Verkort financieel verslag Rabobank Flevoland. R Verkort financieel verslag 2008 Rabobank Flevoland

Transcriptie

1 Verkort financieel verslag 2008 Rabobank Flevoland R Verkort financieel verslag 2008 Rabobank Flevoland

2 Coöperatieve Rabobank Flevoland U.A. gevestigd te Lelystad aangesloten bij de Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A. Datum van oprichting: 20 november 1959 Advieskantoor Het Ravelijn 50, 8233 BR Lelystad Vestigingen Baan 32, 8256 AX Biddinghuizen De Rede 58, 8251 EX Dronten Dukaatplein 14, 8232 VV Lelystad Gildenveld 2, 3892 DG Zeewolde Noordsingel 52, 8255 AE Swifterbant Raad van commissarissen De heer ing. Ph. van den Hoek, voorzitter De heer H.J. Arends, vice-voorzitter Mevrouw dr. ir. A. van den Pol-van Dasselaar De heer drs. J. Hopster Mevrouw dr. ir. I. Mastenbroek De heer H.G. Schaap Directie De heer D.R.J. Brouwers, voorzitter De heer ing. R.E. Donker MBA (vanaf ) De heer ing. H.W. Heeres Mevrouw drs. A.D. Wajer

3 Directieverslag Vertrouwen in de toekomst De dienstverlening aan klanten van Rabobank Flevoland is toegenomen met 7% in de kredietverlening en 16% in de toevertrouwde middelen. Zowel in zichtbaarheid als resultaat is de bank in 2008 gegroeid. De nettowinst van Rabobank Flevoland is in 2008 uitgekomen op Een stijging van 79% ten opzichte van 2007, voornamelijk veroorzaakt door een incidentele bate uit hoofde van verkoop aandelen Rabohypotheekbank aan Rabobank Nederland. Het jaar 2008 markeert een ommekeer in de Nederlandse economische ontwikkeling. Aan jaren van groei en dalende werkloosheid kwam in de loop van 2008 een eind. Dit lag in de lijn der verwachting, omdat de productie boven een houdbaar niveau was uitgestegen. De gespannen arbeidsmarkt zorgt in zo n situatie voor oplopende lonen en een verslechterende internationale concurrentiepositie en daarmee voor een rem op de economische ontwikkeling via een dalende exportgroei. In 2009 zal er voor de Nederlandse economie van groei geen sprake zijn. Maar, omdat de uitgangspositie van de Nederlandse economie relatief gunstig is ten opzichte van onze belangrijkste handelspartners, valt de economische teruggang hier nog mee. Ook in Flevoland is er reden om vertrouwen in de toekomstige economische ontwikkeling te hebben. De bank en haar werkgebied Rabobank Flevoland is gevestigd in een gebied met ongeveer inwoners. Een omgeving die nog relatief sterk groeit. Een omgeving welke het, in Nederland, grootste percentage startende bedrijven kent. In het marktgebied is Lelystad, hoofdstad van de provincie Flevoland, de grootste kern met inwoners. Het gebied bestrijkt verder de gemeente Dronten, met eveneens de kernen Biddinghuizen en Swifterbant, en de gemeente Zeewolde. Naast deze stedelijke omgevingen bestaat het marktgebied uit een groot groen gebied met een fors agrarisch areaal. En is er nog het nodige natuurgebied, met daarbij horende toeristische mogelijkheden. In ons werkgebied is van invloed dat er qua infrastructuur een vliegveld wordt ontwikkeld en een nieuwe spoorlijn wordt aangelegd van Lelystad naar Kampen, met aansluiting op de oostelijke en noordelijke regio s in ons land. Hier zullen kansen ontstaan voor de ontwikkeling van bedrijven en de daarbij behorende werkgelegenheid. Ook de wegenkaart ondergaat nog een aantal belangrijke veranderingen, waaronder een betere aansluiting voor het verkeer van de dijk Enkhuizen Lelystad naar Dronten en oostelijker gelegen gebieden. Zeewolde zal beter bereikbaar worden door verbreding van de Gooise weg. In het agrarische areaal verwachten we een krimp door ontwikkeling van het Oostvaarderswold, een natuurgebied met bewoning dat een verbinding gaat vormen tussen de Oostvaardersplassen en de Veluwe. De markt voor MKB zien we positief tegemoet. Belangrijk hiervoor zijn de relatief lage grondprijzen, een goed aanbod van werknemers (ook gestimuleerd door verdere filevorming richting Amsterdam en Utrecht), verdere ontwikkeling van het opleidingsaanbod in Flevoland en voor de werknemers relatief goedkope woonmogelijkheden. Momenteel wordt de huizenmarkt in ons werkgebied beïnvloed door de economische recessie. We zien een stagnatie bij de verkoop en prijzen van woningen wat zijn effecten zal hebben op het jaar Voor de lange termijn zijn we positief gestemd over de woningmarkt. Mensen willen graag in Flevoland wonen vanwege het woonklimaat en de mogelijkheden om werk te vinden. R Verkort financieel verslag 2008 Rabobank Flevoland 1

4 Klanten kiezen voor zekerheid en vertrouwen Consumenten kiezen in moeilijke tijden voor zekerheid en vertrouwen, zo is in 2008 gebleken. Bestaande klanten brachten meer bankzaken en verzekeringen bij de Rabobank onder. Ook mochten we veel nieuwe particuliere klanten, private banking klanten en ondernemers verwelkomen. Het in ons gestelde vertrouwen betalen wij uiteraard graag terug. Op de Rabobankmanier: dichtbij, betrokken en toonaangevend. We zijn altijd dichtbij en betrokken bij onze klanten en hun leefomgeving. De klant staat centraal. Door onze instelling, gecombineerd met onze toonaangevende dienstverlening slagen wij er beter dan andere banken in om klanten aan ons te binden. Rabobankklanten brengen de meeste banken verzekeringszaken bij de eigen bank onder en zijn loyaler dan klanten bij andere banken. Marktaandelen stijgen Doordat veel klanten in ons werkgebied gedurende 2008 voor Rabobank Flevoland hebben gekozen, stegen onze marktaandelen op diverse fronten. Het marktaandeel in de hypotheekmarkt is gestegen naar ruim 12% eind De spaargelden namen toe met 11% tot 493 miljoen. Binnen de zakelijke markt hebben we over de hele linie van klein naar groot onze marktpositie weten te verbeteren. Voor de agrarische sector zijn we onveranderd dé bank gebleven. Het marktaandeel in de MKB sector steeg naar 26% en van de Flevolandse starters koos 23% voor Rabobank Flevoland. Klanten hebben dus vertrouwen in ons en dat is wederzijds. Nieuwe hypotheekproducten slaan aan De Rabobank besteedt veel aandacht aan betrouwbaar advies door hypotheekadviseurs. In 2008 brachten we de Rabo OpbouwHypotheek en de Rabo ToekomstRekening op de markt. Hiermee bouwen klanten vermogen op door op de bankrekening te sparen en/of te beleggen. Door de lage kosten, fiscale voordelen en een duidelijk inzicht in het opgebouwde vermogen is de Rabo OpbouwHypotheek populair onder klanten. Een andere hypotheek, de Rabo Springplankhypotheek, won zilver bij de verkiezing tot Hypotheekproduct van het jaar. Door samenwerking met gemeentes en woningbouwcorporaties kunnen starters op de woningmarkt makkelijker een huis kopen. Nieuwe producten voor bedrijven Datzelfde geldt voor bedrijven. Om het overstappen voor bedrijven makkelijk te maken, introduceerden we in 2008 de Rabo WelkomService. Daarmee wordt het lastige overstaptraject overzichtelijk. Een persoonlijke accountmanager coördineert en bewaakt het hele proces en is het aanspreekpunt voor de ondernemer. Ook handig is de in 2008 geïntroduceerde Meegroeigarantie van Interpolis ZekerVanJeZaak. Deze verzekering groeit met bedrijven mee. Eén keer per jaar vragen we een update; tussentijds bent u gegarandeerd verzekerd, zonder rompslomp en gedoe. Rabobank helpt beter te ondernemen Ondernemers hebben behoefte aan een bank die hun bedrijf en de markt begrijpt en achter ze blijft staan. De Rabobank helpt ondernemers graag om beter te ondernemen. Wij delen onze kennis en ervaring en brengen ondernemers onderling met elkaar in contact om van elkaar te leren. Via workshops, seminars en programma s op Maat. Maar ook via bijvoorbeeld branchestudies en Rabobank Cijfers & Trends, onze visie op tachtig branches. In 2008 hebben we Uw Cijfers & Trends geïntroduceerd. Daarmee kunnen ondernemers hun eigen financiële kengetallen vergelijken met de gemiddelden in de branche. De accountmanager koppelt daaraan actuele trends en ontwikkelingen, zodat ondernemers direct zien waar kansen liggen. R Verkort financieel verslag 2008 Rabobank Flevoland 2

5 Medewerkers In het Incompany 200 onderzoek van 2008 naar de medewerkertevredenheid bij tweehonderd Nederlandse bedrijven eindigde de Rabobank op de tweede plaats, één plaats hoger dan het jaar ervoor. Rabobankmedewerkers zijn trots op hun bedrijf, zeer gemotiveerd en uitermate tevreden. Trotse medewerkers De ontwikkeling van talenten en de blijvende inzetbaarheid van medewerkers waren op personeelsgebied speerpunten in Dat blijft ook in de toekomst zo. Want efficiëntere processen en een snellere en nog betere klantbediening hebben ook consequenties voor onze medewerkers. Zowel in kwantitatieve als in kwalitatieve zin. Door de kredietcrisis was 2008 een bijzonder jaar voor medewerkers. Enerzijds was er minder werk voor bijvoorbeeld hypotheken en beleggen, anderzijds moesten ze alle zeilen bijzetten om de toestroom van nieuwe klanten in goede banen te leiden. De tevredenheid over hun werkgever bleef onverminderd hoog. Het Nieuwe Werken Rabobank Flevoland doet er veel aan om medewerkers aan zich te binden. Met de ingebruikname van het nieuwe hoofdkantoor is 'Het Nieuwe Werken' ingevoerd. Typerend voor dit concept is de loskoppeling van de medewerkers aan een vaste plek in het gebouw. De medewerker maakt, gericht op het leveren van klantwaarde, zijn eigen keuze waar en wanneer te werken, thuis of op één van de onze kantoren. Door deze flexibiliteit verandert de functie van het kantoor. Behalve een werkplek wordt het kantoor een belangrijke ontmoetingsplek voor collega s. De moderne medewerker vraagt om deze ontwikkeling en de Rabobank gaat hierin mee. Ook op dit gebied zijn we toonaangevend. Personele gevolgen in de toekomst In het programma Rabobank 2010 werkt de Rabobank aan een betere en snellere klantbediening en verdere integratie van de virtuele kanalen. In 2006 en 2007 wezen vijf pilotbanken ons de weg, in 2008 volgden twintig banken het programma, in 2009 zullen er nog zo n dertig bijkomen, waaronder Rabobank Flevoland. Uit ervaringen bij de eerste banken blijkt dat Rabobank 2010 consequenties heeft voor managers en medewerkers. Het betekent niet alleen een andere houding van onze medewerkers, maar ook andere vaardigheden. In dat kader zetten we opleidingen en trainingen in om medewerkers en managers voor te bereiden op de veranderende rol in het contact met onze klanten. Sommige functies verminderen in aantal of verdwijnen, andere functies veranderen. En wordt een medewerker boventallig, dan zoekt de bank samen met hem of haar naar een passende individuele oplossing. De centrale en lokale medezeggenschapsorganen zijn uiteraard nauw betrokken bij het project. Leden maken het verschil Het lidmaatschap van de Rabobank geeft de klantrelatie een extra dimensie. Klanten krijgen de best mogelijke financiële diensten om hun ambities te realiseren. Leden delen daarbovenop kennis en ervaring, ze ontvangen voordelen én kunnen meepraten over belangrijke onderwerpen én invloed uitoefenen. Ons streven is om meer leden te werven en hun betrokkenheid verder te vergroten. De Rabobank had eind 2008 circa 1,7 miljoen leden, iets meer dan het jaar ervoor. Bij Rabobank Flevoland steeg het aantal particuliere leden van tot Daarnaast zijn ruim 600 bedrijven lid van onze bank. Leden zijn belangrijk voor ons. Het zijn trouwe klanten die een meer dan gemiddeld aantal diensten en producten afnemen. In 2008 hebben de leden hun ledenraad gekozen. In Dronten en Zeewolde vonden verkiezingen plaats, in Lelystad hadden we precies genoeg kandidaten voor het aantal vacatures. Het waren geanimeerde bijeenkomsten met goede opkomst, ook prima om onderling contacten te leggen. R Verkort financieel verslag 2008 Rabobank Flevoland 3

6 De ledenraad De ledenraad bij Rabobank Flevoland bestaat uit 32 personen, een representatieve vertegenwoordiging van onze leden. De ledenraad heeft (bijna) alle bevoegdheden van de jaarlijkse algemene vergadering overgenomen. De ledenraad is tevens een belangrijk klankbord voor het bestuur als het gaat om de kwaliteit van de dienstverlening en de maatschappelijke betrokkenheid van de Rabobank. Inmiddels heeft de ledenraad in samenspraak met de directie het coöperatiebeleid voor de komende jaren vastgesteld. De ledenraadsleden zijn uitgesproken positief over de manier waarop de bank omgaat met de ledenraad. Leden beslissen ook over de bestedingen uit het coöperatiefonds. Verder profiteren leden van voordelen via ledencertificaten, een extra service op de zorgverzekering en een hogere rente op de levensloopspaarrekening. Bovendien ontvangen leden vier keer per jaar het magazine Dichterbij met lokale informatie en speciale aanbiedingen. Die aanbiedingen hadden in 2008 steeds vaker een duurzaam karakter. Kortom, bij de Rabobank hebben leden een streepje voor. Meer leden, grotere betrokkenheid Graag willen we het ledenaantal verder uitbreiden. In 2013 willen we landelijk 2,5 miljoen leden hebben. Wij leggen ons niet vast op een cijfer, maar we gaan actief werven onder jongeren, startende ondernemers en klanten die ons als huisbankier beschouwen. Tegelijkertijd met de werving willen we meer leden actief betrekken bij onze dienstverlening. Om de betrokkenheid te vergroten, gaan we onder meer virtuele kanalen inzetten. Dit werkt laagdrempelig en verhoogt volgens de eerste ervaringen de deelname aan bijvoorbeeld polls en discussies. Tijd gunstig voor coöperatie De sterke reputatie van de Rabobank hebben wij in 2008 tegen de stroom in verder versterkt. Natuurlijk heeft ook de Rabobank last van de crisis. Maar minder dan diverse beursgenoteerde banken. Dat heeft te maken met de coöperatieve structuur van onze organisatie. De Rabobank heeft zich als coöperatie met eigen funding staande weten te houden. In 2008 is dat opnieuw bekrachtigd met de Triple A-rating. Van oudsher zijn wij degelijke en voorzichtige bankiers. Nu blijkt de waarde van een dergelijke opstelling. De coöperatie is gebaseerd op duurzame relaties met onze klanten, waarbij onze leden ons controleren en meesturen. Door onze decentrale structuur kunnen we goed inspelen op lokale situaties en mogelijkheden voor individuele klanten. Dit is vandaag de dag van uitzonderlijke waarde en dat koesteren we. Het stelt ons in staat ook in deze moeilijke tijden achter onze klanten te blijven staan. Er is de afgelopen jaren veel studie gedaan naar de positie en prestaties van coöperatieve banken en naar de impact van dergelijke banken op het financiële systeem. Een ruim gedeelde vaststelling is dat deze banken belangrijk zijn voor de ontwikkeling van de samenleving en de financiële stabiliteit. De huidige crisis toont dat aan. Ook onze klanten en leden onderkennen dat, zo blijkt uit extern onderzoek naar de tevredenheid van klanten over hun bank. Klanten van de Rabobank gaven het hoogste rapportcijfer, een 7,6. Ook op het gebied van deskundigheid, betrouwbaarheid, reputatie en sympathie scoorden we het hoogst. Verschil in de maatschappij De Rabobank draagt bij aan de verbetering van de economische, sociale en culturele omgeving. Dit doen we via ons coöperatief dividend. Daarmee willen we de lokale verwevenheid versterken. Landelijk zijn er in Nederland in 2008 meer dan duizend projecten gesteund. Met het coöperatief dividend maken we een verschil in de maatschappij. De ondersteuning kan bestaan uit een donatie, maar bijvoorbeeld ook uit de kennis en inzet van medewerkers, het beschikbaar stellen van ruimtes en communicatiemiddelen, het openstellen van ons netwerk of een combinatie van deze vormen. Veel klanten en leden van de bank komen naar de Rabobank om hulp te vragen om lokale projecten te realiseren. Daarnaast zoeken wij steeds meer actief naar knelpunten en oplossingen in de lokale maatschappij. R Verkort financieel verslag 2008 Rabobank Flevoland 4

7 Lokale bijdragen aan maatschappij De commissie, bestaande uit leden en medewerkers van Rabobank Flevoland heeft in 2008 twintig aanvragen beoordeeld, waarvan er negen zijn gehonoreerd: - Stichting Verliezen Verwerken Flevoland voor een workshop rouw in de klas. - Vrijwilligersgroep Vogelweg voor het organiseren van een vakantieactiviteit. - Bataviawerf Lelystad inzake een attentie voor de vrijwilligers. - Basisschool De Tamarisk Biddinghuizen voor een project techniek in de klas. - Scoutingvereniging Luchtscouts Vliegveld Lelystad betreffende een scoutingproject voor mindervalide jongeren. - s Heeren Loo inzake het project zorgboerderij De Pruimenpot te Dronten. - Stichting Coloriet voor een virtueel wijkplein woonzorgcentrum De Hoven. Daarnaast zijn ons twee projecten aangereikt door Rabobank Nederland. - (S)Cool on Wheels een onderwijsproject van het Fonds Gehandicaptensport dat wil bijdragen aan positieve beeldvorming over mensen met een handicap. - Best Buddies dat koppelt mensen met een verstandelijke beperking in een een-opeen-relatie aan iemand zonder handicap. Extra aandacht voor bepaalde mensen De Rabobank geeft bepaalde groepen mensen extra aandacht, zodat ook zij onze dienstverlening als laagdrempelig en dichtbij ervaren. Wij steunen SeniorWeb, dat ouderen leert omgaan met de computer en het moderne betalingsverkeer, en de Stichting Lezen & Schrijven om het probleem van laaggeletterdheid aan te pakken. Hiervoor en voor mensen met een visuele beperking hebben wij speciale hulpmiddelen ontwikkeld, zoals een speciale bankpaslezer om te internetbankieren. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen We willen met onze bedrijfsactiviteiten bijdragen aan het creëren van langetermijnwaarde voor mensen binnen en buiten de onderneming, voor het milieu en voor de economie. We gaan ervan uit en streven ernaar, dat onze onderneming niet alleen goed is voor onszelf (profit), maar ook voor onze leefomgeving (planet) en onze medewerkers, klanten en de samenleving (people). Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is een van onze prioriteiten. MVO speelt door de hele organisatie en is terug te vinden in onze maatschappelijke betrokkenheid, onze producten, ons personeelsbeleid en eigen bedrijfsvoering. MVO in onze producten en diensten Het klimaatvraagstuk krijgt binnen ons productenpakket veel aandacht. Met duurzame producten als de KlimaatHypotheek, de creditcard met klimaatcompensatie en Rabo GroenSparen werken we samen met onze klanten aan een beter milieu. Vaak zoeken we hierbij de samenwerking met andere partijen die betrokken zijn bij het milieuvraagstuk, zoals het Wereld Natuur Fonds. Datzelfde geldt voor de duurzamebeleggingsfondsen van Robeco en Sarasin. We stimuleren onze bedrijvenklanten ook om zélf maatschappelijk verantwoord te ondernemen en de daarvoor noodzakelijke maatregelen te nemen. We kijken verder dan alleen de winstgevendheid; ook de reputatie op milieugebied en sociaal gebied zijn van belang. Klimaatneutrale bedrijfsvoering Rabobank Flevoland heeft in 2008 een nieuw advieskantoor in Lelystad in gebruik genomen. Uiteraard is gekozen voor duurzame materialen en is gebruik gemaakt van de nieuwste isolatietechnieken. Voor de temperatuurregeling heeft Rabobank Flevoland in het nieuwe pand gekozen voor een warmte/koude-opslag (WKO). Bij dit systeem wordt de aarde benut voor het verwarmen en koelen van gebouwen. Twee putten in watervoerende zandlagen fungeren als koudebron en warmtebron. De CO 2 - uitstoot van een WKO is lager dan van een conventioneel systeem. Door hiervan gebruik te maken is veel minder fossiele brandstoffen nodig. Hiermee heeft Rabobank Flevoland geïnvesteerd in een duurzame energieoplossing. R Verkort financieel verslag 2008 Rabobank Flevoland 5

8 VERKORTE JAARREKENING 2008 Aan de ledenraad, Bijgaand leggen wij u voor de verkorte jaarrekening 2008, voorzien van de accountantsverklaring en het advies van de raad van commissarissen. De verkorte jaarrekening is ontleend aan de jaarrekening 2008, welke voorzien van de accountantsverklaring en het advies van de raad van commissarissen ter inzage ligt ten kantore van de bank. De directie

9 Balans per 31 december 2008 (na winstbestemming) Activa (bedragen in duizenden euro's) Kasmiddelen Groepsmaatschappijen Vorderingen op cliënten Deelnemingen Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen Overige activa Totaal activa Passiva (bedragen in duizenden euro's) Groepsmaatschappijen en maatschappijen waarin wordt deelgenomen Spaargelden Andere schulden aan cliënten Overige passiva Algemene reserve Totaal passiva Niet in de balans opgenomen verplichtingen

10 Winst-en-verliesrekening over 2008 (bedragen in duizenden euro's) Baten Rentebaten Rentelasten Rente Opbrengsten uit deelnemingen Provisie Totaal baten Lasten Personeelskosten Andere beheerskosten Afschrijvingen Totaal lasten Bedrijfsresultaat vóór waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van vorderingen Bedrijfsresultaat vóór belastingen Belastingen bedrijfsresultaat Nettowinst

11 Overige gegevens Overeenkomstig de bepalingen van de statuten wordt het voordelig saldo van de winst- en verliesrekening, na aftrek van het bedrag dat eventueel wordt besteed voor doeleinden van plaatselijk of algemeen belang, toegevoegd aan de algemene reserve. De reserves mogen in geen geval onder de leden worden verdeeld. In de jaarrekening 2008 is voorgesteld de volgende bestemming te geven aan de nettowinst 2008: (bedragen in duizenden euro's) Toevoeging aan algemene reserve Toevoeging aan fonds winstuitkeringen Totaal nettowinst

12 Aan: de raad van commissarissen en de directie van Coöperatieve Rabobank Flevoland U.A. ACCOUNTANTSVERKLARING Opdracht Wij hebben gecontroleerd of de in dit verslag opgenomen verkorte jaarrekening (op pagina 6 tot en met 11) van Coöperatieve Rabobank Flevoland U.A. te Lelystad over 2008 op de juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2008 van Coöperatieve Rabobank Flevoland U.A. te Lelystad. Bij die jaarrekening hebben wij op 24 april 2009 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. De leiding van de coöperatie is verantwoordelijk voor het opstellen van de verkorte jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2008 van Coöperatieve Rabobank Lelystad U.A. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de verkorte jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de verkorte jaarrekening op de juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel is de verkorte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening. Toelichting Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van Coöperatieve Rabobank Flevoland U.A. te Lelystad en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle de verkorte jaarrekening dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 24 april 2009 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel. Utrecht, 8 mei 2009 Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. P.J.A.J. Nijssen RA

13 Advies raad van commissarissen Aan de ledenraad, Voor u ligt de verkorte jaarrekening Deze verkorte jaarrekening is ontleend aan de jaarrekening 2008, welke wij ter voldoening aan het bepaalde in de statuten hebben onderzocht. Mede op grond van de bij de jaarrekening 2008 door Ernst & Young Accountants LLP afgegeven accountantsverklaring, stellen wij u voor om de jaarrekening vast te stellen en de bestuurders te dechargeren. De raad van commissarisse