De waarde van een business case

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De waarde van een business case"

Transcriptie

1 INVESTERINGSSELECTIE Wat is het en wanneer gebruikt u het? M.J. Putters is consultant bij Capgemini Nederland (martin.putters@capgemini.com) De waarde van een business case 12 Voor de verantwoording van ICT-investeringen wordt steeds vaker het begrip business case gehanteerd. Goedbeschouwd gaat het hierbij om niets anders dan een investeringsverantwoording, een begrip dat al sinds jaar en dag onderdeel uitmaakt van de bedrijfseconomische praktijk. Normaliter heeft een onderneming meer potentiële investeringsprojecten dan dat er daadwerkelijk gefinancierd kunnen worden. Dat vraagt om een zorgvuldige selectie van de meest veelbelovende projecten. In de praktijk blijkt dat de business case te pas en te onpas wordt ingezet. Wat is precies een business case en wanneer is het inzetten ervan zinvol? MARTIN PUTTERS In enge zin kan een business case beschouwd worden als het toepassen van investeringscriteria. Investeringscriteria zijn rendementsmeetlatten aan de hand waarvan men kan beoordelen of een investering al dan niet economisch verantwoord is. Bovendien kan op basis hiervan aangegeven worden welk investeringsalternatief het beste resultaat oplevert. Er zijn vier fundamentele bezwaren aan te voeren tegen deze beperkte opvatting van het begrip business case: een investering kent vrijwel altijd meerdere belanghebbenden (stakeholders). De bedrijfseconomische insteek van het begrip business case doet uitsluitend recht aan de belangen van de aandeelhouders of andere financieel belanghebbenden en negeert andere partijen; in het welslagen van investeringsprojecten spelen factoren een rol die moeilijk of in het geheel niet zijn te kwantificeren, maar die desondanks onderdeel uit moeten maken van de evaluatie om tot een juiste beslissing te kunnen komen; een business case moet niet alleen de pro s en contra s van een specifiek investeringsscenario beschrijven, maar moet tegelijkertijd ook aandacht schenken aan alternatieven. In de praktijk is er altijd minimaal één alternatief scenario, namelijk het nulscenario, dus de situatie waarbij er bewust voor gekozen wordt om niets te doen; het doel van een business case is niet primair het verantwoorden van een investeringsbeslissing, maar het garanderen dat de beoogde resultaten worden gerealiseerd. Een bekende definitie van een business case is afkomstig van het Amerikaanse General Accounting Office: A structural proposal for business improvement that functions as a decision package for organizational decision makers. A business case typically includes an analysis of business performance and associated needs or problems, proposed alternative solutions, assumptions, constraints, and riskadjusted cost-benefit analysis. Met deze definitie valt goed te leven wanneer u de kanttekening maakt dat het doel verder reikt dan het onderbouwen van een investeringsbeslissing. Zoals gesteld, moet ook de manier waarop realisatie van de business case zeker wordt gesteld onderdeel uitmaken van die business case. Tot slot kan

2 13 ILLUSTRATIE: LEON MUSSCHE Vaak maakt het tastbaar wat reeds als Fingerspitzengefühl aanwezig is. als afgeleid doel nog het opbouwen van geheugen ten aanzien van investeringsbeslissingen genoemd worden. Een goede documentatie van investeringsbeslissingen geeft te allen tijde inzicht in de manier waarop men tot bepaalde investeringen is gekomen. Bovendien gaat er een leereffect van uit. Door gebruik te maken van ervaringen uit het verleden wordt het opstellen van business cases in de toekomst steeds eenvoudiger. Eigenaar van de business case Bij het besluit om tot een ICT-investering te komen, gaat men meestal niet over één nacht ijs. Vaak zijn verschillende personen en/ of afdelingen bij het besluitvormingstraject betrokken. Dat roept de vraag op wie er verantwoordelijk is voor het opstellen van een business case. In eerste instantie is een ICT-investering een zaak van de business en de ICT. Vanuit een behoefte bij de business wordt in samenwerking met ICT bekeken op welke wijze in de behoefte voorzien kan worden. Een business case kan gebruikt worden om de verschillende alternatieven te evalueren en tegen elkaar af te zetten. In die zin is de business case een gezamenlijk product van de business en ICT. Het onderwerp van de business case is de beoogde investering. Normaliter is de controller binnen een organisatie verantwoordelijk voor het coördineren van de besluitvorming rond investeringen. Van der Zalm en Noordam (2003) stellen dan ook terecht dat in de praktijk de controller vaak de initiatiefnemer is voor het opstellen van een business case. Hij is degene die de verschillende partijen om tafel brengt en de (financiële) gegevens verzamelt. Hij is ook leidend bij het berekenen van de kosten, de baten en bij het inventariseren van de mogelijke risico s. Methodologie De business case bevat de onderbouwing voor een investeringsbeslissing. Veelal maakt het tastbaar wat reeds als Fingerspitzengefühl aanwezig is. Ondanks het feit dat de inhoud en omvang van een business case sterk beïnvloed worden door de impact en het risico van de beoogde investering zullen een aantal onderdelen te allen tijde in de case opgenomen moeten zijn. Hoe dit gebeurt, is afhankelijk van de methodologie die wordt toegepast.

3 Baten IST Benefits Logic Opties voor verbeteringen Kasstroom prognose Voorbereiding SWOT-analyse Hypotheseformulering Business Case Analyse Gevalideerde Business Case Kostenprognose Soll Transformatiepad Kostenstructuur Kosten Figuur 1: Stappen om tot een business case te komen 14 Figuur 1 geeft een schematisch overzicht van een proces om te komen tot een business case. Dit proces valt in drie gedeelten uiteen. In het eerste gedeelte worden uitgangspunten en randvoorwaarden gedefinieerd, wordt de achtergrond geschetst van de investeringsoverweging en worden de huidige en gewenste situatie geformuleerd. Vervolgens worden, in het tweede gedeelte, de opties voor verbeteringen in kaart gebracht alsmede de daarmee gepaard gaande inspanningen. In het derde gedeelte ten slotte, wordt een grondige analyse gedaan van de geïdentificeerde kosten en baten en vindt validatie van de business case plaats door de betrokkenen. Gevalideerde business case Een business case heeft geen waarde zolang deze niet gevalideerd is, dat wil zeggen; goedgekeurd door de business caseeigenaar. Het is belangrijk dat alle aannames die aan het financiële model ten grondslag liggen duidelijk benoemd en goedgekeurd zijn. Bovendien moet helder zijn uit welke bronnen de gebruikte informatie afkomstig is. Het aantal personen dat bij een investeringsvoorstel betrokken is, is vaak afhankelijk van de omvang en de impact van die investering. In de meeste gevallen is het niet zo dat de business case-eigenaar zelfstandig de beslissing neemt om een bepaalde investering te doen. Over het algemeen betreft het hier beslissingen die op het niveau van het management team worden genomen. Dat betekent dat de resultaten van de business case aan de beslissingsmakers moeten worden gepresenteerd. Hierbij zijn een aantal factoren van belang. Heel vaak is de eigenaar van de business case (controller of CFO) niet degene die de business case ook opstelt. Dit is namelijk specialistisch en tijdrovend werk waarvoor men niet zelden de hulp van externe deskundigen inroept. Desalniettemin is het belangrijk dat de presentatie van de business case aan de beslissingsnemers geschiedt door de business case-eigenaar. Hij is de aangewezen persoon om vertrouwen in het voorstel uit te spreken en het te verkopen. In een dergelijke presentatie moeten zes onderwerpen expliciet aan de orde komen: 1. Waarom is de investering noodzakelijk (business ratio) en wat zijn de alternatieven? 2. Wat levert het op in kwantificeerbare en nietkwantificeerbare baten? 3. Wat gaat het kosten aan geld en inspanningen? 4. Hoe sterk is de business case? 5. Welke risico s zijn er gemoeid met de investering? 6. Op welke wijze is geborgd dat de investering leidt tot de beoogde resultaten? Het uiteindelijke doel van de presentatie van een business case is dat er een solide besluitvormingsproces rond investeringen kan plaatsvinden. Besluitvorming die niet uitsluitend de investering zelf in ogenschouw neemt, maar ook aandacht geeft aan de context waarin die investering moet gedijen en de mate waarin die een bijdrage levert aan de realisatie van de bedrijfsdoelstellingen. Checklist opstellen business case Stel vast of een business case vereist is, of dat er andere manieren zijn om de investeringsbeslissing te onderbouwen (bijvoorbeeld benchmarking) Bepaal welke alternatieve scenario s onderzocht moeten worden Stel methodiek voor het opstellen van een business case vast Bepaal welke investeringscriteria er gehanteerd moeten worden (terugverdientijd, ROI, netto contante waarde, interne verrekeningsvoet etc.) Bepaal de gewenste terugverdienperiode Bepaal de beschikbare bronnen van informatie Business plan Bestaande onderzoeksgegevens Budgetten Benchmark gegevens Verzamel relevante kengetallen Stel vast wat de relatie is met andere lopende initiatieven Houdt rekening met politieke gevoeligheden Eigen beheer versus uitbesteden Lease versus koop Bepaal de vormgeving van de business case Bepaal de wijze van presentatie van de baten aan stakeholders (m.n. baten die gevoelig liggen zoals bijvoorbeeld personeelsreductie)

4 Wanneer een business case Zin, inhoud en reikwijdte van een business case zijn sterk afhankelijk van het investeringsvoorstel waarop het betrekking heeft. Er zijn echter wel een aantal randvoorwaarden waaraan de business case moet voldoen om bij te kunnen dragen aan een goede besluitvorming: 1. het bouwen van een business case vraagt een holistische aanpak om te zorgen dat verder gekeken wordt dan alleen naar het terrein waarop de investering wordt ingezet (bijvoorbeeld: in hoeverre past een bepaalde investering in de overkoepelende strategie); 2. een business case moet inzicht geven in de implicaties van de investering voor alle belanghebbenden, voor zover deze de slagingskans significant beïnvloeden; 3. de business case moet alle factoren in ogenschouw nemen die de slagingskans van de implementatie van een systeem doorslaggevend kunnen beïnvloeden, ook wanneer deze factoren niet eenvoudig te kwantificeren en in te passen zijn in standaard bedrijfseconomische modellen; 4. de business case moet recht doen aan de impact van de beslissing waarop het betrekking heeft. Een investeringsaanvraag voor de installatie van een nieuwe mailserver, vraagt om minder details en overwegingen dan de voorgestelde implementatie van een ERP-systeem; 5. de business case moet niet alleen inzicht geven in de mate waarin de beoogde investering verantwoord is. Het moet ook duidelijkheid verschaffen over de wijze waarop geborgd is dat de voorziene voordelen inderdaad worden gerealiseerd. In de praktijk gebeurt het nogal eens dat om oneigenlijke redenen wordt besloten tot het opstellen van een business case. In plaats van een onderbouwing van een investeringsbeslissing is het soms een poging om een beslissing uit te stellen, bijvoorbeeld door eindeloos meer zekerheid te blijven zoeken. Meestal leidt de uitkomst van een business case tot een bevestiging van iets wat intuïtief als bekend was. Soms is een compleet business case-traject overbodig en zijn er andere manieren om de intuïtie te onderbouwen. In veel gevallen kunnen bestaande benchmarkgegevens gebruikt worden. In de afgelopen jaren hebben bijvoorbeeld talloze overheidsorganisaties een business case opgesteld, om de wenselijkheid van een implementatie van een systeem ter ondersteuning van de (operationele) inkoopfunctie vast te stellen. Als op een gegeven moment uit publicaties in de vakliteratuur of uit contacten met collega s blijkt dat deze business cases overwegend positief uitvallen, dan kan je gaan twijfelen aan nut en noodzaak van het opstellen van weer een nieuwe case. Door slim gebruik te maken van het netwerk van de inkoper of CFO kan in een dergelijk geval wellicht volstaan worden met vertalen van conclusies van anderen naar de eigen organisatie. Het doel verder reikt dan het onderbouwen van een investeringsbeslissing Wanneer er echter goede redenen zijn om te besluiten tot het opstellen van een business case, dan moet op basis van een goede methodologie de juiste informatie bij elkaar gezocht worden. Het valt nooit te bewijzen dat een business case correct is. Daar gaat het ook niet om. Iedereen begrijpt dat de toekomst van een groot aantal onzekere factoren afhankelijk is. Waar het om draait is dat op een gestructureerde en gedetailleerde manier onderzocht wordt wat de pro s en contra s zijn van een bepaald investeringsvoorstel. Op die manier ontstaat er een gemeenschappelijk product en veelal een gemeenschappelijke visie op dat investeringsvraagstuk. Dit leidt weer tot draagvlak, waarmee een eerste stap is gezet in de acceptatie en implementatie van die investering. In die zin reikt het belang van een business case verder dan uitsluitend het onderbouwen van een beslissing, maar kan het ook worden gezien als een stuk gereedschap voor communicatie en veranderingsmanagement. Alleen dit hogere doel lijkt de inzet van het instrument te rechtvaardigen in situaties waar het onderbuikgevoel of een overdaad aan benchmarkgegevens het te verwachten rendement van een bepaalde investering ondubbelzinnig aantoont. C 15 advertentie Freelance Finance Professionals? Onze freelance finance professionals zijn vanaf 24 uur na de eerste briefing operationeel. Wij richten ons op het optimaliseren en inrichten van de financiële processen en bieden continuïteit in de complexe administratieve bedrijfsvoering. Onze interim finance oplossingen: Complexe financiële- en administratieve werkzaamheden Doorvoering directiebesluiten en regelgevingen Interim management & projectleiding Advisering en ondersteuning bij strategische bedrijfsvoering en besluitvorming. Postbus 81115, 3009 GC Rotterdam, T

5 16

5 Opstellen businesscase

5 Opstellen businesscase 5 Opstellen In de voorgaande stappen is een duidelijk beeld verkregen van het beoogde project en de te realiseren baten. De batenboom geeft de beoogde baten in samenhang weer en laat in één oogopslag zien

Nadere informatie

Olde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj

Olde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj BUSINESS CASE: Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum: LET OP: De bedragen in deze business case zijn schattingen op grond van de nu beschikbare kennis en feiten.

Nadere informatie

Stappenplan Social Return on Investment. Onderdeel van de Toolkit maatschappelijke business case ehealth

Stappenplan Social Return on Investment. Onderdeel van de Toolkit maatschappelijke business case ehealth Stappenplan Social Return on Investment Onderdeel van de Toolkit maatschappelijke business case ehealth 1 1. Inleiding Het succesvol implementeren van ehealth is complex en vraagt investeringen van verschillende

Nadere informatie

HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN

HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN Janssen REM Consulting INTRODUCTIE EN KENNISMAKING ONS AANBOD Uitvoeren van Levensduur analyses Het bieden van softwareoplossingen

Nadere informatie

Welkom. 11 april 2019

Welkom. 11 april 2019 Welkom 11 april 2019 Thema APMP Congres Overleef je?! Inkoop en verkoop noodgedwongen in het huwelijksbootje? 2 Workshop Inkopers en verkopers zijn de gatekeepers voor hun organisaties. Ze zitten in de

Nadere informatie

Inleiding. Inleiding. Een goede Missie, Visie en Strategie (MVS) bestaat uit twee gedeelten: Strategie Ontwikkeling en Strategie Implementatie.

Inleiding. Inleiding. Een goede Missie, Visie en Strategie (MVS) bestaat uit twee gedeelten: Strategie Ontwikkeling en Strategie Implementatie. Inleiding Inleiding Veel bedrijven hebben wel eens een Visie, Missie en Strategie uitgewerkt. Maar slechts weinig bedrijven hebben er ook daadwerkelijk voordeel van. Bij veel bedrijven is het niet meer

Nadere informatie

Marleen van de Westelaken Vincent Peters Informatie over Participatieve Methoden

Marleen van de Westelaken Vincent Peters Informatie over Participatieve Methoden HANDOUT SCENARIO-ONTWIKKELING Marleen van de Westelaken Vincent Peters Informatie over Participatieve Methoden SCENARIO-ONTWIKKELING I n h o u d Scenario-ontwikkeling 1 1 Wat zijn scenario s? 1 2 Waarom

Nadere informatie

BluefieldFinance. BluefieldFinance. Toegevoegde waarde vanuit inhoud

BluefieldFinance. BluefieldFinance. Toegevoegde waarde vanuit inhoud Toegevoegde waarde vanuit inhoud De Organisatie 1 De Organisatie Bluefield Finance is als onderdeel van Bluefield Partners in 2007 opgericht door 2 ervaren financials met een uitgebreide expertise in business-

Nadere informatie

Handout. Hoe testers de kwaliteit van requirements kunnen beïnvloeden. Slechte requirements zijn overal. Testnet thema-avond Requirements.

Handout. Hoe testers de kwaliteit van requirements kunnen beïnvloeden. Slechte requirements zijn overal. Testnet thema-avond Requirements. Hoe testers de kwaliteit van requirements kunnen beïnvloeden Testnet thema-avond Slechte requirements zijn overal 2 Pagina 1 En dan heb je goede requirements 3 proces proces ontwikkeling validatie management

Nadere informatie

3 Management van ICT-kosten en baten

3 Management van ICT-kosten en baten 3 Management van ICT-kosten en baten Stand van zaken in de woningcorporatiesector Patrick van Eekeren en Menno Nijland Het bepalen van de hoogte van de ICT-kosten (en baten), bijvoorbeeld door gebruik

Nadere informatie

Dragon1 EA Tool. Business case webbased EA tool. Een webbased EA tool geschikt voor elke architectuurmethode!

Dragon1 EA Tool. Business case webbased EA tool. Een webbased EA tool geschikt voor elke architectuurmethode! Dragon1 EA Tool Business case webbased EA tool Een webbased EA tool geschikt voor elke architectuurmethode! uw organisatie, datum, versie #.#, documentstatus eigenaar/budgetverantwoordelijke: Kies op deze

Nadere informatie

Management. Analyse Sourcing Management

Management. Analyse Sourcing Management Management Analyse Sourcing Management Management Business Driven Management Informatie- en communicatietoepassingen zijn onmisbaar geworden in de dagelijkse praktijk van uw organisatie. Steeds meer

Nadere informatie

VORM GEVEN AAN VISIE

VORM GEVEN AAN VISIE VORM GEVEN AAN VISIE Hoe businessarchitectuur bijdraagt aan het bereiken van businessdoelen White paper Auteurs: Martin van den Berg, Aldert Boersma, Serge Bouwens, Erica Dane, Bonne van Dijk, Paul Dijkwel,Jan

Nadere informatie

Managementsamenvatting

Managementsamenvatting Managementsamenvatting Erasmus Universiteit Rotterdam: CSR paper De route naar Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in algemene ziekenhuizen. De strategische verankering van MVO in de dagelijkse activiteiten

Nadere informatie

Project Portfolio Management. Doing enough of the right things

Project Portfolio Management. Doing enough of the right things Project Portfolio Management Doing enough of the right things BPUG, Hilversum, 24 juni, 2015 Inhoud 1 2 3 4 Introductie Het belang van portfolio management Project portfolio management volgens MoP 3a 3b

Nadere informatie

Afbeelding: TriamFloat Effectmetingsmodel

Afbeelding: TriamFloat Effectmetingsmodel Het meten van het effect van leren en ontwikkelen is een belangrijk thema bij onze klanten. Organisaties willen de toegevoegde waarde van leren weten en verwachten een professionele aanpak van de afdeling

Nadere informatie

Het stappenplan. Inleiding

Het stappenplan. Inleiding Het stappenplan Inleiding Op de pagina instrumenten op Overstag.nu vind je instrumenten, informatie en inspiratie om binnen je eigen organisatie met het thema duurzame inzetbaarheid aan de slag te gaan.

Nadere informatie

Businesscase. Dit document is een sjabloon voor een businesscase rond sourcing en is gebaseerd op artikelen uit het blad Informatie Magazine.

Businesscase. Dit document is een sjabloon voor een businesscase rond sourcing en is gebaseerd op artikelen uit het blad Informatie Magazine. Businesscase Dit document is een sjabloon voor een businesscase rond sourcing en is gebaseerd op artikelen uit het blad Informatie Magazine. Colofon Datum 14 oktober 2010 Referentie Auteur BusinessCase

Nadere informatie

Benefits Management. Sturen op realistische organisatievoordelen

Benefits Management. Sturen op realistische organisatievoordelen Benefits Management Sturen op realistische organisatievoordelen Benefits Management Het project is klaar, de finish is gehaald. En nu? Ervaren u en uw belanghebbenden dat de organisatie écht profijt heeft

Nadere informatie

Sourcing. Analyse Sourcing Management

Sourcing. Analyse Sourcing Management Sourcing Analyse Sourcing Management Sourcing Business Driven Sourcing Wij nemen het woord sourcing letterlijk. Welke bronnen zijn nodig om uw organisatie optimaal te laten presteren, nu en in de toekomst?

Nadere informatie

Brug tussen strategie en realisatie. Herfst 2014

Brug tussen strategie en realisatie. Herfst 2014 Herfst 2014 Waarom is het realiseren van de strategie vaak zo lastig? Het ontwikkelen van een goede strategie is al niet eenvoudig, laat staan de realisatie ervan Het blijkt in de praktijk dat veel organisaties

Nadere informatie

Business Rules: het scheiden van kennis en processen 17 september 2014

Business Rules: het scheiden van kennis en processen 17 september 2014 Business Rules: het scheiden van kennis en processen 17 september 2014 Business rules scheiden kennis van processen 1 Agenda 18:30-18:40 Opening 18:40-19:15 Het scheiden van kennis en processen Peter Nobels,

Nadere informatie

Functiefamilie ET Thematische experten

Functiefamilie ET Thematische experten Functiefamilie ET Thematische experten DOEL Expertise in een materie* en verstrekken aan de administratieve en politieke instanties teneinde hen te ondersteunen bij de besluitvorming en de uitvoering van

Nadere informatie

BluefieldFinance. BluefieldFinance. Sense Template. Toegevoegde waarde vanuit inhoud

BluefieldFinance. BluefieldFinance. Sense Template. Toegevoegde waarde vanuit inhoud Sense Template BluefieldFinance Toegevoegde waarde vanuit inhoud De Organisatie Opgericht 2007 Bluefield Finance is als onderdeel van Bluefield Partners in 2007 opgericht door 2 ervaren financials met

Nadere informatie

Functiefamilie ES Experten organisatieondersteuning

Functiefamilie ES Experten organisatieondersteuning Functiefamilie ES Experten ondersteuning DOEL Instrumenten en methodes ontwikkelen* en aanpassen in een domein en de interne klanten ondersteunen bij de implementatie ervan teneinde de werking van de te

Nadere informatie

Welke keuzes maakt u op weg naar een duurzaam maatschappelijk bedrijfsmodel?

Welke keuzes maakt u op weg naar een duurzaam maatschappelijk bedrijfsmodel? Welke keuzes maakt u op weg naar een duurzaam maatschappelijk bedrijfsmodel? Inleiding Duurzaam - Maatschappelijk - Bedrijfsmodel Strategische sturing gericht op gezond bedrijfsmodel Lange termijn financieel

Nadere informatie

Native archetypemodel

Native archetypemodel Native archetypemodel strategie vorming voor en door gemeenten (Het archetypemodel is niet voor commercieel gebruik) Deze presentatie gaat over: Behoefte voor gemeenten om scherp te kiezen Belofte: hoe

Nadere informatie

Benefits Management. Continue verbetering van bedrijfsprestaties

Benefits Management. Continue verbetering van bedrijfsprestaties Benefits Management Continue verbetering van bedrijfsprestaties Agenda Logica 2010. All rights reserved No. 2 Mind mapping Logica 2010. All rights reserved No. 3 Opdracht Maak een Mindmap voor Kennis Management

Nadere informatie

Businesscase: titel. Businesscase. Titel. Auteur: Versie: Datum: Pagina 1 van 5

Businesscase: titel. Businesscase. Titel. Auteur: Versie: Datum: Pagina 1 van 5 Businesscase Titel Pagina 1 van 5 Versie historie Versie Auteur Datum Omschrijving Akkoord Naam Rol Voor akkoord: Eigenaar businesscase Pagina 2 van 5 Management samenvatting Beschrijf de managementsamenvatting

Nadere informatie

STAKEHOLDERS. Hoe gaan we daar mee om? Jacques van Unnik Manager Personnel Certification & Training 3 december 2015 BUSINESS ASSURANCE

STAKEHOLDERS. Hoe gaan we daar mee om? Jacques van Unnik Manager Personnel Certification & Training 3 december 2015 BUSINESS ASSURANCE BUSINESS ASSURANCE STAKEHOLDERS Hoe gaan we daar mee om? Jacques van Unnik Manager Personnel Certification & Training 3 december 2015 1 DNV GL 2014 Stakeholders 19 November 2015 SAFER, SMARTER, GREENER

Nadere informatie

Samen aan de IJssel Inleiding

Samen aan de IJssel Inleiding Samen aan de IJssel Samenwerking tussen de gemeenten Capelle aan den IJssel en Krimpen aan den IJssel, kaders voor een intentieverklaring en voor een onderzoek. Inleiding De Nederlandse gemeenten bevinden

Nadere informatie

[Cursus Risicomanagement in onderhoud en beheer]

[Cursus Risicomanagement in onderhoud en beheer] [Cursus Risicomanagement in onderhoud en beheer] Bestemd voor: Managers die verantwoordelijk zijn voor het onderhoud, het (installatie)beheer of de bedrijfsvoering van technische systemen. Technici die

Nadere informatie

Ant: B Dit is het doel van het proces.

Ant: B Dit is het doel van het proces. In welk proces vormt het voor aanpassingen in de informatievoorziening beschikbaar gestelde budget een mandaat voor besluitvorming? A: Contractmanagement B: Financieel management C: Transitie D: Wijzigingenbeheer

Nadere informatie

Sturing op ICT STRATEGISCHE BESLUITVORMING GOVERNANCE INNOVATIE. 24 sept 2015; Jurgen Bomas

Sturing op ICT STRATEGISCHE BESLUITVORMING GOVERNANCE INNOVATIE. 24 sept 2015; Jurgen Bomas Sturing op ICT STRATEGISCHE BESLUITVORMING GOVERNANCE INNOVATIE Sturen op ICT en samenhang met business Maes als onderzoek model Vanuit onderzoek in bedrijfsleven: IT beslissing Rol Directie Consequentie

Nadere informatie

9e PUG symposium PRINCE2, The Next Generation. Is sturen op budget voldoende?

9e PUG symposium PRINCE2, The Next Generation. Is sturen op budget voldoende? 9e PUG symposium PRINCE2, The Next Generation Is sturen op budget voldoende? Nieuwe ontwikkelingen om de resultaten te volgen! Nicole Claassen Gianni Piazza Performanagement Introductie Performanagement

Nadere informatie

Doen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd

Doen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd Doen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd Wie, wat en hoe Eric Lopes Cardozo & Rik Jan van Hulst sturen naar succes Doel Delen van inzichten voor praktisch operationeel risico management

Nadere informatie

Balanced Scorecard. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V.

Balanced Scorecard. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. Balanced Scorecard Een introductie Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. Organisatie SYSQA B.V. Pagina 2 van 9 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 1.1 ALGEMEEN... 3 1.2 VERSIEBEHEER... 3 2 DE

Nadere informatie

NIMA/SMA SALES EXAMEN B1.2 28 JANUARI 2014. b. Noem vier onderdelen van het accountplan voor Novi food die bijzondere aandacht vragen.

NIMA/SMA SALES EXAMEN B1.2 28 JANUARI 2014. b. Noem vier onderdelen van het accountplan voor Novi food die bijzondere aandacht vragen. NIMA/SMA SALES EXAMEN B1.2 28 JANUARI 2014 Antworden DEEL ACCOUNTMANAGEMENT DEEL ACCOUNTMANAGEMENT Totaal 55 punten Vraag 9 (15 punten) a. Noem twee functies van een accountplan. b. Noem vier onderdelen

Nadere informatie

Process management aan het werk Business discovery als motor achter waarde creatie. Hans Somers Programmamanager B/CA Gegevens, Belastingdienst

Process management aan het werk Business discovery als motor achter waarde creatie. Hans Somers Programmamanager B/CA Gegevens, Belastingdienst Process management aan het werk Business discovery als motor achter waarde creatie Hans Somers Programmamanager B/CA Gegevens, Belastingdienst Procesmanagement aan het werk Business discovery als motor

Nadere informatie

Bewaren van digitale informatie: hoe kom je tot een goede beslissing?

Bewaren van digitale informatie: hoe kom je tot een goede beslissing? Bewaren van digitale informatie: hoe kom je tot een goede beslissing? Hans Hofman Nationaal Archief Netherlands NCDD Planets dag Den Haag, 14 december 2009 Overzicht Wat is het probleem? Wat is er nodig?

Nadere informatie

www.performancedelivery.nl Email: info@performancedelivery.nl T: +31 30-750 89 56 Business case methodiek

www.performancedelivery.nl Email: info@performancedelivery.nl T: +31 30-750 89 56 Business case methodiek www.performancedelivery.nl Email: info@performancedelivery.nl T: +31 30-750 89 56 Business case methodiek De waarde van business cases Het opstellen van Business Cases als basis voor tastbare resultaatsverbetering

Nadere informatie

Module 4 Inzicht in cijfers

Module 4 Inzicht in cijfers Geleerd in vorige presentaties Module 4 Inzicht in cijfers 1. Balans in detail 2. Kengetallen Les 4. Vergelijk je resultaten op 4 manieren + maak goede investeringsbeslissingen Les 4 Vergelijk je resultaten

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Post HBO Financieel Management & Leadership De Post HBO opleiding Financieel Management & Leadership duurt onge veer 5 maanden en omvat 10 colleges van 3 uur. U volgt de opleiding met 10-15 studenten in

Nadere informatie

8-12-2015. Hoe test je een pen? Je kunt de presentatie na afloop van elke les downloaden. Ga naar : www.gelsing.info Kies voor de map Acceptatietesten

8-12-2015. Hoe test je een pen? Je kunt de presentatie na afloop van elke les downloaden. Ga naar : www.gelsing.info Kies voor de map Acceptatietesten Les 1 Docent: Marcel Gelsing Je kunt de presentatie na afloop van elke les downloaden. Ga naar : www.gelsing.info Kies voor de map Acceptatietesten Hoe test je een pen? 1 Bekijk eerst het filmpje over

Nadere informatie

Aankondiging herziening Informatiseringseconomie

Aankondiging herziening Informatiseringseconomie Aankondiging herziening Informatiseringseconomie De auteur en uitgever van het boek Informatiseringseconomie overwegen een herziening van dit boek uit te geven. Informatiseringseconomie is een praktische

Nadere informatie

Functieprofiel Beleidsadviseur Functieprofiel titel Functiecode 00

Functieprofiel Beleidsadviseur Functieprofiel titel Functiecode 00 1 Functieprofiel Beleidsadviseur Functieprofiel titel Functiecode 00 Doel Ontwikkelen, implementeren en evalueren van beleid en adviseren op één of meerdere aandachtsgebieden/beleidsterreinen ten behoeve

Nadere informatie

In een keten gaat het om de verbindingen, niet om de schakels.

In een keten gaat het om de verbindingen, niet om de schakels. Verbindingsmodel IV Serviceketen Theo Thiadens en Adri Cornelissen In een keten gaat het om de verbindingen, niet om de schakels. Verbindingsmodel IV Serviceketen Theo Thiadens Alleen een organisatie die

Nadere informatie

Perselectief Interim. Specialistisch Interim Management

Perselectief Interim. Specialistisch Interim Management Perselectief Interim Specialistisch Interim Management Inleiding De laatste economische ontwikkelingen hebben organisaties nieuwe uitdagingen gegeven. Of het nu de sector bouw is of onderwijs & overheid,

Nadere informatie

Een Project Management model. Wat is IASDEO?

Een Project Management model. Wat is IASDEO? Een Project Management model Project Management betekent risico s beheersen, voldoen aan allerlei vereisten, klanten tevreden stellen, beslissingen nemen, producten leveren, activiteiten coördineren, inputs

Nadere informatie

DOORSTAAT UW RISICOMANAGEMENT DE APK?

DOORSTAAT UW RISICOMANAGEMENT DE APK? WHITEPAPER DOORSTAAT UW RISICOMANAGEMENT DE APK? DOOR M. HOOGERWERF, SENIOR BUSINESS CONS ULTANT Risicomanagement is tegenwoordig een belangrijk onderdeel van uw bedrijfsvoering. Dagelijks wordt er aandacht

Nadere informatie

Functieprofiel Projectleider Functieprofiel titel Functiecode 00

Functieprofiel Projectleider Functieprofiel titel Functiecode 00 1 Functieprofiel Projectleider Functieprofiel titel Functiecode 00 Doel Voorbereiden en opzetten van projecten en bijbehorende projectorganisatie, alsmede leiding geven aan de uitvoering hiervan, binnen

Nadere informatie

We know it takes a teamplayer to win. Tijdelijke professionals duurzame resultaten

We know it takes a teamplayer to win. Tijdelijke professionals duurzame resultaten We know it takes a teamplayer to win Tijdelijke professionals duurzame resultaten RSM WMV Interim services 2/3 RSM WMV / Interim Services In de professionele interim-markt is er nadrukkelijk behoefte aan

Nadere informatie

Procestool; sleutel tot succes?

Procestool; sleutel tot succes? Procestool; sleutel tot succes? Gerard Hebenaar Gerard Hebenaar Adviesgilde 1 Even voorstellen.. Gerard Hebenaar Bedrijfskunde Adviesvaardigheden 15 jaar ervaring in de consultancy Verkoop en advies van

Nadere informatie

Investment Due Diligence Beleid

Investment Due Diligence Beleid Investment Due Diligence Beleid Achmea Investment Management Versie 0.5 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding...3 2. Doelstellingen...3 3. Definitie en reikwijdte...4 4. Aandachtsgebieden en procesbeschrijving...5

Nadere informatie

Scaldwin slotseminarie 9 december 2014 Kosteneffectiviteitsanalyse: van theorie naar praktijk

Scaldwin slotseminarie 9 december 2014 Kosteneffectiviteitsanalyse: van theorie naar praktijk Scaldwin slotseminarie 9 december 2014 Opvolging van maatregelen uit de programma s aan de hand van economische analyses. 1. ontwikkelen van een gezamenlijke set indicatoren om de uitvoering en het effect

Nadere informatie

Business case Slim Samenwerken

Business case Slim Samenwerken Business case Slim Samenwerken 13 oktober 2011 Daniël Huisman D.Huisman@Berenschot.nl 1 Inhoud presentatie Ervaring Berenschot met slim samenwerken en business cases Valkuilen bij samenwerkingstrajecten

Nadere informatie

Projectmatig 2 - werken voor lokale overheden

Projectmatig 2 - werken voor lokale overheden STUDIEDAG Projectmatig werken in lokale overheden LEUVEN 27 oktober 2011 Projectmatig werken in de lokale sector Katlijn Perneel, Partner, ParFinis Projectmatig 2 - werken voor lokale overheden 1 Inhoud

Nadere informatie

ISO/IEC Governance of InformationTechnology. Yvette Backer ASL BiSL Foundation. 16 juni ISO Governance of Information Technoloy 1

ISO/IEC Governance of InformationTechnology. Yvette Backer ASL BiSL Foundation. 16 juni ISO Governance of Information Technoloy 1 ISO/IEC 38500 Governance of InformationTechnology Yvette Backer ASL BiSL Foundation 16 juni 2016 ISO 38500 Governance of Information Technoloy 1 Achtergrond Yvette Backer Zelfstandig consultant en trainer,

Nadere informatie

De ROI van sociale media: het is wel te berekenen Door: Rick Mans

De ROI van sociale media: het is wel te berekenen Door: Rick Mans De ROI van sociale media: het is wel te berekenen Door: Rick Mans Laten we één misverstand direct uit de weg helpen. De calculatie van de zogenaamde Return on Investment is uitermate eenvoudig: ROI = (Meeropbrengsten

Nadere informatie

Business case regionale samenwerking (S2)

Business case regionale samenwerking (S2) Business case regionale samenwerking (S2) Initiële business cases Gedetailleerde business case Geactualiseerde business case (monitoring en evaluatie) Initiële business case Alternatieven en scenario s

Nadere informatie

Een gezonde business case voor uw woonzorglocatie

Een gezonde business case voor uw woonzorglocatie Een gezonde business case voor uw woonzorglocatie ILFA Treasury Support Irma Langeraert 7 juni 2011 Een gezonde business case voor uw woonzorglocatie Irma Langeraert 7 juni 2011 www.kcwz.nl 1 ILFA Treasury

Nadere informatie

Acquireren. Sander Maarleveld februari Salesadvies op maat. Copyright ALECT All rights reserved.

Acquireren. Sander Maarleveld februari Salesadvies op maat. Copyright ALECT All rights reserved. Acquireren Salesadvies op maat. Sander Maarleveld februari 2013 De hierna volgende sheets zijn gebruikt bij een presentatie gegeven door Sander Maarleveld van ALECT voor het CJB Rotterdam op 13 februari

Nadere informatie

managing people meeting aspirations Natuurlijke groei

managing people meeting aspirations Natuurlijke groei managing people meeting aspirations Natuurlijke groei geloof Wij hebben een gemeenschappelijke visie pagina - managing people, meeting aspirations Vandaag verhoogt CPM de prestaties op elk niveau van uw

Nadere informatie

6 DIAGNOSTICEREN VAN PROCESSEN PPI-MODEL

6 DIAGNOSTICEREN VAN PROCESSEN PPI-MODEL 6 DIAGNOSTICEREN VAN PROCESSEN PPI-MODEL Inleiding Deel 2 van dit werkboek richt zich op het diagnosticeren en verbeteren van de individuele onderdelen van het Professional Performance Improvement model,

Nadere informatie

Projectmanagement De rol van een stuurgroep

Projectmanagement De rol van een stuurgroep Projectmanagement De rol van een stuurgroep Inleiding Projecten worden veelal gekenmerkt door een relatief standaard projectstructuur van een stuurgroep, projectgroep en enkele werkgroepen. De stuurgroep

Nadere informatie

Professionals in het hart van uw organisatie

Professionals in het hart van uw organisatie Professionals in het hart van uw organisatie De business professionals van HRT hebben de ambitie om uw bedrijf beter te laten renderen. De kennisgebieden waar ons hart sneller van gaat kloppen zijn Financieel,

Nadere informatie

Inhoud. 1. Even voorstellen. 2. Doel van deze sessie. 3. Veranderende omgeving bij de Nationale Politie. 4. Nationale Politie. 5. Portfoliomanagement

Inhoud. 1. Even voorstellen. 2. Doel van deze sessie. 3. Veranderende omgeving bij de Nationale Politie. 4. Nationale Politie. 5. Portfoliomanagement Inhoud 1. Even voorstellen 2. Doel van deze sessie 3. Veranderende omgeving bij de Nationale Politie 4. Nationale Politie 5. Portfoliomanagement 6. Sturen op resultaat effectmeting 7. Next Practices? 8.

Nadere informatie

Review op uitgevoerde risico-inventarisatie implementatie resultaatgerichte bekostiging

Review op uitgevoerde risico-inventarisatie implementatie resultaatgerichte bekostiging Review op uitgevoerde risico-inventarisatie implementatie resultaatgerichte bekostiging mr. drs. E.P.J. de Boer Rotterdam, Aanleiding en opzet van de review In opdracht van de GR Jeugdhulp Rijnmond is

Nadere informatie

De controller met ICT competenties

De controller met ICT competenties De controller met ICT competenties Whitepaper door Rob Berkhof Aangeboden door NIVE Opleidingen De controller met ICT competenties De huidige samenleving is nauwelijks meer voor te stellen zonder informatisering.

Nadere informatie

Praktijkboek Strategie Bruggen bouwen naar de toekomst Aimé Heene

Praktijkboek Strategie Bruggen bouwen naar de toekomst Aimé Heene Praktijkboek Strategie Bruggen bouwen naar de toekomst Aimé Heene Inhoud Woord vooraf Ontstaan en achtergronden van het 'Praktijkboek Strategie' 5 Doelstellingen en uitgangspunten 5 Het gebruik van de

Nadere informatie

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2

Nadere informatie

PROJECT INITIATION DOCUMENT

PROJECT INITIATION DOCUMENT PROJECT INITIATION DOCUMENT Versie: Datum: x.x dd-mm-jj DOCUMENTATIE Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum:. INHOUDSOPGAVE 1. Managementsamenvatting

Nadere informatie

Bedrijfsprofiel. Constant Jurgens

Bedrijfsprofiel. Constant Jurgens Bedrijfsprofiel Het succes van een bedrijf wordt gecreëerd door de mensen die er werken. Hun ideeën, motivatie en vaardigheden, hun normen en waarden, maar ook hun persoonlijkheden zijn de belangrijkste

Nadere informatie

ConQuaestor Summer Game Week

ConQuaestor Summer Game Week ConQuaestor Summer Game Week Glue It: lean management bij productiebedrijven Alles moet snel én alles moet goed. U heeft te maken met (toenemende) eisen en wensen van klanten op het gebied van kwaliteit,

Nadere informatie

Dr. Projects Management B.V.

Dr. Projects Management B.V. --009 Dr. Projects Management B.V. Printversie van gepresenteerde beelden van de website www.drprojects.nl Dr. Projects Management Dit is de bundeling van de website presentaties per onderdeel. De diensten

Nadere informatie

Examenprogramma Associatie Praktijkdiploma Vakopleiding Payroll Services IV Geldig m.i.v. 1 januari 2011

Examenprogramma Associatie Praktijkdiploma Vakopleiding Payroll Services IV Geldig m.i.v. 1 januari 2011 Examenprogramma Associatie Praktijkdiploma Vakopleiding Payroll Services IV Geldig m.i.v. 1 januari 2011 Het examenprogramma omvat: 1. Beroepsprofiel 2. Opleidingsprofiel 3. Examenopzet 4. Examenprogramma

Nadere informatie

Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302

Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302 Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302 Doel Voorbereiden en opzetten van en bijbehorende projectorganisatie, alsmede leiding geven aan de uitvoering hiervan, binnen randvoorwaarden van kosten,

Nadere informatie

Voor stichting SOM zijn in ieder geval de volgende invalshoeken van belang:

Voor stichting SOM zijn in ieder geval de volgende invalshoeken van belang: Profiel Bestuur Uitgangspunten Het algemene belang van stichting SOM staat bij de leden voorop De leden onderschrijven de visie en de missie van stichting SOM De leden onderschrijven de grondslag en de

Nadere informatie

Business Case. <<Naam project>>

Business Case. <<Naam project>> Business Case SYSQA B.V. Almere Versie : Datum : Status : Opgesteld door : Pagina 2 van 8 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1.1 Doel van dit document...

Nadere informatie

Insights Zorg. Uw partner in ehealthimplementatie

Insights Zorg. Uw partner in ehealthimplementatie Insights Zorg Uw partner in ehealthimplementatie Social Return on Investment Plan van Aanpak maatschappelijke business case ehealth Doel professionaliseren van investeringsbeslissingen opbouwen van kennis

Nadere informatie

Masterclass Controlling FAMO

Masterclass Controlling FAMO Masterclass Controlling FAMO Een programma voor Controlling bij de lokale overheid Het Zijlstra Center van de Vrije Universiteit heeft in samenwerking met de FAMO een praktijkprogramma voor Controlling

Nadere informatie

Conclusie: voor elke organisatie die dit nastreeft is het goed besturen en beheersen van de bedrijfsprocessen

Conclusie: voor elke organisatie die dit nastreeft is het goed besturen en beheersen van de bedrijfsprocessen 1 Waarom? : Succesvol zijn is een keuze! Organisaties worden door haar omgeving meer en meer gedwongen om beter te presteren. Voornamelijk wordt dit ingegeven door de klant die haar eisen en wensen m.b.t.

Nadere informatie

Rekenkamercommissie Onderzoeksaanpak

Rekenkamercommissie Onderzoeksaanpak Onderzoeksaanpak Rekenkameronderzoek Feitenrelaas Ligne Status Datum Omschrijving Door Status 26 maart 15 Onderzoeksplan Ligne TH Concept, ter bespreking in RKC 31-3-15 31 maart 15 Vaststelling onderzoeksplan

Nadere informatie

MASTERCLASS ADVANCED FINANCE & CONTROL

MASTERCLASS ADVANCED FINANCE & CONTROL MASTERCLASS ADVANCED FINANCE & CONTROL LEER JOUW BEDRIJFSVOERING IN GOEDE BANEN TE LEIDEN NYENRODE. A REWARD FOR LIFE 1 2 INLEIDING Je wilt jouw kennis en vaardigheden op het gebied van financieel management

Nadere informatie

Data at your fingertips

Data at your fingertips Data at your fingertips 4orange, 2015 Hogehilweg 24 1101 CD Amsterdam Zuidoost www.4orange.nl 2 6 redenen waarom de marketeer zelf eigenaar moet zijn van de Marketing Software uitdaging! Bij beslissingen

Nadere informatie

Acteren in het krachtenveld

Acteren in het krachtenveld Acteren in het krachtenveld Het uitvoeren van een krachtenveldanalyse is een methode die veel in projectmanagement wordt toegepast. Door het uitvoeren van een krachtenveldanalyse kijk je met andere ogen

Nadere informatie

bedrijfsfunctie Harm Cammel

bedrijfsfunctie Harm Cammel Legal als geïntegreerde bedrijfsfunctie Harm Cammel Legal als Business functie Observatie 1. Door veranderende klantbehoefte verandert (een deel van) de Legal functie van ad hoc en vak gedreven naar continu

Nadere informatie

SWOT-ANALYSE. SWOT en confrontatiematrix aangeboden door www.managementmodellensite.nl 1

SWOT-ANALYSE. SWOT en confrontatiematrix aangeboden door www.managementmodellensite.nl 1 SWOT-ANALYSE De SWOT-analyse is een breed toegepaste manier om kansen en bedreigingen voor en sterkten en zwakten van de organisatie in beeld te brengen. Vaak blijft het bij het benoemen van deze vier

Nadere informatie

Fair Value Business Valuation. Specialist in Ondernemingswaardering

Fair Value Business Valuation. Specialist in Ondernemingswaardering Fair Value Business Valuation Specialist in Ondernemingswaardering PROFIEL Fair Value Business Valuation heeft zich, als één van de weinige bureaus in Nederland, uitsluitend toegelegd op het specialisme

Nadere informatie

Doel. Context VSNU UFO/INDELINGSINSTRUMENT FUNCTIEFAMILIE MANAGEMENT & BESTUURSONDERSTEUNING DIRECTEUR BEDRIJFSVOERING VERSIE 3 APRIL 2017

Doel. Context VSNU UFO/INDELINGSINSTRUMENT FUNCTIEFAMILIE MANAGEMENT & BESTUURSONDERSTEUNING DIRECTEUR BEDRIJFSVOERING VERSIE 3 APRIL 2017 Directeur bedrijfsvoering Doel Zorgdragen voor de beleidsontwikkeling en, na vaststelling van het te voeren beleid door anderen, voor beleidsimplementatie en -evaluatie van (deel)processen in de bedrijfsvoering

Nadere informatie

Handreiking gebiedsgericht warmte-uitwisseling

Handreiking gebiedsgericht warmte-uitwisseling Handreiking gebiedsgericht warmte-uitwisseling De verdiepingsfase In de verdiepingsfase gaat u, samen met uw partners, de haalbaarheid en kansrijkheid van het door u voor ogen staande warmte-uitwisselingsproject

Nadere informatie

Toelichting ISO Milieuprestatiemeting versie 15 mei 2018

Toelichting ISO Milieuprestatiemeting versie 15 mei 2018 Toelichting ISO 14001 Milieuprestatiemeting versie 15 mei 2018 SCCM heeft een instrument ontwikkeld waarmee u goed inzicht krijgt in de milieuprestaties van uw organisatie, de ISO 14001 Milieuprestatiemeting.

Nadere informatie

Innovatieve bekostiging bij klimaatadaptatie. Gouda, maart 2014

Innovatieve bekostiging bij klimaatadaptatie. Gouda, maart 2014 Innovatieve bekostiging bij klimaatadaptatie Gouda, maart 2014 Overzicht Page 2 1. Financieren en bekostigen 2. Economische analyse van klimaatadaptatie 3. Casus Kop van Feijenoord Kernvraag: Hoe kunnen

Nadere informatie

Profielschets Raad van Commissarissen

Profielschets Raad van Commissarissen Profielschets Raad van Commissarissen Vastgesteld door de Raad van Commissarissen op 18 maart 2009 en laatstelijk gewijzigd in 2014. 1. Doel profielschets 1.1 Het doel van deze profielschets is om uitgangspunten

Nadere informatie

Eerder verschenen cases: Case opvragen? www.kadenza.nl/cases. www.kadenza.nl. Eemnesserweg 55 1251 NB Laren +31 (0)35 539 44 90

Eerder verschenen cases: Case opvragen? www.kadenza.nl/cases. www.kadenza.nl. Eemnesserweg 55 1251 NB Laren +31 (0)35 539 44 90 case closed Eerder verschenen cases: Case opvragen? www.kadenza.nl/cases www.kadenza.nl Eemnesserweg 55 1251 NB Laren +31 (0)35 539 44 90 Sdu Uitgevers is uitgever van online en print vaktitels die aan

Nadere informatie

CreditManagementScan De route naar liquiditeitsverbetering en winstgevende klanten. Utrecht, februari/maart 2012

CreditManagementScan De route naar liquiditeitsverbetering en winstgevende klanten. Utrecht, februari/maart 2012 CreditManagementScan De route naar liquiditeitsverbetering en winstgevende klanten Utrecht, februari/maart 2012 Victalis Services B.V. 2012 Context Het betaalgedrag van de consument en bedrijven staat

Nadere informatie

Werkveld Datum Instemming/Advies GMR Vastgesteld R v T

Werkveld Datum Instemming/Advies GMR Vastgesteld R v T Werkveld Datum Instemming/Advies GMR Vastgesteld R v T Organisatie Januari 2012 nvt 18 Januari 2012 Zelfevaluatie Raad van Toezicht Organisatie/Zelfevaluatie Inhoudsopgave 1. PROCEDURE ZELFEVALUATIE RAAD

Nadere informatie

Het stuurmodel voor een opdrachtgever

Het stuurmodel voor een opdrachtgever Het stuurmodel voor een opdrachtgever Ir. Derk K. Kremer 1. Inleiding In één van mijn eerdere artikelen heb ik al aangegeven dat de rol van opdrachtgever op zich geen moeilijke rol is. Voor een ervaren

Nadere informatie

Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer)

Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer) Vergadering: 11 december 2012 Agendanummer: 12 Status: Besluitvormend Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 E mail: gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der

Nadere informatie