Vitaminen. We spreken over vitamine B-complex omdat er meerdere B-vitaminen zijn. Belangrijk voor de mens zijn onder andere vitamine B1, B2 en B6.
|
|
- Hidde Maes
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vitaminen Vitaminen zijn organische stoffen met zeer verschillende scheikundige samenstellingen die van nature in voedingsmiddelen voorkomen. Vitaminen worden met hoofdletters aangegeven, bijvoorbeeld vitaminen A, C en B. Ons lichaam kan de meeste van deze stoffen niet zelf maken. Soms bevat ons voedsel een niet-actief vitamine dat in het lichaam kan worden omgezet in een vitamine. Een niet-actief vitamine noemen we ook wel pro-vitamine. Voor een goed verloop van stofwisselingsprocessen in het lichaam zijn vitaminen noodzakelijk. De functie van vitaminen In het algemeen hebben vitaminen een regulerende functie. Iedere vitamine heeft zijn eigen bepaalde functie in het lichaam. Deze functies worden bij de afzonderlijke vitaminen besproken. De behoefte aan vitaminen De behoefte is afhankelijk van een aantal factoren, zoals onder andere: Leeftijd. Energiegebruik. Koolhydraat- en eiwitgebruik. Als men de aanbevolen hoeveelheden voedingsmiddelen eet, krijgt men voldoende vitaminen met de voeding binnen. Bij de afzonderlijke vitaminen wordt de behoefte per vitamine aangegeven. Een verhoogde vitaminebehoefte kan voorkomen bij: Kinderen in snelle groeifasen. Zwangere vrouwen Vrouwen die borstvoeding geven. Mensen met ernstige infecties en bij langdurig geneesmiddelengebruik. Na de ontdekking van vitaminen werd snel duidelijk dat vitaminen ook scheikundig kunnen worden nagemaakt. De gevolgen van te veel of te weinig Een evenwichtige voeding levert voldoende vitaminen. Preparaten zijn dan niet nodig. Ze kunnen zelfs schadelijk zijn. Bij een overmaat aan de in vet oplosbare vitaminen A en D kunnen vergiftigingsverschijnselen ontstaan. Een overmaat aan in water oplosbare vitaminen wordt met de urine weer afgescheiden. Toch wordt het langzamerhand steeds duidelijker dat ook hiervan niet straffeloos een teveel kan worden gebruikt. Bij een langdurig tekort aan vitaminen ontstaan gebreksziekten. De verschijnselen hiervan worden per vitamine behandeld. Deficiëntieziekten zijn ziekten die veroorzaakt kunnen worden door een tekort aan bepaalde vitaminen. Mogelijke oorzaken hiervoor kunnen zijn: Eenzijdig voedsel. Overmatig alcoholgebruik. Indeling naar oplosbaarheid van de verschillende vitaminen Vitaminen kunnen we in twee groepen indelen als we kijken naar hun oplosbaarheid. Ze zijn oplosbaar in vet of in water. Voorbeelden van in vet oplosbare vitaminen zijn vitamine A, D, E en K. Voorbeelden van in water oplosbare vitaminen zijn vitamine B-complex en C. We spreken over vitamine B-complex omdat er meerdere B-vitaminen zijn. Belangrijk voor de mens zijn onder andere vitamine B1, B2 en B6. Het verschil in oplosbaarheid heeft gevolgen voor het voorkomen van deze vitaminen in de verschillende voedingsmiddelen. Voedingsmiddelen die veel water bevatten, kunnen grotere hoeveelheden vitaminen van het B- complex en vitamine C bevatten. Vetrijke voedingsmiddelen kunnen grotere hoeveelheden vitaminen A, D, E en K bevatten. We bespreken achtereenvolgens de vitaminen A, D, B1, B2, B6 en C. Vitamine A (retinol) 1. De beschrijving van vitamine A naar verschillende Het lichaam kan vitamine A zelf maken uit provitamine A. Provitamine A wordt ook wel caroteen of betacaroteen genoemd. (Beta)-caroteen is een oranje kleurstof. Vitamine A komt vooral voor in vette vis, zuivel zoals volle en halfvolle melk, yoghurt, eierdooiers, kaas, room, margarine, roomboter, bak- en braadvetten en lever. Provitamine A komt veel voor in groene groenten en oranje gekleurde groenten zoals wortelen, tomaten en paprika s. (Beta)-caroteen wordt aan margarine en mayonaise toegevoegd als kleurstof. De mate van opname van caroteen in het lichaam is klein, namelijk circa 10 tot 15 procent van wat in onze voeding voorkomt. Producenten van margarine en halvarine zijn verplicht per gram produkt 20 I.E. (internationale eenheden) vitamine A toe te voegen. Olie, rundvet, reuzel en frituurvet bevatten geen vitamine A. 1
2 2. De functie van vitamine A De meest bekende functie van vitamine A is die voor het gezichtsvermogen. Hypovitaminose, te lage vitamine-opname, kan leiden tot nacht- of schemerblindheid, omdat vitamine A invloed heeft op de vorming van het staafjesrood in het oognetvlies. Vitamine A is ook belangrijk voor de botvorming, het afweersysteem, de groei en de voortplanting. In verband met de gevoeligheid voor zuurstof is het verstandig vitamine A-rijke voedingsmiddelen goed afgesloten te bewaren. 3. De eigenschappen van vitamine A Vitamine A is goed bestand tegen verhitting. Hier staat tegenover dat vitamine A wel gevoelig is voor zuurstof en licht. Voedingsmiddelen die vitamine A bevatten, kun je dus het beste donker en afgesloten bewaren. 4. De behoefte aan vitamine A Bij een gevarieerde voeding en ook bij een matig gebruik van margarine en roomboter komt een tekort aan vitamine A niet voor. De behoefte van vitamine A wordt uitgedrukt in milligram Retinol. Dit getal komt als volgt tot stand: de aanbevolen hoeveelheid vitamine A plus een zesde deel maal het aantal milligram B caroteen. De behoefte per dag is afhankelijk van de leeftijd en varieert van 0,4 milligram voor kinderen tot 0,8 milligram voor volwassenen. De gevolgen van te veel of te weinig Een teveel komt alleen voor bij gebruik van te veel vitaminepreparaten. Langdurig veel lever eten geeft dan vergiftigingsverschijnselen. Een tekort aan vitamine A heeft tot gevolg: Slechte aanpassing van het oog bij het zien in de schemering en in het donker (schemerblindheid). Bij een langdurig tekort kan een ernstige oogziekte ontstaan, die kan leiden tot blindheid. In Indonesië en sommige Afrikaanse landen komt dit nog steeds voor. Vergrote kans op huidinfecties. Bij een tekort stagneert de opbouw van het huidweefsel en kunnen ziektekiemen makkelijker de huid binnendringen en infecties veroorzaken. Verminderde groei bij kinderen. In de lever is een reserve aan vitamine A aanwezig. Bij een eventueel tekort in de voeding, wordt die reserve aangesproken. A Vitamine A en provitamine A zijn goed bestand tegen temperaturen van 100 C. Bij bakken en braden bij temperaturen ver boven 100 C gaan ze gedeeltelijk verloren. Vitamine A en provitamine A zijn niet bestand tegen licht. Hierdoor bevatten gedroogde vruchten geen werkzaam provitamine A. Onder gunstige omstandigheden (koel en donker) blijft het gehalte aan vitamine A en provitamine A in geconserveerde produkten jarenlang constant. Voedingsmiddelen en/of dranken die vitamine A bevatten Vitamine D ((chole)calciferol) Voedingsmiddelen en/of dranken die vitamine D bevatten 1. De beschrijving van vitamine D naar de verschillende Voor de aanmaak van vitamine D is zonlicht erg belangrijk. Zonlicht kan namelijk provitamine D, die in de huid voorkomt, omzetten in vitamine D. Daarnaast komt vitamine D vooral voor in vette vis zoals haring en paling, eieren, boter, margarine, baken braadprodukten, volle melk en melkprodukten en lever. Margarine en halvarine zijn verplicht gevitamineerd met D. Kant-en-klare voedingen voor zuigelingen en kinderen zijn eveneens voldoende gevitamineerd met vitamine D. Vitamine D komt echter nagenoeg niet voor in het vet van slacht- en pluimvee. 2. De functie van vitamine D Vitamine D heeft invloed op de opname van calcium en fosfaten in het bloed. Deze mineralen bevorderen de botvorming, dus vitamine D levert een bijdrage aan de opbouw van ons skelet en ons gebit. 2
3 3. De eigenschappen van vitamine D Vitamine D is oplosbaar in vet. Vitamine D is ongevoelig voor zuurstof, licht en verhitting. 4. De behoefte aan vitamine D In gebieden met relatief weinig zon, zoals in Nederland, is het belangrijk dat er, zeker tijdens groeifases, extra vitamine D wordt opgenomen. Bij een gevarieerde voeding krijgen we voldoende vitamine D binnen. Speciaal roomboter, margarine en halvarine bevatten zeer veel van deze vitamine. Baby s en kinderen tot zeven jaar hebben een grotere behoefte. Zij krijgen daarom een vitamine D-preparaat voorgeschreven. Dat geldt ook voor zwangere en zogende vrouwen. Een belangrijke bron van vitamine D is de vorming ervan in de huid onder invloed van de ultraviolette stralen van zonlicht. Volwassenen kunnen op deze manier zelf voor een groot deel in hun behoefte aan vitamine D voorzien. Ook bij een bewolkte hemel vindt er vitamine D-vorming in de huid plaats. De ultraviolette stralen dringen echter niet door glas en kleding heen. Mensen die hun huid weinig blootstellen aan zonlicht - door veel kleding, door nachtarbeid, etc. - lopen kans op een vitamine D-tekort. Donker gekleurde mensen lopen in ons klimaat kans op een vitamine D-tekort, omdat de ultraviolette stralen in een sterk gepigmenteerde huid voor een groot gedeelte worden tegengehouden. De vitamine D-vorming in de huid vindt vertraagd plaats. Vitamine B1 (thiamine) 1. De beschrijving van vitamine B1 naar verschillende Vitamine B1 komt vooral voor in vlees, aardappelen, groenten en fruit, brood en graanprodukten, melk en zuivel, vis en eieren. Ook rijk aan vitamine B1 zijn noten, pindakaas en lever. Vitamine B1 komt bij graanprodukten voornamelijk voor in het zilvervlies en de zemel. Peulvruchten zijn een belangrijke vitamine B1-bron als ze vaak gebruikt worden. 2. De functie van vitamine B1 Vitamine B1 speelt een belangrijke rol bij de enzymen die invloed hebben op de koolhydraatstofwisseling. Bovendien is deze vitamine belangrijk bij de prikkelgeleiding van de zenuwcellen. 3. De eigenschappen van vitamine B1 Vitamine B1 is oplosbaar in water. Verder is vitamine B1 ongevoelig voor zuurstof en licht. Bij verhitting boven 100 C wordt B1 inactief. Voedingsmiddelen en/of dranken die vitamine B1 bevatten 4. De behoefte aan vitamine B1 Vanwege de functie van vitamine B1 in de stofwisseling is de vitamine B1-behoefte gekoppeld aan de energie-inname. Hoe meer energie iemand verbruikt hoe meer vitamine B1 hij nodig heeft. Aanbevolen wordt 0,4 mg/mj vitamine B1 te gebruiken. Dit betekent dat een kok, die per dag 12 mj (2900 Kcal) nodig heeft, ongeveer 1,2 milligram vitamine B1 per dag nodig heeft. Een gastvrouw, die matig inspannende arbeid verricht, heeft 9,1 mj (2200 Kcal) per dag nodig. Zij heeft dus 0,9 milligram vitamine B1 nodig per dag. Bij een voeding waarin bruin brood, melk, varkensvlees, groenten en aardappelen voorkomen, wordt zonder moeite de dagelijks benodigde hoeveelheid vitamine B1 bereikt. Een tekort aan vitamine B1 leidt tot deficiëntieziekten. Hierbij treedt vermoeidheid en gebrek aan eetlust op. Bij ernstige tekorten ontstaat beri-beri, de zenuwgeleiding naar hersenen en hart werkt dan niet goed meer. B1 Omdat vitamine B1 ongevoelig is voor licht en zuurstof, worden er aan vitamine B1-rijke voedingsmiddelen minder eisen gesteld om het vitamine B1-gehalte tijdens het bewaren op peil te houden. Vitamine B1 is oplosbaar in water. Dit betekent dat je groenten niet te fijn moet snijden en niet te lang in veel water moet koken. Dat leidt tot een verlies van vitamine B1. Bij het bereiden van vitamine B1-rijke voedingsmiddelen gaat een deel van vitamine B1 verloren. Bij het braden van vlees kan dit oplopen tot 80 procent. Het koken van peulvruchten met zuiveringszout, om ze eerder gaar te laten worden, of groene groenten om de kleur te behouden geeft ook een verlies van vitamine B1. Bij het koken in een hoge-drukpan gaat ongeveer 10 procent van vitamine B1 verloren. 3
4 Vitamine B2 (riboflavine) Als bij de bereiding groenten in water blijven staan, gaat het vitamine B2 deels verloren. Ook in kooknat lost vitamine B2 deels op. Kook met zo min mogelijk water en kook zo kort mogelijk. Vitamine B6 (pyridoxine) Voedingsmiddelen en/of dranken die vitamine B2 bevatten 1. De beschrijving van vitamine B2 naar verschillende Vitamine B2 komt vooral voor in melk- en zuivelprodukten, vlees, aardappelen, groenten en fruit, vis, eieren, bruin brood, graanprodukten, organen en peulvruchten. 2. De functie van vitamine B2 Vitamine B2 is onder andere betrokken bij de eiwiten koolhydraatstofwisseling en bij de vorming en afbraak van vetzuren. 3. De eigenschappen van vitamine B2 Vitamine B2 is oplosbaar in water, maar minder goed dan vitamine B1. Vitamine B2 is niet gevoelig voor verhitting en zuurstof, maar vitamine B2 is wel gevoelig voor licht. 4. De behoefte aan vitamine B2 In het lichaam kan verzadiging optreden voor vitamine B2. De minimumbehoefte is vastgesteld op 1,1 milligram vitamine B2 per dag. Tevens is er een verband tussen de hoeveelheid op te nemen eiwit en de behoefte aan vitamine B2. Een tekort aan vitamine B2 kan optreden indien je dagelijks onvoldoende melk-, zuivel-en vleesprodukten eet. Je kunt huidafwijkingen krijgen bij de mond en neus, kloofjes in de mondhoeken die gaan ontsteken en afwijkingen aan het bindweefsel rond het hoornvlies van het oog. 5. De invloed van bewaren en bereiden opvitamine B2 Vitamine B2 is gevoelig voor licht. Aangeraden wordt daarom vitamine B2-rijke produkten zoals melk en melkprodukten in het donker te bewaren. Koel bewaren wordt ook aangeraden. Een koelkast is daarom een geschikte bewaarplaats voor dergelijke produkten. Voedingsmiddelen en/of dranken die vitamine B6 bevatten 1. De beschrijving van vitamine B6 naar verschillende Vitamine B6 komt veel voor in aardappelen, bruinen volkorenbrood, eieren, vlees, vis en iets minder in melk en groenten. 2. De functie van vitamine B6 Deze vitamine speelt een rol als onderdeel van een enzym bij eiwit-, koolhydraat- en vetstofwisseling. 3. De eigenschappen van vitamine B6 Vitamine B6 is redelijk bestand tegen verhitting. Het is gevoelig voor licht. 4. De behoefte aan vitamine B6 Aangezien de behoefte per dag wordt aangegeven in milligram per gram eiwit, is de aanbevolen hoeveelheid afhankelijk van leeftijdsgroep en activiteit. De behoefte ligt tussen de 1,5-2 milligram per dag. De gevolgen bij te veel of te weinig Een teveel wordt uitgescheiden met de urine. Een tekort vermindert de eetlust, geeft een slechte groei, bloedarmoede en huidafwijkingen. B6 Omdat vitamine B6 gevoelig is voor licht, moeten produkten die veel vitamine B6 bevatten donker worden bewaard. Bij hoge verhitting (boven 120 C) gaat de vitamine verloren. 4
5 Vitamine C (ascorbinezuur) Voedingsmiddelen en/of dranken die vitamine C bevatten 1. De beschrijving van vitamine C naar verschillende Vitamine C is het vitamine waarvan we het meest nodig hebben. Vitamine C komt vooral voor in fruit, aardappelen, vooral in nieuwe aardappelen, en groenten. 2. De functie van vitamine C. Vitamine C is betrokken bij de genezing van wonden en bij de vorming van collageen dat een kenmerkend bestanddeel is van steunweefsels zoals bindweefsel. Bovendien speelt vitamine C een rol bij de absorptie en de stofwisseling van ijzer, de vorming van bepaalde hormonen, het afweersysteem van het lichaam, de vorming van rode bloedcellen en beschermt het verschillende andere soorten vitaminen. 3. De eigenschappen van vitamine C Vitamine C is goed oplosbaar in water, is gevoelig voor zuurstof, licht en verhitting. Ook deze eigenschappen hebben weer grote invloed op de bereiding en de manier waarop vitamine C- rijke produkten bewaard moeten worden. 4. De behoefte aan vitamine C De behoefte varieert per leeftijdsgroep. Zij ligt gemiddeld tussen 40 milligram per dag voor kinderen, oplopend tot 70 milligram voor volwassenen. De giftigheid van vitamine C is klein. Een inname tot 10 g vitamine C per dag brengt in het algemeen weinig risico s met zich mee. Of dergelijke grote hoeveelheden enig nuttig effect hebben, wordt sterk betwijfeld. Ook bij vitamine C wordt een teveel via de urine uitgescheiden. Loszittende tanden en kiezen en bloedend tandvlees omdat er onvoldoende bindweefsel is gevormd. Verminderde groei van het skelet. Verhoogde kans op bloedarmoede omdat er onvoldoende hemoglobine is gemaakt. Hierdoor kan er minder zuurstof gebonden worden aan het bloed en treden er eerder vermoeidheidsverschijnselen op. Weerstand wordt minder omdat er minder witte bloedcellen gevormd worden. C Bij het bewaren van bepaalde produkten kan het vitamine C-gehalte achteruit gaan. Nieuwe aardappelen bevatten vrij veel vitamine C, oudere (late) aardappelen veel minder. Het gehalte aan vitamine C kan ook achteruitgaan door snijden, koken en schoonmaken van groenten en fruit. Omdat vitamine C gevoelig is voor lucht zal het makkelijk met zuurstof uit de lucht reageren. Dit proces noemen we oxyderen. Vitamine C wordt ook wel eens gebruikt als conserveermiddel ofwel anti-oxydant. Door vitamine C bijvoorbeeld toe te voegen aan groenten, appels en geschilde aardappelen of krieltjes verkleuren deze minder snel. Fijn gesneden groenten die in het water blijven staan, verliezen ook veel vitamine C vanwege de oplosbaarheid van vitamine C in water. Bij het maken van stamppotten en purees gaat ook vitamine C verloren. Het is daarom belangrijk dat mensen in een instelling elke dag vers fruit eten. In ziekenhuizen brengt het bezoek dit vaak mee. In andere instellingen (bijvoorbeeld psychiatrische klinieken, bejaardentehuizen en gevangenissen) moet dagelijks vers fruit verstrekt worden. Het is belangrijk om fruit rauw te eten, want dan gaat er weinig vitamine C verloren. Rauwkost, die kort voor consumptie gesneden, geraspt en klaar gemaakt is, levert ook vitamine C. Goed bereide bliken diepvriesgroenten leveren evenveel vitamine C als verse groenten die in grote hoeveelheden worden bereid. In horecabedrijven en in personeelsrestaurants in instellingen waar men zelfbediening voor de personeelsleden en gasten heeft, wordt het voedsel vaak langer warm gehouden. Ook hier vindt een verlies van vitamine C plaats. We raden aan om altijd verse groenten en fruit in het assortiment op te nemen. In schema 5-28 staan de belangrijkste eigenschappen, functies, voorkomen in produkten en aanbevolen hoeveelheden van de verschillende besproken vitaminen bij elkaar Tekort aan vitamine C kan zich op verschillende manieren uiten, namelijk: 5
6 . De in vet oplosbare vitaminen Vitamine Eigenschappen Functie Komt voor in: Door de Ned. Voedingsraad aanbevolen hoeveelheden A Retinol 3300 I.E. D Calciferol oplosbaar in vet gevoelig voor zuurstof bestand tegen verhitting oplosbaar in vet zuurstof licht bestand tegen verhitting nodig voor de botvorming, het afweersysteem, de groei en de voortplanting invloed op het gezichtsvermogen invloed op de absorptie van calcium en fosfor en de vastlegging ervan in het skelet en gebit vette vis melk yoghurt eierdooier kaas room margarine en halvarine roomboter bak- en braadvetten lever vette vis boter margarine en halvarine bak- en braadprodukten volle melk room kaas lever 2,5 microgram De in water oplosbare vitaminen Vitamine Eigenschappen Functie Komt voor in: Door de Ned. Voedingsraad aanbevolen hoeveelheden B1 Thiamine 1 mg Schema 5-28 Vitaminen zuurstof licht niet bestand tegen verhitting boven 100 C onderdeel van een enzym bij koolhydraat stofwisseling noodzakelijk voor het goed functioneren van de zenuwen vlees aardappelen groenten broodsoorten van ongerafineerde granen grove graanprodukten melk en melkprodukten vis noten pindakaas lever peulvruchten 6
7 Schema 5-28 Vitaminen De in water oplosbare vitaminen Vitamine Eigenschappen Functie Komt voor in: Door de Ned. Voedingsraad aanbevolen hoeveelheden B2 Riboflavine 1,5 mg B6 Pyridoxine C Ascorbinezuur zuurstof verhitting redelijk bestand tegen verhitting gevoelig voor zuurstof niet bestand tegen verhitting onderdeel van vele enzymen bij talrijke stofwisselingsprocessen onderdeel van een enzym bij eiwit-, koolhydraat-, en vetstofwisseling nodig voor: de vorming en instandhouding van bind-en beenweefsel opbouw rode bloedlichaampjes de ijzeropname hormoonproduktie andere stofwisselingsprocessen melk en melkprodukten vlees aardappelen groene groenten fruit vis bruinbrood organen peulvruchten aardappelen bruin- en volkorenbrood vlees vis melk groenten fruit, vooral: aardbeien citrusvruchten zwarte bessen rozebottels aardappelen (gehalte afhankelijk van het jaargetijde) groenten: bloemkool spruitjes andere koolsoorten paprika bladgroenten 1,5-2 mg 60 mg 7
S C H I J F V A N V I J F
SCHIJF VAN VIJF DE SCHIJF VAN VIJF, GOED VOOR JE LIJF! V o o r i e d e r e e n i s e e n v o e d i n g s k e u z e v a n b e l a n g w a a r a l l e b e n o d i g d e voedingsstoffen in zitten. Dit zijn
Nadere informatieWat is het verschil tussen vitamines en mineralen?
Vitaminen Wat zijn het? Kleine organische (levende natuur) stoffen. Onmisbaar/ noodzakelijk voor groei en ontwikkeling Op vitamine D na, kan ons lichaam geen vitamines maken. Er bestaan 13 vitamines. Oorsprong
Nadere informatieDe 27 onmisbare vitaminen en mineralen
Page 1 of 5 De 27 onmisbare vitaminen en mineralen zaterdag 05 september 2009 Wist je dat een kiwi in verhouding veel meer vitamine C bevat dan een sinaasappel? Week&nd start het nieuwe schooljaar gezond,
Nadere informatiegezond zwanger met vitamines en mineralen
gezond zwanger met vitamines en mineralen Vitamines en mineralen: we kunnen geen dag zonder We weten dat we ze elke dag nodig hebben. Maar wat zijn het nu eigenlijk? Vitamines en mineralen zijn voedingsstoffen
Nadere informatiegezond zijn, gezond blijven met vitamines en mineralen
gezond zijn, gezond blijven met vitamines en mineralen Vitamines en mineralen: we kunnen geen dag zonder We weten dat we ze elke dag nodig hebben. Maar wat zijn het nu eigenlijk? Vitamines en mineralen
Nadere informatieVitaminen en mineralen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Vitaminen en mineralen Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Vitaminen 3 Mineralen 4 Voeding 4 Dagelijkse behoefte 4 Wanneer extra vitaminen gebruiken
Nadere informatiegezond zwanger met vitamines en mineralen
gezond zwanger met vitamines en mineralen Vitamines en mineralen: we kunnen geen dag zonder We weten dat we ze elke dag nodig hebben. Maar wat zijn het nu eigenlijk? Vitamines en mineralen zijn voedingsstoffen
Nadere informatieNaam: GEZOND ETEN. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf van Vijf.In het midden staan de 5 regels hoe je gezond kan eten:
Naam: GEZOND ETEN Gezonde voeding zorgt voor een gezond lichaam. Als je daarbij genoeg beweegt blijf je op een gezond gewicht. Daardoor word je minder snel ziek. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf
Nadere informatievan baby naar peuter met vitamines en mineralen
van baby naar peuter met vitamines en mineralen Vitamines en mineralen: we kunnen geen dag zonder We weten dat we ze elke dag nodig hebben. Maar wat zijn het nu eigenlijk? Vitamines en mineralen zijn voedingsstoffen
Nadere informatievitamines & mineralen onmisbaar voor een goede gezondheid
vitamines & mineralen onmisbaar voor een goede gezondheid Vitamines en mineralen: we kunnen geen dag zonder We weten dat we ze elke dag nodig hebben. Maar wat zijn het eigenlijk? Vitamines en mineralen
Nadere informatieVitamines en mineralen
Vitamines en mineralen Is het nodig om extra vitamines en mineralen te slikken of krijg ik voldoende binnen via mijn voeding? Als we de reclame mogen geloven is er altijd wel een reden om vitaminepillen
Nadere informatieLES 16C VOEDINGSSTOFFEN: Beschermende (Bouw)stoffen en Mini lasagne
[1] VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN LES 16C VOEDINGSSTOFFEN: Beschermende (Bouw)stoffen en Mini lasagne INLEIDING Deze les gaat over beschermende stoffen. Brandstoffen, bouwstoffen en beschermende
Nadere informatieAanbevolen gebruik Dagelijks één kauwtablet. Geschikt voor kinderen van één tot dertien jaar.
Aanbevolen gebruik Dagelijks één kauwtablet. Geschikt voor kinderen van één tot dertien jaar. Een gezonde levensstijl is belangrijk, evenals een gevarieerde, evenwichtige voeding, waarvoor voedingssupplementen
Nadere informatieVitaminen. A. van Kooten
Vitaminen A. van Kooten De studie van de groep beschermende stoffen die aangeduid worden met de naam vitamines is pas de laatste vijftig à zestig jaar intensief ter hand genomen. Momenteel kent men ruim
Nadere informatieEen gezonde levensstijl is belangrijk, evenals een gevarieerde, evenwichtige voeding, waarvoor voedingssupplementen geen vervanging zijn.
Aanbevolen gebruik Flinndal Multi is afgestemd op de behoefte van mensen vanaf 14 tot ongeveer 50 jaar. Dagelijks één tablet is voldoende. Ook geschikt voor vegetariërs. Een gezonde levensstijl is belangrijk,
Nadere informatieVoeding en osteoporose
Voeding en osteoporose 2 Voeding bij osteoporose Bij osteoporose (botontkalking) is de afbraak van de botten vergroot, waardoor de botten erg verzwakt zijn. De kans op botbreuken is verhoogd. Belangrijke
Nadere informatieGEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3. Gezonde voeding
GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen
Nadere informatieVoedingsrichtlijnen zwangerschap
Voedingsrichtlijnen zwangerschap Hoera! Je bent zwanger. Een nieuwe tijd breekt aan. Wat gaat deze zwangerschap brengen? Hoe zorg je dat je baby goed groeit? Hoe blijf je zelf fit tijdens je zwangerschap?
Nadere informatieVoeding en Osteoporose
Voeding en Osteoporose Uit onderzoek blijkt dat u botontkalking heeft. Het is ook mogelijk dat u bepaalde medicijnen gebruikt of een ziekte heeft die botontkalking zouden kunnen veroorzaken. Op den duur
Nadere informatieDE ACTIEVE VOEDINGSDRIEHOEK: OM DAGELIJKS EVENWICHTIG TE ETEN EN VOLDOENDE TE BEWEGEN.
GEZONDHEID INFOBLAD DE ACTIEVE VOEDINGSDRIEHOEK: OM DAGELIJKS EVENWICHTIG TE ETEN EN VOLDOENDE TE BEWEGEN. BRON: VIGeZ, 2011. De actieve voedingsdriehoek. De actieve voedingsdriehoek geeft je een idee
Nadere informatieIJZERVERRIJKTE VOEDING
IJZERVERRIJKTE VOEDING 278 Inleiding We weten het allemaal van Popeye: van ijzer wordt een mens sterk. IJzer is een stof die een belangrijke functie in het lichaam vervult. Het is een bestanddeel van hemoglobine,
Nadere informatieVoeding en osteoporose
Voeding en osteoporose Voeding bij osteoporose Bij osteoporose (botontkalking) is de afbraak van de botten vergroot, waardoor de botten erg verzwakt zijn. De kans op botbreuken is verhoogd. Belangrijke
Nadere informatieGEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding
GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen
Nadere informatieAlles over VETTEN GOEDE ÉN SLECHTE. E-book
Alles over VETTEN GOEDE ÉN SLECHTE E-book WAT IS VET? VET IS EEN VOEDINGSSTOF DIE ZIT IN BIJVOORBEELD HALVARINE, OLIE, VLEES, KAAS EN IN KOEK, SNACKS EN SAUZEN. VET IS ALTIJD EEN MENGSEL VAN VETZUREN.
Nadere informatieOnline nascholingsinstituut voor de gezondheidszorg
CURSUS VOEDING EN VOEDINGSSUPPLEMENTEN - SAMENVATTING VITAMINEN FUNCTIE KOMT VOOR IN vitamine A (retinol) provitamine A (bètacaroteen) vitamine B1 (thiamine) vitamine B2 (riboflavine) vitamine B3 (niacine)
Nadere informatieBloedarmoede tijdens en na de zwangerschap
Bloedarmoede tijdens en na de zwangerschap We omringen jou en je kind met de beste zorg Wat is bloedarmoede (anemie)? Bloedarmoede betekent dat er een te laag gehalte aan hemoglobine (Hb) in het bloed
Nadere informatieG e z o n d e t e n m e t d e Schijf van Vijf
G e z o n d e t e n m e t d e Schijf van Vijf De Schijf van Vijf in het kort Om fit en gezond te leven is het belangrijk om gezond te eten. Gezond eten is samen met voldoende bewegen dé basis voor een
Nadere informatieGezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet
Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Waarom eet je eigenlijk? Je krijgt er energie van! Energie heb je nodig alle processen in je lichaam b.v. voor lopen, computeren Maar ook
Nadere informatieBEWEGING EN VOEDING VOOR OUDEREN
BEWEGING EN VOEDING VOOR OUDEREN BELANG VAN BEWEGEN Lichamelijk inactief, gevolgen? Actieve geest Wat gebeurt er als je beweegt? HERSENEN INDELING HERSENEN GEHEUGEN EN EMOTIONELE LADING HERSENCELLEN WAT
Nadere informatieZwangerschap. Wat kun je wel en niet eten?
Zwangerschap Wat kun je wel en niet eten? Gezond zwanger Tijdens je zwangerschap is goed eten belangrijk. Je baby gebruikt namelijk de voedingsstoffen uit jouw eten om te groeien. Jullie hebben dus samen
Nadere informatieBij hoeveel procent vochtverlies gaat de sportprestatie achteruit? Ong. 1% Bart van der Meer WM/SM theorie les 11 Amice
Bij hoeveel procent vochtverlies gaat de sportprestatie achteruit? Ong. 1% Bart van der Meer WM/SM theorie les 11 Amice Bij hoeveel procent vochtverlies krijg je een dorstsignaal? Ong. 2% Bewerkt door
Nadere informatie5.8 Mineralen en sporenelementen
5.8 Mineralen en sporenelementen Mineralen en sporenelementen zijn anorganische stoffen die het lichaam zelf niet kan maken, maar die het wel nodig heeft. Anorganische stoffen zijn stoffen die voorkomen
Nadere informatieWeerstandswaaier. zink. ijzer. seleen koper B12 B11. vitamines & mineralen. vitamine. vitamine. vitamine. vitamine. vitamine.
Het Vitamine Informatie Bureau geeft informatie over s en mineralen. ie zijn onmisbaar voor een goede gezondheid, en het is dus belangrijk om er het nodige over te weten. e adviezen van de Gezondheidsraad
Nadere informatieVitamine C. Lisanne Damsma ; ; CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/58645
Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Lisanne Damsma ; ; 11 June 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/58645 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieGeef kanker. minder kans. eet volop. groente en. fruit
Geef kanker minder kans eet volop groente en fruit Iedereen heeft zo zijn eetgewoonten. De één eet wat meer dan de ander. De één lust graag dit, de ander dat. Vaste eetgewoonten zijn er steeds minder.
Nadere informatieVoedingsadvies bij ijzertekort
Voedingsadvies bij ijzertekort Wat doet ijzer in het lichaam IJzer is een bestanddeel van het bloed. Het zit in de kleurstof van de rode bloedlichaampjes, het hemoglobine. Dit hemoglobine neemt de zuurstof
Nadere informatieEet smakelijk René de Groot 15-06-2014
Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014 Inhoudsopgave: Kennis testen Waar is voeding eigenlijk goed voor? Waarmee moeten we dan ontbijten? Bloedsuiker spiegel Calorieën?? Schijf van 5 Hoeveel calorieën
Nadere informatieInhoud Inleiding... 3 Schijf van Vijf... 4 Groente en fruit... 4 Vetten... 4 Zuivel, noten, vlees, vis, peulvruchten en eieren...
Linda van Stee Inhoud Inleiding... 3 Schijf van Vijf... 4 Groente en fruit... 4 Vetten... 4 Zuivel, noten, vlees, vis, peulvruchten en eieren... 5 Brood, graanproducten en aardappelen... 5 Dranken... 5
Nadere informatieBloedarmoede. Oorzaken, behandeling en voeding
Bloedarmoede Oorzaken, behandeling en voeding 1 Inhoud Inleiding 3 Waar bestaat bloed uit? 3 Wat is bloedarmoede? 3 Oorzaken van bloedarmoede 3 Rol van ijzer bij bloedarmoede 4 IJzervoorraad en ijzertekort
Nadere informatiede voedingskundige samenstelling + onderbouwing
de voedingskundige samenstelling + onderbouwing algemene informatie van de drinkvoeding, waarop de hoeveelheden van de ingrediënten zijn gebaseerd: Volledige voeding; drinkvoeding wordt zes keer op een
Nadere informatieNaam: VOEDINGSSTOFFEN Gezond eten en drinken
Naam: VOEDINGSSTOFFEN Gezond eten en drinken Wat zijn voedingsstoffen Voedingsstoffen zijn stoffen die je nodig hebt om te lopen, te denken enz. Er zijn 6 soorten voedingsstoffen. 1. eiwitten (vlees, peulvruchten.
Nadere informatieWeerstandswaaier. zink. ijzer. seleen koper B12 B11. vitamines & mineralen. vitamine. vitamine. vitamine. vitamine. vitamine.
Het Vitamine Informatie Bureau geeft informatie over s en mineralen. ie zijn onmisbaar voor een goede gezondheid, en het is dus belangrijk om er het nodige over te weten. e adviezen van de Gezondheidsraad
Nadere informatieElke dag bouwen aan sterke botten
Elke dag bouwen aan sterke botten Waarom aandacht voor sterke botten? Hoe krijg je sterke botten? Of je sterke botten hebt of niet wordt voor een groot deel bepaald door erfelijke factoren. Een beetje
Nadere informatieWAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten?
WAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten? Alles wat je eet en drinkt noemen we voedingsmiddelen. Voorbeelden hiervan zijn: brood, boter, groenten en vlees. In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen:
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 3. Voeding 6. Slaap 22. Houding 30. Naar de dokter 37. Kleding 65. Mode 74. Kleding wassen 77
Inhoud Voorwoord 3 Voeding 6 Slaap 22 Houding 30 Naar de dokter 37 Kleding 65 Mode 74 Kleding wassen 77 6 VOEDING Weet wat je eet Je eet elke dag. Alles wat je eet (en drinkt) heet voeding. Is elke voeding
Nadere informatieniveau 2, 3, 4 thema 5.5
niveau 2, 3, 4 thema 5.5 Gezonde voeding Inleiding Wanneer eet je gezond? Hoeveel moet ik dagelijks eten? Wat is een goed lichaamsgewicht? Onder- en overgewicht Inleiding Goede voeding levert de dagelijks
Nadere informatieGynaecologie. Bloedarmoede. www.catharinaziekenhuis.nl
Gynaecologie Bloedarmoede www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is bloedarmoede?... 3 Hoe kunt u bloedarmoede herkennen?... 4 Behandeling bloedarmoede... 4 Aandachtspunten... 5 Vragen?... 6 Patiëntenvoorlichting:
Nadere informatieDieetadviezen voor mensen met een colostoma
Dieetadviezen voor mensen met een colostoma Naam : Datum : Specialist : Diëtist : Telefoonnummer : o (0223) 69 69 16 o (0223) 69 69 27 o (0223) 69 62 81 o (0223) 69 63 29 1 Inhoud pag. 1. Inleiding...
Nadere informatieDiabetes mellitus. Victoza en voeding
Diabetes mellitus Victoza en voeding In het kort Wat is diabetes? Diabetes mellitus wordt in de volksmond ook wel suikerziekte genoemd. Bij Diabetes mellitus is er geen of onvoldoende insuline beschikbaar
Nadere informatieVoeding bij ziekte en herstel
Diëtetiek Voeding bij ziekte en herstel i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Inleiding Als u ziek bent, is de kans groot dat u gewicht verliest. Dat komt doordat het lichaam meer energie en voedingsstoffen
Nadere informatieDaarbij kan er sprake zijn van minder eten door bijvoorbeeld: toenemende vermoeidheid; kortademigheid; minder beweging; angst; depressie.
Voeding bij COPD Inleiding Een gezond, afwisselend eetpatroon is voor iedereen goed. Voedsel is immers de brandstof van ons lichaam. Klachten als kortademigheid, vermoeidheid en hoesten kunnen uw lichamelijke
Nadere informatieEiwitten. Voeding en Welzijn
Eiwitten Voeding en Welzijn Vandaag Mindmap Maak een mindmap Wat weet je allemaal over eiwitten? Filmpje Filmpje Wat is je opgevallen in het filmpje? Wat wist je nog niet? Opdracht Pak ons voedsel erbij.
Nadere informatie4,8. Praktische-opdracht door een scholier 1583 woorden 7 juni keer beoordeeld. Vragen.
Praktische-opdracht door een scholier 1583 woorden 7 juni 2005 4,8 33 keer beoordeeld Vak Biologie Vragen. 1. 1. Blue Band margarine. ( 250 gr. ) 2. ( 500 ml. ) 3. ( 0,5 L. ) 4. ( 350 gr. ) 5. ( 0,5 L.
Nadere informatieGezonde voeding. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? De betekenis van eten voor mensen. Gezonde voeding
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over gezonde voeding. Nu vraag je je misschien af wat dit met de horeca te maken heeft. Gasten komen toch naar een horecabedrijf om lekker te eten en toch niet
Nadere informatieKlasseLunch. Over gezond eten 1. Werkbladen KlasseLunch 2008:
Werkbladen 2008: Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende
Nadere informatieBEWAAR ADVIES Donker, afgesloten, koel en buiten bereik van jonge kinderen.
GEBRUIK 3 capsules per dag in te nemen met een glas water. Houdt u aan de aanbevolen dagelijkse dosering. Een voedingssupplement is geen vervanging voor een gevarieerde voeding. Voor het behoud van een
Nadere informatieVoedingsadviezen bij een tekort aan ijzer. Diëtetiek
Voedingsadviezen bij een tekort aan ijzer Diëtetiek 1 Afdeling Diëtetiek Telefoon: 0591-69 12 57 Email: dietetiek@sze.nl 2 Voedingsadviezen bij een tekort aan ijzer IJzer is een mineraal dat voorkomt in
Nadere informatieTopsport en Voeding V R I J D A G 2 8 M A A R T 2 0 1 4 Z N B A S A R A I P A N N E K OE K S P ORTVOEDINGSADVIES
Topsport en Voeding V R I J D A G 2 8 M A A R T 2 0 1 4 Z N B A S A R A I P A N N E K OE K S P ORTVOEDINGSADVIES Het menu voor de ouders Even voorstellen Voedingspiramide Basissportvoeding Koolhydraten,
Nadere informatie5,4. Antwoorden door een scholier 913 woorden 31 januari keer beoordeeld. Basisstof 1; voedselproductie
Antwoorden door een scholier 913 woorden 31 januari 2003 5,4 145 keer beoordeeld Vak Biologie Basisstof 1; voedselproductie Opdr1 1. Door bacteriën wordt de melk zuur. 2. In de koelkast planten bacteriën
Nadere informatieMulti Iron 120 tabletten Verkoopprijs 36,95
Multi Iron 120 tabletten Verkoopprijs 36,95 Multivitaminen en mineralen complex Geavanceerde multi vitaminen en mineralen spectrum op orthomoleculair basis, extra versterkt op Ijzer. IJzer is een belangrijk
Nadere informatieWat is vitamine D? 3. Vitamine D tekort 3. Vitamine D, waar zit het in? 3. Naar buiten 3. Vitamine D-supplementen 3. Hoeveel vitamine D?
Vitamine D Inhoud Wat is vitamine D? 3 Vitamine D tekort 3 Vitamine D, waar zit het in? 3 Naar buiten 3 Vitamine D-supplementen 3 Hoeveel vitamine D? 4 Vitamine D en calcium gaan hand in hand 5 Meer informatie
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker Wondzorg Symposium 14 oktober 2014 (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of
Nadere informatieMorDHA. MorEPA. Omega-3 is een belangrijke bouwsteen in de ontwikkeling van de hersenen
MorDHA MorEPA MorDHA Omega-3 is een belangrijke bouwsteen in de ontwikkeling van de hersenen Onze westerse voeding is rijk aan omega-6 vetzuren, maar bevat te weinig omega-3 vetzuren. Hierdoor ontstaat
Nadere informatieVitamine D IS EEN SUPPLEMENT NODIG. 11x vraag en antwoord over supplementen
11x vraag en antwoord over supplementen Vitamine D IS EEN SUPPLEMENT NODIG Om aan vitamine D te komen is vooral zonlicht erg belangrijk. Voeding speelt, zeker s zomers, een bijrol. Hoe krijg je niet te
Nadere informatieSamenvatting Biologie H7 Biologie Eten
Samenvatting Biologie H7 Biologie Eten Samenvatting door J. 1049 woorden 5 januari 2017 5,1 13 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 7.1 Eten Eet iedereen hetzelfde? Eetgewoontes hangen van verschillende
Nadere informatieVoedingsadvies bij zwangerschapsdiabetes. diabetes gravidarum
Voedingsadvies bij zwangerschapsdiabetes diabetes gravidarum 2 Deze brochure is bedoeld voor vrouwen met diabetes gravidarum. In deze brochure wordt informatie gegeven over o.a. de richtlijnen voor de
Nadere informatieKlasseLunch. Over gezond eten 1. Docentenhandleiding KlasseLunch 2008:
Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende voedingsstoffen
Nadere informatieKaliumverrijkt voedingsadvies
Kaliumverrijkt voedingsadvies Wat doet kalium in het lichaam? Kalium heeft een belangrijke rol bij de bloeddruk en het doorgeven van prikkels naar het zenuwstelsel. Het zorgt tevens voor het samentrekken
Nadere informatieMijnCoach Voedingsleer
MijnCoach Voedingsleer MijnCoach: Voedingsleer Pagina 1 Inhoudsopgave Basis Voedingsleer... 3 Energie... 3 Voedingswaarden... 3 Vet... 4 Eiwit... 4 Koolhydraten... 4 Vezels... 5 Natrium... 5 Vitaminen...
Nadere informatieDieetadviezen bij wondgenezing
Dieetadviezen bij wondgenezing Diëtetiek Bereikbaarheid afdeling Diëtetiek Amphia Ziekenhuis: Locatie Langendijk, Molengracht, Pasteurlaan: (076) 595 30 75 Algemeen telefoonnummer Amphia Ziekenhuis: (076)
Nadere informatieColofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid
Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie: Stichting Gezondheid (Stefan Rooyackers)
Nadere informatieDe voedingsmiddelendriehoek.
Hoofdstuk 8 De voedingsmiddelendriehoek. 1. De voedingsdriehoek invullen. 2. De drie maaltijden per dag opnoemen. 3. Zeggen wanneer we best drinken en hoeveel liter we drinken. 4. Tips opnoemen om gezond
Nadere informatieHoofdstuk 1 - Gezond eten met aandacht voor vetten
Hoofdstuk 1 - Gezond eten met aandacht voor vetten Dit hoofdstuk bevat zeven vragen Hoofdstuk 1 gaat over het belang van een gezond voedingspatroon en de rol van vetten hierin. Na bestudering van dit hoofdstuk
Nadere informatieGezond eten als je zwanger wilt worden
Gezond eten als je zwanger wilt worden Auteur: Voedingscentrum Gezond eten is belangrijk, zeker als je zwanger wilt worden. Dit informatieblad bevat algemene tips en informatie over gezond eten. De tips
Nadere informatieWie ben ik? Naam: Maud van der Meer. Plaats: Eindhoven. Sport: wedstrijdzwemmen ( EK, WK en OS) Studie: (sport) voedingsdeskundige
Wie ben ik? Naam: Maud van der Meer Plaats: Eindhoven Sport: wedstrijdzwemmen ( EK, WK en OS) Studie: (sport) voedingsdeskundige Workshop voeding Doel Basisvoeding Van theorie naar praktijk Sportspecifieke
Nadere informatieGrafiek 1: Aanbeveling versus huidige inname. Gemiddelde aanbeveling per dag (ADH) voor volwassenen (19-59 jaar) 2 (uitgedrukt als 100 %)
1 2 Grafiek 1: Aanbeveling versus huidige inname 3 g groenten 2 stukken (of 25 g) fruit minstens 5 sneetjes (of 175 g) bruin brood of volkorenbrood 141 g of 47 % van de ADH (214 g incl. soepen en sappen)
Nadere informatieFosfaat Informatie voor patiënten met nierschade
Fosfaat Informatie voor patiënten met nierschade Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2014 pavo 0999 Inleiding De termen fosfaat en fosfor worden vaak door elkaar gebruikt. We spreken van fosfor als het in
Nadere informatieBotontkalking en voeding
Diëtetiek Botontkalking en voeding www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is calcium?... 3 Aanbevolen hoeveelheid calcium... 4 Hoe krijgt u voldoende calcium per dag binnen?... 4 Waarom vitamine D?... 7
Nadere informatieRisico op ondervoeding tijdens opname
Risico op ondervoeding tijdens opname Ondervoeding door ziekte, een behandeling of een operatie is in het ziekenhuis een veelvoorkomend probleem. Ongeveer één op de drie patiënten heeft een risico op
Nadere informatieZwangerschapsbraken. gevoelige slokdarm door het braken waardoor slikken moeizaam gaat
Zwangerschapsbraken Zwangerschapsbraken wordt ook wel hyperemesis gravidarum genoemd. Het is een term die wordt gebruikt voor overmatig braken tijdens de eerste helft van de zwangerschap. Veel vrouwen
Nadere informatieDienstverlenende werkzaamheden Les 7
Dienstverlenende werkzaamheden Les 7 voedingsadvies Julie hebben in les 1 al een voedingsdagboek moeten invullen en in les drie heb je als het goed is geleerd hoe de schijf van vijf werkt. Met deze kennis
Nadere informatieVoedingsadvies bij Diabetes Mellitus. Bij gebruik van GLP-1-analoog
Voedingsadvies bij Diabetes Mellitus Bij gebruik van GLP-1-analoog Aangezien u lijdt aan Diabetes mellitus, type 2 (oftewel ouderdomsdiabetes) én overgewicht hebt, heeft de arts u een behandeling met zogenaamd
Nadere informatieIJzerrijke voeding voor kinderen
Dietetiek IJzerrijke voeding voor kinderen Waar hebben we ijzer voor nodig? IJzer is een stof die een belangrijke functie in het lichaam heeft. Het is een belangrijke bouwsteen van hemoglobine. Dit zorgt
Nadere informatieVoeding bij diabetes mellitus
Voeding bij diabetes mellitus Inleiding Dieetadviezen bij diabetes mellitus zijn nauwelijks anders dan adviezen voor een goede voeding. De gedachte dat iemand met diabetes helemaal geen suiker mag eten
Nadere informatieSchijf van Vijf-spel. Opdracht 4C. Opdracht
Opdracht 4C Schijf van Vijf-spel Opdracht Doel: Introductie: 15 min. Opdracht 1: Opdracht 2: Kinderen worden bewust gemaakt van wat gezonde basisvoeding is. Dit zijn producten uit de Schijf van Vijf. Als
Nadere informatieEen operatie? Let op uw voeding!
Een operatie? Let op uw voeding! Belangrijk Om een operatie en uw herstel zo goed mogelijk te laten verlopen is het belangrijk dat u lichamelijk in een zo goed mogelijke conditie bent. Een goede voedingstoestand
Nadere informatieVoeding in de zwangerschap
Voeding in de zwangerschap Verloskunde Beter voor elkaar 1 2 Gezonde voeding Een gezonde leefstijl is belangrijk, vooral nu u in verwachting bent. Daarbij hoort gezonde voeding. Eten voor twee is niet
Nadere informatieWij, Nederlanders, hebben er ook veel nieuwe eetgewoontes bij gekregen. Dat komt door drie dingen:
Samenvatting door B. 739 woorden 29 november 2016 6,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 7.1 Eten Eet iedereen hetzelfde? Eetgewoontes hangen van verschillende dingen af: je voorkeur voor eten
Nadere informatievoorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam
voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam 1 2 VOORKOMEN VAN ONDERVOEDING BIJ OUDEREN Bij het bezoek op de polikliniek is u een aantal vragen gesteld over gewichtsverlies en uw eetlust. Hiermee wordt
Nadere informatieVoedingsbeleid Buitenschoolse Opvang De Groene Weide. Voor kinderen van 4 t/m 12 jaar
Voedingsbeleid Buitenschoolse Opvang De Groene Weide Voor kinderen van 4 t/m 12 jaar Inhoud Algemeen 2 o Gezond voedingsaanbod 2 o Vaste en rustige eetmomenten 2 o Allergieën en individuele afspraken 2
Nadere informatieVoedingsadviezen. 2.1. Samenstelling van de voeding. 6-7 sneetjes. 20-25 g. 4-5 aardappelen/ opscheplepels
Hoofdstuk 2 Voedingsadviezen voor mensen met diabetes mellitus 2.1. Samenstelling van de voeding Dieetadviezen bij diabetes mellitus zijn niet anders dan adviezen voor een goede voeding. De basis van een
Nadere informatieVoedingsadviezen na een Whipple-operatie
Voedingsadviezen na een Whipple-operatie Albert Schweitzer ziekenhuis september 2014 pavo 1127 Inleiding U heeft een Whipple-operatie gehad waarbij (een deel van) uw alvleesklier is verwijderd. Na de operatie
Nadere informatieGEZONDE VOEDING! Linda Verhaegh, diëtist De Zorggroep Groene Kruis Voeding en Dieet
GEZONDE VOEDING! Linda Verhaegh, diëtist De Zorggroep Groene Kruis Voeding en Dieet Stelling 1 BMI is hetzelfde als vetpercentage BMI is hetzelfde als vetpercentage BMI meet je door gewicht (kg) / lengte²
Nadere informatieMELATONINE. Het natuurlijke slaapmiddel
MELATONINE Het natuurlijke slaapmiddel Wat is Melatonine Melatonine is een hormoon dat in de pijnappelklier (epifyse) geproduceerd wordt uit serotonine (neurotransmitter betrokken bij stemming en pijn)
Nadere informatieHet programma. De boodschappenkar. Even voorstellen: Door de bomen het bos niet meer zien? Feiten en fabels
De boodschappenkar Door: Anne Mesman-de Winter, Diëtist Het programma over goede voeding Informatie over de Richtlijnen goede voeding Hoe ziet volgens u een gezond boodschappenmandje eruit? Toelichting
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 5. Inhoud
Inhoud Voorwoord 5 1 Gezond en veilig voedsel maken en bewaren 9 1.1 Eten koken en bewaren 9 1.2 Een ongeluk zit in een klein hoekje 18 1.3 Machines in de keuken 18 1.4 Langer houdbaar maken, maar hoe?
Nadere informatieFantasie is... een wortel met armpjes. (Tessa, 3 jaar) Voedingsbeleid. Het Fantaziehuis. Kinderdagverblijf
Fantasie is... een wortel met armpjes (Tessa, 3 jaar) Voedingsbeleid Het Fantaziehuis Kinderdagverblijf In ons pedagogisch beleidsplan wordt op dit moment voornamelijk benoemd hoe we eten en niet zozeer
Nadere informatieGezonde leefstijl, hoe pak je dit op?
Gezonde leefstijl, hoe pak je dit op? Jolande van Teeffelen, diëtist Van de mensen met OSAS heeft 90% overgewicht Vetafzetting door overgewicht kan obstructie van de luchtweg veroorzaken. Maar de apneu
Nadere informatieOsteopenie. Uitleg en leefstijladviezen. mca.nl
Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen mca.nl Inhoudsopgave Wat is osteopenie? 3 Wie krijgen osteopenie? 3 Hoe ontstaat osteopenie? 3 Hoe weet u of u osteopenie heeft? 5 Uw vragen 6 Notities 7 Colofon
Nadere informatieAanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH) voor zwangeren
Pagina 1 / 5 Aanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH) voor zwangeren Energie Energie De basaal stofwisseling neemt tijdens de zwangerschap geleidelijk toe. Aan het eind van de zwangerschap is de basaal
Nadere informatie