PREPARING THE STUDY ON PRACTICAL SCALE OPERATION PROCEEDINGS OF THE WORKSHOP (IN DUTCH) TROPENBOS SURINAME PROGRAMME CMS-II:

Transcriptie

1 TROPENBOS SURINAME PROGRAMME CMS-II: PREPARING THE STUDY ON PRACTICAL SCALE OPERATION OF THE CELOS FOREST MANAGEMENT SYSTEM PROCEEDINGS OF THE WORKSHOP (IN DUTCH) GEHOUDEN OP 7 APRIL 2006 OP HET CENTRUM VOOR LANDBOUWKUNDIG ONDERZOEK IN SURINAME CELOS Samengesteld door de bosbouw onderzoekstaf van het CELOS In samenwerking met ESS Environment NV Paramaribo, Suriname April 2006

2 TROPENBOS SURINAME PROGRAMME CMS-II: PREPARING THE STUDY ON PRACTICAL SCALE OPERATION OF THE CELOS FOREST MANAGEMENT SYSTEM PROCEEDINGS OF THE WORKSHOP (IN DUTCH) GEHOUDEN OP 7 APRIL 2006 OP HET CENTRUM VOOR LANDBOUWKUNDIG ONDERZOEK IN SURINAME CELOS Samengesteld door de bosbouw onderzoekstaf van het CELOS In samenwerking met ESS Environment NV Paramaribo, Suriname April 2006 Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 2 van 44

3 Inhoud van de proceedings 0 Executive Summary 4 1 Voorwoord en verantwoording 6 2 Beknopte beschrijving van het project CMS-II 7 3 Wat vooraf ging 9 4 De workshop Doel van de bijeenkomst De deelnemers Organisatie en facilitering De inleidende presentaties 11 5 De inleidingen 12 Openingsspeech Workshop CMS II 12 Dr. Rudi F. van Kanten (directeur CELOS) Het Celos Management System in historisch perspectief 13 Ir. Leon B. Comvalius (hoofd afd. Bosbouw, CELOS) Het Tropenbos standpunt inzake duurzaam bosbeheer en de relatie tot het CMS-II project 16 Mw. Drs. Shanti Dh. Adhin (project team leader Tropenbos Suriname) De huidige stand van zaken rondom het CMS-II project; (1) selectie van de Forest Management Unit(s) en (2) resultaten van de kosten-baten analyse 18 Dr. Ir. John Hendrison (FSS Forestry) Overwegingen bij het vervolg op CMS-II; biodiversiteit en de rol van lokale gemeenschappen en kleinschalige productie 20 Drs. Cor A.F. Pigot (Pall Projects Supply Suriname NV) Suggesties voor praktijkonderzoek inzake duurzame bosbouw en houtwinning (visie op CMS-II van het Platform Houtsector Suriname) 21 Ir. Sietze van Dijk (ESS Environment NV) 6 De Werkgroepen De discussies in de groepen Groepspresentaties en enkele resultaten 26 7 Sluiting van de Workshop 29 8 Hoe nu verder? 30 Bijlagen: 1 Programma van de workshop 31 2 Lijst van deelnemers 32 3 Samenstelling van de werkgroepen 34 4 Voorbereiding Praktijkproef CMS; Criteria voor selectie van de FMU (Celos & Hendrison) 35 5 Globale ligging van de potentiële bosgebieden 39 6 Verslag van de CMS-II vergadering 6 oktober Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 3 van 44

4 0 Executive Summary These proceedings result from the workshop Preparing the study on practical scale operation op the Celos forest management system, part of the CMS-II project within the Tropenbos Suriname Programme (TSP). CMS-II aims at setting the operational framework for implementing the CMS practical scale test in a future, yet to be defined, TSP project. Besides the exchange of information on the present state of CMS-II, purpose of the workshop was to: - Reach consensus on a final selection of one or more Forest Management Units (FMU s) for implementing the practical testing of the CMS in cooperation with the private forest sector; - Gain more insight in the wishes and desires amongst the various stakeholders regarding the outcomes of the practical scale testing. 28 participants, who could roughly be categorized as, attended the workshop: - Representing the various research institutes 13 participants; - Representing training and education 2 participants; - Representing the national government 4 participants; - Representing the private forest industry 4 participants; - Representing the forest dwelling communities 1 participant; - Other, of whom some represent the private forest sector 4 participants. After the opening speech of the director of CELOS, Dr. Rudi F. van Kanten, 5 presentations were held before the workgroup sessions started. Content of the introductions was as such that the audience got informed on the context, background and purpose of the workshop while in the mean time suggestions for workgroup discussions were put forward. On behalf of all project partners, Dr. Ir. John Hendrison presented the results of a cost analysis of conventional logging, which range from US$ per cubic meter. He also explained the proposed procedure for selecting one or more FMU s in which the practical scale testing might take place. From a total of 40 FMU s, both managed by concessionaires of local communities, 9 have been pre-selected so far. Based on pre-defined criteria, one of the workgroups will discuss on further selection. Drs. Cor A.F. Pigot related CMS with sustainable development in his presentation. However, besides economic considerations, truth sustainable development needs balanced attention for environmental en social aspects as well. Forest management by local communities should receive due attention. Mr. Pigot suggested a range of incentives for sustainable forest management that could be considered in the following group discussions. On behalf of the private forest industry (PHS), Ir. Sietze van Dijk introduced the ECO-LOGGING trademark, a green label for sustainable timer harvesting in Suriname. ECO-LOGGING may serve as a green label for forest contractors, without own long-term title on the forestland they are working on. PHS suggests that the CMS-II practical scale testing should result is a proper set of criteria & indicators for the ECO-LOGGING trademark. After the introductions, the participants contributed in discussions in the following working groups: Selection of one or more FMU s for CMS-II: Despite serious discussions, this group was not able to present results yet during the workshop. During the discussions it became apparent that vital information on the 9 pre-selected FMU s was missing. Because this information came available just after the workshop, some group members offered to be available for a second round of discussions and final selection of the FMU s. Silvicultural and harvesting considerations in CMS-II: This group concluded that all practical tests should be based on a pre-defined realistic operational plan, in which at least the following aspects should be included: - Forest inventory to a maximum of 40 (semi-) commercial species; - Selection of permanent sampling plots; - Felling, bucking and skidding (including safety & health); - Guidelines for quality grading of standing timber; Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 4 van 44

5 - Skidding and transport trails and roads within the FMU; - Selection of most appropriate equipment and maintenance. Social considerations within CMS-II Partly based on the presentation of Cor Pigot, members of this group concluded that: - Two FMU s should be selected: one within and one outside the direct influence of forest dwelling communities; - Research findings should guide national forest policy; this also regards the introduction of incentives for sustainable forest management; - Training at various levels is important for implementing sustainable forest management; - The concept of CMS should easily be accessible and understood by all stakeholders; - Traditional management and knowledge might be important for the adoption of CMS; - Due attention for reverse biodiversity impact resulting from CMS! After all three groups presented their findings in a plenary session, the workshop was closed with the promise of the first group to finalize their assignment the moment all relevant information is available. The moment these outcomes are available, this final selection of FMU s should be presented to all workshop members, before signing any kind of Letter of Intend (LoI) with the selected forest managers (concessionaire and/or local community). Following the LoI, a forest management plan and operational plan should be made for the FMU s, including the suggestions made during this workshop. Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 5 van 44

6 1 Voorwoord en verantwoording Deze proceedings zijn geschreven naar aanleiding van de workshop die gehouden is in het kader van het project Preparing the study on practical scale operation of the Celos forest management system, binnen het Tropenbos Suriname Programma bekend als project CMS-II. Deze aanduiding suggereert het bestaan van een project CMS-I, wat inderdaad het geval is. Het project CMS-I betreft een compilatie van onderzoek en resultaten van het CMS (Celos Management System) bosbeheersysteem in Suriname, dat uiteindelijk zal resulteren in een gezamenlijke publicatie (in boekvorm) van het Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek in Suriname (CELOS) en Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR) in Nederland. De aanduiding en titel van het project suggereert ook een vervolg. CMS-II beoogt de kaders te beschrijven voor het in het veld kunnen testen van de praktische toepasbaarheid en relevantie van het CMS bosbeheersysteem in de Surinaamse context: CMS-III. Om dit op verantwoorde wijze te kunnen doen is het vereist hiervoor een juiste locatie (bos) beschikbaar te hebben en vervolgens een beeld te krijgen van wat de toekomstige gebruikers (bosgebruikers: exploitanten en lokale gemeenschappen) van het CMS, verwachten van dergelijke veldexperimenten. CMS-II is bedoeld om op deze vragen antwoorden te krijgen, waarvan de hier beschreven workshop deel uitmaakt. Naast het uitwisselen van informatie over de huidige stand van zaken van het project, was het doel van deze workshop toch vooral: te kunnen komen tot een definitieve selectie van één of meerdere bosgebieden waar de praktijkproef in samenwerking met de private bosbouwsector zou kunnen worden ingericht en uitgevoerd; meer zicht te krijgen op de wensen en verwachtingen van de diverse groepen bosgebruikers betreffende de resultaten van de praktijktesten. Voor het samenstellen van deze proceedings is natuurlijk vooral gebruik gemaakt van de diverse inleidingen en groepsdiscussies tijdens de workshop. Daarnaast is gebruik gemaakt van het oorspronkelijke projectdocument en eerdere notities die in het kader van dit project zijn geschreven. Hiermee zijn deze proceedings in het totale projectkader geplaatst, waarmee ook de lezer die wel tijdens de workshop aanwezig was, maar niet het gehele proces gevolgd heeft, toch een globaal beeld van het totale CMS-II krijgt. En daarmee wat van CMS-III verwacht mag worden. Het huidige document betreft in eerste instantie een concept. Voor één van de werkgroepen bleek het niet mogelijk om tot voldoende resultaat te komen. De juiste informatie hiervoor kwam pas beschikbaar ná de workshop. Alle tijdens de workshop verstrekte informatie, gehouden presentaties en gevoerde discussies waren in de Nederlandse taal. Daarom is, met uitzondering van de projecttitel en een Engelstalige samenvatting, dit document in het Nederlands gesteld. Deze proceedings is mede tot stand gekomen met hulp van Jan Wirjosentono (fotografie), Emil Roes (fotografie), Ansmarie Soetosenojo (notulen), de technische en ondersteunende diensten van het CELOS en natuurlijk dankzij de bijdragen van alle inleiders en participanten. Waarvoor onze welgemeende dank. De Samenstellers Mayra Esseboom Sietze van Dijk Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 6 van 44

7 2 Beknopte beschrijving van het project Project titel: Preparing the study on practical scale operations of CMS Project doelen: Algemeen doel: Specifiek doel: het demonstreren van de CMS karakteristieken in een semi-praktijk bosexploitatie op economische gronden en commerciële schaal, waarbij in praktijkgerichte experimenten de mate van toepasbaarheid van CMS in relatie tot duurzame houtoogst zal worden vastgesteld, en waarbij inzicht wordt verkregen in noodzakelijke aanpassing van het systeem in relatie tot bedrijfsvoering en sociale en ecologische duurzaamheid voldoende informatie en kennis beschikbaar (fase 1 = CMS-I en II) voor het kunnen uitvoeren van de praktijkexperimenten (fase 2 = CMS-III) Project partners: Het project is een initiatief van de navolgende partijen, die ook in de uitvoering hiervan nauw met elkaar samenwerken: het Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek in Suriname; CELOS het Platform Houtsector Suriname; PHS in samenwerking met FSS Forestry consultants Wat is het probleem: Het binnen de sector geformuleerde probleem en daarmee de probleemstelling voor het CMS-II en vervolgprojecten kan als volgt worden omschreven: Verspillende houtoogst en houtverwerking, welke niet slechts resulteert in economische verliezen, maar bovendien een bedreiging vormen voor het Surinaamse bos en daarmee de fysieke en sociale leefomgeving voor alle betrokkenen Voor wie is het een probleem: De geïdentificeerde probleemeigenaren (doelgroepen) zijn: Private bos- en houtbedrijven (zowel bosexploitanten als houtverwerkers) Lokale bosgemeenschappen Verwachte resultaten en verificatie: Voldoende informatie en kennis beschikbaar voor het maken van een gemotiveerde selectie van de boslocatie(s) voor het uitvoeren van de CMS praktijkproeven: Verwachte resultaten: Criteria geformuleerd voor het selecteren van de boslocatie(s) Kosten-baten analyse (actuele kosten van conventionele houtoogst) Keuze van geschikte boslocatie(s) - en bosbedrijf - op basis van eerder geformuleerde criteria Geselecteerde boslocatie(s) is/zijn geprospecteerd en in kaart gebracht Bosbeheerplan(nen) voor de lange- (strategisch) en middenlange- (tactisch) termijn Oogstplan(nen) Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 7 van 44

8 Verificatie: - criteria voor het selecteren van de boslocatie(s) zijn beschikbaar - kosten-baten analyse beschikbaar - boslocatie(s) en dito bedrijven, organisaties en/of gemeenschappen zijn geselecteerd - beheerplannen op alle gewenste niveaus zijn beschikbaar voor de geselecteerde locatie(s) Voorwaarden, aannames en risicofactoren: Enkele kritische succesfactoren zijn: Op basis van de geformuleerde criteria is het mogelijk om zowel een boslocatie als een bosbedrijf te selecteren (matching) Bereidheid van het bosbedrijf om te participeren in de kosten-baten analyse, het beschikbaar willen stellen van bos en de bereidheid tot participeren in onderzoek De voorgang van het CMS-I project als bron van kennis en daarmee de basis voor de uitvoering van de voorziene praktijktesten Participatie en consultatie: Hierbij zijn de volgende drie (3) operationele niveaus te onderscheiden: Project uitvoering: CELOS / PHS / FSS Forestry consultants Project actoren: bovengenoemde en SBB, NATIN, ADEKUS en JSOOC Project belanghebbenden: bovengenoemde en nog nader te identificeren participanten Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 8 van 44

9 3 Wat vooraf ging Tijdens een aantal voorbereidende sessies en een eerdere bijeenkomst met belangengroepen, gehouden op 6 oktober 2005 in de Conferentie Kamer van het CELOS, zijn een groot aantal overwegingen besproken die zouden moeten leiden tot de juiste keuze van één of meerdere boslocaties voor veldonderzoek(bijlage 6). Deze overwegingen hebben uiteindelijk geleid tot de criteria die door het team van het CELOS zijn gehanteerd bij de voorselectie van bos- en bosbedrijf welke zouden kunnen participeren in het project. Volledigheidshalve worden deze criteria hier nogmaals vermeld: Research overwegingen: Weten we eigenlijk al wat we willen onderzoeken in de te selecteren Forest Management Units (FMU s) Kunnen we deze nu al vertalen naar FMU(s) selectie criteria Hebben we inmiddels voldoende inzicht in uitgangspunten (CMS-I) Dwingen (?) verschillende doelgroepen tot meerdere FMU s (concessie en/of HKV) Principiële overwegingen: Legaliteit van het bosbeheer en de houtoogst Management concept conform internationale standaard (FSC, ITTO) Bos en bosbedrijf overwegingen: geschiktheid van het bos één of meerdere bostypen grootte van de concessie(s) / FMU(s) exploitatie capaciteit (machines en personeel) bedrijfsvoering, financiële positie bereidheid (en in staat) tot meebetalen traditie in bosbeheer? Praktische c.q. logistieke overwegingen: ligging en bereikbaarheid compound en voorzieningen Keuze overwegingen: één of meerdere locaties met of zonder beïnvloeding van lokale gemeenschappen eigen exploitatie en/of contactors wat te doen met de houtverwerkende industrie Attitude overwegingen: beoordeling van de bereidheid tot... Lokale bevolking doen ze mee? Kosten/Baten haarbaarheid betaalt het wel? PHS criteria CMS concepts matched het voldoende? CSS/CHS FMU Management Concept for the Practical Scale Test International standards does it comply? ITTO/FSC is dit wat ik wil weten? SBB regels is het legaal? Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 9 van 44

10 4 De workshop 4.1 Doel van de bijeenkomst Naast het uitwisselen van informatie over de huidige stand van zaken van het project, was het doel van deze workshop: te kunnen komen tot een definitieve selectie van een of meerdere bosgebieden waar de praktijkproef zou kunnen worden ingericht en uitgevoerd; meer zicht te krijgen op de wensen en verwachtingen van de diverse groepen bosgebruikers betreffende de resultaten van de praktijktesten. Informatie over de huidige stand van zaken betreft vooral de tot nu toe gevolgde procedure waarlangs de uiteindelijke criteria voor selectie van een of meerdere boslocaties zijn geformuleerd en de uitvoering en resultaten van de verrichte kosten-baten analyse betreffende de kosten van conventionele houtoogst. 4.2 De deelnemers De workshop werd bezocht door in totaal 28 deelnemers (bijlage 2), welke globaal in de volgende categorieën kunnen worden ingedeeld: vanuit het onderzoek (CELOS, Herbarium en Zoologische collectie) 13 vanuit onderwijs en training (JSOOC en UvS) 02 vanuit de overheid (RGB, RO en SBB) 04 vertegenwoordigers van de industriële bosbouw 04 vertegenwoordigers van de binnenlandgemeenschappen 01 overigen 04 Van deze deelnemers hebben, aansluitend op de diverse inleiding, in totaal 19 actief geparticipeerd in de drie discussiegroepen (bijlage 3): Groep1 Selectie boslocatie (FMU) voor CMS-II 3 deelnemers namens onderzoek 1 deelnemer namens bosb. industrie 1 deelnemer namens Tropenbos 1 deelnemer namens onderwijs 1 deelnemer overig Groep 2 Bosbouwkundige aspecten in CMS-II 3 deelnemers namens onderzoek 2 deelnemers namens bosb. industrie 1 deelnemer namens overheid (SBB) 1 deelnemer namens binnenlandgemeenschappen Groep 3 Sociale aspecten in CMS-II 1 deelnemer namens onderzoek 1 deelnemers namens overheid (R.O.) 3 deelnemers overig 4.3 Organisatie en facilitering De voorbereiding en organisatie van de workshop was in handen van het CELOS. In totaal werden bijna 60 uitnodigingen verstuurd, waarvan dus aan 28 hiervan gehoor is gegeven. Ongeveer de helft hiervan komt van uit de instituten (CELOS, UvS, Herbarium, Zoologische Collectie en Tropenbos). Omdat vanuit de bosbouwindustrie een grotere deelname werd verwacht, is het vermoeden dat hieromtrent sprake is geweest van miscommunicatie tussen PHS en het CELOS. Belangrijk onderdeel van deze workshop was immers de keuze voor één of meerdere boslocaties voor het veldonderzoek. Dit raakt concessionarissen en bosexploitanten, maar, hoewel wél op de lijst van genodigden, waren zij nauwelijks vertegenwoordigd. Hetzelfde geldt overigens voor de vertegenwoordiging van de bewoners van het binnenland. Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 10 van 44

11 Bovenstaande onduidelijkheid laat zich wellicht verklaren uit het feit dat ook slechts een zeer beperkt aantal van de direct bij het CMS-II betrokken onderzoekers van het CELOS aanwezig was. Dit heeft zijn weerslag gehad op zowel de voorbereiding als de uitvoering van de workshop en de verwachtte resultaten van de groepsdiscussies. De workshop werd gehouden in het auditorium van het CELOS, groepsdiscussies werden gevoerd op andere locaties binnen het instituut, verspreid over de campus. Alle beschikbare locaties beantwoorden ruim voldoende aan het doel, inclusief de technische voorzieningen. Alle noodzakelijke apparatuur en de bediening hiervan, waren door het CELOS beschikbaar gesteld. Dagvoorzitter was Mw. Ir. Mayra Esseboom, Chef de Bureau van het CELOS. Hieraan voorafgaand was zij betrokken bij de voorbereidingen van deze dag. Notuliste was Mw. Ansmarie Soetosenojo. Samen met de inleidingen en diverse groepsverslagen, zijn deze notulen de basis geweest voor het kunnen samenstellen van deze proceedings. 4.4 De inleidende presentaties Na de openingsspeech van de directeur van het CELOS, Dr. Rudi F. van Kanten, en voorafgaand aan de discussies in de diverse werkgroepen, werden door verschillende sprekers een vijftal inleidingen verzorgd: 1: Het Celos Management System in historisch perspectief Ir. Leon B. Comvalius (hoofd afd. Bosbouw, CELOS) 2: Het Tropenbos standpunt inzake duurzaam bosbeheer en de relatie tot het CMS-II project Mw. Drs. Shanti Dh. Adhin (project team leader Tropenbos Suriname) 3: De huidige stand van zaken rondom het CMS-II project; (1) selectie van de Forest Management Unit(s) en (2) resultaten van de kosten-baten analyse Dr. Ir. John Hendrison (FSS Forestry) 4: Overwegingen bij het vervolg op CMS-II; biodiversiteit en de rol van lokale gemeenschappen en kleinschalige productie Drs. Cor A.F. Pigot (Pall Projects Supply Suriname NV) 5: Suggesties voor praktijkonderzoek inzake duurzame bosbouw en houtwinning (visie op CMS-II van het Platform Houtsector Suriname) Ir. Sietze van Dijk (ESS Environment NV) Doel van de presentaties en daarmee de keuze van de onderwerpen was tweeledig. Als eerste werden de aanwezigen geïnformeerd over de context en huidige stand van zaken van het project (inleidingen Comvalius, Adhin en Hendrison). Vervolgens kregen zij een aantal overwegingen en suggesties voorgelegd (inleidingen Pigot en Van Dijk), waarover aansluitend in de werkgroepen verder gediscussieerd kon worden. Met deze keuze van onderwerpen vormden de diverse inleidingen een weldoordacht en overwogen aanbod van informatie (bijlage 1). De diverse inleidingen inclusief presentaties zijn samengevat in hoofdstuk 5 van deze proceedings. Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 11 van 44

12 5 De inleidingen Na de openingsspeech van de directeur van het CELOS, Dr. Rudi F. van Kanten, volgt hier een beknopte weergave van de diverse inleidingen die tijdens de workshop zijn gepresenteerd. Openingsspeech Workshop CMS II Door Dr. Rudi F. van Kanten (directeur CELOS) Geachte genodigden, Namens het CELOS heten wij u van harte welkom op deze ééndaagse workshop. Het CELOS Management Systeem is bekend bij elke bosbouwkundig ingenieur met enige ervaring in de tropen van Centraal- en Zuid Amerika. Dit systeem staat in de wereld ook vaak bekend als het Suriname Management Systeem. Vorige week nog sprak ik enkele collega s uit Bolivia, Brazilië en Peru die er zeer belangstellend naar informeerden. Op het 22 e Wereld IUFRO Bosbouw Congres dat wij in augustus 2005 bijwoonden te Brisbane, Australië, werd er ook melding gemaakt van het CELOS Management Systeem als één van de langst lopende tropische experimenten met Permanent Sampling Plots. Een vergelijking werd gemaakt met het Malaysian Uniform System. Beide langdurige experimenten hebben schade ondervonden door de heersende sociaal-economische onrust. Maleisië had te kampen met een guerrilla en de problemen van Suriname zijn u wel bekend. Een feit waarmede wij heden ten dage worden geconfronteerd is een gering aanbod aan academisch geschoold bosbouwkader. De generatiekloof die ontstond in de jaren tachtig, begin jaren negentig, laat zich thans op een gevoelige wijze gelden. Ondanks - of misschien mede dankzij - deze problematiek voelt het CELOS zich samen met andere actoren gesterkt om met vereende krachten te werken aan twee belangrijke punten: 1. Vergroten van het aanbod aan hoger geschoold kader in de bosbouwsector op middenlange termijn, en 2. Creëren van informatie op basis waarvan de producenten in de bosbouwsector betere resultaten kunnen boeken. In het kader van dit laatste punt biedt het programma van vandaag goede voeding voor het verstrekken van informatie en het uitwisselen van ideeën. Mede op basis hiervan hopen wij binnenkort het CELOS Management Systeem op praktijkschaal te kunnen uitvoeren. Succesvolle implementatie van deze activiteit zal een belangrijke asset zijn voor zowel producenten als onderzoekers in de bosbouwsector, en duidelijk inhoud geven aan de noodzakelijke interactie tussen deze twee belangengroepen. WIJ WENSEN U EEN SUCCESVOLLE DAG TOE. Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 12 van 44

13 Het Celos Management System in historisch perspectief Door Ir. Leon B. Comvalius (hoofd afd. Bosbouw, CELOS) Met behulp van een aantal slides geeft de heer Comvalius zijn gehoor een beknopt overzicht van het ontstaan van de CMS experimenten en de verschillende onderzoeken die hierin vanaf 1965 zijn verricht. Duidelijk wordt dat het hierbij steeds is gegaan om een zoektocht naar praktisch toepasbare bosbeheersystemen die enerzijds vanuit bedrijfseconomisch perspectief interessant zouden zijn, terwijl anderzijds het bos als productiebron duurzaam in stand kon worden gehouden. De verschillende experimenten waren zowel op de houtteelt als op de houtoogst gericht, waarbij de langjarige teeltexperimenten vanaf 1985 noodgedwongen moesten worden gestaakt. Hermetingen van deze arealen in 2000 wijzen echter op een verrassend herstel van deze opstanden, waarbij een jaarlijkse aanwas van 1,2 tot 1,3 m 3 per hectare is gemeten. Comvalius pleit dan ook voor een structurele invoering van het CMS in het Surinaamse bosbeheer, waarvoor het CMS-II project de nodige praktische richtlijnen zal kunnen genereren. Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 13 van 44

14 Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 14 van 44

15 De uiteenzetting van de heer Comvalius was bondig, helder en zeer informatief, waarmee het thema van deze workshop in de juiste historische context werd geplaatst. De presentatie gaf dan ook geen aanleiding voor verdere vragen en/of nadere toelichting. Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 15 van 44

16 Het Tropenbos standpunt inzake duurzaam bosbeheer en de relatie tot het CMS-II project Door Mw. Drs. Shanti Dh. Adhin (project team leader Tropenbos Suriname) In haar inleiding schetst Mw. Adhin het vorig jaar doorlopen proces dat heeft geleid tot formulering en uitvoering van het huidige project. Zij bespreekt de 5 stappen van dit proces, waarbij de mate waarin kennis bijdraagt aan ontwikkeling steeds de rode draad is geweest. Enerzijds het ontwikkelen van deze kennis als antwoord op de geformuleerde vraag, anderzijds door met deze kennis een bijdrage te leveren aan capaciteitsopbouw op individueel én institutioneel niveau. Het creëren van samenwerking en partnerschap tussen verschillende relevante instituten, zowel binnen als buiten Suriname, krijgt hierbij veel aandacht. Vervolgens duidt zij op de samenhang tussen de verschillende projecten, in het bijzonder het project CMS-I als kennisbank voor de toekomstige praktijkproef. Samenhang vergt samenwerken, waarbij het samen ontwikkelen en delen van kennis betere garanties biedt voor de borging hiervan binnen relevante instituten. Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 16 van 44

17 Ondersteund met prettig ogende, goed leesbare en informatieve slides, schetste Mw. Adhin een helder beeld van de doelen en huidige projecten (en hun onderlinge relatie) van Tropenbos in Suriname. De relatie tussen inhoud en titel van haar inleiding was hierdoor minder duidelijk. Dit, en de feitelijke informatie, bleek echter geen aanleiding tot vragen vanuit de zaal. Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 17 van 44

18 De huidige stand van zaken rondom het CMS-II project; Selectie van de Forest Management Unit(s) (FMU s) Resultaten van de kosten-baten analyse Door Dr. Ir. John Hendrison (FSS Forestry) De inleiding van de heer Hendrison raakte aan de kern van deze workshop. Het project CMS-II dient als voorbereiding op de veldexperimenten zoals deze in een vervolgproject geformuleerd moeten worden. Om hiervoor over voldoende informatie te kunnen beschikken, motiveerde Hendrison dat het enerzijds noodzakelijk is om te komen tot een weloverwogen selectie van één of meerdere boslocaties (FMU s) en bedrijven voor onderzoek. Anderzijds moet voldoende informatie beschikbaar zijn over de actuele kosten van de huidige conventionele houtoogst. Om in dit laatste inzicht te krijgen, is veel veldwerk verzet door het betrokken team van het CELOS. Dit behelsde ondermeer het verzamelen van een groot aantal bedrijfsgegevens, observaties van houtoogst en het verrichten van tijdstudies bij 3 bedrijven. Natuurlijk is een groot deel van deze informatie van vertrouwelijke aard, zij worden in later stadium in een intern rapport gepresenteerd. De uit dit onderzoek gebleken resultaten konden al tijdens deze presentatie worden getoond: Resultaten Kostprijsberekening conventionele houtoogst (US$) Activiteit Kosten van. Kosten tot. Inventarisatie Velling Uitsleep Wegtransport Laden en lossen Watertransport Logistiek Overhead retributie TOTAAL (voorjaar 2006) Vervolgens schetst Hendrison in vogelvlucht de tot nu toe gevolgde procedure voor selectie van de FMU s. De hierbij gehanteerde criteria hebben geresulteerd in de voorselectie van bijna 40 bosbedrijven en/of bosgemeenschappen. Na evaluatie en een tweede toetsing door het CELOS-team, worden nu uiteindelijk 9 bosbedrijven voorgesteld voor eindselectie tijdens deze workshop. Het is de bedoeling om hieruit een tweetal bedrijven te kiezen die in aanmerking komen voor uitvoering van de CMS praktijkproef. Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 18 van 44

19 De beperkte slides die tijdens de presentatie getoond werden, werden aangevuld met een uitgebreide hand-out (bijlage 4), waarmee de aanwezigen toch volledig geïnformeerd werden over de voortgang van CMS-II. Naar aanleiding van een vraag uit de zaal merkt Hendrison op dat niet enkel Tropenbos belangstelling heeft voor aspecten rondom duurzaam bosbeheer, maar dat hij deze organisatie heeft genoemd omdat Tropenbos, samen met WWF, de uitvoering van de huidige projecten mogelijk maakt. Naar aanleiding van de constatering dat bosgemeenschappen en HKV s nu volledig zijn verdwenen uit de lijst van geselecteerde bosbedrijven, stelt hij voor dat de vertegenwoordiging van bosbewoners zich alsnog buigt over het formuleren van voor hen relevante criteria. Hiermee zouden wellicht ook HKV s alsnog geselecteerd kunnen worden. Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 19 van 44

20 Overwegingen bij het vervolg op CMS-II; Biodiversiteit en de rol van lokale gemeenschappen en kleinschalige productie Door Drs. Cor A.F. Pigot (Pall Projects Supply Suriname NV) Met de presentatie van de heer Pigot worden de aanwezigen uitgedaagd om nog eens goed na te denken over vooral de biodiversiteits- en sociale aspecten van het CMS. Hij benadrukt daarbij de mogelijkheden van CMS om een bijdrage te leveren aan duurzame ontwikkeling. We moeten ons hierbij echter niet meer verschuilen achter onderzoek, maar nu echt gaan doen! CMS-II biedt hiertoe goede mogelijkheden. Pigot plaatst deze met zijn presentatie in een breed nationaal én internationaal kader. Hij benadrukt hierbij dat het echter toch vooral om mensen gaat en we de mogelijkheden van communaal bosgebruik niet uit het oog mogen verliezen. Tenslotte doet hij een aantal zeer praktische aanbevelingen die vooral bedoeld zijn als incentives voor duurzaam bosgebruik. Proceedings van de CMS-II workshop Pagina 20 van 44