit met ammoniak van -30 C. Bijkomend wordt ook het koelwater, dat gebruikt wordt om de producten af te koelen na het blancheren, gekoeld met ammoniak van -3 C in plaats van -15 C (tussendrukniveau). Ook hier betekent dit een grote besparing aan energie. Er wordt een besparing van +/- 10% gerealiseerd op het totale energieverbruik. De opsplitsing van de koelinstallatie in 2 verschillende circuits betekent een jaarlijkse besparing van MWh of 677 ton CO 2. Het gebruik van koelwater gekoeld met -3 C in plaats van (tussendrukniveau) -15 C levert een besparing van MWh of 795 ton CO 2 per jaar. ecotips Rendabele investeringen in beeld 15

16 ICO realiseert een carwash zonder waterverbruik. Via informatie-affiches en vermelding in het tijdschrift Pinguin Files toont PinguinLutosa met de investering in dit project zijn engagement voor het milieu en duurzaamheid aan zijn personeelsleden. Dergelijke projecten brengen niet alleen een milieu- en economisch voordeel met zich mee, maar het stimuleert de werknemers om samen met het management mee te bouwen aan een duurzame onderneming. Schematische voorstelling van de ammoniak koelinstallatie bij PinguinLutosa. ICO Zero waterverbuik in carwash ICO, met vestiging in de Zeebrugse haven, is één van de belangrijkste stouwerijbedrijven voor roll-on/roll-off (RoRo) cargo. Het bedrijf levert scheeps- en terminalbehandelingsdiensten inclusief Vehicle Processing, maritieme agentuur en logistieke diensten. Een belangrijke opdracht in het gehele proces van de autobehandeling op een RoRo-terminal, is het schoonmaken van wagens volgens de specificaties van de klant. Daarvoor werd een state-of-the-art carwash gebouwd met een zero waterverbruik. Alle water wordt opnieuw aangewend en schoongemaakt via een hoogtechnologisch proces. De carwash bestaat uit een volledig automatische lijn in continu proces (via een trekband) waardoor er geen auto s met draaiende motor worden aangereden voor de aan- en afvoer. 99 % van het gebruikte water is regenwater van het dak dat opgevangen wordt in twee ondergrondse tanks van 90 en 45 m³. Het gebruikte water wordt opgeslagen in bovengrondse bezinkingstanks van 32 en 20 m³ vooraleer het gezuiverd wordt. Volledig hergebruik van dit water is mogelijk via zuivering met verschillende filters en fysico-chemie. Het verlies aan water bedraagt minder dan 4 liter per wagen. Dit is water dat aan de wagen blijft hangen of verdampt. 16 Rendabele investeringen in beeld ecotips

17 PinguinLutosa zorgt voor een mooie energiebesparing door de opsplitsing van de koelcircuits. Alpro stelt tijdens de lunchpauze twintig bedrijfsfietsen ter beschikking van het personeel. Dit is slechts één onderdeel van het Healthy Alpro-project, dat werknemers wil aanzetten tot meer beweging en een gezonder leven. De leidingwaterfactuur voor de carwash bedraagt 0 euro en er is slechts een minimale afvalfactuur. Het groene imago kan gebruikt worden als commercieel argument, wat erg belangrijk is in de auto-industrie. Er wordt geen leidingwater verbruikt en de afvalstroom is heel beperkt. Door het gebruik van de trekband (zodat de motoren van de wagen niet moeten blijven draaien) realiseert men een brandstofbesparing en een kleinere CO 2 -footprint. Werknemers zijn duidelijk fier op de state-of-theart carwash. Door de trekband en een maximale wateropvang is de werkomgeving arbeidsvriendelijk. De carwash is geplaatst in een afgesloten ruimte en bevindt zich naast de verwarmde werkruimte voor verdere behandeling van de wagens zodat werknemers geen last hebben van uitlaatgassen en lawaai. ALPRO Healthy Alpro Alpro, met vestiging in Wevelgem, is een sojavoedingsproducent. Om het personeel aan te zetten tot meer bewegen en gezonder leven werd het Healthy Alpro-project opgestart. Dit project omvat volgende concrete acties: Mogelijkheid tot aankopen bedrijfssportkledij (82 orders). Aanbieden van 20 bedrijfsfietsen voor het personeel tijdens lunchpauze. Deelname aan het Ik Kyoto-project (16 personen). Deelname aan Bike to Work (33 personen) Deelname Ploegentijdrit Gent-Wevelgem (12 personen). Deelname Bedrijvenduatlon (2 personen) Aanbieden van info via intranet met wandel-, loop- en fietsparcours om tijdens de middag te sporten. Ook nuttige bewegingstips en tips rond gezonde voeding worden op het intranet geplaatst. Mogelijkheid tot aankoop Healthy Alpro Broodje (100% plantaardig broodje). Een Fruitbox wordt aangeboden aan het personeel. De Familiedag is ook heel sportief opgevat: mogelijkheid tot wandelen, fietsen, kiten, raften met heel het gezin. Er wordt een sportdag georganiseerd waarbij er tijdens de middagpauze mogelijkheid is om te lopen, wandelen, Nordic Walking, zwemmen, fietsen, Tai Chi en relaxatie. Er waren ook infosessies rond gezonde voeding en het gebruik van Wellpoint. Wellpoint is een toestel dat een indicatie geeft van bloeddruk, gewicht, vetpercentage, hartslag Na de infosessie werd een kort rapport opgemaakt per persoon (100-tal deelnemers). ecotips Rendabele investeringen in beeld 17

18 De mogelijkheid werd aangeboden om basis- of lactaattesten bij het fietsen, lopen of wandelen af te leggen met een rapport en een trainingsplan om bepaalde doelen te bereiken, waaronder: - Deelname aan Leiejogging 5km (15 personen) - Deelname aan Leiejogging 10km (34 personen) - Deelname aan Leiemarathon (10 personen) Er wordt een Familiewandeling georganiseerd vanuit het bedrijf. Economische voordelen zijn maar op lange termijn berekenbaar, maar logischerwijze heeft een verhoogde aandacht voor gezondheid een gunstige invloed op het terugdringen van absenteïsmecijfers en de economische kosten die hieraan verbonden zijn. Ook het personeelsverloop zal door een sterker engagement van de werknemers gunstig beïnvloed worden. Deelname aan bepaalde mobiliteitsprojecten (bijvoorbeeld projecten rond duurzaam woon-werkverkeer zoals Bike to Work en Ik Kyoto) resulteert in minder CO 2-uitstoot. Samen sporten creëert een sterker sociaal weefsel doordat mensen met elkaar in con tact komen in een andere context dan het werk. Ook het engagement naar de werkgever wordt hiermee positief beïnvloed. OPTIMA T Energiemonitoring leidt tot extra besparingsmogelijkheden OptimaT is een toeleveringsbedrijf voor industrie en kmo, en biedt personen met een arbeidshandicap uit de regio aangepaste tewerkstelling aan. Door gebruik te maken van een datalogging-systeem voor de energiemeters, dat via het intern netwerk op pc beschikbaar is, kan het bedrijf de energieverbruiken nauwlettend in het oog houden. OptimaT is nu in staat om het elektriciteitsverbruik van alle afdelingen in kaart te brengen, alsook de verbruiken van de compressoren. Zo kan nu de locatie van de grootste verbruikers bepaald worden. Met deze gegevens wordt een actieplan opgesteld om het verbruik te reduceren. Volgende acties werden reeds ondernomen: drukverlaging van de persluchtcompressoren na monitoring via Metacentre; extra controle op diverse machines die blijven aanliggen; bijregeling klok voor de buitenverlichting; bijsturing van de buitenverlichting die onnodig werkte; uitschakeling van verlichting aan de laadkaaien in de zomer; correcte instelling van de klok voor de verwarming na een stroompanne; uitschakeling van UPS; verandering van de instellingstemperatuur van de airco van 21 C naar 24 C; bijregeling van de klok van de voorbehandelingslijn aan de poederlakinstallatie. Lack of biomass Good wind conditions skip one turn throw again START 2 1 Hangover after the Electrawinds party Cloudy day skip one turn go back two places Airplane delay No wind today skip one turn go back 24 one place The project has been licensed Favorable energy prices go ahead throw again five places 7 17 Excellent day on Belpex go forward FINISH 30 three places The solar panels were stolen go back to the beginning OptimaT installeerde een dataloggingsysteem dat toelaat het energieverbruik gedetailleerd op te volgen en extra besparingsmogelijkheden te detecteren. 18 Rendabele investeringen in beeld ecotips Unexpected breakdown go back to skip one turn Sore muscles after spinning session the beginning Electrawinds maakt nieuwe werknemers vertrouwd met het bedrijf met een gepersonaliseerd ganzenbordspel. 10

19 Alpro heeft aandacht voor de gezondheid van werknemers en neemt in dit kader diverse concrete en sportieve acties. OptimaT verbruikt jaarlijks kwh elektriciteit en MWh gas. Er werd al een besparing van kwh elektriciteit (5,5%) en kwh gas (2,2%) op jaarbasis gerealiseerd. De gerealiseerde energiewinst is het equivalent van het elektriciteitsverbruik van elf gezinnen en het aardgasverbruik van twee gezinnen gedurende één jaar. De besparing zorgt voor een vermindering van de CO 2 -uitstoot met 210 ton op jaarbasis. Het systeem is zeer gebruiksvriendelijk en door de meettoestellen zichtbaar op te stellen wordt de betrokkenheid van alle werknemers bevorderd. ELECTRAWINDS Spelenderwijs leren nieuwe werknemers het bedrijf kennen Electrawinds ontwikkelt, bouwt en exploiteert diverse groenestroomprojecten in binnen- en buitenland en heeft zijn hoofdkantoor in Oostende. Electrawinds is een groeibedrijf en verwelkomt dus regelmatig nieuwe medewerkers. Om deze medewerkers vertrouwd te maken met het bedrijf werd een uniek ganzenbordspel ontwikkeld. Het ganzenbordspel wordt gespeeld door de nieuwkomers in het bedrijf en het bord zelf is ingevuld met foto s van de firma (realisaties, mensen, gebouwen, initiatieven,enzovoort). Er wordt een vragenbestand opgemaakt van een 30 à 40-tal vragen over verschillende uiteenlopende topics en departementen (onder andere finance, HR, raad van bestuur, managementteam, groei van de firma, ). Kleine windturbines dienen als pionnen. Het ganzenbordspel wordt gespeeld met drie à vier groepjes van maximum vier medewerkers. De begeleider van het spel is iemand die al enkele jaren in de firma werkt. Het winnende team ontvangt een prijs. Op deze manier wordt de kennis over de firma (mission statement, waarden, omzet, aantal medewerkers, landen, producten, leveranciers, partners, klanten, enzovoort) op een ludieke doch efficiënte manier verspreid in de organisatie. Als nieuwkomer in een snelgroeiende firma is het niet gemakkelijk om op korte termijn de bedrijfsgegevens en weetjes te verzamelen. Dit spel komt aan deze behoefte tegemoet. De kostprijs van het ganzenbord is 480 euro voor het grafisch ontwerp en 120 euro voor de productie. De besparing situeert zich op het domein van de snelle integratie van nieuwe medewerkers. Er wordt geschat dat medewerkers gemakkelijk twee à drie uur tijd besparen. Als we rekenen met een gemiddelde loonkost van 50 euro per uur geeft dit voor 16 medewerkers per jaar een besparing van euro per jaar (16 x 3 uur x 50 euro/uur). Het ganzenbord is een aantal jaar herbruikbaar. Het is gedrukt op een zeil met gaatjes en hangt op in het gebouw als decoratief element. Er zijn een aantal vragen over recyclage van materiaal, tweezijdig printen, in het vragenbestand opgenomen. Ook de mission statement en de bedrijfswaarde met respect voor mens en milieu wordt toegelicht aan de hand van een anekdotisch verhaal om het bewustzijn hierover te vergroten. Medewerkers voelen zich betrokken en geïnformeerd. De reacties zijn zeer positief. Hoewel men initieel het concept van een ganzenbord wat ludiek kan vinden, merkt men zeer snel dat de meeste mensen een aantal basisparameters van de firma niet kennen. Doordat je het spel in groepjes speelt, worden mensen samengebracht binnen een veilige spel-omgeving om hun kennis met elkaar te delen. ecotips Rendabele investeringen in beeld 19

20 4. Cijfers spreken voor zichzelf ODTH ODTH zet in op duurzaam transport! Opslag en Distributie Ter Haeghe (ODTH) is al vijfentwintig jaar actief in het behandelen en de opslag van allerlei goederen, vooral in het segment van de toegevoegde waarde logistiek, de zogenaamde VAL-activiteiten (Value Added Logistics) zoals verpakken, palletiseren en labelen van producten en kwaliteitscontrole. ODTH beschikt over een groot netwerk binnen de regio Antwerpen en Vlaams-Brabant met vestigingen in Rumst, Willebroek, Mechelen, Puurs en Sint-Katelijne-Waver. Alle magazijnen van ODTH zijn gebouwd naast autowegen, spoorwegen en waterwegen zodat optimaal gebruik gemaakt kan worden van multimodaal vervoer. Op dit moment heeft ODTH meer dan m² grond ter beschikking, allen strategisch gelegen naast water-, spoor- en autowegen. Zo kunnen klanten zeer snel eigen magazijnen ter beschikking krijgen. In het kader van deelname aan het Milieucharter wenste ODTH als groen transportbedrijf de carbon footprint van het bedrijf te verminderen door de milieu-impact van het eigen goederentransport te reduceren. Organisatie van het goederentransport De groep ODTH beschikt over een wagenpark van elf trekkers en een honderdtal trailers. Omdat verbruik en onderhoud een heel belangrijke kost zijn en een grote invloed hebben op het milieu, heeft het bedrijf de laatste jaren sterk geïnvesteerd in nieuw materieel. Zo zijn reeds acht van de elf trekkers geleverd met zuinige en milieuvriendelijke Euro-5 motoren. De vloot werd recent vernieuwd met zevenentwintig trailers voorzien van het ladungssicherungszertifikat ter bevordering van de veiligheid van de chauffeurs en de andere weggebruikers. ODTH probeert de vrachtwagencombinaties zodanig samen te stellen dat met zo weinig mogelijk kilometers een zo groot mogelijk volume kan verzet worden. In samenspraak met de chauffeurs werd een transportcharter opgesteld dat door alle chauffeurs en verantwoordelijken wordt ondertekend. Hierin staat vermeld dat de planning zodanig dient opgemaakt te worden dat er zo weinig als mogelijk langs woonkernen hoeft gereden te worden. Inleiding tot eco-driving Investeren in duurzame voertuigtechnologie alleen volstaat niet. Ook de wijze waarop de vrachtwagen wordt gebruikt, heeft een wezenlijke invloed op het milieu en de gebruikskosten. Een efficiënt vlootbeheer betekent dus ook een rijstijltraining. Via de organisatie Key Driving Competences NV kregen de chauffeurs van ODTH een opleiding gerelateerd naar het verwerven van een hedendaags, geactualiseerd rijgedrag, waarbij de nadruk lag 20 Rendabele investeringen in beeld ecotips

21 ODTH rust zijn wagenpark uit met milieuvriendelijke Euro-5 motoren. ODTH drong het gemiddelde dieselverbruik terug van 48,38 liter naar 34,57 liter, mede door het inschakelen van een opleiding eco-driving. op het vlak van de ecologische impact (Eco-Proactief Rijgedrag) en van de duurzame veiligheid (Proactief Rijgedrag). Na een eerste kennismaking met de instructeur rijden de chauffeurs een rit in hun eigen rijstijl. Aan de hand van slides en filmbeelden wordt daarna uitleg gegeven over de basisprincipes van eco-driving, zoals het maximale koppel van een vrachtwagen, het vermogen en het belang van een juist toerental. Vervolgens rijdt de instructeur dezelfde rit met de nodige uitleg: hoe moet er geschakeld worden, hoe anticipeer je op het verkeer, Dan is het weer de beurt aan de chauffeur die de rit rijdt met de aanwijzingen en de correcties van de instructeur. Na de rit worden de testgegevens besproken en krijgt de chauffeur uitleg over het gebruik van de gegevens uit de boordcomputer van de vrachtwagen. Tot slot volgt nog een eindevaluatie. Via deze opleiding werd duidelijk dat je niet trager moet gaan rijden, maar wel dat je de juiste dynamiek moet leggen in je rijgedrag. Monitoring toonde aan dat de laatste twee jaren, door de investeringen in de vloot enerzijds en de opleiding eco-driving anderzijds, het gemiddelde dieselverbruik daalde van 48,38 liter naar 34,57 liter. Ecologisch voordeel Rijden met een gelijkmatige snelheid is belangrijker dan snel optrekken en veel remmen. Op deze manier daalt de uitstoot van CO 2 en fijne stofdeeltjes en is er minder verkeerslawaai. Het rijcomfort voor de chauffeurs is verbeterd. De chauffeurs gaan automatisch rustiger rijden. Zij schakelen minder en ze laten de wagen uitrollen naar de verkeerslichten toe en op op- en afritten. De verkeersveiligheid verhoogt door een betere verkeersdoorstroming en door meer gelijkmatige snelheden. VINK Vermindering afval door ingrijpen op de procesvoering De Groep Vink is actief in 14 Europese landen. De vestiging in Heist-op-den-Berg produceert het breedste assortiment kunststof halffabrikaten van Europa: platen, staven, profielen en folies, buizen en fittingen. Vink ziet het als zijn plicht om op een zo milieuvriendelijk mogelijke manier te functioneren door energievriendelijke machines te gebruiken, zo weinig mogelijk afvalstoffen te produceren en het lawaai tot een minimum te beperken. Op de website ecotips Rendabele investeringen in beeld 21

22 Vink maakte werk van het zoeken naar oplossingen om glasvezelversterkte kunststoffen uit de afvalstroom te halen. toont Vink onder andere de evolutie van het percentage gerecycleerd materiaal en de vermindering van het waterverbruik. Deelname aan het Milieucharter Provincie Antwerpen is een uitstekend middel om deze milieudoelstellingen te realiseren: Vink is al acht keer laureaat en het bedrijf neemt nu voor de negende keer deel. De voorbije jaren lag de focus onder andere op het verminderen van de afvalstroom. Aan het begin van het afvalproject (circa 2000) werd de inhoud van de verschillende afvalcontainers geanalyseerd. Deze analyse toonde aan dat hier nog veel kon verbeterd worden. Na het sorteren van het afval was nog maar een halve restafvalcontainer nodig in plaats van twee. In de zaagloods werden de verschillende fracties restafval voortaan gescheiden: papier en karton, recycleerbare en niet-recycleerbare kunststoffen. Palletten en verpakkingsmaterialen van leveranciers worden zo veel mogelijk hergebruikt. De magazijniers gebruiken enkel een minimale hoeveelheid verpakkingsmateriaal bij het verzendingsklaar maken van het materiaal. Indien mogelijk worden de goederen onverpakt op de vrachtwagen geladen en geleverd. Sindsdien worden afvalmaterialen en recyclagematerialen maximaal geselecteerd en gestockeerd in het daartoe voorziene interne recyclagepark. Steeds meer afvalstromen worden beschikbaar gesteld voor recyclage: naast de klassieke stromen als papier en karton, metaal, beschermfolie en verpakkingsfolie in polyethyleen, inktpatronen van printers en kopieerapparaten, wordt de laatste jaren ook ingezet op de verschillende soorten kunststoffen. De recyclage van niet minder dan zeven soorten kunststof werd geoptimaliseerd (PMMA-PC-PET-PVC-PS-PP-PE). De mate van recyclage werd uitgedrukt in cijfers. In 2008 resulteerde de inspanningen in een recyclagegraad van 50%. Ondanks de geleverde inspanningen ging Vink in 2009 opnieuw op zoek naar de knelpunten binnen zijn afvalbeleid op basis van de recyclagegraad, het afvalstoffenregister en een eindwerk Kunststoftoepassingen en recyclagebeleid van een student van de Hogeschool voor Wetenschap en Kunst, Campus De Nayer. Aan de hand van de verkregen resultaten werd gezocht naar mogelijkheden om de afvalstroom GVK (glasvezelversterkte kunststof) te verminderen in het restafval. Zo werd met de leverancier van GVKmaterialen op-maat-leveringen afgesproken zodat zo weinig mogelijk restafval overblijft. Zaagrestanten worden voortaan apart gestockeerd en zo mogelijk hergebruikt. Een revisie van de zaagmachines en optimalisatie van de zaagprogramma s resulteerden in een vermindering van het restafval GVK. Goed sorteren kan enkel met gemotiveerde werknemers. Via regelmatige toolboxmeetings over recyclage en over het optimaliseren van verzagingen in de zaagloods worden de werknemers gesensibiliseerd om milieubewust te denken en te handelen. Door in te grijpen op de procesvoeringen en door de optimalisatie van het intern logistieke proces van afval en recyclage, realiseerde Vink op een jaar tijd een bijkomende reductie van het restafval met tien ton door te focussen op de afvalstroom GVK. Door in te grijpen aan de bron wordt een dubbele winst gegenereerd: minder grondstofverbruik, minder kunststofafval. 22 Rendabele investeringen in beeld ecotips

23 De hoeveelheid restafval werd gereduceerd met tien ton. Werknemers die op de werkvloer bewust omgaan met afvalstoffen passen dit ook toe in de privésfeer. Belgomilk Belgomilk werkt beleid rond ziekteverzuim uit Belgomilk cvba uit Langemark produceert melkpoeder, geconcentreerde weiderivaten, boter en compoundboter, mozzarella- en cheddarkaas. Om het ziekteverzuim onder controle te houden, werd er binnen Belgomilk een gepast actieplan uitgewerkt dat zowel aandacht heeft voor de belangen van de werknemer (geen heksenjacht creëren op afwezige werknemers) als voor de belangen De evolutie van het percentage gerecycleerd materiaal wordt getoond op de website van Vink. van de werkgever (terugdringen afwezigheden, daling van de loonkosten ). Het project doorliep drie fasen: er werd gestart met de analyse van de absenteïsmecijfers. Ver- ecotips Rendabele investeringen in beeld 23

24 volgens werd een beleid rond ziekteverzuim uitgewerkt, dat voorgelegd werd op de ondernemingsraad en aan het management. Tot slot werd aandacht besteed aan de feedback naar de werknemers. Volgend actieplan werd uitgewerkt: - Indien iemand een eerste maal ziek wordt tijdens het voortschrijdende kalenderjaar zal bij terugkomst een korte interpellatie met de directe leidinggevende volgen. - Indien dit de tweede maal betreft, is er een gesprek met het afdelingshoofd. Hierbij wordt vermeld dat bij een volgende afwezigheid een medische controle volgt. - Bij de derde afwezigheid wordt het gesprek met het afdelingshoofd en de lokale directie (plant manager) gevoerd, waarbij de fundamentele boodschap vooral bestaat uit een bijsturing. De afwezigheidscijfers worden maandelijks besproken op de managementmeeting en op de ondernemingsraad. Grafieken en cijfers verschijnen op de verschillende schermen en infoborden binnen het bedrijf. Aan de diverse afdelingshoofden gebeurt eveneens een rapportage volgens de Bradford-factor (F² x D). Dit is binnen de opvolging van absenteïsme een gangbare formule waarbij F staat voor frequentie (= het aantal maal afwezig) en D voor de duur (= het aantal dagen afwezigheid). Werknemers die gedurende een volledig kalenderjaar (1/1 tot 31/12) geen ziektedagen hebben, krijgen een financiële stimulans. Een bedrag van 35 euro netto wordt uitgekeerd in de vorm van waardebons voor de bedrijfswinkel. Zowel op het korte verzuim ( maand) als op het lange verzuim (tussen 1 maand en 1 jaar) is er een dalende trend merkbaar. Het effect van de daling in het ziekteverzuim weerspiegelt zich in de loonkosten. De directe kosten liggen lager door een merkelijke daling van de loonkosten voor gewaarborgd loon. Een lagere behoefte aan uitzendkrachten ter vervanging van zieke werknemers, weerspiegelt zich ook in de indirecte loonkosten. Werknemers zien dat collega s die frequent afwezig zijn, om welke reden dan ook, worden opgevolgd. Dit geeft hen een groter gevoel van rechtvaardigheid en zorgt ervoor dat onderlinge spanningen vermeden worden. Recticel Insulation Competentiemanagement voor de onderhoudsdienst Recticel Insulation produceert isolatiemateriaal en is gevestigd in Wevelgem. Uit een tevredenheidsonderzoek bij de verschillende afdelingen in het bedrijf kwam de onduidelijk- 24 Rendabele investeringen in beeld ecotips