HGZO-congres 2015 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "HGZO-congres 2015 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg"

Transcriptie

1 HGZO-congres 2015 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg Congresboek Redactie: S. Colenbrander M.C.M. Roemaat EXPOSZ opleiden in sport en zorg Faculteit der Bewegingswetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam Amsterdam 2015

2 Typografie: EXPOSZ, Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam 2015 EXPOSZ, Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351 zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van één of meer gedeelten uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.

3 Voorwoord Een docentenleven Docenten moeten: Regelen, prijzen, kortsluiten, vormen, standhouden, aanduiden, aanbieden, verkroppen, evolueren, snappen, spellen, relativeren, categoriseren, nuanceren, groeperen, gedogen, begeleiden, inleven, groothouden, waarmaken, bijsturen, mentoren, parafraseren, spreken, illustreren, verrijken, zwoegen, verhalen, nagaan, collaboreren, handhaven, luisteren, meewerken, afbakenen, ploeteren, uitvissen, dubben, complimenteren, kijken, verheugen, invallen, loslaten, netwerken, ontspannen, lijmen, vlammen, voordoen, straffen, spelen, fonkelen, zwijgen, dramatiseren, bijeenhouden, voorbereiden, afronden, bekorten, herlezen, doorzien, innoveren, verduren, borrelen, tentamineren, jakkeren, schitteren, vliegen, studeren, gebaren, toetsen, herexamineren, filmen, duimen, toekijken, leidinggeven, differentiëren, generaliseren, entertainen, labelen, uitbreiden, overnemen, visualiseren, doorgaan, ontwikkelen, ontwrichten, excelleren, overhalen, haasten, zaaien, monteren, invliegen, koesteren, acteren, krijten, nadenken, standaardiseren, peilen, kalmeren, intomen, temperen, diplomeren, jagen, uitblinken, faseren, feedbacken, calculeren, bikkelen, bijslapen, vragen, activeren, opladen, verbreden, aanvaarden, chargeren, leren leren, corrigeren, detecteren, doorbijten, kopiëren, meeleven, stimuleren, toonzetten, nalezen, piekeren, besluiten, surfen, uploaden, vergaderen, minderen, organiseren, willen, dicteren, vrijlaten, vertellen, kwantificeren, toepassen, abstraheren, raadplegen, drillen, bedanken, ondergaan, delen, vervaardigen, indelen, bijscholen, doceren, opdraven, gaan, racen, toneelspelen, documenteren, inspannen, presenteren, opkomen, behelpen, passen, schrijven, kenschetsen, aandurven, werken, monitoren, verblijden, vergen, gamen, evalueren, zorgen, erkennen, omgaan, kunnen, bijdraaien, springen, construeren, vertrouwen, slapen, dromen, aanpakken, legitimeren, limiteren, imponeren, verdragen, doen, geven, zakendoen, inkleden, bekwamen, dwingen, verbijsteren, verankeren, inwilligen, coachen, weten, debatteren, negeren, telewerken, verfrissen, informeren, helpen, zoeken, verhuizen, overdenken, doorhebben, kiezen, integreren, programeren, maken, rationaliseren, onderzoeken, inbedden, samensmeden, betrekken, valoriseren, modelleren, promoten, inspringen, bekokstoven, klaarstaan, bijdragen, onderkennen, provoceren, knokken, gerieven, harmoniseren, herindelen, interpreteren, vastleggen, voorkauwen, beoordelen, verstuwen, overleggen, kanaliseren, beantwoorden, uitdelen, opstaan, variëren, behalen, bedingen, rennen, plaatsen, jureren, relateren, verhoeden, verbeteren, samenvatten, expliciteren, leren, waarborgen, samenwerken, reageren, functioneren, signaleren, keuren, dweilen, afschuiven, preciseren, begrijpen, lesgeven, lobbyen, vermannen, bewegen, voorgaan, nakijken, mobiliseren, lezen, ondersteunen, mailen, tijdschrijven, verenigen, uitkauwen, valideren, dwalen, inhaken, vergissen, zeggen, belonen, handelen, navragen, filosoferen en ONT-MOETEN! Geniet van het HGZO Congres 2015! Een prachtige mogelijkheid om te ONT-MOETEN! Geniet in een stimulerende leeromgeving van wat u interesseert! Kies twee dagen lang uw eigen programma en wat of wie u wilt ONT-MOETEN! Stan Buis Docent en onderzoeker EXPOSZ

4 Welkom Op een ouderavond op de basisschool van mijn oudste zoontje begon de directeur die avond over ontmoeten. De basisschool draagt bij aan een heleboel ontmoetingen in het leven van een kind. Letterlijke ontmoetingen met verschillende mensen en ontmoetingen met veel leermomenten. Tegelijkertijd hoopte hij ook dat de school een plek is om te ontmoeten. Dat vind ik mooi. Een plek waar je iedereen kunt ontmoeten en uitgedaagd wordt tot nieuwe ontmoetingen, en dat toch niet als moeten ervaart. Het HGZO-congres 2015 heeft hierdoor het thema Ont-moeten gekregen. Beide betekenissen zijn ook relevant in het hoger gezondheidszorg onderwijs (HGZO). Deze twee dagen zullen bol staan van de ontmoetingen met collega s, onderwijs- en zorgprofessionals, kennissen, vrienden en ook onbekenden. Daarnaast biedt het congres u de mogelijkheid even te ont-moeten van de dagelijkse gang van zaken en mag u geïnspireerd raken door het actuele en prikkelende programma. De lezingen, infoshops en workshops bieden u dit jaar ruimschoots de kans op leerzame ontmoetingen. Door het downloaden van de hgzocongres-app op uw smartphone of tablet heeft u nog makkelijker toegang tot het programma, informatie over de workshop(houders) en de actuele aankondigingen. Ook heeft u natuurlijk de mogelijkheid elkaar online te ontmoeten op twitter via #hgzocongres. 4 Ik heet u van harte welkom op de 15 de editie van het HGZO-congres, met als thema Ontmoeten. EXPOSZ wenst u veel inspirerende ontmoetingen op 19 en 20 maart! Namens Sjoukje Colenbrander en de overige medewerkers van EXPOSZ, Marjolein Roemaat

5 HGZO-congres 2015 Inhoud Inhoud Voorwoord 3 Welkom 4 Algemene congresinformatie 7 Lezingen Ontmoeting van twee identiteiten 11 Menno Pistorius Ont-moeten en de kracht van de kwetsbaarheid 12 Judith Budde Infoshops Diagnosticeer keer op keer. Hoe ziet de scriptiebegeleiding van studenten er uit? 15 Bas Agricola, Frans Prins, Marieke van der Schaaf, Jan van Tartwijk Structurele interactie met het werkveld: meetbaar én zichtbaar dankzij zelfevaluatie 16 Mieke Beckers, Candice De Windt Het eindwerk binnen het afstudeerproces: voorbeeld van een good practice inclusief een kritische kijk 17 Sven van Geel Implementeren van beeldschermtoetsing 18 Vincent Hendriks Landelijke toetsing en vreemde ogen HGZO 19 Menno Pistorius Expertise vanuit de leerwerkplaats 20 Valérie Vanceulebroeck 5 Workshops Overlevingshandboek voor zorg Schrijft u mee? 23 Monique Bak, Leon Goedhart, Willemijn Langkamp, Ciska Ravenswaaij Questions and Answers ProActive Nursing 24 Marc Bakker Activerende werkvormen met digitale middelen 25 Remco M. Beek Grip op je werk! Een bewezen werkmethodiek voor rust in je hoofd, 100% overzicht en meer productiviteit! 26 Martin Beld Tien manieren om iemand te ontwijken! Tien misgelopen ontmoetingen? 27 Edith van Bommel Toetsen van groepsproducten 28 Jirka Born, Stan Buis Breindidactiek: een ontmoeting van het beste van twee werelden 29 Geert Buijtenweg Ont-moeten in de dagelijkse coachpraktijk 30 Allard Gerritsen, Mary Herboldt-Soudant Motivatie in de e-learning module 31 Judith Gerritsen, Soemitro Poerbodipoero Talentonwikkeling: toepassing van de sterke-kanten-benadering in het onderwijs 32 Djoerd Hiemstra

6 Inhoud HGZO-congres Dynamische oordeelsvorming 33 Michael Hoedjes Doceren is net topsport: zelfregulatie 34 Vana Hutter Beroepsbeeldvorming in de interactie tussen docent en student in het HGZO 35 Margriet van Iersel, Marjon van Rijn Vaardigheidstraining: inzichten uit de sportwetenschappen 36 Marjan Kok Ontmoeting en diversiteit 37 Andrea Kuckert, Marjan Stomph Kennisclips zelf maken 38 Marijke Leijdekkers, Judith Gerritsen Mindful doceren 39 Carel Martens, Marjolein Roemaat Flipping the Microcurriculum. Een interactief curriculum door Technology Enhanced Learning 40 Egbert Neels Feedback: effectieve ontmoetingen tussen docent en student? 41 Liesbeth Neeskens, Jirka Born Ont-moeten van jezelf en anderen door ont-wikkelen: mindfulness als vaardigheid voor zelfstudie? 42 Theo Niessen, Marja Legius Ontmoet de student op je eigen podium 43 Rinus van der Schoof, Boudewijn Visscher Een leeromgeving voor blended learning en sociaal netwerken door het gebruik van ELO, Apps en een Virtuele Wereld 44 Wim Trooster, Erik Ploeger, Hans Selles Hoe ontmoet je goede meerkeuzevragen? 45 Susan Voogd, Marit Praagman Community of Practice: Skills Experience 46 Paul Voorn, Marleen Post, Marja Joosten, Hanna Onatli Stage 3.0 Community of Practice 47 Annemarie Waal, Ingrid Duijvenbode, Johanneke Pulles, Paul Keessen Hoe ontmoeten óntmoeten wordt: werkvormen die verbondenheid faciliteren 48 Jeroen Weber, Cas van Niel, Levi Heimans ICT ontmoet Onderwijs: van visie naar invulling 49 Jildert van Yperen Congresorganisatie 51

7 HGZO-congres 2015 Algemeen Algemene congresinformatie Locatie Het congres vindt plaats in congreshotel De Werelt, Westhofflaan 2, 6740 AA Lunteren, tel: , Aankomst en registratie Op donderdag 19 maart kunt u zich vanaf 9.15 en op vrijdag 20 maart vanaf 9.00 uur laten registreren bij de informatiebalie van het congres. U ontvangt daar de congresmap met het definitieve congresprogramma en uw persoonlijke congres-indeling. U ontvangt tevens een naambadge. U wordt verzocht deze gedurende het hele congres te dragen. U kunt bij de informatiebalie eventuele bagage in bewaring geven. Zie voor informatie over uw hotel de aanvullende congresinformatie. Aanvangstijden congres De aanvangstijd van het congres is op donderdag uur en op vrijdag 9.30 uur. Routebeschrijving vanaf A1 Amsterdam Apeldoorn/Apeldoorn-Amsterdam: afslag Barneveld/Ede A 30 richting Ede, afslag Lunteren. vanaf A12 Utrecht Arnhem/Arnhem-Utrecht: afslag Ede-Noord/Barneveld (A30), afslag Lunteren. vanaf A15 Rotterdam Nijmegen/Nijmegen-Rotterdam: afslag Kesteren (N233); richting Rhenen/Veenendaal. Bij Rhenen de brug oversteken en weg volgen, 1e rotonde recht oversteken. Op de volgende rotonde rechtsaf. Weg volgen tot aan de A12, ga de A12 op richting Arnhemneem de A30 richting Ede-Noord/Barneveld afslag Lunteren. 7 Daarna: Volg de rondweg (Westzoom) en daarna de ANWB-borden De Werelt. Dit betekent dat u aan het eind van de Westzoom linksaf de Dorpsstraat inrijdt. Vervolgens gaat u de vierde weg rechtsaf de Boslaan op. Ga de spoorwegovergang over; neem daarna de derde weg rechts (Molenweg); daarna eerste weg links (Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van congrescentrum De Werelt. Terugweg naar A30 met eigen vervoer: Bij de uitgang van De Werelt vindt u kaartjes met daarop de routebeschrijving naar de snelweg. Openbaar vervoer Lunteren is per trein bereikbaar vanuit Amersfoort en Ede-Wageningen. Reist u per trein en gebruikt u een OV-card? In Lunteren rijden alleen treinen van Connexxion (Valleilijn). Vergeet niet bij het overstappen op deze trein eerst uit te checken en aansluitend weer in te checken bij de Connexxion-paal. Wandeling vanaf station Lunteren naar De Werelt (verharde weg, circa 15 minuten): Trein vanuit Ede: u loopt over het perron terug en dan links het grindpad op en direct rechtsaf over het parkeerterrein richting sauna. Daar gaat u linksaf ( Boslaan). U volgt de Boslaan (circa 1 km), daarna rechtsaf de Molenweg in. Eerste weg links (Westhoff-laan), waar een bord u verwijst naar de ingang van congrescentrum De Werelt.

8 Algemeen HGZO-congres 2015 Wandeling vanaf station Lunteren naar De Werelt (verharde weg, circa 15 minuten): Trein vanuit de richting Amersfoort: u loopt verder in de richting van de trein en steekt het spoor over. Op het grindpad rechtsaf richting sauna. Aan het einde van de parkeerplaats linksaf (Boslaan). U volgt de Boslaan (circa 1 km), daarna rechtsaf de Molenweg in. Eerste weg links (Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van De Werelt. Voor vervoer naar De Werelt kunt contact opnemen met Taxi Lunteren, Met ingang van 1 januari van dit jaar organiseert De Werelt een uur voor aanvang van het programma op donderdag en vrijdag en een uur na afloop van het programma op vrijdag een pendeldienst tussen station Lunteren en het congreshotel v.v., andere tijden in overleg. Rookbeleid In De Werelt is roken slechts toegestaan op de aangegeven plaatsen. Roken is in ieder geval niet toegestaan in de hotelkamers, de zalen en in het restaurant. Informatiemarkt In de centrale hal van De Werelt is er gedurende het congres een informatiemarkt ingericht. In het congresprogramma is er gedurende de lunch en de theepauze op donderdag en gedurende de koffiepauze en de lunch op vrijdag extra tijd ingeruimd om u de gelegenheid te bieden deze te bezoeken (zie voor exacte tijden het congresprogramma). 8 Op de informatiemarkt staat ook een stand van onze hoofdsponsor: Boom Lemma uitgevers (

9 LEZINGEN

10

11 HGZO-congres 2015 Lezing Ontmoeting van twee identiteiten Menno Pistorius Voorzitter SAC HGZO, Directeur Health Studies, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Dit najaar zijn de voorzitters van de landelijke opleidingsoverleggen uit het HGZO en het sectorale adviescollege HGZO met elkaar op inspiratiereis geweest om het concept van een double identity in het opleiden van zorgprofessionals te onderzoeken. Het opleiden voor een double identity wil zeggen dat iedere zorgprofessional wordt opgeleid voor: 1) voor het (eigen) beroep én 2) als generiek zorgverlener. Het begrip T- shaped professional wordt ook in deze context gebruik en het is een begrip uit de zelfde stal, zogezegd. In het zorgberoepen debat (commissie Kaljouw) wordt apel gedaan op het op juiste wijze opleiden voor de juiste toekomst. Het apel is: zijn de denkbeelden over het opleiden van zorgprofessionals passend bij de wensbeelden van de toekomst van de zorg waarvoor wordt opgeleid. In de lezing gaat de spreker in op de vraag of het opleiden voor een double identity een antwoord kan zijn voor het op de juiste wijze opleiden voor de juiste toekomst. Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Paramedische studies t.a.v. dhr. M. Pistorius Postbus GL Nijmegen 11

12 Lezing HGZO-congres 2015 Ont-moeten en de kracht van de kwetsbaarheid Judith Budde Directeur van Opleidings- en conferentiecentrum het Balkon in Vasse Wie kent het niet: van die momenten waarop je als docent kwetsbaar bent. Weet ik wel genoeg? Hoe kan ik omgaan met de lastige dynamiek in deze groep? Hoe hou ik die excellente student geboeid? Mag/durf ik mijn grenzen aan mijn collega aan (te) geven? Ook studenten zijn kwetsbaar. Haal ik mijn tentamen? Hoor ik er wel bij? Wat zullen ze van me denken? In ieders leven zijn talloze kleine en grote momenten waarop we ons kwetsbaar of ongemakkelijk voelen. Hoe herkennen we onze kwetsbaarheden en wat zijn onze beschermingsmechanismen? En wat helpt ons om vrijer en meer onszelf te durven zijn? Hoe kunt u uw studenten daarin begeleiden? Wat vraagt dat van uw manier van ont-moeten en aanwezig zijn? Over dit razend boeiende en vaak ongemakkelijk terrein houdt Judith Budde een dynamische lezing met anekdotes, verhalen en wetenschappelijke bronnen, o.a. het onderzoek van Brené Brown en de psychologie van de Ikken. 12 Het Balkon t.a.v. Judith Budde Hooidijk RA Vasse info@hetbalkon.nl

13 INFOSHOPS

14

15 HGZO-congres 2015 Infoshop Diagnosticeer keer op keer. Hoe ziet de scriptiebegeleiding van studenten er uit? Bas Agricola, Frans Prins, Marieke van der Schaaf, Jan van Tartwijk Universiteit Utrecht / Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Educatie (UU) / opleiding Voeding en Diëtetiek (HAN) In deze infoshop wordt een studie gepresenteerd waarin wij de scriptiebegeleiding tijdens het schrijven van een vierdejaars bachelor thesis hebben onderzocht. De scriptiebegeleiding van docentbegeleiders wordt veel gegeven tijdens docent-student dialogen; deze bieden veel ruimte voor interactie, zo geven docenten feedback en vragen studenten om opheldering. Om hun interventies af te stemmen, dienen docenten continu het kennisniveau van student(en) te diagnosticeren. Als docenten hun begeleiding afstemmen op het huidige niveau van de student noemen we dat contingente begeleiding (Van de Pol, Volman, & Beishuizen, 2011). Docenten vinden diagnosticeren heel moeilijk en geven in plaats daarvan meteen hulp (Ruiz-Primo, & Furtak, 2007). Met een explorerende multipele casestudie zijn bij 4 scriptiebegeleiders van de opleiding Voeding en diëtetiek bij de HAN 16 docent-studentdialogen geanalyseerd. De kwantitatieve analyses van de getranscribeerde videodata laten zien dat begeleiders het niveau van de student niet expliciet diagnosticeren en veel interveniëren met uitleg en instructie. De infoshop zal bestaan uit een presentatie waarin de opzet en resultaten van deze studie worden gedeeld. Daarnaast is er ruimte voor discussie waarin de relevantie voor HGZO docenten daar ligt dat de eerste auteur graag inzichten wil geven in het begeleidingsproces van 4 e jaars studenten. 15 De infoshop zal verder een reflectief karakter hebben, waarin deelnemers gevraagd zal worden hoe de scriptiebegeleiding bij hun opleiding plaats vindt en specifiek tijdens docentstudent dialogen. Deze infoshop hoopt antwoord te kunnen geven op de vraag hoe studenten door persoonlijk contact worden gemotiveerd om tot leren te komen. Scriptiebegeleiding, docent-studentdialogen, docentgedrag, contingentie Literatuur Ruiz-Primo, M. A., & Furtak, E. M. (2007). Exploring teachers informal formative assessment practices and students understanding in the context of scientific inquiry. Journal of Research of Science Teaching, 44(1), doi: /tea Van de Pol, J., Volman, M., & Beishuizen, J. (2011). Patterns of contingent teaching in teacher-student interaction. Learning and Instruction, 21, doi: / j.learninstruc Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Voeding en dietetiek t.a.v. B. Agricola Postbus GL Nijmegen b.t.agricola@uu.nl

16 Infoshop HGZO-congres 2015 Structurele interactie met het werkveld: meetbaar én zichtbaar dankzij zelfevaluatie Mieke Beckers, Candice De Windt Odisee, centrale diensten / studiegebied Gezondheidszorg In het professioneel gericht hoger onderwijs staat een sterke oriëntatie op een bepaalde beroepscontext en aansluitend werkveld centraal. Een structurele binding van professioneel gerichte opleidingen met het werkveld kan op verschillende manieren worden opgebouwd, onderhouden en versterkt. Dit kan gebeuren via het curriculum en werkvormen gericht op authentieke, realistische en professionele settings, via de keuze van de stageplaatsen en bachelorproeven, via praktijkgericht onderzoek en maatschappelijke dienstverlening, via het docentenkorps en betrokkenheid bij organisaties in het werkveld, via resonantieraden of focusgroepen enzovoort. Maar hoe kom je als opleiding te weten hoe sterk je verankerd bent in het werkveld? Hoe verkrijg je inzicht in de kwaliteit van je band met het werkveld, hoe meet je de impact ervan op de opleiding en de inbedding in de cultuur en werking van de opleiding? Het inventariseren van activiteiten met en voor het werkveld biedt hiertoe weinig soelaas. Ook het formuleren van indicatoren blijkt omwille van de veelzijdigheid van interactie met het werkveld geen evidente zaak. Odisee koos ervoor haar visie op het thema te expliciteren in een conceptueel model gebaseerd op vijf kernwoorden: continu, veelzijdig, open, innovatief en gestructureerd. Hierbij aansluitend ontwikkelde Odisee een zelfevaluatietool voor opleidingen waarmee ze hun relatie met het werkveld gericht in kaart kunnen brengen en evalueren. Het zelfevaluatie-instrument laat een opleiding toe zichzelf te scoren op een aantal stellingen die de kernwoorden concretiseren. De infoshop demonstreert de waarde en relevantie van het zelfevaluatie-instrument aan de hand van praktijkvoorbeelden uit het studiegebied Gezondheidszorg van Odisee. Beroepenveld, zelfevaluatie Odisee t.a.v. mevr. M. Beckers Warmoesberg Brussel België mieke.beckers@odisee.be candice.dewindt@odisee.be

17 HGZO-congres 2015 Infoshop Het eindwerk binnen het afstudeerproces: voorbeeld van een good practice inclusief een kritische kijk Sven van Geel Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen, België, departement Gezondheid & Welzijn; opleiding ergotherapie Binnen het afstudeerproces neemt het eindwerk in de meeste afstudeerrichtingen van het hoger gezondheidszorg onderwijs een belangrijke plaats in om de beroepscompetenties aan te tonen. In deze infoshop zullen we een voorbeeld geven van een good practice omtrent het eindwerk vanuit de AP Hogeschool Antwerpen. De beoogde competenties, de procedure van evalueren, en de beoordelingsformulieren van het proces en het product worden toegelicht. Daarnaast kijken we kritisch naar de bereikte resultaten van deze werkwijze door een vergelijking te maken met het protocol Verbeteren en verantwoorden van afstuderen in het hbo van de expertgroep protocol in opdracht van de Vereniging Hogescholen (2014). Tot slot beoordelen we de huidige werkwijze vanuit de minimumeisen aan onderzoekend vermogen voor bachelor studenten. Eindwerk, Competentiegericht evalueren, onderzoekend vermogen Literatuur Expertgroep Protocol. (2014). Beoordelen is mensenwerk. Bevindingen over de wenselijkheid en mogelijkheid voor een gezamenlijk protocol voor het beoordelen van (kern)werkstukken. Den Haag; Vereniging Hogescholen. Sluijsmans, D., Andriessen, D., Sporken, S., & Vonk, F. (2014). Goed beslissen over beroepsbekwaamheid in het hbo. Onderwijsinnovatie, 3, AP Hogeschool Antwerpen Departement G&W, ergotherapie t.a.v. dhr. Sven van Geel J. De Boeckstraat Merksem België

18 Infoshop HGZO-congres 2015 Implementeren van beeldschermtoetsing Vincent Hendriks Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek Door digitaal tentamens af te nemen wordt de toetsing overzichtelijker en kwalitatief beter. Daarnaast zijn er veel interessantere mogelijkheden om formatief te toetsen vergeleken met toetsing op papier. Om beeldschermtentamens af te nemen moeten naast computerfaciliteiten en tentamensoftware de gehele logistiek georganiseerd worden. Overstappen van papier naar digitale toetsing vergt een investering. Digitaal toetsen kost ongeveer evenveel tijd als toetsen op papier, maar heeft grote voordelen. De technische ontwikkelingen volgen elkaar snel op, waardoor het lastig is om hiervan een overzicht te krijgen. In deze bijeenkomst zal worden ingegaan op: voor- en nadelen van beeldschermtoetsing in het algemeen afnamefaciliteiten: vaste computers, laptops of tablets verbinding tussen tentamencomputer en internet: de veiligheid hiervan de verschillende beschikbare softwarepakketten logistieke organisatie binnen de opleiding en instelling Met deze informatie kan het proces van theorietoetsing worden gestroomlijnd. Na enkele studiejaren zal theorietoetsing veel minder werk zijn. Hierdoor verdwijnen het volgende moeten rondom tentamentijd: tentamens van vorig jaar uitsorteren, handmatig vragen corrigeren, nieuwe vragen aanleveren, tentamens kopiëren, verloren tentamens terugvinden, tentamens in archief plaatsen, een itemanalyse waarbij informatie uit meerdere documenten gecombineerd moet worden. Tentamens, digitaal, formatieve toetsing, summatieve toetsing Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding Voeding en Diëtetiek t.a.v. dhr. V. Hendriks Postbus GL Nijmegen

19 HGZO-congres 2015 Infoshop Landelijke toetsing en vreemde ogen HGZO Menno Pistorius Voorzitter SAC HGZO, Directeur Health Studies, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen De diverse landelijke opleidingsoverleggen in het hoger gezondheidszorgonderwijs hebben met enthousiasme en met verve het rapport van Antoine de Bruijn (vreemde ogen dwingen) opgepakt. Eigenlijk al ruim voor dat het rapport verscheen. Er zijn prachtige resultaten geboekt. Er waren ook tegenslagen. Er is sprake van een mooie diversiteit aan opbrengsten en ervaringen. In de infoshop worden deze gedeeld. De vier opleidingen Voeding en Diëtetiek in Nederland (Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Haagse Hogeschool en Hanzehogeschool Groningen) hebben gezamenlijk besloten een procedure te ontwikkelen waarmee de kwaliteit van de beoordeling van het eindniveau van de bachelorscriptie gewaarborgd kan worden. Met betrekkelijk geringe inspanning (in totaal 4 bijeenkomsten) zijn we in staat geweest de beoordelingen op elkaar af te stemmen en de procedure vorm te geven. De landelijke aanpak heeft bij de vier opleidingen onder andere geleid tot het invoeren van een gezamenlijk beoordelingsformulier en een procedure voor onderlinge, landelijke kwaliteitsborging. De eerste stap naar het vreemde ogen -principe is hiermee gezet. De (ontwikkeling van) het formulier en de procedure zelf presenteren we in de infoshop. Landelijke toetsing, toepassing vreemde ogen 19 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Paramedische studies t.a.v. dhr. M. Pistorius Postbus GL Nijmegen menno.pistorius@han.nl

20 Infoshop HGZO-congres 2015 Expertise vanuit de leerwerkplaats Valérie Vanceulebroeck Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen, departement Gezondheid en Welzijn, opleiding tot Bachelor in de Verpleegkunde Binnen de opleiding Verpleegkunde wordt reeds enkele jaren het concept van de leerwerkplaats of work-based learning toegepast bij het realiseren van de competenties van de bachelor verpleegkundige. De leerwerkplaats biedt studenten een nieuwe vorm van werken, leren en begeleiden aan en benadert in hoge de realiteit van de arbeidsplek. Binnen de leerwerkplaats staat de patiëntenzorg centraal. Een opvallend verschil met een traditionele stage is, dat er bij een leerwerkplaats een team studenten (verpleegkunde) toegevoegd wordt aan het bestaande verpleegkundige team en zij verantwoordelijk zijn voor het zorgproces van de aanwezige patiëntenpopulatie. De verpleegkundige zorg wordt door studenten in volle omvang gepland, uitgevoerd en geëvalueerd. Dit alles gebeurt steeds onder de supervisie en eindverantwoordelijkheid van ervaren verpleegkundigen in de rol van werkbegeleider of mentor. De laatste jaren is er in toenemende mate aandacht voor competentiegericht en vraag- en zelfgestuurd onderwijs. De rol van docenten en studenten is hierdoor aan verandering onderhevig: de student is zelf verantwoordelijk voor het eigen leerproces, de docent wordt steeds meer coach. De leerafdeling biedt een manier van leren die aansluit bij deze ontwikkelingen. Bovendien blijkt voor studenten het samen leren in een groep een groter rendement op te leveren dan het individueel leren. In deze infoshop overlopen we met u graag volgende items: Praktische weergave van het implementatieproces met de instelling + ziekenhuisafdeling + ICT/dataprocessing Stappenplan en introductie voor de studenten SWOT analyse na afloop van de leerwerkplaats, vanuit instelling, afdeling, studenten en opleiding Overlopen van de stageopdracht op maat van deze leerwerkplaats in functie van de te realiseren competenties en rollen (Canmeds model) Uitwisseling van expertise en toetsingsmethodieken Competenties, toetsen, work-based learning / leerwerkplaats, Canmeds-rollen Internet-link Artesis-Plantijn Hogeschool Antwerpen Opleiding Bachelor Verpleegkunde t.a.v. mw. V. Vanceulebroeck Jaak De Boeckstraat Merksem België valerie.vanceulebroeck@ap.be

21 WORKSHOPS

22

23 HGZO-congres 2015 Workshop Overlevingshandboek voor zorg Schrijft u mee? Monique Bak, Leon Goedhart, Willemijn Langkamp, Ciska Ravenswaaij Hogeschool van Amsterdam, opleiding tot Oefentherapeut De zorg is ingrijpend aan het veranderen, dat weten wij allemaal. Alle opleidingen zijn zich hiervan bewust. Hoe zet je jezelf en de opleiding in actie en waar begin je eigenlijk? Ook wij (als opleiding Oefentherapie) hebben hiervoor geen pasklare oplossing, wel zijn wij de uitdaging aangegaan. Door middel van het schetsen van de zorg/gezondheidsjungle 2030, vormen wij met elkaar een beeld van een mogelijke aanpak. Het overlevingshandboek 2030; welke hoofdstukken staan daar in? De woestijn (het dorre zorglandschap van bezuinigingen) De concrete jungle (de uitdagingen van de grote stad) Adaptatiestrategieën (docent, student, zorgprofessional) Technologie (welke tools neem je mee de jungle in?) Wij dagen u uit om samen het overlevingshandboek te schrijven! COP (community of practice) 23 Literatuur Stichting de nationale denktank, (2013), Uitgedokterd. Huber M, Knottnerus JA, (2011) How should we define health? British Medical Journal; 343:d4163. Visser B., (2013), Lectorale Rede It s up to you. Wiseman J. L, (2010), Het grote SAS survival handboek, 1 ste druk, Kosmos Uitgevers Utrecht. Hogeschool van Amsterdam Gezondheid/ Amsterdam School of Health Professions Opleiding tot Oefentherapeut t.a.v. mw. G. Gevers Postbus CN Amsterdam m.h.gevers@hva.nl

24 Workshop HGZO-congres 2015 Questions and Answers ProActive Nursing Marc Bakker VUmc Academie Amsterdam, Expert Lecturer Clinical Reasoning & ProActive Nursing ProActive Nursing wordt steeds meer een begrip in het verpleegkundig onderwijs en beroepspraktijk. Deze workshop staat in het teken van: Een ontmoeting tussen de auteur ProActive Nursing en docenten die met klinisch redeneren aan de slag willen en/of zijn. Een informele bijeenkomst waarin actuele onderwijskundige en vakinhoudelijke vragen gesteld en beantwoord worden. ProActive Nursing, onderwijs, curriculum, ontmoeten 24 Literatuur ProActive Nursing, klinisch redeneren in zes stappen. M. Bakker en C. van Heycop ten Ham 2 e druk, 2014 (ISBN ). ProActive Nursing: klinische problematiek inzichtelijk. M. Bakker. 1 e druk, 2013 (ISBN ). In dit tweede boek van de reeks ProActive Nursing is een basisset van twaalf zorgthema's beschreven. Deze worden gebruikt in de moeilijkste van de zes stappen van het klinisch redeneren: stap twee, het beredeneren van de klinische problematiek. Zakboekje ProActive Nursing. Internet-link VUmc Academie t.a.v. dhr. M. Bakker Postbus MB Amsterdam marc.bakker@vumc.nl

25 HGZO-congres 2015 Workshop Activerende werkvormen met digitale middelen Hoe kunnen we studenten boeien en binden met nieuwe mogelijkheden? Remco M. Beek Hogeschool Rotterdam, Instituut voor Commercieel Management, opleiding CE: Sport- Marketing & Management Hoe kunnen we studenten boeien en binden met de nieuwe digitale mogelijkheden? Hoe krijgen wij jonge talenten in beweging zodat leren duurzaam wordt? Tijdens deze praktische workshop wordt u meegenomen in een rondje langs de digitale velden. U maakt kennis met verschillende activerende werkvormen die u zullen uitdagen om op een laagdrempelige manier een andere dynamiek te creëren in uw bijeenkomsten; van grote groepen tot kleinere samenstellingen. Gezamenlijk ontdekken wij hoe de passie en talent van jonge mensen aangewakkerd kan worden zodat zij nieuwsgierig en enthousiast raken over de onderwerpen die voor hun ontwikkeling relevant zijn. Waar de nieuwe generatie geen wereld kent zonder onbegrensde digitale mogelijkheden, worstelen veel opleidingen met de integratie hiervan in het onderwijs. De opleiding SportMarketing & Management aan de Hogeschool Rotterdam staat aan de vooravond van een bijzondere verandering van zowel de inhoud als de didactische werkvormen van haar curriculum. Het doel is het ontwikkelen en verbinden van gepassioneerde talenten, die zich vertrouwd bewegen in een dynamische omgeving van continue veranderingen en een toenemende informatieovervloed. Studeren wordt gezamenlijk leren in een levendige context waarin docent en student elkaar stimuleren tot verdere verdieping en vernieuwende toepassingen. 25 We ontwikkelen een omgeving waarin we fouten moeten maken en het een signaal is van experimenteren en naderende verbetering. Inzet en ontwikkeling op het talent en de passie van zowel student en docent is het vertrekpunt. Laat u verrassen door de mogelijkheden van dit onderwijsmodel en ontdek hoe u zelf digitale mogelijkheden als activerende werkvormen kunt inzetten. Activerende werkvormen, digitale middelen, flipping the classroom, SportMarketing & Management Hogeschool Rotterdam Instituut voor Commercieel Management, Opleiding CE: SportMarketing & Management t.a.v. Remco M. Beek (MSc) Kralingse Zoom ND Rotterdam r.m.beek@hr.nl

26 Workshop HGZO-congres 2015 Grip op je werk! Een bewezen werkmethodiek voor rust in je hoofd, 100% overzicht en meer productiviteit! Martin Beld Het Effectieve Werken Het moderne kenniswerken vraagt veel van ons. Steeds meer informatie en steeds meer prikkels, iedere dag opnieuw. Wil jij meer grip op je werk- en je werkdag? Rust in je hoofd? 100% overzicht over alle informatie en alles in je werk waar jij nog iets mee wilt of moet? Tijdens deze workshop ga je actief aan de slag met een bewezen werkmethodiek die maakt dat je controle krijgt over je werk en je werkdag en je mailbox leegt houdt. Wat het je brengt is meer controle, 100% overzicht en aantoonbaar tijdwinst met als effect dat je meer gedaan krijgt op een werkdag. Internet-link 26 Het Effectieve Werken Martin Beld Zuiderhagen GL Enschede

27 HGZO-congres 2015 Workshop Tien manieren om iemand te ontwijken! Tien misgelopen ontmoetingen? Edith van Bommel Hogeschool Rotterdam, Instituut Voor Gezondheidszorg (IVG) Face to face, altijd spannend! Wie kijk je in de ogen? Wegkijken, veel gemakkelijker! Toevallig nét even koffie halen, ook heel handig. Ontmoeten, moet dat? Maar wat loop je eigenlijk te ontwijken? Loop je iets mis? Uit de weg gaan, vermijden, van richting veranderen om niet tegen iets of iemand aan te botsen. Een student bijvoorbeeld. Of een collega! Wie (welke student, collega, manager) ga jij uit de weg? Wat is je drijfveer? Welke tactieken zet je in? Silly walks? Werkt het? Welke eigenaardigheden kom je zoal tegen bij je ontmoetingen op de onderwijswerkvloer? Wat was je toppunt van vermijden? Wanneer schitterde een kansrijke ontmoeting als het ware van afwezigheid? In deze workshop met korte, frisse oefeningen, wisselen we markante ervaringen uit en stellen een top 10 samen van opmerkelijke manieren om iemand te ontwijken. Mét bijbehorende prijskaart (lees: consequentie en/of misgelopen ontmoeting). Ik zou zeggen: ontwijk deze workshop niet! Kun je nog (ont)duiken? Duik dan mee. Er is plek voor twee dozijn. P.S. Word je zelf wel eens ontweken? Hoe voelt dat eigenlijk? 27 Ontwijken Ontmoeten, overlevingsstrategieën, emotie Internet-links Emoties? Tien signalen van vermijden Welke jas trek jij aan als het spannend wordt in je team? Welk teamlid draagt die door jou felbegeerde tool in zich? Hogeschool Rotterdam Instituut Voor Gezondheidszorg t.a.v. mw. E.P. van Bommel Rochussenstraat EK Rotterdam

28 Workshop HGZO-congres 2015 Toetsen van groepsproducten Jirka Born, Stan Buis Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ In veel hbo-opleidingen wordt om kosten en nakijktijd te drukken gebruik gemaakt van groepsproducten. Positief aan deze groepsproducten is dat studenten met elkaar samenwerken en van en met elkaar kunnen leren. Dit past prima bij de sociaal constructivistische visie die veel opleidingen hebben. Hierbij is vanuit de toetsing echter een zeer belangrijke vraag te stellen: hoe zorg je ervoor dat zichtbaar wordt wat elke student aan het groepproduct heeft bijgedragen, zodat goed presterende studenten kunnen worden gewaardeerd voor hun inzet en minder presterende studenten kunnen worden ondersteund? In deze workshop zal worden stilgestaan bij verschillende manieren om als docent inzicht te krijgen in de bijdragen van individuele studenten aan groepsproducten. Daarbij kan worden gedacht aan individuele toetsen, self- en peerassessment, maar ook aan ICTmogelijkheden om individuele bijdragen te monitoren. Er zal een theoretische inleiding in dit onderwerp gegeven worden vanuit onderwijskundige literatuur. Tijdens de rest van de workshop heeft u de mogelijkheid om samen met de overige deelnemers voor een fictieve cursus de beoordeling van een samenwerkingsproject onder de loep te nemen en uit te werken. Samen met andere docenten uit het HGZO werkt u in deze workshop aan een beoordelingswijze waarbij minder nakijktijd toch meer onderscheid maakt tussen de prestaties van individuele studenten! 28 Let op: In de eerstegraads Docentenopleiding HGZO en de master Docent HGZO vanaf cohort 2011 wordt een dergelijke bijeenkomst ook verzorgd. De theorie die in deze workshop centraal staat, wordt daar ook aangeboden. Dio s kunnen natuurlijk wel deelnemen aan deze workshop en met andere HGZO-docenten een beoordelingswijze kritisch bekijken! Toetsing, groepsproducten Literatuur Strijbos, J.W. (2011). Assessment of (Computer Supported) Collaborative Learning. IEEE Transactions on Learning Technologies, 4 (1), Trentin, G. (2009). Using a wiki to evaluate individual contribution to a collaborative learning project. Journal of Computer Assisted Learning, 25 (1), Vrije Universiteit Amsterdam EXPOSZ t.a.v. mw. drs. J.R. Born en drs. S.C.A. Buis Van der Boechorststraat BT Amsterdam j.born@vu.nl, s.buis@vu.nl

29 HGZO-congres 2015 Workshop Breindidactiek: een ontmoeting van het beste van twee werelden Geert Buijtenweg Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ De wereld van de didactiek is al oud en beproefd, die van de breinkennis in opkomst. Welke aspecten van jouw didactische werkvormen sluiten goed aan op het functioneren van het brein? Hoe prikkel jij de studenten met je presentaties en activerende werkvormen? In deze workshop staan we stil bij wat de klasomgeving en emoties doen met ons brein, hoe je studenten vervolgens motiveert met groeigerichte feedback, maar ook hoe je ze effectief laat leren door snellezen op een manier dat het brein ook de leerstof goed verwerkt en opslaat. Op een experimentele manier onderga je wat didactiek doet met je brein. Ga je zelf presenteren over een breinonderwerp naar keuze. Een praktische workshop waarin je brein op verschillende manieren geprikkeld wordt. Breindidactiek, presenteren, motiveren, snellezen, kenniskaarten Literatuur Dirksen, G. (2014). Breindidactiek: Helpen leren met breinkennis. Utrecht: Synaps. Tigchelaar, M. (2009). Haal meer uit je hersenen. Amsterdam: Prometheus. 29 Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. drs. G. Buijtenweg Van der Boechorststraat BT Amsterdam g.buijtenweg@vu.nl

30 Workshop HGZO-congres 2015 Ont-moeten in de dagelijkse coachpraktijk Allard Gerritsen, Mary Herboldt-Soudant Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ In deze workshop komt u even helemaal tot uzelf en tot uw collega. In het drukke congresprogramma hebben we even vijf kwartier de tijd om te ontspannen én te oefenen. Om bewust te worden van onze coachvoorkeuren en aan te voelen waar een uitdaging ligt. Om met de ander mee te denken en te analyseren en ook te voelen waar mogelijkheden en grenzen liggen Dat doen we door vier inspirerende oefeningen te doen die iedere coach in het hoger onderwijs goed kan gebruiken. Achtereenvolgens gaan we: gronden en contact maken. Gaan we problematiseren, verbeelden en ons verwonderen over de mogelijkheden met de techniek van de wondervraag. Als derde gaan we stapsgewijs blokkerende overtuigingen hanteren. Tenslotte doen we de klaverblad oefening waarin nu en straks, beperking en hulpbronnen u omringen. Door te ervaren en met elkaar te oefenen stapt u na het volgen van deze workshop verkwikt en verrijkt weer de Werelt in! Coachen, begeleidingsgesprekken, studieloopbaanbegeleiding 30 Literatuur Hendriksen, J. (2007). Tools voor de coach. Oefeningen ter ondersteuning van het coachingsproces. Soest: Uitgeverij Nelissen. Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. drs. A. Gerritsen Van der Boechorststraat BT Amsterdam a.g.a.gerritsen@vu.nl h.c.m.p.herboldt-soudant@vu.nl

31 HGZO-congres 2015 Workshop Motivatie in de e-learning module Judith Gerritsen, Soemitro Poerbodipoero Vrije Universiteit Amsterdam / Hogeschool van Amsterdam, EXPOSZ/ Domein Gezondheid Ont-moeten op de digitale snelweg. Hoe hard gaat dat? Anderen ontmoeten tijdens het werken aan een e-learning programma, is dat de moeite waard? Niet moeten, maar willen. Hoe kan dat in een digitale leeromgeving? Leren vindt steeds meer plaats in digitale leeromgevingen. Dit roept de nodig vragen op. In een lokaal waar studenten fysiek aanwezig zijn, kan een docent direct invloed uitoefenen op het leerproces. In een digitale leeromgeving is de lerende een stuk onzichtbaarder. De autonomie viert hoogtij. Hoe zit dat met de benodigde discipline? Daarvoor is motivatie onontbeerlijk. Motivatie wordt door Vansteenkiste, Ryan en Deci (2008) in de zelf-determinatietheorie beschreven vanuit een positief mensbeeld: mensen zijn nature pro-actief mits er sprake is van een stimulerende omgeving. Voor deze motivatie zijn de volgende 3 aspecten van belang: Autonomie Sociale verbondenheid Eigen ervaren competentie Deze theorie geeft ons handvatten bij het maken van keuzes bij de inrichting van een e- learning module waarin deelnemers worden uitgedaagd actief te leren. In de workshop verzamelt u ideeën over hoe studenten te motiveren in een e-learning module. Dit doen we via werkvormen zoals mindmappen, quizzen en discussies. Daarnaast vertellen we over onze ervaringen met het ontwikkelen van een e-learning programma over diversiteit in gezondheidszorg voor docenten van de HvA. 31 E-learning, zelf determinatie theorie, autonomie, samenwerken, online quizes Literatuur Vansteenkiste, M., Ryan, R.M. & Deci, E.L. (2008). Self-determination theory and the explanatory role of psychological needs in human well-being. In L. Bruni, F. Comim & M. Pugno (Eds.), Capabilities and happiness. Oxford: Oxford University Press, Martens, R. Boekaerts, M. (2008) Motiveren van studenten in het hoger onderwijs. Groningen Noordhoff Uitgevers. Internet-links _GO.pdf Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. drs. J. Gerritsen Van der Boechorststraat BT Amsterdam j.m.gerritsen@vu.nl s.j.poerbodipoero@hva.nl

32 Workshop HGZO-congres 2015 Talentontwikkeling: toepassing van de sterke-kantenbenadering in het onderwijs Djoerd Hiemstra NHL-Hogeschool Hoe creëren we een stimulerend leerklimaat waarin studenten het beste uit zichzelf kunnen halen? Binnen de NHL Hogeschool hebben we de afgelopen jaren ervaring opgedaan met de toepassing van de sterke-kanten-benadering in het onderwijs. De kern van deze benadering is dat de talenten van studenten het vertrekpunt vormen voor hun opleiding en ontwikkeling. Op basis van voorbeelden uit de Amerikaanse en Australische onderwijspraktijk hebben we een talentontwikkelingsmethode ontwikkeld die studenten helpt om meer inzicht te krijgen in hun persoonlijke kwaliteiten en deze effectiever te gebruiken in hun studie, werk en vrije tijd: de Talentenwijzermethode ( De Talentenwijzer-methode wordt momenteel door verschillende hogescholen en universiteiten gebruikt; bij de individuele begeleiding van studenten, bij de begeleiding van werkgroepen, bij de eerstejaars-introductie en bij exellentieprogramma s. In deze workshop maak je kennis met zowel de theorie als de praktijk van deze talentgerichte benadering voor opleidingen en ontwikkeling. 32 Talentontwikkeling, studiebegeleiding, waarderend coachen, excellentie, strengths, appreciative inquiry, positieve psychologie Literatuur Luk Dewulf (2009). Ik kies voor mijn talent. Leuven: Lannoo Campus. Djoerd Hiemstra (2011). Talentenwijzer: Talentontwikkelingsprogramma. Den Haag: BoomLemma. Alex Linley (2008). From average to A+. Warwick: CAPP Press. Donald Clifton, Edward Anderson & Laurie Schreiner(2006). StrengthsQuest: Discover and develop your strengths in academics, career, and beyond. New York: Gallup Press. Martin Seligman & Chris Peterson (Eds.). (2004). Character strengths and virtues: a handbook and classification. New York: Oxford University Press. Saskia Tjepkema & Luk Verheijen (Red.). (2009). Van kiem tot kracht: een waarderend perspectief voor persoonlijke ontwikkeling en organisatieverandering. Houten: Springer Uitgeverij BV. Internet-links 1# NHL Hogeschool t.a.v. drs. D. Hiemstra Beleidsadviseur / onderzoeker Postbus CB Leeuwarden d.hiemstra@staf.nhl.nl

33 HGZO-congres 2015 Workshop Dynamische oordeelsvorming Michael Hoedjes Hogeschool Leiden, opleiding Kunstzinnige Therapie Deze workshop is in hoge mate interactief. Na een korte inleiding worden de deelnemers in kleine groepjes aan het werk gezet waarna een gezamenlijke terugkoppeling volgt. In de workshop gaan we aan de slag met hoe we een mening vormen en hoe die in de weg kan zitten van een waarlijke ontmoeting. En wat we kunnen doen om dat te veranderen. Op de opleiding Kunstzinnige Therapie hebben alle studiebegeleiders een training dynamische oordeelsvorming gehad om de studenten beter te kunnen begeleiden. De kwaliteit van de slb-gesprekken is hierdoor aanzienlijk verhoogd. De studenten krijgen vanuit dynamische oordeelsvorming een zelfcoaching-instrument aangereikt waarmee ze hun eigen (studie)regie kunnen versterken. Mijn idee is dat dit ook ingezet zou kunnen worden om de eigen regie van patiënten te bekrachtigen. De ervaringen met de studenten en collega s van de hogeschool Leiden staan beschreven in het hoofdstuk praktijkervaringen in het Praktijkboek Dynamische Oordeelsvorming. Besluitvorming, dialoog voeren, ontmoeting door de juiste vraag aan elkaar te stellen. Literatuur Broek,v.d.M en Thiebout, M. (2014), Praktijkboek Dynamische Oordeelsvorming, Zeist, Christofoor. 33 Internet-link Hogeschool Leiden Opleiding Kunstzinnige Therapie t.a.v. dhr. Michaël Hoedjes Zernikedreef 11, 2333CK Leiden hoedjes.m@hsleiden.nl

34 Workshop HGZO-congres 2015 Doceren is net topsport: zelfregulatie Vana Hutter Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ Sporters kunnen als geen ander doorzetten waar anderen opgeven, zich afsluiten van alles wat er om hen heen gebeurt en hoge druk weerstaan. Allemaal eigenschappen die we ook graag in studenten terug zien. Het zijn allen vaardigheden die met zelfregulatie te maken hebben; het vermogen van mensen om hun acties, emoties en gedachten te sturen. En wel zó te sturen dat je datgene doet of laat wat nodig is om je doel te bereiken. Ook wanneer dat doel ver weg ligt en het hier en nu er om schreeuwt om iets anders te doen. Sporters kunnen over het algemeen zichzelf goed reguleren en hebben dat ook nodig om goed te kunnen trainen en presteren. Ook voor studenten is zelfregulatie van belang. Toch lukt het sporters en gewone stervelingen op het ene moment veel beter om zichzelf te sturen, te beheersen en te motiveren, dan op het andere. Hoe komt dat? En vooral: wat kun je daar aan doen? In deze workshop kijken we naar de lessen over zelfregulatie die we kunnen leren van sporters. We vertalen deze lessen naar de onderwijspraktijk. Het doel is dat we bij studenten het vermogen tot zelfregulatie kunnen faciliteren, vergroten of herstellen. 34 : Zelfregulatie, self-efficacy, transfer van vaardigheden, ego-depletie Literatuur: Klarus, R. & Vlokhoven, H. van (2014) WISH Zelfregulatie als hefboom voor competentieontwikkeling. Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Jonker, L. (2011). Self-regulation in sport and education; Important for sport expertise and academic achievement for elite youth athletes. Groningen: Proefschrift, Rijksuniversiteit Groningen. Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. drs. V. Hutter Van der Boechorststraat BT Amsterdam v.hutter@vu.nl

35 HGZO-congres 2015 Workshop Beroepsbeeldvorming in de interactie tussen docent en student in het HGZO Margriet van Iersel, Marjon van Rijn Hogeschool van Amsterdam, Opleiding Verpleegkunde In deze workshop staat centraal hoe de beeldvorming van de HGZO-docent is van het beroep waar deze toe opleidt, en wat de invloed is van dit beeld op het eigen onderwijs. De context van de eigen werkervaring in het verleden is voor de beeldvorming van het beroep een belangrijke factor. Dit beeld komt in de interactie tussen docent en student meer of minder expliciet aan de orde. Voor studenten is er nog maar een beperkte beroepsidentiteit: deze ontwikkelt zich tijdens de opleiding door de ontmoeting met onder meer docenten als rolmodel, en het opdoen van ervaringen in de beroepspraktijk. Daarnaast zijn beelden in de media over werkvelden in de gezondheidszorg van invloed. De workshopleiders zijn beiden betrokken bij een promotieonderzoek over dit onderwerp. In dit kader vond in het najaar van 2014 een workshop plaats met het docententeam van de opleiding verpleegkunde aan de Hogeschool van Amsterdam. Ook werden er in deze periode focusgroepen met eerstejaars studenten over hun beroepsbeeld georganiseerd. In de workshop worden de resultaten van beide bijeenkomsten kort gepresenteerd. De deelnemers zullen in kleine werkgroepen stilstaan bij hun eigen beroepsbeeld, en de mate waarin dit van invloed is op het gegeven onderwijs. Bewustwording van het eigen beroepsbeeld helpt de docent om kritisch te opereren bij de vormgeving van onderwijs, bijvoorbeeld bij gebruik van casuïstiek of bij studieloopbaanadvies. In de ontmoeting met de student is de docent een belangrijke factor bij vorming van een breed beroepsbeeld, zodat stereotyperingen plaats kunnen maken voor diversiteit en verscheidenheid. 35 Beeldvorming, werkveld, onderwijs, beroepsbeeld. Literatuur Brodie, D. A., Andrews, G. J., Andrews, J. P., Thomas, G. B., Wong, J., & Rixon, L. (2004). Perceptions of nursing: confirmation, change and the student experience. International Journal of Nursing Studies, 41(7), HBO-raad (2013). Voortrekkers in verandering; Zorg en opleidingen, partners in innovatie. [Pioneers in change; Care and education, partners in innovation]. The Hague, The Netherlands: HBO-raad, Verkenningscommissie hbo-gezondheidszorg. Jirwe, M., & Rudman, A. (2012). Why choose a career in nursing? Journal of Advanced Nursing, 68(7), Jubas, K., & Knutson, P. (2012). Seeing and be(liev)ing; How nursing and medical students understand representations of their professions. Studies in the education of adults, 44(1), Smelik, A., Buikema, R., & Meijer, M. (1999). Effectief beeldvormen; Theorie, analyse en praktijk van beeldvormingsprocessen [Effective imaging; Theory, analysis and practice of imaging processes]. Assen, The Netherlands: Van Gorcum. Hogeschool van Amsterdam Opleiding Verpleegkunde t.a.v. mw. M van Iersel Zutphensepad CM Voorst m.van.iersel@hva.nl

WELKOM HGZO congres 19-20 maart 2015

WELKOM HGZO congres 19-20 maart 2015 Regelen, prijzen, kortsluiten, vormen, standhouden, aanduiden, aanbieden, verkroppen, evolueren, snappen, spellen, relativeren, categoriseren, nuanceren, groeperen, gedogen, begeleiden, inleven, groothouden,

Nadere informatie

HGZO-congres 2015 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg

HGZO-congres 2015 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg HGZO-congres 2015 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg Congresboek Redactie: S. Colenbrander M.C.M. Roemaat EXPOSZ opleiden in sport en zorg Faculteit der Bewegingswetenschappen Vrije Universiteit

Nadere informatie

Talentgerichte benadering

Talentgerichte benadering Talentgerichte benadering 4. Strengths-based development (*) Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Hoe creëren we een stimulerend leerklimaat waarin studenten het beste uit zichzelf kunnen halen? Dit was de

Nadere informatie

13.00-13.05 uur, opening Corine Latour, programmamanager en hoofddocent, HBO-V, Hogeschool van Amsterdam

13.00-13.05 uur, opening Corine Latour, programmamanager en hoofddocent, HBO-V, Hogeschool van Amsterdam Programma symposium De HBO-V van de toekomst 4.0 woensdag 11 maart 2015, Hogeschool van Amsterdam, Nicolaes Tulphuis 12.00-13.00 uur, lunch (alleen op voorinschrijving) 12.30-13.00 uur, registratie 13.00-13.05

Nadere informatie

Competent talent in de praktijk

Competent talent in de praktijk Competent talent in de praktijk Competent talent in DE PRAKTIJK CURSISTENBOEK Talent ontdekken, ontwikkelen & inzetten Competent talent in de praktijk Cursistenboek Talent ontdekken, ontwikkelen & inzetten

Nadere informatie

Leercoaching in het hbo. Leercoach

Leercoaching in het hbo. Leercoach Leercoaching in het hbo Leercoach Leercoaching in het hbo Een kapstok om studenten uit te dagen zelf de regie te nemen Jette van der Hoeven 2e druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu

Nadere informatie

Nicolien van Halem Inge Müller. Handboek studievaardigheden voor het hbo

Nicolien van Halem Inge Müller. Handboek studievaardigheden voor het hbo Nicolien van Halem Inge Müller Handboek studievaardigheden voor het hbo Toegang tot de website Op deze website vindt u het ondersteunend materiaal behorende bij Handboek studievaardigheden voor het hbo.

Nadere informatie

Van je nachtmerries af

Van je nachtmerries af Van je nachtmerries af 2 van je nachtmerries af Dit boek, Van je nachtmerries af, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor

Nadere informatie

06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina I. Een Goed. Feedbackgesprek. Tussen kritiek en compliment. Wilma Menko

06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina I. Een Goed. Feedbackgesprek. Tussen kritiek en compliment. Wilma Menko 06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina I Een Goed Feedbackgesprek Tussen kritiek en compliment Wilma Menko 06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina II Een goede reeks ISBN Een goede vergadering 90 06 95017

Nadere informatie

Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk. John Sijnke

Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk. John Sijnke Wie heeft de regie? Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk John Sijnke Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij 2009 Alle rechten

Nadere informatie

Pubers van Nu! Praktijkboek voor iedereen die met pubers werkt. Klaas Jan Terpstra en Herberd Prinsen

Pubers van Nu! Praktijkboek voor iedereen die met pubers werkt. Klaas Jan Terpstra en Herberd Prinsen Pubers van Nu! Pubers van Nu! Praktijkboek voor iedereen die met pubers werkt Klaas Jan Terpstra en Herberd Prinsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer

Nadere informatie

Sociale psychologie en praktijkproblemen

Sociale psychologie en praktijkproblemen Sociale psychologie en praktijkproblemen Sociale psychologie en praktijkproblemen van probleem naar oplossing prof. dr. A.P. Buunk dr. P. Veen tweede, herziene druk Bohn Stafleu Van Loghum Houten/Diegem

Nadere informatie

Omgaan met lichamelijke klachten

Omgaan met lichamelijke klachten Omgaan met lichamelijke klachten Dit Werkboek omgaan met lichamelijke klachten is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de

Nadere informatie

Leercoaching in het hbo. Student

Leercoaching in het hbo. Student Leercoaching in het hbo Student Leercoaching in het hbo Student Een kapstok om jezelf uit te dagen de regie over je leren te nemen Jette van der Hoeven 2e druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009

Nadere informatie

Groenengrijs. Jong en oud met elkaar in gesprek. Karen van Kordelaar. Astrid Vlak. Yolande Kuin. Gerben Westerhof

Groenengrijs. Jong en oud met elkaar in gesprek. Karen van Kordelaar. Astrid Vlak. Yolande Kuin. Gerben Westerhof Groenengrijs Groenengrijs Jong en oud met elkaar in gesprek Karen van Kordelaar Astrid Vlak Yolande Kuin Gerben Westerhof Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van

Nadere informatie

PROLOOP NR 1 2015 HAAL HET BESTE UIT JOUW LOPERS MET ZIPCOACH

PROLOOP NR 1 2015 HAAL HET BESTE UIT JOUW LOPERS MET ZIPCOACH PROLOOP NR 1 2015 HAAL HET BESTE UIT JOUW LOPERS MET ZIPCOACH 56 TIPS & TRICKS Elke hardloper heeft zijn eigen doelstelling: waar de één zich bijvoorbeeld focust op het verbeteren van zijn looptechniek,

Nadere informatie

Handleiding bij Beter beginnen

Handleiding bij Beter beginnen Handleiding bij Beter beginnen Handleiding bij Beter beginnen Trudy Mooren en Maartje Schoorl Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle

Nadere informatie

Nieuwerwets VERBINDEND WERKEN. Monique van Doorn Margriet de Wit

Nieuwerwets VERBINDEND WERKEN. Monique van Doorn Margriet de Wit Nieuwerwets VERBINDEND WERKEN Monique van Doorn Margriet de Wit 1 colofon 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

Mentale training in de sport

Mentale training in de sport Mentale training in de sport Voor Linda, Roman en Orson Mentale training in de sport Toepassing en effecten Rico Schuijers Eerste druk, eerste en tweede oplage, Elsevier, Maarssen, 2004-2006 Eerste druk,

Nadere informatie

Supervisie in onderwijs en ontwikkeling

Supervisie in onderwijs en ontwikkeling Supervisie in onderwijs en ontwikkeling Supervisie in onderwijs en ontwikkeling Delen en helen Onder redactie van: Sijtze de Roos Auteurs: Heleen Bakker Hans Borst Corine Havelaar-Bakker Sijtze de Roos

Nadere informatie

Opleiden in het. zorgonderwijs. Modules leergangen master

Opleiden in het. zorgonderwijs. Modules leergangen master het zorgonderwijs Modules leergangen master Kies je eigen professionaliseringstraject Ben je docent of (praktijk)opleider in het zorgonderwijs? Of ben je werkzaam in de zorg en wil je toekomstige zorgprofessionals

Nadere informatie

Internationalisering als uitdaging

Internationalisering als uitdaging Internationalisering als uitdaging internationalisering als uitdaging Een handreiking voor opleidingen in het hbo Klaas Schermer Bohn Stafleu van Loghum Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel

Nadere informatie

Wondverzorging. Let op: het is belangrijk om precies deze schrijfwijze aan te houden, dus met tussenstreepjes.

Wondverzorging. Let op: het is belangrijk om precies deze schrijfwijze aan te houden, dus met tussenstreepjes. M Wondverzorging Website In de oorspronkelijke uitgave van Wondverzorging was een cd-rom toegevoegd met aanvullend digitaal materiaal. Vanaf deze editie is echter al dit aanvullende materiaal vindbaar

Nadere informatie

Persoonsgerichte zorg

Persoonsgerichte zorg Persoonsgerichte zorg C.J.M. van der Cingel J.S. Jukema Persoonsgerichte zorg Praktijken van goede zorg voor ouderen Houten 2014 ISBN 978-90-368-0448-6 DOI 10.1007/978-90-368-0449-3 ISBN 978-90-368-0449-3

Nadere informatie

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Handboek voor trainers Redactie: Leony Coppens Carina van Kregten Houten 2012 2012 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media

Nadere informatie

Het Eindwerk binnen het afstudeerproces: voorbeeld van een good practice inclusief een kritische kijk

Het Eindwerk binnen het afstudeerproces: voorbeeld van een good practice inclusief een kritische kijk Het Eindwerk binnen het afstudeerproces: voorbeeld van een good practice inclusief een kritische kijk. HGZO congres Lunteren 19 20 maart 2015 Sven van Geel, BSc, MSc Ergotherapeutische Wetenschappen Inhoud

Nadere informatie

HOG DOCENTENDAG 3 NOVEMBER 2015

HOG DOCENTENDAG 3 NOVEMBER 2015 HOG DOCENTENDAG 3 NOVEMBER 2015 Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Op 3 november organiseert de HOG Bouw en Ruimte haar jaarlijkse Docentendag. Centraal staat het delen van kennis en ervaringen tussen docenten

Nadere informatie

Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning

Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning Helder &Wijzer Mijn opdrachten In een kort, blended programma In het kort Voor wie docenten/trainers die blended opdrachten willen leren ontwerpen en ontwikkelen

Nadere informatie

Docenten die hun onderwijs meer willen afstemmen op de individuele verschillen tussen leerlingen en hun leeropbrengst willen vergroten.

Docenten die hun onderwijs meer willen afstemmen op de individuele verschillen tussen leerlingen en hun leeropbrengst willen vergroten. 1. Differentiëren Onderzoeken welke manieren en mogelijkheden er zijn om te differentiëren en praktische handvatten bieden om hiermee aan de slag te gaan. Vervolgens deze kennis toepassen in de praktijk

Nadere informatie

Methodiek en systematiek voor de verpleegkundige beroepsuitoefening

Methodiek en systematiek voor de verpleegkundige beroepsuitoefening Methodiek en systematiek voor de verpleegkundige beroepsuitoefening Helen I. de Graaf-Waar Herma T. Speksnijder Methodiek en systematiek voor de verpleegkundige beroepsuitoefening Houten 2014 Helen I.

Nadere informatie

Opleidingsprogramma DoenDenken

Opleidingsprogramma DoenDenken 15-10-2015 Opleidingsprogramma DoenDenken Inleiding Het opleidingsprogramma DoenDenken is gericht op medewerkers die leren en innoveren in hun organisatie belangrijk vinden en zich daar zelf actief voor

Nadere informatie

Opleiden in het zorgonderwijs? Modules leergangen master

Opleiden in het zorgonderwijs? Modules leergangen master het zorgonderwijs? Modules leergangen master Kies je eigen professionaliseringstraject Ben je docent of (praktijk)opleider in het hoger gezondheidszorg onderwijs (HGZO)? Of ben je werkzaam in de zorg en

Nadere informatie

Avans visie Onderwijs & ICT

Avans visie Onderwijs & ICT Avans visie Onderwijs & ICT Samen het maximale uit jezelf halen met ICT Algemeen De visie op Onderwijs en ICT is afgeleid van de Avans Onderwijsvisie en opgesteld vanuit de overtuiging dat we onze ambitie

Nadere informatie

Neem de regie over je depressie

Neem de regie over je depressie Neem de regie over je depressie Dit boek, Neem de regie over je depressie. Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks

Nadere informatie

Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries

Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries Dit boek, Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Bij deze titel is tevens een werkboek

Nadere informatie

Best Practice Peer review

Best Practice Peer review Best Practice Peer review Ervaringen vanuit de ShoulderCommunity Dorien Ginsel MCTD, PT Projectleider CoE Shoulder Disorders Inhoud Centre of Expertise Shoulder Disorders ShoulderCommunity Peerreview peerassessments

Nadere informatie

Aanvullen of aanvallen?

Aanvullen of aanvallen? Aanvullen of aanvallen? M E T H O D I S C H W E R K E N Methodisch werken is het kenmerk bij uitstek van de professionele beroepsbeoefenaar, dat wil zeggen: doelgericht, planmatig, systematisch gebruikmaken

Nadere informatie

ONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK

ONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK ONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK Iedereen heeft er de mond van vol: Het beste uit de leerling halen Recht doen aan verschillen van leerlingen Naast kennis en vaardigheden, aandacht voor het

Nadere informatie

Academiejaar 2013/2014. navorming. Mentor Klinisch Onderwijs. Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen

Academiejaar 2013/2014. navorming. Mentor Klinisch Onderwijs. Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Academiejaar 2013/2014 navorming Mentor Klinisch Onderwijs Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Navorming Mentor Klinisch Onderwijs Deze opleiding is een samenwerking van het departement Gezondheid en

Nadere informatie

Nooit meer POPP (Nooit meer instrumenten als POP Pressen)

Nooit meer POPP (Nooit meer instrumenten als POP Pressen) Workshop HGZO maart 2010 Nooit meer POPP (Nooit meer instrumenten als POP Pressen) Alex de Veld, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Eric Entken, Hogeschool Rotterdam Insteek dialoog HGZO 2010 Onderbouwing

Nadere informatie

Maaike Smit en Suzanne Verdonschot. Praktijkonderzoek. Motor voor verandering in organisaties

Maaike Smit en Suzanne Verdonschot. Praktijkonderzoek. Motor voor verandering in organisaties Maaike Smit en Suzanne Verdonschot Praktijkonderzoek Motor voor verandering in organisaties Praktijkonderzoek praktijkonderzoek Motor voor verandering in organisaties Maaike Smit Suzanne Verdonschot Springer

Nadere informatie

Mijn kind een Kanjer!

Mijn kind een Kanjer! Mijn kind een Kanjer! Mijn kind een Kanjer! Help je kind bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden Herberd Prinsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer

Nadere informatie

Doen en blijven doen

Doen en blijven doen Doen en blijven doen Doen en blijven doen Voorlichting en compliancebevordering door paramedici Marieke van der Burgt en Frank Verhulst Vierde, herziene druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009

Nadere informatie

Academiejaar 2014/2015. bachelor. ergotherapie. ergotherapie. Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen

Academiejaar 2014/2015. bachelor. ergotherapie. ergotherapie. Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Academiejaar 2014/2015 bachelor ergotherapie ergotherapie Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Bachelor ergotherapie ergotherapie Je ideale opleiding kiezen uit het ruime aanbod aan onze hogeschool is

Nadere informatie

Cognitieve therapie bij sociale angst

Cognitieve therapie bij sociale angst Cognitieve therapie bij sociale angst Dit boek, Cognitieve therapie bij sociale angst, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Bij deze titel is tevens het werkboek voor cliënten te bestellen:

Nadere informatie

cjcbejbv ejveneke nvknevm m

cjcbejbv ejveneke nvknevm m Welkom! Bij de miniconferentie Formatief toetsen 26 maart 2013 cjcbejbv ejveneke nvknevm m Cees van der Vleuten Universiteit Maastricht Aanleiding voor deze middag Doelen van vanmiddag Kennismaken - ontmoeten

Nadere informatie

De apotheker aan de leiding. voor Yara en Abel

De apotheker aan de leiding. voor Yara en Abel De apotheker aan de leiding voor Yara en Abel De apotheker aan de leiding Dr. Erik Ranzijn Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten

Nadere informatie

Dit boek, Stop met piekeren; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ.

Dit boek, Stop met piekeren; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Stop met piekeren Dit boek, Stop met piekeren; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de GGZ geven

Nadere informatie

Meer dan duizend dagen

Meer dan duizend dagen Meer dan duizend dagen M eer dan duizend dagen Belevenissen van een huisarts in opleiding columns van Liesbeth Kooiman onder redactie van MedNet Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 ISBN 978 90 313 5310

Nadere informatie

Effectief opleiden voor praktijkopleiders

Effectief opleiden voor praktijkopleiders Taakgericht instrueren en motiveren Effectief opleiden voor praktijkopleiders Ton Rijkers Copyright: Uitgeverij Nelissen B.V., Baarn 1999 Omslag: Matt Art Concept & Design, Haarlem ISBN: 97890244 14222

Nadere informatie

Minder angstig in sociale situaties

Minder angstig in sociale situaties Minder angstig in sociale situaties Dit boek, Minder angstig in sociale situaties, Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in

Nadere informatie

ONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE

ONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE ONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE ISBN 978-90-368-1699-1 ISBN 978-90-368-1700-4 (ebook) 2017 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave

Nadere informatie

Samenspel en samenklank

Samenspel en samenklank Samenspel en samenklank Samenspel en samenklank De besturingsfilosofie en organisatiestructuur van het UMC Utrecht Geert Blijham en Ernest Müter Skipr is een crossmediaal communicatieplatform voor beslissers

Nadere informatie

Voeding, uitscheiding en diagnostiek

Voeding, uitscheiding en diagnostiek Voeding, uitscheiding en diagnostiek Werkcahier Kwalificatieniveau Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige en verzorgende beroepsvaardigheden Houten 2008

Nadere informatie

Nieuw curriculumontwerp De nieuwe rol van de docent. Willy Reijrink Innovatiedocent Innoverend onderzoeken/ onderzoekend innoveren

Nieuw curriculumontwerp De nieuwe rol van de docent. Willy Reijrink Innovatiedocent Innoverend onderzoeken/ onderzoekend innoveren Nieuw curriculumontwerp De nieuwe rol van de docent Willy Reijrink Innovatiedocent Innoverend onderzoeken/ onderzoekend innoveren Opleiding Mbo-Verpleegkundige Graafschap College Doetinchem w.reijrink@graafschapcollege.nl

Nadere informatie

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Geeft je inzicht in jouw persoonlijke

Nadere informatie

Niet meer depressief

Niet meer depressief Niet meer depressief Dit boek, Niet meer depressief; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de

Nadere informatie

Ouderschap in Ontwikkeling

Ouderschap in Ontwikkeling Ouderschap in Ontwikkeling Ouderschap in Ontwikkeling. De kracht van alledaags ouderschap. Carolien Gravesteijn Ouderschap in Ontwikkeling. De kracht van alledaags ouderschap. Carolien Gravesteijn Ouderschap

Nadere informatie

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in

Nadere informatie

Begrippenkader Studieloopbaanbegeleiding en Reflectie

Begrippenkader Studieloopbaanbegeleiding en Reflectie Begrippenkader Studieloopbaanbegeleiding en Reflectie Kariene Mittendorff, lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs Studieloopbaanbegeleiding Binnen scholen wordt op verschillende manieren gewerkt aan

Nadere informatie

Overtuigend en Ontspannen Presenteren

Overtuigend en Ontspannen Presenteren Overtuigend en Ontspannen Presenteren voor technische professionals 20 juni 2013 Jullie doelen? Workshop Presenteren Minder zenuwen bij presentaties Makkelijker contact met het publiek Wat wél en beter

Nadere informatie

Begeleide interne stage

Begeleide interne stage Ik, leren en werken Begeleide interne stage Deel 2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Marian van der Meijs Inhoudelijke redactie: Titel: Ik, leren

Nadere informatie

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Laat je talenten leven Helpt je het

Nadere informatie

Projectonderwijs in het hbo

Projectonderwijs in het hbo Projectonderwijs in het hbo projectonderwijs in het hbo De docent als projectontwikkelaar en projectbegeleider Maria van Holten en Rietje van Vliet (red.) Met bijdragen van Jos de Kleijn en Pieter Mostert

Nadere informatie

8FSLDBIJFS /[EPMJMGEXMIRMZIEY

8FSLDBIJFS /[EPMJMGEXMIRMZIEY Medicijnen Werkcahier Kwalificatieniveau Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige en verzorgende beroepsvaardigheden Houten 2008 2008 Bohn Stafleu van

Nadere informatie

Onderwijs op het Cals College Nieuwegein

Onderwijs op het Cals College Nieuwegein Onderwijs op het Cals College Nieuwegein 2017-2020 1 Onze kernwaarden Ambities onderwijsvernieuwing 2017-2020 We hebben vertrouwen in elkaars We streven een sfeer van openheid kunnen en bedoelingen. We

Nadere informatie

Spelend leren en ontdekken

Spelend leren en ontdekken Spelend leren en ontdekken Handboek drama voor het basisonderwijs Schema: leerlijn drama voor de leerlingen per twee leerjaren Bijlage 2 bij hoofdstuk 4 Etje Heijdanus-de Boer Anouk van Nunen Hans Boekel

Nadere informatie

Talent Ontwikkel Programma. Prikkelend ontwikkelingstraject voor jonge talenten die vooruit willen.

Talent Ontwikkel Programma. Prikkelend ontwikkelingstraject voor jonge talenten die vooruit willen. Talent Ontwikkel Programma Prikkelend ontwikkelingstraject voor jonge talenten die vooruit willen. Een intensief trainingsprogramma vol interessante onderwerpen en handvatten om zelf mee aan de slag te

Nadere informatie

Eerste hulp bij faalangst

Eerste hulp bij faalangst Eerste hulp bij faalangst Eerste hulp bij faalangst Faalangsttraining voor jongeren van 10 tot 18 jaar drs. Petra Lahr drs. Daphne Rijkée Houten 2017 2017 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer

Nadere informatie

Denken + Doen = Durven

Denken + Doen = Durven 1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor jezelf Dit werkboek is van: Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor

Nadere informatie

Actief leren voor een beroep

Actief leren voor een beroep Actief leren voor een beroep Actief leren voor een beroep Activiteiten voor leerlingen in het mbo niveau 3 en 4 Nicolien van Halem Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel

Nadere informatie

Leven met een sociale fobie

Leven met een sociale fobie Leven met een sociale fobie Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe

Nadere informatie

Coördinator Wetenschap en Techniek

Coördinator Wetenschap en Techniek Coördinator Wetenschap en Techniek De post-hbo opleiding Coördinator Wetenschap en Techniek heeft tot doel leraren en middenkaderfunctionarissen toe te rusten met inzichten en vaardigheden op het gebied

Nadere informatie

Proeven aan de Master Expertdocent Beroepsonderwijs (MEB)

Proeven aan de Master Expertdocent Beroepsonderwijs (MEB) Proeven aan de Master Expertdocent Beroepsonderwijs (MEB) Monique Ridder opleidingscoördinator MEB Kerndocent Zorg en Welzijn mam.ridder@windesheim.nl Anoek klein Haar-Maters VMBO docent Gezondheidszorg

Nadere informatie

Appendix A Checklist voor visible learning inside *

Appendix A Checklist voor visible learning inside * Appendix A Checklist voor visible learning inside * * Op www.bazalt.nl/lerenzichtbaarmaken kunt u dit formulier downloaden en vervolgens printen. Het is belangrijk dat de medewerkers van de school deze

Nadere informatie

Werken aan je zelfbeeld

Werken aan je zelfbeeld Werken aan je zelfbeeld Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit werkboek Werken aan je zelfbeeld, COMET voor kinderen en jongeren (individuele training) hoort bij de handleiding Zelfbeeldtraining voor kinderen

Nadere informatie

FiT. Mastering Financiality. In tien maanden tijd je circle of influence vergroten

FiT. Mastering Financiality. In tien maanden tijd je circle of influence vergroten FiT Mastering Financiality. In tien maanden tijd je circle of influence vergroten Vergroot je circle of influence Niemand kan de financiële gevolgen van strategische beslissingen beter inzichtelijk maken

Nadere informatie

SCHATTEN VAN ADVOCATEN

SCHATTEN VAN ADVOCATEN SCHATTEN VAN ADVOCATEN PRAKTIJKOPLEIDINGEN VOOR DE ADVOCATUUR Vaardigheden in de praktijk Coachen in de praktijk Leidinggeven in de praktijk Teamwork in de praktijk SCHATTEN VAN ADVOCATEN Wij zijn er van

Nadere informatie

MANIFEST BEROEPSONDERWIJS: ONDERWIJS VOOR HET LEVEN!

MANIFEST BEROEPSONDERWIJS: ONDERWIJS VOOR HET LEVEN! MANIFEST BEROEPSONDERWIJS: ONDERWIJS VOOR HET LEVEN! > WAAROM? > WIE WE ZIJN INHOUD > WAAR WE IN GELOVEN > WAT WE BEOGEN 6 THEMA S 1. DE BEDOELING VOOROP > 2. LEER-WERK-LEEF > 3. LIEFDE VOOR LEREN > 4.

Nadere informatie

School en echtscheiding

School en echtscheiding School en echtscheiding Alledaagse begeleiding binnen een schoolbreed beleid Angelique van der Pluijm en Margit Grevelt School en echtscheiding Alledaagse begeleiding binnen een schoolbreed beleid Angelique

Nadere informatie

Spelend leren, leren spelen

Spelend leren, leren spelen Spelend leren, leren spelen een werkboek voor kinderen en ouders Rudy Reenders, Wil Spijker & Nathalie van der Vlugt Spelend leren, een werkboek voor kinderen en ouders leren spelen Rudy Reenders, Wil

Nadere informatie

HET IENE2 MODEL CURSUS : TRAIN DE TRAINER

HET IENE2 MODEL CURSUS : TRAIN DE TRAINER HET IENE2 MODEL CURSUS : TRAIN DE TRAINER Dit project werd gefinancierd en ondersteund door de Europese Commissie. Deze publicatie geeft de mening weer van de auteur en de Commissie kan niet verantwoordelijk

Nadere informatie

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die

Nadere informatie

21st Century Skills Training

21st Century Skills Training Ontwikkeling van competenties voor de 21 e eeuw - Vernieuwend - Voor werknemers van nu - Met inzet van moderne en digitale technieken - - Integratie van social media - Toekomstgericht - Inleiding De manier

Nadere informatie

Doorbreek je depressie

Doorbreek je depressie Doorbreek je depressie Doorbreek je depressie Werkboek voor de cliënt Drs. P.J. Molenaar Drs. F.J. Don Prof. dr. J. van den Bout Drs. F. Sterk Prof. dr. J. Dekker Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó

Nadere informatie

Helder rapporteren. BRING ME NO MORE REPORTS (Macbeth, Act V)

Helder rapporteren. BRING ME NO MORE REPORTS (Macbeth, Act V) Helder rapporteren BRING ME NO MORE REPORTS (Macbeth, Act V) Helder rapporteren Een handleiding voor het opzetten en schrijven van rapporten, scripties, nota s en artikelen Peter Nederhoed Tiende, herziene

Nadere informatie

Omgaan met ziekelijke jaloezie

Omgaan met ziekelijke jaloezie Omgaan met ziekelijke jaloezie Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag

Nadere informatie

Vraagje. Een honkbalknuppel met bal kost 1,10 De knuppel kost één euro meer dan de bal Hoe duur is de bal? Wat komt er als eerste op in je hoofd?

Vraagje. Een honkbalknuppel met bal kost 1,10 De knuppel kost één euro meer dan de bal Hoe duur is de bal? Wat komt er als eerste op in je hoofd? Vraagje Een honkbalknuppel met bal kost 1,10 De knuppel kost één euro meer dan de bal Hoe duur is de bal? Wat komt er als eerste op in je hoofd? Voorstellen Marike Hendriks Erica Baarends Achtergrond:

Nadere informatie

Het Grote Interactiespel voor Kinderdagverblijven

Het Grote Interactiespel voor Kinderdagverblijven Het Grote Interactiespel voor Kinderdagverblijven Ben je een betrokken leidinggevende, docent, trainer of coach die (aankomend) pedagogisch medewerkers wil stimuleren om de belangrijkste pedagogische vaardigheden

Nadere informatie

Vincie van Gils. Klantencommunicatie. Zo krijg je en houd je u tevreden klanten. Spectrum. Uitgeverij Unieboek Het Spectrum bv, Houten Antwerpen

Vincie van Gils. Klantencommunicatie. Zo krijg je en houd je u tevreden klanten. Spectrum. Uitgeverij Unieboek Het Spectrum bv, Houten Antwerpen Vincie van Gils Klantencommunicatie Zo krijg je en houd je u tevreden klanten Spectrum Uitgeverij Unieboek Het Spectrum bv, Houten Antwerpen Spectrum maakt deel uit van Uitgeverij Unieboek Het Spectrum

Nadere informatie

Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C

Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Wat kinderen en jongeren belangrijk vinden als ze niet thuis wonen Fiet van Beek en Leo Rutjes (red.) met medewerking van Mirjam

Nadere informatie

0695019x_binnen 23-06-2004 12:40 Pagina I. Goed. Een. Tweegesprek. Mart Bakker

0695019x_binnen 23-06-2004 12:40 Pagina I. Goed. Een. Tweegesprek. Mart Bakker 0695019x_binnen 23-06-2004 12:40 Pagina I Een Goed Tweegesprek Mart Bakker I 0695019x_binnen 21-06-2004 11:51 Pagina II Een goede reeks ISBN Een goede vergadering 90 06 95017 3 Een goed feedbackgesprek

Nadere informatie

Master in. Leadership MAAK HET VERSCHIL IN 2015 VERBIND HART EN HARD START: FEB 2015 KLANTWAARDERING:

Master in. Leadership MAAK HET VERSCHIL IN 2015 VERBIND HART EN HARD START: FEB 2015 KLANTWAARDERING: Master in Leadership MAAK HET VERSCHIL IN 2015 VERBIND HART EN HARD START: FEB 2015 KLANTWAARDERING: Master in Leadership Weet jij wat jouw hart sneller doet kloppen? Collega s die precies doen wat jij

Nadere informatie

Ontwikkeling van(uit) talent

Ontwikkeling van(uit) talent Verschenenin:GidsvoorPersoneelsmanagement,mei2005 Ontwikkelingvan(uit)talent Eenkrachtigperspectiefvoorpersoonlijkegroei SaskiaTjepkemaenLucVerheijen Vanuit het competentiedenken vinden HR en management

Nadere informatie

Ik en de maatschappij. Online

Ik en de maatschappij. Online Ik en de maatschappij Online Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Mieke Lens Inhoudelijke redactie: Ina Berlet Eindredactie: Daphne Ariaens Titel:

Nadere informatie

De huisarts aan de leiding

De huisarts aan de leiding De huisarts aan de leiding De huisarts aan de leiding Dr. Erik Ranzijn Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets

Nadere informatie

Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling

Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling Pieternel Dijkstra en Remco Coppoolse Houten 2011 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer

Nadere informatie

BALANS WERK EN PRIVÉ VOOR AIOS. Hoe blijf ik baas over mijn eigen tijd?

BALANS WERK EN PRIVÉ VOOR AIOS. Hoe blijf ik baas over mijn eigen tijd? BALANS WERK EN PRIVÉ VOOR AIOS Hoe blijf ik baas over mijn eigen tijd? Toelichting PAO Heyendael organiseert in samenwerking met het Servicebedrijf productgroep HRM van het de workshop: BALANS WERK EN

Nadere informatie