Diabetes en de postmenopauzale vrouw
|
|
- Johanna de clercq
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Diabetes en de postmenopauzale vrouw Christophe De Block, MD PhD Diabetologie-Endocrinologie, UZA & UA 4 februari 2012
2 Inhoudsweergave Metabool syndroom en menopauze Type 2 diabetes Prevalentie Risicogroepen Behandeling Genezing? Preventie?
3 Metabool Syndroom: NCEP-ATPIII criteria Diagnosis is established when >3 of these risk factors are present Risk Factor Abdominal obesity (Waist circumference ) Men Women TG HDL-C Men Women Blood Pressure Fasting glucose Defining Level >102 cm >88 cm >150 mg/dl <40 mg/dl <50 mg/dl >130/85 mm Hg >110 mg/dl * NCEP Expert Panel on Detection, Evaluation and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III). Final report. Circulation 2002; 106: ).
4 Risicofactoren voor het MS NHANES III: : leeftijd postmenopauzale status BMI roken laag inkomen hoge koolhydraat intake geen alcohol consumptie fysische inactiviteit Park YW et al. Arch Intern Med 2003; 163:
5 Metabool syndroom en menopauze Prevalentie stijgt vanaf menopauze. toename intra-abdominaal vet shift naar meer atherogeen lipidenprofiel ( LDL, TG, HDL) insuline en glucoseconcentraties: insulineresistentie Mogelijke verklaringen: direct effect van ovarian failure indirect gevolg van centrale vetdistributie bij oestrogendeficiëntie Metab syndroom, type 2 DM en CVD stijgen na menopauze Carr MC. JCEM 2003; 88:
6 Effect van menopauze op lichaamssamenstelling toename intra-abdominaal vet Oestrogenen bevorderen accumulatie van vet gluteofemoraal (peer-type) = gynoide obesitas Oestrogen-deficiëntie na menopauze: centrale vetdistributie (appel-type) = androide obesitas Carr MC. JCEM 2003; 88:
7 Effect van menopauze op insulineresistentie menopauze abdominale obesitas insuline-resistentie compensatoir hyperinsulinisme VVZ perifere glucose-uptake hepatische gluconeogenese hepatische klaring van insuline Carr MC. JCEM 2003; 88: Karelis et al. Diab Obes Metab 2006; 8:
8 Menopauze, metab syndroom en adipocytokines Chu et al. Am J Obstet Gynecol 2006; 194:
9 Metabool syndr. (NCEP-ATPIII crit.) en cardiovascul. aandoeningen Ford et al. Diabetes Care, 2005
10 Metabool Syndroom (NCEP-ATPIII) en type 2 diabetes Ford et al. Diabetes Care, 2005
11 Type 2 diabetes: pathogenese Hepatic glucose output Liver Islet-cell Dysfunction Glucagon (α cell) Pancreas Insulin (β cell) Hyperglycemia Alpha cell produces excess glucagon Islet Insulin resistance Glucose uptake Muscle Adipose tissue Beta cell produces less insulin Adapted with permission from Kahn CR, Saltiel AR. Joslin s Diabetes Mellitus. 14th ed. Lippincott Williams & Wilkins; 2005: ; Del Prato S, Marchetti P. Horm Metab Res. 2004;36: ; Porte D Jr, Kahn SE. Clin Invest Med. 1995;18:
12 Toenemende prevalentie van diabetes in België Diabetes Atlas, 3rd edition. International Diabetes Federation, GGT: Gestoorde glucose tolerantie
13 Diabetes Care 2010 Diagnose van diabetes mellitus
14 Incidentie van DM2 volgens BMI en middelomtrek Log Age-Adjusted Incidence/100,000 person-years >86.4 <86.4 <78.7 Waist (cm) <73.7 <70 <21.1 <22.7 <24.4 <27.4 >27.4 BMI Carey et al, 1997
15 Televisie kijken, overgewicht en T2 DM Sedentaire levensstijl, voornamelijk TV kijken is geassocieerd met sterk verhoogd risico op obesitas en type 2 diabetes. Each 2 h/day increment in TV watching was associated with 23% increase in obesity and 14% increase in risk of diabetes. Hu FB et al, JAMA 2003
16 MetS komt frequent voor bij diabetici en pre-diabetici Metabolic Syndrome Prevalence 100% 75% 50% 25% 0% Age-adjusted prevalence of metabolic syndrome in the US population over 50 years of age categorized by glucose intolerance 25,8% 33,1% 71,3% 86,0% NFG IGT IFG DM Alexander CM et al, Diabetes 2003;52:
17 Diabetes mellitus: predictie : Wie heeft er risico op diabetes (type 2)? personen > 65 j personen > 45 j als volgende risicofactoren : diabetes bij 1ste graad familieleden algemene obesitas (BMI > 27 kg/m²) abdominale obesitas (buikomtrek M > 94, V > 80 cm) vroeger zwangerschapsdiabetes of baby > 4.5 kg gebruik van diabetogene farmaca (vb. corticoïden) vroeger gestoord glucosemetabolisme (vb. bij chirurgie) hyperlipidemie : HDL-Chol < 35 of TG > 250 mg/dl hypertensie 140/90 mm Hg
18 chronische complicaties: prevalentie 50% type 2 diabetici vertonen reeds complicaties bij diagnose MICROVASCULAR MACROVASCULAR Retinopathy, glaucoma or cataracts Cerebrovascular disease Nephropathy Coronary heart disease Neuropathy Peripheral vascular disease UK Prospective Diabetes Study Group. UKPDS 33. Lancet 1998; 352:
19 CVD Luscher TF et al. Circulation 2003; 108: Reilly MP and Rader DJ. Circulation 2003; 108:
20 behandeling Gewichtsreductie Lichaamsbeweging Dieet (arm aan verzadigde vetten en snelabsorbeerbare koolhydraten) Rookstop Behandeling van hypercholesterolemie Behandeling van hypertensie
21 behandeling Lifestyle: voeding
22 behandeling Nutritie verzadigde vetten < 7% van totale calorie-intake cholesterol < 200 mg/dag twee maal vis per week stop alcohol gebruik rookstop Fysische activiteit: 30 min/d aerobe oef. gewichtsreductie Normoglycemie
23 behandeling Lifestyle: Effect van fitness bij 906 vrouwen met angor die coronaro ondergingen: TG, insulin, CRP, gewicht Wessel et al. JAMA 2004; 292:
24 Better Control Equals Reduced Risk of Complications EVERY 1% reduction in HBA 1C Deaths from diabetes REDUCED RISK* -21% Heart attacks -14% 1% Microvascular complications -37% Peripheral vascular disorders -43% UKPDS 35. BMJ 2000; 321: *p<0.0001
25 Challenges in type 2 diabetes Hypoglycemia is a frequent acute complication of treatment High risk 1 Low risk 1,2 Insulin Sulphonylureas Meglitinides Metformin α-glucosidase inhibitors Thiazolidinediones GLP-1 receptor agonists DPP-4 inhibitors 1. Nathan DM, et al. Diabetologia. 2009;52: Cefalu WT. Nature. 2007;81:
26 Challenges in type 2 diabetes Weight increases with time
27 Selecting the Appropriate Therapeutic Agent for Individual Patients Selecting Specific Diabetes Interventions Glycemic effects Nonglycemic effects o Reduction in HbA1c o Risk of hypoglycemia o Insulin secretory capacity o Safety profile o Changes in body weight o CV risk factors o Safety profile o Tolerability o Ease of use o Cost Nathan DM, et al. Diabetes Care 2009; 32:
28 De voordelen van metformine bij patiënten met overgewicht en diabetes type 2 0 Diabetesgerelateerde eindpunten Diabetesgerelateerde sterfgev. Mortaliteit alle gevallen Myocardinfarct 5 Risicovermindering (%) % p = 0, % p = 0,017 36% p = 0,011 39% p = 0,01 p-waarden in vergelijking met de groep die een conventionele behandeling krijgt Aangepast naar United Kingdom Prospective Diabetes Study (UKPDS) Group. Lancet 1998; 352:
29 ADVANCE Intensieve behandeling : daling van de HbA1c tot 6.5%, behouden op lange termijn Standaard Intensieve (op basis van Uni Diamicron) Gemiddelde HbA 1c (%) Δ 0.67% (95% CI ); p<0.001 Gem. HbA 1c laatste bezoek 7.3 % 6.5% Opvolging (maanden) NEJM 2008;358;24:
30 ADVANCE Intensieve behandeling beschermt tegen de belangrijkste complicaties (micro- & macrovasc.) Gecumuleerde incidentie van microen macrovasculaires events (%) Standaard Intensieve (op basis van Uni Diamicron) Opvolging (maanden) Relatieve risicoreductie 10% (95% CI: 2 to 18%; p=0.013) Patel A et al. ADVANCE collaborative group; NEJM 2008
31 Incretines en DPP-IV inhibitoren Ingestion of food Pancreas GI tract DPP-4 inhibitor Release of gut hormones incretins* Active GLP-1 & GIP X *Incretins are also released throughout the day at basal levels. Adapted from Kieffer TJ, Habener JF. Endocr Rev. 1999;20: ; Ahrén B. Curr Diab Rep. 2003;2: ; Drucker DJ. Diabetes Care. 2003;26: ; Holst JJ. Diabetes Metab Res Rev. 2002;18:
32 physiological actions of GLP-1 Baggio & Drucker. Gastroenterology 2007; 132:
33 Green BD, et al European Endocrinology 2010 DPP-4 Inhibitors: efficacy
34 Incretines: GLP-1 Rec agonisten
35 BYETTA vs Insulin: Changes in HbA1c and Weight in 3 Head-to-Head Studies Change in HbA1c (%) Change in Weight (kg) ADA GOAL Heine, et al 1 Barnett, et al 2 * Nauck, et al 3-1.1% -1.1% -1.4% -1.4% -0.9% -1.0% +1.8 kg +2.3 kg +2.9 kg -2.3 kg -2.2 kg BYETTA Insulin aspart, 70/30 BID Glargine QD -2.5 kg QD = once daily Comparable glycaemic control for BYETTA and insulin Weight loss for BYETTA vs weight gain for insulin 1. Heine R, et al. Ann Int Med. 2005;143: Barnett A, et al. Clin Ther. 2007;29: Nauck M, et al. Diabetologia. 2007;50:
36 LEAD programme: reductions in HbA 1c with liraglutide # Change in HbA1c (%) Monotherapy LEAD-3 51% 43% -0.9 Metformin combination LEAD-2 SU combination LEAD-1 Met + TZD combination LEAD-4 Met + SU combination LEAD-5 Baseline A1c % * -1.3* * -1.5* -1.5* -1.5* -1.6* Liraglutide 1.2 mg Liraglutide 1.8 mg Glimepiride 8 mg Rosiglitazone 4 mg Glargine Significant *vs. comparator; # Change in HbA 1c from baseline for overall population (LEAD-4,-5) add-on to diet and exercise failure (LEAD-3); or add-on to previous OAD monotherapy (LEAD-2,-1). Marre et al. Diabetic Medicine 2009;26; (LEAD-1); Nauck et al. Diabetes Care 2009;32;84 90 (LEAD-2); Garber et al. Lancet 2009;373: (LEAD-3); Zinman et al. Diabetes Care 2009;32: (LEAD-4); Russell-Jones et al. Diabetologia 2009;52: (LEAD-5);
37 Liraglutide: effect on weight Marre et al. Diabetic Medicine 2009;26; (LEAD-1); Nauck et al. Diabetes Care 2009;32;84 90 (LEAD-2); Garber et al. Lancet 2009;373: (LEAD-3); Zinman et al. Diabetes Care 2009;32: (LEAD-4); Russell-Jones et al. Diabetologia 2009;52: (LEAD-5); Buse et al. Lancet 2009;374 (9683):39 47 (LEAD-6)
38 insulinetherapie, glulisine, Levemir Hirsch I, NEJM
39 behandeling Lipids: LDL < 70 mg/dl: statines TG < 150 mg/dl: fibraten, nicotinezuur BP: 130/80 mmhg
40 Kunnen we type 2 diabetes genezen?
41 Weight Change during a 15-y Period According to the Method of Bariatric Surgery Sjostrom L et al. N Engl J Med 2007;357:
42 Incidence of Diabetes among Subjects in the SOS Study over 2- and 10-Year Periods Sjostrom L et al. N Engl J Med 2004;351:
43 Diabetes remission at 2 years Hofsø D et al. Eur J Endocrinol 2010
44 IDF consensus March 2011 The achievable goal is not cure, but remission, of the diabetic state HbA1c < 6% No hypoglycemia Total cholesterol < 154 mg/dl, LDL < 77 mg/dl Triglyceriden < 150 mg/dl BP < 135/85 mmhg > 15% weight loss Without medication or with reduced medication
45 Preventie type 2 diabetes
46 FDPS: Effect of Interventions on Weight Control Intervention Weight loss relative to basal (kg) YEAR 1 YEAR 2 Tuomilehto J, N Engl J Med 2001;344:
47 Finnish Diabetes Prevention Study Cumulative probability of remaining free of diabetes Control (n=257) Intervention (n=265) p< % Study year Tuomilehto J, N Engl J Med 2001;344:
48 DPP: Effect of Interventions on Weight 3234 individuals, FPG <126 mg/dl and IGT 0 Placebo Metformin Lifestyle Change in weight (kg) Time (months) Knowler WC, N Engl J Med 2002;346:
49 Diabetes Prevention Program Cumulative incidence of diabetes (%) Placebo Metformin Lifestyle RR* 31% RR 58% Year *Reduction in risk of progressing to type 2 diabetes versus placebo DPP.N Engl J Med. 2002; 346:
50 Dank voor uw aandacht
17/12/2013. Inhoudsweergave. Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes?
Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes? prof dr C. De Block Endocrinologie-diabetologie UZA & UA Secretaris Vlaamse Diabetes Vereniging
Nadere informatieBehandeling type 2 diabetes in 2011
mul$disciplinair symposium 1/10/2011 Behandeling type 2 diabetes in 2011 Dr. Katrin Mortelmans Casus man 54 jaar Ø Medische voorgeschiedenis: diabetes type 2 sinds 2006, arteriële hypertensie, maagulcera
Nadere informatiePrediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga
Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van
Nadere informatieDoel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011
Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties Haffner, NEJM 998 microvasculaire afwijkingen nefropathie retinopathie neuropathie macrovasculaire afwijkingen coronaire hartziekten cerebrovasculaire
Nadere informatieVoeding bij diabetes. Erik Muls, MD, PhD Endocrinologie - Voeding Universiteit Leuven. Ede, 08.02.2011
Voeding bij diabetes Erik Muls, MD, PhD Endocrinologie - Voeding Universiteit Leuven Ede, 08.02.2011 DIABETES ATLAS, 3rd ed, IDF 2006 2007 2025 Total population (millions) 6600 7900 Adult population (millions)
Nadere informatieWelke behandelstrategie bij obese type 2 patiënten: GLP 1 agonist!
1 Welke behandelstrategie bij obese type patiënten: GLP 1 agonist! Bruce H.R. Wolffenbuttel, internist endocrinoloog Universitair Medisch Centrum Groningen Afd. Endocrinologie: www.umcg.net Blog: www.gmed.nl
Nadere informatieWat iedere zorgverlener moet weten. Recent nieuws uit de diabeteswereld. Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers. Endocrinoloog UZGent
Wat iedere zorgverlener moet weten Recent nieuws uit de diabeteswereld Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZGent 13 Diabetessymposium Gent, 9.11.2010 AHS / NVKVV Diagnosecriteria 1 Criteria voor
Nadere informatieDiabetes Mellitus en Beweging
Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën
Nadere informatieWelke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline?
Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Joost Hoekstra, internist, AMC Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met
Nadere informatieJA! Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c <53 mmol/mol (<7.0%)
Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c
Nadere informatieVoetproblemen bij Diabetespatiënten Situering en Screening. Dr. Greet Peeters Endocrinoloog ZNA Jan Palfijn
Voetproblemen bij Diabetespatiënten Situering en Screening Dr. Greet Peeters Endocrinoloog ZNA Jan Palfijn Voetproblemen bij Diabetespatiënten Enkele weetjes Pathofysiologie Preventie Elke dag krijgen
Nadere informatieInternationale diagnosecriteria en behandelingstargets bij personen met diabetes type 2. Prof.em.dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZ Gent
Internationale diagnosecriteria en behandelingstargets bij personen met diabetes type 2 Prof.em.dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZ Gent NVKVV Studiedag diabetesverpleegkundigen & -zorgverleners Oostende,
Nadere informatieBloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige
Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald
Nadere informatieNieuwe geneesmiddelen bij de behandeling van diabetes mellitus type 2. Nicolaas Schaper
Nieuwe geneesmiddelen bij de behandeling van diabetes mellitus type 2 Nicolaas Schaper Non-insulin glucose verlagende medicatie Insulin, metformin, SU (briefly) GLP-1 (s.c.), ook in fixed combination met
Nadere informatieZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN. Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven
ZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven Diabetes: eenwereldwijdeziekte Geschatteprevalentievan diabetes wereldwijd
Nadere informatieWat te doen als orale medicatie en 1 dd langwerkend insuline faalt? BASAAL PLUS insulinetherapie bij diabetes mellitus type 2
Wat te doen als orale medicatie en 1 dd langwerkend insuline faalt? BASAAL PLUS insulinetherapie bij diabetes mellitus type 2 Inhoud Wat is het belang van intensieve glucose regulatie? Wat zeggen de richtlijnen
Nadere informatieNieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes
Nieuwe guidelines voor preventie Cardio 2013 Johan Vaes Waarom is preventie nodig? CV ziekten blijven belangrijkste doodsoorzaak Zowel mannen als vrouwen Overlijden voor 75 j is ten gevolge van CV ziekten
Nadere informatieDiabetes Mellitus. Toen en nu. 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts
Diabetes Mellitus Toen en nu 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts 2015 een jaar van Celebrations 2015 een jaar van Celebrations 1965-1980 Behandeling type-1 1 x daags insuline!! (varkens/rund)
Nadere informatieLeefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud. Over de zgn. Preventieparadox. The Epidemiological Evidence. Edith Feskens, edith.feskens@wur.
Leefstijlinterventies met stip op 1! The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type
Nadere informatieInhoud. Leefstijlinterventies met stip op 1! Voorbeeld van de PP: het effect van bloeddrukverlaging op sterfte. Over de zgn.
Leefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type
Nadere informatieLeefstijlinterventies met stip op 1!
Leefstijlinterventies met stip op 1! The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type
Nadere informatieUpdate Diabetes voor verpleging 2010
Update Diabetes voor verpleging 2010 Update Diabetes voor verpleging 2010 Dr Eeckhout: : diabetes algemeen Lief Breekelmans: : Insuline (soorten, pennen, ) Annick Kempen: Hypoglycemie Christine, firma
Nadere informatieRudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven
Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven Diabetes: also a global disease Estimated global prevalence of diabetes In België :vandaag heeft 1/12 mensen diabetes 151 million 347 285 million 438 million
Nadere informatieCardiovasculair risicomanagement
Cardiovasculair risicomanagement en diabetes Lunchlezing 15 juni 2011 CVRM congres dr. D.J. Mulder, Internist Vasculair Geneeskundige i.o. De obesitas epidemie in Nederland Obesitas + vergrijzing = diabetes!
Nadere informatieDiabetes Mellitus en Nierfunctie
Dr. M.P. Brugts, internist endocrinoloog Diabetes Mellitus en Nierfunctie SYMPOSIUM Renale Fysiologie Primair: Regulatie water en electrolyten balans homeostase Handhaving intravasculaire volume Regulatie
Nadere informatieInternistisch perspectief
Management van diabetes & ACS Internistisch perspectief Max Nieuwdorp Academisch Medisch Centrum Amsterd Diabetes en hart en vaatziekten ~65% van alle sterfgevallen bij DM als gevolg van HVZ Dood door
Nadere informatieOvergewicht en Obesitas Conservatieve en operatieve behandeling
Overgewicht en Obesitas Conservatieve en operatieve behandeling Dr. G.H. de Groot, mdl-arts Nederlandse Obesitas Kliniek Hilversum Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk Prevalentie van obesitas naar geslacht
Nadere informatiePCSK9-remming: voor welke patienten?
PCSK9-remming: voor welke patienten? Symposium tijdens het NVVC voorjaarscongres 2016 Noordwijkerhout, 1 april 2016 F.L.J. Visseren Disclosures Afdeling Vasculaire Geneeskunde UMC Utrecht: Onderzoek wordt
Nadere informatieDiabetes type 2 en hypo's: is voorkomenbeterdangenezen?
Diabetes type 2 en hypo's: is voorkomenbeterdangenezen? EADV symposium 17 maart 211, Nieuwegein Dr. Joop Lefrandt, Internist Vasculair Geneeskundige Diabetescentrum UMCG Programma 1. Inleiding: de hypoglycemie
Nadere informatieOrale antidiabetica bij ouderen. Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011
Orale antidiabetica bij ouderen Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011 Diagnose Diabetes normaal Gestoorde glucose tolerantie diabetes nuchter
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel Achtergrond Fenotype = grote variabiliteit Niet alle symptomen
Nadere informatieObesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar
Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Kaart toenemende demografie obesitas The influence of obesity on total joint arthroplasty.
Nadere informatieDiabetes en HVZ: Wat is de toekomst? Donderdag 27 november :45-11:15 Max Nieuwdorp, internist-endocrinoloog AMC-VUmc
Diabetes en HVZ: Wat is de toekomst? Donderdag 27 november 2015 10:45-11:15 Max Nieuwdorp, internist-endocrinoloog AMC-VUmc Geschatte prevalentie van DM in 2025 Voorspelling is dat in 2050 20-30% van alle
Nadere informatieWat is mijn cardiovasculair risicoprofiel? 27 september 2016 Herbert De Raedt Dienst cardiologie Onze Lieve Vrouw Ziekenhuis Aalst
Wat is mijn cardiovasculair risicoprofiel? 27 september 2016 Herbert De Raedt Dienst cardiologie Onze Lieve Vrouw Ziekenhuis Aalst Waarover Epidemiologie Pathofysiologie Risicofactoren Take home message
Nadere informatieLipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan
Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Nadere informatieNationaal Preventie Akkoord
Nationaal Preventie Akkoord Nationaal Preventie Akkoord Doelstellingen in 2040: Overgewicht bij jeugdigen van 13,5 -> 9,1% Overgewicht volwassenen van 48,7 -> 38% Obesitas volwassenen van 14,5 -> 7,1%
Nadere informatieDe nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2
De nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2 F. Holleman Belangenverstrengeling Academisch prestige: AMC Adviesraden: sanofi, Eli Lilly Onderzoekssponsoring: MSD Alle (neven)inkomsten afkomstig van
Nadere informatieOverleving patiënten aan dialyse (diabetische status) Incidence of RRT treated Type II Diabetic Nephropathy
Overschakelen op GLP1 analogen bij diabetespatiënten met obesitas en nierfalen Dr. Stijn Konings internist/nefroloog Jolanthe Helder diabetesverpleegkundige Catharina ziekenhuis Eindhoven Incidence of
Nadere informatieDe stap na gliclazide. Insuline? Nee!
NHG Standaard Diabetes 2013 De stap na gliclazide. Insuline? Nee! Mw. dr. H.E.Hart, Huisarts en kaderarts diabetes Leidsche Rijn Julius Gezondheidscentra, Julius Centrum UMC Utrecht 21 en 23 juni 2016
Nadere informatieBMI > 35: hoog aantal eenheden insuline? Een discussie over de zin en onzin van heel veel insuline bij heel zware patiënten.
BMI > 35: hoog aantal eenheden insuline? Een discussie over de zin en onzin van heel veel insuline bij heel zware patiënten. Prof dr Max Nieuwdorp Internist-endocrinoloog AMC/VUmc diabetes groep 15.20-1540h
Nadere informatie(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen
symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer
Nadere informatieBehandeling van Diabetische Dyslipidemie: - plaats van de statines - PCSK-9 inhibitoren. Ann Mertens, MD, PhD dienst Endocrinologie
Behandeling van Diabetische Dyslipidemie: - plaats van de statines - PCSK-9 inhibitoren Ann Mertens, MD, PhD dienst Endocrinologie Inschatten van cardiovasculair risico: SCORE-tabellen à Streefdoel LDL-C:
Nadere informatieTips bij gewichtsverlies : introduceren en behouden
Tips bij gewichtsverlies : introduceren en behouden Ilse Mertens, RD, PhD Metabole Eenheid Dienst Endocrinologie, Diabetologie en Metabole Ziekten, UZA Oostende, 28 maart 2014 Jeanne Doorverwezen door
Nadere informatieLandelijk Diabetes Congres 2016
Landelijk Diabetes Congres 2016 Insuline Pompen, zelfcontrole en sensoren, need to know Thomas van Bemmel, Internist Gelre Ziekenhuis Apeldoorn Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling zie hieronder
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Nadere informatieGroeimarkten. Pfizer Stock History. Historie geneesmiddelen Nieuwe geneesmiddelen Spanningsveld in het onderzoek
Historie geneesmiddelen Nieuwe geneesmiddelen Spanningsveld in het onderzoek Dr. Dave Schweitzer, internist-endocrinoloog Reinier de Graaf Groep, Delft Groeimarkten 3-3-2013 Dit is de voettekst 4 Pfizer
Nadere informatieDoc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. New Class Warnings
HMG-CoA Reductase Inhibitors and safety the risk of new onset diabetes/impaired glucose metabolism Final SmPC and PL wording agreed by PhVWP December 2011 Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY
Nadere informatieAlgemene benadering van een patiënt met diabetische retinopathie. Bart Van der Schueren IG Endocrinologie
Algemene benadering van een patiënt met diabetische retinopathie. Bart Van der Schueren IG Endocrinologie Disclaimer No Conflicts of Interest Member of the Committee for Medicinal Products for Human Use
Nadere informatieOverbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand
Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte
Nadere informatieConclusie. Leerdoelen. Inhoud. Glucoseregulatie anno Behandeling van diabetes (exclusief insuline) Plaatsbepaling nieuwe middelen
Behandeling van diabetes (exclusief insuline) Plaatsbepaling nieuwe middelen Cees J. Tack, internist UMC St Radboud, Nijmegen Leerdoelen De huisarts weet welke middelen er zijn voor de behandeling van
Nadere informatieGender differences in heart disease. Dr Danny Schoors
Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen
Nadere informatieBack to lipids lange termijn effecten van sta6nes
Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Prof Dr Johan De Su.er Universiteit Gent AZ Maria Middelares Gent Sta:ne gebruikers in België : 2005-2015 CM rapport 2015 ZIV uitgaven voor sta:nes: 2005-2015
Nadere informatieDia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. Dia 2. Dia 3. Vet in Historisch Perspectief. simpele vetopstapelingsziekte
Dia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Dia 2 Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Nadere informatieHistorie geneesmiddelen Nieuwe geneesmiddelen Spanningsveld in het onderzoek
Historie geneesmiddelen Nieuwe geneesmiddelen Spanningsveld in het onderzoek Dr. Dave Schweitzer, internist-endocrinoloog Reinier de Graaf Groep, Delft Groeimarkten 3-3-2013 Dit is de voettekst 4 Pfizer
Nadere informatiehet dopaminerge beloningssysteem
het dopaminerge beloningssysteem 27/05/2016 51 mesolimbic DA system lekker eten zorgt voor DA afgifte 27/05/2016 52 Bassareo and Di Chiara, 1997 palatable food and dopamine why would some people overeat
Nadere informatieReuma, atherosclerose & anti-inflammatie. Prof.dr. Mike T. Nurmohamed, reumatoloog Reade & VU Medisch Centrum
Reuma, atherosclerose & anti-inflammatie Prof.dr. Mike T. Nurmohamed, reumatoloog Reade & VU Medisch Centrum Reumatoïde artritis & Atherosclerose Mortaliteit en doodsoorzaken bij RA Mortaliteit Verhoogde
Nadere informatiePart A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes?
Part A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes? Part B: Evaluation of point-of-care instruments for glycated hemoglobin A1c testing in an ambulant hospital setting
Nadere informatieEllen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen
Ellen Govers Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen 1. patiënten kunnen goed afvallen op de Richtlijnen Goede Voeding 2. overgewicht behandelen
Nadere informatieCardiovasculair Risicomanagement bij DM2
Cardiovasculair Risicomanagement bij DM2 Guy Rutten Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde DiHAG Sterrencursus 2009 Relevantie Van de mensen met DM 2 sterft 50-70% aan
Nadere informatieDia 1. Dia 2. Dia 3. Interabdominaal vet het grootste endocriene orgaan
Dia 1 Interabdominaal vet het grootste endocriene orgaan 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Dia 2 Dia 3 Dia 4 Sterfte hart-vaatziekten Dia 5 Conclusies
Nadere informatieStreefwaarden naar leeftijd: zowel de glucose, de bloeddruk als de lipiden?
Streefwaarden naar leeftijd: zowel de glucose, de bloeddruk als de lipiden? F. Holleman Langerhansdagen 2013 Streefwaarden naar leeftijd: zowel de glucose, de bloeddruk als de lipiden? F. Holleman Langerhansdagen
Nadere informatieNASH en metabool syndroom. two sides of the same coin?
NASH en metabool syndroom two sides of the same coin? Metabool syndroom Klinische diagnose van het metabool syndroom volgens de NCEP-richtlijnen Risicofactor Centrale obesitas M > 102 cm F > 88 cm Triglyceriden
Nadere informatieDiabetescafe 23-4-2014 Fokke Meima kaderhuisarts diabetes
Diabetescafe 23-4-2014 Fokke Meima kaderhuisarts diabetes Inventarisatie vragen Vetweefsel (grote adipocyten) ontstekingsfactoren (TNF, IL-6, etc) adiponectine inflammatie INSULINE Insuline effect Insuline
Nadere informatieEvidence-based Lifestyle Advies
Evidence-based Lifestyle Advies Focus op dieet Willem Bax*, Internist-nefroloog-vasculair geneeskundige Vaatcentrum Alkmaar *,Conflict of interest m.b.t. onderwerp: geen 1 Vrouw, 48 jaar, VG: RA, zus DM-2,
Nadere informatieBEHANDELING VAN OBESITAS
BEHANDELING VAN OBESITAS: WIE, WAAROM, WANNEER, WAAR, WAARTOE, WAARVOOR EN WAARMEE? Lisbeth Mathus-Vliegen Maag-Darm-Leverarts Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam e.mathus-vliegen@amc.uva.nl
Nadere informatieBasaal Plus. Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011
Basaal Plus Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011 2 Toetsvragen Bij Insuline Resistentie bestaat er een afname in vrije vetzuur
Nadere informatieInterabdominaal vet het grootste endocriene orgaan. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan
Interabdominaal vet het grootste endocriene orgaan 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Sterfte hart-vaatziekten Conclusies Er is een overall daling
Nadere informatieGroeimarkten. Pfizer Stock History. Farmacologie tegen obesitas historie 1947 Amfetamine en desoxefedrine 1950 Amfetamine congeners
Groeimarkten Historie geneesmiddelen Nieuwe geneesmiddelen Spanningsveld in het onderzoek Dr. Dave Schweitzer, internist-endocrinoloog Reinier de Graaf Groep, Delft 3-3-2013 Dit is de voettekst 4 Pfizer
Nadere informatieDiabetes for dummies. Dr. C.B. Brouwer, internist
Diabetes for dummies Dr. C.B. Brouwer, internist Inhoud presentatie Werkingsmechanisme huidige arsenaal Plaatsbepaling met kosten/ baten/bijwerkingen NB huidige tijd vs vroeger! Aantal oude middelen zou
Nadere informatieMetabool Syndroom. Metabool Syndroom. & Lichamelijke Activiteit. MS & Lichamelijke Activiteit. MS & Preventie: Sedentaire Leefstijl
Metabool Syndroom Metabool Syndroom & Lichamelijke Activiteit Prof.dr. Luc Vanhees Leiden, 26/9/2007 A1 (Lakka et al, Appl Physiol Nutr Metab, 2007) MS & Lichamelijke Activiteit Preventie: Relatie tussen
Nadere informatieCasus. PrevalenOe OSAS 17-04-16. Als OSAS je na aan t hart staat Cardiovasculaire aspecten van OSAS. Disclosures
170416 Disclosures Als OSAS je na aan t hart staat Cardiovasculaire aspecten van OSAS Geen (potentiële) belangenverstrengeling Bedrijfsnamen Voor bijeenkomsten mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieCVRM addendum (kwetsbare) ouderen
CVRM addendum (kwetsbare) ouderen Prof. Dr. Majon Muller Internist-OUDGNK Hoofd sectie OUDGNK Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieFysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid
Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid Wat is fysieke activiteit? Een door skeletspieren geproduceerde beweging (dynamisch) en/of houding (statisch) die gepaard gaat met een toename
Nadere informatieLipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan?
Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan? Dr. Mike Peters Internist VU medisch centrum Amsterdam mjl.peters@vumc.nl Ouderen passen niet in een richtlijn 1. Dhr S, 89 jaar,
Nadere informatie18-10-2012. EASD en ADA richtlijnen 2012: een goede basis voor de nieuwe Nederlandse Standaard? Dr. Paul Bouter
EASD en ADA richtlijnen 2012: een goede basis voor de nieuwe Nederlandse Standaard? Dr. Paul Bouter 1 Samenvatting adviezen ADA/EASD 2008 consensus Bereiken en behouden normoglykemie (HbA1c < 7%) Initieel
Nadere informatieOBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID. Dr. Marly Oosterhof
OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID Dr. Marly Oosterhof STAPPEN NAAR GEZONDHEID Wat is obesitas? Definitie Classificatie Contribuerende factoren Complicaties Behandeling OBESITAS Wat is obesitas? Obesitas
Nadere informatie24-06-12. Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef. Sport is goed voor elk?
Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef Jan Evert Heeg, internist, Isala Klinieken, Zwolle 1 Lichaamsbeweging is goed Voor DM type 2: Betere
Nadere informatieWanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan
Deel 1 Wanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan Hetzorgtrajectdiabetes Inclusiecriteria 1 of 2 injecties insulinetherapie
Nadere informatieMatthijs.hesselink@maastrichtuniversity.nl
In beweging! Gezondheidsuniversiteit 2015 Matthijs Hesselink Department of Human Movement Sciences Faculty of Health, Medicine and Life sciences Maastricht University Matthijs.hesselink@maastrichtuniversity.nl
Nadere informatieBenchmark Diabetes Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.)
Benchmark Diabetes 2015 Uw Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.) Zorgstraat Diabetes benchmarkuitkomsten 2015 DM (ook vergeleken met CVRM) lipiden kort nieuws zorgstraat
Nadere informatieEvolutie in de zorg voor diabetespatiënten: van specialist naar multidisciplinaire teamwerking
Evolutie in de zorg voor diabetespatiënten: van specialist naar multidisciplinaire teamwerking Chantal Mathieu, MD PhD Endocrinologie UZ Leuven, KU Leuven België Hoe kwaliteit van zorgen voor mensen met
Nadere informatie"Nieuwe orale behandelstrategieen voor type 2 diabetes: de toepassing naderbij?"
"Nieuwe orale behandelstrategieen voor type 2 diabetes: de toepassing naderbij?" Louis Lieverse Wat is diabetes mellitus type 2? Een progressieve metabole ziekte gekenmerkt door: Insuline resistentie Type
Nadere informatieIn eerste instantie vangt de pancreas deze insulineresistentie
1 2 Schematische weergave van de processen die een rol spelen bij het ontwikkelen van hyperglycemie bij diabetes mellitus type 2. Door nog onvoldoende verklaarde endocriene en inflammatoire veranderingen
Nadere informatieBariatrie en DM2 pre/peri/post operatief. 5 oktober 2016 Inge Bourass
Bariatrie en DM2 pre/peri/post operatief 5 oktober 2016 Inge Bourass Gewicht & co-morbiditeit Obesitas gerelateerde co-morbiditeit Diabetes Hypertensie Hart- en vaatziekten Slaap apnoe syndroom Artrose
Nadere informatieNieuwigheden bij de diabetische medicatie
Nieuwigheden bij de diabetische medicatie Prof. em. dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog Ugent Ere-voorzitter Diabetes Liga NVKVV Oostende, 17 maart 2016 Type 1 diabetes Geen insuline productie I Stijging
Nadere informatieInnovatieve ontwikkelingen in de diabeteszorg
Innovatieve ontwikkelingen in de diabeteszorg 2 Is innovatie altijd zo goedkoop? Bruce H.R. Wolffenbuttel Univ Med Ctr Groningen / Rijksuniversiteit Groningen www.umcg.net Overzicht presentatie Optimale
Nadere informatieCARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE
CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE PROF DR MAJON MULLER INTERNIST OUDERENGENEESKUNDE DISCLOSURE POTENTIAL CONFLICTS OF INTEREST GEEN POTENTIËLE BELANGENVERSTRENGELING 1 Myocard Infarct Hart
Nadere informatieDM-2: nieuwe medicatie, nieuwe pathway. en wat we hieruit leren
DM-2: nieuwe medicatie, nieuwe pathway en wat we hieruit leren Dr. Frank NOBELS endocrino-diabetologie O.L.V. Aalst Stapsgewijze behandeling van DM-2 SU+GLIT SU MF+SU MF + + + 1 klasse generische naam
Nadere informatieam linical diabetology am linical diabetology Risico begint bij geboorte, accumuleert Hoe vroeger je het risico vermindert, hoe meer profijt
Eten Vraag het dr. Frits Overgewicht 1 ik zie nog steeds dat alle DM patiënten standaard Statine krijgen, maar dat klopt toch niet? Wel of niet standaard een statine? DM: + 10-15 jaar < 10%: Niets doen
Nadere informatieDiabetes en vaatziekten. 19 september 2017 Jan Westerink Internist-vasculair geneeskundige
Diabetes en vaatziekten 19 september 2017 Jan Westerink Internist-vasculair geneeskundige (potentiële) belangenverstrengeling Onderzoek (wij includeren patiënten in studies) zie hieronder DECLARE, Dapagliflozine,
Nadere informatiePathofysiologie van DM type 2
Sterrencursus Diabetes Mellitus type 2 11-06-2009 Pathofysiologie van DM type 2 Loek de Heide, internist-endocrinoloog endocrinoloog Medisch Centrum Leeuwarden 1 Pathofysiologie van DM type 2 Fysiologie
Nadere informatieUpdate NHG standaard Diabetes mellitus type 2
Update NHG standaard Diabetes mellitus type 2 20 en 22 juni 2017 Mw. dr. H. E. Hart, huisarts en kaderhuisarts diabetes Leidsche Rijn Julius Gezondheidscentra Voorzitter DiHAG Stap 1 Metformine Metformine
Nadere informatieMedisch Centrum Huisartsen
DIABETESMEDICATIE: Wat is nieuw? En wat met de nier? Dr. Defoer Francine diabetoloog Dr. Smets Liesbeth nefroloog Ontmoetingsavond MCH 4/4/2019 Medisch Centrum Huisartsen Casus 1: vrouw 56 jaar - Voorgeschiedenis:
Nadere informatieCystic Fibrosis Related Diabetes Mellitus. Sylvia Ockhorst en Renske van der Meer Haga Ziekenhuis
Cystic Fibrosis Related Diabetes Mellitus Sylvia Ockhorst en Renske van der Meer Haga Ziekenhuis Inventarisatie wensen Gang van zaken in de praktijk Screening: hoe, frequentie, wie? Diagnose: Criteria?
Nadere informatieMetabool syndroom. Bestaat het wel bij de oudere psychiatrische patiënt?
Metabool syndroom Bestaat het wel bij de oudere psychiatrische patiënt? Even voorstellen Casper Jansen Specialist ouderengeneeskunde Centrum voor ouderenpsychiatrie GGNet Sanne Wassink-Vossen Verpleegkundig
Nadere informatieSekse en gender in hart-en vaatziekten: Zijn het allemaal hormonen?
Sekse en gender in hart-en vaatziekten: Zijn het allemaal hormonen? Dr Jeanine Roeters van Lennep Internist, Vascular Medicine Erasmus MC Rotterdam, The Netherlands email:j.roetersvanlennep@erasmusmc.nl
Nadere informatieHbA1c streefwaarden. ADVANCE trial. Uitkomsten ADVANCE. Uitkomsten ADVANCE
1 Dr. Frits In de nieuwe diabetesstandaard wordt rekening gehouden met leeftijd en duur van de diabetes. Maakt het nog uit of iemand een macrovasculaire complicatie heeft (minder streng doel?) of microvasculaire
Nadere informatieDiabetes en kanker: nieuwe inzichten
Diabetes en kanker: nieuwe inzichten Joost B.L.Hoekstra internist AMC 11-10-2012 Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met diverse farmaceutische
Nadere informatieWat na Metformine? Een patiënt-georiënteerde en kosten-efficiënte keuze. Prof. Robert Hilbrands Kliniekhoofd Diabeteskliniek UZBrussel
Wat na Metformine? Een patiënt-georiënteerde en kosten-efficiënte keuze Prof. Robert Hilbrands Kliniekhoofd Diabeteskliniek UZBrussel één pil - Vermageren - Langer leven - Lagere bloeddruk - Verminderd
Nadere informatieState of the Art: CVRM bij diabetes anno 2011
State of the Art: CVRM bij diabetes anno 2011 risicoreductie die er écht toe doet! Dr. Adriaan Kooy, internist vasculair geneeskundige Ziekenhuis Bethesda & Bethesda Diabetes Research Centrum Hoogeveen
Nadere informatie