Beleggingskader dat past bij de ambitie waarin duurzaamheid verankerd is dat begrijpelijk en beheersbaar is

Transcriptie

1 Beleggingskader dat past bij de ambitie waarin duurzaamheid verankerd is dat begrijpelijk en beheersbaar is

2 Inhoud Een nieuw beleggingskader 3 Inleiding 4 Identiteit en ambitie van Pensioenfonds Zorg en Welzijn 5 Context: de wereld waarin wij opereren 6 Overtuigingen en principes 8 Overtuigingen en principes met betrekking tot beleid 8 Overtuigingen en principes met betrekking tot uitvoering 10 Overtuigingen en principes met betrekking tot beheersing 11 2 PFZW Beleggingskader

3 Een nieuw beleggingskader Als de grote financiële crisis van 2008 een ding duidelijk heeft gemaakt, is het wel dat we vermogensbeheer op een andere manier moeten benaderen dan de afgelopen decennia gebeurd is. In het efficiënte marktdenken dat zo lang een vanzelfsprekende basis was voor het beleggingsbeleid, zitten barsten. Het is tijd om te kijken op welke plekken dit denken door iets anders en houdbaarders kan worden vervangen. Maar hoe doe je dat? De denkrichting is eenvoudig. Door altijd te investeren op een manier die is uit te leggen en die beheersbaar is. In termen van risico en kosten. En naast de belangrijke opdracht om geld met geld te verdienen, moet de kracht van geld sterker worden benut om de voetafdruk in de wereld zo positief mogelijk te beïnvloeden. Beleggen met scherpte en van duurzaamheid doordesemd. Dat doen we nu ook, maar door de focus te versterken wordt het karakter dwingender en is het eenvoudiger om sneller tot het juiste resultaat te komen. Dit vergt wel dat we andere accenten leggen. Daarom lanceert Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) een nieuw beleggingskader. PFZW wil niet meer ergens in beleggen omdat het kan. De nieuwe opdracht is: toets steeds of een belegging past binnen de pensioenambitie van het fonds. Dus volgens de drie pijlers: een goed pensioen dat zijn koopkracht behoudt, dat een bijdrage levert aan duurzaamheid, en een investering die is uit te leggen en die beheersbaar is. Voor een pensioenfonds dat inzet op een toekomst waarin niet alleen een goed pensioen op financieel niveau geborgd is, maar ook een prettig leefklimaat, is zo n aanpak van groot belang. Met beleggen de wereld veranderen. Dat vergt visie, focus, lef en leiderschap. Maar dat niet alleen. De basis moet goed zijn, want de sleutel tot de mogelijkheid om te veranderen is een onveranderlijk gevoel over wie je bent, waar je naartoe gaat en wat je belangrijk vindt. Daarom vind je hier de afwegingen en de visie van het bestuur van Pensioenfonds Zorg en Welzijn. Ze vormen een grondwet. Maar wel een die moet gaan ademen. En dat begint vandaag. Zodat over de basis geen onduidelijkheid bestaat en we toe kunnen werken naar een vorm van vermogensbeheer, waar bij elke beslissing de vraag resoneert: past dit binnen de pensioenambitie, is dit duurzaam, is het helder wat we doen en zijn de risico s te overzien. Aan dit fundament hebben veel mensen meegewerkt. Van de bestuursleden en het bestuursbureau van PFZW, tot medewerkers van PGGM en alle anderen die we in dit proces al hebben gesproken. Hun inspanning, betrokkenheid en kundige inbreng, waarderen wij enorm. En vooral sterkt het ons in het vertrouwen dat we samen ook op lange termijn en in de volle breedte een goede toekomst kunnen opleveren aan de mensen waar we dit uiteindelijk voor doen. Namens het bestuur van Pensioenfonds Zorg en Welzijn, Hans Alders Voorzitter Peter Borgdorff Directeur Zeist, 5 september PFZW Beleggingskader

4 Inleiding Pensioenfonds Zorg en Welzijn heeft dit beleggingskader opgesteld om weloverwogen te beleggen. Het dient als leidraad en toetssteen voor het beleggingsbeleid, de uitvoering en de beheersing daarvan. Het kader biedt houvast voor de lange termijn en voorkomt dat de waan van de dag gaat overheersen. Het kader helpt ons in de communicatie en de verantwoording over het beleggingsbeleid en de uitvoering naar onze deelnemers. Het beleggingskader beschrijft onze overtuigingen en principes met betrekking tot beleggen. Die vormen de basis voor ons gedrag, wat we wel en wat we niet doen, en het gedrag dat we van andere betrokkenen verlangen. Dit leidt tot beleggingen die gericht zijn op het doelmatig realiseren van onze pensioenambitie, waarin duurzaamheid is verankerd, en die begrijpelijk en beheersbaar zijn. Dit beleggingskader is het resultaat van een proces waarmee we de vraag hebben beantwoord hoe wij nu zouden willen beleggen als we opnieuw zouden beginnen. Het is geschreven met een houdbaarheid van tien jaar in gedachten; tegelijk is het een levend document waarvan we ons regelmatig zullen afvragen of het verandering of aanscherping behoeft. De overtuigingen en principes ondersteunen de beleidsafwegingen, geven richting aan de uitvoering en stellen randvoorwaarden aan de beheersing van beleid en uitvoering. Ze beogen te disciplineren en zullen soms knellen. Ze zijn nadrukkelijk beïnvloed door wie wij zijn, waar wij voor staan en de wereld waarin wij opereren. Pensioenfonds Zorg en Welzijn richt zich op het realiseren van de ambitie op een manier die resulteert in een zo positief mogelijke voetafdruk in de buitenwereld. We realiseren ons dat de maatschappelijke impact van het omvangrijke kapitaal dat aan Pensioenfonds Zorg en Welzijn is toevertrouwd, groot is. Dit geeft zowel verantwoordelijkheden als kansen en het vergt een lange adem, want de oplossingen die we zoeken op basis van onze overtuigingen zijn niet altijd voorhanden en moeten soms zelfs nog ontwikkeld worden. In veel gevallen zullen we dat niet alleen kunnen. Het kader schetst een gewenste situatie, en vraagt een aantal jaren van transitie naar die gewenste situatie. De oplossingen die we zoeken op basis van onze overtuigingen zijn niet altijd voorhanden en moeten soms zelfs nog ontwikkeld worden. Het kader vormt een hoofdlijn, een grondwet. Op deelterreinen vraagt het om een specifieke verdere uitwerking. Het document Van kader naar realisatie schetst een eerste uitwerking van vervolgstappen die zullen leiden tot concrete veranderingen in de manier waarop PFZW belegt en daarover communiceert. Concrete afwegingen en keuzes op basis van het kader zullen niet altijd eenvoudig zijn: in de praktijk zal er spanning optreden tussen bijvoorbeeld ambitie, duurzaamheid en beheersbaarheid. Omdat de verschillende uitgangspunten in het beleggingskader niet bij iedere activiteit in dezelfde mate relevant zijn, zal het bestuur per activiteit telkens een afweging maken tussen de verschillende uitgangspunten om zo te komen tot een oordeel. In de loop van de tijd zal er steeds meer jurisprudentie op basis van het kader ontstaan die leidt tot verdere ontwikkeling en aanscherping van de grenzen van beleid, uitvoering en beheersing. De opbouw van dit document is als volgt. In hoofdstuk 1 beschrijven wij de identiteit en ambitie van Pensioenfonds Zorg en Welzijn. In hoofdstuk 2 beschrijven wij de wereld waarin wij opereren. Hoofdstuk 3 vormt de kern van dit document: onze overtuigingen en principes met betrekking tot beleggen. 4 PFZW Beleggingskader

5 1: Identiteit en ambitie van Pensioenfonds Zorg en Welzijn Pensioenfonds Zorg en Welzijn is een pensioenfonds met een lange horizon. Voor de sector zorg en welzijn verzorgen wij een kwalitatief goede collectieve, toekomstbestendige en door de deelnemers gedragen, solidaire pensioenvoorziening. Veel deelnemers zijn vrouwen met relatief lage inkomens en met pensioenopbouw op basis van een parttime baan. Het is een jong fonds: het totaal van de jaarlijks ontvangen premies is vooralsnog hoger dan het totaal aan jaarlijkse pensioenuitkeringen. Deelname aan de collectieve en solidaire regeling is verplicht voor de werknemers van aangesloten werkgevers. Beleggen is voor Pensioenfonds Zorg en Welzijn een middel om de pensioenambitie te realiseren. De omvang van het belegde vermogen schept mogelijkheden (schaal, impact, zichtbaarheid) en verantwoordelijkheden (naar maatschappij en deelnemers), maar geeft ook belemmeringen (wendbaarheid, beperkte capaciteit, liquiditeit, marktimpact). Duurzaamheid is onderdeel van onze identiteit. De deelnemers uit de sector Zorg en Welzijn vinden dit belangrijk. We kiezen op dit terrein voor een beleid dat aansluit bij de ambitie en dat de deelnemers aanspreekt. Duurzaamheid is onderdeel van onze identiteit. Als Nederlands pensioenfonds willen we een positieve bijdrage leveren aan het adresseren van lokale maatschappelijke vraagstukken die onze deelnemers raken, voorzover dit past binnen de ambitie. Ambitie en risicodefinitie Pensioenfonds Zorg en Welzijn heeft een reële pensioenambitie en geeft die vorm in een reëel contract. Dat betekent dat wij er naar streven de pensioenen in de tijd te laten groeien met de loonontwikkeling in de sector zorg en welzijn. Dit levert een inkomensgerelateerd en welvaartsvast pensioen op voor onze deelnemers, nu en in de toekomst. We voelen daarbij de bredere verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een leefbare en houdbare wereld waarin onze deelnemers dit pensioen ontvangen. Om de pensioenambitie te financieren beleggen we de premie die werknemers en werkgevers inbrengen. Wij streven daarbij naar een rendement dat op lange termijn aansluit bij de pensioenambitie. Gegeven dit doel richten we ons op een verantwoord rendement tegen zo laag mogelijke risico s. Onze definitie van risico is de kans dat en de mate waarin de ambitie mogelijkerwijs niet wordt gerealiseerd. Het is denkbaar dat er zich omstandigheden voor zullen doen waaronder we de ambitie niet kunnen realiseren. Bij het formuleren van het beleggingsbeleid wegen wij dit risico en de pensioenambitie zorgvuldig tegen elkaar af. De ambitie is leidend, maar dat laat onverlet dat altijd de vraag onder ogen moet worden gezien hoe te reageren op bepaalde ontwikkelingen. De ambitie vormt de benchmark en het startpunt voor het beleggingsbeleid. Dit kan tot een ander beleid en een ander beleggingsresultaat leiden dan dat van andere pensioenfondsen. Dat neemt niet weg dat we kunnen leren van beleid en uitkomsten van anderen. Wij communiceren vooraf duidelijk over ons beleggingsbeleid en onze uitgangspunten en welke consequenties die kunnen hebben. 5 PFZW Beleggingskader

6 2: Context: de wereld waarin wij opereren De context waarin wij opereren en beleggen is sterk veranderd Er is in de afgelopen jaren een aantal zaken wezenlijk veranderd in de context waarin Nederlandse pensioenfondsen opereren. Maatschappelijk is het draagvlak voor pensioenfondsen afgenomen. Economisch gesproken zijn langlopend risicodragend kapitaal, economische groei en rendement schaars geworden. Het beleggingskompas waarop we stuurden, het efficiënte marktdenken, vraagt om herbezinning. De schakels na ons in de financiële sector handelen niet vanzelfsprekend in het belang van de deelnemers van Pensioenfonds Zorg en Welzijn. We opereren in een steeds fragielere omgeving, bijvoorbeeld wat betreft rendementsbronnen, natuurlijke hulpbronnen en klimaat, en we kunnen ons niet permitteren die omgeving als een externe factor te zien. We hebben er invloed op en daar moeten we rekening mee houden in onze beleggingsbeslissingen. Ten slotte is ook de rol van overheden en regelgevers veranderd. Maatschappelijk: license to operate is niet meer vanzelfsprekend Het vermogen van Nederlandse pensioenfondsen is groot ten opzichte van het Nederlandse nationaal product. De collectieve tweede-pijler pensioenfondsen zijn mede zo groot geworden door de verplichte inleg. Dekkingsgraden zijn sinds 2008 sterk gedaald waardoor de zorg of de tweede pijler pensioenen in een sterk vergrijzende maatschappij wel voldoende geborgd zijn sterk is toegenomen. Er worden steeds hogere eisen aan pensioenfondsen gesteld over de mate waarin de beleggingen en de uitvoering ervan beheerst worden. Daarnaast vraagt de maatschappij een explicietere bijdrage aan de omgeving, zoals bijvoorbeeld een bijdrage aan de stabiliteit en de groei van de Nederlandse economie. De veranderende sociale structuur van de samenleving met meer individualisering vraagt om een goed uitlegbare, solidaire pensioenregeling. Economisch: kapitaal en rendement zijn schaars geworden Door de grote financiële crisis van 2008 zijn economische groei en risicodragend kapitaal dat lang beschikbaar is in de westerse wereld relatief schaars geworden. Dat zal in de voorzienbare toekomst ook zo blijven. De lage groei legt een structurele druk op het te behalen rendement. Een belangrijk deel van de economische groei en het rendementspotentieel zal dan ook in de komende decennia komen uit opkomende markten. Een doelmatige inzet van kapitaal is belangrijk, zowel ten bate van de deelnemers van Pensioenfonds Zorg en Welzijn als ten bate van de bredere maatschappij. De belangen van deelnemers en maatschappij lopen daarbij vaak parallel. Beleggen: efficiënte markten paradigma vraagt om herbezinning Er zitten barsten in het efficiënte marktdenken dat een vanzelfsprekende basis voor het beleggingsbeleid vormde in de afgelopen decennia. Dit denken vertrouwt op financiële markten die per definitie in evenwicht zijn: de markt heeft altijd gelijk, met als gevolg dat beleggers zich niet actief opstelden als aanbieders van kapitaal, maar passief als prijsnemers. Daarbij worden risico en spreiding gereduceerd tot een beperkt aantal statistische maatstaven die los staan van de fundamentele gang van zaken in de onderliggende economie. Kennis van individuele beleggingen is niet noodzakelijk en begrippen als vertrouwen en nabijheid spelen geen rol. Dit heeft geleid tot een beleggingssector die op afstand van de reële economie opereerde, het zicht daarop deels kwijt raakte en niet langer zijn natuurlijke rol als eigenaar van ondernemingen op zich nam. De gerealiseerde volatiliteit op financiële markten is veel extremer gebleken dan de statistische verwachtingen. Dit alles vraagt om herbezinning op de vraag wat de waardevolle elementen uit het efficiënte marktdenken zijn en op welke plekken dit denken door iets anders en houdbaarders kan worden vervangen. 6 PFZW Beleggingskader

7 De schakels in de financiële keten handelen niet altijd en volledig in ons belang Wij zijn in hoge mate afhankelijk van externe partijen in de financiële sector: als tegenpartij, als bron van informatie (bijvoorbeeld rating agencies), als leverancier van benchmarks, als (onder-)aannemer van een deel van het vermogensbeheer. Alle schakels in de financiële keten gaan gepaard met kosten en veelal kortetermijnbelangen die niet per definitie in lijn zijn met het langetermijnbelang van de deelnemers van Pensioenfonds Zorg en Welzijn. Als asset owner en partij in de financiële sector aan het begin van de keten willen we nog veel meer afdwingen dat de financiële sector een doelmatig middel is voor het realiseren van de ambitie van Pensioenfonds Zorg en Welzijn. We zullen hiervoor zelf het goede voorbeeld moeten geven en samen moeten werken met andere partijen uit de financiële sector, met name andere asset owners. We kunnen ons daarbij niet permitteren de omgeving te zien als iets dat los staat van onze activiteiten. Als pensioenfonds opereren we in een systeem (financieel, sociaaleconomisch en ecologisch) dat we nodig hebben om op lange termijn een goed rendement te genereren. Dit systeem blijkt fragiel te zijn. De manier waarop in de afgelopen decennia met de wereld is omgesprongen is niet houdbaar. Dit geldt zowel voor het gebruik van schaarse hulpbronnen als voor het financiële stelsel en de spelers daarin. Pensioenfonds Zorg en Welzijn realiseert zich dat het vanuit omvang en identiteit hierop invloed kan uitoefenen. Wat zijn de waardevolle elementen uit het efficiënte marktdenken en op welke plekken kan dit denken door iets anders en houdbaarders worden vervangen? De rol van overheden is veranderd De afgelopen decennia trokken overheden zich steeds verder terug en lieten ze het voortouw aan de markt. De grote financiële crisis heeft geleid tot herbezinning. De overheden, politiek en regelgevers hebben een veel grotere rol op zich genomen en zullen dit de komende jaren nog meer doen. Dit vergt aandacht bij de bepaling van het beleggingsbeleid en de uitvoering en beheersing daarvan. 7 PFZW Beleggingskader

8 3: Overtuigingen en principes Dit hoofdstuk beschrijft de overtuigingen en principes die ons ondersteunen bij de beleidsafwegingen, richting geven aan de uitvoering van het beleid en randvoorwaarden stellen ten behoeve van de beheersing van het beleid en de uitvoering. Ze beogen te disciplineren en zullen soms knellen. 3.1 Overtuigingen en principes met betrekking tot beleid Beleggen is noodzakelijk om onze pensioenambitie te realiseren tegen een acceptabele premie. Dit kan tegen aanvaardbare risico s. Om onze pensioenambitie te financieren, is naast premie ook rendement nodig uit beleggingen. Het rendement uit beleggen is per definitie onzeker. Dat betekent dat het rendement op relatief korte termijn, 3 tot 5 jaar, sterk negatief kan zijn. Ons beleggingsbeleid is gericht op het realiseren van de ambitie. De ambitie is begrensd en we nemen niet meer risico dan noodzakelijk voor de realisatie van de ambitie. Gegeven de ambitie streven wij bij het bepalen van het beleid naar een zo klein mogelijke kans op ongewenste uitkomsten, zoals bijvoorbeeld het verlagen van pensioenen. Wij kunnen dit echter niet volledig uitsluiten. Collectiviteit en solidariteit, twee belangrijke pijlers van onze pensioenregeling, maken het mogelijk de gevolgen van de risico s te beperken en te dragen, waarbij de risico s evenwichtig worden verdeeld tussen de verschillende generaties. Het beleggingsbeleid is daarin een middel en staat in dienst van de pensioenregeling. We nemen niet meer risico dan noodzakelijk voor de realisatie van onze ambitie. Wij nemen onze maatschappelijke verantwoordelijkheid door bij te dragen aan een duurzame, houdbare wereld en geven daar concrete invulling aan. De hoogste verantwoordelijkheid van Pensioenfonds Zorg en Welzijn is het realiseren van de pensioenambitie. Wij hebben en voelen ook een bredere verantwoordelijkheid bij te dragen aan een duurzame, houdbare wereld; de mogelijkheden die de omvang van ons belegd vermogen schept, maakt dit ook mogelijk. Deze verantwoordelijkheden gaan goed samen: een goed pensioen is ten slotte meer waard in een leefbare wereld. Een bijdrage aan een duurzame, houdbare wereld vraagt daadkracht: weloverwogen, betekenisvolle en soms gedurfde keuzes ten aanzien van beleggingsbeslissingen. Dat betekent dat we bepaalde beleggingen bewust niet doen en andere juist wel. Door gericht te sturen met het ons toevertrouwde vermogen en de invloed die daar vanuit gaat, kunnen wij een positieve bijdrage leveren en de negatieve aspecten van onze voetafdruk verkleinen. Een duurzame, houdbare wereld is noodzakelijk om op lange termijn voldoende rendement te kunnen genereren. Om de pensioenambitie te realiseren, nu en in de toekomst, moeten we zorgvuldig omgaan met de op lange termijn schaarse ingrediënten van rendement, zoals grondstoffen, kapitaal en mensen. Het verankeren van duurzaamheid in het beleggingsbeleid draagt zo op lange termijn bij aan het rendement. Dat vraagt om beleggen op een manier die niet altijd aansluit op het op dit moment gangbare denken over beleggen. 8 PFZW Beleggingskader

9 Voor het oogsten van rendement zijn wij in hoge mate afhankelijk van de gezondheid van het financiële stelsel. Wij zien kortetermijnfocus als een risico voor de stabiliteit van het financiële stelsel. Wij staan aan het begin van de financiële keten en kunnen vanuit deze positie een voortrekkersrol vervullen om tot een meer duurzaam financieel stelsel te komen. Enerzijds door middel van voorbeeldgedrag en anderzijds door onze invloed uit te oefenen om bij partijen in en buiten de financiële sector gedrag te stimuleren dat gericht is op de lange termijn. Er is maar een beperkt aantal fundamenteel verschillende bronnen van rendement waarvan het dragen van het bijbehorende risico op langere horizon beloond wordt. Dat betekent dat de beleggingsoplossing uit een beperkt aantal elementen kan bestaan. Diversificatie tussen wezenlijk verschillende rendementsbronnen is noodzakelijk om het risico van het niet realiseren van de pensioenambitie zo laag mogelijk te maken. Er is een enorm palet van beleggingsactiviteiten beschikbaar in de financiële markten. De onderliggende fundamentele risico s zijn vaak dezelfde. Voor elke rendementsbron zijn verschillende implementatievormen beschikbaar. Wij kiezen die implementatievormen die zo goed mogelijk bijdragen aan het realiseren van de pensioenambitie en onze verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een duurzame, houdbare wereld. De wereld is fundamenteel onzeker en toekomstige ontwikkelingen laten zich moeilijk voorspellen. Een robuuste beleggingsoplossing is gericht op realisatie van de ambitie op de lange termijn en houdt rekening met deze onzekerheid. Bij het bepalen van beleid kijken we altijd vooruit. Economieën en markten zijn echter slecht te voorspellen. Een beleggingsbeleid dat sterk afhankelijk is van één concrete verwachting of voorspelling is niet robuust. Voor het bepalen van een zo robuust mogelijk beleggingsbeleid gaan wij daarom uit van een aantal sterk verschillende mogelijke werelden waarin de pensioenambitie (wat we willen bereiken) wordt afgewogen tegen de risico s (wat we niet willen meemaken). De lange termijn is daarbij leidend. Wij zijn ervan overtuigd dat een op de lange termijn gericht beleggingsbeleid de beste invulling is om onze pensioenambitie te kunnen realiseren en bij te dragen aan een duurzame en houdbare wereld. De middelen om tussentijds op korte termijn bij te sturen in het beleggingsbeleid zijn beperkt, vaak duur en moeilijk op substantiële schaal in te zetten, gegeven de omvang van het fonds. Dat betekent niet dat we met oogkleppen op de wereld tegemoet treden. Wij kunnen tot op zekere hoogte omstandigheden, die bijvoorbeeld kunnen voortkomen uit grote economische onevenwichtigheden of extreme waarderingen en die leiden tot grote risico s of kansen, tijdig identificeren. Wanneer het toekomstbeeld zo wezenlijk verandert dat het geldende beleid niet meer aansluit bij de ambitie of de te vermijden ongewenste uitkomsten, kan dit leiden tot aanpassing van het beleggingsbeleid. De beleggingsoplossingen van nu zijn niet per se de juiste oplossingen van de toekomst. Vernieuwende beleggingen zijn noodzakelijk om ook in de toekomst de ambitie te kunnen blijven realiseren. De beleggingsoplossingen van nu zijn niet per se de juiste oplossingen van de toekomst. Het is daarom nodig om vernieuwende beleggingen te onderzoeken en te starten mits deze potentieel substantieel bijdragen aan het realiseren van de pensioenambitie. Ook is er ruimte om, binnen de randvoorwaarde van de doelstelling van Pensioenfonds Zorg en Welzijn, middelen te alloceren aan beleggingen in innovatieve oplossingen voor grote maatschappelijke vraagstukken. 9 PFZW Beleggingskader

10 3.2 Overtuigingen en principes met betrekking tot uitvoering Realisatie van de ambitie vraagt een vertaling naar eenduidige mandaten. Een goede uitvoering vraagt om een kritische houding van de gemandateerden ten aanzien van het mandaat. Onze pensioenambitie is de benchmark voor het beleggingsbeleid. Voor de aansturing van de uitvoering van het beleggingsbeleid vertalen we de ambitie naar mandaten met een eenduidige opdrachtformulering, rendements-, risico en duurzaamheidsdoelstelling, beoordelingsmaatstaven en afbakening van het beleggingsuniversum. De mandaten die wij afgeven zijn langjarig. Gemandateerden worden beoordeeld op een wijze die past bij het langetermijnkarakter van de mandaten. Pensioenfonds Zorg en Welzijn is zich bewust van agency issues en soms onzichtbare kosten die kunnen optreden bij uitbesteding en treft beheersmaatregelen om deze zo klein mogelijk te maken. Een onderdeel van deze beheersmaatregelen is dat wij verwachten dat gemandateerden naar letter en geest in het belang van PFZW handelen. Dit geldt zowel voor de bijdrage aan de ambitie als voor de bijdrage aan een duurzame en houdbare wereld. Wij vragen van de gemandateerden ook een kritische opstelling te aanzien van hun eigen opdracht en de uitvoering daarvan. De uitvoering van het beleid staat volledig in het teken van het doelmatig realiseren van de pensioenambitie. Dit vergt benchmarks die bewust zijn samengesteld en vormgegeven, hiermee wordt bewust afgeweken van het belegbare universum. Het verslaan van benchmarks op korte termijn zien wij niet als middel om de ambitie doelmatig te realiseren. Elk mandaat vergt een eenduidige benchmark (meetlat) voor zowel de invulling van het mandaat als de verantwoording achteraf. Generieke marktindices kunnen als benchmark worden ingezet, maar zijn niet per definitie een goede blauwdruk voor een beleid of mandaat dat aansluit bij de ambitie en identiteit van het pensioenfonds. Gerichte keuze voor passende benchmarks waarborgt dat mandaten doelmatig bijdragen aan het realiseren van de ambitie. Waar mogelijk is de gekozen benchmark leidend en moeten het rendement en risico van de gekozen benchmark in de uitvoering zo goed mogelijk worden benaderd. Dit leidt tot een efficiënte en goedkope manier van beleggen. Het systematisch proberen te verslaan van de benchmark op korte termijn levert geen significante bijdrage aan het realiseren van de ambitie. Dat geeft namelijk hoge, zekere kosten en levert een onzeker rendement op. Dit betekent niet dat we slaafs de benchmark volgen: Het verstandig inrichten van een portefeuille met het oog op het doelmatig realiseren van de ambitie op lange termijn past hierbij. Beargumenteerd afwijken van de index met dat doel hoort bij de verantwoordelijkheid van de gemandateerde. Een portefeuille van alternatieve strategieën waarbij gericht ingezet wordt op structurele markfactoren kan doelmatig bijdragen aan het realiseren van de ambitie. Een gefocuste portefeuille van beleggingen die we door en door kennen en goed aansluiten bij onze identiteit kan op een effectieve wijze bijdragen aan het realiseren van de ambitie. Pensioenfonds Zorg en Welzijn heeft de verwachting dat naast het inrichten van breed gespreide, anonieme mandaten ook een gunstig rendement-risicoprofiel bereikt kan worden met meer gefocuste portefeuilles van beleggingen die je door en door kent. We kijken dan door de markt heen naar de onderneming zelf. Hierbij richten we ons volledig op het lange termijn rendement-risico profiel. De onderliggende kasstromen zijn belangrijk bij de beleggingsbeslissing en niet de marktindex. Deze wijze van beleggen vraagt diepgaande kennis van de beleggingen en dus arbeidsintensief onderzoek. We realiseren ons dat deze kijk op beleggen sterk afwijkt van het huidige beleggingsdenken en niet van vandaag op morgen gerealiseerd zal zijn. 10 PFZW Beleggingskader

11 Kosten vormen een belangrijke component in het rendement en vragen dus sturing. De uitvoering van het beleggingsbeleid kost geld. Kosten vormen een zichtbaar, maar vaak ook een minder zichtbaar onderdeel van het rendement. Pensioenfonds Zorg en Welzijn accepteert kosten, mits ze doelmatig zijn. We sturen daarom actief op de doelmatigheid van de kosten. Beloningsexcessen adresseren wij expliciet en vermijden we waar mogelijk. Pensioenfonds Zorg en Welzijn heeft eigen opvattingen over een verantwoord beloningsbeleid. Pensioenfonds Zorg en Welzijn heeft een expliciete opvatting over een verantwoord en redelijk beloningsbeleid, zowel voor het pensioenfonds zelf, de uitvoerder en onderaannemers in de uitvoering van het beleggingsbeleid, als voor andere partijen in de financiële sector en ondernemingen waarin wij beleggen. Excessen adresseren wij expliciet en vermijden we waar mogelijk. 3.3 Overtuigingen en principes met betrekking tot beheersing Het bestuur is verantwoordelijk voor het beleid en de uitvoering en verantwoordt zich hierover naar de deelnemers. Pensioenfonds Zorg en Welzijn is transparant over zowel het beleid als de uitvoering. Communicatie met deelnemers over de haalbaarheid van de ambitie en de mogelijke tussentijdse uitkomsten is essentieel om te komen tot een door de deelnemers gedragen regeling. Deze communicatie vindt plaats op een manier die aansluit bij de perceptie van de deelnemer. Het bestuur draagt zorg voor een beheerste uitvoering van zijn beleid. Dit vraagt een adequaat beheersingskader met relevante stuur- en verantwoordingsrapportages. Het bestuur moet te allen tijde alle beleggingsbeslissingen kunnen verantwoorden: het beleid en de wijze waarop de uitvoerder hieraan invulling geeft. Uitlegbaarheid aan deelnemers is niet leidend voor het beleggingsbeleid maar een uitdaging voor de communicatie. Voor de geïnteresseerde deelnemers verstrekt Pensioenfonds Zorg en Welzijn wel detailinformatie. Een intensieve samenwerking tussen Pensioenfonds Zorg en Welzijn en haar uitvoerder geeft Pensioenfonds Zorg en Welzijn meer grip op de uitvoering van het beleggingsbeleid. Pensioenfonds Zorg en Welzijn gelooft dat de uitvoering van het beleggingsbeleid het best beheerst kan worden wanneer deze niet te ver op afstand staat. Dit is te realiseren in een partnership met de uitvoerder op basis van een gedeelde visie en ambitie. Dit partnership vraagt wederzijds openheid en transparantie, maar ook een zakelijke instelling om de doelmatigheid te kunnen waarborgen. Pensioenfonds Zorg en Welzijn heeft de voorkeur de uitvoering van het beleggingsbeleid, wanneer mogelijk en onder strikte voorwaarden met betrekking tot doelmatigheid en kwaliteit, integraal bij één uitvoerder onder te brengen. Integrale uitbesteding geeft minder afstemmingsproblemen en heeft daarom de voorkeur. De voordelen van deze opzet wegen op tegen de nadelen van de wederzijdse afhankelijkheid tussen opdrachtgever en uitvoerder, maar het vergt expliciete borging in de aansturing en de beheersing van de uitvoerder. Onderuitbesteding door de uitvoerder brengt additionele risico s met zich mee, die ook moeten worden afgewogen tegen de voordelen. 11 PFZW Beleggingskader

12 Kritisch tegenwicht is noodzakelijk om de juiste beleggingsbeslissingen te nemen en een adequate uitvoering te waarborgen. Kritisch tegenwicht binnen en tussen het pensioenfonds, de uitvoerder en de externe managers is noodzakelijk. Binnen het pensioenfonds, het bestuursbureau en de uitvoerder moet voldoende kritisch tegenwicht zijn georganiseerd. Daarvoor is een heldere omschrijving van taken en verantwoordelijkheden essentieel en een organisatie die onafhankelijkheid tussen de verschillende verantwoordelijkheden borgt. Beleggingsvoorstellen worden geformuleerd aan de hand van dit beleggingskader, zodat een expliciete afweging gemaakt kan worden. Ook uitvoeringsvoorstellen worden langs dit beleggingskader beoordeeld. Focus vergroot de beheersbaarheid en verkleint het risico van het beleggingsbeleid. Om goed grip te hebben op alle beleggingsactiviteiten is focus noodzakelijk. Dit beperkt het aantal verschillende beleggingsactiviteiten. Het verminderen van het aantal beleggingscategorieën is geen doel op zich, zolang het beleggingsbeleid niet meer categorieën omvat dan het bestuur beheersbaar acht. Naast focus leidt kennis van de beleggingen en de context waarbinnen deze gedaan worden ook tot meer grip. Beleggingen dichtbij huis, bijvoorbeeld in Nederland, hebben vanuit risico-oogpunt daarom extra onze aandacht. Het kennisniveau van het bestuur als geheel en de complexiteit van de beleggingen moeten op elkaar afgestemd zijn. Complexiteit wordt alleen ingezet wanneer deze doelmatig is voor het realiseren van de pensioenambitie van Pensioenfonds Zorg en Welzijn. Complexiteit is onvermijdelijk: zonder inzet van relatief complexe beleggingen en instrumenten kan onvoldoende rendement worden geoogst en/of onvoldoende spreiding worden behaald. Maar complexiteit moet te allen tijde doelmatig zijn. Bovendien moet het bestuur als geheel de inzet van complexiteit kunnen doorzien en beheersen. Pensioenfonds Zorg en Welzijn onderscheidt beleidsmatige en operationele complexiteit ( onder de motorkap ). De beheersing van operationele complexiteit is uit te besteden, mits het bestuur goed inzicht heeft in die complexiteit en de verantwoordelijkheid kan blijven dragen voor de beheersing daarvan. Het kennisniveau van het bestuur als geheel en de complexiteit van de beleggingen moeten daarom op elkaar afgestemd zijn. Het bestuur moet het beleggingsbeleid op beleidniveau ook kunnen uitleggen aan de deelnemers. 12 PFZW Beleggingskader