A.1 Toekomststrategie en het aandeelhouderschap Essent (nummer 17/2008)... 6

Transcriptie

1 INHOUDSOPGAVE 1. Ingekomen stukken Regeling van werkzaamheden C-stukken... 5 B.1 Wijziging Kaderverordening subsidies SNN 2000 (nummer 21/2008)... 5 A.1 Toekomststrategie en het aandeelhouderschap Essent (nummer 17/2008)... 6 A.2 Bestuursovereenkomst provincies en kabinet (nummer 20/2008) A.3 Actieprogramma arbeidsmarkt provincie Groningen A.4 Mondelinge vragen Vragen van de heer De Vey Mestdagh inzake samenwerking diverse gemeenten Vragen van de heer Swagerman inzake subsidieverstrekking vervolg Boven wotter

2 2

3 Voorzitter: de heer M.J. van den Berg, commissaris der koningin Griffier: de heer J.M.C.A. Berkhout Aanwezig zijn 40 leden, te weten: J.G. Abbes (CDA), mevrouw S.M. Beckerman (SP), B.P.A. Blom (SP), mevrouw L.K. Broekhuizen-Smit, P.H.R. Brouns (CDA), D. Bultje (PvdA), L.A. Dieters (PvdA), mevrouw S.J.F. van der Graaf (ChristenUnie), W. Haasken (VVD), mevrouw A.A.H. Hazekamp (PvdD), M.J. Jager (CDA), F.A.M. Keurentjes (CDA), mevrouw A.G. van Kleef-Schrör (CDA), S.J. Krajenbrink (CDA), H.J. Kruithof (VVD), E.J. Luitjens (VVD), mevrouw W.J. Mansveld (PvdA), mevrouw F. Mete (PvdA), H. van der Molen (SP), W.J. Moorlag (PvdA), mevrouw I.P.A. Mortiers (PvdA), W. van der Ploeg (GroenLinks), R.D. Rijploeg (PvdA), IJ.J. Rijzebol (CDA), R. Sangers (SP), mevrouw M.R. Schalij (PvdA), mevrouw K.R. Schraagen (VVD), mevrouw J. Siersema-Venema (GroenLinks), H.J.B. Spoeltman (PvdA), H. Staghouwer (ChristenUnie), mevrouw F. Stavast (GroenLinks), H.T. Stavenga (PvdA), R. Stevens (ChristenUnie), C. Swagerman (SP), mevrouw L. van der Tuin-Kuipers (CDA), mevrouw L. Veenstra (SP), J.W. Veluwenkamp (PvdA), P.G. de Vey Mestdagh (D66), mevrouw A.C.M. de Winter-Wijffels (CDA), T.J. Zanen (PvhN). Afwezig: H.J. Flokstra (SP), J. Hilverts (ChristenUnie) en mevrouw O.G. Hartman-Togtema. Aanwezige leden van het College van Gedeputeerde Staten: H. Bleker, P.M. de Bruijne, M.A.E. Calon, J.C. Gerritsen, D.A. Hollenga, R.A.C. Slager. Opening De VOORZITTER: Dames en heren, Statenleden, goedemorgen. Ik open deze vergadering van de Provinciale Staten van Groningen en ik heet u hierbij allen van harte welkom. Er zijn berichten van verhindering van de heren Flokstra, Hilverts en mevrouw Hartman. De heren Flokstra en Hilverts zijn al iets langer afwezig. Ik stel voor beide heren een bloemetje te sturen. Dat staat wel erg onvriendelijk naar mevrouw Hartman, maar ik neem aan dat zij niet ziek is. De heer Swagerman (SP) heeft ons meegedeeld het College vragen te willen stellen over het verlenen van subsidie aan RTV Noord ten behoeve van de productie Boven Wotter 2. Ik heb een ander verzoek tot mondelinge vragen gekregen van de heer De Vey Mestdagh over de samenwerking Pekela-Veendam-Bellingwedde. Ik stel voor die aan het eind van de vergadering als twee afzonderlijke punten te behandelen, waarbij de betrokken Statenleden de kans krijgen de vragen te stellen aan het College. Dan zal het College antwoorden en daarna spreekt het betrokken Statenlid nog eens. Vervolgens is er een ronde voor de hele Staten om daarin mee te doen. 1. Ingekomen stukken van derden Voorgesteld wordt het volgende stuk voor kennisgeving aan te nemen: a. Advies van de Raad voor het Landelijk Gebied 'Groen opgroeien', aangeboden bij brief van 5 juni 2008 Voorgesteld wordt het volgende stuk in handen te stellen van Gedeputeerde Staten ter afdoening: b. Brief van mevrouw C. de Roos-de la Court, Nieuweschans van 10 juni 2008 namens de bewoners van de Verlengde Hoofdstraat en de Oudezijl in Nieuweschans betreffende overlast door vrachtwagens. Voorgesteld wordt het volgende stuk in handen te stellen van de commissie Welzijn, Cultuur en Sociaal Beleid: c. Brief van de directeur van het Openluchtmuseum Het Hoogeland van 10 juni 2008 betreffende concept-cultuurnota (voorstel: t.z.t. betrekken bij cultuurnota) Zonder beraadslaging of stemming wordt conform de voorgaande voorstellen besloten. 3

4 2. Regeling van werkzaamheden a. Behandelvoorstellen presidium De VOORZITTER: We hebben die behandelvoorstellen toegelicht. De heer HAASKEN: Voorzitter, voor de commissie Omgevingsbeleid en Milieu mist een toezegging om de eerstvolgende commissievergadering te gaan praten over natuurcompensatie Eemshaven. Ik zou dat graag alsnog in de agenda opgenomen zien. De VOORZITTER: Ik denk dat het voor de commissie van belang is ik kijk ook even naar GS of er een of ander stuk is dat ook relevant is. Dat komt goed, zegt de heer Hollenga. Dan wordt het gearresteerd zoals u het vroeg. Met inachtneming van deze aanvulling wordt zonder stemming met de behandelvoorstellen ingestemd. b. Vergaderschema Provinciale Staten en commissies 2009 De VOORZITTER: Dat is op voorstel van het presidium. Het is natuurlijk altijd zo dat er in het loop van het jaar nog wijzigingen komen. Het is wel ontzettend praktisch dat je heel vroeg je agenda of blackberry kunt bijwerken. Zonder beraadslaging of stemming wordt met voorliggend schema ingestemd. Zonder beraadslaging of stemming wordt met de A- en de B-lijst ingestemd. Dan heb ik van de voorzitter van de werkgroep Landschap het verzoek gekregen om de discussienota hier te mogen aanbieden. Daarvoor geef ik mevrouw Schalij graag de gelegenheid. Mevrouw SCHALIJ: Voorzitter, toen vorig jaar omstreeks deze tijd in deze Statenzaal het besluit werd genomen om een commissie in te stellen om een nader onderzoek te plegen naar de stand van het landschap in deze provincie en te kijken naar de landschappelijke en cultuurhistorische waarden, trouwens een commissie die een paar maanden later een werkgroep werd konden we niet bevroeden dat dit onderwerp onder de noemer verrommeling zo n aandacht zou krijgen in het hele land, zodanig dat er een nationaal debat ontstond over de staat van het landschap in ons land en dat het ene na het andere initiatief om Nederland mooier te maken, over de tafel ging. Toen enige maanden later de werkgroep eindelijk was geformeerd en aan het werk kon gaan ik moet u zeggen, dat was een boeiende kennismaking voor een aantal nieuwe Statenleden met de mores van dit huis bleek ons ook dat het onderwerp de bewoners van deze provincie bijzonder aansprak. Overal waar wij kwamen want wij hebben een aantal activiteiten georganiseerd, we hebben ook gecorrespondeerd met burgers in de provincie bleek hoe het landschap aan het hart ligt van de inwoners van deze provincie. Dat was trouwens ook al gebleken uit de interactieve ronde die geweest was in het kader van het POP en wat er in de Kamers van Groningen naar voren werd gebracht. Nadat wij een paar maanden heel intensief bezig geweest waren, hebben we onze bevindingen als werkgroepleden naast elkaar gelegd en zijn we in gesprek geraakt. Toen bleek al heel snel wat ons ook al bleek uit de gesprekken die we hadden in de provincie en de gesprekken die wij met deskundigen voerden dat het debat over landschap en hoe het nu verder moet met het landschap in Nederland maar ook in Groningen, nog niet zo eenvoudig is. Ik wil daarom eigenlijk heel weinig zeggen. We hebben onze rapportage gemaakt in de vorm van een discussienota, die ik u zo wil overhandigen. Maar ik wil u toch niet een citaat onthouden van de voorzitter van het symposium Blijft Groningen mooi? dat we hebben georganiseerd, van de heer Roel In t Velt, dat tot enig nadenken leidt althans, zo ging dat bij de leden van de werkgroep. Dat citaat luidt als volgt: Het debat over landschap gaat over waarden, over noties, van schoonheid, van functionaliteit, van nut en van veiligheid en wat je daar nog aan toe zou willen voegen. In die zin is landschap misschien ook wel een postmodern concept, waarin de esthetica en de historie toekomstgericht hun plaats herwinnen, naast de industriële functionaliteit. En als je er zo naar kijkt, is landschap een spiegel van cultuur, van zingeving en gaat het landschap over wat mensen verbindt in hun waarden, maar ook scheidt in hun waarden. 4

5 Dan zegt hij even later, in het debat: Daarom kan het gesprek over landschappen ook zo heftig zijn. Je kunt er ruzie over maken. Het gaat over passie, het gaat over wat je lief hebt, wat je wilt behouden, wat je wilt herstellen en wat je wilt ontwikkelen. Dit citaat hebben we een klein beetje ook als motto meegenomen in het voorwoord van de rapportage die we uiteindelijk gemaakt hebben als werkgroep Landschap. Als u nu denkt dat wij vol passie en rollebollend over straat zijn gegaan in die besprekingen, dan is niets minder waar. Al heel snel kwamen we tot de conclusie dat dit een onderwerp is dat verdient om in de Staten bediscussieerd te worden, dat wij die discussie niet vooraf moesten gaan voeren in onze werkgroep. Wat wij gedaan hebben, is onze bevindingen op een rij gezet, ieder vanuit de eigen ervaring en vanuit de eigen kennis, en die in de vorm van een aantal debatstellingen aan u presenteren. Op deze manier hopen we ook een bijdrage te leveren aan dat debat over het landschap, wat zo belangrijk is voor deze provincie, maar ook zo belangrijk voor de bewoners van deze provincie. We gunnen graag niet alleen u als Staten, maar ook de inwoners van deze provincie, een heel goed en inhoudsvol debat, straks in het najaar als het POP aan de orde komt. Aan dat nieuwe Omgevingsplan dat is eigenlijk de wens van de werkgroep en het debat dat daarover zal worden gevoerd zouden we graag de punten van deze werkgroep willen verbinden. Er is hier in huis een ontzettend leuk boekje van gemaakt, klein en handzaam, waarin alles is gecombineerd wat we hebben gehoord en wat we hebben gelezen. Het is een aardig boekje om mee te nemen op vakantie. Er staan mooie citaten in. Ik zou u willen aanraden, als u nu ergens in Groningen in de natuur verpoost en bijkomt voor het volgende seizoen, om daar eens in te bladeren en de inhoud tot u te nemen. Ik hoop dat dat het debat straks na de vakantie een extra dimensie geeft. Mevrouw Schalij overhandigt de heer Van den Berg het eerste exemplaar van het rapport van de werkgroep Landschap. De VOORZITTER: Ik denk dat een woord van dank aan de werkgroep namens de Staten op zijn plaats is. We krijgen het rapport allemaal, begrijp ik. Een mooie discussienota. Inderdaad, oktober/november is het goede moment om het bij het POP en de discussie te betrekken. U hebt als het ware een flink stukje huiswerk gedaan waarmee we dat ook wat extra diepte kunnen geven. Dat is natuurlijk waar, dat hebben we ook allemaal gemerkt: Groningers zijn enorm betrokken bij de karakteristieken van hun landschap. Het is ook waar dat daar ook allerlei emoties stevig over de tafel vliegen. Wat is mooier dan dat? Betrokkenheid bij zo n onderwerp raakt natuurlijk veel. Ik hoop dat we erin slagen om dat hier goed vorm te laten krijgen en neer te laten slaan op een democratische manier in de besluitvorming in ons Provinciaal Omgevingsplan. Dank aan de werkgroep en dank voor de mooie woorden. Wat heerlijk dat we weer een boek hebben dat we in de vakantie kunnen lezen. 3. C-stukken De VOORZITTER: Voorgesteld wordt de volgende stukken voor kennisgeving aan te nemen: a. Verzoek van het OV-bureau Groningen-Drenthe om zienswijze t.a.v. ontwerpbegroting 2009 (is bij schriftelijke procedure gedaan); b. Brief van 5 juni 2008, , betreffende Inventarisatie acties/maatregelen in het kader van het Rapport Professionalisering Subsidierelaties; c. Brief van 7 mei 2008, nr , CW, betreffende extra bijdrage Noorderlicht. De onder a. genoemde begroting 2009 van het OV-bureau heeft een schriftelijke ronde doorlopen. De fracties van de PvdA (bij monde van de heer Rijploeg) en het CDA (bij monde van mevrouw Van Kleef) hebben gereageerd en inmiddels hebben zij aangegeven dat zij tevreden zijn met de beantwoording door het College bij brief van 19 juni 2008, nr /25, VV. Ik stel u voor om deze brief dan ook toe te voegen aan de C-lijst. Kunt u ermee instemmen dat de genoemde stukken en de brief van GS over de begroting 2009 van het OV-bureau voor kennisgeving worden aangenomen? Genoemde stukken wordt zonder beraadslaging of stemming voor kennisgeving aangenomen. B-stukken B.1 Voordracht van Gedeputeerde Staten van 10 juni 2008, nr , ABJ, tot wijziging van de Kaderverordening subsidies SNN 2000 (nummer 21/2008) Voornoemd stuk wordt zonder beraadslaging of stemming bij hamerslag vastgesteld. 5

6 A-stukken A.1 Voordracht van Gedeputeerde Staten van 3 juni 2008, nr , EZ, betreffende de toekomststrategie en het aandeelhouderschap Essent (nummer 17/2008) De VOORZITTER: Ik denk dat we daarmee zijn aan het eerste onderwerp waarin men ook graag een debat wil met het College. De spreektijd is 10 minuten per fractie. Laten we die twee punten die we aan het eind toegevoegd hebben, er even buiten houden. Dan is er een redelijke tijd. Als het nodig is, kunnen we ook in interrupties het nodige doen, maar we kunnen toch met elkaar proberen gefocust te spreken. Dat helpt gewoon, hebben we gemerkt. Naarmate je het langer laat lopen met elkaar en het langer wordt, verdwijnt de attentie en ontgaat als het ware de kern van zo n debat. Daar gaat het om. Het gaat er niet om om per se korter te zijn, het gaat erom dat politieke debat, waarin er verschillen van mening zijn, goed te kunnen voeren in de Staten. Die meningen moeten goed aan de orde komen, er moet goed gewisseld worden met het College. Het College krijgt een derde van uw tijd. De beraadslaging wordt geopend. De heer MOORLAG: Voorzitter, lang geleden hebben onze voorgangers in deze Staten en volksvertegenwoordigers in tal van gemeenten besloten om publiek geld te investeren in de productie en distributie van gas en elektriciteit. Dat deden zij ten bate van, zoals het toen heette, het nut in het algemeen. Dat was een verstandige keuze, voorzitter. Waar particulier initiatief ontbreekt of de vrije markt faalt, is het de taak van overheden om initiatieven te ontplooien ten bate van het publiek belang, maar sedertdien is er veel veranderd. Er is sprake geweest van een geweldige schaalvergroting. Begin jaren 90 kenden wij nog het gasbedrijf in Delfzijl dat ging fuseren met het energiebedrijf in Hoogezand. Twee jaar later ging dat op in de EGD. De EGD ging op in de Edon en weer een aantal jaren later hadden wij Essent. Zo ging de productie en distributie van locaal niveau naar bovenprovinciaal niveau. Tezelfdertijd is de markt veel internationaler geworden. De interconnectiviteit is verbeterd, de energiemarkt is geliberaliseerd en de productie- en leveringsbedrijven worden gesplitst van de netwerkbedrijven. Nu kunnen we ons de vraag stellen of we onverdeeld gelukkig zijn met al deze ontwikkelingen en of wij alle wijzigingen zoals die in de wetgeving tot stand zijn gekomen, zonder meer kunnen onderschrijven. Maar die gewijzigde omstandigheden dienden zich wel zo aan zoals ze zich nu hebben aangediend en dan is ook de vraag gewettigd wat nog de betekenis is van publiek aandeelhouderschap in energiebedrijven. In het Collegeakkoord, voorzitter, is deze vraag beantwoord. Citaat: De commerciële productie en handel in energie in een Europese, geliberaliseerde markt hoort niet thuis in het publieke domein. Dit standpunt is door de PvdA onderschreven. Wij onderschrijven dan ook de voordracht van het College. Maar bij die voordracht maken we wel een aantal kanttekeningen en stellen we een aantal voorwaarden. - Netwerken moeten in overheidshanden blijven. - Wij hechten aan krachtige wetgeving en sterk toezicht ter bewaking van de publieke belangen. Dat ligt niet in de invloedssfeer van deze Staten, maar ons College zou wel de opdracht op zich moeten nemen om dat in de landelijke contacten over het voetlicht te blijven brengen. Wetgeving en marktordening is ook het meest geëigende instrument om de publieke belangen te behartigen. Voorzitter, het streven naar opbrengstmaximalisatie wordt door de Partij van de Arbeid wel onderschreven, en dat is ook wel belangrijk, maar het is niet het belangrijkste punt. Het mag niet betekenen dat zonder meer de aandelen worden verkocht aan de hoogste bieder. Wij willen dat de bedrijven worden ondergebracht bij een partij die de langetermijncontinuïteit vooropstelt. Dus niet verkopen aan zogeheten sprinkhanen, die het bedrijf strippen en de activa te gelde maken. De PvdAfractie heeft nog twee zorgen, voorzitter. In de eerste plaats: hoe is het gesteld met de treasury in dit huis? Bij de vervreemding van de aandelen wordt er een fors bedrag bijgeschreven op het spaarbankboekje van de provincie. Dat stelt wel eisen aan de treasury. Ik zou daar graag een reactie van het College op willen hebben, want het maakt nogal wat uit of je dan een tiende procent meer of minder aan rente of aan rendement haalt. Het tweede punt waar de PvdA-fractie zorgen over heeft, is publieke beeldvorming. In de publieke beeldvorming is het nogal wat dat we de aandelen gaan vervreemden. We merken dat ook aan vragen van burgers. Wij geven hier in de Staten weliswaar politieke legitimering voor de voordracht van het College, maar daarmee is niet gezegd dat er ook draagvlak en acceptatie in de maatschappij ontstaat. Wij roepen het College dan ook op om goed uitleg te geven aan burgers over deze strategie, over de achtergronden, over de wijziging van de omstandigheden. Ten slotte, voorzitter, nog een opmerking 6

7 De heer SWAGERMAN: Voorzitter, een prachtig verhaal, een goede keuze, we gaan ervoor, de marktwerking in optima forma, dat is de Partij van de Arbeid, dat hebben ze ook zo ingezet en dat is een principiële voortzetting van waar ze al mee bezig waren. Maar een simpel voorbeeld: het debat over de hoge inkomsten, met name van directieleden van allerlei instanties die tegenwoordig geprivatiseerd zijn of we het nu over de zorg hebben, maar het gaat hier dan ook nog over het energiebedrijf. Hoe denkt u te kunnen voorkomen dat die burger gaat begrijpen dat die inkomens van wat voor directieleden van energiebedrijven ook, waarvan u straks ook nog de aandelen gaat vervreemden en de burger er helemaal niets meer over te zeggen heeft Hoe denkt u dat de burger dat gaat accepteren en hoe denkt u dat uit te kunnen leggen? Want het is tot nu toe, in de afgelopen tig jaar, niet gelukt. Ik betwijfel ten zeerste of het u lukt. De heer MOORLAG: Voorzitter, mijn vraag aan het College was niet zozeer om aan de burgers uit te leggen wat het niveau van de inkomens van de topbestuurders van energiebedrijven is. Mijn vraag aan het College had een andere strekking, namelijk om uiteen te zetten hoe de omstandigheden zijn gewijzigd en wat of de motieven zijn om deze aandelen te vervreemden en daarbij ook gewoon goed duidelijk te maken wat er met die opbrengst gebeurt. Laten we niet uit het oog verliezen dat de opbrengst weer zoals ik dat zo-even noemde ten bate van het nut in het algemeen wordt aangewend, namelijk in publieke investeringen in infrastructuur op die punten waar de markt dat niet doet. Dat verhaal moet ook naar de burgers overgedragen worden. In die zin onderschrijf ik uw enge, misplaatste interpretatie over wat er nu (moet worden) uitgelegd aan de burgers niet. Mijn slotzin, voorzitter, was dat de PvdA-fractie het betreurt dat de fusie tussen Nuon en Essent is gestrand. Daarmee is de kans op een waardecreatie gemist. Daarmee is ook de kans gemist dat hier in Nederland nog een robuust hoofdkantoor en een robuuste kennisinfrastructuur voor de energiesector behouden blijft. Maar goed, dat is een situatie die wij jammer genoeg niet naar onze hand kunnen zetten. Dank u wel, voorzitter. De heer BROUNS: Voorzitter. Het voordeel van tweede in de rij zijn, is dat de heer Moorlag al een schets gegeven heeft van de historie en hoe er gekomen is tot het aandeelhouderschap van inmiddels Essent. In de voordracht die voorligt, voorzitter, wordt ook nadrukkelijk ingegaan op de overwegingen die een aandeelhouderschap zouden rechtvaardigen, namelijk leverings- en voorzieningszekerheid, prijs en kwaliteit en duurzaamheid. Ik hoef daar verder niet uitgebreid op in te gaan, omdat de heer Moorlag dat ook gedaan heeft, maar wij kunnen wel met het College constateren dat door de invoering van nieuwe wet- en regelgeving, door de introductie van concurrentie op de energiemarkt, de zogenaamde liberalisering en door de oprichting van de nationale toezichthouder de publieke belangen inmiddels op een andere manier worden gewaarborgd. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, ik vind het weer een prachtig verhaal. Maar onderbouwt u dat nu eens met feiten. Wat is er gebeurd in de markt? Betalen wij minder voor energie? Hebben we een betere dienstverlening dankzij de schaalvergroting? Ik dacht het niet. Ik zie er weinig van, we zien alleen maar klachten. Dus hoe komt u tot deze constatering? De heer BROUNS: Voorzitter, ik ben overigens blij dat de collega van de SP na drie zinnen mijn verhaal al prachtig vindt. Dat belooft heel veel voor wat nog gaat komen! Om concreet uw vraag te beantwoorden: ik moet heel eerlijk zeggen dat mijn ervaring met de energiemaatschappijen kennelijk een andere is dan die van u. Maar ik krijg gewoon elke dag stroom binnen. Ik krijg elke dag gas. In de winter draait de verwarming en ik kan koken. De heer SWAGERMAN: U bent blijkbaar bereid om daar elke prijs voor te betalen. De heer BROUNS: Daar betalen we inderdaad een prijs voor. Dat is een stijgende prijs geweest in de afgelopen jaren. Daar heeft de CDA-fractie zich ook wel eens in zorgelijke zin over uitgelaten, dat die ontwikkeling plaatsvindt. Maar daar is wel een kanttekening bij: het is een ontwikkeling die wordt bepaald door een wereldmarkt. Wij moeten niet de illusie hebben door als provinciale overheid een aandelenbelang te houden in de energiemaatschappij Essent, wij die ontwikkeling drastisch kunnen omkeren, zoals u lijkt te suggereren. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, u weet dat de provincies een meerderheidsaandeel hebben in dit bedrijf en dat als de provincies gezamenlijk zouden optreden wat we helaas, begrijp ik, niet doen, maar wat dan misschien wel kan worden opgelost door het een andere overheid te laten beslissen dan hebben wij een meerderheid in dat bedrijf. 7

8 Dan kunnen wij daar, denk ik, betere dingen doen dan wat we nu proberen te doen door allerlei reparatiemaatregelen, kleine voorstelletjes te doen als provincie om onze burgers dan misschien toch wel een wat lagere energierekening te bezorgen. De argumenten voor het één pleiten net zo hard tegen het ander, dus ik begrijp hier helemaal niets van. De heer BROUNS: Meneer Swagerman, u weet net zo goed als ik dat de productiecapaciteit die Essent heeft, in belangrijke mate grotendeels zelfs niet de capaciteit is die daadwerkelijk hier in Nederland wordt opgewekt. Oftewel: Essent koopt energie in. We zien op dit moment al dat door de ontwikkelingen in de markt en het feit dat we het hier over een Europese en wereldwijd gezien kleine speler in de markt hebben, de voorwaarden waaronder Essent die energie inkoopt aan het verslechteren zijn. Dat betekent dus dat de prijs die Essent gaat doorberekenen juist omhoog gaat. Dus het feit dat wij ons aandeelhouderschap op dit moment handhaven, is juist helemaal geen garantie dat die prijzen omlaag gaan, integendeel, blijkt wel. Voorzitter, daarmee hoop ik in elk geval die vraag beantwoord te hebben. Ik ga verder met de rest van mijn betoog die na de drie zinnen zou komen. Ik wilde gaan zeggen maar dat is inmiddels door dit debatje ook achterhaald dat door eerdere fusies en overnames en collega Moorlag heeft er ook iets over gezegd onze oorspronkelijke aandelenbelangen sterk verwaterd zijn. Die zullen in de toekomst ook alleen maar verder verwateren. Wel is het zo en dat moeten we natuurlijk niet uit het oog verliezen dat de dividenduitkering van Essent een belangrijk financiële aspect heeft voor deze provincie. En dat speelt zeer zeker in de overwegingen om wel of niet tot vervreemding over te gaan ook een rol, naast de behartiging van de publieke belangen waar ik zojuist iets over gezegd heb en waar op dit moment op andere wijze invulling en waarborgen worden gegeven. Voorzitter, in deze eerste termijn hebben wij richting het College nog een aantal vragen. 1) Welke acties zijn er de afgelopen weken ondernomen ten aanzien van de mogelijkheid om te komen tot een nationale alliantie? Welke mogelijkheden ziet de gedeputeerde op dit moment nog om dat te bereiken? Dat mede ook in het licht van een persbericht dat vanuit de verschillende CDA-fracties in de grotere provincies die aandeelhouderschap hebben van Essent, is uitgegaan. 2) Zijn er in de huidige contracten met het bestuur en de directie van Essent afspraken opgenomen in het kader van beloningen en bonussen bij fusies en overnames? 3) In hoeverre kunnen de aandeelhouders van Essent in het overnameproces met derde partijen randvoorwaarden stellen ten aanzien van bijvoorbeeld prioriteiten als duurzame energie, baangarantie voor de huidige werknemers van Essent, een zetel van het hoofdkantoor in Nederland. Ik noem een aantal voorbeelden. 4) De communicatie met de burger waar collega Moorlag ook kort iets over heeft gezegd. Wij zullen die burger natuurlijk wel moeten wijzen op hoe het er straks uitziet met de leveringsbetrouwbaarheid, met de service, met de prijs en de prijsbeheersingen, waarom we dit doen en wat we met het geld gaan doen. Is het College voornemens om, op het moment dat een proces van vervreemding wordt ingegaan, daartoe ook een communicatieplan op te zetten en dat contact met de samenleving en die communicatie met de samenleving aan te gaan? De heer SWAGERMAN: Voorzitter, ik heb mijn verhaal een klein beetje aan de actualiteit moeten aanpassen, dus als het niet helemaal goed loopt in sommige zinnen, dan heeft dat daarmee te maken. Voorzitter, het mag algemeen bekend worden verondersteld dat de SP altijd tegen privatisering van de energiemarkt is geweest en nog steeds is. Op dit moment komt er een voordracht van het College dat ervan uitgaat dat de in het geding zijnde publieke belangen afdoende geborgd zijn door wet- en regelgeving en marktwerking. De SP vraagt zich in goeden gemoede af of dit wel waar is. Waar haalt het College de wijsheid vandaan dat de marktwerking het publieke belang borgt. Wij zien dat niet, de burger ziet het niet, en al helemaal niet in onze portemonnee. Voorzitter, de SP was in blijde verwachting van een motie van het CDA die er dus niet komt vandaar mijn kleine aanpassing waarin terecht gevraagd om het uiterste te doen om Essent en Nuon weer om de tafel te krijgen om zodoende een nationale energieleverancier te creëren die in staat zou moeten zijn om internationaal mee te doen. Er is een leuk citaat van een CDA-Statenlid, de heer Erik van den Oord: Wij voelen ons ten opzichte van onze Brabantse voorouders en u mag ook Groningse lezen in dit geval die destijds de PNAM en dan mag u ook EGD lezen hebben opgezet verplicht om de 10 miljard die Essent nu waard is volledig in overheidshanden te houden. CDA-Statenlid. Hij had van ons kunnen zijn, denk ik. De SP zou alleen dan kunnen instemmen met de verkoop van de aandelen als dit zou leiden tot een grote nationale energieleverancier die in handen komt van de rijksoverheid. Daarmee wordt dan ook indirect de zeggenschap over de energiebedrijven weer publiek bezit. Voorzitter, wat de SP ook erg verbaast is de haast waarmee dit College tot besluitvorming wil komen. 8

9 Er zijn nog allerhande ontwikkelingen, waarvan de uitwerkingen nog niet bekend zijn. Het rapport van de commissie Kist moet nog verschijnen, en in samenhang daarmee heeft minister Van den Hoeven van Economische Zaken de aandeelhouders van Essent dringend opgeroepen nog geen onomkeerbare besluiten over aandelenverkoop te nemen. Wij weten ook nog niet wat de uitkomst is van het gesprek tussen de minister en de aandeelhouders op 19 juni. Daar komen we denk ik straks achter, in de beantwoording van de vraag van de heer Brouns aan de heer Calon. Maar wij hadden dat graag ook eerder willen weten. Daarbij komt: de komende splitsing netwerkleveranciers zal zeker ook nog een jaar in beslag nemen. Op grond daarvan dienen wij dan ook de volgende motie in. De VOORZITTER: De motie luidt als volgt. Provinciale Staten van Groningen, bijeen op 25 juni 2008, overwegende dat: de vier publieke energiebedrijven, waaronder Essent, van nationaal belang zijn; de aandeelhouders van Essent op 27/28 juni een besluit willen nemen over de opschaling gevolgd door privatisering van het bedrijf; de commissie Publiek Aandeelhouderschap Energiebedrijven naar verwachting begin juli pas haar advies uitbrengt; zijn van mening dat: dat een eventueel verkoopbesluit pas dient plaats te vinden na zorgvuldige afweging van alle alternatieven, kennisneming van het advies van de commissie Kist en een volwaardig publiek debat; verzoeken het College: - voordracht , zaaknummer , in te trekken, en gaan over tot de orde van de dag. De motie is ondertekend door de heer Swagerman, krijgt nummer 1, vormt onderdeel van de beraadslagingen en wordt verspreid. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, ik heb als datum 27/28 juni gezegd, omdat ik niet kon vinden op welke datum het exact plaats ging vinden. Ik heb verschillende bronnen gezien en verschillende data genoemd, dus vandaar dat er 27/28 juni staat. Voorzitter, wat ook niet van enig belang ontdaan mag worden en gezien moet worden, is dat door de verkoop van Essent de enige kerncentrale van Nederland ook in andere handen gaat komen. Last but not least heeft minister van Financiën Bos gezegd bij staatsdeelnemingen voortaan uit te gaan van nee, tenzij in plaats van ja, mits. Als we de vier energiebedrijven bij elkaar optellen die driekwart van de Nederlandse markt bedienen, dan hebben zij een omzet die groter is dan die van de NS en dat is op dit moment onze grootste staatsdeelnemer. En daar is Essent onderdeel van. Zij zijn voor onze economie minstens zo belangrijk zo niet belangrijker dan ABN AMRO. We weten hoe de regering daarmee is omgegaan, dus met angst en beven volgen wij deze discussie. Iedereen weet ook dat de komende vijftig jaar de verduurzaming van de energievoorziening de sleutel wordt voor het behoud van onze welvaart en welzijn. Voorzitter, als de minister van Financiën Bos de publieke taak bij de energievoorziening zo belangrijk vindt en de provincies en gemeenten de verkoop doorzetten, waarom zou dit Rijk dan de aandelen niet overnemen? Zoals ik al eerder zei, de SP zal alleen dan in kunnen stemmen met de verkoop van de aandelen als dit zou leiden tot een grote nationale energieleverancier die in handen komt van een rijksoverheid. Daarmee wordt dan indirect de zeggenschap over de energiebedrijven weer publiek bezit, zoals ik al eerder zei. Om dat mogelijk te bereiken dienen wij de volgende motie in. De VOORZITTER: De motie luidt als volgt. Provinciale Staten van Groningen, bijeen op 25 juni 2008, 9

10 overwegende dat: de vier publieke energiebedrijven, waaronder Essent, van nationaal belang zijn; het daarom van belang is de in handen zijnde aandelen van Essent bij de provincie Groningen zeker te stellen voor het nationale belang; zijn van mening dat: een eventueel verkoopbesluit zodanig dient te zijn dat de aandelen worden aangeboden aan een andere overheid; er gekomen moet worden tot een nationaal energiebedrijf; verzoeken het College: te besluiten de aandelen bij verkoop aan te bieden aan een andere overheid en er alles aan te doen om ook de overige aandeelhouders hiertoe te bewegen; en gaan over tot de orde van de dag. De motie is ondertekend door de heer Swagerman, krijgt nummer 2, vormt onderdeel van de beraadslagingen en wordt verspreid. De heer MOORLAG: De heer Swagerman wekt een beetje de indruk dat hij vanmorgen bij het ontbijt eerst een halve liter azijn heeft genuttigd en vervolgens hier de Statenzaal binnenkomt, links en rechts wat zweepslagen uitdeelt. Dat kan, dat mag, dat komt het debat denk ik ook wel ten goede. De heer SWAGERMAN: Ik ben blij dat u het positief waardeert, ondanks dat het azijn is. De heer MOORLAG: Maar, voorzitter, als de heer Swagerman vervolgens op de grond gaat stampen en roepen dat het mooi weer moet worden, dan gaat mij dat toch eerlijk gezegd wel een beetje te ver, want de heer Swagerman stelt in die motie dat andere overheden die aandelen maar moeten gaan kopen. Maar weet de heer Swagerman ook hoe groot de koopbereidheid is van de rijksoverheid? De heer SWAGERMAN: Voorzitter, dat is een discussie die op het niveau van het Rijk gevoerd zou moeten worden. De insteek van de SP is die richting uit en dat zal ook ter discussie gesteld worden. Die beweging moeten wij, denk ik, maken. Je zou ook kunnen kijken naar mogelijke andere geïnteresseerde partijen die ook het geld op zouden kunnen brengen. Je zou kunnen denken aan pensioenfondsen. Over het algemeen is de bereidheid om te investeren in energiebedrijven redelijk groot aangezien de rendementen fors toenemen, wat een verklaring is voor de verhoogde energieprijzen die wij vervolgens allemaal betalen. Maar goed, die discussie zullen wij ook wel blijven voeren. Overigens heb ik vanochtend geen azijn geproefd, dus als het er zo uit komt, dan zij het zo Maar u weet, het is een punt dat de SP natuurlijk al heel lang voert. Het is voor ons een pijnpunt. Het gaat ook niet alleen om de privatisering energie, het is breder, zoals ik daarnet al aangaf. Dit is een moment waarop we het zouden kunnen aanpakken, waaraan we er wat aan zouden kunnen doen, waarin ook uw minister wat ruimte heeft gegeven maar dat is misschien ook mijn interpretatie, omdat ik dat graag wil zien. Vandaar deze stelling. Voorzitter, ik wil vooral zeggen dat De heer MOORLAG: Uit het antwoord van de heer Swagerman begrijp ik dat hij de koopbereidheid van de rijksoverheid niet zo groot acht en dat hij verkopen aan een private partij als een pensioenfonds wel voor mogelijk acht. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, wij vinden dat er gekeken moet worden naar een financiering waarbij de energievoorziening in handen van het Rijk blijft en de zeggenschap in handen van het Rijk blijft. Of die financiering door het Rijk niet volledig tot stand kan komen, dat is de discussie die daar maar gevoerd moet worden, ik ga niet over de financiering van het Rijk. Ik ga wel over het veilig stellen van de aandelen van deze provincie, zo goed mogelijk, in het voordeel van de bevolking van deze provincie en van dit land. Dat is waarom wij dit voorstel doen. De heer MOORLAG: Voorzitter, ik zou de heer Swagerman wel willen wijzen op de strekking van de motie. Die suggereert toch wel iets anders, die strekt zich wel uit tot over het Rijk. Maar ik weet voldoende, voorzitter. 10

11 De heer SWAGERMAN: Voorzitter, aangezien de SP met name de noodzaak van de besluitvorming op dit moment nog niet ziet vanwege eerder aangegeven redenen, zullen wij dus tegen deze voordracht stemmen. De heer LUITJENS: Voorzitter, voorgaande sprekers zijn al afdoende ingegaan op de geschiedenis tot aan de dag van vandaag en waarom deze voordracht nu ter bespreking voorligt. Dus daar ga ik verder niet op in. Het belang van Essent voor de provincie Groningen is heel duidelijk verschoven van publieke naar financiële belangen. Die publieke belangen, geeft ook de voordracht aan, zijn geborgd via wet- en regelgeving en de toezichthoudende organisaties zoals de DTE. Ik ben het met het CDA eens: laat dat vooral zo blijven en houd dat ook goed in de gaten. Aan de andere kant, voorzitter, is Essent ook onze schat, onze verborgen schat, met aan de ene kant een gulle afdracht naar onze jaarlijkse begroting en natuurlijk ook de kurk waarop onze cofinanciering voor het ZZL-dossier drijft. Eigenlijk hebben we aan de andere kant dus ook op deze mogelijkheid zitten wachten. Voorzitter, de combinatie van factoren is voor de VVD-fractie de aanleiding om in te stemmen met deze voordracht, die betrekking heeft op de strategie van GS voor het productie- en leveringsbedrijf Essent. Eigenlijk moet ik de aandeelhouders veel wijsheid toewensen bij het concretiseren van die toekomststrategie. Je kunt er heel veel van zeggen. Achteraf weet je precies hoe het had gemoeten. Voorzitter, de grote lijn van de inzet van de opbrengst is bekend, maar mijn fractie gaat ervan uit, dat we daar dan, als het zo ver is, nog wel apart op terugkomen. Dit is toch wel een heel bijzonder superdividend. Maar een andere zorg, voorzitter, is een begerige rijksoverheid, die na deze verzilvering op onze honingpot afkomt om te graaien, zoals natuurlijk in de afgelopen periode ook al een kleine geslaagde poging is gedaan. Onze vraag aan gedeputeerde Calon is dan ook hoe hij denkt dat graaien van zijn partijgenoot Bos, die Financiën beheert, te voorkomen. Dan is er, voorzitter, nog het netwerkbedrijf - dat blijft natuurlijk nog over dat alleen publieke aandeelhouders mag hebben. Zullen dat provincies en gemeenten moeten zijn of wordt dat het Rijk? Wat is de opvatting van GS daarover? De heer STEVENS: Voorzitter, de voorstellen beoordelen wij in het licht van de vraag of dit goed is voor de burger van Groningen, goed voor de consument van energie en of het goed is voor de werknemer van Essent. De wettelijke verplichting om de Nederlandse energiebedrijven te splitsen maakt het vinden van een strategische partner nog meer noodzakelijk. In de huidige geliberaliseerde markt kan Essent niet alleen verder gaan en moet op termijn aansluiting zoeken bij een ander energiebedrijf. Die wettelijk verplichte splitsing maakt het verder mogelijk om de productie en de handel in energie uit het publieke domein te halen en te verkopen. In de voordracht is naar de mening van de ChristenUnie afdoende aangetoond dat publieke belangen als leveringszekerheid en betrouwbaarheid, prijs, kwaliteit en duurzaamheid bij eventuele verkoop goed gewaarborgd zijn. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, ik zou graag horen of de heer Stevens al op de hoogte is van de mening van de commissie Kist en of hij ook op de hoogte is van de gesprekken die op 19 juni hebben plaatsgehad. De heer STEVENS: Voorzitter, wij hebben de voordracht beoordeeld die het College ons heeft gestuurd en wij zijn geïnformeerd door het College over de verschillende omstandigheden waarin Essent zich bevindt. Op grond daarvan vinden wij dat het zeer aannemelijk is gemaakt dat de publieke belangen die overigens hoofdzakelijk door de geliberaliseerde markt worden geregeld en gestuurd gewaarborgd zijn. De heer SWAGERMAN: Maar dat betekent dat u op dit moment meteen het rapport Kist al, zonder dat het verschenen is, aan de kant schuift? Of betekent dit dat als die tot een andere mening zou komen, u uw standpunt aanpast? De heer STEVENS: Op dit moment ligt de voordracht van het College voor en dat beoordelen wij op deze informatie. Ik kan op dit moment niet beoordelen wat er in het rapport Kist staat, want dat ken ik niet. De heer SWAGERMAN: Dan volgt de vraag of u dat dan misschien niet beter eerst zou willen weten, want u gaat nu af op het eerlijke gezicht en ik ga er ook vanuit dat het College eerlijk is, maar ook een bepaalde mening ventileert, want er komt niet voor niets zo n voordracht. Zij hebben een stuk kennis. Die hebben ze u meegedeeld. Dat vindt u dus voldoende. Zou het hele land dat dan ook maar over moeten nemen? Het lijkt me dat u eerst die kennis even tot zich zou moeten nemen. 11

12 De heer STEVENS: Ik kan niet beoordelen wat er in het rapport staat. Het College geeft ons de informatie in de voordracht. Die hebben wij beoordeeld en die vinden wij voldoende. De aandelen van Essent vormen ook een belangrijk deel van het eigen vermogen van de provincie. In het belang van de burger van Groningen moet de provincie daar ook zo goed mogelijk mee omgaan. Los van de vraag of de overheid in aandelen moet gaan, is de aandelenportefeuille van de provincie hiermee behoorlijk eenzijdig. Verkoop zal daaraan een einde maken. Verder is de provincie gediend bij het vermijden van ontwikkelingen die een negatieve invloed zouden kunnen hebben op de waarde en winstgevendheid van dit bedrijf. Met andere woorden: de aandelen kunnen op termijn minder waard worden bij niet tijdig realiseren van verdere schaalvergroting. De ChristenUnie gaat er wel vanuit dat de opbrengst in verhouding staat met een goed dividendrendement. Indien door middel van verkoop een strategische partner kan worden gerealiseerd, snijdt het mes aan twee kanten. Dat is in het belang van de burger van Groningen en ook in het belang van de werknemer van Essent. De fusiebesprekingen van Essent met Nuon zijn helaas mislukt. Nuon is een prachtige kandidaat om verder mee te gaan. Helaas lijkt dit niet mogelijk. Het zou toch mooi zijn dat ons Oranjegevoel dat in het afgelopen weekend een stevige deuk heeft gekregen, verder versterkt wordt als deze bedrijven in Nederlandse handen en hier gevestigd kunnen blijven. Net als bij het niet tot stand komen van de fusie tussen ABN AMRO en ING ziet onze regering hierin geen taak voor de overheid weggelegd en de regering ziet fusies als een zaak van private bedrijven. Helaas kan ook de provincie Groningen een fusie met Nuon niet afdwingen. Maar als er nog een kleine mogelijkheid zou zijn die benut kan worden, dan roepen wij het College op om dat ook te doen. Lukt dat niet, dan is verkoop de meest logische stap. Met de opbrengst kunnen we mooie dingen doen voor de burger van Groningen, met name op het gebied van infrastructuur en OV. De ChristenUnie kan de voordracht steunen. De heer VAN DER PLOEG: Meneer de voorzitter, ik refereer aan een iets ander verleden dan eerdere sprekers dat deden. De Staten hebben al eerder voorgesorteerd op de verkoop van Essent-aandelen, onder andere via besluitvorming over financiering van de Zuiderzeelijn en Kolibri. Toch hebben de Staten nooit een principe-uitspraak gedaan. Al zeven of acht jaar geleden hebben de Staten de toezegging op zak dat er een notitie zou komen over de aandelenkwestie in relatie tot het publieke belang. Die kwam toentertijd van gedeputeerde Boertjens en is sindsdien regelmatig herhaald door gedeputeerde Calon. Deze voordracht zien wij dus ook als een inlossing van een oude belofte. Dat het in de afgelopen jaren er niet van is gekomen, heeft vooral met drempels en onzekerheden te maken die door het Rijk werden opgeworpen. Na het passeren van de Splitsingswet is er tenminste duidelijkheid over de feitelijke verkoopmogelijkheden. De voordracht, meneer de voorzitter, is een kort en rechtlijnig document en laat in haar argumentatie geen ruimte voor alternatieven. Verkoop aan een grote strategische partner lijkt de enige optie te zijn. Niet verkopen leidt mogelijk tot ondermijning van de winstpositie. Natuurlijke groei en kleinere overnames, is dat een alternatief? Of strategische allianties of fuseren met vergelijkbare bedrijven? Wat te denken van Nuon is afgevallen EWE, een Duitse buur uit Oldenburg, bepaald geen onbekende van Essent? Meneer de voorzitter, of dit soort opties reëel zijn, beter zijn of slechter, je komt als aandeelhouder op het hellend vlak van speculeren over de beste route. Niemand die het echt 100% kan weten. Maar het commercieel opererend bedrijf Essent is namelijk actief op een dynamische, zo niet onstuimige markt. Dan komen wij als fractie ook tot de volgende conclusie: gelet op de adviezen is het in deze situatie op termijn verkopen van aandelen gerechtvaardigd, ja zelfs gewenst. Het publieke belang via aandeelhouderschap is grotendeels verwaterd en dan is terugtreden als overheid een logische optie. Van belang daarbij voor de afweging voor onze fractie is dat de wetgever het publieke belang grotendeels waarborgt via enerzijds de splitsing en anderzijds regelgeving ten aanzien van mededinging, zowel Europees als nationaal. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, dit is duidelijk de liberale kant van GroenLinks, zullen we maar zeggen. De heer VAN DER PLOEG: Wij zijn heel erg sterk voor het handhaven van de aandelen in de netwerkbedrijven. Het heeft helemaal niets met liberaal te maken, het heeft met garanties te maken die wij als overheid willen bieden. De heer SWAGERMAN: Jawel, maar zo helder stelling nemen dat de verkoop van deze aandelen aan marktpartijen de voorziening veilig zou stellen en het maximale voordeel zou opleveren, dat noem ik toch maar even wel een liberale stelling. Maar ook u gaat voorbij aan het feit dat de provincies en een aantal gemeenten de meerderheid van de aandelen hebben. 12

13 Bent u dan ook van mening dat er voldoende is gebeurd om te proberen op één lijn te komen, dat deze besluitvorming nu plaats zou moeten kunnen vinden en vindt u ook dat u voldoende van informatie voorzien bent om op dit moment tot een besluit over te gaan? De heer VAN DER PLOEG: Los van de vraag of je überhaupt een nationale kampioen zou willen en of die nationale kampioen zich kan onttrekken aan de internationale omgeving wat niet het geval is in mijn optie moet je je afvragen in wat voor situatie je terechtkomt als je niet gaat verkopen en er in blijft zitten. In feite is dat namelijk speculeren. Wie is nu de grootste liberaal in deze zaal? In feite speculeert de SP het meest van allemaal hier. Die stelling zou je hard kunnen maken. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, dat is natuurlijk voorbijgaand aan de afgelopen tig jaar waarin de discussie is gevoerd over de vraag of je dit wel moet willen als overheid. Moet je überhaupt aandelen hebben? Wil je die hebben? Wil je op deze stoel komen te zitten als aandeelhouder, op dit soort kerntaken van de overheid? Ons standpunt is altijd geweest en dat is heel principieel en bepaald niet liberaal dat wij dat niet vinden. En dat vinden we dus nog steeds niet. Dus ik vind uw verwijt redelijk vergezocht. De heer VAN DER PLOEG: Meneer de voorzitter, ik constateer dat er op dit moment in de markt Nederland ongeveer veertig aanbieders actief zijn van energie. Ik begrijp dat de SP en dat is hun goed recht graag een overheidsmonopolide organisatie willen hebben in de energiesector, productie en levering. Wij staan niet op dat standpunt, omdat daarmee wat ons betreft niet de garanties worden gegeven van èn een goedkope prijs, wat u zo graag wilt, en nog andere argumenten. De heer SWAGERMAN: Het gaat natuurlijk allemaal veel te ver om hier een heel uitgebreide discussie te voeren over hoe je dat zou kunnen financieren. U zou ook kunnen overwegen om bij de energiebedrijven die een kwartaalwinst maken van 4 miljard eens wat financiering weg te halen. Misschien is dat ook een idee. Maar daar ben je een Socialistische Partij voor of niet. De heer VAN DER PLOEG: De Socialistische Partij zou eens wat meer moeten kijken naar de regelgevende functie die de staat ook heeft en de mogelijkheden die dat biedt, want u laat dat punt helemaal links liggen of rechts eigenlijk, in feite. Meneer de voorzitter, voor ons is het feit van belang dat er garanties zijn bij splitsing en in de regelgeving ten aanzien van de mededinging. We constateren dat we als aandeelhouder geen invloed hebben, noch op tarieven, noch op de werkgelegenheid. De Raad van Bestuur, meneer de voorzitter, constateert dat die splitsing slecht is voor het bedrijf en voor de aandeelhouders, maar in de bredere afweging van publieke belangen acht mijn fractie en ook mijn partij in Den Haag de splitsing wel degelijk een essentiële garantie. Wij constateren ook dat de ontwikkelingen in Europa op dit punt het laatste halfjaar erg snel zijn gegaan. De voordracht geeft echter in die zin toch wat stelligere formuleringen dan mij lief is. Het is, gegeven de voorliggende opties, niet een kwestie van moeten maar een kwestie van willen. Hoe harder we zeggen dat we iets moeten, des te goedkoper het bedrijf wordt voor een overnamekandidaat. Er is tijd, er is ruimte voor overleg, doorspreken van opties. Pas als het bod meer dan uitstekend is en de kandidaat een strategische partner is in de energiemarkt, zijn wij bereid tot verkoop van aandelen in productie- en leveringsbedrijf. Aandeelhouders moeten zich niet laten opjagen. Essent is een prachtbedrijf, een diamant van hoog karaat. Dat moet de uitstraling zijn. Meneer de voorzitter, de aandeelhouders bepalen de toekomststrategie van Essent. In de voordracht staat een datum, volgens mij was dat 28 juni, maar mij bleek dat een aantal partijgenoten in de omgeving, in de Stad, in de provincie Drenthe, geen enkele weet hebben van dat gegeven. Is het nu zo dat wij als Groningen een solopositie innemen of is het straks zo dat de aandeelhoudersvergadering dezelfde positie inneemt als de provincie Groningen? Wat kan het College daarover zeggen? Op twee punten nog een aanvullend aantal vragen over het milieu. In de voordracht wordt alleen gesproken over het publieke belang in de energiesector. Hoe kwalificeert het College het publieke belang in de milieukant van het bedrijf? Het tweede punt betreft het netwerkbedrijf en de rol van het aandeelhouderschap in het netwerkbedrijf en de strategie van het netwerkbedrijf. Overweegt Essent bijvoorbeeld op dat punt tot een fusie te komen met andere netwerkbedrijven? Wat willen wij als aandeelhouders op dat punt? Willen wij onze aandelen verkopen aan andere overheden? Is daar een rem op of zijn er ontwikkelingen in? Of willen we gewoon die aandelen houden en vanuit het netwerkbedrijf een in elk geval deelcompensatie te krijgen van de standaardinkomsten van dividenden zoals we die nu krijgen? Dat is ook een optie, wat mij betreft. 13

14 Meneer de voorzitter, ik kom op enkele consequenties. Een principe-uitspraak richting de SP is iets anders dan het verkoopbesluit. Ik zie in de motie in elk geval dat het daar expliciet over verkoop gaat. Na de principe-uitspraak hebben we alle gelegenheid om alle adviezen van de heer Kist nog tot ons te nemen. Het vervolg, de detaillering van het vervolg is interessant. Het gaat om timing en partnerkeuze. Het heeft geen zin om daar nu uitspraken over te doen. Maar ook gaat het om de procedure voor het vervolgtraject en de rollen van de verschillende partijen tijdens die procedure. Wij vragen van het College op korte termijn een brief richting de Staten over de rollen en de procedure zoals het College die zich voorstelt. Vervolgens gaat het natuurlijk om de rol van Provinciale Staten in het vervolg. Ik denk dat wij aan de hand van die brief ofwel in het presidium dan wel in commissieverband kunnen kijken wat onze eigen rol in dat traject kan zijn. De discussie over wat we met het geld doen, is al een paar keer eerder heel globaal gevoerd. Ik denk dat het verstandig is om op een gegeven moment als Staten integraal te kijken naar een moment waarin we dat debat breder voeren. Uiteindelijk, meneer de voorzitter, zullen wij akkoord gaan met de voordracht. De heer ZANEN: Voorzitter, de waarde van Essent is eigenlijk tot stand gekomen doordat de klanten van dat bedrijf vele jaren fors hebben betaald voor hun energierekening. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat wij nu met elkaar zitten te delibereren over wat we met dat bedrag moeten, hoe we daar mee aan kunnen. Op dit moment is het zo dat in hoge mate de dividenden die uit die aandelen die de provincie in het bedrijf heeft, ten goede komen aan de noordelingen. Er wordt namelijk dividend uitgekeerd. Wij bestemmen dat voor publieke doeleinden waar wij over discussiëren in dit verband. Dus dat zit op zichzelf redelijk goed. Waarom moeten we nu die zaak veranderen? Welnu, er is natuurlijk van alles in beweging in de energiewereld, waardoor je je zelf ook moet afvragen wat wij moeten. De vraag is of wij echt wat moeten. Kunnen we niet gewoon de situatie laten zoals deze is? Dat betekent dat wij blijvend dividenden krijgen en daarover kunnen bestemmen. Nu hebben wij één toezegging gedaan aan het Rijk, namelijk dat we willen cofinancieren aan allerlei projecten. Eerst zou dat de Zuiderzeelijn zijn, later werd dat het Regio Specifiek Pakket. Waarschijnlijk hebben we daar wel middelen voor nodig die we ergens vandaan moeten halen. De vraag is hoeveel middelen precies. Dat hangt natuurlijk ook af van de projecten die er komen. Het hangt ook af van hoe die allemaal op zichzelf gefinancierd worden. Dat is ook allemaal nog niet zo duidelijk. Dus wellicht is het helemaal niet nodig om dat hele kapitaal over te dragen. Het lijkt mij dat er maar één partij is die echt daarop zit te wachten. Dat is de rijksoverheid. Daar moet je dus twee dingen mee doen: aan de ene kant vragen ze cofinanciering en aan de andere kant bestemmen ze de waarde van die aandelen mee, want als ze wel willen kopen, ligt het heel anders dan wanneer ze dat niet willen. Dus daar zit een probleem. Ik vind dat in die hele discussie de kwestie van netwerk heel wezenlijk is. Ik denk dat dat in overheidshanden blijft totdat bij voorbaat is vastgesteld dat dat een heel goede zaak is, dus waar je ook eventueel je medewerking aan zou kunnen verlenen als een deeloplossing. Voorzitter, al vele jaren geleden is er het idee van een noordelijk energiebedrijf de heer Haasken had het daar al over in de wandelgangen. Het is eigenlijk ter ziele gegaan toen de provincie Friesland een totaal andere keuze maakte dan Groningen-Drenthe. Friesland ging met de Nuon in zee. Nu zou er een mogelijkheid zijn om die zaken weer bij elkaar te halen, dan op nationaal niveau, omdat die bedrijven inderdaad veel groter zijn geworden. Maar goed, dan vertrekt het een beetje uit de scope van de Partij voor het Noorden. Het is wel zo dat in het verleden de Nederlandse overheid heeft gezegd tegenover de particuliere banken ook een overheidsbank te willen zetten de Postbank om niet alleen maar particulieren de kans te geven om van alles te doen met onze spaarcenten. Dat is dus ook nog een overweging, dat je toch naar een mogelijkheid zoekt om in die wereld van de energie toch ook en dat zou het Rijk kunnen zeggen, dat zou Noord-Nederland kunnen zeggen, dat zouden wij ook als provincie Groningen kunnen zeggen nog een zekere rol te spelen in het belang van nogmaals dat geld dat bijeen is gebracht door de klanten van Essent. Voorzitter, als ik dat zo zeg, wil ik graag horen wat de gedeputeerde hierop zegt, om te kijken hoe wij ons dan feitelijk moeten opstellen. De heer DE VEY MESTDAGH: Voorzitter, de conclusie uit de voorliggende voordracht is eigenlijk dat na splitsing tussen netwerk en productiegericht Essent sprake is van aandelen die we dan nog hebben, die je zou kunnen zien als een gewone belegging van eigen vermogen. Daar horen natuurlijk dan ook geen publieke commissarissen en dergelijke bij, omdat de publieke belangen zo zegt het stuk inmiddels zijn gewaarborgd op andere wijze, zoals in wet- en regelgeving. Voorzitter, waarom dan verkopen? Het risico van beleggen in zijn algemeenheid is natuurlijk dat aandelen minder waard worden. Maar dat lijkt mij een speculatieve aangelegenheid. Het risico van veel in één fonds hebben zitten, ook dat is natuurlijk wat risicovoller. 14

15 Daar staan tegenover risico s, als je de zaak liquide maakt, dat het ontvoerd wordt door Bos en zijn kornuiten andere partijen hebben daar ook al wat over gezegd en eventueel in mindering gebracht kan worden op het Provinciefonds. Voorzitter, D66 vindt in beginsel, als we het over verkoop hebben, dat die plaats moet vinden op het moment dat wij een zinvolle besteding en een uitgave doen van de centen die dat opbrengt. Wij vinden niet dat de marktargumenten die net al gepasseerd zijn, bij de provincie een rol zouden moeten spelen. De risico s van Bos achten we op dit moment wat gevaarlijker dan de aandelenprijsfluctuatie. D66 wil dus pas vanuit de provincie verkopen, als het geld wordt beschermd. Dat is een vraag die de PvdA overigens ook gesteld heeft: waar stoppen we dat geld precies in en hoe gaan we dat beschermen? Dat is een vraag die het College nog kan beantwoorden. Daarnaast kan het natuurlijk wel zo zijn dat er momenten zijn dat verkoop nodig is voor het voortbestaan van Essent en dat we daarmee ons vermogen dienen te beschermen en op dat moment mee te werken. Wij vinden eigenlijk dat op dat moment duidelijk moet worden dat dat het geval is en dat we op dat moment die beslissing dan ook nemen. Een vraag aan het College ten aanzien van de tekst zoals die in het standpunt staat opgenomen: de vervreemding van deze activiteiten vindt niet eerder plaats dan dat de wet het mogelijk maakt en het vanuit de opbrengst verantwoord is, want zo staat het er. Wat lezen we daaruit precies, voorzitter? Dat we zo snel mogelijk gaan verkopen als het mogelijk is? Wat staat daar nu? Mevrouw HAZEKAMP: Voorzitter, in de voordracht staat te lezen dat bij een samengaan van Essent met Europese energiebedrijven het provinciaal aandelenbelang zal verwateren, de beïnvloedingsmogelijkheden verder zullen afnemen en de financiële risico s voor de provincie zullen toenemen. In plaats van de vraag te stellen of dat problematisch is, of te kijken hoe we de aandelenbelangen zouden kunnen vergroten, de beïnvloedingssfeer zouden kunnen verhogen en de financiële risico s kunnen doen afnemen, wordt eigenlijk door het College voor een vrij gemakkelijke uitweg gekozen. Verschillende fracties stelden het publieke belang bij energievoorziening aan de orde. Ook de Partij voor de Dieren vindt het algemeen belang van energievoorziening en levering zodanig dat de overheid hierbij wat ons betreft een belangrijke rol zou moeten spelen en ook zou moeten blijven spelen. Ook in de voordracht van het College wordt een aantal overwegingen ten aanzien van het algemene belang genoemd: er is al meer over gezegd leverings- en voorzieningszekerheid, prijs en kwaliteit en duurzaamheid. Volgens het College zijn al deze belangen voldoende gewaarborgd. Wij hebben daar toch nog wel een aantal vragen over, maar daar waar het CDA aangaf dat het eigenlijk heel erg gemakkelijk was om als tweede fractie aan het woord te komen, omdat een aantal dingen al gezegd is, geldt dat voor ons eigenlijk ook. Alle vragen die wij hadden, zijn al door andere fracties aan de orde gekomen. Een punt zou ik toch nog wel willen noemen. Dat is dat de Partij voor de Dieren het met de SP eens is dat er nog allerlei ontwikkelingen zijn die we, wat ons betreft, nog even af zouden moeten wachten voordat we een definitief besluit hierover nemen. Voorzitter, al met al zijn wij benieuwd naar de beantwoording door GS van alle vragen die er door de verschillende fracties zijn gesteld, maar vooralsnog staan wij niet te springen om in te stemmen met deze voordracht. Dank u wel. De VOORZITTER: Hartelijk dank. Het College kan gelijk antwoorden. De heer CALON (gedeputeerde): Voorzitter, er zijn veel vragen gesteld. Beantwoording is wat moeilijk voor mij, omdat er detailvragen worden gesteld en ook op hoofdlijnen. Ik heb kennis van het advies van de commissie Kist. Daar mag ik niet uit citeren, want dat is vertrouwelijk. Morgenvroeg om 9.00 uur wordt dat gepresenteerd en vrijdag is de aandeelhoudersvergadering. Maar degene met het meest historische besef hier in deze zaal, Wiebe van de Ploeg, heeft ook al gezegd dat dit geen haastklus is zo heeft hij het niet letterlijk gezegd maar dat we hier al jaren over spreken en dat deze voordracht in feite een notitie is, een inlossing van de belofte van Joop Boertjens. Ik heb ook al vele malen op de vragen van Wiebe van der Ploeg in de commissie Bestuur en Financiën moeten zeggen dat we nu nog niet met dat stuk konden komen, omdat het nog onduidelijk was wat Brussel wilde en wat Den Haag wilde hoe zat het nu toch met die splitsingwet? Dus het eerste verwijt van de SP dat het haastwerk is, vind ik werkelijk nergens op slaan. Dit speelt al een jaar of acht, het staat al in drie collegeakkoorden De heer SWAGERMAN: Voorzitter, ook ik ben er een aantal jaren bij geweest en ook ik weet dat dit al jaren speelt, maar het haastwerk met het besluit nu op grond van een aantal zaken die wij nog niet weten, daar gaat het mij om. Dus het haastwerk van de afgelopen twee weken, niet van de afgelopen acht jaar. 15

16 De heer CALON (gedeputeerde): Daar ga ik zo op in. De belangrijkste argumenten wordt hier niet genoemd, voorzitter. Die staan wel in de voordracht. Daar zou ook de commissie Kist niet aan voorbij kunnen gaan en ik voorspel u ook dat ze dat niet zal doen. Door de splitsing, Europese regels en nationale regels, democratisch vastgesteld, wordt het handelen productiebedrijf gewoon een bedrijf dat in een vrije markt opereert, in een geliberaliseerde wereld. Wiebe van der Ploeg had, naar mijn inschatting, voorzitter, dan ook voor 100% gelijk dat de meest rechtse en ik zeg het ook maar even heel hard meest onverantwoordelijke partij op dit dossier de SP is. Die zegt namelijk: ga maar gewoon ondernemer spelen in die geliberaliseerde markt. Dan maakt het niet uit, voorzitter, of die aandelen in handen zijn van provinciale overheden of van nationale overheden, want het zou namelijk net zo onverantwoord zijn. Dat in een situatie waarin zoals door Anja Hazekamp werd gevraagd te kijken naar wat het nationale belang is bij de energieleverantie. Dat is gebeurd op nationaal niveau. Daar is drie jaar lang stevig over gedebatteerd. Het resultaat daarvan was de Wet Onafhankelijk Netbeheer. U ziet het ook in de voordracht staan. In de memorie van toelichting staat ook precies hoe het Rijk vindt dat de publieke belangen zijn geborgd en dat de aandelen daarom vervreemd kunnen worden. Het zal dus ook niet zo zijn dat als wij de vraag stellen aan het Rijk of zij de aandelen van onze handels- en productiebedrijven willen overnemen, het Rijk daar positief op zal antwoorden. Sterker nog: het is niet eens zo dat kan ik ook in de openbaarheid zeggen, omdat ik dat twee jaar geleden in de Kamer in de openbaarheid heb gezegd en hier in deze Staten ook al eerder dat het Rijk op onze vraag of zij de netwerkbedrijven willen overnemen, waar een veel groter publiek belang bij gebaat is, omdat dat niet geliberaliseerd is, dan is zelfs het antwoord van het Rijk nee. Ik heb als uw vertegenwoordiger en overigens ook van overige provincies die vragen mogen stellen toen Laurens Jan Brinkhorst nog minister van Economische Zaken was. Het antwoord was: daar hebben wij het geld niet voor, daar hebben wij de macht niet toe. Toen zeiden wij dat het Rijk daar de macht wel toe had, want het Rijk heeft TenneT, die dat over zou kunnen nemen. Dan kan men het geld regelen. Sterker nog: wij kunnen dat voor het Rijk regelen. Precies zoals de heer Swagerman hier zegt: gewoon pensioenfondsgeld er inbrengen, daartoe hadden wij ook al contacten. Besturen, voorzitter, is niet alleen maar achteruit kijken en ideologische principes nastreven. Het is achteruit kijken, leren van de geschiedenis, maar toch ook vooral vooruit kijken. Het Rijk was toen niet bereid om die netwerken over te nemen. Ik schat in dat ze daartoe nu ook niet bereid is, want ik heb daarover het laatste jaar vele overleggen gevoerd met de minister van Financiën. Er is steeds nul op het rekest gekomen. Overigens is mijn inschatting je kunt gewoon, als je normaal lagere school hebt en de kranten leest en stukken leest en een beetje kunt analyseren (basisschool heet dat tegenwoordig trouwens) dat de commissie Kist ook wel iets zal zeggen over dat netwerkbedrijf, want het is ook heel erg vreemd dat dat gefragmenteerd, at random, bij verschillende overheden zit. Ik heb mij wel eens afgevraagd wat nu eigenlijk de legitimatie is dat de provincie Groningen aandeel heeft in een netwerkbedrijf Essent dat stroom levert in Utrecht, waar de provincie Utrecht of de gemeente Utrecht en de gemeenten die daar zijn, geen aandelen in hebben. Wat is eigenlijk de rationaliteit van het kriskras door elkaar liggen van die netwerken en twee mensen vaak mannen in autootjes daar rondrijden om die netwerken te onderhouden? Puur bedrijfseconomisch gezien zou je dat wel eens wat beter kunnen doen: een national grid (een nationaal netwerk) wordt dat genoemd, of regionale netwerken, maar dan wel territoriaal, zodat je dat een beetje efficiënt aan kunt sturen. Ik kan mij niet voorstellen dat de commissie Kist daaraan voorbijgaat, want die heeft ook te maken met die ontwikkelingen. De twee belangrijkste argumenten, voorzitter, om dit te doen zijn en iedereen kan het in de krant lezen en gisteravond hebt u allemaal Peter Voigtländer op de televisie kunnen zien dat er een tekort komt aan grondstoffen om energie van te maken: olie, gas en kolen. Iedereen zou kunnen weten dat de grote leveranciers af en toe die handel iets afknijpen. Iedereen kan ook weten dat grote afnemers gewoon goedkoper kunnen inkopen dan kleine afnemers. Ik zal niet de stelling bestrijden in die zin ben ik het ook met Wiebe van der Ploeg eens, niemand kan in de toekomst kijken dat er geen hele kleine energiebedrijven meer over kunnen blijven. Als u dat advies goed hebt gelezen, zullen dat waarschijnlijk nichespelers zijn. Dan zullen dat geen spelers zijn die gewoon plat stroom en andere diensten aan burgers leveren op een zo groot schaalniveau als Essent doet. Het idee dat Essent zou kunnen fuseren op basis van gelijkwaardigheid met een grote buitenlandse partner, voorzitter, ik moet u zeggen dat dat een idee-fixe is. Het is dus in het belang van de burger, voorzitter, dat die handel opgeschaald wordt, want de burger moet leveringszekerheid hebben van zijn stroom en van zijn gas tegen redelijke tarieven. Als wij dan kijken waar die leveringszekerheid in Europa en ook in Nederland, dan is het daar helemaal niet zo slecht mee gesteld. Natuurlijk heeft Kees Swagerman gelijk dat er veel klachten zijn over Essent. Dat lees ik ook in de krant, ik kijk ook wel eens naar Kassa! 16

17 Maar als we dat gaan benchmarken en vergelijken met andere bedrijven in Nederland of vergelijken met andere bedrijven in Europa, dan is de conclusie van Kees Swagerman helemaal niet gerechtvaardigd. Dus het is in het publieke belang dat die handel opgeschaald wordt. Ik zeg steeds: Markt, macht organiseren aan de inkoopkant! Want het is straks wel heel vervelend als een heel klein bedrijf enorm duur moet inkopen of even geen leverantie krijgt en je klanten niets krijgen. Het tweede zijn gewoon de regels die door de Staat der Nederlanden democratisch zijn vastgesteld. Daar kun je de pest over in hebben of niet, het is wel een feit. Dat is dat het bedrijf in een totaal vrije markt gaat opereren. Dat is een gigantisch risico. Ik zou de heer Swagerman hier wel eens willen horen als wij zouden zeggen dat wij gaan deelnemen in een bedrijf dat gewoon op een vrije markt opereert, want dat is goed, als daar gigantische risico s mee gelopen worden. Ik heb de SP ook gehoord in de Kamer toen in Zuid-Holland de Ceteco-affaire speelde. Voorzitter, dat is even een bruggetje naar de heer Moorlag, die een vraag stelt over het Treasury Instituut. Toen was het namelijk zo dat de provincie Zuid-Holland een beetje ging zitten beleggen. Beleggen vind ik prima ik doe er privé niet aan mee maar als gedeputeerde vind ik het niet prima. Wij werken met belastinggeld en wij hebben niet met belastinggeld van burgers, die daar hard voor gewerkt hebben en de pest erover in hebben dat ze daar belasting over moeten betalen, althans de meeste, te beleggen. Dus ook vanuit die optiek vind ik dat het gewoon niet kan en vind ik het een onverantwoord standpunt dat de SP hier inneemt. Voorzitter, als het gaat over de Treasury een vraag van de heer Moorlag. Toen de Ceteco-affaire uitbarstte, was ik net gedeputeerde Financiën. Toen heb ik ook mijn vakantie kunnen uitstellen en slapeloze nachten gehad. Gelukkig waren er heel goede gedeputeerden van Financiën De heer SWAGERMAN: Ik ben wel nieuwsgierig of de gedeputeerde ook vindt dat de SP toentertijd ook een standpunt had dat naar zijn mening onverantwoord was. De heer CALON (gedeputeerde): Over die Treasury, Ceteco? Nee, want de SP vond dat de overheid niet diende te beleggen. Dat vind ik ook. Dus dat zijn we met elkaar eens. De heer SWAGERMAN: Heeft u mij horen zeggen dat ik vind dat wij hier in Groningen wel moeten beleggen? De heer CALON (gedeputeerde): Ja, als u zegt dat wij onze aandelen in Essent moeten houden in een situatie dat de bedrijven in 2011 gesplitst moeten zijn. Dat is gewoon de wet, meneer Swagerman. De heer SWAGERMAN: Nee, maar ik heb niet gezegd dat wij die aandelen moeten houden. De heer CALON (gedeputeerde): Dan zijn wij in een situatie, meneer Swagerman, dat wij beleggen. Als u vindt dat de rijksoverheid dat moet doen, dan plaatst u de rijksoverheid in een situatie dat de rijksoverheid moet beleggen. Ik kan ook geen redenering verzinnen die zou legitimeren dat de lagere overheid niet mag beleggen met belastinggeld en een hogere overheid wel. Dat is namelijk het principe. En u zou kunnen zeggen dat je dat dan moet veranderen, dat u de markt niet wilt liberaliseren, dat u de liberalisatie wilt terugdraaien. Ik vind dat dat niet kan. Zo n redenering kun je ophangen. Ik vind het niet zo verstandig. Het betekent dat je de Brusselse wetgeving moet veranderen en alles wat de laatste vijf jaar in Nederland democratisch is beslist, moet omdraaien. Ik zeg u dat je dan denk ik maar dat is speculatie van mijn kant, het zijn geen feiten. Wat ik tot nog toe heb gezegd zijn feiten in een situatie zou kunnen komen dat wij als Nederland een nationaal energiebedrijf hebben dat in handen van de Nederlandse staat is, dat niet groot genoeg is om marktmacht te organiseren aan de inkoopkant en dus schade doet aan de belangen van de burgers. Wat is er op 19 juni gebeurd? Ik luister over het algemeen goed naar de Staten, zelfs naar de oppositiepartijen. De SP heeft heel vaak gezegd: doe je uiterste best om dat te regelen. Twee of drie jaar geleden al ik weet het niet meer, Harry Rietman zit te ver weg, maar die weet het wel, die zit op de tribune hadden wij een hoorzitting in de Tweede Kamer toen ik namens de heb gezegd dat ik vind dat er een fusie tussen Essent en Nuon moet komen, niet vanwege Oranjegevoel, niet vanwege nationale gevoelens. Ik heb daar niet zo veel mee. Ik denk dat wij in open grenzen leven. Ik vind het fantastisch als het Nederlands elftal voetbalt. Ik vind het nog veel beter dat we winnen, maar in business heb ik niet zo veel met nationale gevoelens, want wij hebben geen grote olieberg onder onze voeten en nog maar een heel klein gasbelletje, dus wij zijn afhankelijk voor onze energievoorziening van import. Het is een wereldmarkt. Dus het idee van Hansje Brinker: wij doen een dijk om dit land, steken onze vinger in het gat en dan zitten wij veilig achter de dijken, daar heb ik allemaal niet zo veel mee, voorzitter. 17

18 Maar waarom was ik voor die fusie? 1) omdat daar een geweldige synergiewinst in zit en 2) omdat je bijna twee keer zo groot wordt en je dan de mogelijkheid nog zou hebben om met ook andere kleintjes in Europa via een holding-constructie dat hebt u allemaal kunnen lezen in de pers en in die brief die wij gestuurd hebben aan een aantal mensen, ik heb u dat allemaal uitgelegd in de commissie waarom wij dat gedaan hebben nog een zo groot conglomeraat zouden kunnen maken dat er wellicht marktmacht zouden kunnen organiseren. Welnu, de minister heeft het is een actie die de hele vorige herfst gelopen heeft tussen bestuurders onderling, zowel ministers als gedeputeerden, mensen van de vakbond, mensen van de VNO, burgemeesters, de heer Wallage heeft die brief ook ondertekend, er is heel hard voor geknokt In de kerstvakantie was duidelijk dat men niet bereid was om dat te doen. Toen hebben wij met een aantal mensen gezegd dat we toch het mes op de keel zetten. En u, meneer Swagerman, heeft daar in belangrijke mate toe bijgedragen. U heeft mij namelijk opgeroepen om alles op alles te zetten om dat voor elkaar te krijgen. Wij hebben toen die brief in de openbaarheid geschreven. Dat vond Maria van der Hoeven in de openbaarheid niet leuk. In de beslotenheid had ze daar een ander verhaal over. Op 19 juni is er een overleg geweest een paar dagen daarvoor zegt Van der Hoeven dat zij er niets mee te maken heeft, maar vervolgens stuurde ze een brief om de grote aandeelhouders van de Nuon en Essent uit te nodigen om te kijken of we niet toch in dit geval overname door Essent het PLB van de Nuon voor elkaar te krijgen. Ik was erg verrast op dat overleg. Ik ga het hier ook in het openbaar zeggen, mevrouw Van der Hoeven heeft het niet in het verslag geschreven er is namelijk een verslag van geschreven, dat heeft in het persbericht gestaan, het heeft in alle kranten gestaan, dus u had dat kunnen weten Ik had verwacht dat wij op onze falie zouden krijgen (ik wil het graag in het verslag hebben, dus laat ik me netjes uitdrukken) voor het in het openbaar schrijven van die brief. Dat is niet gebeurd. Wat ook niet gebeurd is, is dat mevrouw Van der Hoeven het een belachelijk idee vond. Sterker nog: mevrouw Van der Hoeven vond het een heel erg goed idee, want mevrouw Van der Hoeven zei tegen de Nuon: U begrijpt toch ook wel dat u in dit Europese geweld niet alleen als Nuon PLB of zelfs alleen als Nederland kunt overleven? Dus zelfs al zou de theoretische mogelijkheid van de SP dat die aandelen naar de Staat worden overgedragen waar kunnen worden wat niet zo zal zijn dan nog zou de Staat zeggen dat zij dat niet alleen in Nederland kunnen, omdat de schaalgrootte dan nog te klein is. De argumentatie van mevrouw Van der Hoeven was mijn tweede argumentatie in die brief die we hebben geschreven: als je met je tweeën bent, kun je a) tegen elkaar uitgespeeld worden; b) de synergiewinst die door samenvoeging in die twee bedrijven zit, gaat naar die buitenlanders en die houdt je niet binnen Nederland. Dat was precies haar argument. Doe het samen met een buitenlander. Welnu dat hebt u ook in de krant kunnen lezen dat is consequent geweigerd door de Nuonaandeelhouders. We hebben zelfs daar het is heel ver gegaan, want we gaan tot aan het gaatje, de heer Swagerman gezegd: Als wij dan straks nu want dat is pas echt onbeschoft, maar in business moet je af en toe gewoon snoeihard zijn, anders kom je er echt niet in het openbaar een bod doen op Nuon, wat gaat u dan doen? Want het is helemaal niet zo, meneer Swagerman, dat doordat die aandelen versplinterd zijn de aandeelhouders verschillend met elkaar optrekken, want in de aandeelhouderscommissie is de samenwerking uitmuntend. En even een zijstapje: waarom weten de partijgenoten van meneer Van der Ploeg er niets van? Omdat zij niet op de vergadering geweest zijn, waar Hans van der Laan, de voorzitter van de Vereniging van Gemeenten Aandeelhouders binnen Noord Nederland (VEGANN) dit besproken heeft. De heer Van der Laan zei namelijk afgelopen maandagavond of dinsdagavond ik ben de dagen wat kwijt, voorzitter dat hij in tegenstelling tot wat in Limburg was besloten niet unaniem kon zeggen dat ze het er mee eens waren. Maar de aandeelhouders die er waren het waren 48, geloof ik waren het er wel mee eens. Op mijn vraag wat de stad Groningen en de wethouder daarvan ervan vindt, zei hij: Dat weet ik niet, want die was er niet. Het is een redelijke verklaring waarom hij er niets van weet. Wij hebben hier een voorlichtingsbijeenkomst gehouden, we hebben ook die gemeenten daarvoor uitgenodigd. Ik geloof dat er niet één geweest is, want het VNG-congres was belangrijker dat heb ik u al in de commissie uitgelegd. Treasury Statuut. Een vraag van de Partij van de Arbeid. Hoe staat het met dat geld? Welnu, ik zei net dat wij heel goede voorgangers hadden gehad die mij gelukkig die slapeloze nachten deden vergeten. Ze hadden namelijk het Treasury Statuut zo goed in elkaar getimmerd dat wij hier geen Ceteco-affaire zouden krijgen. Ik heb daar nogal spitsroeden moeten lopen als DB-vertegenwoordiger van het SNN in Friesland, omdat wij hier bankier zijn voor het SNN. Dat moet aan het Treasury Statuut voldoen en op dat moment voldeed de Friesland Bank er niet aan en de Friezen waren erg boos en zeiden: Die moeten daar ook in! 18

19 Ik zei: Prima, maar dan zoekt u maar een andere provincie die kassier is, want ik houd mij aan het Treasury Statuut dat door de Staten van Groningen is vastgesteld. U hebt een Treasury Statuut vastgesteld op ons voorstel en er zit een redelijke continuïteit in, want of dat nu tien jaar geleden was voorgesteld of twintig jaar geleden, het is degelijk en conservatief. In die zin heeft de heer Moorlag wel een punt. Wij hebben dat ook vaker gezien bij de nazorgfondsen stortplaatsen. Er wordt elk jaar geld gestort, daar moet rendement van gemaakt worden en daarmee moet die nazorg betaald worden. Wij moesten 5% maken. Het eerste jaar hebben we het niet gehaald. Ik heb er ook wel hoofdpijn van gehad. Toch hebben wij gezegd dat wij niet gaan beleggen met dat geld, het is namelijk belastinggeld en een overheid moet niet beleggen met belastinggeld, dat moet zij niet doen. Dus mijn idee is, voorzitter, het valt gewoon onder het Treasury Statuut dat we nu hebben. Dan kun je die vraag wat verdiepen. Binnen dat Treasury Statuut doet de afdeling Treasury het dan redelijk of doen ze het goed. Maar ik ben het helemaal met de heer Moorlag eens, een promille op zo n groot bedrag maakt nogal wat uit. Tot nog toe, als we ze benchmarken met andere provincies, doen ze het goed. Maar ik zeg u ook, als u ermee gaat beleggen, kun je in sommige jaren veel hogere rendementen maken. Alleen, het kenmerk van beleggen is dat je er ook op verliest. Laat ik er niet verder over uitweiden. Privé zie ik niets in beleggen, dat zegt waarschijnlijk genoeg. De besteding van de middelen, daar moeten we natuurlijk een formeel besluit over nemen. Net zoals nu in het coalitieakkoord staat een bepaalde mening van de coalitiedragende partijen met betrekking tot het hebben van aandelen in een ander productiebedrijf dat over energie gaat, staat er in het coalitieakkoord ook iets over de bestedingen van die middelen. Hoe ga je dat nu doen? Het is heel simpel. Als die middelen op een gegeven moment binnenkomen, zullen wij met een voorstel komen dat naar alle waarschijnlijkheid in de lijn ligt van die teksten die in het coalitieakkoord staan. We hebben dan nog de fine tuning, maar er komt wel een officieel besluit over, voorzitter. Welke eisen stel je nu aan verkoop en wil het College een brief schrijven met alle stappen er in? Eigenlijk zijn het maar twee eisen, die heeft William Moorlag ook al verwoord. Dat is de prijs die is heel belangrijk en continuïteit, die nevengeschikt is. Het bedrijf is niet alleen door klanten gemaakt en maar in heel beperkte mate door aandeelhouders, want wij hebben er ooit wel geld in gestopt, maar dat is natuurlijk redelijk weinig als je kijkt wat het nu waard is. Het is vooral door medewerkers gemaakt. Je hebt dus ook een verantwoordelijkheid naar de medewerkers van het bedrijf toe. Het College is niet bereid, voorzitter, en daarmee laten wij wellicht een deel van de prijs liggen om het bedrijf te verkopen aan enige partij die niet het belang heeft om op langere termijn energie aan consumenten te leveren. Met andere woorden: daarmee vallen venture capitalists-types (sprinkhanen zoals ze door de Duitsers wel genoemd worden) af. Dat is wel een groot gevaar. Het eigen vermogen van Essent is gigantisch hoog, dus is het heel lucratief om dat over te nemen, te strippen en weer door te verkopen. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, ik heb even een vraag. Hoe denkt u dat af te kunnen dwingen? En over wat voor termijn denkt u dat dat zou kunnen als we kijken naar andere overnames? De heer CALON (gedeputeerde): Dat ga ik u uitleggen, voorzitter. Dan kom ik in een moeilijk parket, want ik zie sommige Statenleden al weer kijken, maar ik wil het toch wel even zeggen. Er is op dit moment een debat tussen de Raad van Bestuur van Essent en de aandeelhouderscommissie. Er zijn eigenlijk twee wegen die naar Rome leiden. Er zijn er nog meer, maar dit zijn wel de hoofdwegen. De ene is: de Raad van Bestuur verkoopt de onderneming en deelt aan het eind van het proces de prijs mee en wie het is en iedereen kan ja of nee zeggen. De andere is: de aandeelhouders verkopen de aandelen en zeggen tegen de Raad van Bestuur dat zij leuk aan het werk moeten. Ik geloof niet dat dat een goede zaak is. Ik geloof dat we naar een tussenvorm moeten, want beide kanten zijn niet goed. De Raad van Bestuur en ik moet u ook zeggen dat ik daarmee in ga stemmen zegt dat het goed is om die aandeelhouderscommissie er dichter bij te betrekken, maar ook te zullen gaan praten met beursgenoteerde ondernemingen. Dan moeten zij absolute geheimhouding kunnen garanderen. Aan mij persoonlijk is al een geheimhoudingsverklaring voorgelegd waarin stond dat ik met niemand erover mocht praten. Dat is overigens niet de eerste keer, want dit feest hebben we eerder beleefd toen het over andere kwesties ging. Ik heb daarvan gezegd: a) er zitten een paar foutjes in, dus die ga ik niet tekenen dat is niet gezien, dat wordt nu verbeterd; b) ik meld u gewoon dat ik met mijn collega s in GS deze informatie deel, want ik zit hier niet op persoonlijke titel, ik zit er namens GS. Maar ik zeg u ook hier dat ik in GS zal voorstellen om die informatie niet met de Staten te delen, want dan wordt de kring gigantisch groot. Ik zeg u ook dat ik persoonlijk een behoorlijk risico neem dat is aan mij ook gemeld door de Engelse jurist van Essent dat als ik zo n geheimhoudingsverklaring teken, wat een voorwaarde is om die informatie in die processtappen te krijgen, tegen die geheimhoudingsverklaring toch mijn collega s ga informeren. 19

20 Daarmee schets ik u ook mijn dilemma. Hoe gaat u dat dan voor elkaar krijgen? Iedereen van de aandeelhouderscommissie zit er zo in, behalve de vertegenwoordigers van de gemeenten, want die zitten nog veel moeilijker, want die hebben een hele achterban van wethouders en burgemeesters die daar weer achter heel veel raden hebben. Er zijn heel veel aandeelhouders met heel veel mensen erbij betrokken. Wij willen op vier of vijf ijkmomenten erbij betrokken zijn en willen wij ook ho! kunnen zeggen. Ik ga geen tunnel inlopen waarvan ik maar enigszins het vermoeden zou kunnen hebben dat die aan het einde dicht gemetseld zit, want dan is er maar één weg, te weten de terugweg. Die is altijd heel vervelend, daar houd ik niet van. Dan moet er een nooduitgang zijn. Dus als wij vrijdag in principe zeggen dat er in principe vervreemd mag worden en bij de termijn blijf ik even weg, want ik heb geen flauw idee hoe lang dat zou duren Het is niet zo, meneer De Vey Mestdagh, dat wij pas kunnen verkopen als wij de centen nodig hebben. Om iets te verkopen heb je over het algemeen een koper nodig. Er was ook een vraag over de wettelijke mogelijkheden en de prijs. Die wettelijke mogelijkheden zijn er nu. Als je het bedrijf splitst, kun je verkopen, dus aan die voorwaarde is voldaan. Die prijs is dan toch heel erg belangrijk, naast die voorwaarde die partijen die duurzame energie willen leveren. Dat kunnen we echt niet af laten hangen van een situatie waarbij we morgen geld nodig hebben en dus die aandelen verkopen, of we hebben geen geld nodig en verkopen ze niet. Dat zou onverantwoord zijn, want ik heb net staan betogen dat het in het Europese geweld onverantwoord is om als klein bedrijf door te gaan. Dus aan die voorwaarde, moet ik helaas de heer De Vey Mestdagh teleurstellen, kan ik niet voldoen. Waar ik wel aan kan voldoen en aan het eind hoop te kunnen voldoen, want dan krijgt u gewoon voorgelegd: het is die prijs, het is die onderneming, dat hebben wij bereikt en dan tekent u dus wel of niet. Dat is de finale besluitvorming In de processtappen er naartoe denk ik dat wij als aandeelhouders kunnen borgen dat dat goed komt. Ik kan nu niet in de openbaarheid in gaan op alle voorwaarden die wij daar stellen, maar dat zijn er wel enkele. Communicatie met de burger. De heer SWAGERMAN: Ik heb geen antwoord op mijn vraag en dit kunt u denkt ik ook niet geven: hoe gaan we dat afdwingen? Naarmate je verkoopt, verwateren ook dat soort voorwaarden. Neem bijvoorbeeld ABN AMRO, neem het voorbeeld KLM. Je kunt vijf jaar een garantie op je naam afdwingen, bijvoorbeeld, vervolgens ben je hem kwijt. Een aantal banen dat vervalt, dat doe je voor een paar jaar, vervolgens ben je het kwijt, want je hebt ook de aandelen niet meer. De heer CALON (gedeputeerde): Daar ben ik het helemaal mee eens, maar dan ben ik onduidelijk geweest. Ik ben er gewoon snoeihard in, meneer Swagerman. Dat is ook mijn vak hier. Dit dossier. Op het moment dat je de handtekening zet, heb je er niets meer over te vertellen. Dus je kunt fantastisch afspreken: baangarantie, hoofdkantoor, duurzaamheid, geen kernenergie, zoveel procent kolen van alles en nog wat kun je afspreken. Het is heel simpel. Je moet het dan heel zwaar in contracten zetten en het kost je allemaal prijs. Op het moment dat je weg bent, heb je er niets over te vertellen. Dus ik heb maar twee voorwaarden. Dat is dat het bedrijf duurzaam gericht moet zijn op leverantie van energie aan consumenten leveringszekerheid en prijs en daarnaast de prijs voor ons. We gaan wel en dat kan ik wel afdwingen bij de selectie van de partijen die aan de bak komen en de voorwaarden die in het verkoopproces gesteld worden vier of vijf momenten inbouwen waar wij als aandeelhouders kunnen zeggen: hier doen we wel aan mee en daar doen we niet aan mee. Dan is het gelukkig zo dat de aandeelhouderscommissie van Essent daarin unaniem optrekt. Dus ik denk dat we dat wel kunnen bereiken. Dit is een wat genuanceerd antwoord op uw vraag. De heer VAN DER PLOEG: Daar even op inhakend. U heeft het nu over vier of vijf momenten waarbij de aandeelhouderscommissie wordt betrokken. Dat versta ik. Maar dat wil niet zeggen dat publieke partijen zoals de aandeelhouder zelf de Staten daarover geïnformeerd worden. De heer CALON (gedeputeerde): Dat klopt. De heer VAN DER PLOEG: Even los van wat ik er zelf van vind: betekent dat ook dat de optie van een publieke openbare bieding op het bedrijf niet in de overweging wordt meegenomen? De heer CALON (gedeputeerde): Nee, zo werkt het niet in dit soort processen. Het is niet zo De heer VAN DER PLOEG: U zou ervoor kunnen kiezen. De heer CALON (gedeputeerde): Het is niet zo dat je zegt: hier is een bedrijf, ga maar in het openbaar bieden. Daar zou je voor kunnen kiezen, maar ik zeg u ook dat je dan elke serieuze partij wegjaagt. 20